1. 1 Proxecto de DECRETO ___/2014, do __ de ___, polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia. A Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa, modifica a Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, coa finalidade de desenvolver medidas que permitan seguir avanzando cara un sistema educativo de calidade, inclusivo, que garanta a igualdade de oportunidades e faga efectiva a posibilidade de que cada alumno e alumna desenvolva ao mximo as sas potencialidades. Tendo en conta que a educacin inicial cada vez mis determinante, necesario establecer as condicins que permitan cambios metodolxicos que fagan posible acadar os obxectivos propostos. En consecuencia o establecemento de medidas para actuar sobre o currculo son imprescindible para a mellora. A Lei orgnica 8/2013, para a mellora da calidade educativa modificou o artigo 6 da Lei orgnica 2/2006 de educacin, para definir o currculo como a regulacin dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas. O currculo esta integrado polos obxectivos da etapa educativa; as competencias, ou capacidades para activar e aplicar de forma integrada os contidos propios de cada etapa educativa, para lograr a realizacin axeitada de actividades e a resolucin eficaz de problemas complexos, os contidos, ou conxuntos de coecementos, habilidades, destrezas e actitudes que contriben ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa e adquisicin de competencias; a metodoloxa didctica, que comprende tanto a descricin das prcticas docentes coma a organizacin do traballo dos docentes; os estndares e resultados de aprendizaxe avaliables; e os criterios de avaliacin do grao de adquisicin das competencias e do logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa. Os contidos ordnanse en disciplinas, que se clasifican en materias, mbitos, reas e mdulos en funcin das ensinanzas, as etapas educativas ou os programas en que participe o alumnado. O novo artigo 6 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, define a distribucin de competencias entre as distintas administracin educativas, e mesmo con respecto aos centros. Nesta distribucin competencial correspndelle ao Goberno do Estado, entre outras funcins, o deseo do currculo bsico. En exercicio desta competencia, ditouse o Real decreto 126/2014, do 28 de febreiro, polo que se establece o currculo bsico da educacin primaria, no que desenvolve os aspectos do mesmo en atencin nova configuracin do currculo. O Estatuto de autonoma de Galicia, no seu artigo 31, establece que competencia plena da Comunidade Autnoma o regulamento e administracin do ensino en toda a sa extensin, niveis e graos, modalidades e especialidades, sen prexuzo do disposto no artigo 27 da Constitucin e nas leis orgnicas que, conforme o pargrafo primeiro do seu artigo 81, o desenvolvan. Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da educacin primaria no sistema educativo galego, dentro do marco de distribucin de competencias da Lei orgnica 8/2013 e en atencin nova configuracin curricular que establece o agrupamento de asignaturas en

2. 2 tres bloques: troncais, especficas e de libre configuracin autonmica. O currculo, as mesmo, regula a relacin entre os obxectivos, os contidos, os criterios de avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables e as competencias clave nas diferentes reas. O primeiro bloque, correspondente s disciplinas troncais, trata de garantir os coecementos e as competencias que permitan adquirir unha formacin slida e continuar con aproveitamento as etapas posteriores naquelas disciplinas que deben ser comns a todo o alumnado, e que en todo caso deben ser avaliadas nas avaliacins finais de etapa. Neste bloque correspndenlle ao Goberno do Estado a determinacin dos contidos comns, os estndares de aprendizaxe avaliables e os criterios de avaliacin, as como o horario mnimo. Pola sa banda, comunidade autnoma lle corresponde completar e secuenciar en cursos os contidos, adaptndoos nosa realidade, realizar recomendacins metodolxicas, completar os criterios de avaliacin e fixar o horario lectivo mximo. Os centros podern completar contidos e desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos propios. O bloque de disciplinas especficas permite unha maior autonoma hora de fixar horarios e contidos das disciplinas. O Goberno do Estado determina os estndares de aprendizaxe avaliables e os criterios de avaliacin, correspondndolle comunidade autnoma establecer os contidos, completar os criterios de avaliacin, realizar recomendacins metodolxicas e fixar o horario correspondente. Os centros docentes podern completar os contidos e desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos propios. O bloque de disciplinas de libre configuracin autonmica supn o maior nivel de autonoma, nestas disciplinas a comunidade autnoma establece os contidos, e os estndares de aprendizaxe avaliables, os criterios de avaliacin e o horario, as como as recomendacins metodolxicas. Os centros docentes podern completar os contidos e configurar a sa oferta formativa, ademais de desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos propios e determinar a carga horaria. Neste bloque encdrase o desenvolvemento curricular da asignatura de Lingua Galega e Literatura, competencia exclusiva da Comunidade Autnoma, correspondndolle un tratamento anlogo ao da asignatura de Lingua Castel e Literatura, tratamento que se enmarca dentro do establecido no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario en Galicia. O desenvolvemento dos currculos das distintas linguas incorporan unha referencia expresa ao plurilingismo, na medida en que a competencia en cada lingua interacta e se enriquece co coecemento das outras linguas, e contribe a desenvolver destrezas e capacidades que son a base da competencia en comunicacin lingstica. Isto, e a alusin igualmente explcita a actitudes interculturais de respecto a diferentes xeitos de expresarse e actuar, promove o desenvolvemento simultneo do plurilingismo e da interculturalidade. As, nas idades do alumnado de educacin primaria de especial relevancia que as aprendizaxes de linguas establecidas no currculo desta etapa se traten de xeito integrado, esperten a curiosidade e o interese por outras linguas e culturas distintas da propia e promovan o respecto cara aos seus falantes. 3. 3 En lia coa Recomendacin 2006/962/EC, do Parlamento Europeo e do Consello, do 18 de decembro de 2006, sobre as competencias clave para a aprendizaxe permanente, neste decreto incorprase a clasificacin e denominacin das definidas pola Unin Europea. Considrase que as competencias clave son aquelas que todas as persoas precisan para a sa realizacin e desenvolvemento persoal, as como para a cidadana activa, a inclusin social e o emprego. Este decreto basase na potenciacin da aprendizaxe por competencias, integradas nos elementos curriculares para propiciar unha renovacin na prctica docente e no proceso de ensino e aprendizaxe. Propense novos enfoques na aprendizaxe e avaliacin, que van supoer un importante cambio nas tarefas que teen que resolver os alumnos e as alumnas e propostas metodolxicas innovadoras. Unha competencia supn a combinacin de habilidades prcticas, coecementos, motivacin, valores ticos, actitudes, emocins e outros compoentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente para lograr unha accin eficaz. As pois, as competencias considranse como coecemento na prctica, un coecemento adquirido a travs da participacin activa en prcticas sociais que, como tales, pdense desenvolver tanto no contexto educativo formal, a travs do currculo, coma nos contextos educativos non formais e informais; conceptualzanse como un saber facer que se aplica a unha diversidade de contextos acadmicos, sociais e profesionais. A aprendizaxe baseada en competencias caracterzase pola sa transversalidade, o seu dinamismo e o seu carcter integral. O proceso de ensino e aprendizaxe competencial debe abordarse desde todas as reas de coecemento, e por parte das diversas instancias que conforman a comunidade educativa, tanto nos mbitos formais coma nos non formais e informais; o seu dinamismo reflctese en que as competencias non se adquiren nun determinado momento e permanecen inalterables, senn que implican un proceso de desenvolvemento mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeo no seu uso. Para lograr este proceso de cambio curricular preciso favorecer unha visin interdisciplinaria e, de xeito especial, posibilitarlle unha maior autonoma funcin docente, de forma que permita satisfacer as demandas dunha maior personalizacin da educacin. O rol do docente fundamental, pois debe ser quen de desear tarefas ou situacins de aprendizaxe que posibiliten a resolucin de problemas e a aplicacin dos coecementos aprendidos, xa que os contidos estn subordinados accin. As concrecins curriculares para os distintos bloques de asignaturas, recollidas nos anexos I, II e III, constrense a partir dos criterios de avaliacin, ligndoos cos demais compoentes de cada rea. Os criterios de avaliacin relacinanse directamente cos estndares de aprendizaxe avaliables, que non son mis que concrecins dos propios criterios, e ditos estndares conctanse coas competencias clave. Por outra banda, os criterios de avaliacin pdense considerar obxectivos de curso e, neste sentido, os contidos non son mis que os medios para acadalos. En cada rea os contidos agrpanse en bloques, o que non supn unha secuenciacin nin implica unha organizacin pechada, pola contra, permite organizar de diferentes formas 4. 4 os elementos curriculares e adoptar a metodoloxa mis axeitada s caractersticas das aprendizaxes e do grupo de alumnos e alumnas aos que van dirixidos. As competencias clave estn ligadas a un desempeo eficaz nun contexto determinado. As situacins de aprendizaxe deseadas para o seu desenvolvemento debern incorporar tarefas que contextualicen as aprendizaxes e que permitan avanzar en mis dunha competencia ao mesmo tempo. O enfoque metodolxico deber sustentarse nas referidas situacins de aprendizaxe, coa finalidade de que os contidos se convertan en coecementos aplicables con eficacia. Neste deseo responsabilidade do centro e do profesorado a adecuada seleccin da metodoloxa, que deber ser variada e adecuada s caractersticas e os ritmos de aprendizaxe dos alumnos e alumnas. As actividades de aprendizaxe integradas poden inclur elementos curriculares procedentes de distintos bloques. sa vez, estes elementos podern formar parte de diferentes actividades e, co obxecto de mellorar os resultados, ditas actividades podern ter carcter interdisciplinario. O feito de tratar simultaneamente, nunha mesma actividade, contidos de bloques distintos e, mesmo, de disciplinas diferentes permitiralle ao profesorado determinar a conveniencia de avaliar a totalidade ou s unha parte das competencias clave relacionadas con cada estndar de aprendizaxe. Corresponderalle ao centro educativo velar por un tratamento equilibrado das distintas competencias clave nas programacins didcticas. O referente para avaliar as aprendizaxes do alumnado son os criterios de avaliacin e a sa concrecin nos estndares de aprendizaxe avaliables. No deseo das situacins de aprendizaxe tomaranse en consideracin todos os elementos do currculo, entre eles os procedementos e instrumentos de avaliacin as como os criterios de cualificacin que permitan avaliar tanto os resultados de rea como o nivel competencial alcanzado polos alumnos e as alumnas. O recoecemento dunha maior autonoma dos centros educativos se establece neste decreto dun xeito efectivo, aumentando a sa capacidade de decisin na definicin do currculo, coa posibilidade de definir, nas condicins que determina a administracin educativa, a oferta de reas do bloque de asignaturas de libre configuracin autonmica, e deste xeito adaptar a sa oferta educativa ao seu contexto socioeducativo. O decreto estrutrase en tres ttulos e cada un deles en captulos. No ttulo primeiro, de disposicins xerais, establcese o obxecto e mbito de aplicacin, os principios xerais e obxectivos desta etapa educativa, a definicin dos distintos elementos que conforman o currculo, delimita as competencias clave, desenvolve o principio de autonoma dos centros educativos e de participacin dos pais, nais e titores legais. No ttulo segundo, de organizacin e funcionamento, no captulo primeiro aborda a organizacin da etapa en reas ou asignaturas en tres bloques: troncais, especficas e de libre configuracin autonmica, especificando cales deben cursarse en cada un dos cursos. A organizacin da etapa se vertebra sobre os cursos, sen perder de vista o seu carcter global e integrador, que esixe a mxima coordinacin e resalta a importancia da funcin 5. 