Α ΕΝΟΤΗΤΑ

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ – ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ -_ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ

Ορίζω τη διαφορετικότητα και τη συνδέω με τις έννοιες της

ετερότητας και του ρατσισμού

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Ρατσισμός είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους,

αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους, διακρινόμενοι είτε από το χρώμα

του δέρματος, είτε από την εθνικότητα, είτε από τη θρησκεία κλπ. Το πιο

συνηθισμένο είδoς ρατσισμού, και αυτό που έχει δώσει την αρχική ονομασία στην

λέξη, ιταλ. (ράτσα/ razza = φυλή), είναι ο φυλετικός ρατσισμός.

Οι φυλετικοί ρατσιστές πιστεύουν σε βιολογικές διαφορές μεταξύ των φυλών,

βάσει των οποίων και προσδιορίζουν αυτές σε ανώτερες και κατώτερες. Έτσι, με την

θεωρία αυτή υποστηρίζουν ότι η φυλή με συγκεκριμένα (ανώτερα) εξωτερικά ή

ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά, έχει το δικαίωμα να θεωρεί τον εαυτό της ανώτερο

από τις άλλες.

Ρατσισμός είναι να θεωρούμε κάποιους ανθρώπους ως κατώτερους ή ακόμη και

άξιους περιφρόνησης, λόγω της φυλετικής ή εθνικής τους καταγωγής. Είναι μια

συμπεριφορά που παρουσιάζουν οι κοινωνίες και είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο.

Ρατσισμός σημαίνει καχυποψία ακόμα και περιφρόνηση απέναντι στα άτομα που

έχουν διαφορετικά φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά από ό,τι οι άλλοι

άνθρωποι. Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις πράξεις μιας ομάδας

ανθρώπων εναντίον μίας άλλης ομάδας

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

Υπάρχουν πολλές μορφές διακρίσεων και μισαλλοδοξίας που διαιρούν τις

κοινωνίες σε όλο τον κόσμο. Στην εποχή μας και στον τόπο μας το αίσθημα της

ξενοφοβίας βρίσκεται σε άνοδο και συχνά γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης για

δημαγωγικούς ή σκοτεινούς πολιτικούς σκοπούς. Μέρα με τη μέρα η διαβρωτική

επίδραση της ξενοφοβίας υπονομεύει τα δικαιώματα των αμέτρητων θυμάτων. Οι

διακρίσεις μπορούν να λάβουν πολλές μορφές, κρυφές ή ολοφάνερες, δημόσιες ή

ιδιωτικές. Μπορεί να πάρουν τη μορφή του θεσμοθετημένου ρατσισμού ή της

εθνοτικής διαμάχης και να εκδηλώνονται με επεισόδια μισαλλοδοξίας και απόρριψης

πέρα από κάθε έλεγχο. Θύματα των διακρίσεων είναι τα άτομα ή οι ομάδες ατόμων

που θεωρούνται διαφορετικοί, λόγω της φυλής, του χρώματος, του φύλου, της

γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, της εθνικής ή

κοινωνικής προέλευσης, της περιουσιακής κατάστασης, του τόπου γέννησης, της

αναπηρίας ή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Οι διακρίσεις έχουν πολλά

επίπεδα. Τον μεγαλύτερο αποκλεισμό και τη μεγαλύτερη περιστολή των δικαιωμάτων

τους αντιμετωπίζουν τα περιθωριοποιημένα άτομα, όταν επιχειρούν να αποκτήσουν

ΠΡΌΣΒΑΣΗ στη στέγαση, την τροφή, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την

εκπαίδευση.

Τα άτομα με αναπηρία αποτελούν τη μεγαλύτερη και πιο μειονεκτούσα

μειονότητα του κόσμου. Για παράδειγμα, το 98% των παιδιών με αναπηρίες στις

αναπτυσσόμενες χώρες δεν πηγαίνει στο σχολείο. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί

αντιπροσωπεύουν το 5% του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά και το 15%

των φτωχότερων μελών του. Οι γυναίκες εργάζονται τα δύο τρίτα των ωρών εργασίας

και παράγουν τη μισή ποσότητα των τροφίμων παγκοσμίως. Ωστόσο, λόγω των

διακρίσεων και των στερεοτύπων σχετικά με τον ρόλο των φύλων, κερδίζουν μόνο το

10% του παγκόσμιου εισοδήματος ενώ κατέχουν λιγότερο από το 1% των

ιδιοκτησιών σε παγκόσμιο επίπεδο.

ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ετερότητα είναι πλέον κομμάτι των σύγχρονων

μεταπολεμικών κοινωνιών. Μάλιστα είναι ένα κομμάτι μαζί με το οποίο ο άνθρωπος

έχει μάθει εσωτερικεύοντάς το να βιώνει τη καθημερινότητά του.

Είναι βασικό να προσδιοριστεί ότι η ετερότητα και η διαμόρφωση ενός

εννοιακού πολιτισμικού δίπολου δεν είναι μια κατάσταση, αλλά περισσότερο μια

διεργασία που έρπει στη βάση των κοινωνικών δομών και αναπαράγεται μέσω ενός

ιδιόμορφου διαλεκτικού κατεστημένου. Η προκατάληψη, ο ρατσισμός, ο φόβος

απέναντι στο διαφορετικό και εν γένει η καρατόμηση κι ο διαχωρισμός κοινωνικών

ομάδων αποτελούν ένα αναπόσπαστο πλέον κομμάτι του κυρίαρχου πολιτισμού.

