18
CHOROBY CYWILIZACYJNE

Choroby cywilizacyjne

Embed Size (px)

Citation preview

CHOROBY

CYWILIZACYJNE

Choroby cywilizacyjne są definiowane jako

globalnie występujące, powszechne choroby,

do których wystąpienia lub rozprzestrzenienia

przyczynił się postęp współczesnej cywilizacji. Z

tego też powodu zamiennie używa się nazwy

„choroby XXI wieku”.

Choroby cywilizacyjne to nie tylko powszechnie

występujące schorzenia. To także przyczyny

ponad 80% wszystkich zgonów. Spośród

wszystkich chorób cywilizacyjnych można wybrać

raptem kilka, których roczne „ofiary” stanowią ponad

połowę ogólnej liczby zgonów. Choroby XXI wieku

są odpowiedzialne za większość kosztów

społecznych, pogorszenie jakości życia oraz

skrócenie jego długości.

cukrzyca

nadciśnienie tętnicze

choroba wieńcowa

otyłość

udar mózgu

zawał serca

miażdżyca

astma oskrzelowa,

alergie

kamica nerkowa

osteoporoza

AIDS, gruźlica

nowotwory

choroby psychiczne: anoreksja,

nerwica, depresja, alkoholizm,

narkomania

choroby przewodu pokarmowego:

próchnica, choroby wrzodowe,

refluksowa choroba przełyku

Cukrzyca – grupa chorób metabolicznych charakteryzująca

się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z

defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki trzustki.

Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności

i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca

i naczyń krwionośnych. Ze względu na przyczynę i przebieg choroby, można

wyróżnić cukrzycę typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych i inne.

Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1 zależy od genetycznej predyspozycji.

Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 może być zredukowane poprzez:

utrzymywanie normalnej masy ciała, podejmowanie przynajmniej 2,5

godzin ćwiczeń fizycznych tygodniowo (szybki, nieprzerwany spacer

wydaje się wystarczający), spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów,

przyjmowanie w pokarmie odpowiedniej ilości błonnika oraz całych

ziaren oraz umiarkowane spożycie alkoholu.

Nadciśnienie tętnicze, hipertensja, w węższym

znaczeniu choroba nadciśnieniowa – schorzenie układu krążenia

krwi charakteryzujące się okresowo lub stale

podwyższonym ciśnieniem tętniczym, zarówno skurczowym

(górnym), jak i rozkurczowym (dolnym). Rodzaje:

pierwotne - nie ma znanej somatycznej przyczyny, którą dałoby

się usunąć interwencją medyczną

wtórne – przyczyną nadciśnienia są choroby nerek, gruczołów

dokrewnych, mózgu.

Typowe objawy: bóle głowy, nadmierna

pobudliwość, bezsenność, łatwe męczenie, czasem uczucie

kołatania serca, zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej

(zwłaszcza przy dużym wzroście ciśnienia)

Choroba niedokrwienna serca – zespół objawów

chorobowych będących następstwem przewlekłego stanu

niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen i

substancje odżywcze. Doprowadza do niedotlenienia zwanego

również niewydolnością wieńcową.

W konsekwencji często doprowadza do dusznicy bolesnej, a

także zawału mięśnia sercowego. Choroba niedokrwienna serca ze

wszystkimi jej podtypami jest najczęstszą przyczyną śmierci w

większości państw zachodnich. Najczęstszą przyczyną choroby

niedokrwiennej jest miażdżyca tętnic wieńcowych.

Schematyczne przedstawienie

lokalizacji i promieniowania bólu

wieńcowego

Depresja to nie tylko smutek i przygnębienie, ale też utrata zainteresowań

i radości życia. Człowiek funkcjonuje w zwolnionym rytmie, ma zaburzenia

koncentracji i obniżoną samoocenę. W sposób ponury i pesymistyczny

patrzy na świat, przyszłość widzi wyłącznie w czarnych barwach.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja stanowi obecnie

czwarty najpoważniejszy problem zdrowotny na świecie. Dotyka około 10

procent populacji.

Depresja to choroba ciężka i przewlekła, mająca tendencje do nawrotów.

Sama nie ustąpi. Wymaga indywidualnie dobranej, długotrwałej (co

najmniej 6-miesięcznej) i systematycznie prowadzonej terapii

farmakologicznej. Poprawę można zauważyć dopiero po 6 (a u osób

starszych nawet 12) tygodniach.

Bardzo ważne jest wspomożenie farmakoterapii dodatkowymi działaniami,

np. współpracą z psychoterapeutą i bliskimi.