5 titorial. Abrdase tamn ademis o horario, o calendario escolar e a importancia e ampla extensin dos elementos transversais desde a perpectiva das competencias e os valores. No captulo segundo do ttulo segundo, reglase a avaliacin e a promocin, establecendo o grao de adquisicin de competencias e o logro dos obxectivos da etapa como os referentes para as avaliacins. Tamn se detallan os documentos oficiais de avaliacin. O captulo terceiro do ttulo segundo, refrese ao proceso de aprendizaxe na etapa, establecendo os principios metodolxicos, con especial nfase na atencin a diversidade, na atencin individualizada e na prevencin das dificultades de aprendizaxe, as como na posta en marcha de mecanismos de reforzo. Neste sentido dedcase unha parte fundamental do captulo a abordar as cuestins relativas ao alumnado con necesidades especficas de apoio educativo e resalta o papel da titora. O ttulo terceiro, dedcase aos diferentes programas educativos relevantes e estratxicos para o sistema educativo galego, entroncados cos compromisos asumidos polo distintos sistemas a nivel europeo no Marco para a cooperacin europea en educacin e formacin, e coas necesidades propias dun sistema destinado a proporcionar ao alumnado as competencias cruciais para os cidadns do sculo XXI. As o ttulo terceiro trata das bibliotecas escolares e fomento da lectura, e do proceso de educacin dixital, no que a promocin do uso das tecnoloxas da informacin e a comunicacin constite un factor esencial para facilitar cambios metodolxicos que proporcionen novos elementos e oportunidades para o xito educativo en Galicia. As mesmo faise fincap na promocin de estilos de vida saudables entre o alumnado desta etapa esencial para o seu desenvolvemento como adultos. O decreto finaliza con catro disposicins adicionais, relativas adaptacin de referencias, ensinos de relixin, tarefas extraescolares e aprendizaxe de linguas estranxeiras; unha disposicin derrogatoria e tres finais pechan o texto. Neste decreto inclense ademais catro anexos: anexo I relativo s asignaturas troncais, anexo II sobre as asignaturas especficas, o anexo III regula as asinaturas de libre configuracin autonmica, e por ltimo o anexo IV corresponde ao cadro de distribucin horaria. En consecuencia, por proposta do conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria, no exercicio das facultades outorgadas polo artigo 34 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e da sa Presidencia, consultado o Consello Escolar de Galicia, logo do ditame do Consello Consultivo de Galicia e da deliberacin do Consello da Xunta de Galicia, na sa reunin do ___ de ___________ de dous mil catorce, DISPOO: 6. 6 Ttulo I. Disposicins xerais. Artigo 1. Obxecto e mbito de aplicacin. 1. Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da Educacin Primaria na Comunidade Autnoma de Galicia, de acordo co disposto nos artigos 6 e 6 bis da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio, de Educacin e no artigo 3 do Real Decreto 126/2014, do 28 de febreiro, polo que se establece o currculo bsico da Educacin Primaria. 2. As mesmo, ten por obxecto regular a ordenacin de dita etapa educativa, considerando a disposicin final sexta da Lei Orgnica 2/2006, do 3 de maio, de Educacin e a disposicin final quinta da Lei Orgnica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa, polo que se establece o calendario de aplicacin da nova ordenacin do sistema educativo establecida por dita lei. 3. Este decreto ser de aplicacin nos centros educativos correspondentes ao mbito de xestin da Comunidade Autnoma de Galicia. Artigo 2. Principios xerais. 1. A finalidade da educacin primaria facilitarlles aos alumnos e s alumnas as aprendizaxes da expresin e comprensin oral, a lectura, a escritura, o clculo, a adquisicin de nocins bsicas da cultura, os hbitos de convivencia, de estudo e traballo, o sentido artstico, a creatividade e a afectividade, co fin de garantir unha formacin integral que contriba ao pleno desenvolvemento da sa personalidade e de preparalos para cursar con aproveitamento a educacin secundaria obrigatoria. 2. A accin educativa nesta etapa procurar a integracin das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e adaptarase aos seus ritmos de traballo. 3. A etapa de educacin primaria forma parte do ensino bsico e, polo tanto, ten carcter obrigatorio e gratuto. 4. A etapa de educacin primaria comprende seis cursos acadmicos, que se cursarn ordinariamente entre os seis e os doce anos de idade, e organzase en reas e asignaturas, que tern un carcter global e integrador. 5. Os alumnos e alumnas incorporaranse, con carcter xeral, ao primeiro curso de educacin primaria no ano natural no que cumpren seis anos. Artigo 3. Obxectivos da educacin primaria. A educacin primaria contribuir a desenvolver nos nenos e nas nenas as capacidades que lles permitan: a) Coecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de acordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadana e respectar os dereitos humanos, as como o pluralismo propio dunha sociedade democrtica. b) Desenvolver hbitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabilidade no estudo, as como actitudes de confianza en si mesmo, sentido crtico, 7. 7 iniciativa persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe e esprito emprendedor. c) Adquirir habilidades para a prevencin e para a resolucin pacfica de conflitos que lles permitan desenvolverse con autonoma no mbito familiar e domstico, as como nos grupos sociais cos que se relacionan. d) Coecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e mulleres e a non discriminacin de persoas con discapacidade. e) Coecer e utilizar de xeito apropiado a lingua galega e a lingua castel e desenvolver hbitos de lectura en ambas as linguas. f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa bsica que lles permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacins cotis. g) Desenvolver as competencias matemticas bsicas e iniciarse na resolucin de problemas que requiran a realizacin de operacins elementais de clculo, coecementos xeomtricos e estimacins, as como ser quen de aplicalos s situacins da sa vida coti. h) Coecer os aspectos fundamentais das ciencias da natureza, as ciencias sociais, a xeografa, a historia e a cultura, con especial atencin a aqueles relacionados e vinculados con Galicia. i) Iniciarse na utilizacin, para a aprendizaxe, das tecnoloxas da informacin e da comunicacin desenvolvendo un esprito crtico ante as mensaxes que reciben e elaboran. j) Utilizar diferentes representacins e expresins artsticas e iniciarse na construcin de propostas visuais e audiovisuais. k) Valorar a hixiene e a sade, aceptar o propio corpo e o dos outros, respectar as diferenzas e utilizar a educacin fsica e o deporte como medios para favorecer o desenvolvemento persoal e social. l) Coecer e valorar os animais mis prximos ao ser humano e adoptar modos de comportamento que favorezan o seu coidado. m) Desenvolver as sas capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e nas sas relacins cos demais, as como unha actitude contraria violencia, aos prexuzos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas. n) Fomentar a educacin viaria e actitudes de respecto que incidan na prevencin dos accidentes de trfico. o) Coecer, apreciar e valorar as singularidades culturais, lingsticas, fsicas e sociais de Galicia, poendo de relevancia as mulleres e homes que realizaron achegas importantes cultura e sociedade galegas. 8. 8 Artigo 4. Currculo. 1. Entndese por currculo a regulacin dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas e etapas educativas. 2. O currculo est integrado por: os obxectivos, as competencias, os contidos, os criterios de avaliacin, os estndares e resultados de aprendizaxe avaliables e a metodoloxa didctica. 3. Aos efectos deste decreto entndese por: a) Obxectivos: referentes relativos aos logros que o alumno debe alcanzar ao rematar o proceso educativo, como resultado das experiencias de ensino-aprendizaxe intencionalmente planificadas para tal fin. b) Competencias: capacidades para aplicar de forma integrada os contidos propios de cada ensinanza e etapa educativa, co fin de lograr a realizacin axeitada de actividades e a resolucin eficaz de problemas complexos. c) Contidos: conxunto de coecementos, habilidades, destrezas e actitudes que contriben ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa e adquisicin de competencias. Os contidos ordnanse en disciplinas, que se clasifican en materias, mbitos, reas e mdulos en funcin das ensinanzas, as etapas educativas ou os programas en que participe o alumnado. d) Criterios de avaliacin: son o referente especfico para avaliar a aprendizaxe do alumnado. Describen aquilo que se quere valorar e que o alumnado debe lograr, tanto en coecementos coma en competencias; responden ao que se pretende conseguir en cada disciplina. e) Estndares de aprendizaxe avaliables: especificacins dos criterios de avaliacin que permiten definir os resultados de aprendizaxe, e que concretan o que o alumno debe saber, comprender e saber facer en cada disciplina; deben ser observables, medibles e avaliables e permitir graduar o rendemento ou logro alcanzado. Deben contribur a facilitar o deseo de probas estandarizadas e comparables. f) Metodoloxa didctica: conxunto de estratexias, procedementos e accins organizadas e planificadas polo profesorado, de xeito consciente e reflexivo, coa finalidade de posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos suscitados. 4. O currculo da Educacin Primaria nos centros educativos correspondentes ao mbito de xestin da Comunidade Autnoma de Galicia ser o que se recolle para as distintas reas nos anexos I, II e III deste decreto. Artigo 5. Competencias clave. 