15
1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Broszura informacyjna.

Citation preview

Page 1: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

1

Co musisz wiedzieć

o hiv i aids

bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Page 2: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

1

Co musisz wiedziećo hiv i aids

bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Wydanie VIwarszawa 2010

egzemplarz bezpłatny

wersja polska została opracowana za zgodą GlaxosmithKline

Page 3: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

2 3

spis treściROZDZIAŁ STRONA

DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIE-DZĘNATEMATHIVIAIDS?PonieważliczbaosóbzakażonychHIV,awnastępstwietegochorychnaAIDS,wciążwzrasta.Istotnyjestrównieżfakt,żewprzeciwieństwiedotego,coczęstomówiąludzie,każdy–bezwzględunaswojąprzynależnośćrasową,wyznaniereligijneluborientacjęseksualną–możeuleczakażeniu.Wzwiązkuztymwie-dzanatematHIViAIDSjestniezbędnakażdemuczłowiekowi.

DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIE-DZĘ NA TEMAT HIV I AIDSWMIEJSCUPRACY?Wiele osób żyjących z HIV przeżywaogromnystres.Sytuacjatamożestwarzaćtrudności związane z wykonywaniempracy,pomimoogólnieprawidłowejkon-dycji fizycznej idobregostanuzdrowia.Oznacza to codzienne życie ze świa-domością choroby oraz zmaganie sięz niepewnością przyszłości. Często jestto związane z uzasadnionymi albo wy-imaginowanymi obawami o to, że inniludziebędąprzejawialiwrogienastawie-nielubbędąodnosilisiębezzrozumieniawobecosóbzakażonych.

wprowadzenie

Rodziny oraz partnerzy życiowi osóbżyjącychzHIVlubAIDSspotykająsięzbrakiemzrozumieniaorazdyskryminacjązarównowpracy,jakiżyciuprywatnym.LiczbaosóbżyjącychzHIVstalero-śnieiwzwiązkuztymmożnaspotkaćcorazwięcejosóbzakażonych,któresą czynne zawodowo. Efektywne le-czenie skojarzone oraz zastosowa-nie terapii pomocniczych poprawiaogólny stan zdrowia pacjentów orazpozwala im wykonywać obowiązkizawodowe.Niniejszabroszurazostałaprzygotowa-nazmyśląo tym,byprzedstawićnaj-ważniejszefaktyoHIViAIDS.Materiał zebranyw broszurze zawieraodpowiedzinawielepytańzwiązanychz tym, jak się zachować wobec HIV/AIDS w miejscu pracy. Informacje tuprzedstawione pozwolą lepiej zrozu-mieć, jakie są drogi rozprzestrzenianiasię wirusa, który może spowodowaćzakażenie innych osób. Tak więc po-znającfakty,będzieciemoglizabezpie-czyćsiebieorazdaćwsparcieipomocrodzinie, przyjaciołom oraz kolegomżyjącymzHIV.

Wprowadzenie..................................................................................................................................3

1 NajważniejszeinformacjeoHIViAIDS.............................................................................................4

2 Faktyafikcja.................................................................................................................................6

3HIViAIDSwTwoimmiejscupracy.......................................................................................10

4HIViAIDSapierwszapomoc..........................................................................................12

5HIViAIDSaseks.........................................................................................................14

6HIViAIDSanarkotyki...........................................................................................16

7HIViAIDSaprzekłuwanieuszuiinnychczęściciała........................................17

8HIViAIDSadzieci..................................................................................................18

9HIVaciąża......................................................................................................................19

10Podróżowaniezagranicę......................................................................................................20

11TestwkierunkuHIV..................................................................................................................21

Słowniczek................................................................................................................................23

Opracowanieiprzekład:mgrKatarzynaWalkowska-IwańskaKonsultacjamedyczna:drAnnaMarzec-BogusławskaRedakcjajęzykowa:KatarzynaGajewska

ISBN978-83-87068-31-8

Page 4: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

4 5

Najważniejszeinformacje o hiv i aidsJEŚLIMASZZAMIARPRZECZYTAĆTYLKOJEDENROZDZIAŁTEJBROSZURY–WYBIERZTEN!PRZEDSTAWIAONNAJWAŻNIEJSZEFAKTYZWIĄZANEZHIVIAIDS.1

Nasz organizm wyposażony jestwmechanizmobronny–systemimmu-nologiczny, który zwalcza atakującenas infekcje oraz choroby.HIV powo-li go osłabia, aż do jego ostatecznegozniszczenia. Wirus może przez wielelat dokonywać uszkodzeń w systemieimmunologicznym, zanim osobazakażonazaczniechorować.OsobażyjącazHIVmożemieć dobre samopoczu-cieiniewiedziećnaweto tym,że jestzakażo-na. Zakażenia HIVniemożnarozpoznaćpo wyglądzie! To, żektośjestzakażonyHIV,nie musi oznaczać, iżmaAIDS,aniżewkrótcebędziepoważniechory.

AIDS jest skrótem od angielskiego okre-ślenia dla zespołu nabytego niedoboru odporności /Acquired Immunodefi-ciency Syndrome/.

AIDSniejestpojedyncząchorobą,leczzespołem objawów różnych chorób,

które w charakterystyczny sposóbatakują osoby zakażone HIV.

Wieleztychchoróbwystę-puje powszechnie i niesą one zwykle szkodli-we dla osób z nieusz-kodzonym systememimmunologicznym.Niemniej jednak dlakogoś, kto ma poważ-nie uszkodzony system

odpornościowy, niektórez tych chorób mogą być

nawet śmiertelne. Lekarze

posługująsięlistątakzwanychchoróbwskaźnikowych AIDS. W przypadkugdyuosobyzakażonejHIVrozwiniesięstan chorobowy określony jako czyn-nikwarunkującyAIDS,zostajeuznanyzachoregonaAIDS.Niektórezopisa-nych stanów wiążą się z poważnymichorobami, inne natomiast są mniejgroźnedlaogólnegozdrowiapacjenta.Wwieluprzypadkach,nawetgdysys-tem odpornościowy jest poważnieuszkodzony oraz gdy wiadomo już,że mamy do czynienia z AIDS, dużaliczba osób czuje się na tyle dobrze,aby wykonywać swoją normalną pra-cę. Z naszej dotychczasowej wiedzywynika, że przeważająca większośćosóbzakażonychHIVostateczniecho-rujenaAIDS.Czastrwaniategoproce-sujestróżnyizależyodwieluindywi-dualnychcechorganizmu.

COTOJESTHIViAIDS?

HIV jest skrótem od angielskiego okre-ślenia ludzkiego wirusa nabytego nie-doboru odporności wywołującego brak odporności immunologicznej /Human Immunodeficiency Virus/.

•HIVniezakazimy siępoprzezdoty-kaniedrugiejosoby,podawanieręki,ściskanielubcałowanienowopozna-wanejosoby.ŁzydrugiejosobytakżeniespowodujązakażeniaHIV.

•Niemożnazakazićsięwirusempoprzezpływaniewtymsamymbasenie,korzy-stanie zewspólnej toalety, dzielenie sięjedzeniem,wspólnekorzystaniezesztuć-ców,naczyń,ręcznikóworazksiążek.

•Przyzachowaniupodstawowychza-sadhigienymożnabezobawmiesz-kaćwjednymdomulubrazempra-cować.

WJAKISPOSÓBHIVPRZENOSISIĘZJEDNEJOSOBYNADRUGĄ?

Istnieją trzy główne drogi zakażenia HIV:

•Podczas stosunków seksualnychz penetracją (analnych lub dopo-chwowych)bezzastosowaniazabez-pieczenia (prezerwatywy). (Szczegó-łoweinformacjenastronie14).

•Przez przedostanie się zakażonejkrwiinnejosobydonaszegokrwio-biegu, np.: poprzez niejednorazo-wewykorzystywanieigiełistrzyka-wek, transfuzję krwi – szczególnie

w krajach, gdzie zapasy krwi niezostały przebadane na obecnośćHIV. (Szczegółowe informacje nastronach:9,12,16,17).

•Wczasieciąży,podczasporodulubkarmienia piersią przez matkę za-każoną HIV zakażeniu może ulecdziecko.(Szczegółoweinformacjenastronie19).

HIV nie można zakazić się w taki sam sposób jak przeziębieniem lub grypą.

•HIVnieprzenosi siępoprzezkaszellubkichanie.

•NiemożnazakazićsięHIVodpsów,kotówlubinnychzwierząt.

•Komarybądźinneowadynieprzeno-szązakażeniaHIV.

•MożliwenatomiastjestzakażeniesięHIVpoprzezkorzystaniezewspólnejmaszynkidogolenialubszczoteczkidozębówzewzględunato,żemożeznajdowaćsięnanichkrew–nawet,jeżeliniewidaćjejgołymokiem.

