1. Agnieszka K Fizjoterapia SUM II, grupa 2 2. Etiologia Zmiany patologiczne wywoujce dolegliwoci blowe s bardzo zrnicowane i uwarunkowane zarwno czynnikami zewntrznymi jak wieloma stanami wewntrznymi i chorobami organizmu. 3. Najczeciej wystpuj zmiany w krku i stawach midzywyrostkowych, ale mog si one umiejscawia rwnie w wizadach, przyczepach miniowych i mie swoje rdo w zmianach okookrgosupowych. Przyczyn zmian mog by ponadto zmiany wrodzone i nabyte krgw i krgosupa, zaburzenia statyczne, przecienia cywilizacyjne, zwyrodnienia zwizane ze starzeniem si org,. zaburzenia mineralizacji koca i ch. krgosupa. 4. Klasyfikacja Wyke`a A) Pierwotne 1) Skrne i podskrne 2) Miniowo-powiziowe 1) Uraz 2) Skurcz 3) Zmczenie 4) Zapalenie 3) Stawowo-wizadowe 1) Wizada krgosupa 2) Nasady i stawy krzyowo-biodrowe 4) Kostny 1) rdkrgowy 2) Okostnowy 5) Naczyniowy 6) Twardwkowy B) Wtrny bl krzya 1) Uszkodzenia kompresyjne 2) Uszkodzenia zwyrodnieniowe C) Udzielony 1) Ginekologiczny 2) Moczowy 3) Grucz. krokowy 4) Wyr. robaczkowy D) Psychosomaytyczny 1) Depresje i stany lekowe 2) Histeria 3) Symulacja 5. 1) Spondylogenne Pochodzce od krka m-krgowego, wynikajce ze zmian kostno stawowych 2) Neurogenne podranienie korzeni nerwowych 3) Osteogenne zaburzenia metaboliczne, ch. nowotworowa, reumatologiczne 4) Jatrogenne 5) Psychogenne 6) Socjologiczne 7) Naczyniowe 8) Trzewiopochodne Klasyfikacja Browna 6. Objawy Typy objaww 1. miejscowe bl zlokalizowany w okolicy schorzenia, wzmoone napicie mini przykrgosupowych, 2. korzeniowe bl o torze promieniowania zgodnie z unerwieniem niedowady lub poraenia wiotkie zaburzenia czucia (niedoczulica, parestezje, przeczulica) objawy rozcigowe (Lasequa, Mackiewicza) zaburzenia funkcji zwieraczy zaniki mini zaburzenia troficzne 7. 3. rdzeniowe niedowady lub poraenia spastyczne, zaburzenia czucia (niedoczulica, parestezje, przeczulica) objawy piramidowe, zaniki mini, zaburzenia troficzne, zaburzenia funkcji zwieraczy 8. Cechy zespow korzeniowych Ble neuropatyczne nasilajce si przy kaszlu lub kichaniu, promieniujce do okrelonego dermatomu Objaw Lasequea Zaburzenia czucia powierzchniowego Osabienie lub zniesienie odruchw gbokich Zaniki mini Niedowady wiotkie grup miniowych 9. Objawy rzekomo korzeniowe Tpe, rozlane ble w okolicy ldwiowo-krzyowej i proksymalnej czci koczyny dolnej zalenie od pozycji chorego Ograniczenie sprawnoci ruchowej przez bl Wzmoone napicie mini przykrgosupowych Bolesno uciskowa mini w punktach spustowych (trigger points) Bolesno uciskowa wyrostkw kolczystych 10. Podsumowujc: ble w odcinku ldwiowo-krzyowym s spowodowane Niestabilnoci m-krgow Stenoz kanau krgowego Zmianami zwyrodnieniowymi tylnych staww krgosupa 11. Niestabilno m-krgowa Niezdolno do zachowania prawidowych stosunkw anatomicznych w pozycji stojcej - utrata przez krgosup zdolnoci do zachowania waciwego mu wzorca przemieszcze pod wpywem obcie fizjologicznych. Objawy: Zmniejszenie wysokoci krka m-kregowego Rozlunieniem wizade, torebek Zmiany zwyrodnieniowe st. m-krgowych 12. Okresy niestabilnoci 1) Zmniejszenie cinienia w krku m-kr powoduje niekontrolowane rozciganie torebki i wizade, a to powoduje ble miejscowe przy zmianie pozycji 2) Nasilajca si chwiejno krgw powoduje pociganie lub ucisk korzeni przez nasad ukw, wyr. stawowe. Jeli istnieje stenoza to powstaj objawy neurologiczne 3) Utrwalaj si odksztacenia i przemieszczenia (krgozmyk zwyrodnieniowy) co powoduje zwenie wiata w kanale z wpukleniem krka m-kr. do kanau oraz wyrostkw stawowych i ukw z kostnieniem torebek stawowych i zweniem zachykw bocznych 4) Ograniczenie i zniesienie ruchomoci powoduje zwikszenie ruchomoci w segmencie ssiednim (kompensacja) 13. Czynniki warunkujce stabilno krgosupa 1) Pozakrgosupowe 1) Ustawienie miednicy 2) Dziaanie mm poladkowych 3) Cinienie w jamie brzusznej 2) Czynniki krgosupowe 1) Struktura kostna krgu 2) Ustawienie wyr. stawowych 3) Prawidowy krek m-kr 4) Prawidowy uk krgu 14. Patologia krka midzykrgowego Wymieni tutaj naley przede wszystkim przemieszczenie jdra miadystego Ta jednostka chorobowa zaczyna wystpowa w coraz to wczeniejszym okresie ycia. Przyczyna jest najczciej nieracjonalny tryb ycia prowadzcy do dezintegracji tylnej czci piercienia 15. Postacie przemieszczenia jadra miadystego Protrusio nuclei pulposi - dochodzi do pknicia wew. czci piercienia wknistego, czciowego jego uwypuklenia i dranienia ukadu nerwowego wasnego co powoduje bl okolicy L-S Moe on ustpowa po odpoczynku w pozycji lecej Haernia nuclei pulposi - dochodzi tu do przerwania piercienia wknistego na wikszej przestrzeni i uwypuklania si do kanau. Tej postaci towarzyszy najczciej bl korzeniowy. O ile nie jest do dua wypuklina ma ona szans cofnicia si, ubytek moe ulec zbliznowaceniu, a dolegliwoci blowe ustpuj 16. Prolapsus nuclei pulposi - dochodzi w momencie przerwania cigoci piercienia, a jdro miadyste wchodzi bezporednio kontakt z opona i korzeniami. Ta posta nie daje si leczy zachowawczo 17. 2015-06-28 17 Przekrj poziomy prawidowego krka midzykrgowego 18. 2015-06-28 18 Przekrj poziomy krka midzykrgowego z wczesnymi zmianami zwyrodnieniowymi 19. 19 Przekrj poziomy krka midzykrgowego z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi 20. 20 Dalszy postp zmian zwyrodnieniowych destrukcja tylnej czci piercienia wknistego 21. Zakres i lokalizacja powyszych objaww klinicznych w duej mierze uwarunkowana jest poziomem uszkodzenia krka midzykrgowego. W zalenoci od lokalizacji uszkodzenia zakres dolegliwoci korzeniowych moe by nastpujcy odc.ldwiowy): 22. Dalsza utrata waciwoci biomechanicznych prowadzi do: nadmiernego przecienia pytek granicznych ktre ulegaj sklerotyzacji (osteochondrosis intervertebralis) znacznego zblienia do siebie trzonw trzony opieraj si o siebie krawdziami, co prowadzi do reakcji chrzestno-kostnej i tworzenia wyroli brzenych trzony opieraj si o siebie krawdziami, co prowadzi do reakcji chrzestno-kostnej i tworzenia wyroli brzenych zesztywnienia segmentu za porednictwem mostkw kostnych bdcych przedueniem osteofitw lub przez zrost najpierw wknisty, potem kostny trzonu. 23. Wybrane zespoy blowe dolnego odcinka krgosupa Rwa kulszowa (ischias) oznacza zesp blowy, charakteryzujcy si wystpowaniem blu w okolicy ldwiowo-krzyowej., ktry promieniuje wzdu przebiegu nerwu kulszowego (przez poladek, tyln powierzchni uda, a do ydki i stopy). Bl ten nasila si znacznie np. przy kaszlu czy kichaniu oraz przy prbie nachylenia si. Chory przyjmuje te charakterystyczna postaw ( odruchowe boczne skrzywienie krgosupa). Nieraz towarzysz temu take niedowady mini (gwnie grupy strzakowej), a nawet zaburzenia oddawania moczu. 24. Rwa udowa (femoralgia) Jest to zesp blowy charakteryzujcy si blem w odcinku ldwiowym, krzyowym i przebiegajcym po przedniej cianie nogi, wystpuj take niedowady, parestezje, przykurcze. Objawy blowe mog by pomieszane, zaley to od stopnia i wielkoci ucisku na dany segment lub segmentw ssiadujcych ze sob 25. Cele kompleksowego leczenia usprawniajcego Usunicie blu poprzez odcienie struktur w obrbie segmentu ruchowego i farmakoterapi Wzmocnienie mini tuowia, obrczy biodrowej i uzyskanie jak najlepszej stabilizacji w segmentach krgosupa Wyksztacenie prawidowej postawy ciaa i rozwinicie dobrej sprawnoci fizycznej 26. Fizykoterapia Galwanizacja anodowa na okolice L-S, dawka 0,3-o,5 