1. Para os efectos deste decreto, as competencias clave do currculo sern as seguintes: 1. Comunicacin lingstica (CCL). 2. Competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa (CMCT). 9. 9 3. Competencia dixital (CD). 4. Aprender a aprender (CAA). 5. Competencias sociais e cvicas (CSC). 6. Sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE). 7. Conciencia e expresins culturais (CCEC). 2. Potenciarase o desenvolvemento das competencias Comunicacin lingstica e Competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa. 3. Para unha adquisicin eficaz das comptencias e a sa integracin efectiva no currculo, debern desearse actividades de aprendizaxe integradas que permitan ao alumnado avanzar cara os resultados de aprendizaxe en mis dunha competencia ao mesmo tempo. Artigo 6. Autonoma dos centros docentes. 1. Os centros docentes, dentro do marco establecido polas administracins educativas, desenvolvern a sa autonoma pedagxica e organizativa, favorecern o traballo en equipo do profesorado e estimularn a actividade investigadora a partir da sa prctica docente. 2. Os centros docentes desenvolvern e completarn, no seu caso, o currculo e as medidas de atencin diversidade establecidas pola consellera competente en materia educativa, adaptndoas s caractersticas do alumnado e sa realidade educativa co fin de atender a todo o alumnado. As mesmo, arbitrarn mtodos que tean en conta os diferentes ritmos de aprendizaxe do alumnado, favorezan a capacidade de aprender por si mesmos e promovan o traballo en equipo. 3. O proxecto educativo do centro recoller os valores, obxectivos e prioridades de actuacin. As mesmo incorporar a concrecin dos currculos establecidos pola consellera con competencias en materia de educacin que lle corresponde fixar e aprobar ao Claustro, as como o tratamento transversal nas reas da educacin en valores e outras ensinanzas. 4. Os centros promovern, as mesmo, compromisos coas familias e cos propios alumnos e coas alumnas nos que se especifiquen as actividades que uns e outros se comprometen a desenvolver para facilitar o progreso educativo. Artigo 7. Participacin de pais, nais e titores legais no proceso educativo. De conformidade co establecido no artigo 4.2.e) da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin, os pais, as nais ou os titores legais debern participar e apoiar a evolucin do proceso educativo dos seus fillos, fillas ou tutelados, as como coecer as decisins relativas avaliacin e promocin, e colaborar nas medidas de apoio ou reforzo que adopten os centros para facilitar o seu progreso educativo, e tern acceso aos documentos oficiais de avaliacin e aos exames e documentos das avaliacins que se lles realicen aos seus fillos, fillas ou tutelados. 10. 10 Ttulo II. Organizacin e funcionamento. Captulo I: Organizacin. Artigo 8. Organizacin. 1. Na educacin primaria, as reas ou asignaturas agrpanse en tres bloques: troncais, especficas e de libre configuracin autonmica. 2. Dentro do bloque de asignaturas troncais, os alumnos e as alumnas deben cursar en cada un dos cursos: a) Ciencias da Natureza. b) Ciencias Sociais. c) Lingua Castel e Literatura. d) Matemticas. e) Primeira Lingua Estranxeira. 3. Do bloque de asignaturas especficas, os alumnos e as alumnas deben cursar en cada un dos cursos as seguintes: a) Educacin Fsica. b) Relixin, ou Valores Sociais e Cvicos, a eleccin dos pais, nais ou titores legais. c) Educacin Artstica. 4. No bloque de asignaturas de libre configuracin autonmica, os alumnos e as alumnas deben cursar Lingua Galega e Literatura, que ter un tratamento no centro anlogo Lingua Castel e Literatura de xeito que se garanta a adquisicin das correspondentes competencias lingsticas e a adecuada distribucin segundo o establecido no artigo 6 do Decreto 79/2010, de 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario. 5. Os centros educativos podern dedicar as horas de libre configuracin de centro ao afondamento e/ou reforzo dalgunha das reas contempladas neste artigo. As mesmo, podern optar por establecer outra ou outras reas que determine o centro, segundo o seu proxecto educativo e previa autorizacin da consellera competente en materia educativa. En todo caso, respetarse o tratamento anlogo das linguas cooficiais e os criterios de equilibrio establecidos no Decreto 79/2010, de 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario Artigo 9. Horario. 1. O horario semanal para cada unha das reas ou asignaturas dos distintos cursos da etapa o que figura no anexo IV. 2. A determinacin deste horario debe entenderse como o tempo necesario para o traballo en cada unha das reas ou asignaturas, sen esquecerse do carcter global e integrador da etapa. 11. 11 3. As actividades escolares desenvolveranse, cando menos, ao longo de vintecinco horas semanais. Artigo 10. Calendario escolar. 1. O calendario escolar comprender un mnimo de 175 das lectivos. 2. En calquera caso, no cmputo do calendario escolar incluiranse os das dedicados s avaliacins de terceiro curso e final de educacin primaria. Artigo 11. Elementos transversais. 1. Sen prexuzo do seu tratamento especfico nalgunhas das reas ou asignaturas de cada curso, a comprensin lectora, a expresin oral e escrita, a comunicacin audiovisual, as tecnoloxas da informacin e a comunicacin, o emprendemento e a educacin cvica e constitucional traballaranse en todas as asignaturas. 2. A consellera competente en materia educativa fomentar a calidade, equidade e inclusin educativa das persoas con discapacidade, a igualdade de oportunidades e non- discriminacin por razn de discapacidade, medidas de flexibilizacin e alternativas metodolxicas, adaptacins curriculares, accesibilidade universal, deseo para todos, atencin diversidade e todas aquelas medidas que sexan necesarias para conseguir que o alumnado con discapacidade poida acceder a unha educacin de calidade en igualdade de oportunidades. 3. As mesmo a consellera competente en materia educativa promover o desenvolvemento dos valores que fomenten a igualdade efectiva entre homes e mulleres e a prevencin da violencia de xnero, e dos valores inherentes ao principio de igualdade de trato e non-discriminacin por calquera condicin ou circunstancia persoal ou social. Do mesmo xeito promover a aprendizaxe da prevencin e resolucin pacfica de conflitos en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social, as como dos valores que sustentan a liberdade, a xustiza, a igualdade, o pluralismo poltico, a paz, a democracia, o respecto polos dereitos humanos e o rexeitamento violencia terrorista, a pluralidade, o respecto polo Estado de dereito, o respecto e consideracin polas vtimas do terrorismo e a prevencin do terrorismo e de calquera tipo de violencia. A programacin docente debe comprender en todo caso a prevencin da violencia de xnero, da violencia terrorista e de calquera forma de violencia, racismo ou xenofobia, includo o estudo do Holocausto xudeu como feito histrico. Evitaranse os comportamentos, estereotipos e contidos sexistas, as como aqueles que supoan discriminacin por razn da orientacin sexual ou identidade de xnero, favorecendo a visibilidade da realidade homosexual, bisexual, transexual, transxnero e intersexual . Os currculos de educacin primaria incorporan elementos curriculares relacionados co desenvolvemento sostible e o medio ambiente, os riscos de explotacin e abuso sexual, as situacins de risco derivadas da utilizacin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin, as como a proteccin ante urxencias e catstrofes. 12. 12 4. Os currculos de educacin primaria incorporan elementos curriculares orientados ao desenvolvemento e afianzamento do esprito emprendedor. A administracin educativa fomentarn as medidas para que o alumnado participe en actividades que lle permitan afianzar o esprito emprendedor e a iniciativa empresarial a partir de aptitudes como a creatividade, a autonoma, a iniciativa, o traballo en equipo, a confianza nun mesmo e o sentido crtico. 5. No mbito da educacin e da seguridade viaria incorpranse elementos curriculares e promvense accins para a mellora da convivencia e a prevencin dos accidentes de trfico, co fin de que o alumnado coeza os seus dereitos e deberes como usuario das vas, en calidade de pen, viaxeiro e condutor de bicicletas, respecte as normas e os sinais, e de que se favoreza a convivencia, a tolerancia, a prudencia, o autocontrol, o dilogo e a empata con actuacins axeitadas tendentes a evitar os accidentes de trfico e as sas secuelas. Captulo II. Avaliacin e promocin. Artigo 12. Avaliacin. 1. Os referentes para a valoracin do grao de adquisicin das competencias e o logro dos obxectivos da etapa nas avaliacins continua e final das asignaturas troncais, e especficas e de libre configuracin autonmica, sern os criterios de avaliacin e estndares de aprendizaxe avaliables que figuran nos anexos I, II e III deste decreto. 2. A avaliacin dos procesos de aprendizaxe do alumnado ser continua e global e ter en conta o seu progreso no conxunto das reas e asignaturas. 3. Estableceranse as medidas mis axeitadas para que as condicins de realizacin das avaliacins, includa a avaliacin de terceiro curso e a avaliacin final de etapa, se adapten s necesidades do alumnado con necesidades especficas de apoio educativo. 4. No contexto do proceso de avaliacin continua, cando o progreso dun alumno ou dunha alumna non sexa o axeitado, estableceranse medidas de reforzo educativo. Estas medidas adoptaranse en calquera momento do curso, tan pronto como se detecten as dificultades e estarn dirixidas a garantir a adquisicin das competencias imprescindibles para continuar o proceso educativo. 5. Os mestres e as mestras avaliarn tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensinanza e a sa propia prctica docente, para o que establecern indicadores de logro nas programacins docentes. 6. Co fin de garantir o dereito dos alumnos e alumnas a que o seu rendemento sexa valorado conforme a criterios de plena obxectividade, os centros adoptarn as medidas precisas para facer pblicos e comunicar s familias os criterios de avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables, as estratexias e instrumentos de avaliacin e os criterios de promocin. 7. Os centros docentes realizarn unha avaliacin individualizada a todos os alumnos e as alumnas ao rematar o terceiro curso de educacin primaria, segundo dispoa a Administracin educativa, na que se comprobar o grao de dominio das destrezas, 13. 13 capacidades e habilidades en expresin e comprensin oral e escrita, clculo e resolucin de problemas en relacin co grao de adquisicin da competencia en comunicacin lingstica e da competencia matemtica. De resultar desfavorable esta avaliacin, o equipo docente deber adoptar as medidas ordinarias ou extraordinarias mis axeitadas. Estas medidas fixaranse en plans de mellora de resultados colectivos ou individuais que permitan solventar as dificultades, en colaboracin coas familias e mediante recursos de apoio educativo. 