WNORMALNYCH,CODZIENNYCHKONTAKTACH(ZARÓWNOZAWO-DOWYCH,JAKITOWARZYSKICH)NIEMARYZYKAZAKAŻENIASIĘHIV.

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O HIV I AIDS

Page 5: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

6 7

2 Fakty i fikcja

Nie, nie jest to prawdą. Na świecie każdego dnia zakaża się HIV ponad 7 tys. osób,aokoło5 tys. osób każdego dniaumierazprzyczynzwiązanychzHIV/AIDS.WPolscekażdegorokuwykrywasięokoło800zakażeńHIV.Epidemiajestobecnana świecieodprawie30 lat.Pomimodziałańzapobiegawczychorazprogramówedukacyjnychskierowanychdospołeczeństwa,liczbanowychzakażeństalerośnie,a prognozywskazują, że ta tendencja będzie się nadal utrzymywać.Wiele osóbniedostrzegapotencjalnegoniebezpieczeństwazwiązanegozeswoimryzykownymzachowaniemimożliwościązakażeniasięwprzeszłości.HIViAIDSsąproblememzarównodniadzisiejszego,jakijutrzejszego.

Jestwiele powodów, dla których problemHIV i AIDSwymaga takwiele uwagi.Wniektórychpaństwach liczbaosóbzakażonych jest stosunkowoniska.Brak ro-zeznaniawaktualnejsytuacjiepidemiologicznejdotyczącejzakażeńwywołanychHIV oraz brak odpowiedniej polityki prewencyjnej ze strony państwamoże spo-wodowaćwyniszczeniecałychspołeczności.Matozresztąmiejscenp.wniektó-rychkrajachAfryki.Dlatego też sporouwagipoświęca siępowszechnej edukacjiwzakresiewiedzyoHIViAIDS.ZagadnieniaHIViAIDSstanowiąkontrowersyj-nytematzewzględunafaktprzenoszeniasięzakażeniadrogąpłciowąidożylną.Omawianie tych tematówbudziwiele emocji, abrak rzetelnejwiedzywywołujedodatkoweuprzedzeniawobeczakażonychosób.Powyższezagadnienianiejedno-krotnie są przedstawianeprzez środkimasowegoprzekazuw sensacyjny sposób.WwynikutakichdziałańosobyżyjącezHIViAIDSorazichnajbliżsistająsięobiek-temuprzedzeńiobaw,którenietowarzysząinnymchorobom.

Dlaczego zagadnieniom HIV/AIDS poświęca się tyle uwagi, a nie traktuje się ich w taki sam sposób, jak inne przewlekłe choroby wy-niszczające?

Czy prawdą jest, że problem AIDSnależy już do przeszłości?1

2

Tak.Każdy,bezwzględunapochodzenierasowe,religięluborientacjęseksualną,ktoodbywastosunekpłciowybezzabezpieczenialubmainneryzykownezacho-wania,jestnarażonynazakażenie.Epidemiaswoimzasięgiemobjęłanaświeciejużwszystkiepaństwa.Wniektórychznichpoziomzakażeńjestwyższyniżwinnych.TakżegłównedrogiprzenoszeniasięHIVróżniąsięwzależnościodkraju.NiemniejjednakcodziennienaświeciewieleosóbzakażasięHIV.Corazczęściejdozakaże-niadochodzipoprzezkontaktyseksualne.

Nie doniesiono o żadnym takim przypadku. Teoretycznie jest możliwe, że HIVobecnywekrwidotrzedokrwiobiegu innejosobywprzypadku skaleczeniawe-wnątrzust.Jesttojednakbardzomałoprawdopodobne.

Wchwiliobecnejniemapewności,jakijestpoziomryzykazakażeniaHIVpodczasstosunkuoralnego.Stopieńryzykawzrasta,gdyzakażonasperma(wrazzprejakula-tem)lubwydzielinapochwowaznajdąsięwustachpartnera.Pęknięcialubnawetmałerankiwewnątrzustlubnawargachmogąspowodowaćprzeniknięciewirusa.OdnotowanobardzoniewieleprzypadkówprzeniesieniazakażeniaHIVprzezsto-sunekoralnyiuważasię,żejesttodrogazakażeniaostosunkowoniskimstopniuryzyka.

Nie. Ryzyko zakażenia jest większe dla kobiety podczas kontaktu z seropo-zytywnym mężczyzną, niż odwrotnie. Podczas wytrysku w pochwie kobie-ty bez użycia prezerwatywy, jest ona eksponowana na odpowiednio więk-szą ilość spermy, która może nieść ze sobą HIV. Oznacza to więc, że kobietysą bardziej narażone podczas stosunków płciowych bez zabezpieczenia. Dodat-kowowszelkie najdrobniejsze skaleczenia lub otarcia, częstowraz z obecnościąinnychchoróbprzenoszonychdrogąpłciową,mogą stanowićmiejscewniknięciaHIVdoorganizmu.

Tak.Naukowoudowodniono,żeHIVwywołujeAIDS.NadalistniejąjednakpewnezagadnieniazwiązanezHIV,którychwpełninierozumiemy.Choćbyto,dlaczegoniektóreosobyzakażoneHIVmogącieszyćsiędobrymzdrowiemprzezdługiczas.

FAkTy I FIkCJA

Czy naprawdę każdy może zaka-zić się HIV lub mieć AIDS?

Czy HIV przenosi się przez poca-łunek?

Czy HIV przenosi się podczas sto-sunku oralnego?

3

4

5

6

7

OBALAMY MITY I PODAJEMY FAKTY NA TEMAT KILKU ISTOTNYCHZAGADNIEŃ.

Czy przyczyną AIDS naprawdę jest HIV?

Czy ryzyko zakażenia HIV jest takie samo dla kobiet i mężczyzn w kontaktach mężczyzn z kobietami i kobiet z mężczyznami?

Page 6: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

8 9

Zydowudyna była pierwszym lekiem zastosowanym do leczenia zakażenia HIV.Obecniestosujesięwleczeniukombinacjekilkulekówantyretrowirusowych,tzw.HAART.Dobórterapiijestdlakażdegopacjentaindywidualnyizależyodjegostanuklinicznego.Wczesnewykrycieorazefektywneleczeniezakażeńoportunistycznychpomagają w wydłużeniu życia pacjentów zakażonych HIV. Pamiętajmy jednak,żeniemożnawyleczyćzakażeniaHIV.Zadaniemterapiiantyretrowirusowej(ARV)jestprzedłużanieżyciapacjentówipoprawajegojakości.Podobniejakwinnychchorobach,wieleosóbżyjącychzHIVlubchorychnaAIDSpoddajesięterapiomalternatywnymlubstosujeleczeniewspomagające,wpływającenapoprawęjakościżycia.LeczenieantyretrowirusowewPolscefinansowanejestprzezMinistraZdro-wia,opiekęnadpacjentamisprawująspecjalistyczneośrodkileczenia.

Nie. Zewzględuna to, żeHIV jest skomplikowanymoraz częstomutującym sięwirusemiwykrywanesąwciążnowejegopodtypy,trudnojestotrzymaćefektywnąszczepionkę.Mimowielubadańeksperymentalnychiotrzymaniakilkunastuproto-typówszczepionek,dotychczasnadalbrakdanychdowodzących ichwysokopro-centowejskuteczności.Opracowanieorazprzetestowanieszczepionekwaspekcieichbezpieczeństwa jestprocesemdługotrwałymiwymagającymwielubadańkli-nicznych.Mimożenaukowcypotwierdzilimożliwośćotrzymaniaskutecznejszcze-pionki,wydajesię,żeprocestenpotrwajeszczewielelat.Jejwynalezieniestanowi-łobyprzełomwwalceztąepidemią.

Nie. W chwili obecnej jedynie zapobieganie jest skutecznym sposobem zahamowa-nia rozprzestrzeniania się HIV.Wpraktyceoznaczatobezpieczniejszyseks–zawszezużyciemprezerwatywy,nieużywaniewspólnychigiełczystrzykawekwprzypadkuzażywanianarkotykówdrogądożylną.Odpowiednie leczenie choróbprzenoszo-nych drogą płciową, wczesne zapobieganie infekcjom oportunistycznym, więcejwiadomości o wymaganej diecie, ćwiczenia fizyczne i unikanie stresu, pomogązwolnićpostępchorobyioddaląwystąpienieAIDS.

Wirus HIV nie przetrwa,jeślijestwystawionynadługotrwałedziałaniepowietrzaiinnychczynnikówśrodowiskazewnętrznego.Pozaorganizmemniszczygociepło(giniewtemp.56°Cpo30minutach),wysychanie,mydłoiwoda,detergenty,środkiodkażające.Kroplakrwi,nasieniaiinnychpłynówustrojowychmożebyćpotencjal-nieinfekcyjnymmateriałemzawierającymHIV.Śladytegotypupowinnywięcbyćdokładniewyczyszczone.(Szczegółówszukajwrozdzialeopierwszejpomocynastronie12).