Είναι παλιές παραδόσεις, άρρητα αποδεχόμενες που αναπαράγονται συνειδητά ή

ασυνείδητα στη καθημερινή κοινωνική δραστηριότητα και πηγάζουν από

φαντασιακές σημασίες ξένες προς τον σύγχρονο άνθρωπο, οι οποίες προσδίδουν στο

περιεχόμενο των ταυτοτήτων στερεοτυπικά χαρακτηριστικά.

Τα στερεότυπα ως έννοια σχετικά απροσδιόριστη, αλλά πλήρως κατανοητή από

τον σύγχρονο άνθρωπο, αναφέρεται κυρίως σε μια σειρά από αντιλήψεις, εικόνες και

(ανα)παραστάσεις που προσιδιάζουν σε παραδόσεις ανάλογες με το πολιτισμικό

μοντέλο της δοσμένης κοινωνίας. Μπορούν να θεωρούνται παγιωμένες φαντασιακές

σημασίες κι αφορούν περισσότερο ένα μόρφωμα, ένα παραδομένο πλαίσιο

αντιλήψεων με πάγια πρόσληψη και δεδομένα χαρακτηριστικά για μια κοινωνική

ομάδα που διαμορφώνει έναν κώδικα συμπεριφοράς, αλλά και προσδοκιών σχετικά

με αυτή την ομάδα. Τα στερεότυπα πρέπει να θεωρούνται αμιγώς ανθρώπινη,

συλλογική και πολιτισμική κατασκευή. Δημιουργούνται, διαμορφώνονται και

αναπαράγονται πρωτοβάθμια από συγκεκριμένους μηχανισμούς που αποκρύπτοντας

τα όποια ιδεολογικά, πολιτικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά ενισχύουν το

συναισθηματικό κυρίως μέρος. Τα στερεότυπα σήμερα αντικατοπτρίζουν την εν γένει

κοινωνική κατάσταση και τη θέση-στάση απέναντι σε κοινωνικές ομάδες.

Ποιές Μορφές Ρατσισμού υπάρχουν

Είδη ρατσισμού

1.Φυλετικός ρατσισμός Φυλετικός ρατσισμός είναι η αντίληψη ότι επειδή

κάποια άνθρωποι ανήκουν σε άλλες "φυλές", είναι είτε ανώτεροι είτε κατώτεροι από

αυτούς που ανήκουν σε κάποιες άλλες τέτοιες. Για παράδειγμα οι ινδιάνοι, είναι μία

φυλή, διαφορετική από τους άλλους. Έχουν δέρμα πιο κίτρινο και κάποια άλλα

τέτοια χαρακτηριστικά, που τους κάνουν να διαφέρουν από τους άλλους. Εξαιτίας

αυτού, πχ θεωρούνται κατώτεροι άνθρωποι βάσει του φυλετικού ρατσισμού. Αλλά οι

ίδιοι, αν είναι ρατσιστές, μπορεί να πιστεύουν ότι είναι ανώτεροι από τους

υπόλοιπους ανθρώπους. Στην ουσία όμως, αν και υπάρχουν "επιφανειακές"

διαφορές, όλοι οι άνθρωποι είναι απλά άνθρωποι. Αυτού του τύπου ο ρατσισμός

αντλείται από τον εθνικισμό και το ναζισμό και έχει διαφορετική ιδεολογία από τον

εθνικό ρατσισμό που μπορεί να ακούγονται έννοιες παραπλήσιες.

2.Θρησκευτικός ρατσισμός Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα οι θρησκείες

προσπαθούσαν να θέσουν υπό τον έλεγχο τους τον φυσικό και τεχνικό Ρατσισμό με

καταστροφικά για τους ανθρώπους και τα άλλα ζώα αποτελέσματα. Αυτό συνέβη

διότι οι θρησκείες αγνοούν τους βασικούς κανόνες Ρατσισμού της φύσεως ή δεν

θέλουν, εσκεμμένα να τους εφαρμόσουν. Παραδείγματα από θρησκείες που

καταπατούν τον βασικό κανόνα του φυσικού Ρατσισμού για την αλληλοϋποστήριξη

της Ράτσας τους είναι στην Ιουδαϊκή, Μουσουλμανική και Χριστιανική ο Μωυσής.

3.Κοινωνικός ρατσισμός Ανατρέχοντας στην πορεία του ανθρωπίνου γένους

μέσα στο χρόνο διαπιστώνουμε πολλά παραδείγματα ρατσισμού: ανθρώπινες ομάδες

έχουν υποστεί ανελέητο κυνηγητό, διώξεις και εξευτελισμούς και έχουν γίνει θύματα

βάναυσης συμπεριφοράς. Ο ρατσισμός διακρίνεται σε φυλετικό που αφορά τη

διάκριση μεταξύ φυλών σε ανώτερες και κατώτερες αλλά και ο κοινωνικός που

αποτελεί μορφή φανατισμού διότι και αυτός καλλιεργεί την προσκόλληση των

οπαδών σε δόγματα και στερεότυπα, χωρίς να έχει προηγηθεί κριτική επεξεργασία

και έλεγχος.

