Giải pháp mở rộng XK rau quả vào thị trường Hoa Kỳ

Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng

Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng

Kho¸ luËn tèt nghiÖp

§Ò tµi:

Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ tr-êng Mü

Sinh viªn thùc hiÖn: §Æng ThÞ Lan Ph¬ng

Líp: Ph¸p 1-K38E.

Gi¸o viªn híng dÉn: PGS,TS NguyÔn

Trung V·n

Hµ néi - 12/ 2003

Môc lôc

Lêi më ®Çu..............................................................................................1

Ch¬ng I Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ trêng rau qu¶ Mü.....................1

I. T×nh h×nh tiªu thô.............................................2

1. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng rau qu¶ Mü.........................2

2. NÐt chung vÒ t×nh h×nh tiªu thô rau qu¶ cña thÞ tr-

êng Mü...................................................................3

2.1. Møc tiªu thô rau....................................................4

2.2. Møc tiªu thô qu¶ cô thÓ........................................5

3. T©m lý, thÞ hiÕu, tËp qu¸n tiªu dïng.........................7

II. S¶n xuÊt vµ cung cÊp trong níc..........................9

1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ c«ng nghÖ canh t¸c.............9

2. S¶n lîng rau qu¶ qua çc n¨m..................................10

2.1. S¶n lîng rau.........................................................11

2.2. S¶n lîng qu¶........................................................12

III. NhËp khÈu......................................................15

1. Mét sè ®iÒu luËt vµ møc thuÕ liªn quan ®Õn nhËp

khÈu rau qu¶........................................................15

1.1. CÊm nhËp khÈu mét sè lo¹i n«ng s¶n.................15

1.2. §iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n mèi nguy h¹i ®èi víi hµng

thùc phÈm (HACCP)..............................................16

1.3. Quy ®Þnh cña FDA ®èi víi nhËp khÈu tr¸i c©y. .17

1.3. ThuÕ nhËp khÈu mét sè lo¹i qu¶ cña Mü............19

2. Kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü vÒ rau qu¶................19

3. C¬ cÊu nhËp khÈu....................................................21

3.1. NhËp khÈu rau....................................................21

3.2. NhËp khÈu qu¶......................................................23

3.2.1.Qu¶ nhiÖt ®íi..............................................23

§Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38

3.2.2. Qu¶ cã mói ë Mü.............................................25

3. C¬ cÊu thÞ trêng nhËp khÈu cña Mü........................26Ch¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr-

êng Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y........................................28

I. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt trong níc.28

1. DiÖn tÝch.................................................................28

1.1. DiÖn tÝch rau ®Ëu..............................................29

1.2. DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶.........................................29

2. S¶n lîng vµ n¨ng suÊt...............................................31

3. Thùc tr¹ng chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n rau qu¶...............34

3.1. HÖ thèng b¶o qu¶n.............................................34

3.2. HÖ thèng chÕ biÕn.............................................34

II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam vµo

thÞ trêng Mü....................................................37

1.Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam.............37

1.1.§Æc ®iÓm vµ xu híng biÕn ®éng cña kim ng¹ch

xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü....37

1.1.1. §Æc ®iÓm vµ xu híng biÕn ®éng chung cña

kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam............37

1.1.2. Xu híng biÕn ®éng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu

rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü.................39

1.2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu theo c¬ cÊu mÆt hµng....41

2. C¬ cÊu thÞ trêng xuÊt khÈu.....................................43

2.1. Nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam

.............................................................................43

2.1.1. ThÞ trêng Liªn x« vµ çc níc §«ng ¢u..............44

2.1.2. ThÞ trêng Trung Quèc.....................................45

2.1.3. Çc thÞ trêng NhËt B¶n, §µi Loan, Hång K«ng vµ

Hµn Quèc..........................................................46


2.1.3.Çc níc ASEAN..................................................46

2.1.4. Çc thÞ trêng kh¸c..........................................47

2.2. TÇm quan träng cña viÖc më réng thÞ trêng ®èi

víi xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam.....................48

3. ChÊt lîng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña xuÊt khÈu rau

qu¶ ViÖt Nam vµo Mü.........................................49

3.1. ChÊt lîng cña rau qu¶ ViÖt nam..........................49

3.2. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh............................................50

III. §¸nh gi¸ chung vÒ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt

Nam vµo thÞ trêng Mü......................................51

1. Nh÷ng kÕt qu¶ vµ thµnh c«ng bíc ®Çu...................51

2. Nh÷ng tån t¹i vµ th¸ch thøc chñ yÕu.......................53Ch¬ng 3 Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ më réng xuÊt khÈu rau qu¶ cña

ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü...................................................56

I. §Þnh híng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ trêng Mü. .56

1. Dù b¸o thÞ trêng rau qu¶ cña Mü trong nh÷ng n¨m tíi

.............................................................................56

1.1. VÒ c¬ cÊu nhËp khÈu rau qu¶............................56

1.2. Dù b¸o vÒ gi¸......................................................57

2. Môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶......................................58

3. Nh÷ng ®Þnh híng lín trong xuÊt khÈu...............59

3.1. §Þnh híng vÒ chiÕn lîc s¶n phÈm vµ thÞ trêng......59

3.1.1. §Þnh híng vÒ thÞ trêng...................................60

3.1.2. §Þnh híng vÒ s¶n phÈm.................................61

3.2. Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ tËp trung........62

II. Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ tr-

êng Mü............................................................65

1. Nh÷ng gi¶i ph¸p vi m«.............................................65


1.1 §Èy m¹nh çc ho¹t ®éng Marketing vµ nghiªn cøu

thÞ trêng..............................................................65

1.2. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña xuÊt khÈu rau

qu¶.......................................................................69

1.3. Gi¶i ph¸p vÒ vèn vµ tµi chÝnh...........................72

1.4. Chó träng ®µo t¹o ®éi ngò çn bé......................74

1.5. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ vµ th«ng tin.................74

2. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m«...........................................76

2.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai...........................................76

2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu rau

qu¶.......................................................................78

2.3. ChÝnh s¸ch ®Çu t...............................................79

2.4. ChÝnh s¸ch vèn, tÝn dông...................................80

2.5. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm kinh doanh xuÊt khÈu rau

qu¶.......................................................................81

2.6. ChÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu rau

qu¶.......................................................................81KÕt luËn...............................................................................86

Tµi liÖu tham kh¶o:..................................................................................1


Lêi më ®Çu

Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi, ®Êt níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng

thµnh c«ng rÊt ®¸ng kÓ. Tõ mét níc n«ng nghiÖp ph¶i nhËp

khÈu lín l¬ng thùc triÒn miªn, giê ®©y chóng ta ®· trë thµnh

mét níc xuÊt khÈu g¹o vµ nhiÒu n«ng s¶n kh¸c cã vÞ thÕ trªn

thÕ giíi. Tõ khi NghÞ QuyÕt §¹i Héi §¶ng lÇn thø VIII híng dÉn

thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång, híng vÒ xuÊt khÈu, ngµnh

rau qu¶ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn, vµ thÝch øng

kÞp tríc nh÷ng biÕn ®éng ®ét ngét cña thÞ trêng níc ngoµi,

tríc hÕt lµ thÞ trêng Mü.

Qu¸ tr×nh b×nh thêng ho¸ quan hÖ ViÖt Mü, ®Æc biÖt

lµ hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng ®îc ký kÕt vµ cã hiÖu

lùc th¸ng 12/2001 lµ ®éng lùc më çnh cöa thÞ trêng Mü, mét

thÞ trêng hÊp dÉn vµ lín nhÊt thÕ giíi, ®Ó cho çc doanh

nghiÖp ViÖt Nam vµo cuéc vµ c¹nh tranh mét çch b×nh

®¼ng víi çc níc kh¸c. Çc doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang

®øng tríc c¬ héi lín ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ ®a ph¬ng

ho¸ thÞ trêng.

Trong bèi c¶nh ®ã, em ®· chän ®Ò tµi “Gi¶i ph¸p më

réng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt nam vµo thÞ trêng

Mü” cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Víi sù híng dÉn tËn

t×nh cña thÇy gi¸o NguyÔn Trung V·n cïng víi sù nç lùc cña

b¶n th©n, em mong muèn ®îc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ çc

gi¶i ph¸p nh»m më réng xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam.

Néi dung ®Ò tµi gåm 3 ch¬ng:

Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t thÞ trêng rau qu¶ Mü

Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam

vµo thÞ trêng Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y

§Æng ThÞ Lan Ph¬ng - Ph¸p 1 - K38 1

Ch¬ng 3: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu cña

rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü.

Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng vµ nç lùc, nhng do nh÷ng h¹n

chÕ vÒ thêi gian, kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng cña ngêi viÕt, nªn

®Ò tµi nµy khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. V× vËy em mong ®-

îc sù chØ dÉn tËn t×nh cña çc thÇy c« trong Trêng vµ ý kiÕn

cña ®«ng ®¶o ®éc gi¶.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!Sinh viªn thùc hiÖn: §Æng ThÞ Lan Ph¬ng


Ch¬ng IKh¸i qu¸t chung vÒ thÞ trêng rau qu¶ Mü

I. T×nh h×nh tiªu thô

1. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng rau qu¶ Mü

Hîp chñng quèc Hoa kú lµ mét trong nh÷ng níc cã diÖn

tÝch lín nhÊt thÕ giíi (9,4 triÖu km2), d©n sè ®«ng víi thµnh

phÇn sè rÊt phøc t¹p. §©y lµ mét quèc gia trÎ víi nhiÒu ngêi

nhËp c tõ kh¾p çc ch©u lôc trªn thÕ giíi, thùc sù lµ mét thÞ

trêng khæng lå vµ rÊt lý tëng ®èi víi nh÷ng níc muèn ®Èy

m¹nh xuÊt khÈu. ThÞ trêng rau qu¶ Hoa Kú lµ mét thÞ trêng

víi møc tiªu dïng cao, nhu cÇu rau vµ tr¸i c©y çc lo¹i vµ lu«n

cã xu híng t¨ng. Do lîng d©n nhËp c ngµy cµng ®«ng vµ

mang ®Õn nh÷ng së thÝch thÞ hiÕu tiªu dïng kh¸c nhau, lîng

giao dÞch rau qu¶ trªn thÞ trêng ngµy cµng ®a d¹ng víi ®ñ

çc chñng lo¹i qu¶ vµ rau ®Õn tõ kh¾p çc miÒn khÝ hËu

cña mäi khu vùc trªn thÕ giíi. Kh«ng chØ lo¹i qu¶ cã mói nh

cam, bëi, quýt trªn thÞ trêng Mü mµ nhiÒu chñng lo¹i kh¸c,

®Æc biÖt lµ qu¶ nhiÖt ®íi vµ chuèi còng tham gia kh«ng

kÐm phÇn s«i ®éng trªn thÞ trêng rau qu¶ khæng lå nµy. Mü

lµ mét trong nh÷ng níc võa xuÊt khÈu võa nhËp khÈu tr¸i c©y

vµ rau lín nhÊt thÕ giíi. PhÇn lín rau qu¶ ®îc ph©n phèi qua

hÖ thèng kªnh ph©n phèi lµ çc siªu thÞ b¸n lÎ vµ çc cöa

hµng thùc phÈm, cung cÊp hµng ho¸ cho ngêi tiªu dïng cuèi

cïng kh¾p níc Mü. Vai trß cña çc nhµ trung gian ph©n phèi

nh ngêi chuyªn nhËp khÈu, ngêi b¸n bu«n ngµy cµng gi¶m,


cßn vai trß cña çc nhµ s¶n xuÊt, nh÷ng nhµ b¸n lÎ ngµy cµng

t¨ng. Hä ®Æt trùc tiÕp çc ®¬n ®Æt hµng tõ nh÷ng nhµ

xuÊt khÈu níc ngoµi võa gi¶m ®îc phÝ trung gian, võa ®¶m

b¶o chÊt lîng hµng ho¸. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xu híng

s¸t nhËp çc tËp ®oµn ph©n phèi thùc phÈm cña Mü diÔn ra

m¹nh mÏ. Qu¸ tr×nh nµy dÉn ®Õn mét sè tËp ®oµn lín thao

tóng vµ chi phèi thÞ trêng. Çc doanh nghiÖp níc ngoµi muèn

th©m nhËp vµo thÞ trêng Mü trë nªn khã kh¨n h¬n vµ ph¶i

th«ng qua çc tËp ®oµn trªn. Mét ®Æc trng n÷a rÊt riªng cña

thÞ trêng Mü, ®ã lµ mét phÇn lín khèi lîng rau qu¶ tiªu thÞ

trªn thÞ trêng lµ nh÷ng rau qu¶ nhËp khÈu. Nhng dï lµ thÞ tr-

êng nhËp khÈu rau qu¶ lín cña thÕ giíi nhng ®©y l¹i lµ thÞ tr-

êng kh¾t khe, kh«ng ph¶i rau qu¶ nµo còng “chen ch©n” ®îc

vµo thÞ trêng nµy mµ ®ã ph¶i lµ nh÷ng lo¹i ®¸p øng ®îc çc

tiªu chuÈn vÖ sinh kiÓm dÞch thùc phÈm phøc t¹p cña Hoa

Kú. VÊn ®Ò nh·n hiÖu còng rÊt ®îc chó ý, hÇu hÕt çc rau

qu¶ tham gia trªn thÞ trêng ®Òu cã nh·n hiÖu cña çc c«ng ty

hay t nh©n ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng tiªu dïng. HiÖn nay, xu h-

íng cña thÞ trêng Hoa Kú lµ t¨ng cêng çc biÖn ph¸p b¶o hé

vµ t¨ng lîng giao dÞch rau qu¶ t¬i trong tæng lîng giao dÞch

çc s¶n phÈm rau qu¶.

2. NÐt chung vÒ t×nh h×nh tiªu thô rau qu¶ cña thÞ trêng Mü

ThÞ trêng Mü ®îc coi lµ thÞ trêng tiªu dïng lín nhÊt thÕ

giíi, x· héi Mü ®îc coi lµ x· héi tiªu thô. Ngêi ta íc tÝnh r»ng

hµng n¨m níc Mü tiªu gÊp nhiÒu lÇn çc níc kh¸c. Ngµy nay


nhËn thøc ®îc vÒ vai trß cña rau vµ qu¶ ®èi víi søc khoÎ ®îc

n©ng lªn, nªn rÊt nhiÒu ngêi tiªu dïng Mü t¨ng cÇu ®èi víi

mÆt hµng nµy. Nh×n chung møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu

ngêi vÒ rau qu¶ cña Mü lu«n cao h¬n so víi møc trung b×nh

cña thÕ giíi. Møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi vÒ rau trªn

thÕ giíi lµ 90 kg/n¨m, ViÖt Nam lµ 60kg/n¨m. Trong khi ®ã

møc b×nh qu©n cña Mü rÊt cao, lªn tíi 187 kg mét ngêi/n¨m,

tøc lµ gÊp ®«i møc b×nh qu©n cña thÕ giíi. Cßn møc tiªu thô

tr¸i c©y b×nh qu©n ®Çu ngêi cña Mü còng ®¹t møc gÇn

130kg/n¨m. CÇu lín kÐo theo cung cao, lîng rau qu¶ tham gia

trªn thÞ trêng nµy hÕt søc s«i ®éng, ®a d¹ng çc chñng lo¹i,

trong ®ã mét phÇn lín lµ rau qu¶ ®îc nhËp khÈu tõ çc níc

kh¸c. Nhng nguån cung trong níc vÉn cha thÓ ®¸p øng nhu

cÇu khæng lå ®ã, nªn hµng n¨m Mü ph¶i nhËp khÈu mét khèi

lîng ®¸ng kÓ ®Ó ®¸p øng çc nhu cÇu tiªu dïng ®a d¹ng cña

ngêi d©n. Rau qu¶ t¬i chiÕm tû träng h¬n mét nöa trong c¬

cÊu tiªu dïng s¶n phÈm rau qu¶ nãi chung. Çc lo¹i qu¶ t¬i

phæ biÕn trªn thÞ trêng níc nµy lµ chuèi, t¸o, cam, xoµi, lª,

quýt, ®u ®ñ, d©u t©y… Níc qu¶ còng lµ lo¹i s¶n phÈm chÕ

biÕn ®îc yªu thÝch vµ tiªu dïng nhiÒu thø hai sau hoa qu¶ t-

¬i. §Æc biÖt ngêi Mü thÝch sö dông çc lo¹i níc Ðp thay cho n-

íc uèng vµ thêng xuyªn trong b÷a ¨n hµng ngµy, chiÕm tû

träng h¬n 1/3 c¬ cÊu tiªu dïng hoa qu¶. Ngoµi ra cßn cã çc

d¹ng chÕ biÕn kh¸c nh: ®ãng hép, ®«ng l¹nh, sÊy kh«…


2.1. Møc tiªu thô rau

Møc tiªu dïng b×nh qu©n mçi ngêi n¨m 2001 lµ 200,4

kg rau (kÓ c¶ khoai t©y, nÊm ®Ëu ®ç, khoai lang), gi¶m 2%

so víi n¨m 2000, trong ®ã lîng rau t¬i ®îc tiªu thô kh«ng thay

®æi, vÉn gi÷ ë møc 78kg; nhng cÇu ®èi víi rau hép vµ rau

b¶o qu¶n l¹nh l¹i gi¶m, ®¹t 52 kg/ngêi so víi 55,2kg cña n¨m

2000. N¨m 2002, tæng lîng rau ®îc tiªu thô gi¶m nhÑ so víi

n¨m tríc, chñ yÕu lµ do rau t¬i gi¶m, cßn rau l¹nh vµ ®ãng

hép t¨ng víi sè lîng nhá. Khoai t©y lµ lo¹i rau ®îc tiªu dïng

nhiÒu nhÊt ë Mü, khèi lîng tiªu thô hµng n¨m lu«n ë møc cao,

gÊp nhiÒu lÇn çc lo¹i rau kh¸c. Møc tiªu thô b×nh qu©n lµ

62,3 kg mçi ngêi tõ n¨m 1998 ®Õn nay. DÊu hiÖu gi¶m b¾t

®Çu tõ n¨m 2001, nguyªn nh©n do ¶nh hëng cña gi¸ cao v×

nguån cung trªn thÞ trêng gi¶m.

B¶ng 1: Tiªu thô rau b×nh qu©n ®Çu ngêi ë Mü ( §¬n

vÞ: kg)

N¨m 1998 1999 2000 2001 2002C¶i xanh 3.3 3.9 3.8 3.5 3.2 C¶i b¾p 4.5 4.0 4.7 4.7 4.4 Cµ rèt 7.7 6.7 6.5 6.3 5.7 CÇn t©y 3.0 3.0 2.9 3.0 3.0 Da chuét 4.8 5.0 5.1 4.6 5.2 Rau diÕp 12.8 14.3 14.5 14.4 13.9 Hµnh 8.8 9.3 9.1 8.6 9.0 Cµ chua 41.5 40.4 39.8 37.6 39.6 Khoai 62.7 62.0 63.0 62.6 61.2


t©yNÊm 1.8 1.9 1.9 1.8 1.9 Rau kh¸c 49.2 51.1 54.0 53.3 52.2

Tæng 200.

0201.

5 205.3200.

4199.

4

Nguån :USDA- 2002/ Vegetables and melon yearbook 2002.

Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy râ t×nh h×nh tiªu thô rau

ë Mü trong nh÷ng n¨m qua vÉn ®îc duy tr× kh¸ æn ®Þnh vµ

ë møc cao (trªn 200kg/ngêi/n¨m), trong ®ã cao nhÊt lµ n¨m

2000 víi møc 205,3kg/ngêi.

2.2. Møc tiªu thô qu¶ cô thÓ

Møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi n¨m 2000 ë Mü lµ

139 kg, t¨ng 3% so víi n¨m 1999 vµ çc n¨m vÒ tríc, ®¹t møc

cao thø hai trong lÞch sö tõ tríc ®Õn nay ( møc cao nhÊt lµ

n¨m 1998). Trong ®ã, tiªu thô qu¶ cã mói t¨ng 8%, b»ng

59kg/ngêi, chñ yÕu lµ do cung trong níc t¨ng v× ®©y lµ mét

n¨m ®îc mïa cña Mü. Tuy vËy tiªu dïng çc lo¹i qu¶ kh¸c l¹i

gi¶m 1% so víi n¨m tríc, ë møc 80kg/ngêi. Trong 3% t¨ng so

víi n¨m tríc ®ã, chñ yÕu lµ do lîng tiªu dïng qu¶ t¬i t¨ng,

®Æc biÖt lµ qu¶ cã mói t¬i. Cam t¬i, quýt t¬i, bëi lai quýt ®-

îc tiªu thô nhanh víi khèi lîng lín, nhng chanh vµ bëi l¹i gi¶m

nhÑ so víi n¨m tríc. ViÖc tiªu dïng cam t¬i t¨ng, lo¹i qu¶ t¬i

chiÕm tû träng 1/2 trong toµn bé tiªu dïng qu¶ cã mói t¬i, t¸c

®éng m¹nh ®Õn møc t¨ng tiªu dïng chñng lo¹i qu¶ nµy nãi

chung. Tuy nhiªn møc tiªu thô çc lo¹i qu¶ kh¸c ngoµi qu¶ cã


mói l¹i gi¶m, chñ yÕu vÉn lµ gi¶m tiªu dïng chuèi t¬i, t¸o t¬i,

nho, lª, mËn. Trong khi ®ã çc lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi kh¸c ®îc

nhËp khÈu l¹i t¨ng tiªu dïng, ®¹t møc tiªu dïng kû lôc. Qu¶

®ãng hép n¨m 2000 ®¹t b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 7kg, chñ

yÕu lµ t¨ng lîng cung néi ®Þa, cïng víi xuÊt khÈu gi¶m kÐo

theo ®Çu vµo ®Ó s¶n xuÊt qu¶ ®ãng hép t¨ng. Møc t¨ng lîng

®µo ®ãng hép tiªu thô b×nh qu©n mçi ngêi trong n¨m, vµ

çc lo¹i qu¶ ®ãng hép nh: t¸o, ®µo ngät, mËn kh«ng thay

®æi. S¶n phÈm qu¶ ®«ng l¹nh còng t¨ng trong n¨m nµy,

b×nh qu©n mçi ngêi lµ 1,5kg. Bªn c¹nh ®ã tiªu thô qu¶ sÊy

kh« vµ níc qu¶ l¹i gi¶m, b×nh qu©n mçi ngêi dïng h¬n 1 kg

s¶n phÈm qu¶ kh« vµ 4 kg s¶n phÈm níc qu¶. Nguyªn nh©n

chñ yÕu lµm tiªu dïng níc qu¶ gi¶m lµ do nguyªn liÖu lµm níc

Ðp Ýt, thÊt thu s¶n lîng céng víi nhËp khÈu Ýt.

N¨m 2002, ngêi Mü tiªu dïng nhiÒu hoa qu¶ t¬i, sÊy

kh«, ®«ng l¹nh vµ níc Ðp nhiÒu h¬n so víi n¨m 2001, trung

b×nh mçi ngêi lµ 129 kg, trong ®ã cã 45 kg hoa qu¶ t¬i, 84

kg hoa qu¶ chÕ biÕn díi çc d¹ng kh¸c nhau. Tiªu thô çc lo¹i

qu¶ kh«ng cã mói t¬i vµ chÕ biÕn ®Òu t¨ng so víi n¨m 2001,

nhng tiªu thô çc qu¶ cã mói l¹i gi¶m. Mïa cam cho møc s¶n l-

îng thÊp h¬n ë Florida ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ møc cung cÊp

çc lo¹i cam t¬i cho thÞ trêng trong níc còng nh nguyªn liÖu

lµm níc tr¸i c©y.

B¶ng 2- Tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ngêi mét sè lo¹i rau

qu¶ chÝnh ë Mü


(§¬n vÞ: kg)

N¨m 1998 1999 2000 2001T¸o 45.9 48.4 48.3 47.0 Nho 53.1 45.4 46.9 51.0 Chuèi t¬i 27.6 28.6 31.4 29.2 Cam 85.8 97.5 86.9 91.5 Bëi 16.5 15.2 15.6 15.4 §µo 10.2 8.9 9.7 10.0 Lª 7.0 6.7 6.9 6.2 Døa 12.4 11.2 13.3 12.9 Xoµi t¬i 1.8 1.6 2.0 2.2

Nguån: USDA-2002/Fruit and Tree Nuts yearbook

Qua b¶ng trªn ta thÊy cam, chuèi, t¸o, nho, lµ nh÷ng lo¹i

qu¶ ®îc tiªu dïng phæ biÕn ë Mü. Chuèi t¬i vÉn lµ tr¸i c©y ®-

îc a thÝch nhÊt víi con sè b×nh qu©n ®Çu ngêi trong nh÷ng

n¨m qua lµ 13kg, trong ®ã møc cao nhÊt lµ 14,3kg n¨m 1999.

HiÖn nay, lîng chuèi tiªu thô cã gi¶m nhÑ, nhng ®©y vÉn lµ

lo¹i qu¶ t¬i xÕp thø nhÊt trong s¶n lîng tiªu dïng hµng n¨m ë

Mü. TiÕp theo lµ t¸o t¬i víi khèi lîng trung b×nh lµ h¬n

8kg/ngêi. Cam t¬i ®¹t møc tiªu thô lín nhÊt vµo nh÷ng n¨m

50-60 (b×nh qu©n 8,5 kg mçi ngêi, bëi lÏ lîng xuÊt khÈu Ýt, l¹i

®îc mïa liªn tiÕp nªn cung cÊp trong níc dåi dµo; nh÷ng n¨m

sau ®ã møc tiªu thô gi¶m dÇn, ®¹t thÊp nhÊt lµ 5,4kg. Tuy

vËy gÇn ®©y cã xu híng tiªu dïng díi d¹ng t¬i t¨ng trë l¹i do

gièng cam ®îc c¶i thiÖn vµ gi¸ l¹i rÎ h¬n. Níc cam lu«n lµ lo¹i

níc qu¶ ®îc a thÝch nhÊt ë Mü, dÉn ®Çu trong çc lo¹i níc hoa

qu¶ cã mÆt trªn thÞ trêng, ngêi tiªu dïng Mü thÝch sö dông n-


íc cam thay cho çc lo¹i níc uèng hµng ngµy vµ thay cho cam

t¬i. NhËn thøc ®îc vai trß cña cam ®èi víi søc khoÎ, cung cÊp

nhiÒu Vitamin C vµ çc loai axit tèt, v× vËy tiªu dïng níc cam

vÉn gi÷ ®îc møc æn ®Þnh trong suèt hµng chôc n¨m.

Xoµi, ®u ®ñ lµ nh÷ng lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi chñ yÕu ®îc

nhËp khÈu ®Ó ®¶m b¶o cho cÇu trong níc, tuy b×nh qu©n

tiªu dïng lo¹i qu¶ nµy cßn cha cao nhng cã xu híng t¨ng tiªu

dïng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ s¾p tíi. Xoµi nhËp khÈu

chiÕm tû träng 75% trong c¬ cÊu tiªu dïng, so víi møc 3,4%

thêi kú nh÷ng n¨m 80. Tèc ®é t¨ng tiªu dïng cña ®u ®ñ

nhËp khÈu ë Mü lµ 10%/n¨m.