8. Ao rematar o sexto curso de educacin primaria realizarase unha avaliacin final individualizada a todos os alumnos e as alumnas, na que se comprobar o grao de adquisicin da competencia en Comunicacin lingstica, da Competencia matemtica e das Competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, as como o logro dos obxectivos da etapa. Para a avaliacin utilizaranse como referentes os criterios de avaliacin e estndares de aprendizaxe avaliables que figuran nos anexos I, II e III deste decreto. O nivel obtido por cada alumno ou alumna farase constar nun informe, que ser entregado aos pais, s nais ou aos titores legais e que ter carcter informativo e orientador para os centros nos que os alumnos e as alumnas cursasen o sexto curso de educacin primaria e para aqueles nos que cursen o seguinte curso escolar, as como para os equipos docentes, os pais, as nais ou os titores legais e os alumnos e as alumnas. O nivel obtido ser indicativo dunha progresin e aprendizaxe adecuadas, ou da conveniencia da aplicacin de programas dirixidos ao alumnado con necesidades especficas de apoio educativo ou doutras medidas. 9. Co fin de facilitar a transicin desde a educacin primaria educacin secundaria obrigatoria, os centros prestaranlle unha especial atencin coordinacin entre ambas as das etapas para salvar as diferenzas pedagxicas e organizativas e os desaxustes que se poidan producir no progreso acadmico do alumnado, para o que se ter en conta, entre outros mecanismos, o informe indicativo do nivel obtido na avaliacin final de etapa. 10. A consellera con competencias en materia de educacin poder establecer plans especficos de mellora naqueles centros pblicos cuxos resultados sexan inferiores aos valores que, para tal obxecto, determine. En relacin cos centros concertados atenderase a normativa reguladora do concerto correspondente. Artigo 13. Promocin. 1. O alumno ou a alumna acceder ao curso ou etapa seguinte sempre que se considere que logrou os obxectivos que correspondan ao curso realizado ou os obxectivos da etapa, e que alcanzou o grao de adquisicin das competencias correspondentes. De non ser as, poder repetir unha soa vez durante a etapa, cun plan especfico de reforzo ou recuperacin e apoio, que ser organizado polos centros docentes de acordo co que estableza a consellera competente en materia educativa. A repeticin considerarase unha medida de carcter excepcional e tomarase tras esgotar o resto das medidas ordinarias de reforzo e apoio para resolver as dificultades de aprendizaxe do alumno. 14. 14 2. O equipo docente adoptar as decisins correspondentes sobre a promocin do alumnado tomando especialmente en consideracin a informacin e o criterio do profesorado titor. 3. Atenderase especialmente os resultados das avaliacins individualizadas de terceiro curso de educacin primaria e final de educacin primaria. Artigo 14. Documentos oficiais de avaliacin. 1. Os documentos oficiais de avaliacin son o expediente acadmico, as actas de avaliacin, os documentos de avaliacin final de etapa e de terceiro curso de educacin primaria, o informe indicativo do nivel obtido na avaliacin final de etapa, o historial acadmico e, no seu caso, o informe persoal por traslado. Os documentos oficiais de avaliacin sern visados pola direccin do centro e levarn as sinaturas autgrafas das persoas que corresponda en cada caso. Xunto a elas constar o nome e os apelidos de quen asina, as como a referencia ao cargo ou atribucin docente. O historial acadmico, e no seu caso o informe persoal por traslado, considranse documentos bsicos para garantir a mobilidade do alumnado por todo o territorio nacional. 2. Os resultados da avaliacin expresaranse nos termos Insuficiente (IN) para as cualificacins negativas, Suficiente (SU), Ben (BE), Notable (NT), ou Sobresaliente (SB) para as cualificacins positivas. Estes termos irn acompaados dunha cualificacin numrica, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias: Insuficiente: 1, 2, 3 ou 4. Suficiente: 5. Ben: 6. Notable: 7 ou 8. Sobresaliente: 9 ou 10. A nota media das cualificacins numricas obtidas en cada unha das reas ser a media aritmtica das cualificacins de todas elas, redondeada centsima mis prxima e en caso de equidistancia superior. Os centros educativos podern propoer o outorgamento dunha Mencin Honorfica aos alumnos e s alumnas que obtiveran Sobresaliente ao rematar educacin primaria nunha rea e que demostren un rendemento acadmico excelente. 3. As actas de avaliacin estenderanse para cada un dos cursos e pecharanse ao remate do perodo lectivo ordinario. Comprendern a relacin nominal do alumnado que compn o grupo xunto cos resultados da avaliacin das materias e as decisins sobre promocin e permanencia. As actas de avaliacin sern asinadas polo titor ou titora do grupo e levarn o visto e prace da direccin do centro. 15. 15 4. O historial acadmico ser estendido en impreso oficial, levar o visto e prace da Direccin e ter valor acreditativo dos estudos realizados. Como mnimo recoller os datos identificativos do ou da estudante, as reas ou asignaturas cursadas en cada un dos anos de escolarizacin, os resultados da avaliacin, as decisins sobre promocin e permanencia, a media das cualificacins obtidas en cada unha das asignaturas, o nivel obtido na avaliacin final de educacin primaria, a informacin relativa aos cambios de centro, as medidas curriculares e organizativas aplicadas e as datas en que se produciron os diferentes fitos. 5. Cando o alumno ou a alumna se traslade a outro centro para proseguir os seus estudos, o centro de orixe remitir ao de destino, e a peticin deste, copia do historial acadmico de educacin primaria e o informe persoal por traslado. O centro receptor abrir o correspondente expediente acadmico. A matriculacin adquirir carcter definitivo unha vez recibida a copia do historial acadmico. O informe persoal por traslado conter os resultados das avaliacins que se realizaron, a aplicacin, no seu caso, de medidas curriculares e organizativas, e todas aquelas observacins que se consideren oportunas acerca do progreso xeral do alumno ou da alumna. 6. Tras rematar a etapa, o historial acadmico de educacin primaria entregarselles aos pais, s nais ou aos titores do alumno ou alumna, e enviarase unha copia do historial acadmico e do informe indicativo do nivel obtido na avaliacin final de etapa ao centro de educacin secundaria no que prosiga os seus estudos o alumno ou a alumna, por pedimento do centro de educacin secundaria. 7. No referente obtencin dos datos persoais do alumnado, sa cesin duns centros a outros e seguridade e confidencialidade destes, atenderase o disposto na lexislacin vixente en materia de proteccin de datos de carcter persoal e, en todo caso, ao establecido na disposicin adicional vixsima terceira da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio. 8. A custodia e o arquivo dos expedientes acadmicos correspndelles aos centros educativos. O labor de cubrir e custodiar o expediente acadmico ser supervisado pola inspeccin educativa. A Administracin educativa establecer os procedementos oportunos para garantir a autenticidade dos datos reflectidos no expediente acadmico e a sa custodia. 9. Os documentos oficiais de avaliacin e os seus procedementos de validacin descritos nos apartados anteriores podern ser substitudos polos seus equivalentes realizados por medios electrnicos, informticos ou telemticos, sempre que quede garantida a sa autenticidade, integridade, conservacin, e sempre que se cumpran as garantas e os requisitos establecidos pola Lei orgnica 15/1999, do 13 de decembro, de proteccin de datos de carcter persoal, pola Lei 11/2007, do 22 de xuo, de acceso electrnico dos cidadns aos servizos pblicos, e pola normativa que as desenvolve. O expediente electrnico do alumnado estar constitudo, polo menos, polos datos contidos nos documentos oficiais de avaliacin, e cumprir co establecido no Real decreto 16. 16 4/2010, do 8 de xaneiro, polo que se regula o Esquema Nacional de Interoperabilidade no mbito da Administracin electrnica. Captulo III. Proceso de aprendizaxe. Artigo 15. Principios metodolxicos. 1. Nesta etapa poerase especial nfase na atencin diversidade do alumnado, na atencin individualizada, na prevencin das dificultades de aprendizaxe e na posta en prctica de mecanismos de reforzo tan pronto como se detecten estas dificultades. 2. A metodoloxa didctica ser fundamentalmente comunicativa, inclusiva, activa e participativa, e dirixida ao logro dos obxectivos e das competencias clave. Neste sentido prestarase atencin ao desenvolvemento de metodoloxas que permitan integrar os elementos do currculo mediante o desenvolvemento de tarefas e actividades relacionadas coa resolucin de problemas en contextos da vida real. 3. A accin educativa procurar a integracin das distintas experiencias e aprendizaxes do alumnado e ter en conta os seus diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe, favorecendo a capacidade de aprender por si mesmos e promovendo o traballo colaborativo e en equipo. 4. A lectura constite un factor fundamental para o desenvolvemento das competencias clave; de especial relevancia o desenvolvemento de estratexias de comprensin lectora de todo tipo de textos e imaxes, en todo tipo de soportes e formatos. Co fin de fomentar o hbito da lectura os centros organizarn a sa prctica docente de xeito que se garanta a incorporacin dun tempo diario de lectura, non inferior a trinta minutos. 5. A intervencin educativa debe ter en conta como principio a diversidade do alumnado, entendendo que deste xeito se garante o desenvolvemento de todos eles e mais unha atencin personalizada en funcin das necesidades de cada un. 6. Prestarselle especial atencin durante a etapa atencin personalizada dos alumnos e das alumnas, realizacin de diagnsticos precoces e ao establecemento de mecanismos de reforzo para lograr o xito escolar. 7. Os mecanismos de reforzo que debern poerse en prctica tan pronto como se detecten dificultades de aprendizaxe podern ser tanto organizativos coma curriculares. Entre estas medidas podern considerarse o apoio no grupo ordinario, os agrupamentos flexibles ou as adaptacins do currculo. 8. Para unha adquisicin eficaz das competencias e a sa integracin efectiva no currculo, debern desearse actividades de aprendizaxe integradas que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de mis dunha competencia ao mesmo tempo. 9. Os centros impartirn de xeito integrado o currculo de todas as linguas da sa oferta educativa, co fin de favorecer que todos os coecementos e as experiencias lingsticas do alumnado contriban ao desenvolvemento da sa competencia comunicativa plurilinge. No proxecto lingstico do centro concretaranse as medidas tomadas para a imparticin do 17. 17 currculo integrado das linguas. Estas medidas incluirn, polo menos, acordos sobre criterios metodolxicos bsicos de actuacin en todas as linguas, acordos sobre a terminoloxa que se vai empregar, e o tratamento que se lles dar aos contidos, aos criterios de avaliacin e aos estndares de aprendizaxe similares nas distintas reas lingsticas, de xeito que se evite a repeticin dos aspectos comns aprendizaxe de calquera lingua. Artigo 16. Alumnado con necesidades especficas de apoio educativo. 