Concept visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud 2010 2020

1

Concept Visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud 2010 – 2020

De groene buitentuin in zeven nuances

Concept visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud 2010-2020

de groene buitentuin

in zeven nuances

2



Inhoudsopgave Pagina

1. Inleiding 3

2. Afbakening van de opdracht 4

2.1 Strategische visie Het Groene Woud

2.2 Afbakening begrip vrijetijdsdomein Het Groene Woud

3. Huidige situatie (beknopt) 7

4. Gewenste situatie (beknopt) 8

5. Probleemstelling 9

6. Kwalitatieve analyse 10

6.1 Trends en ontwikkelingen

6.2 Sterkten

6.3 Zwakten

6.4 Contouren Het Groene Woud als toeristische entiteit

7. Kwantitatieve analyse 14

8. Strategische doelstellingen 15

9. Ontwikkelingsrichting vrijetijdsdomein Het Groene Woud 17

10. Strategische aanbevelingen 28

10.1 Strategische aanbevelingen hardware, software, orgware

10.2 Strategische aanbevelingen per deelvraag

10.3 Overige strategische aanbevelingen

Bijlagen:

Bijlage I Deelnemers klankbordgroep ontwikkelen visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud

Bijlage II Indeling vrijetijdsactiviteiten deeldomeinen CVTO

Bijlage III Lijst bestaande beleidsstukken

3



1. Inleiding

Het Groene Woud is in 2005 door de nationale overheid uitgeroepen tot Nationaal Landschap. Het

doel van de Nationale Landschappen is de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke

kwaliteiten te behouden, duurzaam te beheren en te versterken. In samenhang hiermee zetten de

organisaties in het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud actief in op de toename van de toeristisch-

recreatieve betekenis van het gebied.

Beschrijving Het Groene Woud uit de strategische visie Het Groene Woud

(Koersdocument 2008):

Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch en Tilburg vormen samen BrabantStad.

Nationaal Landschap Het Groene Woud vormt het ‘groene hart’ van dit stedennetwerk. Het

Groene Woud telt in totaal 35.000 hectare. Het gebied heeft een gebiedskern van 7.500

hectare natuur bestaande uit bossen, moerassen, heide en agrarisch populierenlandschap.

Door deze zeer gevarieerde natuurkern, in combinatie met een omliggend cultuurhistorisch

waardevol landschap biedt Het Groene Woud een ongekende mix van natuur, cultuur en

vermaak. Het gebied biedt mensen de mogelijkheid om naast het drukke stadsleven

maximaal te genieten van een uniek natuur- en cultuurlandschap. Het Groene Woud vormt

hiermee een vestigingsfactor van belang voor het bedrijfsleven in de omliggende steden.

Om actief in te kunnen zetten op de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis is behoefte aan

een gedegen en breed gedragen visie op het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud. Dit document

verwoordt deze visie. Een visie waarmee richting en invulling wordt gegeven aan de ontwikkeling van

het vrijetijdsdomein als kansrijke groei-economie.

Het ontwikkelen deze visie valt onder het takenpakket van de Coördinator Recreatieve

Ontwikkelingen Het Groene Woud namens de Regio-VVV Meierij & Noordoost-Brabant. Binnen Het

Groene Woud is namelijk regie en synergie nodig ten aanzien van de recreatieve en toeristische

ontwikkelingen en promotie. Door in te steken op regie, synergie en herkenbaarheid (onder het

‘merk’ Het Groene Woud) is de verwachting dat de effecten van de inspanningen veel groter zijn.

Meer coördinatie, groter effect. De visie is richtinggevend voor de toekomstige, gecoördineerd

uitgevoerde recreatieve en toeristische activiteiten binnen Het Groene Woud.

Tijdens het ontwikkelen van deze visie is dankbaar gebruik gemaakt van de ingebrachte kennis en

ervaring van de leden van de speciaal met dat doel opgerichte klankbordgroep. De leden van deze

klankbordgroep staan beschreven in bijlage I. De klankbordgroep is bijeen geweest op 1 februari en

11 maart 2010. Ook heeft er een aantal aanvullende gesprekken plaatsgevonden om bepaalde

onderdelen verder te kunnen uitdiepen.

Zomer 2010

Désiré van Laarhoven/Cecile Snijders in opdracht van Regio-VVV Meierij & Noordoost-Brabant

4



2. Afbakening van de opdracht

De opdrachtformulering luidt: het uitwerken van een vertaalslag van de strategische visie Het Groene

Woud (Koersdocument 2008) naar een visiedocument voor de ontwikkelingen in het vrijetijdsdomein

binnen Het Groene Woud.

In dit hoofdstuk allereerst een beknopte weergave van de strategische visie het Groene Woud

(Koersdocument 2008) en vervolgens een afbakening van het begrip vrijetijdsdomein voor Het

Groene Woud.

2.1 Strategische visie Het Groene Woud

Uit de samenvatting van het Koersdocument 2008:

De bij Het Groene Woud / De Meierij betrokken partijen kiezen nadrukkelijk voor een

ontwikkelingsgerichte benadering waarin duurzaamheid, marktgerichtheid en het

versterken van de identiteit* centraal staan.

Duurzaam en ontwikkelingsgericht ondernemen vraagt in de eerste plaats om een goed beeld

van de kernkwaliteiten* van het gebied. In die zin onderscheidt Het Groene Woud / De Meierij

zich op hoofdlijnen:

o door een ‘goed leesbaar landschap’,

o als het ‘groene hart van de stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg’**,

o door een ‘grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en

gemeenschapszin’

Deze in algemene termen geformuleerde kernkwaliteiten laten zich nader detailleren op

deelgebiedniveau. Elk van de te onderscheiden deellandschappen heeft aanleiding gegeven

tot een eigen historische en sociaal-culturele ontwikkeling. Hieruit vloeien economische

activiteiten voort die zich regionaal kunnen onderscheiden. De nieuwe streekorganisatie zou

op korte termijn een nauwkeuriger uitwerking moeten geven aan de deelgebiedskwaliteiten.

In termen van een ontwikkelingsgerichte aanpak, verdient elk deelgebied dan ook een eigen

behandeling waarbij steeds weer een eigen set aan kernkwaliteiten in overweging genomen

moet worden. Centraal daarin staat de natuurkern van het gebied. Daarbuiten treffen we een

aantal deellandschappen aan met een sterk ontwikkelde identiteit en typische combinaties

van waardevolle natuur, landschap, cultuur(historie) en (agrarische) bedrijvigheid. Voor het

overgrote deel lenen deze gebieden zich voor multifunctioneel gebruik met versterking van de

eigen identiteit. Met name de stad-land relatie verdient hier aandacht.

Naast het versterken van bovengenoemde kernkwaliteiten, is duurzame ontwikkeling ook

gebaat bij een stimulerend ondernemersklimaat en vitale economische dragers. De

historische en huidige agrarische activiteit bepaalt voor een belangrijk deel de identiteit van

de verschillende deelgebieden. Ook in de toekomst zal de landbouw een belangrijke drager

blijven van de kwaliteit van het landschap en de economie van het gebied.

Landschapsdiensten en andere producten en diensten dienen tot stand te komen in een vrije

markt van vraag en aanbod. Steeds geldt hierbij het principe van duurzaam ondernemen,

waardoor economische activiteiten aanjager worden van zowel de kwaliteit van natuur en

landschap als van de sociaal-culturele leefbaarheid van het gebied.

De reikwijdte van de beoogde economische activiteiten strekt zich nadrukkelijk uit tot voorbij

het werkgebied van Het Groene Woud / De Meierij. In aansluiting op de kernkwaliteit ‘groene

5



hart van de stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg’**, zal veel van de

productontwikkeling, marketing en daadwerkelijke dienstverlening gericht moeten zijn op het

versterken van de koopkrachtige vraag vanuit de stedelijke periferie van het gebied. Hiervoor

is het nodig om vanuit de nieuw op te richten gebiedsorganisatie een gerichte strategie en

bijbehorend instrumentarium te ontwikkelen.

Met de hierboven beschreven brede ontwikkelingsrichting in het vizier, is de strategische visie

erop gericht dat Het Groene Woud / De Meierij in 2020 de volgende ontwikkeling heeft

doorgemaakt:

1) De kernkwaliteiten van het gebied zijn over de hele linie versterkt.

2) De streek staat bekend als aantrekkelijk woon-, werk-, leef- en recreatiegebied met hoge

natuurlijke en landschappelijke waarden. Hiervan profiteren zowel de inwoners en

bezoekers van het gebied, als die in de omliggende stedelijke netwerken, de rest van

Nederland en in delen van België en Duitsland. De merken ‘Het Groene Woud’ en ‘Loonse

en Drunense Duinen’ zijn wijd en zijd bekend en genereren een grote economische

meerwaarde voor de streek.

