DEEL 8

BIOTISCHE RELATIES

Onderdeel mimicry en camouflage

Inhoud

5 Korte toelichting 6 Automimicry met oogvlekken zet aanvallers op het verkeerde been

7 Andere voorbeelden van automimicry bij vlinders 8 Ook rupsen beschermen zichzelf met nepogen – Hemeroplanes

triptolemus als boomslang 9 Aposematische kleuring als evolutieve tandem van opvallendheid

en schadelijkheid 10 Recombinatie binnen supergenen als basis van Mülleriaanse en

Batesiaanse mimicrykringen 11 Geel met zwart waarschuwt de hongerige jagers voor

oneetbaarheid en gevaar 12 Batesiaans tekenfilmpje en koraalslangen

13 Maritieme Mülleriaanse mimicry van platwormen, zeekomkommers en naaktslakken

14 Onzichtbaar gecamoufleerd in rust waarschuwen blauwgeringde octopussen voor hun gif bij verstoring

15 Zwartzadelvijlvissen worden door de gelijkenis met toxische Valentini kogelvissen niet als prooi gezien

16 De valse poetsvis bootst dans en gedrag na van het model, de poetslipvis

17 Agressieve vormen van mimicry – bidsprinkhanen als meesters van vermomming

Inhoud

18 Onzichtbaar voor jagers imiteert de orchidee-bidsprinkhaan de vorm van Phalaenopsis-bloemen

19 Australische krabspinnen reflecteren UV in contrast met het UV-absorberend hart van bloemen

20 Door nabootsing van de duetten van cicaden lokt de Australische Chlorobalius leucoviridis mannetjes in de val

21 Als we goed konden luisteren, zouden we weten dat dieren met elkaar praten

22 Cycnia tenera-nachtvlinders verstoren de sonar vleermuizen en geven hen zo de kans op een betere snack

23 Als femmes fatales leggen vrouwtjes van Photuris-glimwormen mannetjes van andere soorten in de luren

24 Broedparasieten en eimimicry 25 Orchideeën zetten bestuivers in vuur en vlam maar laat ze zonder

beloning en met gele hoorntjes achter 26 Andere vormen van mimicry in het plantenrijk

Ik ben een steentje – verbazingwekkende Lithops sp. 27 Mimesis of maskerade

Bladstaartgekko’s in Madagascar 28 Zelfs de eitjes van de Australische flappentak nemen mieren in het

ootje

Inhoud

29 Vele soorten geleedpotigen zijn beschermd door miermimicry of myrmecomorfie

30 Bewegings-, tast- en geurmimicry 31 Cryptische dieren gaan volledig op in hun omgeving

32 Hoewel vliegende draakjes perfect cryptisch gecamoufleerd zijn en versmelten met hun achtergrond …

33 Als de prooi er het raden naar heeft waar de jager sluipt 34 Wie de uil niet zien wil … - Oostelijke schreeuwuil

35 In een cryptische verhouding met korstvormige thalli 36 Hoe de zebra zijn strepen verdiende – disruptieve patronen die in

beweging in elkaar overlopen 37 Openwatertactieken – doorschijnende larven en onzichtbare

scholen haring door schaduwspel en verblinding 38 Kokerjuffers in een uniek badpak van schelpjes, zand, twijgjes en

dierenresten zijn onzichtbaar in hun habitat 39 Veranderende schutkleur naar het seizoen

Poolvos 40 Veranderende kleuren en patronen voor camouflage en

communicatie – Jacksonkameleon 41 Cryptisch gedrag – Zeedraakjes kabbelen rustig mee met het water

42 - 47 Referenties

Korte toelichting

… betekent dat je een korte videolink opent

De onderdelen van ‘Deel 8 Biotische Relaties’ waarvan ‘Mimicry en camouflage’ het tweede deel is, zijn vooral toepassingen, verdiepingen, uitwijdingen en illustraties

met weinig concrete uitleg

U kan er zelf vele wegen mee uit – u kan kiezen via de referenties of het hoofdwerk, via de vele links de inhoud te benaderen of gewoon genieten van het verhaal en het

beeldmateriaal

De referenties vindt u achteraan

De IUCN-status van de betrokken diersoorten is aangegeven, indien deze bedreigd zijn