3. T©m lý, thÞ hiÕu, tËp qu¸n tiªu dïng

Quan ®iÓm tiªu dïng cña ngêi Mü: NÕu ngêi §øc coi th-

êng hµnh vi tiªu dïng hoang phÝ, ngêi NhËt xem th¸i ®é tiÕt

kiÖm lµ hµnh vi quý téc th× ngêi Mü ngîc l¹i: v¨n ho¸ ngêi Mü

t«n sïng tiªu dïng ®Õn møc cho r»ng: gi¸ trÞ cña mét ç nh©n

trong x· héi kh«ng x¸c ®Þnh b»ng viÖc ç nh©n Êy ®· lµm

g× vµ tiÕt kiÖm ®îc bao nhiªu mµ lµ x¸c ®Þnh bëi tiªu chuÈn

ç nh©n Êy tiªu dïng nh thÕ nµo. V× vËy ngêi ta vÉn thêng

nãi ®ã lµ thÕ giíi cña tiªu dïng. ChÞu ¶nh hëng cña çc yÕu tè

x· héi, v¨n ho¸, lèi sèng, møc sèng, thÞ hiÕu tiªu dïng nãi

chung cña ngêi Mü rÊt ®a d¹ng. Ngay c¶ khi b¸n hµng cho

mçi bang, mçi vïng cña Mü, ngêi ta cã thÓ ph¶i sö dông

nh÷ng chiÕn lîc Marketing kh¸c nhau. Yªu cÇu cña ngêi tiªu

dïng ®èi víi phÈm cÊp hµng ho¸ còng cã nhiÒu lo¹i: tõ phÈm

cÊp thÊp, phÈm cÊp trung b×nh ®Õn phÈm cÊp cao. §Æc biÖt


ngêi Mü kh¸c ngêi Ch©u ¢u ë ®iÓm kh«ng qu¸ cÇu kú, mµ

chuéng nh÷ng hµng ho¸ ®¬n gi¶n vµ tiÖn dông, nh÷ng s¶n

phÈm míi l¹, ®éc ®¸o, kÝch thÝch sù tß mß. Riªng ®èi víi thùc

phÈm, t©m lý tiªu dïng cña ngêi Mü rÊt thËn träng, hä s½n

sµng tr¶ gi¸ cao cho nh÷ng s¶n phÈm ®¹t yªu cÇu an toµn

thùc phÈm, ®Æc biÖt ®èi víi s¶n phÈm thuéc lo¹i cao cÊp.

Rau vµ qu¶ lµ nh÷ng mÆt hµng rÊt nh¹y c¶m víi ngêi tiªu

dïng, v× vËy nh÷ng yªu cÇu vÒ vÖ sinh kiÓm dÞch thùc

phÈm cña níc nµy rÊt kh¾t khe. Çc s¶n phÈm rau qu¶ ®îc

coi lµ ®ñ tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm sÏ ph¶i héi tô nh÷ng

tiªu chuÈn c¬ b¶n sau ®©y:

Tríc hÕt, ®ã ph¶i lµ rau qu¶ s¹ch, tøc lµ kh«ng cßn tån

d çc chÊt ®éc h¹i cã nguån gèc tõ thuèc trõ s©u, thuèc diÖt

c«n trïng, thuèc b¶o qu¶n s¶n phÈm. HoÆc khi cã mét sè ho¸

chÊt ®éc ®îc sö dông th× ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt vÒ

thêi gian, liÒu lîng, çch thøc sö dông sao cho lîng tån d chÊt

®éc h¹i trong s¶n phÈm kh«ng qu¸ giíi h¹n cho phÐp. S¶n

phÈm rau s¹ch cßn lµ s¶n phÈm kh«ng tån t¹i qu¸ møc cho

phÐp vÒ çc lo¹i vi khuÈn g©y bÖnh cho con ngêi.

Thø hai, s¶n phÈm rau qu¶ ph¶i ®îc bao gãi, vµ bao b×

®ã ph¶i tho¶ m·n ®îc çc yªu cÇu c¬ b¶n lµ: b¶o qu¶n s¶n

phÈm bªn trong, ®Ñp vÒ h×nh thøc; tiÖn lîi cho ngêi sö dông;

trªn bao b× ph¶i ghi râ çc néi dung, ®Þa chØ s¶n xuÊt, thêi

gian s¶n xuÊt, thêi h¹n sö dông, ®Æc ®iÓm s¶n phÈm, çch

sö dông…


Thø ba, lµ rau qu¶ b¸n trªn thÞ trêng ph¶i ®îc c¬ quan

kiÓm dÞch cã uy tÝn vÒ tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm.

Møc sèng cµng t¨ng lªn do kinh tÕ ph¸t triÓn vµ thu

nhËp cao, xu híng tiªu dïng còng Ýt nhiÒu thay ®æi. Ngµy

nay, ngêi tiªu dïng cã xu híng gia t¨ng tiªu thô çc s¶n phÈm

rau qu¶ t¬i h¬n rau qu¶ ®· qua chÕ biÕn díi d¹ng ®ãng hép,

sÊy kh«, muèi. Thùc chÊt, çc lo¹i qu¶ vµ rau giµu gi¸ trÞ dinh

dìng h¬n khi ®îc sö dông ë d¹ng t¬i víi ®iÒu kiÖn vÖ sinh an

toµn. Trõ c©y døa vµ mét sè c©y ®Æc biÖt kh¸c nh l¹c liªn

(vèn dÜ trång ®Ó chÕ biÕn), hÇu hÕt çc lo¹i qu¶ vµ rau ph¶i

¨n t¬i míi ®óng gi¸ trÞ cña nã. V× vËy, thÞ trêng çc lo¹i rau

qu¶ chÕ biÕn ®ang ë trong giai ®o¹n b·o hoµ ë çc níc ph¸t

triÓn, vµ rau qu¶ t¬i cã ®¬n gi¸ cao h¬n trªn thÞ trêng quèc

tÕ thËm chÝ cßn cao h¬n c¶ nh÷ng s¶n phÈm rau qu¶ ®·

qua chÕ biÕn. Theo tµi liÖu cña FAO, çc nhµ nghiªn cøu rót

ra xu híng tiªu dïng nãi chung ë çc níc ph¸t triÓn vµ ë Mü nãi

riªng lµ:

- Ngêi tiªu dïng muèn sö dông qu¶ "s¹ch", s¶n xuÊt theo

c«ng nghÖ míi chØ dïng ph©n h÷u c¬, gi¶m thiÓu tèi ®a

dïng ph©n ho¸ häc vµ thuèc trõ s©u.

- Qu¶ ph¶i s¹ch sÏ, t¬i ngon, ®îc tr×nh bµy ®Ñp, ®îc

bao gãi cÈn thËn, cã ghi ®Æc ®iÓm, hµm lîng dinh dìng, cã

híng dÉn çch dïng.

- Qu¶ cã mµu s¾c, h×nh thøc ®Ñp, hÊp dÉn, ngêi mua,

dÔ tiªu dïng vµ cßn dïng ®Ó trang trÝ.


- Ngêi tiªu dïng ngµy cµng a thÝch níc qu¶ Ðp nguyªn

chÊt kh«ng pha ®êng, kh«ng cã chÊt phô gia, thÝch çc ®å

uèng pha chÕ trªn c¬ së níc qu¶ nguyªn chÊt t¹o h¬ng vÞ hÊp

dÉn.

Xu híng tiªu thô tõ nay ®Õn n¨m 2010:

- T¨ng nhu cÇu ®èi víi çc s¶n phÈm tiÖn dông

- T¨ng c¬ héi chän lùa çc s¶n phÈm ®a d¹ng

- T¨ng nhu cÇu ®èi víi çc s¶n phÈm nhËp ngo¹i

- T¨ng nhu cÇu ®èi víi çc s¶n phÈm h÷u c¬

- T¨ng nhu cÇu ®èi víi çc s¶n phÈm chÕ biÕn s½n

- T¨ng nhu cÇu ®èi víi çc nh·n m¸c t nh©n cña çc tËp

®oµn b¸n lÎ

- T¨ng xu híng ph©n cùc thÞ trêng

- T¨ng yªu cÇu ®èi víi nh·n m¸c s¶n phÈm

II. S¶n xuÊt vµ cung cÊp trong níc

1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ c«ng nghÖ canh t¸c

Hîp chñng quèc Hoa kú lµ mét trong nh÷ng níc cã diÖn

tÝch lín nhÊt thÕ giíi (9,4triÖu km2), phÝa B¾c vµ Nam gi¸p 2

níc Canada vµ Mªhic«, phÝa §«ng vµ T©y gi¸p Th¸i B×nh D-

¬ng vµ §¹i T©y D¬ng. Víi l·nh thæ réng lín (bÒ ngang 4000

km, dµi 2500 km), Hoa Kú cã tÊt c¶ çc lo¹i ®Þa h×nh, khÝ

hËu, ®ång b»ng réng lín ë phÝa §«ng vµ ë d¶i ven biÓn phÝa

t©y, nói cao ë phÝa t©y. KhÝ hËu «n ®íi vµ cËn nhiÖt phÝa

Nam, hµn ®íi phÝa B¾c. KhÝ hËu, ®Þa h×nh ®a d¹ng cho

phÐp Mü ph¸t triÓn çc s¶n phÈm n«ng nghiÖp trªn quy m«


lín. Víi diÖn tÝch canh t¸c lµ 12 triÖu ha, n«ng nghiÖp Mü ®îc

chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt theo vïng ë møc ®é cao. Çc vµnh

®ai c©y trång vËt nu«i ®îc h×nh thµnh ë mét sè vïng trong

níc: “Vµnh ®ai ng«” h×nh thµnh trong ®Þa phËn çc bang

¤hai«, Indiana, Ilinoi, “Vµnh ®ai lóa mú” lín nhÊt lµ vïng l·nh

thæ ngò hå, giíi h¹n bëi çc vïng Mitxitxipi vµ Mitxuri, çc lo¹i

c©y ¨n qu¶ chñ yÕu ®îc trång ë çc bang California vµ

Florida, cïng mét sè bang kh¸c. §¶o Hawai cã khÝ hËu thæ

nh÷ng, thÝch hîp víi c©y mÝa, døa. Rau ®îc trång nhiÒu nhÊt

ë bang Florida vµ Michig©n, vµ d¶i d¸c ë kh¾p çc bang kh¸c.

Çc n«ng tr¹i ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong s¶n

xuÊt n«ng nghiÖp Mü, phÇn lín s¶n lîng rau qu¶ lµ do çc

n«ng tr¹i lín ë níc Mü cung cÊp. Sù ra ®êi cña çc tæ hîp n«ng

- c«ng nghiÖp gãp phÇn thóc ®Èy sù t¨ng trëng cña n«ng

nghiÖp Mü, n¨ng suÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ rau qu¶ nãi

riªng cã xu híng t¨ng theo thêi gian. N¨ng suÊt lµ yÕu tè quan

träng ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp Mü trong

nh÷ng thËp kû qua. Mü ®Òu cã nh÷ng thÕ m¹nh vÒ n¨ng

suÊt nh: ®é mµu mì cña ®Êt, chÊt lîng cña c¬ së h¹ tÇng,

m¸y mãc, thuû lîi vµ lao ®éng. C«ng nghÖ canh t¸c ®îc c¬

giíi ho¸ cao, kü thuËt tiªn tiÕn, sö dông ph©n bãn lín, thuû lîi

tèt, l¹i cã nh÷ng chÝnh s¸ch tµi trî hiÖu qu¶ cña nhµ níc, nÒn

n«ng nghiÖp Mü thùc sù v÷ng m¹nh vµ ph¸t triÓn.

2. S¶n lîng rau qu¶ qua çc n¨m

C«ng nghÖ canh t¸c hiÖn ®¹i kÕt hîp víi nh÷ng chÝnh

s¸ch n«ng nghiÖp phï hîp cña chÝnh phñ ®· t¸c ®éng m¹nh


®Õn n¨ng suÊt c©y trång ë Mü kÐo theo s¶n lîng rau qu¶ lín

hµng n¨m.


B¶ng 3: S¶n lîng rau vµ qu¶ cña Hoa Kú trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (§¬n vÞ: 1000 tÊn)

N¨m 1998 1999 2000 2001 2002

S¶n lîng rau 36640 41681 40992 38606 39948

Rau t¬i 21001 22484 23848 23494 22743

Rau chÕ biÕn 15640 19197 17144 15112 17205

S¶n lîng qu¶ 34315 30964 36123 32950 33409

Qu¶ cã mói 17770 13633 17276 16216 16194

Çc lo¹i qu¶

kh¸c 16545 17331 18847 16734 17215

Tæng s¶n l-

îng

70,95

5

7264

5

7711

5

7155

6

7335

7

Nguån: ERS.USDA-2003/ Vegetable and Melon Outlook

Lµ mét trong nh÷ng níc s¶n xuÊt rau vµ qu¶ lín cña thÕ

giíi, s¶n lîng rau qu¶ cña Mü trung b×nh ®¹t trªn 70 triÖu tÊn

mçi n¨m (trong ®ã kh«ng kÓ khoai t©y, ®Ëu ®ç, da, khoai

lang, nÊm). N¨m 2000 lµ n¨m ®îc mïa nhÊt cña Mü, tæng s¶n

lîng rau qu¶ gÇn lªn tíi 80 triÖu tÊn, t¨ng nhiÒu so víi nh÷ng

n¨m tríc, do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi. Nhng nh÷ng n¨m

gÇn ®©y, s¶n lîng rau qu¶ l¹i cã xu híng gi¶m, møc ®é gi¶m

®¸ng kÓ, trung b×nh gi¶m 5 triÖu tÊn mçi n¨m.


2.1. S¶n lîng rau

N¨m 2001, tæng s¶n lîng rau gi¶m 7%, chñ yÕu do diÖn

tÝch gieo trång gi¶m, thêi tiÕt mïa xu©n qu¸ Èm ít ë

California, l¹i h¹n h¸n ë çc bang miÒn §«ng vµ T©y. ChØ mét

sè lo¹i rau vÉn t¨ng nh: §Ëu Hµ Lan, khoai lang, rau Bina, cßn

nhiÒu lo¹i kh¸c nh: BÝ, tái, h¹t tiªu, rau bina bÞ gi¶m diÖn tÝch

kÐo theo s¶n lîng thÊp, ¶nh hëng ®Õn toµn bé lîng rau t¬i ®-

îc tiªu thô trªn thÞ trêng. Çc lo¹i rau chÕ biÕn díi d¹ng ®ãng

hép gi¶m 14% so víi n¨m 2000, nhng rau b¶o qu¶n l¹nh l¹i

t¨ng 4%. H¹n h¸n ë Michig©n vµ Newyork lµm s¶n lîng ®Ëu

kh« gi¶m m¹nh tíi 26%. N¨m 2002, s¶n lîng rau t¨ng 5% so víi

n¨m 2001, ®©y lµ møc cao thø 3 sau kû lôc n¨m 2000 vµ

®Ønh cao cña n¨m 1999. S¶n lîng ®Ëu ®ç t¨ng 53%, khoai

t©y t¨ng 6% (trong ®ã khoai t©y chÕ biÕn t¨ng 26%). Mïa vô

rau diÕp ®¹t s¶n lîng thÊp h¬n so víi n¨m tríc 4%, c¶i xanh

còng gi¶m 9% s¶n lîng. §©y còng lµ n¨m thø hai liªn tiÕp s¶n

lîng rau t¬i gi¶m, do n¨ng suÊt cña c¶ hai vô §«ng vµ Xu©n

®Òu thÊp. Rau ®ãng hép t¨ng mét lîng b»ng 1/5 so víi tæng

s¶n lîng cña n¨m 2001, dÉn ®Çu lµ t¨ng s¶n lîng khoai t©y.

Thêi tiÕt thuËn lîi ë Michig©n céng víi diÖn tÝch trång cao

h¬n ®· ®a s¶n lîng ®Ëu nhÈy vät sau vô mÊt mïa do h¹n h¸n

cña n¨m tríc.

2.2. S¶n lîng qu¶

Sau mét n¨m thÊt thu v× thêi tiÕt xÊu, gi¸ l¹nh kÐo dµi

lµm n¨ng suÊt cña hÇu hÕt çc lo¹i qu¶ ®Òu gi¶m, n¨m 2000

lµ n¨m ®îc mïa hoa qu¶ nhÊt tõ tríc ®Õn nay cña Mü, víi møc


s¶n lîng vît 36 ngh×n tÊn, t¨ng 15% so víi n¨m tríc. §©y còng

lµ n¨m c©y cã mói cho ra s¶n lîng lín thø 2 trong nh÷ng n¨m

gÇn ®©y (sau n¨m 1998) nhng cã møc t¨ng s¶n lîng lín nhÊt:

27%. Mét phÇn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo møc t¨ng nµy lµ cña

s¶n lîng cam ®· trë l¹i møc b×nh thêng sau mét n¨m gi¶m kû

lôc. Nho chiÕm 41% trong tæng s¶n lîng çc lo¹i qu¶ kh¸c,

møc t¨ng lµ 23%, lµ lo¹i tr¸i c©y quan träng gãp phÇn t¨ng

chÝnh cña çc lo¹i tr¸i c©y kh«ng cã mói. Ngoµi ra cßn ®îc

mïa çc lo¹i qu¶ kh¸c nh: ®µo, m¬, mËn, ®u ®ñ, d©u t©y,

b¬, chuèi vµ døa ë Hawai.

S¶n lîng qu¶ cã xu híng gi¶m kÐo dµi tõ sau n¨m 2000

®Õn nay, mïa vô s¶n xuÊt qu¶ n¨m 2001 gi¶m 8% so víi n¨m

tríc, trong ®ã, qu¶ cã mói gi¶m 6% çc lo¹i qu¶ kh¸c gi¶m

11%. Nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn viÖc gi¶m nµy lµ do

diÖn tÝch trång vµ n¨ng suÊt thÊp h¬n n¨m 2000. Thªm vµo

®ã lµ nh©n tè thêi tiÕt kh«ng ®îc thuËn lîi: h¹n h¸n ë Florida,

ma díi møc trung b×nh vµ giã to, ma ®¸ ë Wasington, hai

bang s¶n xuÊt tr¸i c©y lín nhÊt níc Mü. Riªng chØ cã s¶n lîng

qu¶ chµ lµ, «liu, chanh, xu©n ®µo, lª vµ døa ë Hawai lµ cao

h¬n n¨m tríc. N¨m 2001 còng lµ n¨m mµ mét sè lo¹i qu¶

chÝnh yÕu nh : nho, t¸o, cam ®Òu gi¶m, kÐo theo viÖc gi¶m

mïa mµng cña c¶ níc. Khèi lîng t¸o gi¶m 10% so víi n¨m 2000

vµ nho gi¶m 15%. Hai vïng trång nhiÒu nho nhÊt c¶ níc lµ

California vµ NewYork ®Òu mÊt mïa, víi møc gi¶m lín nhÊt lµ

67% ë Michig©n. Nho trång ®Ó lµm rîu vÉn t¨ng ®Òu trong

nh÷ng n¨m qua vµ nho chÕ biÕn ®Ó lµm níc Ðp ®Òu gi¶m.


Trong viÖc gi¶m s¶n lîng nãi chung cña çc lo¹i qu¶ cã mói

th× cam gi¶m Ýt nhÊt, s¶n lîng cã gi¶m ë bang Florida,

California vµ Arizona, nhng t¨ng ë Texas do thêi tiÕt thuËn lîi.

N¨m 2002, lµ n¨m ®îc mïa cña nh÷ng c©y kh«ng cã mói

vµ h¹t dÎ, kÐo theo s¶n lîng c©y ¨n tr¸i nãi chung ®¹t kho¶ng

33,4 triÖu tÊn, t¨ng 2% so víi n¨m 2001. Trong khi ®ã s¶n l-

îng qu¶ cã mói l¹i gi¶m, nhÊt lµ bëi vµ chanh. §©y lµ n¨m mïa

c©y cã mói thÊp nhÊt tõ tríc ®Õn nay cña Mü kh«ng kÓ n¨m

1999 do thêi tiÕt gi¸ l¹nh tµn ph¸ mïa mµng. California vµ

Arizon lµ 2 bang dÉn ®Çu c¶ níc vÒ s¶n lîng chanh. TÝnh

riªng n¨m 2002, diÖn tÝch gi¶m vµ n¨ng suÊt thÊp ë 2 bang

nµy dÉn ®Õn gi¶m s¶n lîng qu¶ cã mói trong c¶ níc. Ngoµi ra

cßn cã çc bang nh Florida, Texas, Arizona, n¬i cung cÊp

phÇn lín bëi cho toµn níc Mü còng gi¶m s¶n lîng c©y bëi, viÖc

gi¶m n¨ng suÊt trªn mçi ha tõ n¨m 1997-1998 còng t¸c ®éng

kh«ng nhá ®Õn gi¶m s¶n lîng trong n¨m 2000. Çc lo¹i qu¶

kh¸c t¨ng 3%, chñ yÕu lµ do t¸c ®éng cña khèi lîng nho t¨ng

12%. §©y lµ vô nho ®îc mïa thø hai trong suèt nhiÒu n¨m

qua, s¶n lîng nho chiÕm 43% trong tæng s¶n lîng qu¶ kh«ng

cã mói, trong khi ®ã n¨m 2001 míi chiÕm kho¶ng 20%. Mét

sè lo¹i qu¶ kh¸c nh: ®µo, mËn, m¬, qu¶ v¶, d©u t©y, chµ lµ

còng ®Òu t¨ng. Mét ®Æc ®iÓm quan träng lµ c©y h¹ch cña

Mü chiÕm diÖn tÝch kh«ng lín, chØ chiÕm tû träng 4% trong

tæng s¶n lîng qu¶ nãi chung nhng lµ lo¹i c©y cã møc t¨ng s¶n

lîng nhanh nhÊt, h¬n bÊt cø tr¸i c©y nµo trong nh÷ng n¨m

qua, n¨m 2001t¨ng 20%, n¨m 2002 t¨ng 11%.


B¶ng 4: T×nh h×nh s¶n lîng mét sè lo¹i qu¶ chÝnh ë Mü

trong nh÷ng n¨m qua ( §¬n vÞ: tÊn)

N¨m 2000 2001 2002 2003

T¸o 4.805.136 428.076,6 3.884.424 4.207.218

Lª 878.036 909.816 788.598 847.618

Nho 6.980.704 5.965.106 6.686.512 6.408.210

Quýt 316.438 280.572 313.714 293.284

Nguån: USDA-2003/Fruit and Tree Nuts yearbook

Sau 3 n¨m gi¶m liªn tôc, mïa t¸o Mü n¨m 2003 dù ®o¸n

®¹t 4,2 triÖu tÊn, t¨ng 8% so víi n¨m ngo¸i, nhng vÉn cßn ë

møc nhá h¬n so víi vô mïa n¨m 1988. Sù bøt ph¸ nµy trong

s¶n xuÊt chñ yÕu lµ do ®îc mïa ë çc bang miÒn §«ng vµ

Trung ®Êt Mü. Thêi tiÕt thuËn lîi, çc bang ë miÒn §«ng dù

tÝnh ®¹t gÇn 1,044 triÖu tÊn, t¨ng 27% so víi s¶n lîng vô n¨m

ngo¸i, çc bang miÒn Trung ®¹t 0,6 triÖu tÊn, t¨ng 64%.

Michig©n lµ bang cã s¶n lîng t¸o lín nhÊt miÒn trung níc Mü, -

íc tÝnh sÏ ®¹t 440.380 tÊn, gÇn gÊp ®«i vô mïa thiÖt h¹i do

gi¸ l¹nh n¨m tríc. Víi s¶n lîng lµ 2,587triÖu tÊn, çc bang

miÒn t©y gi¶m s¶n lîng 5%, do n¨ng suÊt gi¶m ë bang cã s¶n

lîng t¸o hµng n¨m lín nhÊt níc Mü, Washington.

Nho lµ mét trong nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ quan träng ë

Mü, s¶n lîng nho lu«n chiÕm 1/3 s¶n lîng cña çc lo¹i c©y

kh«ng cã mói ë Mü. Nho chñ yÕu ®îc trång ë California vµ


Washington. N¨m 2003, nho cho s¶n lîng lµ 6,4 triÖu tÊn,

gi¶m 4% so víi n¨m 2002, nhng t¨ng 7% so víi n¨m 2001. Nho

ë bang California chiÕm tû träng 89% c¶ níc (3,7triÖu tÊn).

Níc Mü lµ níc s¶n xuÊt cam ®øng thø hai thÕ giíi sau

Braxin, s¶n lîng cña hai níc gép l¹i b»ng 1/2 tæng s¶n lîng

toµn cÇu. Cam lµ lo¹i qu¶ cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®øng thø 2 sau

nho, ®¹t 1,7 tû ®«la n¨m 2000, chiÕm 16% gi¸ trÞ s¶n xuÊt

qu¶ toµn quèc. S¶n xuÊt cam t¨ng nhanh trong nh÷ng thËp

kû qua, trung b×nh t¨ng ë møc 49%. Kho¶ng 80% s¶n lîng

cam ®îc ®em ®i chÕ biÕn, chñ yÕu díi d¹ng níc cam, cßn l¹i

lµ tiªu thô t¬i. Bang cã s¶n lîng cam ®øng ®Çu vµ còng lµ

bang chÕ biÕn cam lín nhÊt níc Mü lµ Florida. Trong nh÷ng

n¨m gÇn ®©y, Mü lµ níc xuÊt khÈu cam ®øng thø nh× thÕ

giíi, sau Braxin, trong khi ®ã chñ yÕu xuÊt sang çc níc Ch©u

¢u.

Quýt lµ lo¹i qu¶ cã mói quan träng cña Mü, ®Æc biÖt

nhu cÇu tiªu dïng quýt t¨ng trong nh÷ng n¨m qua, s¶n lîng

quýt vÉn gi÷ ë møc trung b×nh trªn 250.000 tÊn/n¨m. Tèc

®é t¨ng s¶n lîng tõ n¨m 1980 ®Õn nay lµ 6%/n¨m. Çc bang

trång nhiÒu quýt nhÊt chñ yÕu lµ Florida, California vµ

Arizona.

Xoµi, ®u ®ñ, b¬, døa lµ çc lo¹i tr¸i c©y chñ yÕu trång

ë nh÷ng níc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi, v× vËy nh÷ng c©y nµy ®-

îc s¶n xuÊt h¹n chÕ ë Mü. Xoµi chØ cã ë miÒn Nam bang

Florida (diÖn tÝch < 700ha), ®u ®ñ, b¬, døa chñ yÕu trång ë

Hawai. S¶n lîng b¬ cña Mü kh«ng lín, chØ ë møc trung b×nh


187 ngµn tÊn mçi n¨m, víi s¶n lîng cao nhÊt lµ n¨m 2000 (217

ngµn tÊn), t¨ng 36% so víi n¨m 1998. Tuy vËy s¶n lîng b¬

nh÷ng n¨m sau ®ã kh«ng t¨ng, vÉn gi÷ ë møc trung b×nh

hµng n¨m.

III. NhËp khÈu

1. Mét sè ®iÒu luËt vµ møc thuÕ liªn quan ®Õn nhËp khÈu rau qu¶

1.1. CÊm nhËp khÈu mét sè lo¹i n«ng s¶n

§iÒu kho¶n 8e cña luËt ®iÒu chØnh n«ng nghiÖp Mü

quy ®Þnh cÊm nhËp khÈu mét sè mÆt hµng n«ng s¶n nÕu

chóng kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu vÒ: cÊp lo¹i, kÝch cì chÊt l-

îng vµ ®é chÝn gåm: “cµ chua, nho kh«, «liu, qu¶ chanh

®¾ng ( Chanh níc cã vÞ ®¾ng), bëi, h¹t tiªu cßn xanh, cµ

chua ¸i NhÜ Lan, da chuét, cam, hµnh, qu¶ ãc chã, chµ lµ,

nho (dïng cho b÷a ¨n), tr¸i cµ, mËn, t¸o, tr¸i kiwi, ®µo”. Tiªu

chuÈn nµy x©y dùng trªn c¬ së tiªu chuÈn nh÷ng s¶n phÈm

mµ Mü s¶n xuÊt ®îc vµ cã nhu cÇu trong níc.