3) Er sprake is van een sterk ontwikkeld netwerk van ecologische, economische en

sociaalculturele relaties, zowel binnen Het Groene Woud / De Meierij als met het

omringende stedelijke gebied. Dit heeft geleid tot een sterk florerende regionale economie.

4) Het gebied heeft zich ontwikkeld tot proeftuin voor duurzame innovaties op het gebied van

klimaatbestendigheid en nieuwe product-marktcombinaties. Dit heeft zich vertaald in een

groot aantal nieuwe, vitale economische dragers en intensieve contacten met andere

innovatieregio’s in binnen- en buitenland.

5) Er zijn nieuwe financiële arrangementen ontwikkeld waarmee voldoende publieke en

private middelen kunnen worden aangetrokken om de kwaliteit van het landschap

adequaat op peil te houden en te versterken.

6) Bovengenoemde ontwikkelingen zijn tot stand gekomen via intensieve en succesvolle

samenwerking tussen alle betrokken (gebieds)partijen.

* Bij de begrippen ‘identiteit’ en ‘kernkwaliteiten’ is het van belang te beseffen dat er verschillen zijn

tussen het huidige niveau en het gewenste niveau. Zo kwam naar voren in de

klankbordgroepbijeenkomst op 1 februari 2010 dat de grote mate van organisatievermogen en

betrokkenheid van ondernemers nog zeker een punt is om aan te werken.

** In het Koersdocument 2008 staat het begrip (het groene hart van) Midden-Brabant. Tijdens de

klankbordgroepbijeenkomsten kwam de opmerking naar voren dat Midden-Brabant verkeerd

geïnterpreteerd kan worden. Daarom is gekozen voor de beschrijving groene hart van de

stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg.

2.2 Afbakening begrip vrijetijdsdomein voor Het Groene Woud.

Bij de afbakening van het vrijetijdsdomein spelen twee verschillende benaderingswijzen van vrije tijd

een rol:

1. De objectieve benadering: vrije tijd is de tijd die overblijft na aftrek van de tijd die we nodig

hebben voor onze werken studieverplichtingen, voor het bijhouden van huishouden en

voor persoonlijke verzorging

2. De benadering vanuit de subjectieve beleving; volgens deze leisure-definitie kan

vrijetijdsbesteding worden opgevat als ‘state of mind’

6



Waar de eerste benadering puur beschrijvend en ordenend is, legt de tweede benaderingswijze de

klemtoon op de wijze waarop het individu de werkelijkheid ervaart. Ervaring verwijst naar

psychologische percepties. Deze zijn per definitie subjectief, abstract en moeilijk te kwantificeren.

Bij de tweede benadering gaat het om activiteiten die interessant zijn voor (markt)spelers in het

vrijetijdsdomein, hoewel die niet direct vrijetijdsbesteding (volgens de ‘formele’ definitie) betreffen.

Bij het hanteren van deze benadering, vallen ook activiteiten als recreatief winkelen,

personeelsfeesten en zakendiners onder het domein van vrijetijdsmanagement. Bij het ontwikkelen

van de visie op het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud gaan we uit van de brede en dus tweede

benadering van het vrijetijdsdomein.

Voor de deeldomeinen binnen de vrijetijdsbranche gaan we uit van de indeling van het CVTO

(ContinueVrijeTijdsOnderzoek) met een gevoelsmatig aangebrachte volgorde van belangrijkheid voor

Het Groene Woud:

1. Buitenrecreatie

2. Cultuur

3. Zelf sporten

4. Welness/beauty/ontspanning

5. Uitgaan

6. Attractie bezoeken

7. Evenement bezoeken

8. Overige culturele-, hobby-, vereningsactiviteiten en cursussen

9. Sportwedstrijd bezoeken

10. Waterrecreatie en -sport

De deeldomeinen zijn ieder op zich weer een verzameling van subactiviteiten, zie bijlage II.

Hoofdstuk 6 (kwalitatieve analyse) geeft een zo breed mogelijke blik (lees= groot aantal

deeldomeinen) op de ontwikkelingen in het vrijetijdsdomein. Hoofdstuk 7 (kwantitatieve analyse)

heeft vaak een smallere scope, gezien de beschikbaarheid van cijfers.

7



3. Huidige situatie (beknopt)

Wat is de huidige situatie in Het Groene Woud als het gaat om de invulling van het vrijetijdsdomein?

Op dit moment is Het Groene Woud als toeristische entiteit nog relatief zwak vergeleken met andere

regio’s.

De verklaring: de mate waarin ondernemers, inwoners en bezoekers de naam van het gebied

(her)kennen bepaalt de intensiteit van de beleving als toeristische entiteit. Het Groene Woud heeft

hierin nog geen verleden kunnen opbouwen. Kortom de autonome, historische verbondenheid met

Het Groene Woud als toeristische entiteit ontbreekt. Het is een nog vrijwel onbeschreven blad.

Vanuit de ‘grootheid’ Het Groene Woud vindt er dus nog nauwelijks invulling plaats van het

vrijetijdsdomein. In hoofdstuk 6, kwalitatieve analyse, komt aan bod hoe vanuit andere entiteiten

invulling wordt gegeven aan het vrijetijdsdomein (Brabant, Meierij, gemeenten).

8



4. Gewenste situatie (beknopt)

Wat is de gewenste situatie in Het Groene Woud als het gaat om de invulling van het

vrijetijdsdomein?

Uit de strategische visie Het Groene Woud (Koersdocument 2008):

Het Groene Woud / De Meierij is hét gebied dat zorg draagt voor de invulling van de

toeristische en recreatieve behoeften van inwoners uit de streek zelf, en van bezoekers uit de

omliggende steden en daarbuiten. Daarmee is toerisme en recreatie één van de verbindende

elementen tussen stad en land.

Het gebied heeft enorme potenties op dit gebied. De nadruk ligt op dagrecreatie dichtbij huis,

maar ook zorgt het gebied voor verblijfrecreatie voor bezoekers van verder weg. Behalve

ontspanning en natuurbeleving staan in deze activiteiten ook streekproducten centraal. De

kracht van het gebied is de integratie van recreatie, landbouw, natuur en landschap, en de

betrokkenheid van mensen daarbij. Voorbeelden zijn: ondernemers als ambassadeurs van

natuur en landschap, terreinbeheerders als gastheer voor recreanten, streekproducten op

verblijfsaccommodaties en in de horeca.

Gemeenten die gelegen zijn tegen de stedelijke regio aan, hebben een belangrijke extra rol in

het vermarkten van deze producten. Zij zijn de eerste halte richting Het Groene Woud en

vormen zo de aansluiting tussen stad en landelijk gebied. Er zijn grote inspanningen nodig om

stedelingen naar het gebied toe te brengen.

Dit moet planmatig worden aangepakt, met concrete doelstellingen, zoals het percentage

inwoners en stedelingen dat wordt bereikt, en een streefwaarde voor de verlenging van de

bezoekduur aan het gebied (van een dagdeel naar een dagbezoek). Hierin ligt een belangrijke

rol voor de streekorganisatie.

Het zo SMART mogelijk uitwerken van bovenstaand wensbeeld gebeurt in hoofdstuk 8, strategische

doelstellingen.

9



5. Probleemstelling

Hoe ontwikkelen we de toeristische entiteit van Het Groene Woud van vrijwel onbeschreven blad

naar hét gebied dat zorg draagt voor de invulling van de toeristische en recreatieve behoeften van

inwoners uit de streek zelf, en van bezoekers uit de omliggende steden en daarbuiten?

Deelvragen:

• Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis van Het

Groene Woud hand-in-hand gaat met het behouden, duurzaam beheren en versterken van

de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke (kern)kwaliteiten van Nationaal

Landschap het Groene Woud? In concreto:

o een ‘goed leesbaar landschap’,

o het ‘groene hart van de stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg’,

o een ‘grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en gemeenschapszin? ’

• Hoe zorgen we ervoor de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis van Het Groene

Woud naadloos aansluit op de kracht van het gebied: integratie van recreatie, landbouw,

natuur en landschap en de betrokkenheid van mensen daarbij

• Hoe zorgen we ervoor dat toerisme en recreatie één van de verbindende elementen tussen

stad en land wordt?

• Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis bijdraagt aan

een gewenste positionering van Het Groene Woud?

10



6. Kwalitatieve analyse

In dit hoofdstuk komt zowel de externe als de interne dynamiek aan bod als het gaat om het

vrijetijdsdomein Het Groene Woud.

De externe dynamiek staat beschreven in paragraaf 6.1 trends en ontwikkelingen. Deze trends en

ontwikkelen omvatten zowel kansen als bedreigingen. Die kansen en bedreigingen zijn niet als

zodanig apart gekwalificeerd. Wat voor de een ‘n kans is, is voor de ander een bedreiging. De trends

en ontwikkelingen zijn nader ingedeeld in de kopjes demografisch, economisch, sociaal-cultureel,

technologisch, ecologisch en beleidsmatig.

