FATMANA KAYA

Ülkemizde Çocuk Hakları

Konusundaki Çalı malarş

Çocukluk fiziksel, bili sel, psikolojik ve sosyal şÇocukluk fiziksel, bili sel, psikolojik ve sosyal şgeli me açısından insan hayatında özel bir dönemi şgeli me açısından insan hayatında özel bir dönemi şi aret eder, nasıl biri olaca ımızı belirleyen en ş ği aret eder, nasıl biri olaca ımızı belirleyen en ş ğönemli ya amsal dönemlerden biridirşönemli ya amsal dönemlerden biridirş

Çocuk hakları her çocu un geli ip maksimum ğ şÇocuk hakları her çocu un geli ip maksimum ğ şpotansiyeline ula abildi i, iddet ve yokluktan ş ğ şpotansiyeline ula abildi i, iddet ve yokluktan ş ğ şuzak, sa lıklı olabildi i, oynayıp ö renebildi i ğ ğ ğ ğuzak, sa lıklı olabildi i, oynayıp ö renebildi i ğ ğ ğ ğortamlarda güven içinde ve bakılıp büyütüldü ü bir ğortamlarda güven içinde ve bakılıp büyütüldü ü bir ğçocuklu u i aret eder... ğ şçocuklu u i aret eder... ğ ş

BM Çocuk Haklarına dair Sözle me ş(ÇHS)

20 Kasım 1989 kabul20 Kasım 1989 kabul, , 2 Eylül 1990 yürürlü e giri ğ ş2 Eylül 1990 yürürlü e giri ğ ş Türkiye’de 1995’te yürürlü e girdiğTürkiye’de 1995’te yürürlü e girdiğ

ki ülke dı ında dünyadaki tüm ülkeler özle me’nin İ ş Ş şki ülke dı ında dünyadaki tüm ülkeler özle me’nin İ ş Ş şgeçerlili ini kabul ettiler (193 Devlet - 29 Eylül 2009) ğgeçerlili ini kabul ettiler (193 Devlet - 29 Eylül 2009) ğ

ki htiyari Protokolİ İki htiyari Protokolİ İ (2000) (2000)

Çocukların Silahlı Çatı malara Dahil Olmaları konusunda şÇocukların Silahlı Çatı malara Dahil Olmaları konusunda şhtiyari Protokol İhtiyari Protokol İ Türkiye’de 2002’de yürürlü e girdiğ Türkiye’de 2002’de yürürlü e girdiğ

Çocuk Satı ı, Fuh u ve Pornografisi ile ilgili htiyari ş ş İÇocuk Satı ı, Fuh u ve Pornografisi ile ilgili htiyari ş ş İProtokol Protokol Türkiye’de 2002’de yürürlü e girdiğ Türkiye’de 2002’de yürürlü e girdiğ

ÇHS Semsiye HaklarÇHSnin kapsamı:ÇHSnin kapsamı:

Hizmet saglanması hakkıHizmet saglanması hakkı: kaynaklar, beceriler, : kaynaklar, beceriler, her çocu un ya aması, sa lıklı bir ekilde ğ ş ğ şher çocu un ya aması, sa lıklı bir ekilde ğ ş ğ şhayatta kalması ve potansiyeline ula abilmesi şhayatta kalması ve potansiyeline ula abilmesi şiçin geli mesi için gerekli hizmetlerşiçin geli mesi için gerekli hizmetlerşKorunma hakkıKorunma hakkı: çocukların ihmal, istismar, : çocukların ihmal, istismar, sömürü, kötü muamele, iddetin her türünden şsömürü, kötü muamele, iddetin her türünden şkorunması, çocu un insanlık onurunu, hayatta ğkorunması, çocu un insanlık onurunu, hayatta ğkalmasını ve geli imini tehdit eden yeti kin ki i ş ş şkalmasını ve geli imini tehdit eden yeti kin ki i ş ş şve kurumlardan koruyacak mekanizmaların ve kurumlardan koruyacak mekanizmaların kurulmasıkurulması

Katılım hakkıKatılım hakkı: çocuklara kendi haklarının : çocuklara kendi haklarının hayata geçmesini sa layacak mekanizmarda ğhayata geçmesini sa layacak mekanizmarda ğkararları etkileyebilecek katılım alanları kararları etkileyebilecek katılım alanları sa lanması, etkin birer birey olarak toplum ğsa lanması, etkin birer birey olarak toplum ğhayatına katılımlarının sa lanmasığhayatına katılımlarının sa lanmasığ

• Ayrım gözetmeme (m.2)• Çocuğun yüksek yararı (m.3)

• Yasama, hayatta kalma ve gelişme (m.6)

• Katılım (m.12)

• Kaynaklar ve uygulama (m.4)