1. Para que o alumnado con necesidades especficas de apoio educativo, que requira unha atencin educativa diferente ordinaria por presentar necesidades educativas especiais, dificultades especficas de aprendizaxe, trastorno por dficit de atencin e hiperactividade (TDAH), altas capacidades intelectuais, por se incorporar tarde ao sistema educativo ou por condicins persoais ou de historia escolar poida alcanzar o mximo desenvolvemento das sas capacidades persoais e os obxectivos e as competencias da etapa, estableceranse as medidas curriculares e organizativas oportunas que aseguren o seu progreso axeitado, de conformidade co disposto nos artigos 71 a 79 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio. 2. Entre as medidas indicadas na epgrafe anterior considranse as que garantan que as condicins de realizacin das avaliacins se adapten s necesidades do alumnado con necesidades especficas de apoio educativo. 3. A escolarizacin do alumnado con necesidades especficas de apoio educativo rexerase polos principios de normalizacin e inclusin e asegurar a sa non-discriminacin e a igualdade efectiva no acceso e permanencia no sistema educativo. 4. A identificacin e valoracin do alumnado con necesidades especficas de apoio educativo e, de ser o caso, a intervencin educativa derivada desa valoracin, realizarase da forma mis temper posible, nos termos que determine a consellera competente en materia de educacin. Os centros educativos debern adoptar as medidas necesarias para facer realidade esa identificacin, valoracin e intervencin. 5. Correspndelle consellera competente en materia de educacin establecer as condicins de accesibilidade ao currculo do alumnado con necesidades educativas especiais, os recursos de apoio que favorezan ese acceso e, de ser o caso, os procedementos oportunos cando sexa necesario realizar adaptacins significativas dos elementos do currculo dese alumnado; adaptacins que se realizarn buscando o mximo desenvolvemento posible das competencias clave e que tomarn como referente para a avaliacin continua e a promocin os elementos fixados nas devanditas adaptacins. 6. Sen prexuzo da permanencia durante un curso mis na etapa, prevista no artigo 20.2 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, a escolarizacin do alumnado con necesidades educativas especiais na etapa de educacin primaria nos centros ordinarios poder prolongarse un ano mis, sempre que iso favoreza a sa integracin socioeducativa. 7. A escolarizacin do alumnado con altas capacidades intelectuais, identificado como tal segundo o procedemento e nos termos que estableza a consellera competente en materia de educacin, flexibilizarase nos termos que determine a normativa vixente. Esta flexibilizacin poder inclur tanto a imparticin de contidos e a adquisicin de competencias 18. 18 propias de cursos superiores como a ampliacin de contidos e competencias do curso corrente, as como outras medidas. 8. Os plans de actuacin, as como os programas de enriquecemento curricular adecuados s necesidades do alumnado con altas capacidades intelectuais, que lle corresponde adoptar consellera competente en materia de educacin, permitirn desenvolver ao mximo as capacidades deste alumnado e tern en consideracin o seu ritmo e o estilo de aprendizaxe, as como o daquel alumnado especialmente motivado pola aprendizaxe. 9. A escolarizacin do alumnado que se incorpora de forma tarda ao sistema educativo, ao que se refire o artigo 78 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, realizarase atendendo as sas circunstancias, os seus coecementos, a sa idade e o seu historial acadmico. Quen presente un desfasamento no seu nivel de competencia curricular de mis de dous anos poder ser escolarizado no curso inferior ao que lle correspondera por idade. No caso de superar ese desfasamento, incorporaranse ao curso correspondente sa idade. 10. Para o alumnado que se incorpora de forma tarda ao sistema educativo adoptaranse as medidas de reforzo necesarias que faciliten a sa integracin escolar e a recuperacin, de ser o caso, do seu desfasamento e que lle permitan continuar con aproveitamento os seus estudos. Artigo 17. Titora. 1. A accin titorial orientar o proceso educativo individual e colectivo do alumnado, sen prexuzo das competencias e da coordinacin co departamento de orientacin. O profesorado titor coordinar a intervencin educativa do conxunto do profesorado que incida sobre o mesmo grupo de alumnos e alumnas de acordo co que estableza a consellera competente en materia de educacin, e manter unha relacin permanente coa familia, atendendo a conciliacin profesional e familiar, co fin de facilitar o exercicio dos dereitos recoecidos no artigo 4.1.d) e g) da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do dereito educacin. 2. Cada grupo de alumnos e alumnas ter un mestre titor ou unha mestra titora que ser designado ou designada pola persoa directora a proposta da xefatura de estudos. A Titora recaer preferentemente no mestre ou mestra que tea maior horario semanal con dito grupo. 3. funcin das persoas titoras informar regularmente aos pais, nais ou titores legais do seu alumnado, sobre o proceso educativo dos seus fillos e fillas. Esta informacin realizarase cunha periodicidade trimestral e recoller as cualificacins obtidas polo alumnado en cada rea, as como a informacin relativa ao seu proceso de integracin socio-educativa. Ttulo III. Programas educativos. Artigo 18. Bibliotecas escolares e lectura. 19. 19 1. Os centros educativos debern inclur dentro do seu proxecto educativo un programa de centro de promocin da lectura (Proxecto Lector de Centro) no que integren as actuacins destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades no uso, tratamento e producin da informacin, en apoio da adquisicin das competencias clave. 2. Dito programa de centro ser o referente para a elaboracin dos plans anuais de lectura que se incluirn na programacin xeral anual. 3. Fomentarase a existencia dunha biblioteca escolar, instrumento fundamental para o desenvolvemento do programa de promocin da lectura (Proxecto Lector de Centro), como centro de referencia de recursos da lectura da informacin e da aprendizaxe e punto de encontro entre alumnado, profesorado e familias que facilite a comunicacin, a creatividade, as aprendizaxes e o traballo colaborativo ademis de estimular os intercambios culturais no centro. 4. Correspndelle direccin do centro a aprobacin do programa de promocin da lectura logo da proposta realizada polo claustro de profesorado. Artigo 19. Educacin dixital. 1. A consellera con competencias en materia de educacin promover o uso das tecnoloxas da informacin e a comunicacin na aula como medio didctico apropiado e valioso para desenvolver as tarefas de ensino e aprendizaxe. 2. Os contornos virtuais de aprendizaxe que se empreguen nos centros educativos sostidos con fondos pblicos facilitarn a aplicacin de plans educativos especficos, deseados polos centros para a consecucin de obxectivos concretos do currculo, e debern contribur extensin do concepto de aula no tempo e no espazo. 3. A consellera con competencias en materia educativa ofrecer plataformas dixitais e tecnolxicas de acceso para toda a comunidade educativa, que podern incorporar recursos didcticos achegados polas administracins educativas e outros axentes para o seu uso compartido. 4. Os centros que desenvolvan o currculo completo nun contorno dixital debern establecer un proxecto de educacin dixital que formar parte do seu proxecto educativo e deber contar coa aprobacin da consellera competente en materia educativa, segundo o procedemento que se estableza. Artigo 21. Promocin de estilos de vida saudables. 1. Os centros educativos desenvolvern medidas especficas dentro do seu proxecto educativo de xeito que se promova a prctica diaria de deporte e exercicio fsico por parte dos alumnos e alumnas durante a xornada escolar en relacin coa promocin dunha vida activa, saudable e autnoma. 2. O deseo, coordinacin e supervisin das medidas que se adopten sern asumidas, polo profesorado coa cualificacin ou especializacin adecuada e de acordo cos recursos dispoibles. 20. 20 Disposicin adicional primeira. Adaptacin de referencias. 1. As referencias realizadas pola normativa vixente s reas e asignaturas de educacin primaria entenderanse realizadas s reas e asignaturas correspondentes recollidas neste decreto. 2. As referencias contidas no punto 3 do artigo 6 do Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario de Galicia relativas a Coecemento do medio natural, social e cultural entndese feitas para as Ciencias da Natureza e para as Ciencias Sociais, aos efectos da sa imparticin en lingua galega. Disposicin adicional segunda. Ensinos de relixin. 1. As ensinanzas de relixin incluiranse na educacin primaria de acordo co establecido neste decreto. 2. As Administracins educativas garantir que, ao comezo do curso, os pais, as nais ou os titores legais poidan manifestar a sa vontade de que o alumnado reciba ou non ensinanza de relixin. 3. A determinacin do currculo da ensinanza de relixin catlica e das diferentes confesins relixiosas coas que o Estado espaol subscribiu Acordos de Cooperacin en materia educativa ser competencia, respectivamente, da xerarqua eclesistica e das correspondentes autoridades relixiosas. 4. A avaliacin da ensinanza da relixin realizarase de acordo co establecido no artigo 12 deste decreto. Disposicin adicional terceira. Tarefas extraescolares. 1. Os centros podern inclur dentro da sa programacin xeral anual, segundo o marco de autonoma pedagxica e organizativa, as pautas e/ou criterios xerais sobre o uso das tarefas extraescolares na etapa de educacin primaria; de xeito que entronque co adecuado desenvolvemento das competencias clave do alumnado segundo os seus distintos procesos e ritmos de aprendizaxe, atendendo a un principio de progresividade ao longo da etapa educativa. 2. No caso do seu establecemento, terase en conta un adecuado encaixe na vida das familias de xeito que se facilite a participacin activa das mesmas na aprendizaxe e a adecuada conciliacin da vida persoal e familiar, con respecto aos tempos de lecer do alumnado, ao tempo que fomenta a sa responsabilidade na formacin e a sa autonoma, en lia cunha cultura do esforzo e do traballo. Disposicin adicional cuarta. Aprendizaxe de linguas estranxeiras. 21. 21 1. Na imparticin de asignaturas en linguas estranxeiras os centros aplicarn o disposto no captulo IV do Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario de Galicia. 2. Os centros que impartan unha parte das disciplinas do currculo en linguas estranxeiras aplicarn, en todo caso, os criterios para a admisin do alumnado establecidos na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio. En tales criterios non se incluirn requisitos lingisticos. Disposicin derrogatoria nica. Derrogacin normativa. A partir da total implantacin das modificacins indicadas na disposicin final primeira, quedar derrogado o Decreto 130/2007, do 28 de xuo, polo que se establece o currculo da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia. Disposicin final primeira. Calendario de implantacin. As modificacins introducidas no currculo, a organizacin, os obxectivos, a promocin e as avaliacins de educacin primaria implantaranse para os cursos primeiro, terceiro e quinto no curso escolar 2014-2015, e para os cursos segundo, cuarto e sexto no curso escolar 2015-2016. Disposicin final segunda. Desenvolvemento. Facltase persoa titular da Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria para ditar cantas disposicins sexan precisas, no mbito das sas competencias, para a execucin e desenvolvemento do presente decreto. Disposicin final terceira. Entrada en vigor. Este decreto entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Oficial de Galicia. Santiago de Compostela, ______ de 2014 22. 