De interne ontwikkelingen zijn terug te vinden in paragraaf 6.2 sterkten en 6.3 zwakten. Zowel de

sterkten en zwakten zijn verder onderverdeeld naar een kopje ‘Het Groene Woud en een kopje

‘vrijetijdsdomein’.

Paragraaf 6.4 gaat in op de contouren Het Groene Woud als toeristische entiteit die langzaam maar

zeker hun betekenis krijgen.

6.1 Trends en ontwikkelingen

Demografisch

• Vergrijzing. Ouderen vormen een steeds omvangrijkere doelgroep.

• Aandeel allochtonen in de totale bevolking van Nederland neemt toe. Nu 19%, in 2030 25%.

• Gezinsverdunning. In 2006 bestond een gezin gemiddeld uit 2,3 personen, in 2030 is dat naar

verwachting 2,1 personen.

• Nu bevolkingsstijging, op termijn bevolkingskrimp (dat zou al vanaf 2020 plaats kunnen

vinden).

Economisch

• Economisch onzekere tijden. Afname aantal vakanties, afname betaalde vrijetijdsactiviteiten,

toename vakanties in eigen land.

• Stijging werkgelegenheid binnen vrijetijdsbranche.

• Schaalvergroting en ketenvorming in leisure.

• Regionale schaal en verhaal in de lift.

• Opkomst beleveniseconomie. Cultuur- en natuurbeleving als onderdeel daarvan steeds

belangrijker.

• Consumentenvraag naar authenticiteit.

• Aanhoudende wellnesstrend.

• Opkomst allerlei nieuwe vrijetijdsconcepten met een combinatie van functies (zoals

detailhandel en leisure).

• Professionalisering vrijetijdssector, vooral op het terrein van management en marketing.

• Vraag naar back-to-basic versus luxe en comfort.

• Leisure als kansrijke groei-economie

11



Sociaal-cultureel

• Versnellende samenleving. Van de ene vrijetijdsactiviteit naar de andere zappen.

• Vertragende samenleving. Verschuiving van grootschalige, massale en eenmalige

belevenissen naar intieme persoonlijke ervaringen.

• Individu handelt meer en meer contextgebonden. Individu is niet langer altijd onder

eenzelfde doelgroepnoemer te vangen, maar wisselt steeds van de ene belevingswereld naar

de andere: uitbundig, gezellig, rustig, ingetogen, avontuurlijk.

• Einde individualisering. Opkomst het nieuwe ‘wij’ (contextgebonden).

• Feminisering van de samenleving: opkomst van vrouwelijke waarden. Emoties, associatief

denken, delen!, samenleven, samendenken, aandacht, duurzaamheid, zorg.

• Aandacht voor zingeving en zelfontplooiing in de lift. Zelfontplooiing als vrijetijdsbesteding.

• Vrijetijdsbesteding: meer achter de computer, minder buitenshuis.

• Minder vrije tijd.

• Toegenomen vrijetijdsmobiliteit. Consument is bereid langer, vaker en meer te reizen in de

vrije tijd.

• Vervaging grenzen vrije tijd en werk (flexibele arbeid, thuiswerken, etc)

Technologisch

• Belang innovatie neemt verder toe.

• Vervlechting realistische en virtuele werelden.

• Opkomst digitale toeristische infrastructuur en User Generated Content, sociale media.

• Herijking in tijd en ruimte. Global village, 24h economy.

Ecologisch

• Klimaatverandering. Nederland wordt warmer en natter.

• Aandacht voor duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen is een

aanhoudende trend.

Beleidsmatig

• Stimulering duurzaam toerisme en maatschappelijk verantwoord ondernemen reisbranche.

• Provincie heeft de ambitie om BrabantStad in 2018 te laten bekronen tot Europese Culturele

Hoofdstad.

• Belangrijke beleidsvraagstukken: verstedelijking, waterberging, herstructurering van het

landelijke gebied.

• Beleid Brabant: Mooi, Schoon, Dynamisch, Perspectiefrijk, Bereikbaar en Verbindend Brabant

• Het merk Brabant: high tech met high touch. Combinatie tussen de zachte kant (waarden) en

harde kant (succes)

• De nota 'Fiets in de versnelling' uit 2009 van de provincie Brabant biedt een aantal opties om

het fietsen in Noord-Brabant op een hoger plan te brengen.

12



6.2 Sterkten

Het Groene Woud

• Het groene karakter.

• De kleinschalige openheid.

• Het samenhangende complex van beken, essen, kampen, bossen en heides.

• Europees unieke kwaliteit kerngebied (Velder, Mortelen, Geelders, Dommeldal)

• Een goed leesbaar landschap (als contrasten tussen zand en leem, hoog en laag, droog en

nat).

• Het groene hart van het midden van Brabant; samenhang drie steden

• Historische gebouwen: boerderijen, kerken, kapellen, molens, bakhuisjes, etc.

• Een grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en gemeenschapszin.

• Grootste aaneengesloten natuurgebieden van Noord-Brabant.

• Bekendheid van Oisterwijkse Bossen en Vennen, Kampina.

• Aanduiding als Nationaal Landschap.

Vrijetijdsdomein

• Gaat het om het aantal binnenlandse vakantiegangers dan staat Brabant op de derde plaats

van Nederland.

• Brabant ontvangt vakantiegangers met een hoge gemiddelde groepsgrootte.

• Sportieve/actieve vakanties, bezoek aan een attractiepark of evenement en vakanties met

vrienden, familie en collega’s zijn vakantietypen die in Brabant meer dan landelijk gezien in

trek zijn.

• Noord-Brabant is met afstand dé provincie voor gezinnen met kinderen (70% van de

vakantiegangers in Brabant valt binnen deze categorie ten opzichte van 57% landelijk).

• De meeste vakanties in Brabant betreffen bungalowvakanties en vakanties met vaste gasten.

• Aanwezigheid vele wandel-, fiets-, ruiter-, kano- en skateroutes.

• Brabant heeft het grootste fietsroutenetwerk in Nederland.

• Brabant staat bekend als Bourgondisch.

• Van de vrijetijdsactiviteiten in Brabant wordt 92% ondernomen door Brabanders zelf.

• Brabant heeft de hoogste besteding per dag als het gaat om dagrecreatie.

6.3 Zwakten

Het Groene Woud

• De gaafheid van de kwaliteit ‘sociale cohesie’ neemt af richting stedelijke omgeving.

• Het Groene Woud is als toeristische entiteit nog relatief zwak vergeleken met andere regio’s.

• Vele delen maken nog geen geheel. De verschillen binnen Het Groene Woud zijn enerzijds

een sterkte (diversiteit), maar zijn ook een zwakte als de samenhang onvoldoende gevoeld,

gevoed en gezien wordt.

• Echte publiekstrekkers ontbreken (zie ook hieronder ‘top’ in vrijetijdsaanbod is

ondervertegenwoordigd).

• Bereikbaarheid m.n. openbaar vervoer.

• Interne ontsluiting gebied (bewegwijzering, bezoekerscentra).

13



Vrijetijdsdomein

• Brabant kent een lage gemiddelde verblijfsduur van vakantiegangers.

• Brabant heeft wel de meeste fietsroutes, maar noch de meeste fietsers, noch het imago van

mooiste fietsprovincie: Brabant staat op de 3e plaats in Nederland als populaire

fietsprovincie. Oorzaken: marketing, historie, …? Wel is er een positieve trend zichtbaar.

• Gaat het om het aantal vestigingen binnen de Brabantse toeristische en culturele sector, dan

blijft dit aandeel achter ten opzichte van landelijk.

• De ‘top’ in het vrijetijdsaanbod (met name op het gebied van logiesaccommodaties en

culturele voorzieningen) is in Brabant ondervertegenwoordigd.

• Beperkt aanbod van verblijfsmogelijkheden.

• In Brabant worden de volgende activiteiten minder ondernomen in de markt van

vrijetijdsbesteding: cultuurbezoek (m.n. museumbezoek en oudheidkundige objecten),

waterrecreatie en sport.

• Opvallend is dat dagrecreanten en bewoners wel veel uit eten gaan en monumenten

bezoeken in Brabant, maar dat binnenlandse toeristen dat juist niet doen.

• Brabant heeft de laagste besteding per dag als het gaat om verblijfsrecreatie.

6.4 Contouren Het Groene Woud als toeristische entiteit

Zoals beschreven in hoofdstuk 3, huidige situatie (beknopt) is Het Groene Woud als toeristische

entiteit op dit moment nog relatief zwak vergeleken met andere regio’s. Dit geldt zeker voor de

eindgebruikers: de toeristen en recreanten.

Voor (lokale) beleidsmakers die zich bezig houden met de ontwikkeling van recreatie en toerisme in

de regio geldt Het Groene Woud steeds meer als toeristische entiteit in ontwikkeling om bij aan te

haken. Een analyse van de toeristisch-recreatieve beleidsnota’s geeft het volgende beeld:

Gemeenten als Boxtel, Oisterwijk, Oirschot en Sint-Oedenrode voelen zich duidelijk geheel of deels

liggend in Het Groene Woud-gebied. Haaren ziet Het Groene Woud met name als de natuurkern van

7.500 ha. Centraal in de visies van bovenstaande gemeenten is overigens de poortfunctie tot Het

Groene Woud in allerlei varianten.