Ο κοινωνικός ρατσισμός στρέφεται εναντίον ανίσχυρων και αδύνατων

κοινωνικών ομάδων, που διαφέρουν από τους άλλους συνανθρώπους τους ως προς

τον τρόπο ζωής, ως προς το θρήσκευμα, τις αντιλήψεις τους, τις ερωτικές επιλογές

τους, το φύλο τους. Τέτοιες ομάδες είναι οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, οι

ναρκομανείς, οι άνεργοι, οι μετανάστες, οι φυλακισμένοι, οι τσιγγάνοι, οι γυναίκες

και διάφορα άλλα περιθωριοποιημένα άτομα.

Το φαινόμενο αυτό είναι πανάρχαιο και παρουσιάστηκε στην αρχαιότητα

όπου ανθούσε το δουλεμπόριο, στα νεότερα χρόνια την εποχή των ανακαλύψεων

νέων χωρών και της αποικιοκρατίας όπου οι λευκοί πολιτισμένοι εξόντωσαν τους

απολίτιστους <<ιθαγενείς>> και συνεχίστηκε με τον πιο απάνθρωπο τρόπο την εποχή

του φασισμού και του ναζισμού στην Ευρώπη. Αλλά και η εποχή μας δεν υστερεί σε

ρατσιστική βαρβαρότητα, αφού σύμφωνα με δημοσιεύματα, στην Ινδία σκοτώνουν τα

κορίτσια πριν μεγαλώσουν, γιατί θεωρούνται μεγάλο οικονομικό βάρος για την

οικογένεια, που πρέπει να καταβάλει μεγάλη προίκα για να τα παντρέψει.

Μια ευάλωτη και ευπαθής κοινωνική κατηγορία που υφίσταται ιδιαίτερα και

καθημερινά τις συνέπειες του ρατσισμού, είναι οι μετανάστες που γίνονται

αντικείμενα εκμετάλλευσης από τους εργοδότες και αντιμετωπίζονται ως μεγάλη

απειλή για την χώρα και τους φορτώνουν όλα τα προβλήματα που υπάρχουν.

4.Εθνικός ρατσισμός. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι το φαινόμενο του

ρατσισμού δεν είναι καινούργιο, αλλά ανάγεται στην αρχαιότητα ακόμη. Πρέπει

επίσης να κατανοήσουμε ότι το φαινόμενο αυτό εμφανίστηκε και εδραιώθηκε,

ως η τάση των κοινωνικών ομάδων να διατηρήσουν την εσωτερική τους

ενότητα, για να αντιμετωπίσουν τους εξωτερικούς εχθρούς. Σ΄ αυτή τους

λοιπόν την προσπάθεια, καλλιεργούν συνειδητά τις φυλετικές, εθνικές,

θρησκευτικές ή άλλες τους ιδιαιτερότητες, ώστε να αυτοπροσδιορίζονται και να

διακρίνονται από τους άλλους. Έτσι, οι αρχαίοι πρόγονοί μας έχοντας

συνείδηση της πολιτιστικής τους ανωτερότητας, διατύπωσαν την πασίγνωστη

φράση "πας μή Έλλην βάρβαρος", για να επιβεβαιώσουν αυτή τη συνείδηση

της ανωτερότητας και να ενισχύσουν τη θέση τους απέναντι στους άλλους

λαούς. Σήμερα η έννοια του ρατσισμού ταυτίζεται στη συνείδηση της

πλειοψηφίας των ανθρώπων ως η ανωτερότητα της λευκής φυλής σε σχέση με

τους νέγρους. Είναι μια αντίληψη, που δημιουργήθηκε σκόπιμα και

καλλιεργήθηκε για αιώνες, αρχίζοντας από την εποχή του δουλεμπορίου των

μαύρων της Αφρικής. Πίσω της κρύβονται τα συμφέροντα της τότε κρατούσας

τάξης στην Β. Αμερική. Συμφέροντα, που η πολιτική προπαγάνδα τα

διατήρησε και τα καλλιέργησε, φτάνοντας στο σημείο να θεωρείται

φυσιολογική η ανωτερότητα της λευκής φυλής σε βάρος της μαύρης.

Τον περασμένο αιώνα, όταν άρχισαν να δημιουργούνται τα σύγχρονα

κράτη, εμφανίζεται μια νέα μορφή ρατσισμού : ο "εθνικός ρατσισμός", που

στηρίχθηκε σε ιστορικούς λόγους, σε ιστορικές εχθρότητες και μίση και στο

σοβινισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το μίσος μεταξύ Ελλήνων και