1.2. §iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n mèi nguy h¹i ®èi víi

hµng thùc phÈm (HACCP)

§©y lµ hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng s¶n phÈm dùa trªn

nguyªn t¾c ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh çc nguy c¬ vµ ®iÓm

kiÓm so¸t tíi h¹n, nh»m ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh vµ ng¨n

chÆn tõ xa tÊt c¶ çc mèi nguy tiÒm Èn vÒ sinh häc, ho¸ häc

vµ lý häc trong tÊt c¶ çc c«ng ®o¹n s¶n xuÊt/chÕ biÕn thùc

phÈm nãi chung.


HACCP ®îc ban hµnh th¸ng 12/1995 vµ tõ th¸ng 12/1997

®îc C¬ quan qu¶n lý thùc phÈm vµ thuèc cña Mü (Food and

Drugs Administration) ®a vµo ¸p dông b¾t buéc ®èi víi thuû

s¶n cña Mü vµ thuû s¶n nhËp khÈu tõ níc ngoµi. HACCP hiÖn

®îc ®a vµo bé LuËt vÒ Thùc PhÈm (Food Code) cña Mü, do

FDA gi¸m s¸t viÖc thi hµnh vµ më réng ra ¸p dông cho nhiÒu

mÆt hµng thùc phÈm kh¸c, tríc m¾t lµ cho chÕ biÕn níc qu¶.

HACCP ®îc x©y dùng trªn c¬ së çc quy ®Þnh vÒ an toµn,

vÖ sinh ¸p dông trªn thÕ giíi: Thùc tiÔn s¶n xuÊt hµng hãa

(Goods Manufacturing Practice (GMP)) vµ Thñ tôc qu¶n lý tiªu

chuÈn vÖ sinh thùc phÈm (Sanitation Standard Operating

Procedure (SSOP)), v.v. Muèn x©y dùng hÖ thèng HACCP c¬

së s¶n xuÊt ph¶i cã ®Çy ®ñ çc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt gåm nhµ

xëng, kho, d©y chuyÒn thiÕt bÞ s¶n xuÊt, m«i trêng s¶n

xuÊt, vµ con ngêi theo çc quy chuÈn cña GMP, SSOP trong

®ã ®Æc biÖt chó träng gi¸m s¸t an toµn vÖ sinh qua kiÓm

tra çc hå s¬ vËn hµnh, kiÓm tra viÖc söa ch÷a/®iÒu chØnh

khi çc giíi h¹n bÞ vi ph¹m, gi¸m s¸t chÆt chÏ vÖ sinh s¶n xuÊt

vµ vÖ sinh ç nh©n cña c«ng nh©n trong tÊt c¶ çc kh©u

s¶n xuÊt, chÕ biÕn.

C¬ chÕ kiÓm so¸t "tõ xa" cña HACCP tËp trung trªn 7

nguyªn t¾c c¬ b¶n:

- Ph©n tÝch mèi nguy vµ çc biÖn ph¸p phßng ngõa

- X¸c ®Þnh ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n (critical control

points)


- X©y dùng danh môc çc c«ng ®o¹n chÕ biÕn cã thÓ

x¶y ra çc mèi nguy ®¸ng kÓ vµ m« t¶ çc biÖn ph¸p phßng

ngõa

- ThiÕt lËp çc ®iÓm tíi h¹n vµ giíi h¹n tíi h¹n liªn quan

®Õn mçi ®IÓm kiÓm so¸t tíi h¹n

- Gi¸m s¸t çc ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n, thiÕt lËp çc thñ

tôc sö dông kÕt qu¶ gi¸m s¸t ®Ó hiÖu chØnh vµ duy tr× qu¸

tr×nh kiÓm so¸t.

- Thùc hiÖn söa ch÷a/®iÒu chØnh cÇn thiÕt khi thÊy giíi

h¹n tíi h¹n bÞ vi ph¹m

- Lu tr÷ hå s¬ ®Ó chøng thùc viÖc thùc hiÖn HACCP vµ

çc thñ tôc thÈm tra qu¸ tr×nh thùc hiÖn HACCP.

1.3. Quy ®Þnh cña FDA ®èi víi nhËp khÈu tr¸i c©y

(Bao gåm tr¸i c©y, h¹t çc loai, t¬i, kh«, l¹nh, hÊp, luéc,

®«ng l¹nh hoÆc xö lý b¶o qu¶n t¹m). S¶n phÈm cã thÓ cßn

nguyªn d¹ng, c¾t hoÆc sö lý thÕ nµo ®ã, nhng cha qua chÕ

biÕn.

Theo quy ®Þnh nµy, viÖc nhËp khÈu ph¶i:

- Phï hîp víi çc quy ®Þnh vÒ chÊt lîng cña FDA

- Phï hîp quy ®Þnh cña FDA vÒ çc thñ tôc vµ th«ng b¸o

hµng ®Õn

- Phï hîp víi çc quy ®Þnh vÒ kiÓm dÞch cña USDA, cã

thÓ ph¶i xin giÊy phÐp

- Phï hîp víi çc quy ®Þnh vÒ ®¬n hµng nhËp khÈu cña

USDA, vÒ cÊp ®é (grade), kÝch cì, chÊt lîng, nÕu ®ßi hái.


- Phï hîp çc quy ®Þnh vÒ m«i trêng cña C¬ quan B¶o

VÖ M«i trêng Hoa Kú (EPA), vÒ nång ®é thuèc trõ s©u cßn lu

l¹i trong s¶n phÈm nhËp khÈu.


B¶ng 5: Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu tiÕt chÕ ®é

nhËp khÈu hµng ho¸ thuéc quy ®Þnh nµy

Sè v¨n b¶nLo¹i biÖn ph¸p ¸p

dông

Çc c¬ quan nhµ

níc ®iÒu hµnh

19 CFR 12Quy chÕ vÒ thuèc

trõ s©u

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

19 CFR 12.1 et

seq.;

Tiªu chuÈn kü thuËt,

m·, nh·n,

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

19 CFR 12.10 et

seq.

Thñ tôc khai b¸o H¶i

quan

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

19 CFR Part 132 AAA-Quotas nhËp

khÈu n«ng s¶n

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

21 CFR 1.83 et

seq.

TiTiªu chuÈn kü thuËt,

m·, nh·n,

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

21 USC 301 et

seq.

CÊm nhËp khÈu

hµng gi¶

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

42 USC 151 et

seq.VÖ sinh dÞch tÔ

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

7 USC 150aa et CÊm nhËp khÈu CFSAN, AMS, PPQ,


seq. APHIS, EPA, USCS

7 USC 601 et

seq.AAA-Quotas nhËp

khÈu n«ng s¶n

CFSAN, AMS, PPQ,

APHIS, EPA, USCS

Nguån: Harmonized Tariff Schedule of United States 2001

Mét sè lo¹i qu¶ t¬i nhËp khÈu: qu¶ b¬, xoµi, chanh, cam,

nho, nho kh«… ph¶i ®¶m b¶o çc yªu cÇu vÒ nhËp khÈu cña

Mü vÒ, chñng lo¹i, kÝch cì, chÊt lîng vµ ®é chÝn

(7U.S.C.608(e)). Çc hµng nµy ph¶i qua gi¸m ®Þnh vµ chøng

chØ gi¸m ®Þnh ph¶i do C¬ quan gi¸m ®Þnh vµ an toµn thùc

phÈm (Food Safety & inspection Service) thuéc Bé N«ng

NghiÖp cÊp cã ghi phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn nhËp khÈu.

Çc ®iÒu kiÖn h¹n chÕ kh¸c cã thÓ ®îc C¬ Quan Gi¸m

§Þnh Thùc VËt vµ §éng vËt (Animal and plant Health

inspection Service- APHiS) thuéc Bé N«ng NghiÖp ¸p ®Æt

theo §iÒu luËt vÒ KiÓm dÞch C©y “Plant Quarantine Act”, vµ

C¬ quan FDA (Division of import Operations and Policy –HFC-

170) theo ®iÒu luËt liªn bang “Food, Drug and Cosmetic Act”.

1.3. ThuÕ nhËp khÈu mét sè lo¹i qu¶ cña Mü

B¶ng 6: ThuÕ suÊt nhËp khÈu cña Mü vÒ mét sè lo¹i

qu¶

M· sè MÆt hµng ThuÕ MFN

ThuÕ kh«ng MFN

0804.30.20 Døa


00 - Hµng rêi

0,51 c/kg O,64c/kg

00 - §· ®ãng gãi

1,1 c/kg 2,11 c/kg

0804.40.00 Qu¶ b¬ 11,2 c/kg 33,1 c/kg

0804.50.40 Xoµi

40 - T¬i 6,6 c/kg 33,1 c/kg

00 - Kh« 1,5 c/kg 33,1 c/kg

0807.20.00 00 §u ®ñ 5,4% 35%

Nguån: Harmonized Tariff Schedule of United States

2001

2. Kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü vÒ rau qu¶

XuÊt ph¸t tõ sù kh¸c nhau gi÷a c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu

dïng, còng nh sù kh¸c biÖt vÒ lîi thÕ so s¸nh t¬ng ®èi, cho

nªn Hoa Kú tuy xuÊt khÈu rau qu¶ lín trªn thÕ giíi nhng hµng

n¨m vÉn nhËp khÈu mét lîng rau qu¶ ®¸ng kÓ. §ã lµ nh÷ng

s¶n phÈm do trong níc cha s¶n xuÊt ®îc, hoÆc cha ®¸p øng

®ñ, cÇn nhËp khÈu bæ sung, nhng còng cã nh÷ng s¶n phÈm

nhËp khÈu do nhu cÇu tr¸i vô cña ngêi tiªu dïng. Nh×n chung

thÞ trêng rau t¬i trong nh÷ng n¨m qua kh«ng cã nh÷ng biÕn

®éng lín, trong khi ®ã thÞ trêng qu¶ t¬i l¹i diÔn ra s«i ®éng

trªn toµn quèc còng nh toµn thÕ giíi víi sè lîng vµ trÞ gi¸ t¨ng

trëng nhanh ®Òu, ®Æc biÖt trong 5 n¨m võa qua. MÆt kh¸c

trong thËp kû 90, khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu lµm ®ång

®« la t¨ng gi¸ m¹nh so víi çc ®ång tiÒn kh¸c ®· kÝch thÝch

nhËp khÈu tÊt c¶ çc mÆt hµng n«ng s¶n. Trong ®ã çc s¶n


phÈm vên chiÕm 40% tæng lîng nhËp khÈu, tiÕp theo lµ çc

s¶n phÈm nhiÖt ®íi nh cµ phª, ca cao, cao su. §¸ng chó ý lµ

trong giai ®o¹n 1991-2001, gi¸ trÞ nhËp khÈu çc s¶n phÈm

tõ vên cña Mü t¨ng h¬n 2 lÇn, tõ 8,6 tû lªn ®Õn 17,2 tû. Çc

s¶n phÈm tõ vên bao gåm rau qu¶ t¬i, rau qu¶ chÕ biÕn vµ

®å uèng chÕ biÕn tõ rau qu¶. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,

kim ng¹ch nhËp khÈu çc lo¹i qu¶ vµ rau cña Mü t¨ng lªn

®¸ng kÓ. NhËp khÈu qu¶ t¬i (kh«ng tÝnh da hÊu) ®· t¨ng

m¹nh, chiÕm tõ 34,7% tû lÖ tiªu dïng trong níc n¨m 1990 lªn

tíi 42% n¨m 2000. Còng trong giai ®o¹n nµy (nÕu kh«ng tÝnh

da hÊu vµ chuèi), tû träng nhËp khÈu çc mÆt hµng hoa qu¶

t¬i t¨ng tõ 11,6% lªn 19% trong tæng tiªu dïng c¶ níc.

Khung c¶nh chung cña thÞ trêng rau qu¶ Mü trong

nh÷ng n¨m qua rÊt s«i ®éng, ®Çy ®ñ çc chñng lo¹i ®Õn tõ

hÇu hÕt çc níc trªn thÕ giíi. NhËp khÈu rau mang tÝnh mïa

vô cao, ré vµo kho¶ng thêi gian gi÷a th¸ng 10 vµ th¸ng 4 n¨m

sau khi s¶n xuÊt ë Mü cã phÇn h¹n chÕ. Tèc ®é t¨ng kim

ng¹ch nhËp khÈu rau b×nh qu©n lµ 5%, kh«ng cao b»ng tèc

®é t¨ng cña kim ng¹ch nhËp khÈu tr¸i c©y, nhng nh×n chung

t¨ng nhanh h¬n so víi toµn thÕ giíi. Trong ®ã h¬n mét nöa lµ

nhËp khÈu rau t¬i, víi gi¸ trÞ t¨ng ®Òu hµng n¨m. Çc lo¹i rau

nhËp khÈu võa ®Ó bæ sung cho nguån cung trong níc cßn

h¹n chÕ, võa ®Ó tho¶ m·n cÇu hoa qu¶ vµ rau ®a d¹ng cña

ngêi tiªu dïng Mü ë kh¾p çc bang. Kim ng¹ch nhËp khÈu rau

t¬i n¨m 2000 lµ 2,4 tû ®«la, t¨ng 4% so víi n¨m 1999, võa


®ñ ®Ó bï cho lîng nhËp khÈu rau t¬i gi¶m n¨m 1999. NhËp

khÈu rau t¬i vµ da chiÕm 6,9% trong tiªu dïng néi ®Þa vµ

t¨ng lªn 13,6% n¨m 2000. Rau t¬i nhËp khÈu chñ yÕu vµ æn

®Þnh tõ çc níc: Hµ Lan, Pªru, CostaRica, Céng hoµ §«-mi-ni-

ca.

Mü lµ níc nhËp khÈu tr¸i c©y lín cña thÕ giíi, víi lîng

nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 5 tû USD, chñ yÕu lµ tr¸i c©y

nhiÖt ®íi vµ chuèi do ®©y lµ nh÷ng lo¹i s¶n phÈm mµ Mü

s¶n xuÊt Ýt vµ hÇu nh kh«ng s¶n xuÊt ®îc, trong khi ®ã nhu

cÇu cña ngêi d©n l¹i rÊt cao. Tuy vËy trong nh÷ng n¨m qua,

nhËp khÈu tr¸i c©y «n ®íi t¨ng m¹nh, ®Æc biÖt lµ nho vµ çc

lo¹i da. Tuy nhiªn nhËp khÈu çc mÆt hµng nµy phô thuéc vµo

mïa vô, nhiÒu nhÊt vµo cuèi mïa thu vµ ®Çu mïa xu©n vµ

gi¶m m¹nh trong giai ®o¹n vµo cuèi th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10,

nh×n chung nhËp khÈu çc mÆt hµng nµy nh»m bæ sung cho

mïa vô cña thÞ trêng Mü. Hoa qu¶ t¬i vÉn lµ nh÷ng lo¹i ®îc a

chuéng nhÊt, chiÕm h¬n nöa sè lîng b¸n ra trªn thÞ trêng,

s¶n xuÊt t¨ng kh«ng kÞp so víi cÇu tiªu dïng. Sù bïng næ

nhËp khÈu qu¶ t¬i n¨m 1999 t¨ng tíi møc 40%, nhng n¨m sau

®ã chØ t¨ng ®îc 1%, dÊu hiÖu cña sù t¨ng hÕt møc xuÊt

hiÖn vµo cuèi n¨m 2000 vµ ®Çu 2001. T¨ng nhËp khÈu chñ

yÕu lµ do viÖc më réng nhËp khÈu nho t¬i tõ Chilª vµ Mªhico,

da tõ Guatemala, Costa Rica vµ Honduras, d©u t©y tõ

Mexico. Nhng trong nh÷ng n¨m qua, hoa qu¶ níc ngoµi vÉn

ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng quy ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ vÖ sinh


dÞch tÔ cña Hoa Kú. §· cã nhiÒu nhµ xuÊt khÈu níc ngoµi ph¶i

®èi mÆt víi lÖnh cÊm nhËp khÈu cña Mü do nghi ngê trong

çc l« hµng cã chøa Êu trïng mét loµi ruåi. Theo nhËn ®Þnh

cña çc chuyªn gia th× n¨m nay (2003), cã thÓ nhËp khÈu

hoa qu¶ gi¶m h¬n so víi cïng kú n¨m tríc, trong ®ã chñ yÕu

lµ do kim ng¹ch nhËp khÈu chanh vµ cam gi¶m m¹nh trong

khi ®ã xuÊt khÈu lª vµ nho cña çc thÞ trêng kh¸c vµo Mü

t¨ng lªn. tr¸i c©y chÕ biÕn chñ yÕu díi d¹ng níc Ðp: cam, t¸o,

rîu, døa, lª, ®µo, d©u ®ãng hép.

3. C¬ cÊu nhËp khÈu

3.1. NhËp khÈu rau

Çc lo¹i rau nhËp khÈu rÊt ®a d¹ng, nhËp khÈu rau t¬i

®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ tiªu, lªn tíi 88%, da chuét lµ

53%, bÝ 53% vµ m¨ng t©y lµ 91%.


B¶ng 7: C¬ cÊu rau nhËp khÈu theo çc n¨m (§¬n vÞ:

triÖu USD)

N¨m 2001 2002 2003

Rau t¬i vµ da hÊu 2592 2614 3015

Rau ®· qua chÕ

biÕn

1020 1189 1280

Khoai t©y 532 575 630

§Ëu kh« 51 67 53

Çc lo¹i rau kh¸c 357 369 383

Nguån: USDA-2003

(Çc lo¹i rau kh¸c bao gåm: nÊm, khoai lang, ®Ëu l¨ng, ®Ëu

Hµ Lan kh«)

B¶ng trªn cho thÊy, n¨m 2002, Mü nhËp khÈu 1.189

triÖu USD kim ng¹ch nhËp khÈu rau chÕ biÕn n¨m 2002, chñ

yÕu lµ rau ®ãng hép ( 606 triÖu USD), tiÕp theo lµ rau ®«ng

l¹nh (347triÖu USD), sau cïng lµ rau ®îc sÊy kh« (236 triÖu

USD). Lîng rau t¬i nhËp khÈu n¨m 2002 t¨ng 1% so víi n¨m

2001, nhng theo íc tÝnh th× n¨m 2003 t¨ng 15%, tøc lµ tèc

®é t¨ng rÊt nhanh, thÓ hiÖn mét lîng cÇu vÒ rau lín trªn thÞ

trêng Mü. Nh÷ng lo¹i rau nhËp khÈu chñ yÕu lµ: cµ rèt, cÇn

t©y, c¶i xanh, cña c¶i, hµnh, m¨ng t©y, rau diÕp, cÇn t©y,

sóp l¬, bÝ, ®Ëu. Tèp çc lo¹i rau ®øng ®Çu trong toµn bé rau


nhËp khÈu vÉn lµ cµ chua trong nh÷ng n¨m qua, tiÕp theo lµ

khoai t©y, da chuét, hµnh vµ h¹t tiªu. Sau ®©y lµ cô thÓ çc

lo¹i rau nhËp khÈu cña Mü:

Cµ chua: Nhu cÇu vÒ tiªu dïng cµ chua ®ang cã xu híng

t¨ng trªn toµn cÇu, chØ tÝnh riªng níc Mü, ®· chiÕm h¬n

20% lîng cµ chua nhËp khÈu toµn cÇu n¨m 1998 (3,6 triÖu

tÊn). Kim ng¹ch nhËp khÈu cµ chua t¨ng tõ 451 triÖu USD

n¨m 1995 lªn tíi 758 triÖu USD n¨m 1998, nhng gi¶m xuèng

cßn 640 triÖu USD n¨m 2000. §Õn n¨m 2002, lîng nhËp khÈu

cµ chua t¨ng lªn 860.869 tÊn, t¨ng 18% so víi n¨m 2000. HiÖn

nay tû lÖ nhËp khÈu cao nµy ®ang cã nguy c¬ ®e do¹ s¶n

xuÊt trong níc, dÉn ®Õn tranh chÊp th¬ng m¹i.

Da chuét: Khèi lîng nhËp khÈu da chuét t¨ng ®Òu vµ

liªn tôc tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, tèc ®é t¨ng trung b×nh trªn

5% mçi n¨m. N¨m 1998, nhËp khÈu 300 ngµn tÊn da chuét,

lµ níc nhËp khÈu da chuét ®øng thø hai sau §øc (400 ngµn

tÊn) trong khi ®ã tæng lîng da chuét nhËp khÈu toµn cÇu lµ

1,2 triÖu tÊn. N¨m 2002 toµn níc Mü nhËp khÈu gÇn 400 ngµn

tÊn.

NÊm: Çc lo¹i nÊm chñ yÕu lµ nÊm r¬m nÊm mì (ngoµi

ra cßn cã nÊm h¬ng, nÊm sß, méc nhÜ) lµ s¶n phÈm mµ

hµng n¨m cã nhu cÇu lín, nhng lîng s¶n xuÊt trong níc kh«ng

®ñ. NÊm nhËp khÈu díi d¹ng chÕ biÕn lµ muèi, sÊy kh« (sÊy

ch©n kh«ng), ®ãng hép. Mü n»m trong tèp nh÷ng níc nhËp

khÈu nÊm lín nhÊt thÕ giíi, n¨m 2001 nhËp khÈu 18, 614

triÖu, t¨ng 9% so víi n¨m 2000.


Ngoµi ra cßn cã: h¹t tiªu, hµnh, ®Ëu, tái, bÝ, ®Ëu, trong

®ã khèi lîng nhËp khÈu h¹t tiªu vµ hµnh lu«n ®¹t møc trªn

200 ngµn tÊn trong mét vµi n¨m gÇn ®©y. §Æc biÖt rau diÕp

lµ lo¹i rau t¨ng trëng kim ng¹ch nhËp khÈu nhanh trong

nh÷ng n¨m qua. Khèi lîng nhËp khÈu t¨ng liªn tôc tõ nh÷ng

n¨m 1990, khèi lîng nhËp khÈu n¨m 2002 gÊp 5 lÇn n¨m

1990, nhu cÇu trong níc vÒ lo¹i rau nµy kh«ng ngõng t¨ng.

3.2. NhËp khÈu qu¶

3.2.1.Qu¶ nhiÖt ®íi

Çc lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi thêng ®îc trång ë çc vïng nhiÖt

®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi. Çc níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm kho¶ng

98% tæng s¶n lîng qu¶ nhiÖt ®íi trong khi çc níc ph¸t triÓn

chiÕm 80% tæng lîng nhËp khÈu qu¶ nhiÖt ®íi toµn cÇu. Do

vËy hµng n¨m Mü nhËp khÈu mét lîng tr¸i c©y nhiÖt ®íi rÊt

lín, ®iÒu kiÖn tù nhiªn còng nh khÝ hËu cña níc nµy kh«ng

cho phÐp s¶n xuÊt ®îc nhiÒu, mµ cÇu çc s¶n phÈm nµy l¹i

rÊt lín. Çc lo¹i tr¸i c©y nhiÖt ®íi chñ yÕu lµ xoµi, døa, ®u

®ñ, b¬. Ngoµi ra cßn çc lo¹i qu¶ kh¸c lµ v¶i, vµ, ch«m ch«m,

æi, l¹c tiªn, tuy chØ chiÕm mét tû träng nhá trong s¶n lîng

qu¶ nhiÖt ®íi toµn cÇu, nhng bu«n b¸n çc lo¹i qu¶ nµy ®ang

cã xu híng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m qua do thÞ hiÕu

thÝch tiªu dïng qu¶ “l¹” gia t¨ng ë níc nµy.

Mü lµ níc nhËp khÈu døa vµ xoµi lín nhÊt thÕ giíi. Trong

tæng lîng nhËp khÈu døa cña toµn thÕ giíi, kim ng¹ch nhËp

khÈu cña Mü chiÕm 74%. Trong khi lîng nhËp khÈu døa vµ çc

lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi kh¸c t¨ng lªn trªn thÞ trêng thÕ giíi nãi


chung vµ thÞ trêng Mü nãi riªng th× tû träng cña xoµi cã xu

híng gi¶m ®i.

B¶ng 8: T×nh h×nh nhËp khÈu qu¶ nhiÖt ®íi cña Mü

trong nh÷ng n¨m qua (§¬n vÞ: 1000 tÊn)

N¨m

1996/199

8

199

9

200

0

200

1

4 lo¹i qu¶

chÝnh 471 624 703 717

Xoµi 185 219 235 238

Døa t¬i 197 283 319 321

B¬ 38 55 79 74

§u ®ñ 51 67 70 84

Nguån: FAO, Tropical Fruit, th¸ng 7 n¨m 2003. (§¬n vÞ:

1000 tÊn)

§u ®ñ lµ lo¹i tr¸i c©y nhiÖt ®íi chiÕm phÇn quan träng

trong thÞ trêng rau qu¶ Mü, hµng n¨m lîng nhËp khÈu rÊt

nhiÒu, chiÕm tû träng 75% tæng lîng tiªu dïng trong toµn níc,

t¨ng h¬n rÊt nhiÒu so víi n¨m 1980, míi chiÕm kho¶n 3,4%

tæng tiªu dïng néi ®Þa. §u ®ñ nhËp khÈu chñ yÕu lµ díi d¹ng

t¬i vµ tõ çc níc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi.

Trong nh÷ng n¨m qua, chuèi vÉn lµ lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi ®-

îc tiªu dïng nhiÒu nhÊt ë Mü, mét mÆt do sù gia t¨ng d©n sè

nhËp c tõ nh÷ng níc kh¸c mµ chñ yÕu lµ nh÷ng níc nhiÖt ®íi,


mÆt kh¸c do cÇu trong níc vÒ lo¹i qu¶ nµy vÉn lu«n æn ®Þnh

vµ lµ lo¹i qu¶ bæ, chøa nhiÒu chÊt dinh dìng nªn rÊt ®îc ngêi

tiªu dïng néi ®Þa a thÝch. Tuy nhiªn, lîng nhËp khÈu cã xu h-

íng gi¶m trong n¨m 2000, 2001vµ 2002, sau nhiÒu n¨m t¨ng

liªn tôc tríc ®ã, trung b×nh gi¶m mçi n¨m trong giai ®o¹n

nµy lµ 200 ngh×n tÊn. MÆc dï vËy, lîng nhËp khÈu cña Mü

vÉn duy tr× ë møc 30% trong tæng lîng nhËp khÈu chuèi cña

toµn cÇu.

B¶ng 9: Khèi lîng nhËp khÈu chuèi cña Mü (§¬n vÞ:

1000tÊn)

N¨m

1996/199

8 1999 2000 2001

Toµn cÇu (1000tÊn) 11233 11955 12038 11432

Mü (1000)tÊn) 3406 3877 3630 3434

ThÞ phÇn (%) 30.3% 32.4% 30.2% 30.0%

Nguån: FAO, Bananas, th¸ng 12/2002.