Gemeenten dichtbij de grote steden oriënteren zich toeristisch-recreatief primair op deze steden en

daarnaast op Het Groene Woud. Zo leunt Sint-Michielsgestel sterk op ’s-Hertogenbosch (‘het groene

buiten bij s‘-Hertogenbosch’) en kijkt zij in tweede aanleg naar Het Groene Woud. Best oriënteert

zich op de stedelijke agglomeratie Eindhoven-Helmond, maar ziet zich ook als poort naar Het Groene

Woud. Schijndel ziet blijkens de toeristisch-recreatieve visie kansen in de relatie met Het Groene

Woud, maar dit is niet verder uitgewerkt. Het Groene Woud wordt in de beleidsstukken van Son en

Breugel niet genoemd.

In de beleidsnota van Tilburg komt Het Groene Woud niet voor, maar staat wel het begrip de Groene

mal als basis voor de invulling van de recreatieve behoefte van de inwoners. In de Eindhovense

beleidsstukken komt Het Groene Woud regelmatig aan bod als gebied waarvan het belangrijk is om

een groene verbinding naar toe aan te leggen/te versterken.

In de projectnotitie toeristische-recreatieve visie buitengebied van Den Bosch staat Het Groene Woud

veelvuldig genoemd.

Opmerking die bij bovenstaande analyse van belang is: hoe recenter de stukken, hoe meer Het

Groene Woud er in opduikt.

14



7. Kwantitatieve analyse: marktcijfers

Op dit moment zijn er geen (onderzoeks)gegevens beschikbaar als het gaat om Het Groene Woud en

het vrijetijdsdomein (wel van grotere regios’ zoals op het niveau van Brabant). Omdat er op het

niveau van Het Groene Woud geen gegevens beschikbaar zijn, is het feitelijk niet mogelijk om een

cijfermatig onderbouwde definitie te geven van de uitgangssituatie die we in dit hoofdstuk

beschrijven (0-meting) en evenmin van de gewenste situatie die we in hoofdstuk 8 beogen te

beschrijven (die zou kunnen worden getoetst met een 1-meting).

Niettemin blijft de nadrukkelijke vraag overeind om huidige situatie en wensbeeld zoveel mogelijk te

kwantificeren. Daarom is ingezet op twee sporen:

1. Wat nu niet is kan nog komen: specifieke onderzoekscijfers. Om in de toekomst wel te

kunnen beschikken over dergelijke cijfers is het van belang nu via verschillende wegen in te

zetten op het uitbreiden van de onderzoekspopulatie bij reguliere vrijetijdsonderzoeken,

danwel op het initiëren van specifiek onderzoek. Een van de drie deelopdrachten waarmee

de werkgroep klimaat-adaptatie aan de slag is in opdracht van Streekraad Het Groene Woud

is een 0-meting van het recreatiegedrag Het Groene Woud. Deze deelopdracht is momenteel

in voorbereiding.

2. Inventariseren welke kengetallen van belang zijn en werken met indexcijfers.

Ad 2.

Belangrijkste kengetallen

- Aantal dagrecreanten

- Aantal verblijfsrecreanten

- Bestedingen dagrecreanten

- Bestedingen verblijfsrecreanten

- Directe werkgelegenheid

- Indirecte werkgelegenheid

Onderliggende kengetallen die van belang (kunnen) zijn:

- aantal bedden/accommodaties/slaapplaatsen

- inwoneraantallen gemeenten Het Groene Woud:

- Vught

- Haaren

- Boxtel

- Oisterwijk

- Best

- Oirschot

- Sint-Michielsgestel

- Schijndel

- Sint-Oedenrode

- Son en Breugel

De zeer beperkt beschikbare gegevens zijn opgenomen in het volgende hoofdstuk, waarbij 2010, de

huidige situatie geïndexeerd is op 100%.

15



8. Strategische doelstellingen

Kengetallen Meierij

(2005)

Het Groene Woud

(2010)

Het Groene Woud

(2020)

Ambities niveau Brabant

(Businessplan

Vrijetijdshuis 2009)

Het Groene Woud (2020),

doorgedacht op ambities

Brabantbreed

Aantal gemeenten 8 10 10

Opsomming gemeenten Boxtel, Haaren, Schijndel,

’s-Hertogenbosch, Sint-

Michielsgestel, Sint-

Oedenrode, Vught,

Heusden

Boxtel, Haaren, Schijndel,

Sint-Michielsgestel, Sint-

Oedenrode, Vught,

Oisterwijk, Son en

Breugel, Best, Oirschot

Boxtel, Haaren, Schijndel,

Sint-Michielsgestel, Sint-

Oedenrode, Vught,

Oisterwijk, Son en

Breugel, Best, Oirschot

Aantal inwoners 270.000 225.000

Oppervlakte 500 km² 35.000 ha

Economische betekenis 1,332 miljard 100% Nader in te vullen

Aantal dagtoeristische

activiteiten

68,6 miljoen 100% Nader in te vullen In 2018 is het percentage

Brabanders dat recreatief

fietst gestegen van 53% in

2006 naar minstens 57%.

Met 57% in 2018 is een

plaats bereikt in de top 3

van Nederland.

(Cijfers CVTO 2008,

Brabant 54%)

In 2020 is het percentage

inwoners Het Groene

Woud dat recreatief fietst

62%. (Dit is hetzelfde

percentage als Overijssel,

de nr 1 volgens CVTO

2008, het gaat om het

aantal personen van de

bevolking dat in een jaar

tenminste 1x heeft

gefietst).


Brabanders dat recreatief

wandelt, gestegen van

57% in 2006 naar

tenminste het landelijke


inwoners Het Groene

Woud dat recreatief

wandelt 62%. (Dit is

hetzelfde percentage als

16



gemiddelde van 61%.

(Cijfers CVTO 2008,

Brabant 61%)

Overijssel, de nr 1 volgens

CVTO 2008, het gaat om

het aantal personen van

de bevolking dat in een

jaar tenminste 1x heeft

gewandeld).

Aantal dagrecreanten ? 100% Nader in te vullen

Aantal verblijfsrecreanten ? 100% Nader in te vullen

Bestedingen

dagrecreanten

1,216 miljard 100% Nader in te vullen

Bestedingen

verblijfsrecreanten

16,4 miljoen 100% Nader in te vullen

Directe werkgelegenheid 11.204 fte 100% Nader in te vullen

Indirecte werkgelegenheid 4.145 fte 100% Nader in te vullen

Overige gegevens

3 steden ontsluiten Het Groene Woud (550.000 stedelingen)

284.000 Nederlandse toeristen in 2007 (Meierij en NO-Brabant)

169.400 bedrijfsvestigingen op 1-1-2007 (heel Brabant)

De gemiddelde besteding per vakantiedag in Brabant was in 2008 € 22,- t.o.v. landelijk € 25,-

17



9. Ontwikkelingsrichting vrijetijdsdomein Het Groene Woud

Het Groene Woud als hét gebied dat zorg draagt voor de invulling van de toeristische en recreatieve

behoeften van inwoners uit de streek zelf, en van bezoekers uit de omliggende steden en daarbuiten.

Dat realiseren gaat niet van vandaag op morgen. In dit hoofdstuk staat de ontwikkelingsrichting

beschreven waarlangs Het Groene Woud zich de komende jaren kan ontwikkelen om inderdaad hét

gebied te worden voor de benoemde doelgroepen en hun behoeften te vervullen als het gaat om het

vrijetijdsdomein.

Wat is dan die ontwikkelingsrichting? De hoofdgedachte is de volgende:

Als het gaat om de invulling van het vrijetijdsdomein speelt Het Groene Woud voor de inwoners uit

de streek zelf, en voor de bezoekers uit de omliggende steden en daarbuiten een cruciale rol van

betekenis als

De groene buitentuin van het midden van Brabant

Deze kerngedachte is ‘breed’, verderop vormen zeven tuinthema’s met een bijbehorend mengpaneel

een bruikbaar instrument om te zorgen voor verdere karakterisering en inkleuring van Het Groene

Woud als het gaat om het vrijetijdsdomein. Allereerst nog even een aantal opmerkingen naar

aanleiding van de kerngedachte:

• Groene ruimte buiten om te recreëren. Een prima plek gesitueerd in het midden van Brabant

om toeristische activiteiten te ondernemen.

• Groen in combinatie met tuin. Een tuin staat vaak al voor groen, maar niet altijd

(beeldentuin, speeltuin etc). Om het groene karakter extra te benadrukken is gekozen voor de

toevoeging ‘groen’.