Τούρκων, ως αποτέλεσμα των ιστορικών συνθηκών και των σχέσεων των δύο

λαών. Επίσης σήμερα, παρατηρείται μια συντηρητική εθνικιστική στροφή σε

πολλούς λαούς, που εκδηλώνεται με την ανάλογη προπαγάνδα και τη

δημιουργία ομάδων με έντονο εθνικιστικό χρωματισμό. Εδώ ακριβώς βρίσκεται

ο κίνδυνος να αναβιώσει το φασιστικό πρότυπο, που είναι η χειρότερη μορφή

ρατσισμού. Ας μην ξεχνάμε την άνοδο τα τελευταία χρόνια, των ακροδεξιών

κομμάτων σε αρκετές χώρες και μάλιστα και της Ευρώπης, καθώς και τη

δράση διάφορων νεοναζιστικών οργανώσεων. Μέσα στις κοινωνικές, πολιτικές

και διεθνείς συνθήκες και στην αντιπαλότητα για κυριαρχία στον κόσμο,

αναβιώνουν δυστυχώς στον 20ο αιώνα ποικιλώνυμες φασιστοειδείς θεωρίες περί

φυλετικής καθαρότητας της Αρίας φυλής, που οδήγησε όπως όλοι γνωρίζουν

στον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και στη γενοκτονία των Εβραίων από τους

Γερμανούς.

Β΄ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ

Ποιοι είναι οι μετανάστες ;

Μετανάστης σε γενικές γραμμές είναι ένα άτομο που μετακινείται από έναν

τόπο σε άλλο είτε προσωρινά είτε μόνιμα συνήθως για να βρει εργασία.

Πόσων ειδών μεταναστών υπάρχουν;

<Παράτυπος μετανάστης > (irregular migrant ) είναι κάποιος που δεν έχει

νόμιμη άδεια εισόδου και παραμονής σε κάποια χώρα είναι πιθανό να έχει πέσει

θύμα σωματεμπορίας και οι έμποροι να τον έχουν εφοδιάσει με πλαστά έγγραφα . Η

διεθνής αμνηστία δεν χρησιμοποιεί τον όρο λαθρομετανάστης, πιστεύοντας ότι ο

όρος «λαθραίος» δεν είναι δόκιμος για έναν άνθρωπο. Επιπλέον, υποδηλώνει και

εκφράζει την έννοια της εγκληματικότητας. Πολιτικός μετανάστης είναι όταν ένας

μετανάστης έρχεται από άλλη χώρα, επειδή δεν συμφωνεί με τις πολιτικές απόψεις

του καθεστώτος που κυβερνάει την πατρίδα του. Μετανάστης λόγω πολέμου είναι ο

μετανάστης που έρχεται από μια χώρα λόγω της εμπόλεμης κατάστασης που

βρίσκεται η πατρίδα του. Οικονομικός μετανάστης τέλος είναι ο άνθρωπος που

φεύγει από την πατρίδα του λόγω οικονομικών και εργασιακών προβλημάτων και

πηγαίνει να ζήσει σε μιαν άλλη χώρα στην οποία θα μπορέσει εργαζόμενος να ζήσει

πιο άνετα.

Γιατί εγκατέλειψαν την πατρίδα τους;

Πολλές στατιστικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι σχεδόν οι περισσότεροι

μετανάστες εγκαταλείπουν την πατρίδα τους για ένα καλύτερο μέλλον σε μια άλλη

άγνωστη χώρα. Ο φόβος του πολέμου, η συνεχής απειλή που δέχονται για τη ζωή

τους, οι οικονομικές δυσκολίες, οι κοινωνικές ανισότητες, οι άθλιες συνθήκες

διαβίωσης, η έλλειψη των απαραίτητων υλικών αγαθών για την επιβίωσή τους, αλλά

και συχνά η έλλειψη του στοιχειώδους σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από

τις επαναστατικές συνήθως ομάδες που δρουν στις πατρίδες τους, τους οδηγούν στο

δρόμο της μετανάστευσης.

Πως αισθάνονται οι μετανάστες;

Οι μετανάστες για κάποιο λόγο εγκατέλειψαν την πατρίδα τους, είτε γιατί το

ήθελαν είτε όχι. Τα συναισθήματα που βιώνουν είναι από τα χειρότερα

συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος όπως φόβος, απορία, μοναξιά,

λύπη και κυρίως μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον. Παράλληλα όμως αισθάνονται

και ανακουφισμένοι γιατί τουλάχιστον έχουν γλιτώσει από τις αθλιότερες συνθήκες

διαβίωσης που θα ένιωθαν στην πατρίδα τους.

Τι ονειρεύονται ;

Οι μετανάστες είναι και αυτοί από τους ανθρώπους που έχουν όνειρα θέλουν

να έχουν προοπτική και να ένα καλό μέλλον. Άλλωστε όσο απελπισμένοι κι αν ήταν

όταν έφευγαν από την πατρίδα τους, από τη στιγμή που τα κατάφεραν να φτάσουν σε

μια καινούρια χώρα σώοι αρχίζουν να σκέφτονται και να προγραμματίζουν σταδιακά

τη ζωή τους. Μετά το ξεπέρασμα των πρώτων δυσκολιών σίγουρα αρχίζουν να

κάνουν όνειρα και σχέδια για το μέλλον τους. Τις περισσότερες φορές αυτά τα

όνειρα και τα σχέδια προσκρούουν στην αδιαφορία και την αναλγησία αλλά και

συχνά την εχθρότητα των κατοίκων ή των υπεύθυνων φορέων της χώρας που έχουν

μεταναστεύσει. Τα όνειρά τους για μια ανθρώπινη ζωή με αξιοπρέπεια συχνά

διαψεύδονται

.