Automimicry met oogvlekken zet aanvallers op het verkeerde been

Het patroon van de vleugels van Caligo memnon gelijkt op slangen- of uilenhoofden waarvoor hagedissen als jagers terugdeinzen

De fitness van de soort neemt zo toe, die van de jager blijft gelijk

Andere voorbeelden van automimicry bij vlinders

Ook rupsen beschermen zichzelf met nepogen – Hemeroplanes triptolemus als boomslang

Aposematische kleuring als evolutieve tandem van

opvallendheid en schadelijkheid

Hoornaarvlinders (Sesia apiformes) imiteren zelfs de ontbrekende taille van hoornaars (Vespa crabro) met een bruine driehoekige vlek

Recombinatie binnen supergenen als basis van Mülleriaanse en Batesiaanse mimicrykringen

‘Tijger’-mimicry van Müller treedt op tussen Heliconius-soorten onderling, maar ook over de grenzen van genera of families heen H. pardalinus (2) is een spiegelbeeld van Melinaea menophilus (4)

Succesvolle waarschuwingskleuren houden jagers weg, beschermen de hele kring waardoor selectie deze patronen begunstigt

Geel met zwart waarschuwt de hongerige jagers voor oneetbaarheid en gevaar

Je moet niet eerst door een wesp, dan door een bij en nog eens door een hoornaar gestoken worden om te weten dat geel-zwart slecht is

Batesiaans tekenfilmpje en koraalslangen

De melkslang (Lampropeltis triangulum), licht-giftige valse koraalslangen (Erythrolamprus sp.) en dodelijke koraalslangen

(Micrurus sp.) vormen een mimicryring, waarin de melkslangen en Micrurus sp. de nabootsers zijn en Lampropeltis het model is

Als dodelijke prooien minder schadelijke imiteren, spreken we van Mertensiaanse mimicry

Maritieme Mülleriaanse mimicry van platwormen, zeekomkommers en naaktslakken

Phylidiidae zijn van de enige naaktslakken die zich overdag voeden P. coelestis, giftig door de sponzen waarmee ze zich voeden en een

juveniele Bohadschia graeffei-zeekomkommer

Onzichtbaar gecamoufleerd in rust waarschuwen blauwgeringde octopussen voor hun gif bij verstoring

In een tijdspanne van 0,3 seconden veranderen de bruine ringen door neuraal gecontroleerde pigmentchromatoforen en door

lichtreflectie in iriserende paarsblauwe ringen

Hapalochlaena maculosa

Zwartzadelvijlvissen worden door de gelijkenis met toxische Valentini kogelvissen niet als prooi gezien

Batesiaanse mimicry tussen Paraluteres prionurus (links) en de kogelvis Canthigaster valentini (rechts), Filipijnen

Met eenzelfde aposematisch patroon, zijn de soorten het meest eenvoudig te onderscheiden door een verschillende vorm van rugvin

De valse poetsvis bootst dans en gedrag na van het model, de poetslipvis (Labroides dimidiatus)

Een horizontale zwarte streep helpt grote vissen bij poetsstations om hun parasietbevrijdende vrienden te herkennen

Beweging en gedrag worden zelden aan mimicry toegeschreven

v

Sepia pharaonis Valse poetsvis (Aspidontus taeniatus)

Agressieve vormen van mimicry – bidsprinkhanen als meesters van vermomming

Bewegingsloos gecamoufleerd verschalkt de duivelsbidsprinkhaan (Idolomantis diabolica) kleine vliegende insecten

Predatoren blijven op afstand door felgekleurde vleugels en patronen van borststuk en achterlijf bij het openen van de voorpoten