• Buitentuin. Een tuin geeft aan dat het gaat om een omkaderd of beschut geheel. Het Groene

Woud is geen kunstmatig aangelegd en omkaderd gebied, vandaar toegevoegd het woord

buitentuin om extra de nadruk te leggen op het natuurlijke karakter van het gebied.

De kerngedachte ‘De groene buitentuin van het midden van Brabant’ is een dankbaar startpunt om

op door te pakken. Het wordt interessant wanneer we meer inzoomen op de specifieke

karaktertrekken van het gebied. Dit door middel van het benoemen van:

Zeven tuinthema’s

De zeven tuinthema’s bieden houvast voor het ontwikkelen van een couleur locale die past bij wat er

was (verleden), is (heden) en kan komen (toekomst). En vooral dat laatste – inspiratie en houvast

bieden voor een kansrijke ontwikkeling – is de beoogde meerwaarde van het benoemen van zeven

tuinthema’s. De tuinthema’s zijn niet bedoeld als dwingend kader, maar zijn juist nadrukkelijk

ontwikkeld met als doel te functioneren als denkbeeld voor het creëren van nieuwe kwaliteiten,

productmarktcombinaties, toeristisch-recreatief aanbod etc.

De zeven tuinthema’s zijn de volgende:

18



Tuin met klasse

1001-belevenissen-

tuin

Boerenhof

Mystieke tuin

Speel & proeftuin

Ontginnings-tuin

Natuurtuin

De naam van de tuinen roept al een bepaald beeld op van de couleur locale van het betreffende

deel van Het Groene Woud. Verdere karakterisering per tuinthema gebeurt met behulp van:

Het mengpaneel tuinthema’s Het Groene Woud

Het mengpaneel bestaat uit vijf schuifknoppen. Iedere schuifknop kan geplaatst worden op een

passende plek op de lijn tussen twee tegenpolen.

populair___________________onverwacht

vertragen___________________versnellen

open_________________________beschut

metropool____________________gehucht

oorspronkelijk__________vooruitstrevend

19



De plek op de lijn tussen twee tegenpolen is niet statisch. Integendeel: per tuin is de huidige

situatie benoemd (waar staat de schuifknop nu) en met pijltjes de ontwikkelingsrichting (waar

staat de schuifknop in de toekomst).

Op de volgende pagina’s volgt per tuinthema een verdere uitwerking.

20



Tuin met klasse

Geografische afbakening

• Sint-Michielsgestel

• Vught

• Verbinding met ‘s-Hertogenbosch

Karakteristiek

Tuin met klasse

• Verdedigingslinie Den Bosch• Vestigingswerken• Landgoederen• St. Jan als publiekstrekker• Bastionder• Bossche Broek• Oude lanen

Mengpaneel



open_________________________beschut



Tuin met klasse

21



1001-belevenissentuin


• Oisterwijk

• Moergestel

• Verbinding met Tilburg

Karakteristiek

1001-belevenissentuin

• Hip & trendy• Verblijfsrecreatie Oisterwijk• Belevingspoort• Restaurant/welnesscentrum• Ballonairport• Kunstevenement/kunstenaars• Tilburg evenementenkalender• Rock academy

Mengpaneel



open_________________________beschut



1001-belevenissen-tuin

22



Natuurtuin


• Boxtel

• Oisterwijk

Karakteristiek

Natuurtuin

• Natuurkern• Kampina• Oisterwijkse bossen & vennen• Grootste aaneengesloten

natuurgebieden Brabant• Europees uniek gebied met heien

vennen, typische planten• Rust, ruimte

Mengpaneel



open_________________________beschut



Natuurtuin

23



Boerenhof


• Boxtel

Karakteristiek

Boerenhof

• Boerderijen, cultuurhistorischegebouwen

• Natuur & cultuurlandschap• Bolle akkers• Beemdgronden• Dommel, Beerze, Reusel• Kleine dorpen en gehuchten• De Groene Poort

Mengpaneel



open_________________________beschut



Boerenhof

24



Mystieke tuin


• Oirschot

Karakteristiek

Mystieke tuin

• Heilige eik• Kleinschalig• Meest oorspronkelijke deel

Het Groene Woud• Roomse leven

Mengpaneel



open_________________________beschut



Mystieke tuin

25



Speel & proeftuin


• Best

• Son & Breugel

• Verbinding met Eindhoven

Karakteristiek

Speel & proeftuin• Designstad Eindhoven• Philips fruittuin• Best Zoo• Aquabest• Dippi Doe• Het Groene Woud rund• Innovatie• Onderwijs (TU, designacademy)• Slowlane (Brainport Avenue)• Eindhoven Airport• Food Inspiration Day

Mengpaneel



open_________________________beschut



Speel & proeftuin

26



Ontginningstuin


• Schijndel

• Sint-Oedenrode

Karakteristiek

Ontginningstuin

• Ruimte, ontwikkeling• Vlagheide• Kruidentuin• Wijn• Toegangspoort• Hop, spelt, populieren• Relatief grote evenementen

(org. graad)• Jongerencultuur

Mengpaneel



open_________________________beschut



Ontginningstuin – nog het minst duidelijke profiel

27



De ontwikkelingsrichting nog eens samengevat: als het gaat om de invulling van het vrijetijdsdomein

speelt Het Groene Woud een cruciale rol van betekenis als de groene buitentuin van het midden van

Brabant. Zeven tuinthema’s met een bijbehorend mengpaneel (huidige situatie met pijltjes die

richtinggevend zijn voor de gewenste situatie) vormen een bruikbaar instrument om te zorgen voor

verdere karakterisering en inkleuring van Het Groene Woud.

28



10. Strategische aanbevelingen

In het vorige hoofdstuk is de ontwikkelingsrichting uitgewerkt waarlangs Het Groene Woud zich de

komende jaren kan ontwikkelen om hét gebied te worden voor de benoemde doelgroepen en het

invullen van hun behoeften als het gaat om het vrijetijdsdomein. Wat is er nu nodig om deze

ontwikkelingsrichting in te vullen? Daarover gaat dit hoofdstuk. Allereerst staan strategische

aanbevelingen beschreven gerelateerd aan de ‘hardware’, ‘software’ en ‘orgware’ van Het Groene

Woud als het gaat om het vrijetijdsdomein. Vervolgens komen strategische aanbevelingen aan bod

die verband houden met de deelvragen die beschreven staan in hoofdstuk 5 Probleemstelling. Tot

slot staat een aantal overige strategische aanbevelingen beschreven.

10.1 Strategische aanbevelingen hardware, software, orgware

Om zo gericht mogelijke aanbevelingen te kunnen doen, maken we gebruik van de begrippen

hardware, software en orgware.

Hardware

Software Orgware

Hardware is dat wat fysiek aanwezig is, letterlijk verbonden is aan Het Groene Woud. Voorbeelden

van hardware zijn: gebouwen, openbaar groen, infrastructuur en inrichting van streek en stad.

Software is niet tastbaar; het gaat hier om activiteiten, cultuur, sferen, gebeurtenissen met een

tijdelijk karakter en de ‘volksaard’. Software is eigenlijk alles wat niet direct tastbaar of veranderlijk is:

‘roerend goed’. Voorbeelden van software zijn mentaliteit, verhalen en helden.

Met orgware wordt gedoeld op de samenwerking achter de activiteiten, van beleid op hoog

abstractieniveau tot de samenwerking tussen partijen in een gebied. Het gaat hier om de meer

praktische zaken. Centraal begrip is organisatie. Voorbeelden van orgware zijn het verenigingsleven,

het toeristisch beleid, de organisatie van een evenement, communicatiestromen en onderlinge

samenwerking bijvoorbeeld tussen gemeenten maar ook tussen ondernemers in de toeristische

sector die allerlei arrangementen aanbieden.

29



Toeristische aanbodspiramide

Zoals omschreven omvat hardware dat wat fysiek aanwezig is. Om nog gerichter te kunnen kijken

naar het ‘aanbod’ maken we gebruik van de zogenaamde toeristische aanbodspiramide:

Aanbodspiramide

Basisinfrastructuur

Aantrekkelijke bezienswaardigheden

‘Must see,must do’

Dit instrument helpt bij heb bekijken van de opbouw van het toeristische product van Het Groene

Woud. De toeristische aanbodspiramide bestaat uit drie lagen:

• De basisinfrastructuur van de piramide betreft alle voorzieningen die nodig zijn om als toerist

in de plaats of in het gebied aangenaam te kunnen verblijven, zoals verblijfsaccommodaties,

horeca, parkeervoorzieningen, bewegwijzering, enzovoort. Deze voorzieningen vormen in het

algemeen geen reden voor de toerist om naar een gebied te komen, maar indien ze niet in

orde zijn, vormen ze wel een reden om weg te blijven.

• Het middenniveau van de piramide wordt gevormd door aantrekkelijke

bezienswaardigheden. Deze bezienswaardigheden zijn voor de toerist vaak een reden om

langer in het gebied te verblijven of om er nog een keer terug te komen.

