Cau Truc XH va tinh trang suc khoe

• 1. Cu trc x hi v tnh trng sc khe Ging vin: Thc s Trn Th Minh Thi Vin X hi hc 27 Trn Xun Son, H Ni, Vit Nam Tel: 9713885 (off) 0913880678 (cell)Email:[email protected]/[email protected]

2. Khi nim cu trc x hi

• Ficher H: CCXH l s sp t ca cc thnh phn x hi hoc cc n v x hi, s tng tc ca chng trong c trng thi tnh v ng.

• Bedorucop: tp hp ton th cc mi lin h tng i n nh gia cc yu t trong h thng x hi. Ch yu nhm vo phn tch cc cng ng x hi v quan h x hi (quan h giai cp, ngh nghip, c tr, dn tc) m quan trng nht l quan h giai cp.

• Oxipov: Cu trc x hi bao gm cc thnh phn x hi v cc lin h x hi.

3. Khi nim cu trc x hi

• Robertsons: l m hnh ca cc mi quan h gia cc thnh phn c bn trong h thng x hi. Thnh phn quan trng nht ca CTXH l v th vai tr nhm v cc thit ch.

• V Khiu: CTXH l tng th nhng b phn nhng thnh t to nn mt x hi nht nh. CTXH c quan h mt thit vi quan h x hi.

4. Khi nim cu trc x hi

• Cu trc x hi bao gm cc c tnh c tha nhn trong x hi theo thi gian lin quan n s khc bit quan trng (giai cp x hi, chng tc/dn tc, tn gio, nng thn/thnh th) gia cc nhm ngi trong vic tip cn vi ngun lc vt cht, x hi v tm l.

• Ni n cu trc x hi l ni n mt h thng cc quan h x hi.

5. Khi nim cu trc x hi

• Cu trc x hi da trn tng cho rng x hi c phn chia thnh cc nhm khc nhau vi chc nng, ngha, mc ch khc nhau.

• Cu trc x hi tr li cu hi: cc mi quan h x hi c t chc theo nhng kiu hnh nh th no.

• V d v cu trc x hi: gia nh, tn gio, lut php, giai cp, chng tc, kinh t u l cc cu trc x hi.

• Cu trc x hi lmt cng c phn tch , n gip chng ta hiu c cch thc con ngi ng x trong i sng x hi.

6. Cc yu t c bn ca CTXH

• Phn tng x hi

• V th/a v x hi

• Vai tr x hi

• Nhm x hi

• Mng li x hi

• Thit ch x hi

7. Phn tng x hi

• L mt trong nhng ni hm quan trng nht ca cu trc x hi,ch s phn b khng cng bng v cc gi tr gia cc thnh vin x hi .

• Gi tr bao gm 3 loi: ti sn, quyn lc, v danh d.

• Mi x hi u c s bt bnh ng trong phn phi phn thng, ngi c nhiu ngi c t, nhng mc khc nhau. Ni cch khc, cc x hi phn tng khc nhau (Rodney Stark).

8. Phn tng x hi

• Cc nh XHH cn s dng khi nim phn tng x hi ch mt h thng m x hi xp hng cc c nhn.

• Phn tng x hi l mt c im ca x hi, khng n gin ch l s khc nhau ca cc c nhn.

• Phn tng x hi ti qua cc th h.

• Phn tng XH mang tnh ph bin nhng mc khc nhau.

• Phn tng XH khng ch bao gm s bt bnh dng m cn c nim tin (John Macionis).

9. Phn tng x hi

• Phn tng ngha ca n l phn lp. Cc nh XHH coi khi nim phn lp (layer) ny l giai cp x hi: nhng ngi c cng v tr trong mt tng x hi nht nh.

• Mt s cc nhn hoc c nhm x hi c th thay i v tr ca mnh trong x hi. Chuyn n mt v tr, mt giai tng cao hn gi l di ng ln, ri xung mt v tr hay mt giai tng thp hn gi l di ng xung.

10. V th/a v x hi

• y l mt yu t c bn ca cu trc x hi.