Onzichtbaar voor jagers imiteert de orchidee-bidsprinkhaan de vorm van Phalaenopsis-bloemen

Een klein zwart vlekje op het achterlijf van Hymenopus coronatus verleidt mannetjesvliegen om te landen en de poten waarmee het

insect zich voortbeweegt zijn perfecte kroonbladeren

Australische krabspinnen (Thomisidae) reflecteren UV in contrast met het UV-absorberend hart van bloemen

Honingbijen, ingevoerd in Australië, verkiezen een bloem met een krabspin boven één zonder spin indien de spin UV reflecteert

De Argentijnse Argiopa argentata lokt bijen met UV-zigzags in het web

Door nabootsing van de duetten van cicaden lokt de Australische Chlorobalius leucoviridis mannetjes in de val

Sonogrammen met de valse klikken (‘R) van de sabelsprinkhaan als

antwoord op de geluiden (‘C) van 14 soorten cicadenvrouwtjes

Als we goed konden luisteren, zouden we weten dat dieren met elkaar praten

Rups van een berggentiaanblauwtje (Phengaris rebeli - VU), in het nest gedragen door een kokermier (Myrmica schencki)

De rups port als de koningin en bovendien herkent de werkster de rupsferomonen als die van hun larven

Cycnia tenera-nachtvlinders verstoren de sonar vleermuizen en geven hen zo de kans op een betere snack

Deze aposematische waarschuwing is een vorm van Mülleriaanse mimicry waarbij de vlinders met thoraxtymbalen een ultrasoon geluid van 4500 bps uitzenden en de jagers een giftige ervaring besparen

Als femmes fatales leggen vrouwtjes van Photuris-glimwormen mannetjes van andere soorten in de luren

Onmogelijk weerstand te bieden aan deze schijnhofmakerij worden de slachtoffers door deze hongerige verschalksters verorberd Photuris-vrouwtje zich voedend met een Photinus-mannetje

Broedparasieten en eimimicry

Het vrouwtje van de Europese koekoek (Cuculus canorus) specialiseert zich op een bepaalde soort, en legt de eieren die in kleur

en tekening aangepast zijn aan die van de gastsoort Hoe het vrouwtje weet welk nest uit te kiezen blijft een raadsel

Kraaiennesten met koekoeksjong hebben meer succes dan zonder waardoor de grens tussen parasitisme en mutualisme vervaagt

Orchideeën zetten bestuivers in vuur en vlam maar laat ze zonder beloning en met gele hoorntjes achter

Gewone langhoornbij (Eucera longicornis), Ophrys fuciflora The orchid world is full of violence, sex and lies!

Andere vormen van mimicry in het plantenrijk Ik ben een steentje – verbazingwekkende Lithops sp.

Heliconiusvlinders die Passifloraplanten met nepeitjes mijden, Vavilovs mimicry van rogge tussen tarwe en de

nabootsing van dovenetels zijn enkele andere voorbeelden

• Ge

Mimesis of maskerade Bladstaartgekko’s (Uroplatus sp.) in Madagascar

• Ge

In mimesis, vooral bij prooi- maar ook bij roofdieren zoals bladsprinkhanen, lijkt het dier op iets zonder

belang voor de waarnemer

Zelfs de eitjes van de Australische flappentak (Extatosoma tiaratum) nemen mieren in het ootje

• Ge

In mimesis, vooral bij prooi- maar ook bij roofdieren Zoals de nimfen perfecte spiegelbeelden zijn van

de insecten in wiens nest ze geboren zijn

Vele soorten geleedpotigen zijn beschermd door miermimicry of myrmecomorfie

• Ge

Myrmarachne spinnen in agressieve Batesiaanse vermomming vermijden gegeten te worden door hun gelijkenis maar doen

zich ook te goed aan eitjes en nimfen van soortgenoten

Bewegings-, tast- en geurmimicry

• Ge

Bij aankomst in het nest, moeten mierenkrekels (Myrmecophilus acervorum) rennen voor hun leven, waarna ze de bewegingen en

geur van hun gastheren overnemen en getolereerd worden

Cryptische dieren gaan volledig op in hun omgeving

• Ge

Roethalsnachtzwaluw (Caprimulgus pectoralis)