• De top wordt gevormd door de 'must see' of 'must do' bezienswaardigheden. Dit zijn

bezienswaardigheden die voor een plaats of gebied imagobepalend zijn en die veelal een

reden vormen om voor de eerste keer een plaats te bezoeken.

Strategische aanbevelingen hardware

Kijkend van beneden naar boven naar de toeristische aanbodspiramide van Het Groene Woud dan

gelden de volgende aanbevelingen:

Basisinfrastructuur

• Nu en in de toekomst vormen de toeristische routestructuren de belangrijkste drager voor de

toeristisch-recreatieve entiteit ‘Het Groene Woud’. Deze routestructuren zijn voor een

belangrijk deel al aanwezig, de basisinfrastructuur is wat routes betreft op orde.

30



• De toeristische routes zijn weliswaar op orde, echter deze zijn nog onvoldoende herkenbaar

als onderdeel uitmakend van ‘Het Groene Woud’. Het gaat dan niet alleen om ‘voor de hand

liggende’ routes als wandel- en fietsroutes maar ook bijvoorbeeld om:

o MTB-routes

o Skateroutes

o Ruiterroutes

• Aanbeveling is om naast de bestaande routes actief te kijken naar kansen en mogelijkheden

voor nieuwe routes die passen bij de kernkwaliteiten, tuinthema’s en de software van Het

Groene Woud. Denk aan:

o Themaroutes (boerenlandroute, mystieke route)

o Nieuwe routes, nieuwe beleving als routes in het donker, stilteroutes

o Digitaliseren routes

o Belevenis toevoegen op basis van augmented reality

• Het is van belang de ontsluiting tussen Het Groene Woud en omliggende gebieden en steden

verder op orde brengen:

o De bereikbaarheid met het openbaar vervoer behoeft zeker verbetering. Denk vooral

aan de voorzieningen om vanaf de treinstations Het Groene Woud te ontdekken.

Voorzieningen als fietsen, scooters etc. Denk ook aan informatievoorzieningen over

Het Groene Woud in de nabijheid van de stations. Het gaat concreet om de punten

Den Bosch, Vught, Boxtel, Best, Eindhoven, Tilburg en Oisterwijk. Over een aantal jaar

wordt er gereden zonder spoorboekje tussen Utrecht en Eindhoven (iedere 10

minuten een trein). Dat biedt kansen voor koppeling stad en platteland.

o Verdere ontwikkeling bezoekerscentra (er zijn er al 8 in ontwikkeling).

• Een ‘quick win’ is het kritisch bekijken en verbeteren van de first & final impressions. Daar

waar mensen de eerste en de laatste indruk opdoen van Het Groene Woud:

o Toegangswegen

o Bebording

o Bus- en treinstations (zie ook het bullet point hierboven)

o Ook: bezoekerscentra. Hoewel toeristen/recreanten zich al eerder in Het Groene

Woud bevinden voordat zij de bezoekerscentra bereikt hebben, kan hier extra

ingespeeld worden op het idee dat je hier Het Groene Woud betreedt danwel

verlaat.

o Ook: VVV’s herkenbaar als Het Groene Woud.

• Aanbeveling is om verder in te zetten op punten waar Brabant (en ook Het Groene Woud)

goed in is:

o Ontvangen groepen (denk ook aan nieuwe groepssamenstellingen, nieuwe vormen

van ‘wij’: driegeneratievakanties, yogavakanties etc)

31



o Ontvangen gezinnen (uitblinken in kindvriendelijkheid, zowel qua faciliteiten als qua

mentaliteit – ‘software’)

Aantrekkelijke bezienswaardigheden

• Op het niveau van aantrekkelijke bezienswaardigheden is er in potentie in Het Groene Woud

voldoende aanbod. Echter de relatie met entiteit Het Groene Woud is nog onvoldoende

gelegd. De aantrekkelijke bezienswaardigheden in Het Groene Woud hangen vaak als los zand

aan elkaar. Richtinggevend voor de verbetering van bestaande bezienswaardigheden en

ontwikkeling van nieuwe aantrekkelijke bezienswaardigheden passend bij de kernkwaliteiten

van Het Groene Woud, waarbij de zeven tuinthema’s en het mengpaneel specifieker

richtinggevend zijn.

‘Must see, must do’

• Het Groene Woud kent geen bezienswaardigheden en/of activiteiten die imagobepalend zijn

en die ‘stand alone’ een aanleiding vormen voor een bezoek aan Het Groene Woud.

Uitzondering is wellicht het Streekfestival Het Groene Woud, wat zou betekenen dat Het

Groene Woud maar één dag per jaar een echte trekpleister heeft.

• De ontwikkeling van eigen landmarks passend bij kernkwaliteiten en de tuinthema’s is van

het grootste belang. Alleen dan werkt Het Groene Woud zelf als een magneet, zonder van

andere trekpleisters (steden) afhankelijk te zijn. Het is van belang de kracht in Het Groene

Woud te zoeken en te versterken (‘Steden moeten bij Het Groene Woud willen horen’).

Ideeën: meest duurzame hotel van Europa, boomkronenpad.

• Op het gebied van ‘must see, must do’ is er voor Het Groene Woud wel de kans om actiever

de verbinding te leggen met de landmarks van de drie steden. Dit biedt mogelijkheden tot

een sterkere verbinding tussen stad en land.

Aanbevolen aanpak naar aanleiding van het bekijken van de toeristische aanbodspiramide Het

Groene Woud.

• Om meer focus te krijgen op het ontwikkelen van het gehele toeristische aanbod is het advies

om per tuin in te zetten op een sterke aanbodspiramide per tuin. Dus in feite zeven

aanbodspiramides voor Het Groene Woud. Startpunt: bedenken en ontwikkelen

‘showroomattracties’ (top van de piramide). Deze geven namelijk focus en daarmee richting

aan de gehele aanbodspiramide. Verdere verdieping is mogelijk door nog subpiramides te

benoemen voor deelgebieden: piramide verblijf, piramide mogelijkheden dagrecreanten,

piramide routes etc.

Strategische aanbevelingen software

• Als kernkwaliteit van Het Groene Woud staat onder meer beschreven ‘eensgezindheid en

gemeenschapszin’. Aanbeveling is om deze ‘software-elementen’ te benutten en verder te

versterken. Bijvoorbeeld door deze software-elementen te visualiseren/uit te beelden

evenals erover te verhalen (storytelling) en lokale helden (van nu en weleer) een gezicht te

geven.

• Aanknopingspunt voor het verder inkleuren van de software vormen wederom de zeven

tuinthema’s en het mengpaneel.

32



• De sfeer van Het Groene Woud tijdens bijvoorbeeld evenementen en tijdens het verblijf op

de verschillende accommodaties is een belangrijk element om verder uit te bouwen als reden

voor toeristen om langer in het gebied te verblijven of om er nog een keer terug te komen.

Bijvoorbeeld door ‘hospitality’ te verheffen als speerpunt samen met de ondernemers in de

toeristische sector. Het Groene Woud, daar waar je altijd bijzonder welkom bent.

• Aanbeveling is om actief de typische Het Groene Woud – mentaliteit als software direct te

koppelen aan het hardwaregedeelte van het toeristisch aanbod. Zoals beschreven bij de

aanbevelingen ‘hardware’: ontvangen gezinnen (uitblinken in kindvriendelijkheid, zowel qua

faciliteiten als qua mentaliteit – ‘software’). Denk ook aan het koppelen van de juiste emotie

aan bijvoorbeeld streekproducten.

Strategische aanbevelingen orgware

• Ook de ‘grote mate van organisatievermogen’ staat beschreven als een van de

kernkwaliteiten van Het Groene Woud. Wat nu goed is, moet morgen beter. Kritische vraag

die we onszelf moeten stellen: is de mate van organisatievermogen gelet op het

ambitieniveau voldoende om ‘futureproof’ te zijn. Wellicht is het organisatievermogen voor

de huidige situatie voldoende, maar zijn er nog zeker slagen te maken gelet op de toekomst.

Denk aan de tot nu toe gefragmenteerde organisatie van de vrijetijdskolom binnen Het

Groene Woud.

• Kwaliteiten die altijd beter kunnen zijn: durf, creativiteit, doorzettingsvermogen en bezieling.

Gaat het om orgware, dan gaat het om mensenwerk. Oftewel een aanbeveling met een hoog

open deur gehalte (maar daarom niet minder belangrijk): koester de mensen die het verschil

maken en kunnen maken. Nu en in de toekomst.

10.2 Strategische aanbevelingen per deelvraag

In hoofdstuk 5 staat de probleemstelling van dit visiedocument beschreven. De probleemstelling is

verder uitgewerkt in drie deelvragen. In deze paragraaf komen de aanbevelingen aan bod die verband

houden met deze deelvragen. Telkens staat nogmaals de betreffende deelvraag weergegeven,

gevolgd door specifieke aanbevelingen:

Deelvraag 1

Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis van Het Groene

Woud hand-in-hand gaat met het behouden, duurzaam beheren en versterken van de

landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke (kern)kwaliteiten van Nationaal Landschap het

Groene Woud? In concreto:

o een ‘goed leesbaar landschap’ ,

o het ‘groene hart van het midden van Brabant’ ,

o een ‘grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en gemeenschapszin?