FAkTy I FIkCJA

Jak leczymy HIV i AIDS?8

9

10

11

FAkTy I FIkCJA

W jaki sposób mogę pomóc lub wesprzeć kogoś z AIDS?

Czy transfuzja krwi jest bezpieczna?

Czy bycie dawcą krwi jest bez-pieczne?

15

14

13

12 Potrzebyprzyjaciela,członkarodzinyczykolegizpracy,zakażonegoHIVlubchore-gonaAIDS,sątakiesame,jakinnychosóbpoważniechorych.Pragnąone,abyoka-zywanoimmiłość,zrozumienieiwsparcie.Niewolnowówczasnikogoosądzaćanipotępiać.OsobyżyjącezHIViAIDSpotrzebująwiększegopoczuciabezpieczeń-stwa.Ważnajestdlanichświadomość,żegdypodzieląsięzkimśswoimiobawamiczylękamioto,comożesięznimistać,niespotkająsięzodrzuceniem.

NapoczątkuepidemiiHIV,gdynaszawiedzaowirusiebyłaznaczniemniejsza,wieleosóbzostałozakażonych,otrzymująckrewlubpreparatykrwi(np.czynnikVIIIuży-wanywleczeniuludzizhemofilią)zakażonewirusem.Wwiększościkrajów,wtymwPolsce,krewużywanadotransfuzjiipreparatówkrwiopochodnych,jestterazbadananaobecnośćHIV.Wwielupaństwachodradzasięoddawaniakrwiosobom,codoktórychistniejepodejrzenie,żemogąbyćzakażonem.in.HIV.(Jeśliszukaszradynatemattransfuzjikrwiwinnychkrajach,sprawdźrozdziałopodróżachnastronie20).

NiezakaziszsięHIV,jeślioddajeszkrewwkrajach,któreużywajądopobrańste-rylnegosprzętu(takżewPolsce).Wwiększościpaństwużywasięwyłącznietakiegosprzętu. Jeśliniemaszpewnościcodo tego, jakiego sprzętuużywasięwdanymkraju,tonieoddawajkrwi.Nigdynieoddawajkrwi,jeśliTylubTwójpartnermacieHIVlubjeślimyślisz,żemogłeśmiećkontaktzHIV,aniemiałeśwykonywanegotestuwkierunkuHIV.

Leczenie dentystyczne nie powinno stanowić żadnego ryzyka pod warunkiem,żewszystkienarzędziasąsterylizowanepokażdorazowymużyciuorazstosowanesąprocedurychroniąceprzedprzenoszenieminfekcji.Jeślimaszjakieśzastrzeżenianatematpostępowaniachroniącegoprzedzakażeniami,nieobawiajsięomówićichzeswoimdentystą.

Czy istnieje szczepionka chronią-ca przed zakażeniem HIV?

Czy istnieje skuteczne lekarstwo?

Czy wirus HIV może przetrwać poza organizmem człowieka? Czy wizyta u dentysty niesie ryzy-

ko zakażenia?

Page 7: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

10 11

CZY OSOBY ŻYJĄCE Z HIVLUB CHORE NA AIDS MOGĄWYKONYWAĆDALEJSWOJĄPRACĘ?

Ze względu na dobre samopoczu-cie większość osób żyjących z HIVorazwiele osób chorych na AIDS jestw stanie normalnie pracować. Jednakwmomenciegdyichstanzdrowiaule-gniepogorszeniu, niebędąonemogływykonywać swojej pracy w taki samsposóbjakinneosoby.Takwięcwprzy-padkugdyosobazakażonaHIVlubcho-ranaAIDSpoczujesięgorzej ibędziemiałakłopotyzwykonywaniemswojejpracy na dotychczasowym poziomie,powinna porozmawiać ze swoim pra-codawcą,byznaleźćodpowiednieroz-wiązania(np.skrócenieczasupracylubzmianazakresuobowiązków).

COMOGĄZROBIĆPRACODAWCY?Poprzezorganizowanieprogramówedu-kacyjnychpracodawcyzwracająuwagęswoichpracownikównapotrzebyinnychludziorazuaktualniająinformacjenate-matHIViAIDS.Poznającfakty,możemybyćbardziejpomocniosobomżyjącymzwirusem,któresąnadalczynnezawo-dowo. Jednocześnie będziemy potrafilizabezpieczyćsiebieprzedewentualnymzakażeniemiuprzedzeniami.Pracodawcy powinni także uwzględnićstan zdrowia osoby żyjącej zHIV orazzadecydować o tym, jakie zmiany po-winny być poczynione w organizacjipracy, którą dotychczas wykonywała.Wszelkie zmiany powinny jednak byćdokonywanewkonsultacjizzaintereso-wanąosobą,takjaktosiędziejewprzy-padkuinnychprzewleklechorychosób.

PRACAZOSOBĄ,KTÓRAMAHIVLUBAIDSHIV i AIDS w największym stopniu dotyka ludzi w wieku produkcyjnym, którzy chcą, a nawet często muszą pra-cować. WieleosóbżyjącychzHIV iAIDSmaduże trudności zwykonywaniem swo-ichdotychczasowychobowiązkówza-wodowych.Niejednokrotnieprzyczynąjest ich stan zdrowia, ale najczęściejbezpośrednim powodem takiej sytu-acji jest brak zrozumienia i tolerancjiu kolegówzpracyoraz kierownictwa.PonieważcorazwięcejosóbzakażasięHIV,można spodziewać się, żewśródosób czynnych zawodowo może byćrównieżosobaseropozytywna.

•Osoby, które zakaziły sięHIV, a ichstanzdrowiajestzadowalający,mogąnadal wykonywać swoje obowiązkizawodowe bez żadnych zmian, alez takim samym co przedtem wspar-ciemiprzyjaźniąkolegóworazszefa.

MOŻESIĘNAMWYDAWAĆ,ŻEPRACAZOSOBĄŻYJĄCĄZHIVLUBCHORĄNA AIDS JEST NIEBEZPIECZNA. SYTUACJA TA MOŻE BUDZIĆ NA-SZE OBAWY LUB NIEPOKOJE. SĄ ONE JEDNAK NIEUZASADNIONE,APOPRZECZYTANIUTEGOROZDZIAŁUZROZUMIESZDLACZEGO.

hiv i aids w Twoimmiejscu pracy3 •Jednocześnieosobytemusząbyćpew-

ne,żepracująwśródludzi,którzyprze-szliedukacjęwzakresieHIViAIDS,a ich sytuacja zostanieodebrana zezrozumieniem.

•Osobyzdrowepowinnybyćprzygo-towanenazmianyiokazaniepomo-cyosobie,którapracujerazemznimiijestzakażonaHIV.

•W przypadku gdy Wasz kolega za-choruje,powinienbyćtraktowanytaksamojakktoś,ktozachorowałnakaż-dą innąchorobę.Należymuokazaćwsparcieizrozumienie,coniejedno-krotniemożebyć trudnezewzględunamitywokółtematykiHIV/AIDS.

•Osobom, które chorują na schorze-niaprzewlekłe,pracaczęstopomagaprzetrwać trudne chwile związanez chorobą.W ten sposóbmogą za-pomnieć o swoim bólu i lękach.Wwielu przypadkach praca jest takżezwyczajną koniecznością finansową.Powrótdoobowiązkówzawodowychjestbardzoważnymelementemwle-czeniuwieluchorób,wtymAIDS.

•KrajoweCentrumds.AIDSwewspół-pracy z Programem HIV/AIDS Mię-dzynarodowej Organizacji Pracy(ILO)przetłumaczyłona językpolski„Kodeks postępowania wobec pro-blemu HIV/AIDS w środowisku pra-cy”. Kodeks jest dostępny na stroniewww.aids.gov.pl

COMOŻESZZROBIĆ?•Przeczytaj tę broszurę, zabierz dodomuipokażswoimbliskim,rodzi-nieorazznajomym.

•Poznaj faktyoHIV iAIDS.Abyob-niżyć ryzyko zakażenia, korzystajzezdobytejwiedzyw tymzakresie.

Podziel się informacjami ze swojąrodziną, kolegami oraz współpra-cownikami.

•Przygotuj się na spotkanie z oso-bą żyjącą zHIV lub chorą na AIDSwTwoimmiejscupracy.Zapoznajsięz przepisami swojego pracodawcyiuzyskajodpowiedzinawszystkienie-jasności,któreewentualnieznajdzieszwobowiązującymregulaminiepracy.

•Swoim przykładem pokaż innym,jak należy się zachować. Okaż wy-rozumiałość oraz wsparcie dla osóbzHIViAIDS.Pamiętajmyotym,żeichżyciewbardzokrótkimczasieuległodrastycznymzmianom.Najważniejszejestwięcto,abyumiećwysłuchać,zro-zumiećizaoferowaćwsparciedrugiejosobie,bezosądzaniajej.