Από πού έρχονται, πως έρχονται και τι προβλήματα αντιμετωπίζουν;

Οι μετανάστες εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους που βρίσκονται συνήθως σε

τριτοκοσμικές περιοχές (από τη Μέση Ανατολή, από την Αφρική και την

προηγούμενη δεκαετία από την Ανατολική Ευρώπη) λόγω των πολέμων που γίνονται

στις χώρες τους ή λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης των πατρίδων τους. Το

ταξίδι και η απόφασή του δεν είναι απλή υπόθεση. Έρχονται σχεδόν πάντα

ρισκάροντας την ζωή τους γιατί περνούν συχνά μέσα από εμπόλεμες ζώνες, ενώ

πάντα παραμονεύουν στη διαδρομή επιτήδειοι δουλέμποροι που προσπαθούν να τους

εκμεταλλευτούν. Το πρώτο στάδιο του ταξιδιού τους είναι από τις οδικές αρτηρίες ή

τα μονοπάτια της πατρίδας τους ή των γειτονικών χωρώ που αντιμετωπίζουν συνήθως

τις ίδιες συνθήκες διαβίωσης. Πρέπει να κρύβονται από τους κινδύνους που

παραμονεύουν, ενώ παράλληλα είναι εκτεθειμένοι και απροστάτευτοι σε όλες τις

ασθένειες και επιδημίες. Έρχονται πάντα κρυφά και λαθραία οδικώς με φορτηγά ή

μέσω θαλασσίων οδών με κάτι υποτυπώδη πλοία τα οποία πολύ συχνά δεν αντέχουν

σε θαλασσοταραχές και βουλιάζουν παρασύροντας στο βυθό της θάλασσας πολλούς

από αυτούς. Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αν καταφέρουν να φτάσουν σε

κάποια χώρα που δεν θα κινδυνεύει εμφανώς η ζωή τους είναι ο φόβος της απέλασης

δηλαδή να μην τους πιάσουν και τους στείλουν πίσω στην χώρα τους. Μετά ψάχνουν

να βρουν δουλειά και ένα σπίτι για να μπορέσουν να ζήσουν. Με την δουλειά όμως

δημιουργούνται και άλλα προβλήματα. Δεν είναι εύκολο να βρουν αξιοπρεπείς

δουλειές, συνήθως οι εργοδότες τους εκμεταλλεύονται, εφόσον συμπληρώνουν

πολλές ώρες εργασίας με ελάχιστη αμοιβή ενώ παράλληλα τους φέρονται άσχημα.

Γ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ

Ρατσισμός και διαφορετικότητα στο σχολικό χώρο

Ο ρατσισμός δεν είναι μόνο φυλετικός, αντίθετα έχει πολλές εκφάνσεις και

εκδηλώνεται με πολλές μορφές μέσα στις σχολικές αίθουσες, οι οποίες

αναμφισβήτητα αποτελούν καθρέπτη της κοινωνίας μας. Επιπλέον, αποτελεί μία από

τις βασικότερες αιτίες εκδήλωσης σχολικής βίας, καθώς οι διακρίσεις που αφορούν

στην εξωτερική εμφάνιση, στο επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, στα κιλά, στην

κοινωνική θέση, στην καταγωγή, στην εθνικότητα, στις σεξουαλικές προτιμήσεις και

σε οποιαδήποτε έκφραση της διαφορετικότητας.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ζούμε σε μια εποχή όπου όλα αλλάζουν με ραγδαίο ρυθμό. Η σύγχρονη

πραγματικότητα καλεί και το σχολείο να πάρει τη θέση του, να διαδραματίσει το

ρόλο του. Ένα ρόλο όμως διαφορετικό από εκείνο που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε. Σε

όλα τα σχολεία βρίσκονται παιδιά με διαφορετικότητες. Αυτές προσδιορίζονται από

τη γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, τις αξίες, τη θρησκεία, τις ιδέες, τις αναπηρίες κ.α. Το

σχολείο είναι υποχρεωμένο να συνταιριάζει τα παραπάνω και να βρίσκει τη

συνισταμένη τους. Ως διαφορετικότητα ορίζουμε συνήθως τα προσωπικά στοιχεία

ενός ατόμου που τα διαφοροποιούν (ξεχωρίζουν) και καθιστούν δύσκολη την

δραστηριοποίηση του μέσα σε μια ομάδα ( κοινωνική ή μαθηματική). Αν

φανταστούμε πως όλοι πάνω στη γη ή σε μια κοινωνία είναι ίδιοι ( κλωνοποιημένοι )

τότε θα ζούσαμε σε μια τυποποιημένη ισοπεδωμένη κοινωνία, χωρίς αξίες, χωρίς

χρώμα. Διαφορετικότητα δε σημαίνει άσπρο ή μαύρο. Αποτελεί απαραίτητο στοιχείο

για να δώσει χρώμα, νόημα και σκοπό στη ζωή μας, στην ύπαρξη μας. Μας ενώνει με

τον συνάνθρωπο μας δίνει τη δυνατότητα να συζούμε με τον άλλον, να

συναποφασίζουμε και τέλος να συνανακαλύπτουμε τη ζωή.