Bulimia nazywana jest inaczej żarłocznością

psychiczną. Jest ona również częstsza u kobiet.

U osób cierpiących na tę chorobę występują

epizody niekontrolowanego spożywania bardzo

dużych ilości pokarmu, którym towarzyszy

poczucie nieumiejętności zapanowania nad tym

co będzie się jadło i w jakiej ilości. Po nich

pojawia się poczucie winy i zachowania, które

mają zapobiec przybraniu na wadze – wymioty,

lewatywa, stosowanie środków

przeczyszczających i moczopędnych, głodówki,

intensywne ćwiczenia fizyczne. Takie epizody

zdarzają się co najmniej 2 razy w tygodniu.

Anoreksja nazywana jest również

jadłowstrętem psychicznym. Wśród osób

chorujących na nią 95% to kobiety. Osoby

cierpiące na tę chorobę postrzegają siebie jako

zbyt grubych i dążą do utraty wagi, co próbują

osiągnąć poprzez skrajne ograniczenie ilości

przyjmowanych pokarmów i ich wartości

kalorycznej, wycieńczające i wielogodzinne

ćwiczenia fizyczne, a także używanie środków

przeczyszczających.

Otyłość – nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w

organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości

adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla

zdrowia. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa

stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz 25% u

kobiet.

Otyłość zwiększa ryzyko zapadalności na niektóre choroby, w

tym choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2, obturacyjny bezdech

senny, niektóre typy nowotworów, zapalenie kości i stawów i dlatego

też skraca oczekiwaną długość życia. Wyjątkowo duża otyłość prowadzi

do niepełnosprawności.

osteoporoza - jest uogólnioną chorobą metaboliczną kości,

charakteryzującą się niską masą kostną, upośledzoną

mikroarchitekturą tkanki kostnej, a w konsekwencji zwiększoną jej

łamliwością i podatnością na złamania.

zawał serca - martwica mięśnia sercowego spowodowana

jego niedokrwieniem na skutek zamknięcia tętnicy wieńcowej

doprowadzającej krew do obszaru serca.

udar mózgu - zaburzenia czynności mózgu, powstały w

wyniku zaburzenia krążenia mózgowego, udar mózgu może być

krwotoczny (wywołany wylewem krwi do mózgu) lub niedokrwienny

(wywołany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu)

Do głównych bezpośrednich przyczyn występowania chorób XXI

wieku można zaliczyć nieprawidłowe żywienie, małą aktywność

fizyczną oraz palenie papierosów. Pośrednie przyczyny chorób

cywilizacyjnych to postępujące uprzemysłowienie, urbanizacja, wzrost

napięcia nerwowego i sytuacji stresowych, skażenie środowiska i

hałas oraz promieniowanie (głównie jonizujące).

Prawdziwym dramatem chorób cywilizacyjnych jest zamknięte koło jakie

tworzą wspólne przyczyny i wzajemnie napędzające się powikłania.

Przyglądając się ww. schorzeniom i przyczynom je wywołującym

zauważymy, że większość chorób wywołuje następną i na

odwrót. Oznacza to, że zachorowanie na jedną z chorób

cywilizacyjnych znacznie podnosi ryzyko zachorowania na

następną. Tak tworzy się błędne koło.

Przykład otyłości dokładnie pokazuje tworzenie się tych

współzależności. Otyłość prowadzi do nadciśnienia, które samo w sobie

jest już chorobą XXI wieku, ale także jedną z przyczyn miażdżycy i

choroby wieńcowej.

Po takiej analizie objawów, przebiegu, rokowania i leczenia chorób

cywilizacyjnych można odnieść błędne wrażenie, jakoby medycyna XXI

wieku była bezsilna wobec tych zagrożeń. W rzeczywistości poczucie

bezsilności służby zdrowia wynika z faktu, iż leczenie i opieka to

jednie 10% zdrowia. Aż 52% sukcesu to nasz styl życia, 22% stanowi

środowisko, a jedynie 16% genetyka.

Dlatego tak ważna jest polityka prozdrowotna, promocja

prawidłowego stylu życia oraz profilaktyka. Tylko systematyczne i

długofalowe dbanie o zdrowie, które ma swój początek już w okresie

dzieciństwa, może przynieść długotrwały oczekiwany efekt. Wielu

ludzi podjęło już walkę z własnymi nawykami żywieniowymi i

nałogami, uzyskując doskonałe efekty i poprawę stanu zdrowia.

Rozkład śmiertelności z powodu

chorób układu krążenia w określonych

grupach wiekowych.

Rozkład śmiertelności z powodu

nowotworów w określonych grupach

wiekowych.