33



Aanbevelingen deelvraag 1

• Inzetten op visitor payback systemen is de eerste aanbeveling met betrekking tot het hand-in

hand laten gaan van de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis met het behouden,

duurzaam beheren en versterken van de (kern)kwaliteiten van Het Groene Woud.

Doordenkend op payback systemen leverde de volgende ideeën op:

• Het verder uitbouwen van de kansen en mogelijkheden van de Streekrekening.

• Een plus zetten op de toeristenbelasting en die plus direct ten gunste laten komen van

het behouden, duurzaam beheren en versterken van de (kern)kwaliteiten. Zo’n plus zou

zowel kunnen als option-in (“de prijs bedraagt x, u kunt Het Groene Woud steunen door

y% extra te betalen) en als option-out (“de prijs bedraagt z, dit is inclusief y% steun aan

Het Groene Woud, tenzij u daar bezwaar tegen heeft”)

• Een plus zetten op de prijs van promotiemateriaal dat een directe link heeft met het

gebied. Bijvoorbeeld x% zetten op de verkoopprijs van toeristische kaarten.

• Verder inzetten op het werken met gecertificeerde producten tegen een hogere

opbrengstprijs, waarvan een deel direct ten gunste komt van Het Groene Woud.

• Payback systemen voor bedrijven in samenhang met certificering.

• Het inzetten op het tot waarde brengen (waaronder via payback systemen) van het landschap

leeft niet alleen binnen Het Groene Woud, maar ook bij andere gebieden. Logische

aanbeveling is dan ook om dit in gezamenlijkheid met de Nationale Landschappen op te

pakken. Alleen zo ontstaat er voldoende kritische massa om goede ideeën verder uit te

werken.

• Derde aanbeveling is het inzetten op het vergroten van de intrinsieke betrokkenheid van

mensen met het gebied. Denk aan ‘natuurwerkdagen’ met een aantal vrijwilligers.

• Planologische instrumenten kunnen een aanzienlijke rol van betekenis spelen als het gaat om

deelvraag 1. Een goede inpassing in de wensen en eisen zou moeten betekenen: meer

ontwikkelingsruimte voor het betreffende bedrijf. Goed handelen moet dus beloond worden.

• Laatste aanbeveling in relatie tot deelvraag 1 is inzetten op mogelijkheden in combinaties

met bedrijfsaccommodaties binnen Het Groene Woud. Ideeën:

• Koppeling met Green Key. Green Key (voorheen Milieubarometer) is een internationale

keurmerk voor bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche die serieus en

controleerbaar bezig zijn met de milieuzorg op het bedrijf. De Green Key staat garant voor

de inzet van de ondernemer om meer aan het milieu te doen dan de wet- en regelgeving

van hem verlangt. De Green Key is een middel om het milieubewuste imago van de

onderneming naar gasten, overheden en zakenrelaties te communiceren. Green Key is

onderdeel van FEE (Foundation for Environmental Education), net als de Blauwe Vlag

voor schone stranden en jachthavens. Wereldwijd zijn momenteel ruim 1200 bedrijven

aangesloten bij het internationale keurmerk GREEN KEY

• Organiseren natuurtochten voor gasten i.s.m. IVN, Natuurmonumenten e.d.

• Natuurschoonmaakdag (door gasten van verblijfsaccommodatie)

• Verzorgen regulier onderhoud fiets-en wandelpaden in de omgeving van de

verblijfsaccommodatie (bijvoorbeeld binnen een straal van 1 kilometer)

34



• Verzorgen natuurlijke begrazing oevers riviertje op het terrein van de

verblijfsaccommodatie

• Verzorgen regulier onderhoud brug en terreinmeubilair nabij verblijfsaccommodatie

Deelvraag 2

Hoe zorgen we ervoor de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis van Het Groene Woud

naadloos aansluit op de kracht van het gebied: integratie van recreatie, landbouw, natuur en

landschap en de betrokkenheid van mensen daarbij?


• Allereerst door activiteiten die plaatsvinden meer te gaan coördineren. Juist met dit doel –

zorgen voor meer coördinatie – is voor het vrijetijdsdomein Het Groene Woud recent een

nieuwe organisatiestructuur van kracht geworden.

• Door gezamenlijk invulling te geven aan de in deze visie geschetste ontwikkelingsrichting: de

groene buitentuin van het midden van Brabant, verder in te kleuren aan de hand van zeven

tuinthema’s met bijbehorend mengpaneel.

• Tot slot door niet alleen samen dezelfde focus te kiezen, maar ook door hier de

marketingactiviteiten over en binnen het gebied op af te stemmen (zie ook overige

strategische aanbevelingen – afstemming marketingplan). Beoogd resultaat: meerwaarde

creëren.

Deelvraag 3

Hoe zorgen we ervoor dat toerisme en recreatie één van de verbindende elementen tussen stad en

land wordt?


• Door de streek vaker en beter naar de stad te brengen. Denk aan streekgerechten in

stadsrestaurants.

• En vice versa: door ook de stad naar de streek te brengen. Dit kan op vele manieren.

Uiteenlopend van de stadsdichter met zijn poëtische visie over de streek, of stadse producten

omhuld met ‘city pride’ verkrijgbaar in de streek tot stadse knappe koppen aan het

brainstormen over het vergroten van de streek als toeristische trekpleister.

• Door actiever in te zetten op de stad als toegangspoort voor de streek.

• Tot slot door de tuinthema’s te benutten voor het met elkaar verbinden van de

kernkwaliteiten stad en land. Bijvoorbeeld Speel & proeftuin, wat biedt de streek daarin, wat

biedt Eindhoven daarin en hoe kan dit aanbod elkaar over en weer versterken?

35



Deelvraag 4

Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de toeristisch-recreatieve betekenis bijdraagt aan een

gewenste positionering van Het Groene Woud?


• Voor Het Groene Woud is een marketingplan in ontwikkeling. De inhoud en adviezen zoals

beschreven in deze visie zijn over en weer van invloed op hetgeen dat beschreven zal worden

in met marketingplan. Afstemming is dan ook onontbeerlijk. Een eerste afstemmingsgesprek

met de makers van het marketingplan heeft inmiddels plaatsgevonden. Het is van belang om

ook verderop in het proces samen om te trekken (planvorming en uitvoering).

10.3 Overige strategische aanbevelingen

Een laatste strategische aanbeveling:

• Zoals eerder aangegeven zijn er op dit moment geen (onderzoeks)gegevens beschikbaar als

het gaat om Het Groene Woud en het vrijetijdsdomein. Het is daarom feitelijk noch mogelijk

om een cijfermatig onderbouwde definitie te geven van de uitgangssituatie (0-meting), noch

van de gewenste situatie (die zou kunnen worden getoetst met een 1-meting). De makers van

deze visie beschouwen dit echt als een gemis. Hoe concreter de definitie van beide situaties,

hoe concreter de ontwikkelingsrichting ingevuld kan worden. Onmisbare aanbeveling in dit

rapport is dan ook: inzetten op het uitvoeren van onderzoek, feiten en cijfers vrijetijdsdomein

Het Groene Woud. Hiervoor is het zaak onderzoekspopulatie bij reguliere

vrijetijdsonderzoeken uit te breiden, danwel zou er specifiek onderzoek moeten komen.

Bekend is in ieder geval dat 0-meting van recreatiegedrag een van de drie deelopdrachten is

waarmee de werkgroep klimaat-adaptatie aan de slag is in opdracht van Streekraad Het

Groene Woud.