mA/cm2, czas 10-15 minut, 10-20 zabiegw jonoforeza z lidokain (+) - dziaanie przeciwblowe, sporadycznie z hydrokortyzonem (-) - dziaanie przeciwzapalne,dawka do 0,3 mA/cm2, czas 10-15 minut, 10-20 zabiegw Kpiel elektryczno-wodna cakowita, 20-50mA, czas 5- 15 min., 2-3 razy w tygodniu 27. Diadynamik, DF (1-2min), CP (1 min), MF (ok.30sek.), 6-10 zabiegw w 2 seriach TENS ,40-100 hz, natezenie do odczuc pacjenta 6-10 zabiegw w 2 seriach Laseroterapia (830-980 nm), czstotliwo 2000-2500 Hz, 1-2 serii po 7-10 zabiegw, czas zabiegu 1-2 min. Ultradwiki, 0,4- 0,8 W/cm2, 4-6 minut, 10 zabiegw w serii 28. Pole magnetyczne niskiej czstotliwoci (magnetronik) 3-8 mT, 25-50 Hz, 15-30 minut, 10 zabiegw w serii Zabiegi z zakresu ciepolecznictwa na odcinek L- S krgosupa, poladka i koczyn doln np. sollux, czas zabiegu 20-30 minut, 10 zabiegw w serii, okady borowinowe, czas trwania 20-30 minut 29. Ze wzgldu na to, e okoo 15% chorych le reaguje na ciepo w ostrym okresie, w tych przypadkach mona stosowa krioterapi (pary ciekego azotu, -150- 170o C, zimne powietrze,- 35oC) 30. Masa Masa klasyczny, 20-25 minut, 10 zabiegw, 1-2 serie Masa segmentarny 31. Manipulacje i mobilizacje Techniki manualne powinno si wcza do wstpnego leczenia ostrego blu krzya w celu uatwienia realizacji programu wicze fizycznych wymagajcych czynnego udziau chorego. 1 raz wtygodniu Jeli po 3-4 zabiegach nie nastpuje poprawa, naley manipulacje przerwa i ponownie zbada chorego. 32. Kinezyterapia Postpowanie usprawniajce dobierane jest indywidualnie do potrzeb pacjenta. Wskazana jest terapia w zastosowaniem metod takich jak: PNF, Mc Kenzie, Mulligana 33. Po czciowym ustpieniu ostrego zespou blowego stopniowo rozszerza si zakres kinezyterapii, przechodzc do wicze czynnych koczyn grnych i koczyn dolnych z dobr stabilizacj miednicy, wicze rozcigajcych minie grzbietu, wicze czynnych wzmacniajcych minie brzucha, grzbietu, poladkw, ktre pozwalaj na uzyskanie lepszej stabilizacji krgosupa. Zaleca si w dalszym cigu aktywny styl ycia, cznie z podjciem pracy i aktywnym wypoczynkiem. 34. Terapia metod Mc Kenzie To jedna z bardzo powszechnie stosowanych obecnie metod terapeutycznych. Praca z pacjentem wedug metody McKenzie ma na celu zmniejszenie lub eliminacje dolegliwoci blowych i skada si z dwch faz: 1. diagnostyki dokonywanej przez Certyfikowanego Terapeut polegajcej na identyfikacji struktur generujcej bl na podstawie analiz biomechaniczn ruchu 2. terapii polegajcej na wiczeniach dobranych na podstawie badania pacjenta oraz oddziaywaniach manualnych i pracy nad systemem kontroli posturalnej. Celem nadrzdnym metody McKenzie jest przywrcenie moliwie penej funkcji zaburzonym strukturom, a tym samym zabezpieczenie pacjenta przed kolejnym pojawieniem si problemu blowego. 35. Metody wspomagajce Metod wspomagajc w zespoach blowych krgosupa moe by kinesiology taping. 36. Brak poprawy po okresie 3 do 4 miesicy, mimo prawidowego leczenia farmakologicznego i rehabilitacji, zobowizuje do ponownej rozszerzonej diagnostyki z uyciem nowych metod obrazowania i do konsultacji neurochirurgicznej w celu ewentualnego leczenia operacyjnego 37. Leczenie uzdrowiskowe Leczenie zespow blowych krgosupa moe odbywa si w takich uzdrowiskach jak np..: Krynica, Busko-Zdrj, Iwonicz Zdrj, Kamie Pomorski, Polanica Zdrj, Szczawnica, Ustka, 38. kpiele borowinowe cakowite, 39-42 C, 10-20 minut, zalecana 2 - 3 x w tygodniu przez okres 3-4 tygodni kpiele siarkowodorowe cakowite, 35-37 C,3-4x w tygodniu przez okres 3-4 tygodni 39. Bibliografia: 1. Kwolek A., Rehabilitacja Medyczna 2. Dziak A, Samer T, Ble krzya 3. Kempf H. Szkoa plecw 4. Mika T. Fizykoterapia 40. Dzikuj za uwag