3.2.2. Qu¶ cã mói ë Mü

Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, Cïng víi Braxin, Trung Quèc, çc

níc thuéc §Þa Trung H¶i, Mü lµ mét trong nh÷ng níc s¶n xuÊt

qu¶ cã mói lín nhÊt thÕ giíi, lîng xuÊt khÈu lo¹i qu¶ nµy chiÕm

tíi 10% lîng xuÊt khÈu qu¶ cã mói toµn cÇu. Qu¶ cã mói lµ

nh÷ng qu¶ nh: cam, quýt, bëi, chanh…, ®îc xuÊt khÈu c¶ díi

d¹ng t¬i vµ chÕ biÕn, trong ®ã cam lµ lo¹i qu¶ ®îc chÕ biÕn

nhiÒu nhÊt. HiÖn nay ngêi tiªu dïng Mü rÊt a thÝch níc cam vµ


trong t¬ng lai kh«ng xa, çc lo¹i níc Ðp tõ tr¸i c©y sÏ ®îc sö

dông phæ biÕn thay cho níc uèng th«ng thêng. KÓ tõ n¨m

1998 ®Õn nay, lîng nhËp khÈu qu¶ cã mói cña Mü lµ kho¶ng

trªn 320.000 tÊn, cao nhÊt lµ vµo n¨m 2001 víi 414.000 tÊn,

cao gÊp 7 lÇn so víi nhËp khÈu n¨m 1988. NhËp khÈu cam vµ

quýt t¬i t¨ng tõ 18 triÖu ®«la n¨m 1995 lªn ®Õn 109 triÖu

®«la 2000, thêi vô nhËp khÈu m¹nh tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 1

n¨m sau.

Quýt lµ lo¹i qu¶ ®îc s¶n xuÊt nhiÒu nhÊt ë Trung Quèc,

tiÕp theo lµ T©y Ba Nha, NhËt B¶n vµ Braxin, Th¸i Lan… cã

nhiÒu lo¹i quýt víi nh÷ng h×nh d¸ng vµ mïi vÞ kh¸c nhau trªn

thÕ giíi tuú theo ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Êt ®ai cña mçi quèc

gia. Mü vÉn duy tr× nhËp khÈu quýt hay cßn gäi cam nhá

hµng n¨m ®Ó bæ sung cho viÖc cung cÊp cßn Ýt trong níc.

Tõ n¨m 1996 trë ®i, tû lÖ nhËp khÈu t¨ng víi tèc ®é lµ

27%/n¨m. Ngêi tiªu dïng Mü ®Æc biÖt rÊt thÝch lo¹i qu¶ nµy,

v× chóng dÔ bãc vá l¹i chøa Ýt hét. N¨m 2002, lîng nhËp khÈu

cam nhá t¨ng nhng cßn bÞ h¹n chÕ nhËp khÈu do c¬ quan

kiÓm tra vÖ sinh c©y trång vµ vËt nu«i ph¸t hiÖn ra mét lo¹i

s©u bÖnh g©y h¹i cã trong cam nhËp khÈu tõ nh÷ng níc

thuéc §i¹ Trung H¶i. NhËp khÈu chñ yÕu vµo th¸ng 9 th¸ng 10

víi khèi lîng h¬n 65.000 tÊn.

3. C¬ cÊu thÞ trêng nhËp khÈu cña Mü

N«ng s¶n Mü nãi chung chñ yÕu nhËp khÈu tõ nh÷ng níc

Canada, Mexico, Liªn minh Ch©u ¢u, Braxin, vµ mét sè níc

Ch©u ¸ nh In®onexia, Th¸i Lan… Cïng víi xuÊt khÈu, thÞ tr-


êng nhËp khÈu cña Mü trong nh÷ng n¨m qua kh«ng cã nh÷ng

biÕn ®éng lín. Çc níc xuÊt khÈu rau qu¶ lín vµo thÞ trêng Mü

vÉn lµ nh÷ng níc l©n cËn, nh÷ng níc thuéc Ch©u Mü nh

Ecuado, Costa Rica, Brazil, ®Æc biÖt Mªxico lµ níc cung cÊp

gÇn nh tÊt c¶ çc mÆt hµng rau vµ hoa qu¶ vµo thÞ trêng

nµy. Víi ®iÒu kiÖn ®Þa lý thuËn lîi: s¸t biªn giíi víi Hoa kú, níc

nµy xuÊt khÈu nhiÒu nhÊt nh÷ng s¶n phÈm t¬i vµ ®«ng l¹nh.

Rau chñ yÕu ®îc nhËp khÈu tõ nh÷ng níc cã khÝ hËu

Êm, bao gåm khoai t©y, tiªu, bÝ vµ da chuét. Mexic« lµ níc

xuÊt khÈu rau chÝnh vµo thÞ trêng Mü, chiÕm 69% thÞ phÇn,

tiÕp theo lµ Canada víi 15% vµ Hµ Lan lµ 5%. Mü lµ mét níc

s¶n xuÊt cµ chua lín nhÊt thÕ giíi, sau Trung Quèc, nhng hµng

n¨m vÉn nhËp khÈu mét lîng lín cµ chua trªn thÕ giíi, nhÊt lµ

tõ Mexico, Canada. §©y còng lµ hai nhµ cung cÊp cµ chua

quan trong cho thÞ trêng cµ chua t¬i cña Mü. TÝnh riªng kim

ng¹ch xuÊt khÈu cña hai níc nµy ®· lªn tíi 1,8 tû ®« la trong

hai n¨m tõ 2000-2002. T©y Ba Nha lµ níc xuÊt khÈu khoai

t©y lín nhÊt vµo thÞ trêng Mü.

Çc lo¹i qu¶ nhËp khÈu cña Mü, chñ yÕu lµ nh÷ng qu¶

nhiÖt ®íi vµ tõ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn. Theo thèng kª cña

Tæ chøc l¬ng thùc thÕ giíi FAO, Çc níc ®ang ph¸t triÓn

chiÕm kho¶ng 98% tæng s¶n lîng qu¶ nhiÖt ®íi trong khi çc

níc ph¸t triÓn chiÕm tíi 80% tæng lîng nhËp khÈu qu¶ nhiÖt

®íi toµn cÇu. Hai nhµ cung cÊp s¶n phÈm chuèi chÝnh cho níc

Mü lµ Costa Rica vµ Ecuador. Nhng n¨m 2000, møc xuÊt khÈu

tõ hai níc nµy gi¶m m¹nh tíi 15 % so víi nh÷ng n¨m tríc. Trong


khi ®ã nhËp khÈu tõ 2 níc Hondrus vµ Guatemala l¹i t¨ng

nhanh.

NhËp khÈu døa t¬i, trong nh÷ng n¨m qua chñ yÕu vÉn

tõ níc Costa Rica. N¨m 2000, níc nµy xuÊt khÈu sang thÞ tr-

êng Mü 257.783 tÊn døa t¬i, chiÕm thÞ phÇn 81% tæng lîng

døa nhËp khÈu. Tû träng nµy ®· t¨ng gÊp ®«i trong 10 n¨m

qua. Hundras lµ níc xuÊt khÈu døa vµo thÞ trêng Mü ®øng thø

2, tæng lîng cung cña níc nµy míi chiÕm kho¶ng 13% khèi l-

îng xuÊt khÈu cña Costa Rica vµ cã tû träng lµ 10% trong

318.837 tÊn døa nhËp khÈu cña Mü n¨m 2000. Nh÷ng níc

Mexico, Ecuado vµ Th¸i Lan lµ nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu døa

vµo Mü lín tiÕp theo. Tèp 5 níc cung cÊp døa ®øng ®Çu nµy

chiÕm 99% tæng lîng døa nhËp khÈu cña Mü. Philippines vµ

Peru lµ hai níc ®øng cuèi trong tèp 10 níc xuÊt khÈu lín nhÊt.

Tríc n¨m 2000, lîng døa nhËp khÈu tõ Peru hÇu nh kh«ng cã,

nhng ®Õn n¨m 2000 ®· ®¹t ®îc 56 tÊn.

Mexico lµ níc cung cÊp 75% lîng xoµi cho thÞ trêng Hoa

Kú trong suèt 5 n¨m qua. Tuy vËy, khèi lîng xoµi xuÊt khÈu tõ

níc nµy ®· gi¶m 31% trong n¨m 2001. Nh÷ng níc Ecuador,

Brazil, Peru vµ Haiti chiÕm 1/4 thÞ phÇn nhËp khÈu xoµi cña

Mü. VÒ nhËp khÈu ®u ®ñ còng gièng nh nhËp khÈu xoµi, nhµ

cung cÊp hµng ®Çu vÉn lµ Mexico, víi khèi lîng lµ 55 124 tÊn

(tû träng lµ thÞ trêng lµ 79%).


Ch¬ng IIThùc tr¹ng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo

thÞ trêng Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y

I. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt trong níc

Trong nh÷ng n¨m qua do cã sù ®æi míi trong çc chÝnh

s¸ch n«ng nghiÖp ®· kÝch thÝch tinh thÇn s¸ng t¹o vµ n¨ng

lùc lµm viÖc cho ngêi d©n. Nhê vËy mµ s¶n xuÊt rau qu¶

còng ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Ngêi d©n tù chñ h¬n

trong viÖc chän c©y trång ®em l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n

c©y l¬ng thùc vµ hoa mÇu tríc ®©y. Rau vµ c©y ¨n qu¶ lµ

nh÷ng c©y trång cã møc lîi nhuËn cao ®¸ng kÓ so víi c©y

lóa. Do møc sèng cña ngêi d©n ®îc c¶i thiÖn, thu nhËp t¨ng

dÉn ®Õn nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®Æc

biÖt lµ ë nh÷ng thµnh phè lín: Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ

Minh…ë nh÷ng trung t©m nµy h×nh thµnh lªn nh÷ng vµnh

®ai “xanh” rau vµ c©y ¨n tr¸i ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cho

nh÷ng thÞ trêng hÊp dÉn ®ã. Bªn c¹nh ®ã, ®Êt níc ngµy

cµng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· më réng h¬n n÷a

thÞ trêng xuÊt khÈu ®èi víi nhiÒu lo¹i rau qu¶. Ngµy cµng

nhiÒu çc doanh nghiÖp tham gia vµo xuÊt khÈu ®· t¹o ®iÒu

kiÖn thuËn lîi cho rau vµ qu¶ ViÖt Nam th©m nhËp vµo

nh÷ng thÞ trêng níc ngoµi. Nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa vµ xuÊt

khÈu t¨ng nhanh ®· thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc ph¸t triÓn

liªn tôc. DiÖn tÝch rau vµ c©y ¨n qu¶ t¨ng lªn ®¸ng kÓ, n¨ng

suÊt ®îc c¶i thiÖn vµ s¶n lîng còng t¨ng nhiÒu qua çc n¨m.


1. DiÖn tÝch

C¶ níc cã 12 triÖu ha ®Êt canh t¸c, diÖn tÝch c©y hµng

n¨m chiÕm 75% (trong ®ã cã diÖn tÝch trång rau), diÖn tÝch

c©y l©u n¨m chiÕm 15% (cã diÖn tÝch c©y ¨n qu¶). Trong

nh÷ng n¨m 90, diÖn tÝch c©y hµng n¨m t¨ng b×nh qu©n

2,9%/n¨m, cao h¬n møc t¨ng d©n sè, trong khi ®ã diÖn tÝch

c©y l©u n¨m t¨ng nhanh tíi 7,7%/n¨m. ChØ sau 1 n¨m triÓn

khai ®Ò ¸n ph¸t triÓn rau qu¶ ®Õn n¨m 2010 víi tæng vèn

®Çu t lªn ®Õn 16.086 tû ®ång, diÖn tÝch trång rau qu¶ n¨m

2000 ®· ®¹t trªn 1 triÖu ha, t¨ng 6,3%.

1.1. DiÖn tÝch rau ®Ëu

MÆc dï cã sù t¨ng trëng kh¸ cao nhng diÖn tÝch rau

®Ëu chØ chiÕm 6% diÖn tÝch c©y hµng n¨m, tøc lµ 624.000

ha. Tèc ®é t¨ng diÖn tÝch b×nh qu©n cña rau ®Ëu trong

nh÷ng n¨m 90 lµ 5%/n¨m. Rau ®îc trång ë kh¾p çc tØnh

thµnh phè víi quy m«, chñng lo¹i kh¸c nhau. Tr¶i qua qu¸

tr×nh s¶n xuÊt l©u dµi ®· h×nh thµnh nh÷ng vïng rau

chuyªn canh víi nh÷ng kinh nghiÖm truyÒn thèng, trong çc

®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau. S¶n xuÊt rau chñ yÕu tËp

trung ë §ång b»ng s«ng Hång, §ång b»ng s«ng Cöu Long, vïng

§«ng nam bé vµ §µ L¹t. Trong ®ã §ång b»ng s«ng Hång cã

diÖn tÝch trång rau cao nhÊt (83 ngµn ha), tiÕp ®Õn lµ §ång

b»ng s«ng Cöu Long víi diÖn tÝch h¬n 77 ngµn ha. S¶n xuÊt

rau ®îc quy thµnh 2 vïng chÝnh: Vïng rau chuyªn doanh ven

thµnh phè, thÞ x·, khu c«ng nghiÖp lín, diÖn tÝch chiÕm

kho¶ng 40% (115.000 ha) víi s¶n lîng ®¹t 48% (vµo kho¶ng 1,5


triÖu tÊn). Vïng c©y lu©n canh víi c©y l¬ng thùc, trång chñ

yÕu vµo vô ®«ng t¹i çc tØnh phÝa B¾c, §BSCL vµ c¶ miÒn

§«ng nam bé, ngoµi ra rau cßn ®îc trång t¹i çc gia ®×nh, diÖn

tÝch vên b×nh quÇn 1 hé kho¶ng 36m2. Rau cña níc ta phong

phó vÒ chñng lo¹i, gåm 70 lo¹i c©y chñ yÕu. §Æc biÖt §BSH cã

rau vô ®«ng lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ cña ViÖt Nam so víi

mét sè níc trªn thÕ giíi. Çc lo¹i rau chñ yÕu bao gåm: c¶i b¾p,

su hµo, cµ chua, da chuét, ít cay, nÊm, khoai t©y.

1.2. DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶

Trong giai ®o¹n 1995-2000, diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ t¨ng

nhanh vµ æn ®Þnh víi tèc ®é b×nh qu©n hµng n¨m lµ

10,3%. NÕu nh vµo n¨m 1995 diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ çc lo¹i

chØ cã 346,4 ngh×n ha th× n¨m 2000 ®· lªn tíi 565 ngh×n

ha vµ ®¹t 589,4 ngh×n ha vµo n¨m 2001. N¨m nhãm c©y ¨n

qu¶ quan träng nhÊt cña ViÖt Nam bao gåm chuèi, xoµi, nh·n-

v¶i-ch«m ch«m, qu¶ cã mói (cam, chanh, quýt, bëi) vµ døa.

Vµo n¨m 1995 th× diÖn tÝch cña 5 nhãm c©y ¨n qu¶ nµy

chØ cã 236,6 ngh×n ha (chiÕm 68% tæng diÖn tÝch c©y ¨n

tr¸i çc lo¹i) ®Õn n¨m 2000 ®· ®¹t 419 ngh×n ha (chiÕm

74% tæng diÖn tÝch c©y ¨n tr¸i), víi møc t¨ng b×nh qu©n

hµng n¨m lµ 12,1%/n¨m. DiÖn tÝch çc c©y kh¸c (sÇu riªng,

thanh long, sa p«, mËn, ®u ®ñ, b¬, v.v) còng t¨ng tõ 109,8

ngh×n ha lªn 146 ngh×n ha trong cïng kú.

Nhãm çc c©y v¶i-nh·n-ch«m ch«m cã tèc ®é t¨ng trëng

nhanh nhÊt vÒ diÖn tÝch b×nh qu©n 34,8%/n¨m tõ 37,9

ngh×n ha lªn 169 ngh×n ha, tiÕp ®ã lµ xoµi víi møc t¨ng


17,4%/n¨m tõ 21,1 ngh×n ha lªn 47 ngh×n ha, døa víi møc

7,1% tõ 26,3 ngh×n ha lªn 37 ngh×n ha. MÆc dï vËy, cÇn lu ý

r»ng diÖn tÝch trång døa chØ b¾t ®Çu t¨ng kÓ tõ n¨m 1998

khi ViÖt Nam ®· khai th«ng ®îc trë l¹i thÞ trêng xuÊt khÈu

cho mÆt hµng nµy. Tuy nhiªn, diÖn tÝch trång chuèi vµ c©y

cã mói chØ t¨ng ë møc thÊp t¬ng øng lµ 1,5% vµ 2,4%. Víi

kÕt qu¶ ®ã, diÖn tÝch chuèi vµ c©y cã mói chØ ®¹t 99

ngh×n ha vµ 67 ngh×n ha vµo n¨m 2000. Tèc ®é t¨ng trëng

vÒ diÖn tÝch gieo trång cña v¶i-nh·n-ch«m ch«m lµ cao nhÊt

so víi bÊt kú mét c©y trång nµo kh¸c trong cïng giai ®o¹n.

Nhê ®ã, v¶i-nh·n-ch«m ch«m ®· trë thµnh nhãm c©y ¨n qu¶

quan träng nhÊt vÒ mÆt diÖn tÝch, chiÕm 30% tæng diÖn

tÝch çc lo¹i. Theo sè liÖu cña Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT th×

§BSCL lµ vïng trång c©y ¨n qu¶ lín nhÊt c¶ níc víi diÖn tÝch

238,8 ngh×n ha (chiÕm 38% tæng diÖn tÝch trång c©y ¨n

qu¶ toµn quèc). TiÕp ®ã lµ çc vïng §«ng b¾c (xÊp xØ 100

ngh×n ha, 17%), §«ng Nam bé (79 ngh×n ha, 15%), çc vïng

§ång b»ng s«ng Hång (§BSH) vµ B¾c Trung bé cã kho¶ng tõ

40-50 ngh×n ha. Çc tØnh träng ®iÓm víi mét sè lo¹i c©y ¨n

qu¶ ®îc ph©n bè nh sau: V¶i-nh·n-ch«m ch«m ®îc tËp trung

chñ yÕu ë §BSCL vµ vïng §«ng B¾c. Çc tØnh trång nhiÒu v¶i

nh·n lµ B¾c Giang (25,5 ngh×n ha), BÕn Tre (16,2 ngh×n

ha), TiÒn Giang (13,5 ngh×n ha), VÜnh Long, S¬n La, H¶i D-

¬ng (xÊp xØ 9,5 ngh×n ha);


Chuèi ®îc trång r¶i r¸c ë tÊt c¶ çc n¬i trªn toµn quèc.

Çc tØnh trång chuèi chñ yÕu lµ Thanh Ho¸, Cµ Mau (7-8

ngh×n ha), §ång Nai, Sãc Tr¨ng (6 ngh×n ha);

C©y cã mói ®îc trång chñ yÕu ë §BSCL, nh CÇn Th¬

(13,1 ngh×n ha), BÕn Tre, VÜnh Long (6 ngh×n ha). Bªn c¹nh

®ã 2 tØnh Hµ Giang vµ NghÖ An còng cã trªn 4 ngh×n ha;

Døa còng ®îc trång tËp trung t¹i §BSCL, nh Kiªn Giang

(9,2 ngh×n ha), TiÒn Giang (7,8 ngh×n ha), B¹c Liªu (3,6

ngh×n ha);

Xoµi ®îc trång chñ yÕu ë §BSCL, nh TiÒn Giang (6

ngh×n ha), CÇn Th¬, §ång Th¸p, Kiªn Giang (trªn 3 ngh×n

ha). Bªn c¹nh ®ã, çc tØnh B×nh Phíc vµ Kh¸nh Hoµ còng cã

trªn 4 ngh×n ha xoµi.1

2. S¶n lîng vµ n¨ng suÊt

Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n cho biÕt, trong

n¨m 2001, tæng diÖn tÝch rau qu¶ ViÖt Nam ®· t¨ng 6,3% so

víi n¨m 2000, v× vËy, tæng s¶n lîng rau qu¶ còng t¨ng 5% so

víi n¨m tríc. S¶n lîng rau qu¶ n¨m 2000 t¨ng 5% so víi n¨m

1999 vµ ®¹t 10 tÊn trong ®ã 6 triÖu tÊn qu¶ vµ 4 triÖu tÊn

rau. Çc lo¹i rau qu¶ chñ yÕu gåm: chuèi, døa, thanh long,

nh·n, v¶i, xoµi, da hÊu, da chuét, m¨ng ta, ng« bao tö... Tuy

nhiªn tèc ®é t¨ng diÖn tÝch cao h¬n tèc ®é t¨ng s¶n lîng,

®iÒu nµy cho thÊy n¨ng suÊt cña rau qu¶ cña níc ta nãi

chung cha cao: n¨ng suÊt rau lµ 14 triÖu tÊn/ha; n¨ng suÊt

qu¶ lµ 8,5triÖu tÊn/ha. Theo dù kiÕn cña Bé NN vµ PTNT ®Õn 1 Nguån: B¸o ço s¬ kÕt 1 n¨m thùc hiÖn ch¬ng tr×nh rau qu¶, 9/2001, Ban ChØ ®¹o ch¬ng tr×nh rau qu¶, Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT


n¨m 2010, s¶n lîng rau qu¶ sÏ ®¹t 17 triÖu tÊn, t¨ng

5,4%/n¨m.

§ång b»ng s«ng Hång lµ vïng s¶n xuÊt rau lín nhÊt cña

c¶ níc, chiÕm kho¶ng 29% s¶n lîng rau toµn quèc, víi nh÷ng

®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ ®Êt ®ai, thêi tiÕt vµ gÇn thÞ trêng Hµ

Néi. Thêi tiÕt m¸t trong giai ®o¹n th¸ng 10 ®Õn th¸ng 2 lµ

®iÒu kiÖn tèt ®Ó trång çc lo¹i rau «n ®íi nh c¶i b¾p, hµnh,

cµ chua, cñ c¶i vµ xóp l¬. TiÕp theo, §BSCL chiÕm 23% s¶n l-

îng rau cña c¶ níc. N¨ng suÊt rau qu¶ c¶ níc nãi chung t¨ng

0,7%/n¨m vµo nh÷ng n¨m 90. Do diÖn tÝch rau gÇn ®©y

t¨ng kh¸, nªn s¶n lîng rau n¨m 1999 c¶ níc ®¹t gÇn 5 triÖu

tÊn, b×nh qu©n ®Çu ngêi 60kg/n¨m. Nhng so víi b×nh qu©n

chung cña thÕ giíi 1999 lµ 90kg/n¨m th× møc b×nh qu©n

®Çu ngêi níc ta cßn thÊp. Tuy nhiªn n¨ng suÊt nhiÒu lo¹i rau

(nh b¾p c¶i, da hÊu, cµ chua…) cña vïng truyÒn thèng vÉn

cao.

VÝ dô: B¾p c¶i 40 –60 tÊn/ha, cµ chua 20 –40 tÊn/ha…

Xu híng biÕn ®éng s¶n lîng cña çc lo¹i c©y ¨n qu¶

gièng víi sù thay ®æi diÖn tÝch: s¶n lîng v¶i, nh·n, ch«m

ch«m t¨ng rÊt nhanh, s¶n lîng c©y cã mói còng vËy, trong khi

s¶n lîng chuèi hÇu nh kh«ng t¨ng, cßn s¶n lîng døa l¹i cã xu h-

íng gi¶m xuèng. §iÒu ®¸ng chó ý lµ ®èi víi çc lo¹i tr¸i c©y

chñ yÕu, tèc ®é t¨ng diÖn tÝch cao h¬n tèc ®é t¨ng s¶n lîng,

®ång nghÜa víi viÖc n¨ng suÊt cña mét sè lo¹i tr¸i c©y gi¶m

xuèng. HiÖn nay, n¨ng suÊt qu¶ cña ViÖt Nam nh×n chung

cßn thÊp: v¶i (8 tÊn/ha), nh·n (10-11 tÊn/ha), xoµi (14 tÊn/ha),


døa (13-14 tÊn/ha), c©y cã mói (14 tÊn/ha). TÝnh chung,

tæng s¶n lîng qu¶ çc lo¹i ®¹t xÊp xØ 4 triÖu tÊn trong n¨m

2000, t¨ng kho¶ng 1 triÖu tÊn so víi n¨m 1995. Trong n¨m

2001, tæng sè lîng qu¶ íc ®¹t 4,2 triÖu tÊn.

B¶ng 10- DiÖn tÝch, n¨ng suÊt s¶n lîng mét sè c©y ¨n

qu¶, giai ®o¹n 1995-20002 (§¬n vÞ tÝnh: DiÖn tÝch:1000

ha; N¨ng suÊt tÊn/ha; S¶n lîng 1000 tÊn)

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2002

DiÖn tÝch gieo

trång c©y ¨n

qu¶

346,

4

375

,1

426

,1

447

,0

512

,8

565,

0

S¶n lîng qu¶ çc

lo¹i (triÖu tÊn)

3,0 4,0

1- Cam,

chanh, quýt

+ DiÖn tÝch gieo

trång

59,

5

74

,1

67

,2

71

,0

63

,4

67,

0

74,6

+ N¨ng suÊt

b×nh qu©n*

6,

4

6

,6

5

,9

5

,7

6

,4

6,

4

8,6

+ S¶n lîng 379,

4

444

,5

393

,3

401

,5

405

,1

427,

0

441,8

2- Chuèi

2 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2000 vµ b¸o ço cña ban ChØ ®¹o ch¬ng tr×nh rau qu¶ cña Bé


1995 1996 1997 1998 1999 2000 2002

+ DiÖn tÝch gieo

trång

91,

8

95

,9

92

,4

89

,3

94

,6

99,

0

101,5

+ N¨ng suÊt

b×nh qu©n*

4,

0

3,

8

4,

2

13

,5

13

,1

1,1 11,3

+ S¶n lîng 282,

2

1

18,7

1

16,1

1

08,0

1

42,6

1100,0 1044,4

3- Xoµi

+ DiÖn tÝch gieo

trång

21,

1

26

,2

31

,2

37

,1

40

,7

47,

0

53,9

+ N¨ng suÊt

b×nh qu©n*

7,

2

7

,2

5

,3

4

,9

4

,6

3,

8

6,3

+ S¶n lîng 152,

5

187

,9

164

,8

180

,5

188

,6

178,

9

209,4

4- Døa

+ DiÖn tÝch gieo

trång

26,

3

26

,2

25

,8

28

,8

32

,3

37,

0

39,0

+ N¨ng suÊt

b×nh qu©n*

7,

0

7

,1

7

,7

8

,5

8

,1

7,

9

10,3

+ S¶n lîng 184,

8

185

,2

19

92

243

,6

262

,8

292,

0

348,4

5- Nh·n, v¶i,

ch«m ch«m

+ DiÖn tÝch gieo

trång

37,

9

62

,0

90

,6

113

,7

131

,2

169,

0

226,5


1995 1996 1997 1998 1999 2000 2002

+ N¨ng suÊt

b×nh qu©n*

5,

9

4

,5

4

,5

3

,8

4

,2

3,

6

4,0

+ S¶n lîng 223,

2

275

,9

405

,2

428

,6

545

,4

617,

0

904,5

6- Nho

+ DiÖn tÝch gieo

trång

2

,3

2

,3

1

,5

1

,7

1,

8

+ N¨ng suÊt

b×nh qu©n*

15

,3

19

,9

22

,5

11

,9

13,

6

+ S¶n lîng 35

,2

45

,8

33

,8

20

,2

24,

5

7- Thanh Long

+ DiÖn tÝch gieo

trång

1

,5

1

,8

2

,0

2

,8

3,

2

+ N¨ng suÊt

b×nh qu©n*

10

,1

9

,7

10

,3

11

,9

14,

3

+ S¶n lîng 15

,1

17

,5

20

,6

33

,2

45,

8

Nguån: Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n

Ghi chó: *N¨ng suÊt çc lo¹i c©y ¨n trong b¶ng trªn qu¶

tÝnh theo diÖn tÝch gieo trång nªn thÊp h¬n so víi n¨ng suÊt

thùc thu khi c©y ¨n qu¶ ®Õn giai ®o¹n cho thu ho¹ch kh¸ æn

®Þnh.