Πως οι μορφές ρατσισμού εκδηλώνονται μέσα στην τάξη?

Στο σχολείο όλοι κάποια στιγμή υπήρξαμε θύματα ή μάρτυρες φυλετικού και

κοινωνικού ρατσισμού. Αποτελεί μια από τις βασικές αιτίες της βίας στο σχολείο,

καθώς οι διακρίσεις είναι εμφανείς με βάση την εξωτερική εμφάνιση, το επίπεδο των

σχολικών επιδόσεων, την κοινωνική θέση και οτιδήποτε είναι διαφορετικό

Η εκδήλωση του ρατσισμού αυτού τις περισσότερες φορές λαμβάνει χώρο

στον προαύλιο χώρο του σχολείου σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει επίβλεψη

ενηλίκων (δασκάλων ή καθηγητών), και εκδηλώνεται με σωματική βία μέσα από

καβγάδες, αλλά και λεκτική με προσβολές, ύβρεις και απειλές.

Υπάρχουν φορές όμως όπου εκδηλώσεις ρατσισμού να συμβαίνουν και μέσα

στις σχολικές τάξεις. Το επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, καθώς και η μη

παρακολούθηση από κάποιους μαθητές του μαθήματος των θρησκευτικών (λόγω

διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων) μπορούν να προκαλέσουν ποικίλες

αντιδράσεις, από απλή περιέργεια για το λόγο για τον οποίο συμβαίνει αυτό, μέχρι

και εμφανή κριτική και απόρριψη της διαφορετικότητας. Τέλος η διαφορετική

πολιτισμική κουλτούρα που έχουν τα παιδιά που προέρχονται από άλλες χώρες. όπως

και η διαφορά κοινωνικής τάξης μεταξύ ομοεθνών, μπορεί να προκαλέσει κοινωνική

διάκριση και αποκλεισμό.

Ενδεικτικά αναφέρουμε περιπτώσεις:

1. Παιδιά φτωχότερα αισθάνονται άσχημα που δε φορούν ρούχα επώνυμα κι

ακριβά.

2. Οι ισχυροί και σωματώδεις εκφοβίζουν τους πιο μικρόσωμους. Ανάλογα με τη

χώρα καταγωγής είναι και το μέγεθος του εκφοβισμού...

3. Οι ξένοι μαθητές είναι κακοί μαθητές συνήθως, με αποτέλεσμα ν’ αντικρίζουν

την υποτιμητική ματιά των συμμαθητών τους μέσα στην τάξη

4. Τα πρωτάκια είναι συνήθως η ευπαθής ομάδα του σχολείου. Οι μεγαλύτεροι

επιβάλλονται στους μικρότερους, ακόμα και με σωματική βία. Αν έχουν

μεγαλύτερους φίλους ή αδέρφια, πάει καλά, αλλιώς...

5. Οι μαθητές από ξένη χώρα κάνουν παρέα συνήθως μεταξύ τους. Όχι πως δεν

κάνουν με Έλληνες αλλά...

6. Μαθητές από ανώτερα κοινωνικά στρώματα, με γονείς ευκατάστατους και

μορφωμένους είναι καλύτεροι, συνήθως, στα μαθήματα. Η οικονομική

κατάσταση και η κοινωνική θέση της οικογένειας παίζουν το ρόλο τους!

7. Οι ξένοι μαθητές δεν έχουν φίλους, θα φταίει η διαφορετική κουλτούρα από

τη χώρα προέλευσης ή από την οικογένεια, ή πιθανό η διαφορετική

προσέγγιση σε ζητήματα που δεν είναι τόσο οικεία! Ξέρουμε κάποιους

συμμαθητές μας που θέλησαν να παρατήσουν το σχολείο, γιατί αισθάνθηκαν

πολύ άσχημα.

8. Στο σχολείο όποιος έχει ωραία ρούχα, όμορφο πρόσωπο και το πιο καινούριο

κινητό είναι δημοφιλής. Η προσωπικότητα δεν αναγνωρίζεται αλλιώς

εύκολα...

9. Αν έχεις άλλη θρησκεία επίσης διαφέρεις στο σχολείο. Μπορείς βέβαια να

μην παρακολουθείς θρησκευτικά... αλλά ένα βλέμμα απορίας το εισπράττεις!

Η ανεξιθρησκεία βέβαια είναι αναφαίρετο και κατοχυρωμένο δικαίωμα...

Πως αντιμετωπίζουμε στο σχολείο το φαινόμενο του ρατσισμού ή της μη

αποδοχής της διαφορετικότητας.

Πολλά μπορούν και πρέπει να γίνουν για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά

το φαινόμενο του ρατσισμού. Καταρχάς, από την πλευρά του το ίδιο το άτομο

οφείλει να σέβεται τους συμπολίτες του ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής, θρησκείας,

φύλου, εξωτερικής εμφάνισης, προτιμήσεων κ.τ.λ. Πρέπει ακόμα να σέβεται τα

απαραβίαστα δικαιώματα που έχει κάθε άνθρωπος από τη γέννησή του και που

υποστήριξαν όλα τα φωτισμένα πνεύματα της ιστορίας. Επιβάλλεται, επίσης, να

μπορεί να συμβιώνει αρμονικά με τους γύρω του, να τους φέρεται με σεβασμό και να

τους αντιμετωπίζει ισότιμα. Εύκολα λοιπόν συμπεραίνει κανείς ότι το ίδιο το άτομο

μπορεί να παίξει ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση του ρατσισμού.