• L v tr hoc xp hng ca mt c nhn hay nhm trong mt cu trc phn tng nht nh.

• Khi nim v th ch tt c cc v tr m mt c nhn gi trong mt mc thi gian nht nh. Ngha XHH ca v th khc vi uy tn (prestige).

• Mi v th c cc nhim v, quyn hn v mong i khc nhau. Mi v th s iu khin c nhn c cc hnh vi khc nhau. V th c th thay i theo thi gian.

11. V th/a v x hi

• C hai loi v th x hi:

• • V th sn c hay v th t nhin : nhng v th c ngay t khi c nhn sinh ra, c tha hng t gia nh, dng h. Dn tc, tn gio, mu da, gii l nhng v th sn c.

• • V th t c : nhng v th do n lc c nhn t c, v d phn thng dnh cho sinh vin gii.

• Trong thc t, hu ht cc v th u l s kt hp ca cc thnh tu v nhng ci c sn. C ngha l v th t nhin c th nh hng n v th t c.

12. V th/a v x hi

• V th chnh: Mt s v th c tm quan trng hn cc v th khc. V th chnh l v th c tm quan trng c bit vi tnh thng nht x hi, thng nh hung n c cuc di c nhn.

• Ngh nghip thng c coi l v th chnh.

• Tuy nhin, theo mt ngha tiu cc th bnh nan y c dc coi l v th chnh khng?

13. V th/a v x hi

• a v x hi c xc nh mt cch c th, tch cc hoc tiu cc bi s nh gi x hi v s u i, knh trng. S knh trng ny c th lin quan n cc gi tr c chia s bi s ng (M. Weber).

• Nh vy a v x hi v c bn l mt hin tng nhn thc, trong cc c nhn hoc nhm c so snh vi ngi khc v nhm khc v s khc nhau da trn c s mt s c im hoc phm cht c cho l c ngha trong x hi .

14. Vai tr x hi

• L hnh vi ngi ta mong i (c lm, c thc hin) mi a v x hi cho trc.

• Vai tr l ci m ngi ta trng ch mi a v x hi. Ni cch khc chng ta chim gi cc a v, nhng li ng cc vai tr.

• S thc hin vai tr phi da trn s tng tc vi cc c nhn khc v s tr gip ca nhm x hi m c nhn tham gia. V d: Mt ngi thc hin vai tr thy thuc cha bnh ch khi anh ta tham gia vo mt hot ng y t no v khi c ngi n cha bnh.

15. Vai tr x hi

• Mt a v c th ng nhiu vai tr, to thnh mt tp hp vai tr.

• Xung t vai tr c th xy ra khi do c nhn chim gi hai hay nhiu a v. Trong mt a v, nu nhng mong i qu ln v vai tr c nhn ang ng th cng c th dn n cng thng hay xung t vai tr.

16. Vai tr XH v V th XH

• Vai tr v v th x hi l khc nhau cc nn vn ha khc nhau. V d, M, t Uncle c ngha ch anh ch em ca c b v m. VN, t Uncle ca h hng b v m s mang cc ngha v trch nhim khc nhau.

• Cc nh XHH coi xung t vai tr l s khng tung thch gia cc vai tr ca hai hay nhiu v th x hi khc nhau. V d mt bc s mun lm vic hon ton v bnh nhn nhng ng lng thp khin h phi nhiu khi lm khc vi mong mun.

17. Vai tr XH v V th XH

• T chi vai tr : trong mt s trng hp c c v th x hi, ngi ta c th t chi thc hin c c vai tr ca m nh v mt s c c l do kh c nhau.

• Phn bit v th v vai tr: V th l mt v tr x hi trong vai tr lm t tp hp cc chun mc, hnh vi, ngha v v quyn li ca c nhn trn c s v th ca ngi .

18. Nhm x hi

• Nhm l mt tp hp t hai ngi tr ln v c chung mt mi quan tm. V d v nhm bao gm; gia nh, nhm bn b, cu lc b, nhm bnh nhn...