3. Thùc tr¹ng chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n rau qu¶

3.1. HÖ thèng b¶o qu¶n

C«ng nghÖ b¶o qu¶n rau qu¶ t¬i gi÷ vai trß rÊt quan

träng, do ®Æc tÝnh thu ho¹ch theo mïa vô, thêi gian thu

ho¹ch ng¾n, kh¶ n¨ng vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n rau qu¶ l¹i

khã kh¨n. Trong khi ®ã, ngêi tiªu dïng trªn thÕ giíi ®ang cã

xu híng gia t¨ng cÇu ®èi víi s¶n phÈm ë d¹ng t¬i. HÇu hÕt

rau qu¶ t¬i trong ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc

phÈm cã gi¸ trÞ dinh dìng cao h¬n so víi s¶n phÈm ®· qua

chÕ biÕn. Nhng cho ®Õn nay kü thuËt b¶o qu¶n rau qu¶ t¬i

míi dõng ë møc sö dông kinh nghiÖm truyÒn thèng, thñ c«ng

lµ chÝnh, cha cã thiÕt bÞ lùa chän vµ xö lý qu¶ t¬i tríc khi

xuÊt khÈu. Do c«ng t¸c b¶o qu¶n kh«ng tèt nªn chi phÝ cho

mét ®¬n vÞ s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu thêng vît ®Þnh

møc cho phÐp. Còng cha cã c«ng nghÖ vµ ph¬ng tiÖn thÝch

hîp ®Ó b¶o qu¶n rau qu¶ sau thu ho¹ch nªn tû lÖ h háng cao.

§Ó ®a nguyªn liÖu ®Õn n¬i chÕ biÕn, s¶n phÈm bÞ háng do

b¶o qu¶n kh«ng tèt lªn tíi hµng chôc phÇn tr¨m. NhiÒu lo¹i

qu¶ nh nh·n, v¶i thiÒu, chuèi ®îc sÊy kh« ®Ó kÐo dµi thêi

gian b¶o qu¶n, nhng kh«ng gi÷ ®îc h¬ng vÞ th¬m ngon vèn

cã ban ®Çu. Kü thuËt b¶o qu¶n míi chØ dõng l¹i ë møc ®ãng

gãi bao b× vµ lu tr÷ t¹i c¶ng b»ng kho m¸t chuyªn dïng. VËy

mµ vÉn cha ®¹t yªu cÇu, do mÉu m· cßn xÊu, thao t¸c thñ

c«ng dÉn ®Õn tÝnh ®ång bé kh«ng cao. Nh÷ng h¹n chÕ

trong c«ng t¸c b¶o qu¶n còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè lµm


gi¶m søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm rau qu¶ trong níc vµ c¶n

trë ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ ph¸t triÓn.

3.2. HÖ thèng chÕ biÕn

Çc lo¹i qu¶ ë ViÖt Nam chñ yÕu ®îc tiªu thô ë d¹ng t¬i,

chØ cã mét tû lÖ rÊt nhá ®îc chÕ biÕn, kho¶ng 10% theo íc

tÝnh cña Ban chØ ®¹o ch¬ng tr×nh rau qu¶. TÝnh ®Õn n¨m

2001, ViÖt Nam cã 17 nhµ m¸y vµ 48 c¬ së chÕ biÕn rau qu¶

víi tæng c«ng suÊt chÕ biÕn ®¹t kho¶ng 180.000 tÊn s¶n

phÈm/n¨m. Bªn c¹nh ®ã, cßn cã mét sè nhµ m¸y kh¸c ®ang

®îc x©y dùng víi tæng c«ng suÊt chÕ biÕn kho¶ng 20.000

tÊn s¶n phÈm/n¨m. Nh vËy, nÕu tÝnh c¶ nh÷ng nhµ m¸y nµy

th× tæng c«ng suÊt chÕ biÕn cña toµn bé çc nhµ m¸y vµ c¬

së sÏ ®¹t kho¶ng 200.000 tÊn s¶n phÈm/n¨m.

Bªn c¹nh hÖ thèng chÕ biÕn rau qu¶ chÝnh thèng, cßn

h×nh thµnh nh÷ng c¬ së chÕ biÕn-b¶o qu¶n qui m« nhá cña

ngêi d©n, hay cßn gäi lµ c¬ së thñ c«ng. Çc vïng chÕ biÕn

qu¶ tËp trung cã qui m« cÊp hé gia ®×nh ®· ®îc h×nh

thµnh, nh: v¶i sÊy kh« ë Lôc Ng¹n-B¾c Giang (1.500 hé); long

nh·n ë Hng Yªn (100 hé);, nh·n sÊy ë VÜnh Long (110 hé)3.

NÕu nh 5 n¨m tríc ®©y ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶

ë ViÖt Nam chñ yÕu gåm çc doanh nghiÖp nhµ níc, ®Æc

biÖt lµ Tæng C«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam (Vegetexco) th×

trong vßng vµi n¨m trë l¹i ®©y çc nhµ m¸y chÕ biÕn cña t

nh©n vµ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh nh:

Nhµ m¸y chÕ biÕn níc gi¶i kh¸t DELTA ë Long An cã c«ng suÊt 3 Nguån: B¸o ço s¬ kÕt 1 n¨m thùc hiÖn ch¬ng tr×nh rau qu¶, 9/2001


10.000 tÊn s¶n phÈm/n¨m. Nh vËy, c¬ cÊu cña ngµnh c«ng

nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶ ®· thay ®æi ®¸ng kÓ trong vµi

n¨m qua víi viÖc më réng vµ n©ng cao vai trß cña çc c¬ së

vµ nhµ m¸y chÕ biÕn cña t doanh. Trong khi ®ã, tû träng cña

doanh nghiÖp nhµ níc mµ nhÊt lµ Vegetexco ®· gi¶m ®¸ng

kÓ. Vµo n¨m 1993, Vegetexco s¶n xuÊt ®îc kho¶ng 30.000

tÊn rau qu¶ chÕ biÕn ®å hép vµ ®«ng l¹nh th× ®Õn n¨m

2000 chØ cßn kho¶ng 19.610 tÊn vµ ®¹t 27.673 n¨m 2001.

Theo ®iÒu tra cña IFPRI, hiÖn nay trªn c¶ níc cã hµng tr¨m

nhµ m¸y vµ c¬ së chÕ biÕn rau qu¶ cã qui m« nhá vµ võa víi

c«ng suÊt b×nh qu©n kho¶ng 1.000-1.500 tÊn nguyªn

liÖu/n¨m. Trong sè ®ã kho¶ng 2/3 chØ chÕ biÕn rau, kho¶ng

1/5 chØ chÕ biÕn qu¶ vµ phÇn cßn l¹i th× chÕ biÕn c¶ rau vµ

qu¶. PhÇn lín kho¶ng 4/5 çc nhµ m¸y lµ thuéc kinh tÕ t nh©n

chØ cã kho¶ng trªn díi 10% lµ doanh nghiÖp nhµ níc vµ cßn l¹i

lµ çc nhµ m¸y liªn doanh cã vèn ®Çu t níc ngoµi.

HÇu nh tÊt c¶ çc c¬ së s¶n xuÊt ®Òu cã hÖ thèng kho

dù tr÷ s¶n phÈm víi c«ng suÊt kh¸c nhau tuy nhiªn rÊt Ýt c¬

s¬ chÕ biÕn cã hÖ thèng kho l¹nh. §èi víi nh÷ng c¬ së chÕ

biÕn nhá vµi tr¨m tÊn s¶n phÈm hµng n¨m th× hä thêng sö

dông nhµ ë kÕt hîp lµm kho. ChØ cã nh÷ng nhµ m¸y chÕ

biÕn cã qui m« võa vµ lín th× cã hÖ thèng nhµ kho riªng vµ

mét sè cã nh÷ng kho l¹nh cã thÓ b¶o quan ®îc s¶n phÈm l©u

h¬n.

Tuy nhiªn, trong khi çc nhµ m¸y chÕ biÕn rau qu¶ ®îc

x©y dùng ngµy cµng nhiÒu nhng viÖc x©y dùng vïng nguyªn


liÖu l¹i chËm h¬n x©y dùng nhµ m¸y, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng

kh¸ phæ biÕn lµ nhµ m¸y thiÕu ph¶i chê vïng nguyªn liÖu

ph¸t triÓn. Thªm vµo ®ã thiÕu c¶ vèn lu ®éng, nhµ m¸y ho¹t

®éng kh«ng hÕt c«ng suÊt, thËm chÝ mét sè nhµ m¸y ph¶i

®ãng cöa.

Çc d¹ng chÕ biÕn c¬ b¶n ®îc tiªu thô ë ViÖt Nam gåm

cã níc Ðp tr¸i c©y, qu¶ íp ®êng, møt, sÊy kh« vµ mét sè qu¶

®ãng hép. Trong ®ã phæ biÕn nhÊt lµ níc Ðp tr¸i c©y nh níc

Ðp t¸o, cam, døa, v¶i, ch«m ch«m, ®µo, xoµi, l¹c tiªn, æi. Çc

d¹ng c¬ b¶n ®îc tiªu thô víi sè lîng lín lµ níc cam, t¸o vµ hçn

hîp. Chóng ta cã thÓ nhËn thÊy sù xuÊt hiÖn cña çc s¶n

phÈm níc Ðp cña ViÖt Nam lÉn hµng nhËp khÈu. Çc nhµ s¶n

xuÊt níc Ðp lín ë ViÖt Nam lµ Vinamilk, tiÕp theo ®ã lµ Delta.

§èi víi çc lo¹i møt vµ qu¶ ®ãng hép chØ cã t¹i çc siªu thÞ vµ

cöa hµng thùc phÈm lín. PhÇn lín trong sè nµy lµ hµng nhËp

khÈu vµ chØ cã mét sè Ýt ®îc chÕ biÕn trong níc, chñ yÕu t¹i

çc nhµ m¸y cã vèn liªn doanh víi c«ng ty níc ngoµi. Çc lo¹i

qu¶ kh« vµ qu¶ tÈm ®êng rÊt phæ biÕn ë ViÖt Nam. Çc lo¹i

qu¶ tÈm ®êng gåm cã m¬, mËn, khÕ, quýt, t¸o, dõa, mÝt, vµ

chuèi. T¬ng tù d¹ng sÊy kh« cã thÓ dÔ dµng t×m thÊy cña

çc lo¹i qu¶, gåm v¶i, nh·n, t¸o, mÝt, chuèt vµ nhiÒu lo¹i kh¸c.


II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ tr-êng Mü

1.Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam

1.1.§Æc ®iÓm vµ xu híng biÕn ®éng cña kim

ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ tr-

êng Mü

1.1.1. §Æc ®iÓm vµ xu híng biÕn ®éng chung cña kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam

Tõ n¨m 1990 trë vÒ tríc, rau qu¶ cña ViÖt Nam chñ yÕu

xuÊt sang Liªn X« vµ çc níc §«ng ¢u, nhÊt lµ khi ViÖt Nam

chÝnh thøc gia nhËp Céng §ång Hç Trî Kinh tÕ COMENCO.

Sau cuéc khñng ho¶ng cña çc níc XHCN, sù sôp ®æ cña

khèi COMENCO lµm gi¸n ®o¹n trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a çc

níc, thªm vµo ®ã sù suy tho¸i kinh tÕ lµm gi¶m nhu cÇu nhËp

khÈu ®èi víi çc s¶n phÈm cña ViÖt Nam. XuÊt khÈu gi¶m tõ

9.535 tÊn (1989) xuèng cßn 450 tÊn (1991).

Trong vßng mét vµi n¨m sau ®ã, xuÊt khÈu rau qu¶ l¹i

t¨ng m¹nh trë l¹i mét phÇn do cã sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y

trång, mét sè diÖn tÝch ®Êt trång lóa ®îc chuyÓn sang trång

rau vµ c©y ¨n qu¶. §©y còng lµ thêi kú s¶n xuÊt rau qu¶ ®îc

nhµ níc ®Æc biÖt quan t©m, do vÊn ®Ò an ninh l¬ng thùc

kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò bøc xóc hµng ®Çu. ChÝnh phñ ®·

duyÖt ®Ò ¸n ph¸t triÓn rau qu¶ ®Õn n¨m 2010 víi tæng vèn

®Çu t lªn ®Õn 16.086 tû ®ång. Nhê vËy, nh÷ng n¨m gÇn

®©y, trong khi nhiÒu mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp

h¬n nh÷ng n¨m tríc th× rau qu¶ l¹i næi lªn nh mét mÆt hµng

®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín.


B¶ng 11: Kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam tõ

1997-2000

N¨mGi¸ trÞ (triÖu

USD)

% so víi

n¨m tríc

199

6 61 145%

199

7 68 111%

199

8 54 79%

199

9 105 194%

200

0 213.6 203%

200

1 330 154%

200

2 201 61%

Nguån: Bé th¬ng m¹i

Kim ng¹ch n¨m 1996 t¨ng gÊp gÇn 4 lÇn kim ng¹ch n¨m

1993. Chñ yÕu do viÖc th¶ næi ®ång néi tÖ cña ViÖt Nam

lµm cho xuÊt khÈu cã lîi h¬n, vµ thÞ trêng xuÊt khÈu ®îc tù

do ho¸ nhanh chãng, cho phÐp çc c«ng ty t nh©n tham gia


xuÊt khÈu. Tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®·

cã bíc t¨ng trëng t¬ng ®èi v÷ng ch¾c vµ ®¹t kÕt qu¶ cao

xÊp xØ 30%. §©y lµ tèc ®é t¨ng trëng cao nhÊt trong sè tÊt

c¶ çc mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt

Nam cã kim ng¹ch trªn 50 triÖu USD trong cïng giai ®o¹n

1996-2001. Víi tèc ®é ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ çc

lo¹i cña ViÖt Nam trong n¨m 2001 ®· ®¹t møc kû lôc 330

triÖu USD, gÊp h¬n 5 lÇn so víi møc 61 triÖu USD ®¹t ®îc

trong n¨m 1996. Còng trong thêi gian nµy kim ng¹ch xuÊt

khÈu rau qu¶ cña n¨m 1998 bÞ gi¶m ®¸ng kÓ h¬n 25%, chñ

yÕu lµ do khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc lµm gi¶m gi¸ xuÊt

khÈu, dÉn ®Õn kim ng¹ch gi¶m, thªm vµo ®ã lµ hiÖn tîng El

Nino n¾ng kÐo dµi vµ h¹n h¸n lµm n¨ng suÊt cña rau qu¶

thÊp l¹i vÊp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t cña rau qu¶ Th¸i Lan.

Nhng n¨m sau ®ã, s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu cã møc t¨ng

trëng lín thø 3 trong sè çc mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt

nam. Tæng sè ngo¹i tÖ thu vÒ tõ xuÊt khÈu rau qu¶ chØ

®øng thø 4 sau thuû s¶n, g¹o, cµ phª. ChØ tÝnh riªng tõ n¨m

2000-2001, gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau qu¶ t¬i vµ chÕ biÕn t¨ng

54% trong khi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n cña c¶ níc

l¹i gi¶m nhÑ tõ 2,8 tû USD xuèng cßn 2,77 tû. Tuy vËy gi¸ trÞ

kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ®¹t ®îc cßn cha æn ®Þnh, cha

t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng s½n cã. Nh×n chung kim ng¹ch xuÊt

khÈu rau qu¶ míi chØ chiÕm tû träng nhá trong tæng kim

ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n cña c¶ níc. N¨m 1998, kim ng¹ch

xuÊt khÈu rau qu¶ míi chiÕm tû träng lµ 1,5% trong tæng kim


ng¹ch xuÊt khÈu cña n«ng-l©m-thuû s¶n, vµ tû träng nµy cã

t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m sau ®ã, n¨m 1999: 3%, n¨m 2000:

5%, vµ ®Ønh cao ®¹t ®îc lµ 7,5% trong n¨m 2001, nhng vµo

2 n¨m 2002 vµ 2003 tû träng ®ang cã xu híng gi¶m. Nguyªn

nh©n nµy b¾t nguån tõ t×nh tr¹ng gi¸ n«ng s¶n xuÊt khÈu

gi¶m trªn thÞ trêng thÕ giíi, phÇn n÷a lµ do nh÷ng khã kh¨n

trong xuÊt khÈu sang thÞ trêng Trung Quèc-thÞ trêng rau qu¶

lín nhÊt cña ViÖt Nam - sau khi Trung Quèc ra nhËp Tæ chøc

th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Nh÷ng con sè trªn nãi lªn r»ng,

n¨ng lùc s¶n xuÊt rau qu¶ cña ViÖt Nam vÉn cßn rÊt khiªm

tèn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau qu¶ cßn rÊt nhá bÐ vµ kh«ng ®¸ng

kÓ so víi xuÊt khÈu n«ng- l©m- thuû s¶n nãi chung.

1.1.2. Xu híng biÕn ®éng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü

Cïng víi xu híng biÕn ®éng t¨ng cña xuÊt khÈu rau qu¶

nãi chung vµo tÊt c¶ çc thÞ trêng, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo

Mü còng t¨ng trong nh÷ng n¨m qua, ®a thÞ trêng Mü trë

thµnh thÞ trêng rau qu¶ lín thø 6 cña ViÖt Nam sau nh÷ng

thÞ trêng Ch©u ¸: Trung Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n vµ Hµn

Quèc. Tríc nh÷ng n¨m 1990, hÇu nh rau qu¶ cña ViÖt Nam

cha ®Õn ®îc víi thÞ trêng Mü, v× kho¶ng çch ®Þa lý, ®Æc

biÖt t×nh h×nh chÝnh trÞ gi÷a hai níc cßn qu¸ nh¹y c¶m dÉn

®Õn trao ®æi th¬ng m¹i ®Òu kh«ng ®¸ng kÓ. Hµng ho¸ cña

ViÖt Nam vµo Mü do kh«ng ®îc hëng chÕ ®é ®·i ngé Tèi HuÖ

Quèc (MFN), ph¶i chÞu thuÕ suÊt rÊt cao tõ 30% ®Õn 40%,


dÉn ®Õn khã c¹nh tranh víi hµng ho¸ níc ngoµi trªn thÞ trêng

nµy. Tuy vËy, tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, gi¸ trÞ ngo¹i tÖ thu ®-

îc tõ xuÊt khÈu rau qu¶ vµo Mü còng t¨ng ®¸ng kÓ vµ ®îc

®¸nh gi¸ lµ rÊt cã triÓn väng trong t¬ng lai.

B¶ng 12: Kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ trêng

Mü trong nh÷ng n¨m qua (§¬n vÞ: 1000tÊn)

N¨m 1998 1999 2000 2001 2002Kim ng¹ch xuÊt

khÈu 3457 2894 2178 1971 5318

Nguån: Vô Thèng kª- Bé Th¬ng M¹i.

Trong n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü

t¨ng 2 lÇn so víi kim ng¹ch n¨m 2000, ®¹t gi¸ trÞ trªn 5 triÖu

®«la, gÇn b»ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu vµo mét trong sè nh÷ng thÞ

trêng rau qu¶ chÝnh cña ViÖt Nam nh Hµn Quèc (7,783 triÖu

®« la). Tèc ®é t¨ng trung b×nh cao h¬n so víi tèc ®é t¨ng

kim ng¹ch qua çc n¨m vµo nh÷ng thÞ trêng lín cña rau qu¶

ViÖt Nam. §îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng, v× vËy kim

ng¹ch cha lín, míi chØ chiÕm tû träng kho¶ng h¬n 2% so víi

gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau qu¶ cña c¶ níc, nhng ®ã còng lµ nh÷ng

kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ cho toµn ngµnh. DÊu hiÖu cña sù gia

t¨ng nµy b¾t ®Çu vµo n¨m 1998, tõ sù “cÊt çnh” cña mÆt

hµng døa hép xuÊt khÈu cña ta sang thÞ trêng Hoa Kú. Kim

ng¹ch xuÊt khÈu døa hép trong t¬ng lai sÏ lªn tíi h¬n chôc


triÖu ®« la mçi n¨m. Tuy nhiªn sù t¨ng trëng nµy cha æn

®Þnh, vµ cßn rÊt nhá bÐ so víi tæng kim ng¹ch nhËp khÈu rau

qu¶ hµng n¨m cña Mü. §¹t tû träng lµ 0,1% trong tæng kim

ng¹ch nhËp khÈu cña Mü, thÓ hiÖn rau qu¶ ViÖt Nam thùc sù

míi chØ lµ “®Æt ch©n” lªn ®Êt Mü, chø cha ®Ó l¹i dÊu Ên

quan träng nµo. Mü lµ mét thÞ trêng khã tÝnh víi nh÷ng quy

®Þnh kh¾t khe vÒ vÖ sinh, çc quy ®Þnh vÒ nh·n m¸c th¬ng

m¹i vµ xuÊt xø hµng ho¸. Trong khi ®ã, c«ng nghÖ chÕ biÕn

vµ b¶o qu¶n vÖ sinh dÞch tÔ cña ta l¹i cha ®¸p øng ®îc yªu

cÇu vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng còng nh thÞ hiÕu thÞ trêng. Kh©u

tiÕp thÞ vµ qu¶ng ço cña ViÖt Nam cßn yÕu, lµm h¹n chÕ

kh¶ n¨ng ®Èy nhanh xuÊt khÈu rau qu¶ chÕ biÕn còng nh

rau qu¶ t¬i sang thÞ trêng Mü.

1.2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu theo c¬ cÊu mÆt hµng

Rau qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt nam ra thÕ giíi díi çc d¹ng

t¬i, sÊy kh«, ®«ng l¹nh vµ ®ãng hép. Trong ®ã h¬n 80% lîng

rau qu¶ xuÊt khÈu lµ ë d¹ng chÕ biÕn, hÇu hÕt lµ ®ãng hép

vµ mét phÇn ë d¹ng sÊy kh« vµ ®«ng l¹nh, phÇn cßn l¹i lµ rau

qu¶ t¬i, xuÊt khÈu kh«ng ®¸ng kÓ. Çc lo¹i qu¶ xuÊt khÈu

chñ yÕu lµ døa, chuèi, xoµi, v¶i, da hÊu, nh·n, thanh long vµ

ch«m ch«m; çc lo¹i rau xuÊt khÈu lµ c¶i b¾p, da chuét, khoai

t©y, hµnh, cµ chua, ®Ëu, sóp l¬ vµ ít. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y,

do cã sù biÕn ®éng vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu vµ khèi lîng xuÊt

khÈu nªn c¬ cÊu çc mÆt hµng xuÊt khÈu cã sù thay ®æi

®¸ng kÓ. Theo sè liÖu cña Tæng côc H¶i quan vÒ c¬ cÊu s¶n


phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong n¨m 1999 ®èi víi toµn

thÕ giíi nh sau: rau qu¶ t¬i (27,6 triÖu USD, chiÕm tû träng

6,3% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶), rau qu¶ kh« (53,1

triÖu USD, tû träng: 50,6%) vµ rau qu¶ chÕ biÕn (24,2 triÖu

USD, chiÕm 23,1%). Nh vËy, cã thÓ thÊy tû lÖ rau qu¶ t¬i

xuÊt khÈu vÉn chiÕm tû lÖ t¬ng ®èi h¹n chÕ so víi lîng rau

qu¶ kh« vµ chÕ biÕn.

Rau vµ qu¶ ViÖt Nam xuÊt sang Mü chñ yÕu díi d¹ng chÕ

biÕn, lîng rau qu¶ t¬i xuÊt sang kh«ng ®¸ng kÓ, chØ ®¹t vµi

tr¨m ngµn USD mçi n¨m, chñ yÕu lµ hµnh tái, ®Ëu xanh, çc

lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi. Kim ng¹ch tái xuÊt sang thÞ trêng Mü ë

møc kh«ng ®¸ng kÓ n¨m 1998 lµ 20 000 ®« la, n¨m kÕ tiÕp

sau ®· t¨ng gÊp 10 lÇn vµ gÊp h¬n 20 lÇn vµo n¨m 2001. Tái

cung cÊp cho thÞ trêng Mü chñ yÕu lµ tái t¬i, víi çc chñng

lo¹i kh¸c nhau. §©y lµ mÆt hµng rau xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ lín

cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®em l¹i nhiÒu

ngo¹i tÖ, ®Õn nay ®¹t kim ng¹ch lµ 439.000 ®« la, gi¶m

10% so víi n¨m 2001.

Nh÷ng n¨m tríc n¨m 2002, s¶n phÈm nÊm ®ãng hép vµ

nÊm kh« hÇu nh cha cã mÆt t¹i thÞ trêng Mü, nhng ®Õn n¨m

2002 cã bíc ®ét ph¸ lín trong khèi lîng nÊm hép xuÊt vµo thÞ

trêng nµy víi kim ng¹ch xuÊt khÈu cao h¬n c¶ tái vµ ®¹t møc

862.000 USD. Da chuét muèi ®· cã kim ng¹ch xuÊt khÈu

16.000 ®« la vµo thÞ trêng Mü n¨m 2001, nhng nh÷ng n¨m

vÒ tríc vµ n¨m 2002 gi¸ trÞ xuÊt khÈu kh«ng ®¸ng kÓ.


Tû träng gi÷a gi¸ trÞ rau xuÊt khÈu vµ qu¶ xuÊt khÈu

trong tæng kim ng¹ch 5,318 triÖu xuÊt sang Mü n¨m 2002

®¹t møc c©n ®èi. ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qu¶ nhiÖt ®íi

sang thÞ trêng Mü, nhiÒu nhÊt vÉn lµ døa, v¶i, ®u ®ñ, ngoµi

ra cßn cã chanh t¬i, da vµ æi. Døa ®ãng hép xuÊt khÈu n¨m

1998 ®¹t h¬n 2 triÖu ®«la, vµ t¨ng lªn gÇn 3.5 triÖu ®«la

ngay n¨m sau ®ã, nhng tõ n¨m 2000 trë l¹i ®©y, lîng døa

hép vµ chÕ biÕn xuÊt sang níc nµy gi¶m ®¸ng kÓ, thÊp nhÊt

lµ 449.470 ®«la (n¨m 2000). Nguyªn nh©n chÝnh lµ do c«ng

nghÖ chÕ biÕn cña ta cßn l¹c hËu, c«ng suÊt nhá l¹i thªm vµo

®ã lîng nguyªn liÖu cho chÕ biÕn kh«ng ®ñ v× vËy hÇu hÕt

çc nhµ m¸y chØ lµm viÖc mét thêi gian trong n¨m. Nhng ngîc

víi xu híng biÕn ®éng gi¶m cña s¶n phÈm døa hép xuÊt khÈu

vµo thÞ trêng Mü, kim ng¹ch xuÊt khÈu døa t¬i l¹i t¨ng trong

nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Õn n¨m 2002 ®· ®¹t møc 316.061

®« la, t¨ng gÊp h¬n 3 lÇn so víi n¨m 1998. So víi møc nhËp

khÈu 180 triÖu ®« la døa t¬i cña Mü th× ViÖt Nam xuÊt

khÈu døa cßn cha ®¸p øng ®ñ 1% nhu cÇu nhËp khÈu cña níc

nµy. Tuy vËy ViÖt Nam ®· ®øng thø 8 trong sè çc níc xuÊt

khÈu døa hµng ®Çu vµo thÞ trêng Mü, dÉn ®Çu lµ çc níc

Philippines, Indonesia vµ Th¸i Lan. VÊn ®Ò tån ®äng do c©y

døa cña ViÖt Nam tuy cã h¬ng vÞ tèt nhng n¨ng suÊt cßn

thÊp, thÊp h¬n tõ 5 ®Õn 6 lÇn so víi gièng døa Cayen trªn

thÕ giíi víi s¶n lîng lµ 50-60 tÊn/ha. Nhng gÇn ®©y chÝnh

phñ ®· hç trî xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ trêng Mü, vµ

b¾t ®Çu ¸p dông gièng døa míi cho n¨ng suÊt cao vµo gieo


trång, v× vËy ngµnh døa xuÊt khÈu cña ViÖt Nam rÊt cã triÓn

väng trong t¬ng lai.