Ξεχωριστός λόγος πρέπει να δοθεί στον μεγάλης σημασίας ρόλο που μπορεί

να διαδραματίσει το σχολείο στην αντιμετώπιση του ρατσισμού, ως κύριο φορέα

διαπαιδαγώγησης του ατόμου. Η παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους τους μαθητές,

το ειλικρινές ενδιαφέρον για κάθε παιδί, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και

αυτοεκτίμησής τους και η πίστη στην προσωπική αξία, θα δημιουργήσει ομάδες

βιωματικής μάθησης με αντίκρισμα για το παρόν και το μέλλον κάθε μαθητή, κάθε

ανθρώπου. Οι κοινωνίες αλλάζουν από τη βάση προς την κορυφή, στέλνοντας

μηνύματα σε μία δυναμική αμφίδρομη σχέση. Η ποιότητα της παιδείας εξασφαλίζει

την ποιότητα και το μέλλον ολόκληρης της κοινωνίας σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Οι

εκπαιδευτικοί θα πρέπει να απομακρυνθούν από το πρότυπο του σχολείου που

ασχολείται αποκλειστικά με τη μετάδοση στείρων γνώσεων και θα πρέπει να

εμβαθύνουν στην πολύπλευρη εκπαίδευση των μαθητών μας, που θα βασίζεται στις

ανθρωπιστικές αρχές.

Πιο συγκεκριμένα οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να διαχειριστούν την ετερότητα

με τέτοιο τρόπο, ώστε μέσα από το διαφορετικό να αναδεικνύονται οι ικανότητες, οι

δυνατότητες και τα ταλέντα των μαθητών. Οφείλουν, επίσης, να εργαστούν προς την

κατεύθυνση της δημιουργίας ενός σχολικού περιβάλλοντος, που θα καλλιεργεί στους

μαθητές το αίσθημα του ανήκειν στην εκπαιδευτική κοινότητα και της χωρίς όρους

αποδοχής, ένα σχολικό περιβάλλον όπου όλοι οι μαθητές θα νιώθουν άνετα, ασφαλείς

και προστατευμένοι, θα μπορούν να εκφράζονται χωρίς φόβο, θα είναι χαρούμενοι

και δημιουργικοί. Με άλλα λόγια χρειαζόμαστε παιδαγωγικές πρακτικές που να

επικεντρώνονται στη δίκαιη οργάνωση των κοινωνικών και εκπαιδευτικών θεσμών.

Πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν οι γονείς και οι μαθητές τις εκδηλώσεις

ρατσισμού και τις εκδηλώσεις σχολικού εκφοβισμού.

Τρόποι Αντιμετώπισης Σχολικού Εκφοβισμού

• Οδηγίες προς τους γονείς:

• Όταν τα παιδιά σας αναφέρουν ένα περιστατικό εκφοβισμού μην το υποτιμάτε. Οι

εκφράσεις «ε, παιδιά είναι, παίζουν» ή «έτσι θα σκληραγωγηθεί» είναι μύθοι που

ζημιώνουν το παιδί σας και το οδηγούν σε δυστυχία και απομόνωση.

• Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε σημάδια, λεκτικά ή μη, που θα μπορούσαν να

θεωρούνται ύποπτα είτε ότι το παιδί σας είναι θύμα είτε θύτης και επικοινωνήστε

άμεσα με το σχολείο του παιδιού.

• Αναπτύξτε μία ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί σας, να είστε κοντά του και να το

ακούτε και να το καθησυχάζετε ότι δεν φταίει αυτό αν του επιτέθηκαν και ότι δεν

είναι δικό του λάθος.

• Συμβουλεύστε το παιδί σας να προσέχει σε ποιον δίνει τον αριθμό του τηλεφώνου

του και τη διεύθυνση του mail του.

• Επαινείτε το παιδί σας, δώστε του ευκαιρίες να αναλάβει ευθύνες, εγγράψτε το σε

άλλες ομαδικές δραστηριότητες όπου θα έχει την ευκαιρία να κάνει φιλίες και να

αυξήσει την αυτοπεποίθηση του.

• Ζητήστε στήριξη από τους τοπικούς Συμβουλευτικούς Σταθμούς Νέων ή άλλες

υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης στο παιδί σας.

• Αν το παιδί τραυματιστεί από εμπλοκή του σε επεισόδιο εκφοβισμού ενημερώστε

την αστυνομία και γνωστοποιείστε το στο σχολείο.

• Αν χρειαστεί αλλάξτε στο παιδί σχολείο και βεβαιωθείτε ότι στο νέο σχολείο δεν

υπάρχουν ή δεν γίνονται ανεκτοί όσοι εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους.

• Αν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά σταματήστε το και εξηγήστε του ότι αυτή η

συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή, διδάξτε του τρόπους συμπεριφοράς για επίλυση

συγκρούσεων που δεν περιλαμβάνουν βία.