Çocuk hakları temelli yakla ımşHer çocuk Her çocuk e it de erde ş ğe it de erde ş ğ insandırinsandır

Her çocu un potansiyeline ula ması için ğ şHer çocu un potansiyeline ula ması için ğ ş ya ama, şya ama, şhayatta kalma ve geli me hakkışhayatta kalma ve geli me hakkış vardır vardır

Her çocuk kendi durumunu anlar ve bizeHer çocuk kendi durumunu anlar ve bize tecrübelerini sunabilirtecrübelerini sunabilir

Çocukların Çocukların yeterli kaynak ayrılarakyeterli kaynak ayrılarak öncelikli öncelikli menfaatlerininmenfaatlerinin kar ılanmasına hakkı vardırş kar ılanmasına hakkı vardırş

Türkiye’de durum

Türkiye nüfusunun yakla ık % 35’i 18 ya ının ş şTürkiye nüfusunun yakla ık % 35’i 18 ya ının ş şaltındadır altındadır

Her türlü hukuki ve politikaya yönelik geli me şHer türlü hukuki ve politikaya yönelik geli me şTürkiye’nin nüfusunun üçte birini olu turan şTürkiye’nin nüfusunun üçte birini olu turan şçocuklarla, özel korunmaya ihtiyaç duyan çocuklarla, özel korunmaya ihtiyaç duyan çocuklarla do rudan ili kilidir.ğ şçocuklarla do rudan ili kilidir.ğ ş

Peki ya , Çocuklarımız ?

iddet görüyorlar…Ş

Küçük Ya ta Evlendiriliyorlar…ş

Küçük ya ta baskı görüyorlar…ş

Okula gidemiyorlar…

Türkiye, son 25 yılda hızlı ve önemli de i imler ğ şTürkiye, son 25 yılda hızlı ve önemli de i imler ğ şyasamı tır. ç göç, hızlı kentle me, bölgesel ş İ şyasamı tır. ç göç, hızlı kentle me, bölgesel ş İ şfarklılıklar, ekonomik krizler, yoksulluk, çocuk ve farklılıklar, ekonomik krizler, yoksulluk, çocuk ve genç nüfusun büyüklü ü, i sizlik, küreselle me, ğ ş şgenç nüfusun büyüklü ü, i sizlik, küreselle me, ğ ş şbilgi teknolojileri, aile içi iddet, çocuk şbilgi teknolojileri, aile içi iddet, çocuk şbüyütmedeki gelenekler, toplumsal cinsiyet büyütmedeki gelenekler, toplumsal cinsiyet e itsizlikleri, tutarlı çocuk ve gençlik şe itsizlikleri, tutarlı çocuk ve gençlik şpolitikalarının ve yasal çerçevenin yoklu u, ğpolitikalarının ve yasal çerçevenin yoklu u, ğterörizm, bunların tümü Türkiye’deki tüm terörizm, bunların tümü Türkiye’deki tüm çocukların durumu üzerinde rol oynamaktadır.çocukların durumu üzerinde rol oynamaktadır.

Türkiye’de çalı malarş

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) kısıtlı bütçesi ve insan kayna ıyla, ğ(SHÇEK) kısıtlı bütçesi ve insan kayna ıyla, ğçocuklara yönelik tüm sosyal hizmetleri ve çocuk çocuklara yönelik tüm sosyal hizmetleri ve çocuk koruma hizmetlerini sa lama gibi dev bir ğkoruma hizmetlerini sa lama gibi dev bir ğsorumlulu un yanısıra, ÇHS’nin ve ek ğsorumlulu un yanısıra, ÇHS’nin ve ek ğprotokollerinin genel uygulamalarını izleme protokollerinin genel uygulamalarını izleme sürecini koordine etme sorumlulu una sahiptir. ğsürecini koordine etme sorumlulu una sahiptir. ğÇocuk haklarına ili kin di er önleyici ve koruyucu ş ğÇocuk haklarına ili kin di er önleyici ve koruyucu ş ğservisler hukusal hükümlere paralel olarak servisler hukusal hükümlere paralel olarak oldukça da ınık durumdadır.ğoldukça da ınık durumdadır.ğ

Sa lık Bakanlı ı, Milli E itim Bakanlı ı, ğ ğ ğ ğAdalet Bakanlı ı, çi leri Bakanlı ı, Maliye ğ İ ş ğ

Bakanlı ı gibi çocu u do rudan ğ ğ ğilgilendiren kurumların görev ve

sorumlulukları çocuk hakları açısından belli mi?