Víi tèc ®é tiªu thô ®u ®ñ t¨ng 10%/n¨m cña ngêi tiªu

dïng Mü, trong khi s¶n lîng ®u ®ñ trong níc cßn qu¸ thÊp, v×

vËy hµng n¨m Mü ph¶i nhËp khÈu khèi lîng lín lo¹i qu¶ nhiÖt

®íi nµy. §©y còng lµ thÞ trêng nhËp khÈu ®u ®ñ lín nhÊt thÕ

giíi. ViÖt Nam xuÊt khÈu ®u ®ñ vµo thÞ trêng Mü n¨m 2002

víi gi¸ trÞ lµ 23.072 ®« la, t¨ng h¬n so víi n¨m 2001 nhng l¹i

gi¶m mét nöa so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000 (43.600

®« la). Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, v¶i vµ ch«m ch«m ®îc

®¸nh gi¸ lµ nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu cã triÓn väng lín ®èi

víi hÇu hÕt çc thÞ trêng. V¶i ®îc trång kh¾p c¶ níc, ch«m

ch«m chñ yÕu ë Nam Bé, hai lo¹i tr¸i c©y nµy cho s¶n lîng

cao gÇn nhÊt níc. Tuy vËy gi¸ trÞ xuÊt khÈu v¶i cña níc ta

sang thÞ trêng Mü ®· gi¶m tõ møc 21.362 ®« la n¨m 1998

xuèng cßn 4.700 ®« la n¨m 2002. Nguyªn nh©n chñ yÕu vÉn

lµ do thÞ trêng Mü khã tÝnh, ®a ra nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ

vÒ kiÓm dÞch vÖ sinh dÞch tÔ ®èi víi rau qu¶ nhËp khÈu,

thªm vµo ®ã níc ta cßn thiÕu çc kho l¹nh b¶o qu¶n vµ c«ng

nghÖ ®Ó chÕ biÕn v¶i cßn l¹c hËu. V¶i chñ yÕu ®îc xuÊt díi

d¹ng sÊy kh«, gi¸ trÞ dinh dìng kh«ng cao, kÐo theo gi¸ trÞ

kinh tÕ cha cao. Ngoµi ra cßn mét sè lo¹i qu¶ kh¸c ®îc xuÊt

sang Mü nh: æi, da, xoµi, chanh … Nh÷ng n¨m vÒ tríc æi cha

®îc xuÊt khÈu, nhng n¨m 2002 ®· xuÊt ®îc h¬n 5.000 ®«la

vµo thÞ trêng Mü. §©y lµ lo¹i qu¶ “l¹”, chØ cã ë nh÷ng níc

nhiÖt ®íi, v× vËy rÊt cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu trong t¬ng lai


kh«ng xa. ThÞ phÇn cña xoµi cña ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü

vÉn cßn rÊt nhá bÐ trong khi Mü lµ níc nhËp khÈu xoµi lín

nhÊt thÕ giíi. B×nh qu©n mçi n¨m tõ 1998 ®Õn 2002, kim

ng¹ch xuÊt khÈu xoµi cña ViÖt Nam míi ®¹t h¬n 1.000 ®«la.

2. C¬ cÊu thÞ trêng xuÊt khÈu

2.1. Nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt

Nam

Sù sôp ®æ cña çc thÞ trêng truyÒn thèng nh: Liªn X«

vµ çc níc §«ng ¢u do khñng ho¶ng chÝnh trÞ lµ mét bµi häc

lín, b¾t buéc ta ph¶i ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng

th× míi thÝch øng kÞp thêi tríc nh÷ng biÕn ®éng ®ét ngét

cña thÞ trêng níc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chóng

ta ®· cã thªm ®îc nhiÒu thÞ trêng míi, s¶n phÈm rau qu¶ níc

ta hiÖn nay ®· cã mÆt trªn 50 níc, trong ®ã chñ yÕu lµ thÞ

trêng ch©u ¸, T©y B¾c ¢u vµ Mü. Tuy nhiªn, sè thÞ trêng ta

cã kim ng¹ch xuÊt khÈu kho¶ng 10 triÖu USD trë lªn cßn Ýt

chØ cã 4 thÞ trêng gåm Trung Quèc, NhËt b¶n, Hµn Quèc, §µi

Loan, ®ã lµ nh÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt

Nam.

Tû träng çc thÞ trêng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam


Kh¸c

Trung Quèc

§ µi LoanNhËt Mü

Nguån: Bé th¬ng M¹i ViÖt Nam n¨m 2002.

C¬ cÊu thÞ trêng xuÊt khÈu cho thÊy mét mÆt rau qu¶

ViÖt Nam vÉn cha thùc sù th©m nhËp nhiÒu vµo çc thÞ tr-

êng tiªu thô rau qu¶ chÝnh trªn thÕ giíi nh Mü, EU, NhËt B¶n.

ViÖt Nam míi chØ dõng ë møc ®é tËn dông t¬ng ®èi tèt lîi

thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý cña m×nh ®Ó khai th¸c thÞ trêng Trung

Quèc

2.1.1. ThÞ trêng Liªn x« vµ çc níc §«ng ¢u

Tríc nh÷ng n¨m 1990 rau qu¶ ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt

khÈu vµo çc níc §«ng ¢u vµ Liªn X«, víi çc s¶n phÈm: c¶i

b¾p, cµ rèt, khoai t©y, hµnh, tái, chuèi, cam vµ çc lo¹i rau

qu¶ ®ãng hép kh¸c. §Æc biÖt vµo n¨m 1990, Liªn X« nhËp

khÈu 98% rau qu¶ xuÊt khÈu cña ta. Tõ nh÷ng biÕn ®éng

chÝnh trÞ vµo n¨m 1991, sù sôp ®æ cña khèi COMENCO kÐo

theo sù gi¶m m¹nh nhËp khÈu rau qu¶ cña çc níc nµy tõ ViÖt

Nam. NÕu nh tríc ®©y, thÞ trêng çc níc nµy chiÕm phÇn lín

tû träng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam th× hiÖn nay chØ


cßn kho¶ng 1-3%. Trong sè ®ã, chØ cã lîng xuÊt khÈu rau

qu¶ sang Nga lµ ®¸ng kÓ, ®¹t møc tõ 1 triÖu USD n¨m 1999

®Õn 4,6 triÖu USD n¨m 2000. XuÊt khÈu rau qu¶ sang çc níc

kh¸c nh Ukraina, Czech, Ba Lan, Hungary ®¹t gi¸ trÞ rÊt thÊp

chØ trªn díi vµi tr¨m ngh×n USD. Tuy vËy, theo ®¸nh gi¸ cña

Tæng c«ng ty Rau qu¶ ViÖt Nam th× "Nga vÉn lµ thÞ trêng

rau qu¶ lín nhÊt cña Tæng c«ng ty” vµ lµ thÞ trêng réng lín,

cã kh¶ n¨ng tiªu thô sè lîng lín rau qu¶ cña níc ta. Víi thuËn lîi

c¬ b¶n lµ thêi vô hai níc chÐo nhau nªn nhu cÇu tiªu thô rau

qu¶ ViÖt Nam cña thÞ trêng Nga lín. Tuy nhiªn kho¶ng çch

®Þa lý còng lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n khi muèn ®Èy

m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy. Çc lo¹i qu¶ cã thÓ ®îc

tiªu thô nhiÒu lµ chuèi t¬i, chuèi sÊy vµ ®å hép, níc qu¶

®«ng l¹nh.

2.1.2. ThÞ trêng Trung Quèc

HiÖn nay Trung Quèc vÉn lµ thÞ trêng nhËp khÈu rau

qu¶ lín nhÊt cña ViÖt Nam, trong khi ®ã xuÊt khÈu rau qu¶

cña Trung Quèc lín gÊp 10 lÇn nhËp khÈu. Møc t¨ng trëng kim

ng¹ch xuÊt khÈu cña rau qu¶ ViÖt Nam vµo thÞ trêng nµy

t¨ng nhanh, tõ 10,445 triÖu USD n¨m 1998, 120,351triÖu

USD n¨m 2001, ®Õn n¨m 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng

lªn vµ ®¹t 121,529 triÖu USD, gÊp 10 lÇn kim ng¹ch xuÊt

khÈu n¨m 1998, vµ chiÕm tíi 60% thÞ trêng xuÊt khÈu cña

rau qu¶ ViÖt Nam. Do cã nh÷ng thuËn lîi vÒ mÆt ®Þa lý, nªn

gi¶m ®¸ng kÓ chi phÝ vËn t¶i vµ cã kh¶ n¨ng t¨ng nhanh lîng

xuÊt khÈu rau qu¶ t¬i. ThÞ trêng Trung Quèc lµ mét thÞ trêng


lín vµ ®ang ph¸t triÓn, d©n sè ®«ng, tèc ®é t¨ng trëng kinh

tÕ nhanh t¹o ra nguån cÇu cao cña ngêi d©n ®èi víi çc s¶n

phÈm kh«ng thiÕt yÕu nh ch¨n nu«i vµ rau qu¶. Thªm vµo

®ã, ®©y còng lµ thÞ trêng t¬ng ®èi dÔ tÝnh, yªu cÇu vÒ an

toµn thùc phÈm nhËp khÈu kh«ng cao nh çc níc xuÊt khÈu

rau qu¶ chÝnh kh¸c cña ViÖt Nam : Hµn Quèc, NhËt B¶n, §µi

Loan. Çc lo¹i qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng nµy

chñ yÕu nh: xoµi, chuèi, v¶i, nh·n, thanh long, døa. Tuy nhiªn

do çc s¶n phÈm rau qu¶ trong níc cña Trung Quèc cã tÝnh

c¹nh tranh cao h¬n, vµ b¶n th©n Trung Quèc còng lµ mét

trong nh÷ng níc xuÊt khÈu rau qu¶ lín nhÊt thÕ giíi. Rau qu¶

cña ViÖt Nam ®·, ®ang vµ sÏ ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng khã

kh¨n ®ã. Nhng theo ®¸nh gi¸ cña çc nhµ xuÊt khÈu rau qu¶

th× ®©y vÉn lµ mét thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng, ViÖt Nam cã

thÓ më réng xuÊt khÈu tíi hµng tr¨m triÖu USD.

2.1.3. Çc thÞ trêng NhËt B¶n, §µi Loan, Hång K«ng vµ Hµn Quèc

ThÞ trêng çc níc trªn cã phong tôc tËp qu¸n t¬ng ®èi

gièng ViÖt Nam, cã nhu cÇu tiªu thô rau qu¶ b×nh qu©n mét

n¨m hµng triÖu tÊn. Tõ n¨m 1994, çc níc nµy b¾t ®Çu cã

quan hÖ bu«n b¸n rau qu¶ víi níc ta, kim ng¹ch xuÊt khÈu cã

xu híng æn ®Þnh. T¬ng lai, ®©y lµ thÞ trêng rÊt triÓn väng,

cã søc mua cao, nhu cÇu nhËp khÈu lín do b¶n th©n thiÕu

®Êt, thiÕu lao ®éng, lao ®éng bÞ thu hót vµo s¶n xuÊt c«ng

nghiÖp, dÞch vô lµ chñ yÕu. §µi Loan trong nhiÒu n¨m gÇn

®©y lu«n lµ níc nhËp khÈu rau qu¶ ®øng thø 2 trong sè çc


thÞ trêng xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam do cã lîi thÕ lµ

kho¶ng çch vËn chuyÓn ng¾n, chi phÝ vËn chuyÓn thÊp vµ

møc sèng d©n c cao.

VÒ l©u dµi, NhËt B¶n lµ thÞ trêng cã nhiÒu tiÒm n¨ng,

hµng n¨m NhËt B¶n nhËp khÈu trung b×nh 5,8 tû USD rau

qu¶, ®øng th 4 thÕ giíi, chñ yÕu nhËp tõ Th¸i Lan (®¹t kim

ng¹ch 50-60 triÖu USD rau qu¶ t¬i vµ 60-80 triÖu USD rau

qu¶ chÕ biÕn). HiÖn nay gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt

Nam sang NhËt cßn thÊp, ®¹t 14,5 triÖu USD vµo n¨m 2002,

tøc lµ chØ b»ng 0,3 % lîng nhËp khÈu rau qu¶ hµng n¨m cña

NhËt, thÊp h¬n nhiÒu so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu cña çc thÞ

trêng kh¸c vµo NhËt B¶n nh Trung Quèc vµ çc níc §«ng Nam

¸. Khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi viÖc xuÊt khÈu rau qu¶ sang thÞ

trêng nµy lµ yªu cÇu cña thÞ trêng vÒ chÊt lîng, an toµn, vÖ

sinh, bao b× vµ nh·n m¸c rÊt cao, h¬n n÷a c¹nh tranh gi÷a

çc níc xuÊt khÈu lµ rÊt lín. Kinh nghiÖm cho thÊy, çch tèt

nhÊt ®Ó th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy lµ hîp t¸c víi çc c«ng

ty NhËt B¶n ®Ó ®îc híng dÉn vÒ çch lùa chän gièng, ph¬ng

thøc xuÊt khÈu, chÕ biÕn, ®ãng gãi vµ vËn chuyÓn. Mét sè

c«ng ty cña ta ®· ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy, trong ®ã cã çc

c«ng ty cña Nam §Þnh, thµnh phè HCM vµ §µ L¹t. Dù kiÕn gi¸

trÞ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang NhËt B¶n ®Õn n¨m

2010 sÏ ®¹t 150-200 triÖu USD.


2.1.3.Çc níc ASEAN

ThÞ trêng çc níc ASEAN hiÖn nay cha nhËp khÈu nhiÒu

rau qu¶ cña ViÖt Nam, trong n¨m 2002, mçi níc Singapore,

Malaysia chØ nhËp khÈu tõ 2-3 triÖu USD rau qu¶ tõ ViÖt

nam. Lîi thÕ xuÊt khÈu rau qu¶ sang çc níc ASEAN cña ViÖt

nam lµ kho¶ng çch gÇn, cïng thuéc khèi AFTA vµ cã hÖ

thèng th¬ng m¹i tù do. Tuy nhiªn ®iÒu kiÖn sinh th¸i ë çc n-

íc nµy t¬ng tù nh ViÖt Nam, nªn hä cã thÓ lµ ®èi thñ c¹nh

tranh h¬n lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng cho çc s¶n phÈm vên cña

ViÖt Nam. Do vËy, chóng ta cÇn hîp t¸c víi çc níc ASEAN ®Ó

tËn dông c«ng nghÖ, kü thuËt vµ ngîc l¹i çc níc ASEAN cã thÓ

tËn dông lao ®éng rÎ vµ çc ®iÒu kiÖn ®ang ph¸t triÓn kh¸c

cña ViÖt Nam.

2.1.4. Çc thÞ trêng kh¸c

XuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang thÞ trêng óc cßn

rÊt h¹n chÕ, ®¹t 0,4 triÖu USD n¨m 1999 vµ 2 triÖu USD n¨m

2002. Lµ mét quèc ®¶o cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn phong phó víi

çc loµi ®éng thùc vËt ®a d¹ng, nhng ®Êt níc thuéc Ch©u óc

xa x«i nµy ®Æc biÖt lo ng¹i sù l©y lan bÖnh tËt tõ çc quèc

gia kh¸c. Theo çc chuyªn gia nªn khai th¸c tèt kh¶ n¨ng hîp

t¸c víi thÞ trêng nµy, vµ trong t¬ng lai kh«ng xa, óc cã thÓ lµ

thÞ trêng rau qu¶ lín cña ViÖt Nam.

Ch©u ¢u hiÖn tiªu thô kho¶ng 250.000 tÊn døa vµ

13.000 tÊn tr¸i v¶i mçi n¨m. §©y lµ hai mÆt hµng ViÖt Nam

cã nhiÒu tiÒm n¨ng s¶n xuÊt, cã thÓ c¹nh tranh ®îc víi Th¸i


Lan vµ Malaysia nÕu gi¸ c¶ vµ chÊt lîng tèt. Ngoµi hai mÆt

hµng døa vµ v¶i, thanh long vµ m¨ng côt còng cã nhiÒu triÓn

väng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, thÞ trêng nµy cã tiªu chuÈn chÊt l-

îng riªng cho tr¸i c©y rÊt cao, ®ßi hái çc nhµ kinh doanh

xuÊt khÈu tr¸i c©y ViÖt Nam cÇn t¨ng cêng ®Çu t tiÕp thÞ,

t¨ng cêng hîp t¸c liªn doanh, nh»m tranh thñ hç trî vÒ gièng,

kü thuËt canh t¸c, th«ng tin thÞ trêng ®Ò n©ng cao n¨ng

suÊt, chÊt lîng vµ thu nhËp. Çc níc Ch©u ¢u nhËp khÈu çc

s¶n phÈm vên cña ViÖt Nam chñ yÕu nh rau qu¶ ®ãng hép,

níc qu¶ vµ h¹t tiªu. Do kho¶ng çch ®Þa lý xa vµ chi phÝ vËn

chuyÓn cao l¹i cã nhiÒu nguån cung cÊp s¶n phÈm nhiÖt ®íi

t¬i gÇn Ch©u ¢u nªn rau qu¶ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chiÕm

vÞ trÝ hÕt søc khiªm tèn. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang nh÷ng n-

íc nµy ®¹t 40 triÖu USD n¨m 2000 bao gåm c¶ rau qu¶ vµ h¹t

tiªu.

2.2. TÇm quan träng cña viÖc më réng thÞ trêng

®èi víi xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam

Trong nh÷ng n¨m s¾p tíi, ®Ó n©ng cao ®êi sèng nh©n

d©n, ®Ó qu¸ tr×nh hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ ®¹t

hiÖu qu¶ cao vÒ kinh tÕ vµ x· héi, ViÖt Nam cÇn duy tr× ®îc

tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao, cÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho

hµng triÖu ngêi ®Õn tuæi lao ®éng hµng n¨m… trong khi ®ã

nhu cÇu thanh to¸n trong níc cha thÓ tiªu thô hÕt s¶n phÈm

hµng ho¸ ®îc t¹o ra víi tèc ®é t¨ng trëng cao hµng n¨m. §èi

víi s¶n phÈm rau qu¶ còng trong t×nh tr¹ng ®ã. Nh÷ng n¨m

qua, s¶n phÈm rau qu¶ cha nhiÒu l¾m, song ®· cã t×nh


tr¹ng “thõa” s¶n phÈm. NÕu tiÕp tôc khuyÕn khÝch s¶n xuÊt,

n¹n Õ thõa s¶n phÈm sÏ cã nguy c¬ trÇm träng h¬n. RÊt may

lµ, cïng víi thÞ trêng trong níc, cßn cã thÞ trêng thÕ giíi ®ang

réng më. NÕu ®Æt nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp níc ta trong

quan hÖ kh«ng chØ víi thÞ trêng trong níc, mµ c¶ víi thÞ trêng

ngoµi níc, sÏ thÊy ®îc sù t¨ng cêng xuÊt khÈu rau qu¶ kh«ng

chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc, mµ cßn cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn

vµ thÊy ®îc tÇm quan träng cña viÖc më réng thÞ trêng xuÊt

khÈu cho rau qu¶ ViÖt Nam.

Tríc hÕt thÊy ®îc, nÕu chóng ta lµm tèt c«ng t¸c nghiªn

cøu vµ ph¸t triÓn më réng thÞ trêng tiªu thô cho rau qu¶ th×

sÏ ®Èy m¹nh ®îc xuÊt khÈu mÆt hµng nµy. §Èy m¹nh xuÊt

khÈu rau qu¶ sÏ lµ ®ßn bÈy ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp ph¸t triÓn, t¹o thªm ®îc viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp

cho ngêi lao ®éng trong n«ng nghiÖp n«ng th«n, vµ còng lµ

®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n

xuÊt n«ng nghiÖp theo híng tiªn tiÕn, trong ®ã gi¸ trÞ s¶n

phÈm phi l¬ng thùc chiÕm tû träng ngµy cµng cao. §Èy m¹nh

xuÊt khÈu rau qu¶ sÏ gãp phÇn t¨ng thªm nguån thu ngo¹i tÖ

phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn

kinh tÕ níc nhµ, ®ång thêi còng qua xuÊt khÈu rau qu¶, ta cã

thÓ chuyÓn ho¸ s¶n phÈm cã yªu cÇu lao ®éng víi tr×nh ®é

kh«ng cao l¾m lÊy s¶n phÈm cã yªu cÇu lao ®éng víi tr×nh

®é cao. Qu¸ tr×nh rÊt cÇn ®Èy nhanh ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é

c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ níc ta.


MÆt kh¸c, ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm sÏ

gióp cho rau qu¶ cña chóng ta vÉn duy tr× ®îc tèc ®é t¨ng

æn ®Þnh cña kim ng¹ch xuÊt khÈu trong trêng hîp cã nh÷ng

biÕn ®éng vÒ thÞ trêng. Tøc lµ ph©n t¸n ®îc rñi ro trong qu¸

tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸. Thªm vµo ®ã, nhu cÇu cña mçi

thÞ trêng lµ kh¸c nhau, nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn vÖ

sinh dÞch tÔ thay ®æi theo tõng thÞ trêng. S¶n phÈm rau

qu¶ cña níc ta cã nhiÒu chñng lo¹i vµ nh÷ng cÊp ®é kh¸c

nhau, v× vËy viÖc cã thÓ thùc hiÖn chiÕn lîc ph©n lo¹i thÞ tr-

êng xuÊt khÈu.

3. ChÊt lîng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña xuÊt khÈu rau qu¶ ViÖt Nam vµo Mü

3.1. ChÊt lîng cña rau qu¶ ViÖt nam

Trong khi ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi c¶ vÒ sinh

th¸i vµ thêi tiÕt ®Ó trång çc lo¹i rau vµ hoa qu¶ nhiÖt ®íi vµ

«n ®íi th× nh×n chung n¨ng suÊt vÉn cßn thÊp, s¶n lîng ë díi

møc trung b×nh thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã chÊt lîng cña rau qu¶

ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, nhiÒu lo¹i rau qu¶ vÉn cha

®¸p øng ®îc tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm. Lîng chÊt

®éc h¹i tån d cã nguån gèc tõ ph©n ho¸ häc qu¸ tû lÖ an

toµn cho søc khoÎ ngêi tiªu dïng. Do t©m lý s¶n xuÊt tuú tiÖn

cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá cha kh¾c phôc ®îc. §a phÇn

ngêi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn tuú tiÖn trong viÖc ¸p dông

quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt, trong viÖc sö dông ph©n bãn

ho¸ chÊt phßng trõ dÞch. HiÖn nay, chóng ta cßn thiÕu çc

vïng s¶n xuÊt tËp trung, çc khu vùc trång rau chñ yÕu theo


quy m« hé gia ®×nh, nªn gièng kh«ng ®ång nhÊt, s¶n phÈm

kh«ng ®ång ®Òu vµ chÊt lîng kh«ng æn ®Þnh. Sù mÊt c©n

®èi dinh dìng ®èi víi c©y trång tríc thu ho¹ch, do c©y kh«ng

®îc cung cÊp çc chÊt dinh dìng nh qu¸ thõa ®¹m, thiÕu l©n,

kali, thiÕu vi lîng lµm cho m« qu¶ dÔ bÞ tæn th¬ng, ®é ch¾c

cña rau qu¶ gi¶m, vi sinh vËt dÔ x©m nhËp g©y khã kh¨n

cho b¶o qu¶n. Bªn c¹nh ®ã gièng qu¶ cña ta chËm ®æi míi,

t×nh tr¹ng gièng tho¸i ho¸, ®iÓn h×nh lµ çc lo¹i qu¶ cã mói

nh bëi §oan Hïng, cam Vinh. . . ViÖc chän gièng chñ yÕu dùa

vµo kinh nghiÖm vµ míi chØ dõng l¹i ë khai th¸c çc gièng ®·

cã s½n, cha ph¸t triÓn ®îc nhiÒu gièng rau qu¶ míi cã chÊt l-

îng cao, phï hîp víi thÞ hiÕu çc thÞ trêng kh¸c nhau. T×nh

tr¹ng trªn ®· h¹n chÕ chÊt lîng vµ n¨ng suÊt s¶n phÈm. ChÊt l-

îng s¶n phÈm thÊp thÓ hiÖn c¶ ë kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

lÉn kh©u s¶n xuÊt sau n«ng nghiÖp. C«ng nghÖ thu ho¹ch

cßn thñ c«ng, viÖc x¸c ®Þnh ®é chÝn tèi u ®Ó thu ho¹ch cha

®îc nghiªn cøu, x¸c ®Þnh tèt. Thu ho¹ch non lµm gi¶m n¨ng

suÊt c©y trång, gi¶m gi¸ trÞ chÊt lîng qu¶. Thu ho¹ch muén

qu¶ chÝn nÉu, dÔ thèi còng lµm t¨ng tæn thÊt vÒ sè lîng,

chÊt lîng qu¶. Trong kh©u s¶n xuÊt sau n«ng nghiÖp, chóng

ta cßn cha t¹o ra ®îc nh÷ng mÉu m·, bao b× hÊp dÉn, võa l¹i

an toµn trong vËn chuyÓn. ®iÒu nµy còng h¹n chÕ Ýt nhiÒu

kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña rau qu¶ ViÖt Nam. Do rau qu¶ cña

Trung Quèc, mÉu m· ®Ñp, h¬ng vÞ hÊp dÉn, bao b× l¹i ®Ñp

tiÖn dông, nªn ®îc a chuéng trªn thÞ trêng thÕ giíi. MÆt kh¸c,

nh ®· ph©n tÝch ë trªn, c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶ cña


ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, l¹c hËu. V× vËy rau qu¶ chÕ

biÕn cña chóng ta cha cã nhiÒu gi¸ trÞ gia t¨ng. HÖ thèng

vËn chuyÓn vµ giao hµng sau thu ho¹ch cha ®¹t yªu cÇu cña

kh¸ch hµng lµm gi¶m ®¸ng kÓ chÊt lîng còng nh kh¶ n¨ng

c¹nh tranh cña hµng rau qu¶ níc ta. Nh×n chung, chóng ta

cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm th× míi c¶i thiÖn ®îc chÊt lîng

rau qu¶ vµ ®Ó cã thÓ tham gia vµo thÞ trêng thÕ giíi, ®øng

v÷ng b»ng chÝnh chÊt lîng cña s¶n phÈm.