CZY POWINIENEŚ PODJĄĆ SPE-CJALNE ŚRODKI OSTROŻNOŚCIWPRACY?Nie,niejest tokonieczne.Niemożnazakazić się HIV w codziennych kon-taktach zawodowych. Osoby, którewmiejscupracymająkontaktzkrwią(służba zdrowia, policja, straż pożar-na,zespołykaretek ratunkowych,pra-cownicysłużbwięziennych),powinnystosowaćsiędoobowiązującychwichzawodzie przepisów bezpieczeństwaihigienypracyorazdbaćoto,abyichwspółpracownicy zachowywali sięwpodobnysposób.

ZACHOWANIETAJEMNICYWPRACYW większości państw poufność danychmedycznych jest prawem pacjenta,a pracownicy placówek służby zdrowiamają obowiązek zachowania tajemni-cy lekarskiej o stanie zdrowia pacjen-tów. Należy zapoznać się z przepisamidotyczącymi zatrudnienia i aspektówprawnychzwiązanychzestanemzdrowiapracownikawTwojejfirmieorazwyjaśnićwszelkieniezrozumiałeinformacje.

WYPADKIWPRACYJeżeliwmiejscupracywydarzyłsięwy-padek,zwykłeśrodkiostrożnościzwią-zanezprzestrzeganiemhigienyzmini-malizująryzykozakażeniasięwielomadrobnoustrojami chorobotwórczymi,wtymHIV.(Patrzstrona12).

Jeśli przyjmiemy stanowisko, że każ-dy człowiek może być zakażony HIV, i zawsze będziemy przestrzegać zasad higieny, będzie to najlepszy sposób zabezpieczenia siebie i innych przed zakażeniem HIV.

HIV I AIDS W TWOIM MIEJSCu pRACy

HIV NIE pRZENOSI SIę pODCZAS NORMAlNyCH kON-TAkTóW TOWARZySkICH lub ZAWODOWyCH.

NAJWAŻNIEJSZE DROgI pRZENOSZENIA ZAkAŻENIA HIV:

• pOpRZEZ NIEZAbEZpIECZONy (TZN. bEZ pREZERWATyWy) STOSuNEk płCIOWy Z OSObą, kTóRA JEST ZAkAŻONA WIRuSEM.

• pOpRZEZ pRZEDOSTANIE SIę ZAkAŻONEJ kRWI DO NASZEgO ORgANIZMu.

• OD MATkI ŻyJąCEJ Z HIV, kTóRA MOŻE ZAkAZIć SWOJE DZIECkO W TRAkCIE CIąŻy, pORODu lub pODCZAS kARMIENIA pIERSIą.

PamiĘTaJ

Page 8: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

12 13

PamiĘTaJ

Musimy pamiętać o tym, że HIV – podobnie jak wirusowe zapalenie wą-troby, zwane popularnie żółtaczką – jest zakażeniem kontaktowym, tzn. musi istnieć droga wniknięcia wirusa do organizmu człowieka. przede wszyst-kim należy więc zabezpieczyć wszel-kiego rodzaju skaleczenia lub otarcia stosując odpowiednie opatrunki.

CO POWINNA ZROBIĆ OSOBAUDZIELAJĄCAPIERWSZEJPOMOCY

Osoba udzielająca pierwszej pomocyw każdym przypadku powinna zacho-waćśrodkiostrożności.Przedewszyst-kim powinna zabezpieczyć się przedwszelkimi rodzajami zakażeń,włącza-jącw tozarównoHIV, jak iwirusowezapaleniewątroby typuBczyC.Są tochorobywirusowepodobnewsposobieprzenoszenia siędoHIV, aleo znacz-niewyższymstopniuzakaźności.Mogąonespowodowaćbardzopoważnekon-sekwencje zdrowotnenie tylkodlaor-ganu,jakimjestwątroba,aledlacałegoorganizmu.

•Zawsze pamiętaj o użyciu rękawi-czek jednorazowych.Miejpod rękąśrodkiodkażająceorazodpowiedniowyposażonąapteczkępierwszej po-mocy,itp.

•Środki pierwszej pomocy powinnyzawszeznajdowaćsięwdostępnymidobrzeoznakowanymmiejscu.

•Unikajkontaktuzkrwiąorazinnymipłynami ustrojowymi drugiej osoby.Gdy udzielasz komuś pierwszej po-mocy,zawszezakładajjednorazowerękawiczki.

•Nigdy nie wkładaj ani nie zdejmujrękawiczek, pomagając sobie przytymzębami.

GDYBY W TWOJEJ PRACY MIAŁ MIEJSCE WYPADEK, CZY WIEDZIAŁBYŚCONALEŻYZROBIĆ?CZYBAŁBYŚSIĘ,ŻEZAKAZISZSIĘHIV,UDZIELAJĄCKOMUŚPIERWSZEJPOMOCY?

hiv i aidsa pierwsza pomoc4

•Wszelkie skaleczenia, pęknięcia naskórzelubotwarteranyosoby,którejudzielasz pomocy, pokryj najpierwjałowymopatrunkiem.

•Zdejmując zużyte rękawiczki, wy-wróćjenadrugąstronę.Wtenspo-sóbwszelkie zarazki pozostanąwe-wnątrz.

•Rękawiczki wyrzuć do kosza lubniszczarki, uprzednio zawijając jeszczelniewplastikowątorebkę.

•Umyj ręce lub inne powierzchnieskórywprzypadku,gdymiałeśkon-takt z krwią lub innymi płynamiustrojowymidrugiejosoby.

CONALEŻYZROBIĆZROZLANĄKRWIĄ LUB INNYMI PŁYNAMIUSTROJOWYMI?•Pokryj rozlaną krew lub płyn ustro-jowy środkiem dezynfekującym za-wierającymchlor.Wielez tychpre-paratówdostępnychjestnarynkuwsklepachlubdziałachchemicznych.Jeżeli masz możliwość przygotowa-niachloraminy,toroztwórpowinienbyć sporządzony w proporcji jedendodziesięciu.

•Przykryj plamę ręcznikiem papiero-wym lub chusteczkami higienicz-nymi i pozostaw do wsiąknięcianaokoło10–15minut.

•Pozałożeniugumowychrękawiczekwytrzyjplamę,azużyteręcznikilubchusteczki włóż do plastikowej to-rebki. Szczelnie zamkniętą torebkęwyrzućdokoszanaśmieci.

•Rękawiczki gumowe umyj mydłemwgorącejwodzie, a następnie zróbtosamozrękoma.

•Gdy przyczyną wypadku był ostryprzedmiot,włóżgodoszczelnieza-mykanego pojemnika, a następniewyrzućdokoszanaśmieci.

CONALEŻYZROBIĆZODZIEŻĄPOPLAMIONĄKRWIĄ?Odzież,którąnosiliśmypodczasudzie-lania komuś pierwszej pomocy, nale-ży natychmiast zdjąć po zakończeniuczynności. Poplamione krwią ubraniepowinieneśnamoczyćwzimnejwodzie(o ile to możliwe z dodatkiem środkadezynfekcyjnego),robiąctoprzyużyciugumowych rękawiczek. Namoczoneubraniewłóżdopralki.Odzieżnależy

upraćzdodatkiemdetergentów, stosu-jąc – o ile tomożliwe – program/cyklpraniawwysokiejtemperaturze.

CZY ZROBIENIE DRUGIEJ OSO-BIESZTUCZNEGOODDYCHANIAWIĄŻE SIĘ Z JAKIMŚ NIEBEZPIE-CZEŃSTWEM?Tak.Istniejeteoretycznieryzykozakaże-niasięHIVczyinnymichorobamiprzyzrobieniudrugiejosobietzw.„pocałun-kużycia”,czylisztucznegooddychania.Niemniejjednakniepowinniśmywsy-tuacjach awaryjnych wahać się przedudzieleniemdrugiejosobietakiejpomo-cy.Obecnie dostępne są już na rynkuspecjalne maseczki nakładane na ustaosobie ratowanej, które chronią przedzakażeniemtakżeratującego.Sąwniewyposażone niektóre apteczki samo-chodowe.Sprawdź,czytakamaseczkaznajduje sięwTwojejapteczcepierw-szej pomocy. Jeżeli nie, to wyposażwniąswojąapteczkępierwszejpomocy.Pamiętaj!Abyprawidłowonieśćpomocdrugiej osobie, powinieneś wcześniejzapoznaćsięzpodstawowymizasada-miudzielaniapierwszejpomocy.

• pOWIADOM WłAśCIWy pERSONEl MEDyCZNy O WSZElkICH WypADkACH, kTóRE MIAły MIEJSCE W pRACy.