22 Anexo I Materias troncais rea de Ciencias da natureza Os coecementos cientficos intgranse no currculo da educacin primaria para proporcionar ao alumnado as bases dunha formacin cientfica e tecnolxica que contriba a desenvolver as competencias necesarias para comprender a realidade, desenvolverse na vida coti e interactuar co seu medio natural. O coecemento competencial integra un coecemento de base conceptual (saber dicir), un coecemento relativo s destrezas (saber facer) e un coecemento con grande influenza social e cultural e que implica un conxunto de valores e actitudes (saber ser). As competencias clave non se adquiren nun determinado momento e permanecen inalterables, senn que implican un proceso de desenvolvemento mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeo no seu uso. O argumento sinalado, que fala dun proceso, deber permitir a aproximacin ao mtodo cientfico e ao uso das tecnoloxas de maneira secuenciada. Ao ingresar en educacin primaria, o perodo evolutivo fala dun pensamento intuitivo, global e concreto: o alumnado non est suxeito a unha previa anlise ou deducin lxica, senn que a sa expresividade nace da intuicin ou da percepcin sensorial; as inicia o ensino primario cun conxunto de ideas, representacins, coecementos, habilidades, destrezas e disposicins emocionais e afectivas relacionadas co contorno, que estrutura en forma de esquemas xunto a teoras ou hipteses que lle permiten dar resposta a todo o que sucede ao seu redor. Coa aprendizaxe, estes esquemas deben modificarse, achegndose progresivamente a un coecemento cada vez mis rigoroso e cientfico para o que ser necesario ter en conta un tratamento fenomenolxico e hermenutico no mtodo de achegamento ao medio natural. Grazas a fenomenoloxa, aproxmanse realidade a partires da sa observacin para ir desprendndose da subxectividade propia das idades correspondentes aos primeiros cursos. Por medio da hermenutica, interpretan a realidade do medio, describen as sas vivencias, as relacins entre elas de xeito individual e de forma colectiva e chegarn interpretacin do vivir nun contorno. O acto de interpretar universal para a especie humana, faise entre seres comunicantes, implica comprensin e pode ser manifestado en linguaxes diversas. A fenomenoloxa e a hermenutica son metodoloxas que nestas idades son predominantes e previas probablemente pola sa espontaneidade e comparten espazo co mtodo cientfico. Para lograr que este vaia gaando espazo fomentarase a observacin do prximo e inmediato, as como o cuestionamento dos aspectos relacionados co contorno do alumnado para abordar respostas e situacins reais, facendo propostas de ensino- aprendizaxe contextualizadas que lle permitan integrar os novos coecementos. A interpretacin, comprensin, explicacin e expresin da realidade non son habilidades autnomas dunha determinada rea. Precisan da confluencia de todas as reas de coecemento, favorecendo unha visin interdisciplinaria na que cada equipo docente e cada mestra ou mestre desear, implementar e avaliar tarefas integradas contextualizadas 23. 23 nas que o alumnado se implique nun proceso que o leve acadar un produto que satisfaga as competencias que se sinalan, para cada particularidade. O currculo da rea est formulado partindo do desenvolvemento cognitivo e emocional no que se atopa o alumnado desta etapa, da concrecin do seu pensamento, das sas posibilidades cognitivas, do seu interese por aprender e relacionarse cos seus iguais e co contorno e da sa andaina cara a un pensamento mis abstracto ao final da etapa. Todos os aspectos da rea de Ciencias da natureza son concibidos como mbitos de aprendizaxe desde os cales se pode facer fincap na comprensin da realidade e no desenvolvemento de actitudes crticas. Pretndese que os alumnos e as alumnas desenvolvan as sas habilidades cognitivas de observar, comparar, ordenar, clasificar, inferir, transferir, representar, avaliar... A adquisicin de conceptos cientficos non debe ser o nico propsito da rea senn que tamn debe lograr introducir o valor funcional da ciencia para que o alumnado sexa quen de explicar fenmenos cotins proporcionndolles as ferramentas para explorar a realidade natural de forma obxectiva, rigorosa e comprobada. Debe fomentar a curiosidade sobre fenmenos novos ou problemas inesperados, a necesidade de respectar o medio ambiente, o esprito de iniciativa e tenacidade, a confianza en si mesmo, a necesidade de coidar do seu propio corpo, o pensamento crtico que non se contenta cunha actitude pasiva, a flexibilidade intelectual, o rigor metodolxico e permitirlles pensar e desenvolver o seu pensamento de forma independente as como respectar a opinin dos demais e iniciarse na argumentacin e no debate de ideas. Os contidos estn organizados en 5 bloques que, dada a sa interrelacin, non deben ser traballados de forma illada senn integrada. O tratamento dos seus conceptos debe permitir ao alumnado avanzar na adquisicin de ideas do coecemento cientfico e na sa estruturacin e organizacin, de forma coherente e articulada. Por outra banda, os contidos procedementais, relacionados co saber facer terico e prctico, han de permitir ao alumnado iniciarse en coecer e empregar algunhas das estratexias e tcnicas habituais na actividade cientfica, tales como a observacin, a identificacin e anlise de problemas, a recollida, a organizacin e o tratamento de datos, a emisin de hipteses, o deseo e desenvolvemento da experimentacin, a busca de solucins e o emprego de fontes de informacin, inclundo as proporcionadas polos medios tecnolxicos actuais e a comunicacin dos resultados obtidos. Para o desenvolvemento de actitudes e valores, os contidos seleccionados han de promover a curiosidade, o interese, o respecto por si mesmo, polos demais, pola natureza e cara ao traballo propio das ciencias experimentais, as como unha actitude de colaboracin no traballo en grupo. O bloque 1: Iniciacin actividade cientfica, orintase basicamente aos coecementos necesarios para a planificacin, realizacin e posterior comunicacin dos resultados de tarefas integradas, proxectos, experimentacins ou pequenas investigacins. Integra as coecementos conceptuais, procedementais e actitudinais necesarios para o desenvolvemento dos catro bloques restantes tendo, polo tanto, carcter fundamental e transversal para o desenvolvemento da rea. 24. 24 O bloque 2: O ser humano e a sade, integra coecementos, habilidades e destrezas encamiados ao coecemento do propio corpo e das interaccins deste cos demais seres humanos e co medio, prevencin de condutas de risco e a desenvolver e fortalecer comportamentos responsables e estilos de vida saudables. Recolle tamn o coecemento de si mesmo para valorarse como diferente, respectar a diversidade e para facilitar o equilibrio emocional. O bloque 3: Os seres vivos, orintase fundamentalmente ao coecemento, respecto e aprecio das plantas e dos animais, iniciacin aos outros reinos e ao interese por conservar a biodiversidade. O bloque 4: Materia e enerxa, incle contidos relacionados coas propiedades dos materiais e as diferentes formas de enerxa, as consecuencias medioambientais do seu uso, as como a experimentacin de fenmenos fsicos e qumicos sinxelos. O bloque 5: A tecnoloxa, aparellos e mquinas, incle basicamente contidos relacionados coas mquinas e cos aparellos de uso cotin, a enerxa que empregan e os avances cientficos e tecnolxicos que inflen nas condicins de vida actual. Por ltimo, establcense as seguintes orientacins metodolxicas: Os contidos da rea de Ciencias da natureza estn interrelacionados cos doutras reas polo que se potenciar un enfoque globalizador e interdisciplinario que tea en conta a transversalidade da aprendizaxe baseada en competencias. Resulta imprescindible unha estreita colaboracin entre os docentes no desenvolvemento curricular e na transmisin de informacin sobre a aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, as como cambios nas prcticas de traballo e nos mtodos de ensinanza. Os contidos conceptuais, procedementais e actitudinais deben ser traballados na aula arredor da realizacin de tarefas integradas que faciliten a contextualizacin de aprendizaxes, proxectos, pequenas investigacins no medio, actividades de experimentacin, resolucin de problemas concretos, realizacin de debates sobre temas de actualidade (medioambientais, de sade, de consumo...), onde o alumnado avance no desempeo das competencias clave ao longo da etapa, elixindo en cada caso a metodoloxa axeitada en funcin das necesidades. As estruturas de aprendizaxe cooperativa posibilitarn a resolucin conxunta de tarefas, proxectos e investigacins, fomentarn hbitos de traballo en equipo, a resolucin pacfica de conflitos e potenciarn unha axeitada atencin diversidade. Resulta recomendable a aplicacin de diferentes tcnicas para a avaliacin do desempeo do alumnado como, por exemplo, o portfolio, as rbricas, os mapas mentais, diarios, debates, probas especficas, resolucin de problemas Debe potenciarse a variedade de materiais e recursos, considerando especialmente a integracin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin no proceso de ensino- aprendizaxe. 25. 25 No currculo establcense os estndares de aprendizaxe avaliables que permitirn definir os resultados das aprendizaxes e que concretan mediante accins o que o alumnado debe saber e saber facer na rea de Ciencias da natureza. Estes estndares estn graduados e secuenciados ao longo da etapa e, una vez finalizada esta, debern estar acadados e consolidados. 26. 26 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO PRIMEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA CNB1.1.1. Busca e selecciona informacin de forma guiada e comunica o resultado de forma oral e escrita, de maneira limpa, clara e ordenada, en diferentes soportes. CAA CCL CMCCT CSIEE CCEC CD b e h i j B1.1. Iniciacin actividade cientfica. B1.2. Realizacin de proxectos con gua na sa estrutura e presentacin de resultados. B1.3. Busca guiada de informacin en internet e noutros soportes. B1.4. Elaboracin guiada de textos escritos bsicos, murais, paneis, esquemas ou presentacins para recoller conclusins. B1.1. Buscar, seleccionar informacin de forma guiada e comunicar os resultados en diferentes soportes. CNB1.1.2. Manifesta certa autonoma na observacin e na planificacin de accins e tarefas e ten iniciativa na toma de decisins. CAA CMCCT CSIEE a b c m B1.5. O traballo cooperativo. B1.6. Iniciacin s tcnicas de traballo. Recursos e tcnicas de traballo intelectual. B1.7. Hbitos de traballo, esforzo e responsabilidade. B1.2. Traballar de forma cooperativa, respectando os compaeiros/as, o material e as normas de convivencia. CNB1.2.1. Utiliza estratexias para traballar de forma individual e en equipo e respecta os compaeiros/as, o material e as normas de convivencia. CAA CMCCT CSC CSIEE BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE a B2.1. Identificacin do home e da B2.1. Identificar semellanzas e CNB2.1.1. Identifica semellanzas e CMCCT 27. 