• Αν το παιδί σας συνεχίζει να φέρεται επιθετικά εις βάρος άλλων παιδιών

ενημερώστε το σχολείο, συζητήστε με το δάσκαλο ή με κάποιον ψυχολόγο για ν

αντιμετωπίσετε την επιθετική του συμπεριφορά.

• Μη χρησιμοποιείτε βία ως τιμωρία για την επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας

γιατί έτσι τους διδάσκετε αυτό που θέλετε να σταματήσουν: τη χρήση βίας.

Οδηγίες προς το παιδί- θύμα:

1.Να προσπαθείς να διατηρείς την ψυχραιμία και την αυτοπεποίθησή σου.

2.Μην απαντάς στις κοροϊδίες, μη μπαίνεις σε διάλογο, κάνε ότι δεν ακούς.

3.Κοίταξε όσους επιχειρούν να σε εκφοβίσουν στα μάτια και πες καθαρά και

σταθερά ΣΤΑΜΑΤΑ.

4.Φύγε όσο πιο γρήγορα μπορείς.

5.Πες αμέσως τι συνέβη στο δάσκαλο, στον γονέα ή σε κάποιον άλλο ενήλικο ή αν

φοβάσαι να το πεις σε αυτούς ζήτα από έναν φίλο σου να είναι μαζί σου.

6.Μίλησε για το συμβάν μέχρι κάποιος να σε βοηθήσει.

7.Αν σου έστειλαν απειλητικό sms ή e-mail κράτησε το ως απόδειξη.

8.Ζήτησε από τους γονείς σου να αλλάξεις σχολείο και να μεταφερθείς σε ένα πιο

ασφαλές και φιλικό.

9.Μην πιστεύεις αυτά που λένε όσοι προσπαθούν να σε εκφοβίσουν, να επαινείς τον

εαυτό σου και να του θυμίζεις κάθε μέρα τα καλά του σημεία.

Δ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ

Aνθρώπινα δικαιώματα

Τι είναι ανθρώπινα δικαιώματα ..

Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ηθικές αρχές που δίνουν ως πρότυπα

συγκεκριμένες συμπεριφορές, ανθρώπινες, που προστατεύονται από το διεθνές

δίκαιο.

Αυτά περιλαμβάνουν αστικά και πολιτικά δικαιώματα όπως:

Ελευθερία της σκέψης

Ελευθερία της έκφρασης

Δικαίωμα στη ζωή

Ισότητα ενώπιον του νόμου

Στα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνονται :

Κοινωνικά δικαιώματα

Πολιτιστικά δικαιώματα

Οικονομικά δικαιώματα

Όπως :

Συμμετοχή στον πολιτισμό

Στην τροφή

Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

Εργασία

Εκπαίδευση

Παροχή στέγης

Πως υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα στην διαφορετικότητα ..

Οι πολίτες κάθε κράτους πρέπει να γνωρίζουν την ύπαρξη των Ανθρώπινων

Δικαιωμάτων και το δικαίωμα στη διαφορετικότητα και να είναι σε θέση να τα

υπερασπιστούν όταν αυτά παραβιάζονται και να τα σέβονται στην καθημερινή τους

ζωή . Βέβαια το να γνωρίζουμε πως να τα υπερασπιστούμε είναι σημαντικό αλλά όχι

αρκετό. Γι αυτό υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί υπεράσπισης ανθρώπινων

δικαιωμάτων και διαφορετικότητας όπως:

ΑΡΣΙΣ ( Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Πολιτών )

COMPASITO (Εγχειρίδιο εκπαίδευσης στα ανθρώπινα δικαιώματα )

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Πως μπορούμε να τις εξαλείψουμε..(τις διακρίσεις στην διαφορετικότητα

τον ρατσισμο...κ.α)

.Οι γονείς στο οικογενειακό περιβάλλον πρέπει να εμπλουτίζουν τις

γνώσεις των παιδιών σύμφωνα με την ανθρωπιά και την αγάπη προς τον

συνάνθρωπο και τον διαφορετικό.

Μικροι και μεγάλοι μαθαίνουν για τη συνεργασία με τους άλλους αλλά

και τους διαφορετικούς .

Μπορεί να υπάρξει μια δικαιότερη κοινωνική πολιτική που να μην κάνει

διακρίσεις ανάμεσα σε ανθρώπους .

Ευαισθητοποίηση κρατών πάνω σε θέματα σεβασμού των ανθρώπινων

δικαιωμάτων .

Υλική και ηθική βοήθεια στους λαούς που καταπιέζονται από τον

ρατσισμό και είναι διαφορετικοί .

ΠΗΓΕΣ

1. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%8E

%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%B1_%CE%B4%CE%B9%CE%BA%C

E%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1

2. http://www.psychodramathes.gr/index.php?option=com_content&view=article

&id=16&Itemid=145&lang=el

3. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B9%CF%83%CE

%BC%CF%8C%CF%82

4. http://www.a-athinon.gr/?p=602

5. http://www.enallaktikos.gr/ar8149el_dwrean-olo-to-ekpaideytiko-yliko-gia-to-

ratsismo-kai-ti-diaforetikotita-edw.html

6. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF

%83%CF%84%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7

ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