• pAMIęTAJ O TyM, ŻE lEpIEJ JEST WyJść Z ZAłOŻENIA, IŻ kAŻDy MOŻE być ZAkAŻONy JAkIMś MIkROORgANIZMEM CHORObOTWóRCZyM ZNAJDuJąCyM SIę WE kRWI, Np. HIV lub WIRuSEM ZApAlENIA WąTROby Typu b CZy C, DlATEgO STOSuJ SIę DO ODpOWIEDNICH ZASAD ZWIąZANyCH Z pOSTępOWANIEM W TAkICH pRZypADkACH. ZAWSZE STOSuJ TE SAME śRODkI OSTROŻNOśCI WObEC SIEbIE I INNyCH OSób.

HIV I AIDS A pIERWSZA pOMOC

Page 9: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

14 15

PamiĘTaJ

Jeżeli ktośzakażony jestHIV, towirustenznajdujesięwpłynachustrojowychtej osoby. Wirus może być obecnywnasieniuzakażonegomężczyznylubwydzieliniepochwowejorazkrwimen-struacyjnejzakażonejkobiety.Podczasstosunkupłciowegowirusmożewnikaćdoorganizmupartnerkilubpartnera.

STOSUNEKPŁCIOWY(sekszpenetracją)Im więcej osób, z którymi odbywasz stosunki płciowe z penetracją bez uży-cia odpowiedniego zabezpieczenia, tym większe prawdopodobieństwo, że trafisz na osobę zakażoną HIV i ule-gniesz zakażeniu. Te same zasady doty-czą Twojego partnera.

Sposoby odbywania stosunków płcio-wychniosącezesobąnajwiększeryzy-kozakażenia:

•Analnestosunkipłciowezpenetracjąbez użycia zabezpieczenia (prezer-watywy).

•Dopochwowestosunkipłciowezpe-netracjąbezużyciazabezpieczenia.

SENSACYJNE NAGŁÓWKI W PRASIE WYTWORZYŁY PEWNE MITYNA TEMAT HIV I SEKSU. PONIŻEJ PRZEDSTAWIAMY FAKTY, KTÓREPOZWOLĄClPOZNAĆPRAWDĘ.

hiv i aids a seks5CO SPRAWIA, ŻE SEKS STAJE SIĘBEZPIECZNIEJSZY?Stosunki seksualne mogą być bardziejbezpieczne,gdystosujemysiędojednejpodstawowej zasady: nie przenosimydo naszego organizmu lub organizmunaszegopartnerażadnychpłynówustro-jowych(spermy,wydzielinypochwowejlubkrwi).Podczasstosunkówpłciowychzpenetracjąbezzabezpieczeniamożnateżzakazićsię innymichorobamiprze-noszonymi drogą płciową, tzw. choro-bami wenerycznymi (rzeżączka, kiła,zakażeniaherpesowe,chlamydiozyorazwirusowezapaleniewątrobytypuBczyC,zwanepotocznieżółtaczką). Jeślisa-memujestsięzakażonym,możnatakżezakazićinnych.WprzypadkugdyTylubTwójpartnermaciechorobęwenerycz-ną,wzrastaryzykozakażeniasięHIV.

bezpieczniejszy seks przy stosowaniu prezerwatywy lub bez penetracji.

•Prezerwatywy zwiększają bezpie-czeństwo podczas stosunków sek-sualnych.Należyzwrócićuwagęnaużyte tu sformułowanie: bezpiecz-niejszy,aniecałkowiciebezpieczny,gdyżniewszystkojesteśmywstanieprzewidzieć.

•Postarajcie się odnaleźć dla siebieinneformyseksubezpenetracji,np.masaż. Takie doświadczenie możeteżbyćbardzoprzyjemne,odpręża-jąceidającepełniędoznań.

STOSOWANIEPREZERWATYWStosowane w prawidłowy sposób pre-zerwatywymogą zapobiec wielu cho-robom przenoszonym drogą płciową,wtymHIV.Wniektórychkrajachmoż-nateżkupićprezerwatywydlakobiet.

Czy wiesz, że?

•Należystosowaćprezerwatywy,któ-rezostałypoddanetestomnawytrzy-małośćiposiadająatest.Atestowaneprezerwatywy produkcji polskiej sąoznakowane certyfikowanym zna-kiemCE.

•Należy użyć prezerwatywę, abyzabezpieczyć siebie oraz partneraprzedzakażeniemHIV,nawetjeże-li kobieta stosuje inne środki anty-koncepcyjne, takie jak np. pigułkaantykoncepcyjna.

•Na niektórych prezerwatywach za-mieszczona jest informacja: „super-bezpieczne”, „extra safe”. Są onepokryte specjalną substancją plem-nikobójczą/Nonoxynol9/.Uniektó-rychosóbmożeonajednakpowodo-waćpodrażnieniaskóry.

SEKSORALNYSeks oralny polega na stymulacji strefygenitalnej partnera ustami lub językiem.Obecnie trudno jest w pełni stwierdzić,jaki poziom ryzyka zakażenia HIV nie-sie ze sobą seks oralny. Doniesieniawskazują, że ryzyko jest stosunkowo

AKCESORIASTOSOWANEWSEKSIEWspólne korzystanie z wszelkich akce-soriów w seksie takich, jak: wibratory,stymulatory, itp. niesie ze sobą pewneryzyko przeniesienia zakażenia HIV nadrugą osobę. Najlepiej więc nie korzy-staćwspólniezżadnychakcesoriówlubkorzystaćtylkozużyciemprezerwatywy.

prezerwatywy, gdy są stosowane w prawidłowy sposób, mogą obniżyć ryzyko zakażenia się HIV. Mogą też zabezpieczyć przed innymi choroba-mi przenoszonymi drogą płciową oraz niepożądaną ciążą. każdy człowiek jest odpowiedzialny za zabezpieczenie samego siebie, dlatego ze względu na własne zdrowie zawsze nalegaj na sto-sowanie prezerwatywy.

•Tłuszczmożezniszczyćpowierzch-nię prezerwatywy.Nie należywięcstosowaćśrodkównawilżającychnabazietłuszczutakich,jak:wazelina,płyny do pielęgnacji ciała, olejkiikremywcelunawilżeniaprezerwa-tywy.Zawszenależystosowaćśrod-kinawilżającenabaziewody.

•Najbezpieczniejsze są prezerwaty-wy zrobione z lateksu. Większośćprezerwatyw jest sprzedawana zespecjalnym płynem nawilżającym,dziękiczemułatwiejsięjenakłada.

•Przy stosunkach analnych stosujzawsze prezerwatywy supermocne„extrastrong”.

niskie. Obecność skaleczeń, pęknięćlub krwiw jamie ustnej, na członku lubw obrębie pochwy może być punktemwejściowym dla infekcji. Gdy uprawiaszseksoralnyzeswoimpartnerem,upewnijsię, że założył on prezerwatywę.W tensposób zmniejszasz ryzyko zakażenia.Seksoralnyzkobietąmożebyćbezpiecz-niejszy przy zastosowaniu chusteczki la-teksowej tak, abywydzielina pochwowalubkrewmenstruacyjnaniedostałasiędoTwoichust.

GŁĘBOKIPOCAŁUNEKIstnieje bardzo małe prawdopodobień-stwo, aby HIV przedostał się podczasgłębokich pocałunków. Dotychczas niestwierdzonożadnegotakiegoprzypadku.

• NIgDy NIE uŻyWAJ pREZERWATyWy, kTóRA JuŻ byłA uŻyWANA. ZAWSZE ZAkłADAJ NOWą.

• SpRAWDź NA OpAkOWANIu AkTuAlNą DATę WAŻNOśCI.

• ZAWSZE MIEJ pOD Ręką ODpOWIEDNIą lICZbę pREZERWATyW I pRZECHOWuJ JE WE WłAśCIWy SpOSób /bEZ DOSTępu DO CIEpłA, śWIATłA lub WIlgOCI/.

• ZAWSZE WyJMuJ pREZERWATyWę Z OpAkOWANIA W bARDZO DElIkATNy SpOSób.

• upEWNIJ SIę CZy FOlIA, pAZNOkIEć lub TWOJA bIŻuTERIA NIE uSZkODZIły pOWIERZCHNI pREZERWATyWy.

• pRZED NAłOŻENIEM SpRAWDź, CZy WEWNąTRZ pREZERWATyWy NIE ZOSTAłO NIEWypuSZCZONE pOWIETRZE.

• ZAWSZE STOSuJ śRODkI NAWIlŻAJąCE ROZpuSZCZAlNE W WODZIE, W SkłAD kTóRyCH NIE WCHODZą TłuSZCZE lub OlEJkI.

• ZuŻyTą pREZERWATyWę WyRZuć DO kOSZA, NAJpIERW ZAWIJAJąC Ją W pApIER lub CHuSTECZkę HIgIENICZNą.