27 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO PRIMEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave diferenzas entre as persoas valorando a diversidade. CSC CNB2.1.2. Recoece partes do propio corpo. CMCCT CSC b e d h k m muller como seres vivos. B2.2. Comparacin con outros seres vivos. B2.3. Observacin de igualdades e diferenzas entre as persoas. B2.4. Identificacin das partes do corpo humano. B2.5. Identificacin e verbalizacin de emocins (medo, tristura, enfado, ledicia) e sentimentos propios e alleos. diferenzas entre as persoas valorando a diversidade. CNB2.1.3. Verbaliza e comparte emocins e sentimentos propios e alleos. CMCCT CCL CSC CNB2.2.1. Relaciona a vida saudable cunha alimentacin adecuada. CMCCT CSC a b d h k m B2.6. Hbitos que inflen nunha vida saudable: alimentacin variada e equilibrada, a hixiene persoal, o exercicio fsico regulado, o descanso e a adecuada utilizacin do tempo de lecer. B2.2. Coecer e valorar a relacin entre o benestar e a prctica de determinados hbitos: a hixiene persoal, a alimentacin variada, o exercicio fsico regulado sen excesos ou o descanso diario. CNB2.2.2. Relaciona o exercicio fsico, os hbitos de hixiene e o tempo de lecer coa propia sade. CMCT CSC b c e B2.7. Identificacin de alimentos diarios necesarios. B2.8. Anlise e costumes na alimentacin diaria. B2.3. Desear, de forma colectiva, un men semanal de merendas saudables para o recreo. CNB2.3.1. Analiza os seus costumes na alimentacin diaria e aplica o men semanal de merendas na escola. CMCCT CSIEE 28. 28 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO PRIMEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave g h BLOQUE 3. OS SERES VIVOS CNB3.1.1. Explica as principais diferenzas entre plantas e animais empregando diferentes soportes. CMCCT CCL e h l B3.1. Os seres vivos: as plantas e os animais. B3.2. Identificacin das caractersticas e dos comportamentos de animais e plantas para adaptarse ao seu medio. B3.1. Identificar e explicar en diferentes soportes, as principais caractersticas das plantas e dos animais. CNB3.1.2. Identifica e describe, con criterios elementais, animais e plantas do seu contorno. CMCCT CCL a b c e h i j l m o B3.3. Observacin e identificacin de animais e plantas do contorno. B3.4. Clasificacin e rexistro dos seres vivos do contorno segundo criterios observables e variados empregando diferentes soportes. B3.5. Valoracin da responsabilidade no coidado de plantas e animais domsticos e do contorno. B3.2. Observar e identificar, de maneira elemental e en equipo, algn ser vivo no seu medio natural ou na aula e comunicar de xeito oral e escrito os resultados, empregando diferentes soportes. CNB3.2.1. Recolle datos a partir da sa observacin e comuncaos empregando diferentes soportes. CMCCT CCL CAA CSIEE CD 29. 29 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO PRIMEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA CNB4.1.1. Reduce, reutiliza e recicla obxectos na escola. CMCCT CSC CSIEE a b e h B4.1. Tarefas de reducin, reutilizacin e reciclaxe na escola e no seu contorno prximo. B4.2. Uso responsable da auga na vida coti B4.3. Identificacin do rudo como unha forma de contaminacin acstica e de fontes sonoras do contorno prximo. B4.1. Adoptar medidas de proteccin medioambientais e poelas en prctica na escola. CNB4.1.2. Identifica e adopta medidas de uso responsable da auga na escola. CMCCT CSC b g h B4.4. Exploracin de materiais e obxectos do contorno para identificar propiedades fsicas observables (cor, dureza, cheiro, sabor e textura) e a sa utilidade. B4.2. Experimentar e manipular instrumentos e obxectos sinxelos de uso cotin identificando algunhas propiedades fsicas. CNB4.2.1. Identifica cor, dureza, cheiro, sabor e textura en materiais e obxectos de uso cotin. CMCCT BLOQUE 5. A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS a b c B5.1. Observacin e clasificacin de aparellos e mquinas sinxelas do contorno identificando a sa utilidade e evitando estereotipos sexistas. B5.1. Manexar obxectos e aparellos simples domsticos e escolares, describir os seus materiais e o seu funcionamento CNB5.1.1. Coece e nomea os oficios das persoas do seu contorno e evita estereotipos sexistas. CMCCT CSC CCL 30. 30 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO PRIMEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave d e h j m B5.2. Manipulacin e observacin do funcionamento de aparellos sinxelos domsticos e escolares (lapis, afialapis, telfono, balanza, tesoira, espremedor etc.) B5.3. Montaxe e desmontaxe de xogos e obxectos sinxelos relacionados coa vida coti. e utilizalos con seguridade evitando estereotipos sexistas. CNB5.1.2. Identifica e manexa algns aparellos e mquinas simples de uso cotin empregndoos con seguridade e evitando estereotipos sexistas. CMCCT CSC CSIEE CNB5.2.1. Identifica e nomea correctamente as partes dun ordenador cando traballa con el. CMCCT CD CCL a b h i B5.4. Identificacin dos compoentes bsicos dun ordenador. B5.5 Coidado dos recursos informticos. B5.2. Empregar o ordenador identificando os compoentes bsicos e coidando o seu uso. CNB5.2.2. Emprega o ordenador de forma guiada e fai un bo uso. CMCCT CD 31. 31 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO SEGUNDO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA CNB1.1.1. Busca e selecciona informacin de forma guiada e comunica o resultado de forma oral e escrita, de maneira limpa, clara e ordenada, en diferentes soportes. CAA CCL CMCCT CSIEE CCEC CD b e h i j B1.1. Iniciacin actividade cientfica. B1.2. Realizacin de proxectos con gua na sa estrutura e presentacin de resultados. B1.3. Busca guiada de informacin en internet e noutros soportes. B1.4. Elaboracin guiada de textos escritos bsicos, murais, paneis, esquemas ou presentacins para recoller conclusins. B1.1. Iniciarse na actividade cientfica a travs de proxectos: buscar, seleccionar informacin de forma guiada e comunicar os resultados en diferentes soportes. CNB1.1.2. Manifesta certa autonoma na observacin e na planificacin de accins e tarefas e ten iniciativa na toma de decisins. CAA CMCCT CSIEE a b c m B1.5. O traballo cooperativo. B1.6. Iniciacin s tcnicas de traballo. Recursos e tcnicas de traballo intelectual. B1.7. Hbitos de traballo, esforzo e responsabilidade. B1.2. Traballar de forma cooperativa, respectando os compaeiros/as, o material e as normas de convivencia. CNB1.2.1. Utiliza estratexias para traballar de forma individual e en equipo e respecta os compaeiros/as, o material e as normas de convivencia. CAA CMCCT CSC CSIEE BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE 32. 32 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO SEGUNDO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave CNB2.1.1. Identifica e describe as partes do corpo humano e comprao co doutros seres vivos. CMCCT CCL CSC CNB2.1.2. Recoece a respiracin e a nutricin como funcins vitais. CMCCT b e d h k m B2.1. Identificacin e observacin das partes do corpo humano. B2.2. Relacin co medio e co seu contorno. B2.3. Recoecemento da respiracin e da nutricin como funcins vitais. B2.4. Aceptacin do propio corpo e do dos demais, coas sas limitacins e posibilidades. B2.5. Identificacin e verbalizacin de emocins (medo, tristura, enfado, ledicia, felicidade) e sentimentos propios e alleos. B2.1. Identificar semellanzas e diferenzas entre as persoas valorando a diversidade. CNB2.1.3. Verbaliza e comparte emocins e sentimentos propios e alleos. CMCCT CSC CCL CNB2.2.1. Coece algn trastorno alimentario e as estratexias para a sa prevencin. CMCCT CSC CAA a b d h k m B2.6. Hbitos saudables: alimentacin, hixiene, exercicio fsico e descanso. B2.7. Hbitos de prevencin de enfermidades e de accidentes no seu contorno e identificacin de comportamentos apropiados de actuacin cando se producen. B2.2. Relacionar os hbitos de alimentacin, hixiene, exercicio fsico e descanso coa sade e coa enfermidade. CNB2.2.2. Relaciona o exercicio fsico, o descanso e a adecuada alimentacin coa propia sade. CMCCT CSC b c B2.8. Pirmide alimentaria. B2.9. Alimentos diarios necesarios. B2.3. Desear, de forma colectiva, un men semanal de CNB2.3.1. Identifica os alimentos diarios necesarios aplica o men semanal de CMCCT 33. 33 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO SEGUNDO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave e h B2.10. Anlise de costumes na alimentacin diaria. merendas saudables para o recreo. merendas na escola. BLOQUE 3. OS SERES VIVOS CNB3.1.1. Explica as diferenzas entre seres vivos e inertes observando o seu contorno. CMCCT CCL g e l B3.1. Diferenzas entre seres vivos e inertes. B3.2. Identificacin das caractersticas e dos comportamentos de animais e plantas para adaptarse ao seu medio, tendo en conta o seu contorno. B3.1. Identificar as principais caractersticas e comportamentos de animais e plantas para adaptarse ao seu medio, tendo en conta o seu contorno. CNB3.1.2. Identifica e describe animais e plantas do seu contorno, empregando diferentes soportes. CMCT CCL b c e h i j l m o B3.3. Observacin dun animal ou dunha planta no seu medio natural ou reproducindo o medio na aula, empregando diferentes soportes: orais, escritos, grficos, informticos, fotogrficos... B3.4. Rexistro elemental da observacin e do contraste de datos entre os compaeiros/as. B3.5. Valoracin da responsabilidade no coidado de plantas e animais domsticos. B3.2. Observar e rexistrar, de maneira elemental e en equipo, algn ser vivo no seu medio natural ou na aula e comunicar de xeito oral e escrito os resultados, empregando diferentes soportes. CNB3.2.1. Nomea e clasifica, con criterios elementais a partir da observacin, seres vivos do seu contorno adoptando hbitos de respecto. CMCCT CCL CSC 34. 34 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO SEGUNDO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave B3.6. Respecto polos seres vivos do contorno. BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA CNB4.1.1. Valora e aplica usos responsables da auga na escola. CMCCT CSC CCL a b e g h B4.1. Recoecemento da presenza da auga e do aire no medio fsico. B4.2. Uso responsable da auga e valoracin da importancia do aire limpo para a vida. B4.3. Tarefas de reducin, reutilizacin e reciclaxe na escola e no seu contorno prximo. B4.1. Identificar e describir a auga e o aire como recursos fundamentais para a vida, e tomar conciencia da necesidade do seu uso responsable. CNB4.1.2. Reduce, reutiliza e recicla residuos na escola. CMCT CSC CSIEE CNB4.2.1 Realiza experiencias sinxelas sobre os efectos da aplicacin dunha forza en situacins da vida cotin. CMCCT CAA CSIEE b g h B4.4. Observacin dos efectos da aplicacin dunha forza. B4.5 Realizacin de experiencias sinxelas para analizar efectos das forzas sobre obxectos e movementos cotins. B4.2. Realizar experiencias sinxelas para analizar efectos das forzas sobre obxectos e movementos cotins. CNB4.2.2 Analiza os efectos das forzas sobre obxectos e movementos cotins. CMCT CAA CSIEE BLOQUE 5. A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS a B5.1. Observacin e clasificacin de B5.1. Observar, manexar e CNB5.1.1. Identifica e coece a CMCCT 35. 