3.2. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh

Theo ph©n tÝch cña çc chuyªn gia th× kh¶ n¨ng c¹nh

tranh cña rau qu¶ xuÊt khÈu trªn thÞ trêng quèc tÕ thêng dùa

vµo 3 nhãm yÕu tè chñ yÕu nh: cã chi phÝ s¶n xuÊt thÊp, kh¶

n¨ng cung cÊp s¶n phÈm tr¸i vô hoÆc cung cÊp çc s¶n phÈm

kh¸c l¹ hay dùa vµo dÞch vô tèt. Tõ ®ã cã thÓ thÊy lîi thÕ

c¹nh tranh cña ViÖt Nam dùa vµo lîi thÕ vÒ chi phÝ s¶n xuÊt

thÊp ®Ó xuÊt khÈu sang çc thÞ trêng cã chi phÝ nh©n c«ng

cao nh Mü. Tuy nhiªn n¨ng lùc s¶n xuÊt rau qu¶ cña chóng ta

vÉn cßn rÊt khiªm tèn, ®Æc biÖt lµ vÒ s¶n lîng qu¶ nhiÖt ®íi

so víi çc níc nh Th¸i Lan, Philipin, vÉn mang nÆng tÝnh tù

ph¸t, manh món vµ ph©n t¸n. N¨ng suÊt çc c©y rau qu¶ cña

ViÖt Nam thÊp so víi møc trung b×nh cña khu vùc vµ thÕ giíi,

Tr¸i c©y còng cã gi¸ ®¾t h¬n so víi tr¸i c©y cïng lo¹i cña çc

níc nhiÖt ®íi kh¸c. V× vËy rau qu¶ ViÖt Nam hÇu nh cha c¹nh

tranh ®îc trªn thÞ trêng thÕ giíi víi chÊt lîng s¶n phÈm thÊp,

gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i cao, trong khi thùc tÕ ®ßi hái ph¶i

®¶o ngîc l¹i víi thùc tr¹ng ®ã. Thùc tÕ cho thÊy, gi¸ døa cña


Th¸i Lan thÊp h¬n gi¸ cña ViÖt Nam, nªn c¹nh tranh quyÕt

liÖt víi s¶n phÈm cña níc ta. Ngêi tiªu dïng trªn thÞ trêng thÕ

giíi, ®Æc biÖt lµ Mü rÊt a nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o míi mÎ,

nhng nh÷ng s¶n phÈm rau qu¶ ViÖt Nam ®· qu¸ quen thuéc

vµ phæ biÕn trªn thÕ giíi. Chóng ta vÉn cha t¹o ®îc nh÷ng

lo¹i qu¶ cã mói nhng kh«ng cã h¹t, h¬ng vÞ ®Ëm ®µ, cha

®iÒu khiÓn ®îc thêi vô thu ho¹ch s¶n phÈm. Tuy vËy theo

®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña mÆt hµng rau qu¶ trong

b¶ng tæng kÕt çc dÞch vô ®îc u tiªn do Bé th¬ng m¹i ®a ra

th× ®©y lµ mÆt hµng cã tiÒm n¨ng t¨ng m¹nh nguån cung

vµ n©ng cao chÊt lîng gi¸ c¶ ®¸ng kÓ, triÓn väng thÞ trêng

tèt vµ ®îc u tiªn trî gióp xuÊt khÈu cao, ®øng sau: g¹o, h¹t

®iÒu, cµ phª, cao su h¹t ®iÒu, h¹t tiªu, chÌ. Trong nh÷ng n¨m

tíi, nÕu ®îc chó träng ®Çu t th× ngµnh hµng rau qu¶ cã

nhiÒu kh¶ n¨ng “cÊt çnh” nhê chÝnh s¸ch nhµ níc tËp trung

chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng

n«ng th«n vµ thiÕt bÞ chÕ biÕn s¶n phÈm n«ng nghiÖp.

III. §¸nh gi¸ chung vÒ xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü

1. Nh÷ng kÕt qu¶ vµ thµnh c«ng bíc ®Çu

- C«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt-nhËp

khÈu nãi chung vµ xuÊt-nhËp khÈu rau qu¶ nãi riªng ngµy

cµng ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn theo híng khuyÕn khÝch xuÊt

khÈu; chÝnh phñ ®· cã nhiÒu u ®·i thÝch hîp nh: ¸p dông

thuÕ suÊt 0% ®èi víi hµng hãa n«ng s¶n xuÊt khÈu, hç trî

nhËp khÈu gièng døa Cayen, trî gi¸ xuÊt khÈu døa hép sang


thÞ trêng Mü, hç trî l·i suÊt ®èi víi rau qu¶ xuÊt khÈu, thëng

xuÊt khÈu ®èi víi mÆt hµng rau qu¶ t¬i vµ chÕ biÕn. H¬n

n÷a chÝnh phñ còng cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ kho¶n chi hoa

hång giao dÞch vµ m«i giíi xuÊt khÈu tr¶ cho ngêi níc ngoµi,

phÇn nµo gióp çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu b¸n ®îc hµng,

t¨ng thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho çc doanh nghiÖp ViÖt

Nam. Çc kho¶n chi nµy ®îc coi lµ chi phÝ hîp lý, khuyÕn

khÝch t×m kiÕm më réng thÞ trêng xuÊt khÈu. H¬n n÷a,

chÝnh phñ còng kiªn quyÕt xo¸ bá mét sè thñ tôc vµ çc lo¹i

lÖ phÝ cha hîp lý liªn quan ®Õn xuÊt khÈu. HiÖn nay tÊt c¶

çc doanh nghiÖp ®Òu ®îc tham gia xuÊt khÈu: doanh

nghiÖp t nh©n, doanh nghiÖp nhµ níc, c«ng ty tr¸ch nhiÖm

h÷u h¹n, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi; v× vËy ho¹t

®éng xuÊt khÈu rau qu¶ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y diÔn ra

s«i næi.

- Trong bèi c¶nh c¹nh tranh xuÊt khÈu rau qu¶ trªn thÕ

giíi ngµy cµng gay g¾t, çc doanh nghiÖp nhµ níc ®· tÝch cùc

chñ ®éng h¬n trong viÖc t×m kiÕm thÞ trêng, t×m kiÕm

nguån hµng, tæ chøc tèt kh©u qu¶n lý, thanh quyÕt to¸n

tõng l« hµng nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao; kh©u s¾p xÕp tæ

chøc vµ m¹ng líi kinh doanh ®· ®îc çc doanh nghiÖp quan

t©m h¬n. Çc doanh nghiÖp còng xóc tiÕn më v¨n phßng ®¹i

diÖn, thµnh lËp c«ng ty kinh doanh ë níc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn

thuËn lîi ®a s¶n phÈm ra níc ngoµi tiªu thô. Do vËy trong

nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ t¨ng

nhanh, çc mÆt hµng rau qu¶ ®a d¹ng h¬n, ngµy cµng cã


nhiÒu gièng rau qu¶ míi ®îc ®a ra s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu.

Kh©u tiÕp thÞ ®· ®îc çc doanh nghiÖp chó ý. Mét sè c«ng ty

chÕ biÕn, c«ng ty kinh doanh xuÊt khÈu ®· chñ ®éng t×m

thÞ trêng, b¹n hµng. Çc doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu

rau qu¶ cña níc ta ®· qua råi bíc ®i chËp ch÷ng trong viÖc

th©m nhËp çc thÞ trêng lín nh: EU, Hoa Kú, NhËt B¶n, ®·

®Õn lóc çc doanh nghiÖp cña ta b¾t ®Çu cñng cè chç

®øng ®· cã vµ tõng bíc më réng thÞ trêng ë çc trung t©m

®ã. Thªm vµo ®ã, trong nhiÒu n¨m qua chóng ta ®· h×nh

thµnh ®îc mét sè vïng rau qu¶ t¬ng ®èi tËp trung. ThÝ dô:

vïng v¶i vµ nh·n ë ®ång b»ng S«ng Hång vµ çc tØnh phÝa

§«ng B¾c, vïng rau «n ®íi ë §BSH vµ §µ L¹t… ë nh÷ng vïng

chuyªn canh rau qu¶ tËp trung nµy, ®· h×nh thµnh çc c¬ së

c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cho toµn vïng. ®ã lµ nh÷ng

h¹t nh©n t¹o vïng chuyªn canh quan träng. Nh÷ng h¹t nh©n

nµy sÏ gãp phÇn ®¸ng kÓ ®Ó cñng cè vµ më réng vïng

chuyªn canh rau qu¶ ®· vµ ®ang h×nh thµnh.

- Sau nhiÒu n¨m ®µm ph¸n vµ th¬ng lîng, cuèi cïng

hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü ®· ®îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc

cuèi n¨m 2001. §©y lµ thµnh c«ng to lín cña ViÖt Nam trong

qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch

®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng. Hµng rµo thuÕ quan

vµo thÞ trêng Hoa Kú ®· ®ang vµ sÏ h¹ xuèng m¹nh lµm cho

nhiÒu mÆt hµng cña ta cã lîi thÕ h¬n khi x©m nhËp vµo thÞ

trêng nµy. Mét sè mÆt hµng rau qu¶ ViÖt Nam ®· x©m nhËp

vµo thÞ trêng Hoa Kú trong khi ®ang ph¶i chÞu ®¸nh thuÕ


rÊt cao tõ 30% ®Õn 40%, nay khi thùc thi HiÖp ®Þnh sÏ gi¶m

xuèng cßn 3-4%, gióp rau qu¶ ViÖt Nam cã c¬ héi c¹nh tranh

c«ng b»ng trªn thÞ trêng Mü vµ sÏ c¶i thiÖn ®îc vÞ trÝ hiÖn cã

cña m×nh. Thùc tÕ cho thÊy, xuÊt khÈu rau qu¶ cña níc ta

sang Mü t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m võa qua. HiÖn t¹i Mü lµ

thÞ trêng nhËp khÈu rau qu¶ ®øng lín thø 6 cña ViÖt Nam vµ

lµ mét thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng, lý tëng ®Ó ViÖt Nam më

réng xuÊt khÈu rau qu¶.

2. Nh÷ng tån t¹i vµ th¸ch thøc chñ yÕu

TiÒm n¨ng vµ n¨ng lùc xuÊt khÈu rau qu¶ cña níc ta ra

thÞ trêng thÕ giíi cã nhiÒu thuËn lîi, nhng còng cßn kh«ng Ýt

nh÷ng khã kh¨n:

- MÆc dï thêi gian qua, rau qu¶ níc ta ®· ph¸t triÓn kh¸

nhanh c¶ vÒ diÖn tÝch vµ s¶n lîng, nhng s¶n xuÊt cßn manh

món, cha h×nh thµnh çc vïng tËp trung lín ®Ó cung cÊp

nguyªn liÖu æn ®Þnh cho çc nhµ m¸y chÕ biÕn, chÊt lîng

s¶n phÈm cha ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng xuÊt khÈu.

Nh×n chung, tèc ®é x©y dùng vïng nguyªn liÖu kh«ng theo

kÞp tèc ®é x©y dùng nhµ m¸y, n¨ng suÊt vµ chÊt lîng nguyªn

liÖu cßn thÊp, c«ng t¸c chØ ®¹o, c«ng t¸c qu¶n lý x©y dùng

vïng nguyªn liÖu cßn nhiÒu bÊt cËp. Mét nguyªn nh©n kh¸c

n÷a lµ mét sè nhµ m¸y míi ®i vµo s¶n xuÊt trong thêi gian

ng¾n l¹i gÆp khã kh¨n do thiÕu nguyªn liÖu vµ gi¸ xuÊt khÈu

gi¶m m¹nh, nªn viÖc tr¶ nî trë thµnh vÊn ®Ò kh«ng mÊy dÔ

dµng. MÆt kh¸c, theo chÕ ®é, vèn lu th«ng ®îc cÊp 30%, nh-

ng trªn thùc thÕ th× çc nhµ m¸y kh«ng ®îc cÊp hoÆc cÊp víi


sè lîng qu¸ Ýt khiÕn çc nhµ m¸y trªn ph¶i ®i vay víi l·i suÊt

cao ®Ó s¶n xuÊt. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n

cho biÕt, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Æt ra cho n¨m 2003, ngµnh

rau qu¶ cÇn tËp trung gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ

s¶n xuÊt nguyªn liÖu rau qu¶, x©y dùng çc c¬ së chÕ biÕn

rau qu¶, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, x©y dùng çc c¬ së dÞch vô

phôc vô xuÊt khÈu rau qu¶ vµ vÊn ®Ò vèn. Dù kiÕn, sè vèn

dµnh cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, x©y dùng çc nhµ m¸y chÕ

biÕn, x©y dùng kho b¶o qu¶n sÏ lµ kho¶ng 957 tû ®ång. Çc

c¬ së chÕ biÕn rau qu¶ sÏ ®îc x©y dùng trªn nguyªn t¾c u

tiªn çc nhµ m¸y t¹i çc vïng cã s½n nguyªn liÖu. Cô thÓ, chØ

x©y dùng nhµ m¸y khi ®· cã 60% nguyªn liÖu vµ ®· cã ph-

¬ng ¸n ®a d¹ng ho¸, tæng hîp lîi dông vµ ph¬ng ¸n tiªu thô

s¶n phÈm. Çc nhµ chuyªn m«n còng nhËn ®Þnh, khi x©y

dùng çc dù ¸n cÇn cã ph¬ng ph¸p ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm tõ

nguyªn liÖu ®Çu vµo, tËn dông çc lo¹i phÕ phÈm ®Ó s¶n

xuÊt çc s¶n phÈm phô nh rîu, dÊm, ph©n bãn, thøc ¨n ch¨n

nu«i... ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, gi¶m « nhiÔm m«i trêng.

§èi víi çc nhµ m¸y hiÖn ®ang s¶n xuÊt th× cÇn khÈn tr¬ng

x©y dùng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt phô.

- H¹n chÕ trong c«ng t¸c tæ chøc vµ ph¸t triÓn thÞ trêng

xuÊt khÈu. Nh÷ng n¨m qua, mÆc dï c«ng t¸c nghiªn cøu, dù

b¸o, t×m kiÕm thÞ trêng ®îc çc cÊp qu¶n lý vÜ m« vµ çc

doanh nghiÖp chó ý xóc tiÕn, vµ bíc ®Çu ®¹t ®îc mét sè tiÕn

bé so víi tríc ®©y, nhng nh×n chung vÉn dõng ë møc th¨m

dß. Cha ®Çu t tho¶ ®¸ng cho ho¹t ®éng nghiªn cøu t×m


kiÕm thÞ trêng, v× vËy cha thùc sù thiÕt lËp ®îc hÖ thèng

thÞ trêng chñ lùc víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu æn ®Þnh víi

khèi lîng lín. Nh÷ng th«ng tin th¬ng m¹i thu thËp ®îc vÒ thÞ

trêng xuÊt khÈu cßn rÊt h¹n chÕ, chung chung, chËm ®îc xö

lý, chËm tíi tay ngêi s¶n xuÊt, nªn x¶y ra t×nh tr¹ng s¶n xuÊt

ph¸t triÓn tù ph¸t, thiÕu æn ®Þnh, s¶n xuÊt tho¸t ly nhu cÇu

thÞ trêng, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra chËm tiªu thô, ø ®äng g©y

thiÖt h¹i cho ngêi s¶n xuÊt. VÒ phÝa ngêi s¶n xuÊt, mÆc dï

®· ®îc giao quyÒn tù chñ, song trªn thùc tÕ hä cha ®ñ kh¶

n¨ng thùc hiÖn quyÒn tù chñ trong kh©u t×m hiÓu, nghiªn

cøu, n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ trêng, do thiÕu hiÓu biÕt

trong lÜnh vùc nµy, vµ do h¹n chÕ vÒ kinh phÝ. Nh×n chung,

cha cã sù ph©n ®Þnh râ rµng ®Ó thóc ®Èy c«ng t¸c

marketing ë tÇm vÜ m« vµ vi m« nªn cha më réng ®îc thÞ tr-

êng, h¹n chÕ mÆt hµng xuÊt khÈu.

- Tæ chøc hÖ thèng kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ cha

hîp lý, thiÕu hiÖu qu¶. Ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu çc tæ

chøc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ ngoµi quèc doanh. Sè lîng

çc nhµ kinh doanh rau qu¶ th× lín, song gi÷a hä thiÕu sù liªn

kÕt trong kinh doanh nªn dÉn ®Õn xu híng “tr¨m hoa ®ua

në”, nhiÒu ®Çu mèi tham gia xuÊt khÈu rau qu¶. Trong khi

®ã c¬ chÕ qu¶n lý cha theo kÞp víi thùc tiÔn, do vËy dÉn

®Õn t×nh tr¹ng tranh mua ë thÞ trêng trong níc, tranh b¸n ë

thÞ trêng níc ngoµi, trong quan hÖ víi n«ng d©n kh«ng Ýt

doanh nghiÖp thêng ho¹t ®éng theo çch “ dÔ lµm, khã bá”

thiÕu tr¸ch nhiÖm víi n«ng d©n. N¨ng lùc tµi chÝnh, tr×nh ®é


cña ®éi ngò çn bé, c«ng nh©n viªn trong lÜnh vùc kinh

doanh rau qu¶ xuÊt khÈu cßn nhiÒu h¹n chÕ.

-Tuy rau qu¶ xuÊt sang thÞ trêng Mü ®· ®¹t ®îc nh÷ng

kÕt qu¶ kh¶ quan trong nh÷ng n¨m qua, nhng nh×n chung

kim ng¹ch míi chØ chiÕm 0,1% nhËp khÈu cña níc nµy, cßn bÞ

çc ®èi thñ c¹nh tranh vît xa. Nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ

hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a hai níc míi cã hiÖu lùc ®îc mét

n¨m, luËt ph¸p Hoa Kú l¹i phøc t¹p, çc quy ®Þnh vÒ vÖ sinh

thùc phÈm kh¾t khe, nhng còng thõa nhËn c«ng t¸c nghiªn

cøu thÞ trêng Hoa Kú cßn t¶n m¹n vµ thiÕu tÝnh ®Þnh híng.

Cha cã sù phèi hîp gi÷a Bé th¬ng m¹i víi çc hiÖp héi nghiªn

cøu thÞ trêng Hoa Kú theo chuyªn ngµnh chuyªn s©u (vÝ dô:

rau qu¶ cã thÓ th©m nhËp ®îc lo¹i rau g× qu¶ g×, nhu cÇu

cña Hoa kú cã ®Æc thï g×, luËt ph¸p ra sao, c¹nh tranh nh

thÕ nµo). Thªm vµo ®ã, trong khi mét sè s¶n phÈm rau qu¶

chÕ biÕn dµnh cho xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®ang ®îc gi¸

trªn thÞ trêng Mü còng nh thÞ trêng thÕ giíi nh níc qu¶, níc cµ

chua, níc døa c« ®Æc, da chuét th× l¹i kh«ng ®ñ nguyªn liÖu

®Ó chÕ biÕn, nhÊt lµ çc c«ng ty cña Mü ®ang cã nhu cÇu

rÊt cao ®èi víi s¶n phÈm níc døa c« ®Æc cña níc ta, nhng kh¶

n¨ng cung cÊp l¹i cã h¹n.


Ch¬ng 3Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ më réng xuÊt khÈu rau

qu¶ cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Mü

I. §Þnh híng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ trêng Mü

1. Dù b¸o thÞ trêng rau qu¶ cña Mü trong nh÷ng n¨m tíi

Dù kiÕn kim ng¹ch nhËp khÈu n«ng s¶n cña Mü sÏ t¨ng tõ

37 tû n¨m 1999 lªn tíi 51 tû n¨m 2009, tèc ®é t¨ng lµ

31%/n¨m. Nguyªn nh©n chñ yÕu do lîng rau qu¶ nhËp khÈu

t¨ng m¹nh, trong ®ã cã çc s¶n phÈm: tr¸i c©y t¬i, níc tr¸i

c©y, rîu vµ níc ngät, rau t¬i vµ rau ®· qua chÕ biÕn. Trong

dµi h¹n, nguån cung phong phó vµ nhu cÇu rau qu¶ t¨ng m¹nh

nªn nhËp khÈu çc s¶n phÈm tõ vên t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Giai

®o¹n 2002-2009, nhËp khÈu çc s¶n phÈm vên t¨ng 4,1

%/n¨m, tõ 17 tû lªn tíi 23 tû.

1.1. VÒ c¬ cÊu nhËp khÈu rau qu¶

Trong nh÷ng n¨m qua, sè lîng nhËp khÈu rau t¬i trªn

thÕ giíi t¨ng b×nh qu©n 1,8%/n¨m. Nh÷ng n¨m tíi, nhu cÇu

rau qu¶ trªn thÕ giíi sÏ t¨ng kho¶ng 5%/ n¨m. Víi tèc ®é nµy

th× ®Õn n¨m 2010 lîng rau nhËp khÈu trªn toµn thÕ giíi sÏ

vµo kho¶ng 17 triÖu tÊn. Çc níc nhËp khÈu chñ yÕu vÉn lµ

çc níc thuéc EU: Ph¸p, §øc, Anh, vµ Canada, Hång K«ng, Hoa

kú, trong ®ã Hoa Kú sÏ nhËp khÈu kho¶ng 1 200 tÊn mçi n¨m.

ThÞ trêng tr¸i c©y thÕ giíi ®îc chia thµnh: thÞ trêng qu¶

nhiÖt ®íi, thÞ trêng qu¶ cã mói vµ thÞ trêng chuèi. Theo dù

b¸o th× thÞ trêng qu¶ nhiÖt ®íi sÏ t¨ng nhanh nhÊt víi nhu


cÇu cao vµ tèc ®é t¨ng trëng toµn cÇu lµ 8%. NhËp khÈu qu¶

nhiÖt ®íi toµn cÇu sÏ ®¹t 4,3 triÖu tÊn (n¨m 2010), trong ®ã

2 khu vùc EU vµ Mü chiÕm 70% tæng lîng nhËp khÈu qu¶

nhiÖt ®íi.

Døa vÉn lµ qu¶ nhiÖt ®íi chiÕm tû träng lín nhÊt trong

giai ®o¹n dù b¸o nhng tèc ®é giao dÞch cña xoµi cã xu híng

t¨ng nhanh h¬n. Theo FAO, lîng nhËp khÈu døa toµn cÇu sÏ

®¹t 922 000 tÊn, chñ yÕu t¨ng lªn ë çc níc ph¸t triÓn víi lîng

nhËp khÈu chiÕm 89-90% tæng lîng døa nhËp khÈu toµn cÇu,

trong ®ã Mü lµ níc nhËp khÈu døa t¬i lín nhÊt, chiÕm 46%

tæng lîng nhËp khÈu døa. NhËp khÈu xoµi cña Mü còng sÏ

t¨ng 7%, vµ ®¹t ®îc 450 000 tÊn vµo n¨m 2010, trong khi

®ã lîng nhËp khÈu xoµi cña thÕ giíi sÏ ®¹t 1,5 triÖu tÊn n¨m

2010. Mü vÉn lµ nh÷ng níc nhËp khÈu qu¶ b¬ lín nhÊt thÕ

giíi, chiÕm 29% tæng lîng nhËp khÈu qu¶ b¬ toµn cÇu n¨m

2010. S¶n xuÊt qu¶ b¬ cña Mü sÏ chØ t¨ng 2% trong giai

®o¹n dù b¸o, kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu thô trong níc

vµ nhËp khÈu vµo níc nµy dù b¸o sÏ t¨ng tíi 11%, ®¹t 205 000

tÊn vµo n¨m 2010. §©y còng lµ níc nhËp khÈu ®u ®ñ lín nhÊt

thÕ giíi víi lîng nhËp khÈu ®¹t 161 000 tÊn, chiÕm 48% tæng

nhËp khÈu ®u ®ñ toµn cÇu n¨m 2010.

S¶n xuÊt qu¶ cã mói trªn toµn cÇu sÏ t¨ng nhanh, nhng

nhu cÇu trªn thÕ giíi l¹i gi¶m, g©y søc Ðp lµm gi¶m diÖn tÝch

trång míi vµ tèc ®é t¨ng s¶n lîng sÏ ë møc thÊp. Mü vÉn lµ níc

cung cÊp qu¶ cã mói lín nhÊt thÕ giíi. §Õn n¨m 2005, Mü cã

thÓ ph¸t triÓn rÊt m¹nh vÒ s¶n xuÊt cam vµ cã thÓ chuyÓn tõ


mét níc nhËp khÈu thµnh xuÊt khÈu cam. Dù b¸o, nhu cÇu

tiªu thô qu¶ cã mói t¬i trªn toµn thÕ giíi vµo n¨m 2010 lµ

6.461.000 tÊn, trong ®ã çc níc B¾c Mü tiªu thô 30.595. 000

tÊn. Theo dù b¸o cña FAO nhu cÇu nhËp khÈu chuèi rßng sÏ

t¨ng b×nh qu©n 1,9%/ n¨m trªn toµn cÇu, lîng chuèi nhËp

khÈu b×nh qu©n lµ 4,2 kg/ngêi/n¨m vµo n¨m 2005 trong ®ã

t¨ng chñ yÕu ë çc níc ®ang ph¸t triÓn ®¹t 8,5kg/ngêi/n¨m.

MÆc dï cã sù t¨ng nhanh cña çc níc ®ang ph¸t triÓn nhng

trong 5 n¨m tíi Mü vÉn lµ níc nhËp khÈu nhiÒu chuèi nhÊt víi

32% thÞ phÇn toµn cÇu.

1.2. Dù b¸o vÒ gi¸

MÆc dï cÇu t¨ng m¹nh nhng gi¸ c¶ cña çc lo¹i hµng ho¸

vµ gi¸ trÞ th¬ng m¹i cña Mü vµ thÕ giíi vÉn thÊp trong trung

h¹n. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do khèi lîng hµng tån kho lín,

n¨ng suÊt còng nh s¶n lîng n«ng s¶n cña çc níc xuÊt khÈu

tiÕp tôc t¨ng m¹nh. T×nh h×nh sÏ thay ®æi trong dµi h¹n khi

nhu cÇu nhËp khÈu t¨ng v÷ng vµ lîng tån kho gi¶m. Tuy

nhiªn, triÓn väng phôc håi dµi h¹n ®èi víi gi¸ n«ng s¶n vÉn bÞ

k×m h·m bëi sù t¨ng kh«ng ngõng trong lÜnh vùc ch¨n nu«i

vµ trång trät ë çc níc ®ang cã thÕ m¹nh vÒ xuÊt khÈu. Theo

dù b¸o, trong 5 n¨m tíi, gi¸ chuèi xuÊt khÈu trªn thÕ giíi cã

thÓ gi¶m 18%, trong ®ã mét sè thÞ trêng nhËp khÈu nh B¾c

Mü cã thÓ gi¶m tíi 25% vµ thÞ trêng ch©u ¸ gi¶m Ýt h¬n

kho¶ng 6%. Còng theo dù b¸o cña tæ chøc n«ng l¬ng thÕ giíi

vÒ gi¸ xuÊt khÈu (theo gi¸ USD hiÖn t¹i) cña rau t¬i sÏ vµo

kho¶ng 562 USD/tÊn vµo n¨m 2010.


2. Môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶

Theo QuyÕt ®Þnh sè 182/1999/Q/TTg phª duyÖt ®Ò ¸n

ph¸t triÓn rau qu¶ vµ hoa, ®Ò ra mét sè môc tiªu ®Õn n¨m

2010:

- T¹o thªm viÖc lµm cho kho¶ng 5 triÖu ngêi

- Nhanh chãng tháa m·n nhu cÇu ®êi sèng nh©n d©n

vÒ rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh (th«ng thêng vµ cao cÊp),

trong ®ã ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn níc qu¶ víi gi¸ rÎ ®Ó

tõng bíc thay thÕ níc uèng cã cån hiÖn nay;

- Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2010 lµ 1 tû USD. Trong

®ã 52% lµ rau, m¨ng t©y, m¨ng ta, çc lo¹i qu¶ gÇn 32% vµ

gia vÞ gåm h¹t tiªu 100 triÖu USD, hoa vµ c©y c¶nh kho¶ng

5%.

Tuy nhiªn theo chiÕn lîc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu cña

Bé th¬ng m¹i thêi kú 2001-2010 tr×nh chÝnh phñ ngµy

21/8/2000 th× kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ ®Õn n¨m 2010 sÏ

lµ 1,85 tû USD, víi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n lµ 18%/n¨m

(cao h¬n møc t¨ng trëng xuÊt khÈu b×nh qu©n cña c¶ níc

hiÖn nay, 15%). §©y t¹m gäi lµ 2 môc tiªu tèi thiÓu vµ tèi ®a

mµ ViÖt Nam cÇn ph¶i phÊn ®Êu ®Ó ®¹t ®îc trong nh÷ng

n¨m tíi, trong ®ã c¬ cÊu s¶n phÈm cã thÓ dÇn ®iÒu chØnh

cho phï hîp.