HIV I AIDS A SEkS

Page 10: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

16 17

PAMIĘTAJOTYM,ŻEPATRZĄCNAKOGOŚ(CZYLINAPIERWSZYRZUTOKA)NIEMOŻNAROZPOZNAĆ,CZYTAOSOBAJESTZAKAŻONAHIV.

hiv i aidsa narkotyki6

Bardzo łatwo jest zakazić się HIV,wstrzykując sobie narkotyki lub innesubstancje i używając wspólnie tychsamych igieł, strzykawek lub innychakcesoriów przy mieszaniu narkoty-ków, co osoba zakażona HIV. Równiełatwo można zakazić się HIV od oso-by,któraużywa igły,zktórejkorzystaliinni ludzie. Picie alkoholu i zażywanieśrodków psychoaktywnych może spo-wodować niewłaściwą ocenę sytuacjilub brak odpowiedniej ostrożnościwniektórychsytuacjach.Możetozwięk-szyćryzykozakażeniaHIV.

żesązdroweiznaszjebardzodobrze.

•Pozbądźsięzużytychigiełorazstrzy-kawekwbezpiecznysposób.Włóżjedozamykanejpuszkilubpojemnika.

MYCIE SPRZĘTUWIELOKROTNE-GOUŻYTKU,KTÓRYUŻYWAMYWYŁĄCZNIESAMI

Poniżej przedstawiamy sposób, którywznacznymstopniuobniżyryzykoin-fekcjiHIV:

•Napełnij pojemnik zimną wodą.Najlepiejposłużydotegoceluwodasterylizowana lub ostudzona woda

•Do środka strzykawki wciągnij bezrozcieńczania środek dezynfekcyj-ny zawierający chlor i pozostaw gow strzykawce na co najmniej 30 se-kund.

•Wypłuczstrzykawkędwukrotniepodzimną,bieżącąwodąiwylejzawar-tośćdoumywalkilubtoalety.

•Nakoniecwygotujstrzykawkęi igłęwwodzieprzezconajmniejpółgo-dziny.

CO ZROBIĆ ZE ZNALEZIONĄIGŁĄLUBSTRZYKAWKĄ?Niedotykajznalezionej igłyanistrzy-kawki. Jeśli ma to miejsce w pra-cy i jest tam lekarz lub pielęgniar-ka, powiadom o zaistniałej sytuacjii dalsze działania pozostaw specjali-stom.Zużytysprzętzostanieprzeznichumieszczonywspecjalnympojemnikunaostreprzedmioty.Wprzypadkugdynatkniesz się na igłę lub strzykawkępozamiejscempracy,awpobliżuniema żadnego personelu medycznego,niedotykajichaniichniepodnoś.

JEŚLIWSTRZYKUJESZSOBIENAR-KOTYKI:

•Zawszeużywajwłasnegosprzętu.

•Nigdy nie użyczaj swojego sprzętuinnym osobom, nawet jeśli wiesz,

przegotowana.

•Zanurzcałkowicieigłęwwodzie.

•Wciągnijwodę do środka strzykaw-kę,anastępniewypłucz jądoumy-walki lub toalety.Wykonaj tę czyn-nośćdwukrotnie.

hiv i aids

7PAMIĘTAJ, ABY ZAWSZE ZAPY-TAĆ, CZY SPRZĘT, KTÓRYM BĘ-DZIEPRZEKŁUWANATWOJASKÓ-RA, ZOSTAŁWYSTERYLIZOWANYPRZEDZABIEGIEM.

•Wszelkienarzędziawykorzystywanedo przekłuwania skóry (tatuaż, aku-punkturaorazusuwanieowłosienia)mogą być zanieczyszczone krwią,awięcstanowićdrogęprzenoszeniaHIV.

•Osoby profesjonalnie zajmujące siętego typu zabiegami oraz podcho-dzące odpowiedzialnie do swojejpracy, powinny sterylizować sprzętlub wykorzystywać tylko narzędziajednorazowego użytku. Fryzjerzyużywający brzytwy powinni steryli-zowaćtensprzętlubkorzystaćzjed-norazowychkońcówek.

a przekłuwanieuszu i innych

części ciała

Page 11: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

18 19

hiv i aidsa dzieci8•Powinno się rozmawiać z dziećmioHIV iAIDS,ponieważ jest tobar-dzo istotne dla ich ogólnej wiedzyoświecie.

•Dzieci zakażone HIV lub chore naAIDS potrzebują miłości, wsparciaorazżyciawnormalnychwarunkach.Mogą chodzić do szkoły, ponieważzdrowedzieciniesąnarażonenaza-każeniesięodnichHIV.

•W rodzinach, w których żyją zaka-żenirodzicelubdzieci,bardzoważ-ne jest,byosoby temogłyprzytulićsię do siebie, objąć lub pocałować.Jest to istotne zwłaszcza dla dzieci,a tym bardziej dla dzieci zakażo-nychHIVlubchorychnaAIDS.Takie zachowania nie niosą ze sobą żad-nego ryzyka ani dla dziecka, ani dla jego rodziców.

hiva ciąża

Kobieta,którajestzakażonaHIV,możeprzekazać zakażenie swojemu jeszczenienarodzonemudziecku.Jeślioczekujeszdziecka,anawetzanimzajdzieszwciążę,wartoodwiedzićle-karza,porozmawiaćzpielęgniarką lubosobą profesjonalnie przygotowaną dopomocyTobieiTwojemudziecku.Wwielukrajach,takżewPolsce(reko-mendacje Polskiego Towarzystwa Gi-nekologicznego) kobietom ciężarnym,proponuje sięzrobienie testunaobec-nośćHIV, jako jednegozwielubadańdiagnostycznychw okresie przedporo-dowym.Takapropozycjapowinnabyćprzedstawionapacjentcewrazzzaofe-rowaniempomocydoświadczonegote-rapeutyzarównoprzedtestem,jakipojegowykonaniu.

9Zakażenie HIV jest także możliwew trakcie trwania ciąży lubprzynaro-dzinachdziecka.Prawdopodobieństwoprzekazania HIV z matki na dzieckowynosi 8–40%. Istnieje także dużeniebezpieczeństwo zakażenia dzieckapoprzez karmienie piersią. podawanie leków antyretrowirusowych w czasie ciąży i porodu w istotny sposób może zmniejszyć ryzyko zakażenia dziecka.Stwierdzenie,czydzieckouległozaka-żeniu, zajmuje zwykle kilka miesięcy(3–4 miesiące). U dzieci zakażonychHIVchorobamożesięrozwinąćwsto-sunkowowczesnym okresie ich życia.Może też się zdarzyć, że dzieci pozo-stajązdroweprzezwielelat.

Page 12: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

20 21

HIV WYSTĘPUJE WE WSZYSTKICH KRAJACH NA ŚWIECIE.WNIEKTÓRYCHREGIONACHŚWIATAPOZIOMZAKAŻEŃJESTCORAZWYŻSZY.WZWIĄZKUZTYMRYZYKOZAKAŻENIASIĘJESTOBECNENACODZIEŃ.WYJEŻDŻAJĄCZAGRANICĘCZYTOWCELACHSŁUŻBOWYCH,CZYPRYWATNYCH,PAMIĘTAJOKILKUPODSTAWOWYCHZASADACH.

Podróżowanieza granicę10

ZAWSZE ZACHOWAJ OSTROŻ-NOŚĆ, BEZWZGLĘDUNAMIEJ-SCETWOJEGOPOBYTU

•podróżując do innego kraju lub mieszkając za granicą musisz kiero-wać się zdrowym rozsądkiem oraz korzystać ze zdobytej wiedzy w za-kresie HIV/AIDS.Wtensposóbmo-żeszzadbaćowłasnezdrowieoraz,w razie potrzeby, wspomóc swoichznajomych,przyjaciółorazinneoso-by,któremogłyzakazićsięHIV.

•liczba osób żyjących z HIV jest znacznie zróżnicowana w zależ-ności od kraju. Również poziomopieki medycznej, świadczonejpacjentom,różnisięczęstobardzodrastycznie. W niektórych pań-stwachistniejeryzykozakażeniasięHIVwwynikuprzeprowadzaniale-czenia(np.poprzeztransfuzjekrwilub stosowanie igieł oraz innegosprzętumedycznego, który nie zo-stał prawidłowo wysterylizowany).Przedudaniemsięwpodróż,wartowięcskonsultowaćsięzeswoimle-karzem,MinisterstwemZdrowialubambasadądanegopaństwa.Możnateż odwiedzić stronę internetowąŚwiatowej Organizacji Zdrowia(www.euro.who.int). Zdobyte in-formacje pozwolą nam stwierdzić,czyniepowinniśmynawszelkiwy-padekzabraćzesobązestawuigiełistrzykawek.