35 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO SEGUNDO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave diversidade de mquinas do seu contorno e os beneficios que producen na vida coti. CSC CNB5.1.2. Coece os oficios das persoas do seu contorno e valora a importancia de cada profesin, a responsabilidade e a contribucin social, evitando estereotipos sexistas. CMCCT CSC b c d e h m aparellos e mquinas sinxelas do contorno identificando a sa utilidade evitando estereotipos sexistas. B5.2. Manipulacin e observacin do funcionamento de obxectos, aparellos simples domsticos e escolares, das partes que os compoen e da enerxa que necesitan para funcionar. B5.3. Prevencin de riscos no emprego de mquinas e aparellos de uso cotin. clasificar obxectos e aparellos simples domsticos e escolares identificando a sa utilidade, as partes que os compoen e a enerxa que empregan. CNB5.1.3. Manexa obxectos simples de uso cotin identificando as situacins que poden xerar risco e estereotipos sexistas. CMCCT CSC CNB5.2.1. Identifica e describe as partes dun ordenador durante o seu uso. CMCCT CD CCL a b h i B5.4. Identificacin dos compoentes bsicos dun ordenador. B5.5 Coidado dos recursos informticos. B5.2. Empregar o ordenador identificando os compoentes bsicos e coidando o seu uso. CNB5.2.2. Emprega o ordenador de forma guiada e fai un bo uso. CMCCT CD 36. 36 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO TERCEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA CNB1.1.1. Busca, selecciona e organiza a informacin importante, obtn conclusins e comunica o resultado de forma oral e escrita de maneira ordenada, clara e limpa, en diferentes soportes. CAA CCL CMCCT CSIEE CD b e g h i B1.1. Realizacin de proxectos e presentacin de resultados. B1.2. Busca guiada de informacin en internet e noutros soportes. B1.3. Utilizacin bsica de tratamento de textos para a presentacin de traballos. B1.1. Realizar un proxecto para a obtencin dun produto como resultado dun problema formulado, elaborando con certa autonoma documentacin sobre o proceso. CNB1.1.2. Manifesta certa autonoma na observacin, planificacin e execucin de accins e tarefas e ten iniciativa na toma de decisins. CAA CMCCT CSIEE b e h B1.4. Iniciacin actividade cientfica. B1.2. Establecer conxecturas de sucesos ou problemas que ocorren no seu contorno por medio da observacin, e obter unha informacin. CNB1. 2.1. Establece conxecturas de sucesos ou problemas do seu contorno mediante a observacin obtn unha informacin. CAA CMCCT CSIEE a b c m B1.5. O traballo cooperativo. B1.6. Tcnicas de estudo e traballo. B1.7. Hbitos de traballo, esforzo e responsabilidade. B1.3. Traballar de forma cooperativa apreciando o coidado pola seguridade propia e a dos seus compaeiros/as, CNB1.3.1. Utiliza estratexias para traballar de forma individual e en equipo amosando habilidades para a resolucin pacfica de conflitos. CAA CMCT CSC CSIEE 37. 37 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO TERCEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave coidando as ferramentas e facendo un uso axeitado dos materiais. BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE CNB2.1.1. Explica a morfoloxa externa do propio corpo, o seu funcionamento nun sentido global e os cambios nas distintas etapas da vida. CMCCTg k B2.1. O corpo humano e o seu funcionamento. B2.2. As funcins vitais. Importancia dos sentidos en relacin co medio. B2.3. Recoecemento dos cambios fsicos e persoais nas diferentes etapas da vida das persoas. B2.1. Coecer a morfoloxa externa do propio corpo e os rganos mis importantes para o seu funcionamento. CNB2.1.2. Coece os principais rganos vitais e entende a sa importancia no funcionamento do organismo. CMCCT CNB2. 2.1 Emprega hbitos de hixiene, de exercicio e de alimentacin sa na escola. CMCCT CSC a b c d g k m B2.4. Sade e enfermidade. B2.5. Hbitos saudables: alimentacin, hixiene, exercicio fsico e descanso. B2.6 Factores que producen as enfermidades mis habituais: carie, obesidade, gripe, catarros... B2.7. Coecemento de si mesmo e dos demais: emocins e sentimentos propios e alleos. B2.2. Identificar e explicar as consecuencias para a sade e o desenvolvemento persoal de determinados hbitos de alimentacin, hixiene, exercicio fsico e descanso deseando protocolos para a sa prevencin. CNB2.2.2. Recoece algns factores causantes das enfermidades mis habituais (caries, catarros, gripe e obesidade) e aplica actuacins para sa prevencin. CMCCT 38. 38 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO TERCEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave B2.8. A relacin cos demais. Toma de decisins. B2.9 A igualdade entre homes e mulleres. CNB2.3.1. Clasifica alimentos en funcin dos nutrientes principais. CMCCTB2.10. Clasificacin dos alimentos en funcin dos nutrientes principais. B2.11. Pirmide alimentaria. B2.12. Anlise de dietas equilibradas. B2.3. Desear un men equilibrado para a sa idade. CNB2.3.2. Diferencia entre dieta equilibrada e non equilibrada e elabora un men saudable na escola. CMCCT CSC CSIEE BLOQUE 3. OS SERES VIVOS CNB3.1.1. Observa, identifica e recoece as caractersticas bsicas e clasifica animais vertebrados e invertebrados do seu contorno, con criterio cientfico. CMCCT CSIEE CNB3.1.2. Observa, identifica e recoece as caractersticas das plantas do seu contorno e clasifcaas con criterio cientfico. CMCCT CCL CSIEE b g e l i o B3.1. Diferenza entre seres vivos e inertes. B3.2. Identificacin de animais e de plantas como seres vivos. B3.3. Clasificacin de animais vertebrados e invertebrados a partir de caractersticas observables. B3.4. Clasificacin das plantas (herbas, arbustos e rbores) a partir de caractersticas observables. B3.1. Identificar e clasificar, con criterios cientficos, animais e plantas do seu contorno prximo, recoecer as sas caractersticas principais e buscar informacin en fontes variadas. CNB3.1.3. Utiliza claves e guas para a CMCCT 39. 39 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO TERCEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave B3.5. Utilizacin guiada de claves e de guas de animais e plantas para a clasificacin e identificacin dalgunhas especies existentes en Galicia. B3.6. Identificacin de cambios observables que se producen nos seres no contorno. clasificacin de animais e plantas. CAA CNB3.2.1. Coece as funcins de relacin, reproducin e alimentacin dun ser vivo e as explica empregando diferentes soportes. CMCCTa b c e h i j l m o B3.7. Observacin e comparacin das diversas maneiras en que os seres vivos realizan as funcins vitais utilizando instrumentos apropiados e medios audiovisuais e tecnolxicos da maneira mis precisa e rigorosa posible. B3.8. Valoracin da biodiversidade e interese pola sa conservacin. B3.2. Observar e rexistrar de forma cooperativa, algn proceso asociado ao ciclo vital dun ser vivo, no seu medio ou na aula. Comunicar de xeito oral e escrito os resultados, empregando soportes textuais variados. CNB3.2.2. Rexistra e comunica de xeito oral e escrito os resultados da observacin do ciclo vital previamente planificado. CMCCT CCL CSIEE CD BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA a b B4.1. Fontes de enerxa. A enerxa e os cambios. B4.1. Identificar, a partir de exemplos da vida coti, usos dos recursos naturais e CNB4.1.1 Coece algunhas fontes de enerxa, os seus usos e a sa CMCCT CSC 40. 40 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO TERCEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave intervencin na vida coti.c g h B4.2. Intervencin da enerxa na vida coti. B4.3. Uso responsable dos recursos naturais do planeta. Aforro enerxtico. B4.4. A producin de residuos, a contaminacin e o impacto ambiental. B4.5. Desenvolvemento de actitudes individuais e colectivas fronte a determinados problemas mediombientais. consecuencias dun uso inadecuado facendo fincap no aforro enerxtico e no impacto medioambiental. CNB4.1.2. Emprega actitudes responsables de aforro enerxtico e de recollida de residuos na escola. CMCCT CSC CNB4.2.1. Explica os cambios de estado da auga en fenmenos naturais e situacins da vida cotin. CMCCT CCL b e g h B4.6. Cambios de estado da auga. B4.7. O ciclo da auga. B4.8. Identificacin de forzas coecidas que fan que os obxectos se movan ou deformen. B4.2. Realizar experiencias sinxelas e pequenas investigacins para recoecer os cambios de estado da auga e os efectos de forzas coecidas no movemento dos corpos. CNB4.2.2. Realiza experiencias sinxelas para identificar as forzas que fan que os obxectos se movan en situacins reais. CMCCT CNB4.3.1. Compara densidades de diferentes sustancias que emprega diariamente con respecto auga. CMCCTb g h B4.9. Identificacin de compoentes e preparacin dunha mestura. B4.3. Realizar mesturas sinxelas con sustancias relacionadas coa vida domstica e do contorno, achegando conclusins sobre os resultados. CNB4.3.2. Realiza algunhas mesturas de uso domstico e presenta conclusins dos CMCCT 41. 41 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO TERCEIRO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave resultados. BLOQUE 5: A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS CNB5.1.1. Coece e emprega obxectos, aparellos e mquinas sinxelas de uso cotin na escola analizando o seu funcionamento. CMCCTa b e g B5.1. Manipulacin e observacin do funcionamento de obxectos, aparellos e mquinas sinxelas (bicicleta, xoguetes, mbiles, tesoiras, roda, manivelas, espremedor, reloxo, pinzas, triturador...). B5.2. Importancia da ciencia e da tecnoloxa para mellorar as condicins de vida e de traballo. B5.1. Manipular e observar o funcionamento de aparellos e mquinas sinxelas simples e das complexas mis habituais e observar o seu uso na vida coti. CNB5.1.2. Identifica e explica a enerxa que empregan obxectos, aparellos e mquinas sinxelas de uso habitual na vida coti. CMCCT CCL CSC CNB5.2.1. Identifica e describe oficios en funcin dos materiais, das ferramentas e das mquinas que empregan. CMCCT CCL CSC a b c d e g h j m B5.3. Planificacin e realizacin dalgn obxecto ou mquina de construcin sinxela. B5.4. Manexo de ferramentas, aparellos e mquinas de uso domstico, superando estereotipos sexistas. B5.5. Prevencin de riscos no emprego de mquinas de uso cotin. B5.2. Planificar e realizar a construcin de forma cooperativa dalgn obxecto ou mquina sinxela para a resolucin dun problema formulado e presentar os resultados en diferentes soportes. CNB5.2.2. Aplica os coecementos ao deseo e construcin dalgn obxecto ou aparello sinxelo, empregando operacins matemticas no clculo previo, as como as tecnolxicas: unir, cortar, pegar... CMCCT CCEC CD 42. 42 REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO CUARTO Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA CNB1.1.1. Busca, sele