Türkiye’den örnekler

Çocuk katılımı ile ilgili Çocuk katılımı ile ilgili SHÇEK tarafında yürütülen SHÇEK tarafında yürütülen Çocuk Hakları Tanıtım Kampanyası ve MEB Çocuk Hakları Tanıtım Kampanyası ve MEB tarafından yürütülen “Söz Bende Artık!” tarafından yürütülen “Söz Bende Artık!” çalı maları…şçalı maları…ş

Çocugun adalet sürecinde ya ının belirlenmesi, ceza şÇocugun adalet sürecinde ya ının belirlenmesi, ceza şehliyeti olup olmadı ının belirlenmesi a amasında ğ şehliyeti olup olmadı ının belirlenmesi a amasında ğ şAdli Tıp Kurumunun güçlendirilmesi...Adli Tıp Kurumunun güçlendirilmesi...

Sadece Ankara’da her gün yakla ık 400 vaka Adli Tıp şSadece Ankara’da her gün yakla ık 400 vaka Adli Tıp şKurumundan geçmekte ve bu da Kurumun çocu a ğKurumundan geçmekte ve bu da Kurumun çocu a ğözgü bakı açısının olmasını engellemektedir.şözgü bakı açısının olmasını engellemektedir.ş

Örnek: iddeti önlemeş

Türkiye Hükümeti çocuğa karşı şiddeti ortadan kaldırmak Türkiye Hükümeti çocuğa karşı şiddeti ortadan kaldırmak için uluslararası ve ulusal ortamda kararlı olduklarını için uluslararası ve ulusal ortamda kararlı olduklarını gösterdiler. Örnegin, Avrupa Konseyi’nin Avrupa çapında gösterdiler. Örnegin, Avrupa Konseyi’nin Avrupa çapında yürüttüğü “çocuğa karsı şiddete son” kampanyasına yürüttüğü “çocuğa karsı şiddete son” kampanyasına destek verdiklerini belirttiler; Türkiye Cumhuriyeti destek verdiklerini belirttiler; Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı 30 Temmuz 2007’de Avrupa Konseyi İnsan Başbakanı 30 Temmuz 2007’de Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri’ne gönderdiği destek mektubunda ve Hakları Komiseri’ne gönderdiği destek mektubunda ve Çocuktan Sorumlu Devlet Bakanı (2008) Nimet Çubukçu Çocuktan Sorumlu Devlet Bakanı (2008) Nimet Çubukçu imza kampanyasına destek vermiştir.imza kampanyasına destek vermiştir.

Çocuk hakları hayata geçecekse, bu ancak Çocuk hakları hayata geçecekse, bu ancak çocuklarla do rudan ya da dolaylı çalı anların ğ şçocuklarla do rudan ya da dolaylı çalı anların ğ şbu hakları anlayıp saygı göstermesiyle olurbu hakları anlayıp saygı göstermesiyle olur

Bölgesel e itimğICC ve CRED-PRO 2 - 5 Aralık 2008 tarihlerinde ICC ve CRED-PRO 2 - 5 Aralık 2008 tarihlerinde GDA/BDT bölgesinden gelen çocuk sa lı ı ğ ğGDA/BDT bölgesinden gelen çocuk sa lı ı ğ ğçalı anları ve çocuk ombudsları ile e itimini ş ğçalı anları ve çocuk ombudsları ile e itimini ş ğgerçekle tirdişgerçekle tirdiş

Çocuk hakları, sa lık çalı anları gibi ğ şÇocuk hakları, sa lık çalı anları gibi ğ şçocuklarla do rudan ve dolaylı çalı an ğ şçocuklarla do rudan ve dolaylı çalı an ğ şherkes için güçlü bir yasal araç herkes için güçlü bir yasal araç sa lamaktadır. Bu araç ile daha iyi ğsa lamaktadır. Bu araç ile daha iyi ğpolitikalar, programlar, toplumsal projeler politikalar, programlar, toplumsal projeler gerçekle ece i gibi sahada çalı anların ş ğ şgerçekle ece i gibi sahada çalı anların ş ğ şhesapverebilirli i ve i kalitesi de ğ şhesapverebilirli i ve i kalitesi de ğ şartacaktır. artacaktır.

Çocuklarımız gelece imizdir. Bu yüzden e er iyi bir ğ ğÇocuklarımız gelece imizdir. Bu yüzden e er iyi bir ğ ğgelecek istiyorsak ; onların haklarına saygı gelecek istiyorsak ; onların haklarına saygı göstermeli , gerekeni yapmalıyız. Onlar Sevgiyi, göstermeli , gerekeni yapmalıyız. Onlar Sevgiyi, okumayı, oynamayı , gülmeyi hak ediyorlar… Tıpkı okumayı, oynamayı , gülmeyi hak ediyorlar… Tıpkı bir zamanlar hepimizin hak etti i ve gelecekte de ğbir zamanlar hepimizin hak etti i ve gelecekte de ğkendi çocuklarımızın hak edece i gibi.. ğkendi çocuklarımızın hak edece i gibi.. ğ