36



Bijlage I Deelnemers klankbordgroep ontwikkelen visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud

1e bijeenkomst 1 februari 2010

Aanwezig:

Frank van den Eijnden (Vrijetijdshuis)

Rein de Laat (Regio-VVV)

Margriet Schipper (Provincie Noord-Brabant)

Flos van Gorkom (Staatsbosbeheer)

Ellen van Iersel (Top Brabant)

Benny Roelands (ZKA)

Leo Beckers (BCMG)

Désiré van Laarhoven (Regio-VVV)

Cecile Snijders (Breinkracht)

Afwezig:

Leo Beelen (gemeente Oisterwijk)

Fred van Rooij (Camping De Kienehoef)

Erik van Gerwen (gemeente Eindhoven)

Henk Groenen (Greensteps)

Sandra van Lohuizen (NHTV)

2e bijeenkomst 11 maart 2010

Aanwezig:

Frank van den Eijnden (Vrijetijdshuis)

Margriet Schipper (Provincie Noord-Brabant)

Flos van Gorkom (Staatsbosbeheer)

Ellen van Iersel (Top Brabant)

Dirk van de Hombergh (ZKA)

Leo Beelen (gemeente Oisterwijk)

Désiré van Laarhoven (Regio-VVV)

Cecile Snijders (Breinkracht)

Afwezig:

Rein de Laat (Regio-VVV)

Leo Beckers (BCMG)

Fred van Rooij (Camping De Kienehoef)

Erik van Gerwen (gemeente Eindhoven)

Henk Groenen (Greensteps)

Sandra van Lohuizen (NHTV)

Aanvullende gesprekken

Erik van Nuland (TOP Brabant), 01-03-2010

Erik van Gerwen (Gemeente Eindhoven), 22-04-2010

Ignace Schops (Regionaal Landschap Kempen en Maasland), 29-04-2010

Bart Derison (Groep C), 29-04-2010

37



Bijlage II Indeling vrijetijdsactiviteiten deeldomeinen CVTO

Vrijetijdsactiviteiten:

Alle dagrecreatieve activiteiten die buitenshuis zijn ondernomen en waarbij men tenminste 1 uur en

hooguit 1 dag van huis was (dus zonder overnachting). Bezoek aan familie / vrienden / kennissen en

activiteiten ondernomen tijdens vakanties blijven buiten beschouwing.

Buitenrecreatie:

Recreëren*) aan water (zee, meer, rivier, plas e.d.)

Recreëren*) niet aan water (park, bos e.d.)

Wandeling voor plezier

Fietstocht voor plezier

Toertochtjes met de auto

Toertochtjes met de motor

Tocht met rondvaartboot

Naar de volkstuin

*) bijv. zonnen, luieren, picknicken, e.d.

Waterrecreatie en -sport:

Kanoën

Roeien

Surfen

Varen met motorboot / jacht

Vissen

Zeilen

Zwemmen in binnenbad

Zwemmen in buitenbad

Zelf sporten:

Atletiek

Aquajoggen

Badminton

Basketbal

Denksport (bridge, schaken, dammen, etc.)

Fitness / aerobic / steps / spinning / etc.

Golf

Gymnastiek / turnen

Handbal

Hockey

Honkbal / softbal

Joggen / hardlopen / trimmen

Korfbal

Mountainbiken

Paardensport

Schaatsen

Skaten / skeeleren

Skiën / langlaufen / snowboarden

Squash

Tennis

Vecht- en verdedigingssport

Voetbal

Volleybal

38



Wandelsport

Wielrennen

Sportwedstrijd bezoeken:

Betaald voetbalwedstrijd (o.a. ere- en

eerste divisie)

Amateur voetbalwedstrijd

Professionele wedstrijd andere sport

Amateur wedstrijd andere sport

Wellness / beauty / ontspanning:

Schoonheid- en beauty behandeling

Kuurbaden

Sauna bezoek

Yoga / Tai Chi / Meditatie e.d.

Zonnebank

Attracties bezocht:

Attractiepark / pretpark

Ballonvaart ondernomen

Dierentuin / vogelpark / zeeaquarium / etc.

Kermis

Rommelmarkt / vlooienmarkt /

zwarte markt

Speeltuin

Sier- en heemtuin

Kinderboerderij

Boerderij (agro-toerisme)

Evenement bezocht:

Beurs / tentoonstelling / show

Cultureel evenement / festival

Jaarmarkt / braderie / corso

Kerstmarkt (alleen in nov. / dec.)

Muziek evenement / festival

Recreatief winkelen:

Factory Outlet Center (bijv. Batavia stad)

Gewinkeld in binnenstad

Markt bezocht

Meubelboulevard, woonmall bezocht

Tuincentrum

Winkelen voor plezier in stadsdeelcentrum

of wijkcentrum

Cultuur:

Ballet / dansvoorstelling bezocht

Bezoek aan oudheidkundige objecten

Bioscoop of filmhuis bezocht

Cabaretvoorstelling bezocht

Concert (pop/jazz/blues/rock) bezocht

39



Galerie of atelier bezocht

Klassiek concert/opera/operette bezocht

Monument / bezienswaardigheid bezocht

(zoals kastelen, kerken, dorpen of

stadsdelen)

Museum bezocht

Musical bezocht

Toneelvoorstelling bezocht

Uitgaan:

Bar / café bezoek

Bowlen / kegelen

Casino, speelhal e.d.

Dance- / houseparty

Discobezoek

Op terras zitten

Uit eten in restaurant / eetcafé

Uit eten (fastfood / snackbar)

Overige culturele-, hobby-, verenigingsactiviteiten

en cursussen

Bespelen van muziekinstrument

Fotografie, film, video (niet op vakantie)

Jeugdvereniging, clubhuis, padvinderij

Maatschappelijke vereniging (bijv.

actiegroep / buurtvereniging / zorg)

Natuur / milieu activiteiten / vereniging

Onderwijs / schoolvereniging

Politieke partij / vereniging

Religieuze / kerkelijke vereniging

Sportvereniging (bijv. kantinedienst of

vergadering)

Talen

Tekenen, schilderen, beeldhouwen, sieraden

maken, weven, etc.

Wijnproeven, kookcursus, e.d.

Zang, toneel, dans, (jazz)ballet

40



Bijlage III Lijst bestaande beleidsstukken

Beleidsdocumenten Het Groene Woud

• Ontwikkelingsstrategie Het Groene Woud/De Meierij

Concept versie 16 juni 2008

• SWOT-analyse Het Groene Woud

Onderzoeksopdracht (economisch onderzoek als basis voor het zoeken naar nieuwe

economische kansen/verbindingen in Het Groene Woud) is in voorbereiding

• Recreatief aanvalsplan Het Groene Woud

In het kader van het OP Zuid Nederland

Aanvrager: Regio-VVV Meierij & Noordoost-Brabant

versie september 2009

• Quick scan operationaliseren kernkwaliteiten Het Groene Woud/De Meierij

Wing

23 september 2009

• Positionering Het Groene Woud

(powerpoint)

2009

• Realisatie positionering Het Groene Woud

Uitvoeringsprogramma communicatie

(powerpoint)

2009

• Oplegnotitie Communicatie Het Groene Woud

5 juni 2009

Beleidsdocumenten partners Het Groene Woud

Toeristische visies van:

• Gemeente Boxtel, 2008

• Gemeente Best, april 2005

• Gemeente Haaren, december 2008

• Gemeente Oirschot, oktober 2006

• Gemeente Oisterwijk, maart 2005

• Gemeente Schijndel, november 2005

• Gemeente Sint-Michielsgestel, april 2008

• Gemeente Sint-Oedenrode, 2005

• Gemeente Son en Breugel, 2009

• Gemeente Tilburg, juli 2003

• Gemeente Den Bosch (projectnotitie toeristische-recreatieve visie buitengebied), 2009

• Waterschap De Dommel (als onderdeel van strategische nota ‘waterwerk in uitvoering’),

2006

• TOP Brabant, 2008

• ZLTO/TOP-Brabant, september 2007

• Regionaal Overleg Midden-Brabant, oktober 2006

• Gemeente Eindhoven (december 2008 en 2009)

41



Overige beleidsdocumenten

• Projectformat adaptatie Het Groene Woud recreatieonderzoek

2010

• Startnotitie SWOT Het Groene Woud

Kamer van Koophandel

December 2009

• Trendkrant

Uit in Brabant

Juni en december 2009

• Nationaal Park Hoge Kempen

Biodiversiteit als hefboom voor regionale (economische) ontwikkeling

Powerpointpresentatie Ignace Schops

5 november 2009

• MaashorstManifest

Opdrachtgever: Stuurgroep De Maashorst en de provincie Noord-Brabant

September 2009

• Brabant in cijfers – Trendrapportage Vrijetijdssector

Opdrachtgever: Provincie Noord-Brabant

Uitgevoerd door Uit in Brabant

Mei 2009

• GROEI.kans!

Voorstel van InterregIVa-project in de Grensregio Vlaanderen-Nederland rond

Multifunctioneel Ruraal Ondernemerschap

in opdracht van de Provincie Noord – Brabant

2009

• Rapport infocentrum Het Groene Woud

Opdrachtgever: Gemeente Boxtel

2009

• Fiets in de Versnelling

Provincie Noord-Brabant

2009

• De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd

Kennisdocument voor de Strategische Dialoog Recreatie

Kenniscentrum Recreatie

november 2008

• De toekomst is mooi dichtbij

ANWB-visie op recreatie in 2033

November 2008

• Het platteland van alle Nederlanders

Sociaal en Cultureel Planbureau

Oktober 2008

• Brabant Vakantieland

Toerisme in West-Brabant, rapport en powerpointpresentatie

augustus 2008 • Economische betekenis toerisme & vrije tijd van de 5 Brabantse regio’s

in opdracht van Brabants Bureau voor Toerisme en de vijf Brabantse regio’s 2007

• Genieten van de natuur

recreatiebeleid bij Natuurmonumenten

1999