Hoewel vliegende draakjes (Draco volans) perfect cryptisch gecamoufleerd zijn en versmelten met hun achtergrond …

• Ge

… geven ze op andere manieren roofdieren het kijken na

Als de prooi er het raden naar heeft waar de jager sluipt

• Ge

Je wil niet op een luipaard (Panthera pardus, NT IUCN 2012) stoten die op een verrassingsaanval broedt

Wie de uil niet zien wil … Oostelijke schreeuwuil (Megascops asio)

• Ge

Zeemkleurig gestippeld verbergen bosuilen (Strix aluco) hun silhouet tussen de bomen tijdens hun dutje overdag

In een cryptische verhouding met korstvormige thalli

• Ge

Lichen sabelsprinkhaan Markia hystrix, westelijk Zuid-Amerika

Hoe de zebra (Equus zebra) zijn strepen verdiende – disruptieve patronen die in beweging in elkaar overlopen

• Ge

Voor een kleurenblinde leeuw (Panthera leo – VU IUCN 2012) is het hard te zien waar het ene dier stopt en het andere begint

Openwatertactieken – doorschijnende larven en onzichtbare scholen haring door schaduwspel en verblinding

• Ge

’Animals are painted by Nature, darkest on those parts which tend to be most lighted by the sky’s light, and vice versa’ A. Thayer 1896

Bij vele landdieren bijvoorbeeld gazellen en sprinkhanen en zeedieren zoals dolfijnen en haaien is de buik wit en de rug donker gekleurd

Kokerjuffers in een uniek badpak van schelpjes, zand, twijgjes en dierenresten zijn onzichtbaar in hun habitat

• Ge

Deze onderwaterarchitecten beheersen de kunst van het recycleren al sinds het Trias

Veranderende schutkleur naar het seizoen Poolvos (Vulpes lagopus)

• Ge

Veranderende kleuren en patronen voor camouflage en communicatie – Jacksonkameleon (Trioceros jacksonii)

• Ge

Triocerops laterispinis, Tanzania, EN IUCN 2012

Hoe schildert een kameleon passie op zijn lichaam? Panterkameleon (Furcifer pardalis)

Cryptisch gedrag – Zeedraakjes (Phycodurus eques, NT IUCN 2012) kabbelen rustig mee met het water

• Ge

Referenties

6: https://en.wikipedia.org/wiki/Mimicry https://www.youtube.com/watch?v=7p2k0B5Zk3s

https://en.wikipedia.org/wiki/Owl_butterfly http://www.gbif.org/species/1918150

7, 8: http://www.slideshare.net/sciencepowerpointcom/mimicry-lesson-

powerpoint-animals-environment?qid=c744ddf0-6aac-4ba3-b1e3-7b3e47c8f27f&v=default&b=&from_search=6

https://www.youtube.com/watch?v=MzIlT2PlbaM https://www.youtube.com/watch?v=yPjbR5_ahmc

9: https://en.wikipedia.org/wiki/Aposematism

https://www.youtube.com/watch?v=0MC5OBblol0 http://www.pbase.com/klaasvanhaeringen/image/135601493

https://en.wikipedia.org/wiki/European_hornet https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoornaarsvlinder

10: https://www.youtube.com/watch?v=DisHiDsRn1g

https://cadra.wordpress.com/2013/05/07/butterfly-mimicry-rings-a-case-of-natural-selection/comment-page-1/ https://en.wikipedia.org/wiki/Heliconius

11: http://thewannabescientist.com/tag/bees/

https://www.youtube.com/watch?v=CFQoth5BtR4

12: https://en.wikipedia.org/wiki/Mimicry https://www.youtube.com/watch?v=ujxiU8xje8Y