• Phn bit nhm v m ng:

• • m ng l tp hp ngi ngu nhin, khng c quan h bn trong.

• • Nhm c quan h hu c bn trong, c lin h v lin kt vi nhau da trn mt phn cng v v th, vai tr nhu cu li ch, chia s nht nh.

19. Nhm x hi

• Phn bit nhm v cng ng:

• • Cng ng l mt kiu t chc x hi c hnh thnh trong mt qu trnh lch s.

• • Cc thnh vin nhm cng chia s mt s im chung v gi tr, phong tc tp qun S c kt, thng nht v mt li ch, ngha v, quyn li ca tng thnh vin.

20. Nhm x hi

• Ngi ta phn chia thnh cc nhm chnh thc v nhm khng chnh thc:

• • Nhm chnh thc gm c cc hi, gia nh, cc cu lc b, cc t chc, c s sn xut. Nhm chnh thc c x hi tha nhn, c trch nhim v mt php l.

• • Nhm khng chnh thc bao gm nhm bn b, c tha nhn bi chnh cc thnh vin trong nhm, khng mang gi tr php l.

21. Nhm x hi

• Chun mc nhm: gi tr, nim tin, hnh vi m cc thnh vin chia s.

• p lc nhm: do khc quan im; do khc bit gia cc thnh vin trong vic cng thc hin mt vic g (ngi lm chm b p lc ca ngi lm nhanh...).

• Giai on pht trin: hnh thnh - ging t - chun mc - thc hin.

22. Mng li x hi

• Mt trong nhng ci cch quan trng nht trong XHH hin nay l m rng hiu bit ca chng ta v mng li x hi. Mng li ch cc khun mu cc gn kt ca vi hay nhiu n v: mng my tnh, mng TV

• Mng li x hi l nhng kt ni bao gm mt khun mu, cc kt ni x hi hoc cc quan h trong vi hoc nhiu n v - thng gi l nhm x hi.

23. Mng li x hi

• Mt quan h x hi c th nh ngha l nhng hnh vi phn ng gia cc n v x hi. Mng li cc quan h c nhn c da trn tnh bn, vi s trao i cm xc. Mng li cng c th da trn quan h h hng, tnh dc, hoc do c chung mt c im x hi, tham gia chung vo hot ng x hi no .

• Mng li x hi c quan h vi tnh c kt hay on kt x hi; vi xung t x hi.

• Khi nim quan trng ca mng li x hi l nhm x hi.

24. Mng li x hi

• C hai loi mng li x hi:

• • Mng li a phng: vi cc mi quan h gn kt cht ch, c nhn c quan h trc tip vi nhau v v th thng gn nhau.

• • Mng li trm l mt mng li phc tp, rng ln, cc c nhn t c quan h trc tip v thng ri rc.

• Mi quan h ca c nhn vi nhng c nhn, nhm x hi khc.

• C vai tr quan trng trong chia s thng tin, ngun lc ... (nh li: vn x hi)

• Cc mng li x hi an xen nhau

• Durkheim: mi quan h gia c kt x hi v t st

25. Thit ch x hi

• L tp hp bn vng cc gi tr, chun mc quy nh hnh vi ca c nhn hay mt nhm x hi, c tha nhn rng ri, c khi c th ch ha (c quyn lc buc phi theo) nhm tho mn mt nhu cu c th no (tn gio, kinh t, x hi...)

• Gn lin vi khi nim thit ch x hi l gi tr v chun mc x hi.

26. Thit ch x hi

• Chc nng ca thit ch: iu chnh hnh vi con ngi ph hp vi quy phm v chun mc. Ngn chn v kim sot, gim st nhng hnh vi sai lch vi chun mc qua h thng php lut hoc d lun x hi.

• Cc c im ca thit ch: kh bn vng, phn ng li cc bin i chm, cc thit ch c xu hng ph thuc nhau, s v hoc khng hong thit ch c nh hng ln n x hi.

27. Thit ch x hi

• Thit ch kin