•Jeżelichceszzrobićsobietatuażlubprzekłuć skórę–bezwzględuna toczy dokonujesz tego we własnymkraju, czy też za granicą – zawszeupewnij się, czy osobawykonującataki zabieg stosuje jednorazowy lubwysterylizowanysprzęt.

•Wprzypadkugdyplanujeszstosunkiseksualneznowopoznanymipartne-ramiwinnymkraju,zabierzzesobąodpowiednią liczbę prezerwatyw.Wtensposóbbędzieszmieć jepodręką,gdybędąCipotrzebne.Zawszesprawdzaj,czyprezerwatywyzostałyprzetestowanenawytrzymałośćorazjaka jest ich jakość. (Na stronie 14znajdziesz więcej informacji na tentemat).

•Jeżeli używasz sprzętu do robieniazastrzyków, zawsze stosuj własnysprzętitylkojednorazowo.Nigdyniepożyczaj nikomu swojego sprzętu,nawetdobrzeznanejCiosobie.

Zrobienie sobie testu jest bardzo oso-bistą decyzją. Jedynie bezpośredniozainteresowana osoba powinna za-decydować o tym, czy wykonać tobadanie. Należy bardzo poważnieprzemyśleć swoją decyzję ze wzglę-du na emocjonalne konsekwencjez tym związane. Poznanie prawdyi stwierdzenie, że jest się zakażonymHIV, może całkowicie zmienić naszedotychczasowe życie. Bardzo istotnajest wówczas pomoc doświadczonegolekarza lub psychologa, profesjonalniezajmującego się poradnictwem w tej

dziedzinie. Profesjonalnie przeprowa-dzoneporadnictwouświadomiwpełni,co oznacza wykonanie testu. Stwier-dzenieubadanejosobyzakażeniaHIVmoże być silnie stresującym wydarze-niem i wywołać poważne zmiany za-równowpsychice,jakiwcałymżyciuczłowieka. Większość osób decydujesię na zrobienie testu, aby upewnićsię, że nie jest zakażona. Nieodzow-na jest rozmowa z doradcą zarównoprzed testem, jak i po jego wykona-niu, a zwłaszcza gdy trzeba omówićz pacjentem, co naprawdę ozna-

cza dla niego seropozytywny wynik.pamiętaj o tym, że każdy pacjent ma prawo do zachowania anonimowości i poufności w takich sytuacjach.

NACZYMPOLEGATEST?

Test wykrywa obecność antygenu lubprzeciwciałHIVwnaszejkrwi.Przeciw-ciaławytwarzane są przez nasz systemimmunologiczny jako odpowiedź orga-nizmu na zakażenie. Mają za zadaniezwalczaniewszelkichczynnikówchoro-bowych.Zadaniem testu jest stwierdze-nie,czyworganizmieosobywykonują-cej testobecny jestantygenwirusa, lubczy jej organizm wyprodukował prze-ciwciała–reakcjęnaobecnośćHIV.

•Test nie stwierdza AIDS. Opisanypowyżej test daje nam jedynie od-powiedź, czy zostaliśmy zakażeniHIV. Test nie stwierdzi, czy mamyAIDS. Również w przypadku gdyzostało wykryte zakażenie HIV,nie można określić, kiedy nastąpiubadanejosobyrozwójAIDS.

Test w kierunku hiv 11TESTWYKRYWAJĄCY OBECNOŚĆ ANTYGENU LUB PRZECIW-

CIAŁ HIV JEST JEDYNYM SPOSOBEM, ABY DOWIEDZIEĆ SIĘ,CZY JESTEŚ ZAKAŻONY HIV. NA CZYM POLEGA TEN TEST?W JAKIEJ SYTUACJI MOŻESZ, A W JAKIEJ POWINIENEŚ GOWYKONAĆ?

Page 13: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

22 23

PamiĘTaJ

Test polega na badaniu próbki krwi,pobranej zazwyczaj z żyły na przed-ramieniu. Próbkę krwi przesyła sięnastępniedolaboratoriumwceluprze-prowadzenia testu na obecność anty-genup24 lubprzeciwciałHIV.Wyni-ki testu znane są zwykle po upływietygodnia, choć niektóre przychodnieoferująmożliwośćodebraniawynikówbadaniajużnastępnegodnia.Jeżelisą-dzisz, żemogłeś zakazić sięHIV,po-winieneś skorzystać z porady lekarza.Możeszteżuzyskaćpewneinformacje,korzystając z telefonu zaufania HIV/AIDS lub udając się do specjalistycz-nychprzychodni.Wniektórychmiastachwnaszymkrajuistniejemożliwośćwykonaniabezpłat-nychianonimowychtestówwkierun-kuHIV.

Szczegółowych informacji udziela Ośro-dek Informacji przy krajowym Centrum ds. AIDS, tel. 22 331 77 66 (pon.-pt. 8.00-16.00) lub Telefon Zaufania HIV/AIDS 801 888 448 (płatne za pierwszą minutę połą-czenia) oraz 22 692 82 26. Informacje można również uzyskać w poradni In-ternetowej HIV/AIDS www.aids.gov.pl lista punktów konsultacyjno-diagno-stycznych, wykonujących testy w kie-runku HIV, dostępna jest także na stro-nie internetowej www.aids.gov.pl

COOZNACZAWYNIKTESTU?

•Negatywny wynik testu. Oznaczato, że antygenp24wirusa, ani prze-ciwciała HIV nie zostały wykrytew Twoim organizmie. Zazwyczajpotrzebny jestokresoddwóch tygo-dni do 3 miesięcy, aby można byłowykryć zakażenie HIV przesiewo-wymi testami laboratoryjnymi. Cza-sami trwa to nawet jeszcze dłużej.Ze względu na tę specyficzną sytu-ację, termin wykonania testu należyzawsze przedyskutować z lekarzemlub przeszkolonym w tym zakresieterapeutą. Może zaistnieć równieżpotrzeba powtórzenia badania. Niezakładajzgóry,żeniejesteśzakażo-ny,dopókiniepotwierdzitegowyniktestu.Negatywny wynik testu nie zna-czy, że nie możesz zakazić się HIV w przyszłości. Jeśli będziesz zacho-wywaćsięwryzykownysposób,moż-liwośćzakażeniazawszeistnieje.

•pozytywny wynik testu (potwierdzo-ny testem Western blot).Oznaczato,żeprzeciwciałaHIVzostaływykrytew Twojej krwi, a więc jesteś zaka-żony HIV. Osoba, która otrzymałapozytywny wynik testu, będzie jużzakażonaprzezcałeżycie.Pozytyw-ny wynik testu nie wskaże jednak,kiedy dana osoba się zakaziła, lub

kiedy zachoruje na AIDS. Pozwolijednakwsposób fachowyprowadzićkontrolę systemu odporności tegoczłowieka oraz zastosować leczenie,którebędzieopóźniałopostępchoro-by i chroniło pacjenta przed innymiinfekcjami.Każdy,ktochcesiępoddaćtestowi, powinien przemyśleć bar-dzodokładnie,dlaczegorobitentest.Musimy zdać sobie sprawę równieżz tego, jakie znaczenie będzie miaładla nas wiadomość o pozytywnymwyniku testu. Warto zastanowić sięrównież nad tym, czy w przypadku,gdyniezdecydujemysięnawykona-nie testu, będziemy mogli nadal żyćspokojnie.

TEST NA ObECNOść HIV

• JEślI SąDZISZ, ŻE MOŻESZ być ZAkAŻONy HIV, pOWINIENEś SkONTAkTOWAć SIę Z lEkARZEM lub ODpOWIEDNIO pRZESZkOlONyM DORADCą W CElu OSZACOWANIA RyZykA.

• W WIElu kRAJACH ISTNIEJą TElEFONy ZAuFANIA – ANONIMOWE lINIE, kTóRE OFERuJą pOMOC W SpRAWACH ZWIąZANyCH Z HIV I CHORObAMI pRZENOSZONyMI DROgą płCIOWą.

• pOTRZEbNE CI NuMERy TElEFONóW ZNAJDZIESZ W kSIąŻCE TElEFONICZNEJ WRAZ Z ADRESAMI SpECJAlISTyCZNyCH pRZyCHODNI I pORADNI.

CO MuSISZ WIEDZIEć O HIV/AIDS

słowniczek

AIDS

(ang.AcquiredImmuneDeficiencySyndrome)

zespół nabytego niedoboru odporności,zespółobjawówwynikającychzzakażeniaHIV, całkowicie niszczący mechanizmyobronneorganizmu.

ANTykONCEpCJAstosowanie środków zapobiegających cią-ży;metodyzapobieganiaciąży.

CHlAMyDIOZAjedno z zakażeń przenoszonych drogąpłciową,któremożepowodowaćpoważnepowikłania,np.niepłodnośćukobietimęż-czyznorazstanyzapalnestawówispojówekumężczyzn.