Referenties

13: https://www.youtube.com/watch?v=wwlfRJGqaBw https://en.wikipedia.org/wiki/Aposematism

http://www.seaslugforum.net/find/mimicry http://what-when-how.com/protostomes/behavior/ http://www.rzuser.uni-

heidelberg.de/~bu6/Introduction06.html

14: http://marinebio.org/species.asp?id=403 http://jeb.biologists.org/content/215/21/3752.full.pdf

http://www.arkive.org/southern-blue-ringed-octopus/hapalochlaena-maculosa/image-G83621.html

https://www.youtube.com/watch?v=SNxJwCGJtsA

15: https://www.youtube.com/watch?v=6NRHlv06cUM https://en.wikipedia.org/wiki/Blacksaddle_filefish

https://en.wikipedia.org/wiki/Valentinni%27s_sharpnose_puffer https://www.flickr.com/photos/the_three_p_romblon/4714882180/

16: https://www.youtube.com/watch?v=P1JMkPi3_oE

https://en.wikipedia.org/wiki/False_cleanerfish https://en.wikipedia.org/wiki/Labroides

17: https://en.wikipedia.org/wiki/Idolomantis_diabolica

http://www.zooschule-rheinberg.de/gallery3/index.php/terrazoo/tiere/invertebrata/insectia/mantida

e/gottesanbeterin_7975 https://www.youtube.com/watch?v=0wleok1ewP8

Referenties

18: https://www.youtube.com/watch?v=iHJMhNrde8w https://en.wikipedia.org/wiki/Hymenopus_coronatus

http://www.isopoda.net/photo-stories/short-photo-stories/46-the-orchid-mantis

19: https://www.youtube.com/watch?v=r5vvA_vCsOA

http://bio.mq.edu.au/research/groups/cheng_lab/kcheng/crabspider.html https://en.wikipedia.org/wiki/Thomisidae

http://snailseyeview.blogspot.be/2013/09/getting-hang-of-camouflage.html https://www.flickr.com/photos/nickadel/sets/72157642356572583

http://bio.mq.edu.au/research/groups/cheng_lab/kcheng/HelingBehav06.pdf

20: http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0004185 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Versatile-Aggressive-Mimicry-of-

Cicadas-by-an-Australian-Predatory-Katydid-pone.0004185.s001.ogv

21: https://en.wikipedia.org/wiki/Phengaris_rebeli https://www.youtube.com/watch?v=-tewqJDAnxs https://ferrebeekeeper.wordpress.com/tag/ant/

http://www.dailymotion.com/video/x2ckk3o_myrmica-schencki-and-phengaris-rebeli_school https://en.wikipedia.org/wiki/Myrmica_schencki

Referenties

22: http://www.scientificamerican.com/video/sonar-jamming-moths-hinder-hungry-b2013-09-25/ http://echolocation-physiology-

ansc3301.weebly.com/moths.html https://en.wikipedia.org/wiki/Cycnia_tenera

http://www.smithsonianmag.com/science-nature/how-one-moth-species-can-jam-bats-sonar-systems-10208105/?no-ist

23: http://ase.tufts.edu/biology/firefly/ https://vimeo.com/108269175

https://en.wikipedia.org/wiki/Photuris

24: https://natureshalfacre.wordpress.com/birds-x/never-an-empty-nest-brood-parasites/ http://www.hfsp.org/frontier-science/awardees-

articles/how-avoid-being-spotted-pigments-help-cuckoo-eggs-blend-host-eggs http://www.arkive.org/cuckoo/cuculus-canorus/video-09a.html

25: https://www.youtube.com/watch?v=-h8I3cqpgnA

https://www.flickr.com/photos/nico_bees_wasps/5821085410/in/photostream/lightbox/

26: http://i.ytimg.com/vi/ofmJaZZS0WM/maxresdefault.jpg

http://www.wildfilmhistory.org/film/247/clip/748/Mimicry+in+the+plant+kingdom.html https://www.youtube.com/watch?v=ofmJaZZS0WM

27: https://www.youtube.com/watch?v=S4dJA26nBso

https://en.wikipedia.org/wiki/Camouflage

Referenties

28: https://www.youtube.com/watch?v=Cs1Xs3Eheag https://en.wikipedia.org/wiki/Extatosoma_tiaratum

http://www.phasmes.com/phpBB3/viewtopic.php?f=16&t=21861

29: http://blogs.discovermagazine.com/notrocketscience/2009/07/01/spider-mimics-ant-to-eat-spiders-and-avoid-being-eaten-by-spiders/#.VbXsH7UnNrY

http://www.harunyahya.com/en/Books/985/the-miracle-in-the-spider/chapter/3750 https://www.youtube.com/watch?v=YTUxL_MI6gw

30: https://en.wikipedia.org/wiki/Ant_mimicry

https://nl.wikipedia.org/wiki/Mierenkrekel http://www.biolib.cz/en/image/id234104/

https://www.youtube.com/watch?v=zxw1VKBhJxE

31: http://sensoryecology.com/people/jolyon-troscianko.html http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2565113/Can-YOU-spot-bird-

incredible-video-reveals-one-nature-s-best-camouflage.html

32: https://www.youtube.com/watch?v=FxSGpCOtkSc https://www.flickr.com/photos/flickrascal/4774971834

https://en.wikipedia.org/wiki/Crypsis

33: https://en.wikipedia.org/wiki/Leopard https://www.youtube.com/watch?v=Z7hTZjKmmZQ

http://theskunkpot.com/index.php/vanishing-act-by-photographer-art-wolfe-nature

Referenties

34: http://www.dailymail.co.uk/news/article-2903571/Hiding-plain-sight-Amazing-Eastern-Screech-Owl-uses-power-camouflage-dodge-predators-

ambush-prey.html https://www.youtube.com/watch?v=fm9SoRir2XI https://www.youtube.com/watch?v=2mQgFA1l9bM https://en.wikipedia.org/wiki/Eastern_screech_owl

https://en.wikipedia.org/wiki/Tawny_owl http://www.garden-birds.co.uk/birds/tawnyowl.htm

35: https://www.youtube.com/watch?v=bHeiNTe6N9M

http://cdn.c.photoshelter.com/img-get/I0000EsOV1eK4hWI/s/750/750/Markia-hystrix-katydid.jpg

36: http://www.animalplanet.com/tv-shows/other/videos/fooled-by-nature-zebras-stripes/ http://marksgottheblues.blogspot.be/2012/02/optical-illusion-

or-herd-of-zebras.html

37: http://www.arkive.org/atlantic-herring/clupea-harengus/image-A12923.html http://www.arkive.org/atlantic-herring/clupea-harengus/video-

00.html

38: https://www.youtube.com/watch?v=HPqrNwBproM https://www.youtube.com/watch?v=FLEuOmHBjgc

http://www.abundantnature.com/2013/02/winter-aquatic-life-in-a-boiling-sand-spring.html https://en.wikipedia.org/wiki/Caddisfly

Referenties

39: http://goodnature.nathab.com/live-from-churchill-october-26-2009/

https://en.wikipedia.org/wiki/Arctic_fox http://video.nationalgeographic.com/video/fox_arctic

40: https://www.youtube.com/watch?v=3NKS-C0RwUk https://en.wikipedia.org/wiki/Jackson%27s_chameleon

http://www.reptileforums.co.uk/forums/lizard-classifieds/924143-trioceros-laterispinis-very-rare.html https://en.wikipedia.org/wiki/Spiny-

flanked_chameleon http://animals.howstuffworks.com/28369-fooled-by-nature-chameleon-colors-video.htm

41: https://en.wikipedia.org/wiki/Leafy_seadragon

http://www.arkive.org/leafy-seadragon/phycodurus-eques/image-G108745.html https://www.youtube.com/watch?v=DuI4ncViU4Y

Achtergrond: http://heartpeep.com/tag/your/