HERpES SIMplEXwiruswywołującyopryszczkę.

HIV (ang.HumanImmunodeficiencyVirus)ludzkiwirusnabytegoniedoboruodporno-ściwywołującyAIDS.

HOMOSEkSuAlIZMpociągseksualnydotejsamejpłci;wyłącz-nośćkontaktówseksualnychztąsamąpłcią.

kIłA (dawniejzwanasyfilisem)jednazchoróbprzenoszonychdrogąpłciową,wywoływanaprzezdrobnoustrójzwanykrętkiembladym;poddajesięleczeniupenicyliną,nieleczonaprowadzidobardzogroźnychnastępstw.

lEkI ANTyRETROWIRuSOWE (ARV)leki stosowane w terapii osób, u którychwykrytoobecnośćwirusaHIV;hamująak-tywność wirusa HIV w organizmie osobyzakażonej,alenieeliminujągocałkowicie.

RZEŻąCZkAjedna z chorób przenoszonych drogąpłciową,wywoływanaprzezbakterięzwa-ną dwoinką rzeżączki; powikłania choro-byprowadządoniepłodności u kobiety imężczyzny.

SEkS ANAlNystosunek płciowy polegający na wprowa-dzeniumęskiegoczłonkadoodbytu.

SEkS ORAlNystosunek seksualny polegający na cało-waniuipieszczeniunarządówpłciowychpartnera.

SEkS WAgINAlNy (pochwowy)stosunekseksualnypolegającynawpro-wadzeniumęskiegoczłonkadopochwykobiety.

SpERMA

(inaczejnasienie)

gęstawydzielinazawierającaplemniki,któ-rawytryskujezmęskiegoczłonkapodczasorgazmu.

SySTEM IMMuNOlOgICZNy (odpornościowy,limfatyczny)chroni przed chorobami bakteryjnymiiwirusowymiorazrakiem;jegouszkodze-niemożespowodowaćpoważnechoroby,np.AIDS.

WyNIk HIV (-)niewykrycie wirusa HIV aktualnie dostęp-nymitestami.

WyNIk HIV (+)seropozytywność, zakażenie HIV wykrytetestem.

A) Dokumenty określające politykę pań-stwa w zakresie HIV/AIDS:

1. 2006, Harmonogram realizacji Kra-jowego Programu Zwalczania AIDS iZapobiegania Zakażeniom HIV opra-cowanynalata2007–2011,Warszawa.

2. 2005,RozporządzenieRadyMinistróww sprawie Krajowego ProgramuZwal-czania AIDS i Zapobiegania Zakaże-niom HIV, Dziennik Ustaw Nr 189,poz.1590.

b) literatura:1. Kontra – Biuletyn Krajowego Centrum

ds. AIDS, e-Kontra www.ekontra.aids.gov.pl.

2. GładyszA.,red.,2007.ZakażeniaHIV/AIDS,poradnikdlalekarzy,praktyków,Wrocław.

3. Najważniejsze pytania o HIV i AIDS,2007,Poznań.

4. PtaszekG.,red.,2006,PolskastrategiazapobieganiaHIV/AIDSwlatach1985–2005,Warszawa.

5. HalotaW.,JuszczykJ.,red.,2006,HIV/AIDS.Podręcznikdla lekarzy istuden-tów,Szczecin.

6. Marzec-Bogusławska A., 2001, Zanimwybierzesz się w podróż... pomyślozdrowiu.Poradnik,Poznań.

7. BrodmanM.,HackerJ.,KranzR.,1999,Mity o bezpiecznym seksie a AIDS,Warszawa.

8. Nowak A., red., 1998, Duszpasterskiewyzwanie wobec narkomanii i AIDS,Szczecin.

9. Szwarc A., red., 1996, AIDS i prawokarne,Poznań.

10. Niemiec T., red., 2008, Rekomenda-cjegrupyekspertówpowołanychprzezPolskie Towarzystwo GinekologicznewzakresieperinatalnejtransmisjiHIV.

Page 14: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

24

WydaniezostałosfinansowaneprzezKrajoweCentrumds.AIDSześrodkówMinisterstwaZdrowia

kRAJOWE CENTRuM DS. AIDS 02-829 WARSZAWA ul. SAMSONOWSkA 1 TEl./FAX: 22 331 77 77, 22 331 77 76

WROCłAW

PKDprzyLekarskiejPrzychodniSpecjalistycznejNZOZTRR,ul.Podwale74ofic.23,50-449WROCŁAW

PKDprzyWrocławskimCentrumZdrowiaSPZOZ,PoradniaLeczeniaodSubstancjiPsychoaktywnychul.Podwale7,50-449WROCŁAW

WAłbRZyCH

PKDprzyOśrodkuDiagnostyczno-LeczniczymGórniczejFundacjiOchronyZdrowiaul.Matejki5a,58-300WAŁBRZYCH

JElENIA góRA

PKDprzySzpitaluWojewódzkimSPZOZul.Ogińskiego6,58-506JELENIAGÓRA

ZgORZElEC

PKDprzyWielospecjalistycznymSzpitaluSPZOZul.Lubańska11/12,59-900ZGORZELEC

TORuŃ

PKDprzyWojewódzkimOśrodkuTerapiiUzależnieńiWspółuzależnieniawToruniuul.SzosaBydgoska1,87-100TORUŃ

lublIN

PKDprzyPunkciePobrańSamodzielnegoPublicznegoSzpitalaWojewódzkiegoim.JanaBożegoul.Biernackiego9,20-089LUBLIN

gORZóW WIElkOpOlSkI

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Mickiewicza12B,66-400GORZÓWWIELKOPOLSKI

ZIElONA góRA

PKDprzyLubuskimOśrodkuProfilaktykiiTerapiiUzależnieńiWspółuzależnieńNZOZul.Jelenia1a,65-090ZIELONAGÓRA

łóDź

PKDprzyWojewódzkimSpecjalitycznymSzpitaluim.drWł.Biegańskiego(częśćPoradniNabytychNiedoborówOdporności)ul.Kniaziewicza1/591-347ŁÓDŹ

kRAkóW

PKDwsiedzibieLekarskiejPoradniSpecjalistycznejTRRul.Bronowicka73(Ipietro,pokój4),30-091KRAKÓW

WARSZAWA

PKDwLaboratoriumAnalizLekarskich„IZIS”ul.Chmielna4,00-020WARSZAWA

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Żelazna79,00-875WARSZAWA

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Nowogrodzka82(wejścieBIIpiętro)02-018WARSZAWA

OpOlE

PKDprzyPoradniPrzedmałżeńskiejiRodzinnejTRR

ul.Damrota6,45-064OPOLE

RZESZóW

PKDprzyNZOZCentrumMedyczne„Medyk”ul.Podkarpacka1,35-082RZESZÓW

bIAłySTOk

PKDprzuOśrodkuDiagnostyczno-BadawczymChoróbPrzenoszonychDrogąPłciowąul.Św.Rocha3,15-879BIAŁYSTOK

gDAŃSk

PKDprzyWojewódzkiejPrzychodniSkórno-WenerologicznejSPZOZul.Długa84/85,80-831GDAŃSK

SłupSk

PunktKonsultacyjno-DiagnostycznyprzyLaboratoriumAnalitycznym„Medica-Lab”ul.Tuwima23,76-200SŁUPSK

CHORZóW

PKDprzySzpitaluSpecjalistycznymwChorzowieul.Zjednoczenia10,41-500CHORZÓW

CZęSTOCHOWA

PunktKonsultacyjno-DiagnostycznyprzyPoradniProfilaktykiiTerapiiUzależnieńMONARal.Wolności44/19,42-200CZĘSTOCHOWA

kIElCE

PKDprzyNZOZ„NadziejaRodzinie”ul.Karczówkowska36,25-711KIELCE

Ełk

PKDprzyPoradniDermatologiczno-WenerologicznejSzpitalaWojskowegowEłkuul.Kościuszki30(Ipiętro,pok.209)19-200EŁK

OlSZTyN

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Żołnierska16(pok15,parter),10-561OLSZTYN

pOZNAŃ

PKDprzyCentrumProfilaktykiUzależnieńal.Marcinkowskiego21(IIIpiętro),61-745POZNAŃ

SZCZECIN

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej al.WojskaPolskiego160,71-324SZCZECIN

kOSZAlIN

PKDprzyPowiatowejStacjiSanitarno-Epidemiologiocznej ul.Zwycięstwa136blokB,75-613KOSZALIN

PUNKTYKONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNEwykonująceanonimowoibezpłatniebadaniawkierunkuHIV

AktualnedanedotyczącepracyPKDdostępnesąnastroniewww.aids.gov.pl

Telefon Zaufania HIV/AIDS: 801 888 448 22 692 82 26

płatne za pierwszą minutę połączenia

Page 15: Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

26