Còng theo Bé th¬ng m¹i, trong héi th¶o ngµy 23-2-2001

vÒ ®Ò ¸n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau, hoa qu¶ thêi kú 2001-

2010, íc tÝnh ®Õn n¨m 2010 níc ta sÏ xuÊt khÈu 100-150

triÖu USD ®Õn 180-300 triÖu USD rau qu¶ t¬i vµ íp l¹nh, tõ


500- 550 triÖu USD ®Õn møc cao nhÊt lµ tõ 1.000 - 1.100

triÖu USD rau qu¶ chÕ biÕn, tõ 300 triÖu USD ®Õn cao nhÊt

lµ 350-400 triÖu USD gia vÞ, tõ 60 triÖu USD vµ cao nhÊt lµ

®Õn 100 triÖu USD hoa, c©y c¶nh. VÒ chñng lo¹i rau qu¶

xuÊt khÈu bao gåm rau qu¶ t¬i vµ rau qu¶ chÕ biÕn. §èi víi

rau t¬i lµ c¶i b¾p, b¾p ngät, cµ tÝm, hµnh h¬ng, hµnh

Poaro, çc lo¹i ®Ëu, bÝ ®á vá xanh, su su, khoai sä vµ hµnh

t©y. HiÖn nay míi chØ cã c¶i b¾p, b¾p ngät, cµ tÝm lµ

nh÷ng lo¹i rau ®ang xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶, gi¸ b¾p ngät

xuÊt sang NhËt lµ 800 USD/tÊn, cµ tÝm ®Ó cung øng cho

xuÊt khÈu ®îc mua víi gi¸ 408USD/tÊn. VÒ rau chÕ biÕn gåm:

®Ëu nµnh l«ng, nÊm, çc lo¹i rau chÕ biÕn díi d¹ng muèi,

®ãng hép vµ sÊy kh« nh da chuét, da bao tö, ng« rau, khoai

sä, khoai lang, khoai mì tr¾ng, khoai t©y chiªn, cµ rèt, bÝ ®á

vá xanh, çc lo¹i ®Ëu rau, hµnh h¬ng, tái t©y, rau c¶i xanh,

míp ®¾ng. §èi víi qu¶ t¬i, chó träng xuÊt khÈu qu¶ da, chuèi,

v¶i, xoµi, dõa, thanh long, hång xiªm, da hÊu, qu¶ cã mói,

nh·n. Trong ®ã sÏ ®a gièng míi vµo vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng

cao n¨ng suÊt thµnh 50-60 tÊn/ha. Bé NN-PTNT dù b¸o ®Õn

n¨m 2010 cã thÓ ®¹t s¶n lîng 1 triÖu tÊn døa xuÊt khÈu díi

d¹ng t¬i vµ chÕ biÕn víi kim ng¹ch lµ 200 triÖu USD. Chuèi dù

kiÕn sÏ lµ 500.000 tÊn xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch lµ 100 triÖu

USD, nhng cÇn quan t©m ®Õn viÖc c¶i t¹o l¹i gièng vµ tæ

chøc s¶n xuÊt theo lèi trang tr¹i lín th× míi cã thÓ xuÊt t¬i víi

khèi lîng lín. Níc qu¶ vµ níc qu¶ c« ®Æc sÏ lµ mÆt hµng mòi

nhän trong nhãm qu¶ chÕ biÕn, nhÊt lµ døa hép, ch«m ch«m


hép, ngoµi ra cßn çc lo¹i v¶i, nh·n, mÝt sÊy kh«, xoµi, ®u ®ñ

nghiÒn, møt qu¶.

3. Nh÷ng ®Þnh híng lín trong xuÊt khÈu

3.1. §Þnh híng vÒ chiÕn lîc s¶n phÈm vµ thÞ trêng

§¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII (1996) ®· ®Ò ra 11

ch¬ng t×nh ph¸t triÓn, trong ®ã cã "Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn

n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n",víi ph¬ng híng vµ gi¶i

ph¸p lµ :"Ph¸t triÓn m¹nh çc lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n

qu¶ vµ rau ®Ëu cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao; h×nh thµnh çc

vïng s¶n xuÊt tËp trung g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¹i chç

" vµ "Më réng thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu; t¨ng tû träng xuÊt

khÈu çc mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn, t¹o thªm nh÷ng nhãm

hµng, mÆt hµng cã khèi lîng vµ gi¸ trÞ lín. Kim ng¹ch xuÊt

khÈu t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 28%". Theo ®Þnh h-

íng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i trong thêi gian tíi lµ "T¨ng cêng

quan hÖ víi çc níc l¸ng giÒng vµ çc níc trong tæ chøc

ASEAN, kh«ng ngõng cñng cè quan hÖ víi çc níc b¹n bÌ

truyÒn thèng, coi träng quan hÖ víi çc níc ph¸t triÓn vµ çc

trung t©m kinh tÕ - chÝnh trÞ trªn thÕ giíi...."

Chñ tr¬ng ph¸t triÓn m¹nh lo¹i c©y ¨n qu¶, rau, hoa,

sinh vËt c¶nh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu trong níc vµ tõng bíc

n©ng lªn thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu lín ... ®· ®îc Héi nghÞ

lÇn thø n¨m- BCHTW §¶ng kho¸ VII n¨m 1993 ®Ò cËp tíi.

Nh÷ng chñ tr¬ng trªn lµ nh÷ng ®Þnh híng lín cho ph¸t triÓn

ngµnh rau qu¶ nãi chung, thóc ®Èy xuÊt khÈu rau qu¶ nãi

riªng.


NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø t - BCHT¦ §¶ng kho¸ VIII,

trong gi¶i ph¸p “ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h-

íng CNH, H§H, hîp t¸c ho¸ vµ d©n chñ ho¸” tiÕp tôc kh¼ng

®Þnh “... u tiªn ph¸t triÓn çc c©y trång vËt nu«i cã qui m«

xuÊt khÈu t¬ng ®èi lín vµ thÞ trêng æn ®Þnh, ®Æc biÖt coi

träng çc s¶n phÈm quÝ hiÕm ta cã lîi thÕ. HÕt søc chó träng

ph¸t triÓn c«ng nghÖ sau thu ho¹ch vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn”.

3.1.1. §Þnh híng vÒ thÞ trêng

Trong 10 n¨m tíi hµng rau qu¶ cña chóng ta sÏ xuÊt khÈu

sang tÊt c¶ çc thÞ trêng chñ yÕu trªn thÕ giíi. §Æc biÖt chó

träng vµo thÞ trêng Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng, nhê vÞ trÝ ®Þa

lý gÇn ta l¹i cã thÓ khai th¸c xuÊt khÈu mét sè lo¹i rau qu¶ díi

d¹ng t¬i hay íp l¹nh, nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m tríc m¾t cha cã

®iÒu kiÖn v¬n xa. Trong ®ã Trung Quèc vÉn ®îc coi lµ thÞ tr-

êng lín nhÊt cña ViÖt Nam vµ cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau

qu¶ tíi møc vµi triÖu/n¨m. Çc thÞ trêng quan träng kh¸c vÉn lµ

NhËt, Hµn Quèc, §µi Loan, Hång C«ng, Asean, Australia. Chó

träng h¬n n÷a vµo th× trêng ®Çy tiÒm n¨ng vµ lý tëng B¾c

Mü ®Ó tíi n¨m 2010 sÏ ®¹t ®îc møc xuÊt khÈu lµ 150-200 triÖu

USD, riªng thÞ trêng Hoa Kú, ViÖt Nam phÊn ®Êu mçi n¨m xuÊt

khÈu sang thÞ trêng 100 triÖu USD, tøc lµ ®uæi kÞp møc xuÊt

khÈu cña Th¸i Lan, Philippin hiÖn nay vµo thÞ trêng nµy. §©y

lµ thÞ trêng cã nhu cÇu rÊt lín vÒ rau, qu¶, ®Æc biÖt lµ rau

nhiÖt ®íi. Tuy nhiªn, so víi ViÖt Nam, Hoa Kú n»m tËn phÝa bªn

kia b¸n cÇu, çch chóng ta nöa vßng tr¸i ®Êt, nªn kh¶ n¨ng

xuÊt khÈu rau qu¶ díi d¹ng t¬i hoÆc íp l¹nh lµ rÊt khã kh¨n, Ýt


nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m tríc m¾t. V× vËy, cÇn híng m¹nh vµo

viÖc xuÊt rau, qu¶ chÕ biÕn díi tÊt c¶ çc d¹ng ®îc kh¸ch hµng

chÊp nhËn hoÆc yªu cÇu: muèi, ®ãng hép, sÊy kh«, nghiÒn,

Ðp thµnh níc qu¶ hoÆc níc qu¶ c« ®Æc, møt qu¶… sang thÞ tr-

êng níc nµy. Tuy nhiªn, tríc m¾t kh¶ n¨ng nµy cßn bÞ h¹n chÕ

vÒ nguån nguyªn liÖu phôc vô cho chÕ biÕn, gi¸ thµnh cßn cao,

thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn l¹c hËu, vËn t¶i xa,... nªn khã

c¹nh tranh vµ do ®ã cÇn cã sù hç trî cña Nhµ níc trong mét thêi

gian vµo nh÷ng n¨m ®Çu ph¸t triÓn.

3.1.2. §Þnh híng vÒ s¶n phÈm

- Rau qu¶ ë d¹ng t¬i: Rau qu¶ xuÊt khÈu díi d¹ng t¬i

ngoµi viÖc cÇn cã gièng tèt b¶o ®¶m chÊt lîng, mµu s¾c, h-

¬ng vÞ phï hîp nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®ßi hái ph¶i cã ®Çu

t vèn lín: thiÕt bÞ lµm l¹nh tiªn tiÕn b¶o ®¶m rau, qu¶ kh«ng

bÞ mÊt níc, kho chøa vµ ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn l¹nh... Do

®ã, tríc m¾t cha cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu víi khèi lîng lín.

Trong nh÷ng n¨m tíi víi nh÷ng chÝnh s¸ch- biÖn ph¸p thÝch

hîp (sÏ ®Ò cËp ë phÇn sau) cÇn t¨ng dÇn tû träng rau, qu¶ t¬i

trong c¬ cÊu xuÊt khÈu nhãm hµng rau qu¶, v× còng nh thÞ

trêng néi ®Þa, thÞ trêng thÕ giíi cã nhu cÇu lín vµ a thÝch çc

chñng lo¹i rau, qu¶ t¬i h¬n lµ qua chÕ biÕn. Nhng v× yªu cÇu

vÒ chÊt lîng rÊt cao, viÖc b¶o qu¶n vËn chuyÓn ph¶i cã ph-

¬ng tiÖn chuyªn dïng ®ßi hái ®Çu t vèn lín, vµ cÇn cã thêi

gian..., nªn tríc m¾t ta cè g¾ng tranh thñ mäi h×nh thøc cã

thÓ ®îc ®Ó xuÊt khÈu díi d¹ng t¬i mét khèi lîng nhÊt ®Þnh,

xuÊt khÈu c¶ chÝnh ng¹ch vµ tiÓu ng¹ch sang çc thÞ trêng


l©n cËn, xuÊt nh÷ng l« hµng nhá nhng thêng xuyªn theo ®-

êng hµng kh«ng sang mét sè trung t©m nh Pari (Ph¸p), Berlin

(§øc), Matxc¬va (Nga), Tokyo (NhËt B¶n), Canb¬r¬

(¤xtr©ylia), Oasinht¬n (Hoa Kú), ètaoa (Canada),...; xuÊt lµm

nguyªn liÖu cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®Ó chÕ biÕn xuÊt

khÈu còng rÊt tèt vµ cÇn ®îc khuyÕn khÝch tæ chøc thùc

hiÖn tèt h¬n. Trong khi khuyÕn khÝch tèi ®a çc doanh

nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ khai th¸c mäi h×nh

thøc xuÊt khÈu theo c¬ chÕ chÝnh s¸ch chung nh»m tiªu thô

mäi chñng lo¹i rau, qu¶ mµ kh¸ch hµng cã nhu cÇu, víi khÈu

hiÖu: "MiÔn lµ kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ ta b¸n ®îc hµng, thu

®îc vèn, ngêi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®Òu cã lîi"; ®ång thêi

cÇn lîc chän mét sè chñng lo¹i rau qu¶ thÞ trêng cã nhu cÇu

lín vµ thêng xuyªn mµ ta cã kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt cã

hiÖu qu¶ cao ®Ó ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, -

u ®·i ®Æc biÖt nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m ®Çu ph¸t triÓn

nh»m xuÊt khÈu víi khèi lîng lín.

- Rau qu¶ chÕ biÕn: Do xuÊt khÈu rau, qu¶ díi d¹ng t¬i

cßn bÞ h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt, nªn híng chñ yÕu cña ta lµ

xuÊt khÈu rau, qu¶ chÕ biÕn. Mét sè lo¹i rau tríc m¾t cã thÓ

chÕ biÕn díi d¹ng t¬i ®Òu cã thÓ chÕ biÕn xuÊt khÈu víi khèi

lîng lín vµ cã lo¹i mang hiÖu qu¶ rÊt cao, trong ®ã ®¸ng quan

t©m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®Ó xuÊt khÈu lµ: nÊm,

“trµ khæ qua”, da bao tö do ®©y ®Òu lµ nh÷ng lo¹i rau mµ

thÞ trêng Mü cã nhu cÇu lín. Theo ®¸nh gi¸ cña Fao, thÞ trêng

thÕ giíi hµng n¨m cã nhu cÇu kho¶ng 800-900 ngµn tÊn døa


hép, trong ®ã riªng thÞ trêng Mü ®· chiÕm tíi 200 ngµn tÊn;

tøc lµ døa xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam míi chØ b»ng 1% kim ng¹ch

nhËp khÈu døa hép cña Hoa Kú. V× vËy ®Þnh híng cña níc ta

lµ ¸p dông lo¹i gièng døa míi (døa Cayen) vµo s¶n xuÊt, cho

s¶n lîng cao gÊp 5-6 lÇn gièng døa truyÒn thèng cña ta. NÕu

ch¨m sãc tèt cã thÓ ®¹t n¨ng suÊt 50-60tÊn/ha vµ ®Õn n¨m

2010, c¶ níc sÏ cã 20.000 ha trång døa xuÊt khÈu vµ ®¹t ®îc

s¶n lîng kho¶ng 1 triÖu tÊn døa, cho xuÊt khÈu võa díi d¹ng t-

¬i vµ chÕ biÕn víi kim ng¹ch kho¶ng 200 triÖu USD. Ngoµi

døa hép, cßn cã nhiÒu lo¹i qu¶ kh¸c cã thÓ chÕ biÕn díi d¹ng

®ãng hép ®Ó xuÊt khÈu nh: v¶i hép, nh·n, ch«m ch«m; ®Æc

biÖt chó träng ®Þnh híng ph¸t triÓn çc lo¹i níc qu¶ vµ níc c«

®Æc mµ ngêi tiªu dïng Mü cã nhu cÇu do h¬ng vÞ l¹: ®u ®ñ,

ch«m ch«m, æi, m·ng cÇu, thanh long, da hÊu…

3.2. Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ tËp trung

§Þnh híng quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ tËp trung

xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan vÒ kinh tÕ-x· héi, vµ

c¨n cø vµo nhu cÇu cña thÞ trêng, vµo çc ®iÒu kiÖn tù

nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña tõng vïng vµ vµo chiÕn lîc ph¸t triÓn

kinh tÕ cña c¶ níc. §Þnh híng quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau

thµnh 2 vïng trång rau «n ®íi: §ång b»ng s«ng Hång, trång

çc lo¹i c¶i b¾p, khoai t©y, cµ chua, da chuét… Vïng §µ L¹t

trång rau «n ®íi chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu t¹i chç.

H×nh thµnh çc vïng qu¶ tËp trung ®Ó chñ ®éng çc

nguån nguyªn liÖu cho nhu cÇu xuÊt khÈu vµ ®¶m b¶o tèt

khèi lîng çc hîp ®ång ®· ký vµ cã ®îc chÊt lîng ®ång ®Òu.


Khi ®ã hoa qu¶ thu ®îc ®Ó xuÊt khÈu kh«ng ph¶i chØ ®¬n

thuÇn lµ thu tõ nh÷ng nhµ vên. Vïng c©y ¨n qu¶ cã nh÷ng

vïng chuyªn canh sÏ ®îc h×nh thµnh nh b¶ng sau:

B¶ng 13: Dù kiÕn bè trÝ vïng s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ chñ

yÕu

TT Vïng DiÖn tÝch hiÖn cã

DiÖn tÝch n¨m 2010

Çc lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ yÕu

I Vïng trung du miÒn nóiVïng qu¶ «n ®íi B¾c Hµ, Sa Pa (Lµo Cai), Méc Ch©u( S¬n La), Hµ Giang, L¹ng S¬n

8.200 40.000 M¬, mËn, ®µo, lª, t¸o

Vïng c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n Cao Léc- Léc B×nh- B¾c S¬n (L¹ng S¬n)

6.000 15.000 Hång, ®µo, quýt

Vïng cam quýt Lôc Yªn- Yªn B¸i- B¾c Giang- Hµ Giang

8.300 50.000 Cam quýt

Vïng v¶i, nh·n, døa §«ng TriÒu (Qu¶ng Ninh, H÷u Lòng (L¹ng S¬n)

14.400 60.000 V¶i, nh·n, døa

Vïng chuèi, døa Phó Thä, Yªn B¸i

3.500 35.000 Chuèi, døa

Vïng bëi ®Æc s¶n §oan Hïng (Phã thä), Yªn S¬n- Yªn B×nh (Yªn B¸i)

1.800 5.000 Bëi, cam, quýt

Vïng c©y ¨n qu¶ 23.000 40.000 M¬, mËn,


däc ®êng quèc lé 6 Hoµ B×nh- S¬n La.

®µo lª, xoµi, nh·n, v¶i, na dai

II Vïng ®ång b»ng S«ng HångVïng chuèi, døa, Phó Thä,LËp Th¹ch, Tam D-¬ng (VÜnh Phóc)

2.200 15.000

Vïng c©y ¨n qu¶ däc ®êng 21A Hµ T©y

300 2.000 V¶i, nh·n, m¬, hång

Vïng v¶i, nh·n, døa H¶i D¬ng, Hng Yªn

9.600 40.000 V¶i, nh·n, døa

Vïng chuèi ®ång b»ng S«ng Hång

14.600 15.000 Chuèi

Vïng ngo¹i thµnh Hµ Néi

300 2.000 C©y cã mói, hång xiªm, t¸o, chuèi

Vïng §ång Giao ( Ninh B×nh)

2.000 4.000 Døa

III Khu bèn còVïng Hµ Trung (Thanh Hãa)

1700 2.000 Døa

Vïng Quú Hîp- NghÜa §µn( NghÖ An)

3.900 8.000 Cam, døa

Vïng H¬ng Khª- H-¬ng S¬n-Kú Anh (Hµ TÜnh)-Tuyªn Ho¸ (Qu¶ng B×nh)

3.500 25.000 Bëi phóc tr¹ch, cam Bè H¹

Vïng H¬ng thuû-H-¬ng trµ ( Thõa Thiªn huÕ)

150 1.000 Bëi, hång xiªm

IV Duyªn h¶i miÒn trungVïng Tuy Phíc, An Phíc, Phï Çt( B×nh

600 5.000 Xoµi


§Þnh)Vïng Cam Ranh, Diªn Kh¸nh( Kh¸nh Hoµ)

2.800 8.000 Xoµi

Vïng Ninh ThuËn, B×nh ThuËn

6.200 20.000 Thanh long, nho

V T©y NguyªnVïng T©y Nguyªn 11.800 25.000 B¬, hång,

sÇu riªngVI §«ng Nam Bé

Vïng Bµ RÞa, Vòng Tµu

6.600 15.000 Nh·n, na, ch«m ch«m

Vïng §ång Nai 15.600 25.000 Ch«m ch«m, mÝt tè n÷, xoµi, chuèi

Vïng T©n TriÒu (§ång Nai)

1.000 5.000 Bëi, sÇu riªng, ch«m ch«m

Vïng L¸i Thiªu (B×nh D¬ng)

5.700 15.000 M¨ng côt, mÝt tè n÷, sÇu riªng

Vïng Døa B×nh Phíc 5.600 15.000 Døa, ch«m ch«m, sÇu riªng

VII §ång B»ng S«ng Cöu LongVïng døa ®«ng b¾c (TiÒn Giang)

36.300 50.000 Døa, chuèi, nh·n

Vïng døa B×nh S¬n ( Kiªn Giang)

10.300 20.000 Døa, nh·n

Vïng døa b¸n ®¶o Cµ Mau vµ t©y s«ng hËu

14.300 35.000 Døa

Vïng ven gi÷a s«ng TiÒn vµ s«ng HËu

70.000 120.000 C©y cã mói, æi, nh·n, xoµi, ch«m ch«m

Céng 295.910 994.000


Vïng qu¶ ph©n t¸n kh«ng tËp trung

130.000 224.000 Na, hång xiªm

Tæng Céng 426.000 994.000

Nguån: Tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam

II. Gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ vµo thÞ trêng Mü

1. Nh÷ng gi¶i ph¸p vi m«

1.1 §Èy m¹nh çc ho¹t ®éng Marketing vµ nghiªn

cøu thÞ trêng

Trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, còng nh çc hµng ho¸

kh¸c ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong lÜnh vùc kinh

doanh xuÊt khÈu cÇn coi träng c«ng t¸c nghiªn cøu dù b¸o, tæ

chøc vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu c¶ ë tÇm vÜ m« vµ vi

m«. Kinh nghiÖm cña mét sè níc kinh doanh thµnh ®¹t trong

lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶ cho thÊy cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng

tæ chøc chuyªn tr¸ch trong viÖc nghiªn cøu thÞ trêng ngoµi n-

íc. Tæ chøc nµy cã nhiÖm vô:

- Thu thËp th«ng tin vÒ cung, cÇu, gi¸ c¶, thÞ hiÕu tiªu

thô, dung lîng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi tõng nhãm hµng,

mÆt hµng.

- Xö lý th«ng tin, dù b¸o s¶n phÈm tiÒm n¨ng ë mçi thÞ

trêng cô thÓ vÒ çc mÆt: sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶, thÞ hiÕu.

- Cung cÊp th«ng tin ®· xö lý mét çch nhanh nhÊt cho

çc cÊp l·nh ®¹o, lµm c¬ së ®Ó x©y dùng chiÕn lîc kinh

doanh, chØ ®¹o ®iÒu hµnh kinh doanh.


- Cung cÊp th«ng tin qua çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i

chóng, qua çc tæ chøc khuyÕn n«ng, çc cÊp chÝnh quyÒn,

®oµn thÓ... tíi ngêi s¶n xuÊt, gióp hä ®Þnh híng s¶n xuÊt l©u

dµi, æn ®Þnh, cã c¨n cø phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng.

- Cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng u thÕ cña s¶n phÈm

trong níc tíi kh¸ch hµng th«ng qua çc cuéc héi th¶o, héi trî,

triÓn l·m quèc tÕ. Gióp hä hiÓu râ vÒ s¶n phÈm ViÖt Nam,

nh»m t¹o ra nhu cÇu tiªu thô.

ViÖc nghiªn cøu vµ tæ chøc hÖ thèng th«ng tin thêng

xuyªn vÒ thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi kinh doanh s¶n

xuÊt, kinh doanh xuÊt khÈu n¾m b¾t ®îc nh÷ng c¬ héi cña

thÞ trêng, ®ång thêi gióp çc c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc

n¾m ®îc nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ trêng ®Ó kÞp thêi øng

phã nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu hµnh vÜ m« ®èi víi thÞ

trêng.

§èi víi níc ta, ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy, ®ßi hái

ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Bé Th¬ng m¹i vµ Bé qu¶n lý

chuyªn ngµnh, ®ã lµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng

th«n. §Ó ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu, çc c¬ quan qu¶n lý

vÞ m« cÇn n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ trong viÖc më réng

thÞ trêng xuÊt khÈu th«ng qua çc ho¹t ®éng ®µm ph¸n kÝ

kÕt çc tho¶ thuËn song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, ®Þnh híng cho

çc doanh nghiÖp ph¸t triÓn thÞ trêng.

Bé Th¬ng m¹i cã hÖ thèng çc vô chÝnh s¸ch thÞ trêng

ngoµi níc, c¬ quan Bé cã hÖ thèng th¬ng vô, ®¹i diÖn th¬ng

m¹i cña níc ta ®Æt t¹i çc níc. §©y lµ nh÷ng ®Çu mèi quan


träng tæ chøc thu thËp th«ng tin thêng xuyªn, cung cÊp

th«ng tin mét çch nhanh nhÊt vÒ çc bé phËn cã chøc n¨ng

nghiªn cøu thÞ trêng, tæ chøc th«ng tin thÞ trêng (çc vô thÞ

trêng ngoµi níc, trung t©m th«ng tin, viÖn nghiªn cøu), cung

cÊp th«ng tin cho çc doanh nghiÖp vµ ngêi s¶n xuÊt.

Theo kinh nghiÖm cña çc níc, ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu,

viÖc thµnh lËp bé phËn xóc tiÕn th¬ng m¹i lµ rÊt cÇn thiÕt.

Tæ chøc nµy cã nhiÖm vô thu thËp vµ nghiªn cøu th«ng tin

vÒ thÞ trêng ngoµi níc, tæ chøc triÓn l·m, hç trî viÖc thùc

hiÖn çc ch¬ng tr×nh n»m trong chÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña

Nhµ níc vµ tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i. Tæ chøc nµy sÏ

t¨ng cêng hîp t¸c víi çc tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i cña çc

níc ®Æt t¹i ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng.

Nh»m ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña hÖ thèng

çc vô ChÝnh s¸ch thÞ trêng ngoµi níc, hÖ thèng Th¬ng vô

ViÖt Nam ë níc ngoµi, cÇn bæ xung chøc n¨ng, nhiÖm vô,

®æi míi ph¬ng thøc ho¹t ®éng ®Ó çc c¬ quan nµy thùc sù

lµ tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i, hç trî híng dÉn ngêi s¶n xuÊt

kinh doanh xuÊt khÈu ph¸t triÓn kinh doanh theo s¸t nhu cÇu

cña thÞ trêng.

§ång thêi Bé Th¬ng m¹i vµ Bé chuyªn ngµnh còng t¹o

®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó çc doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt

khÈu rau qu¶ xóc tiÕn më v¨n phßng ®¹i diÖn ë níc ngoµi, t¹o

®iÒu kiÖn cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ trêng, thùc hiÖn quan

hÖ kinh tÕ, th¬ng m¹i víi b¹n hµng níc ngoµi.


Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu kh«ng chØ

lµ viÖc riªng cña bé Th¬ng m¹i, mµ ®ßi hái cã sù phèi hîp

chÆt chÏ cña çc ngµnh, çc ®Þa ph¬ng vµ çc doanh nghiÖp

cïng tham gia. VÒ phÝa çc doanh nghiÖp còng cÇn chñ ®éng,

tÝch cùc t×m kiÕm thÞ trêng, nguån hµng, vËn dông kinh

nghiÖm ®· ®îc tæng kÕt qua nhiÒu n¨m trong lÜnh vùc xuÊt

khÈu rau qu¶. Trong ®iÒu kiÖn kinh phÝ cã h¹n, còng nªn tæ

chøc çc ®oµn c«ng t¸c ®i tiÕp thÞ, tæ chøc tham quan, kh¶o

s¸t, tham gia héi th¶o, héi chî ®Ó häc tËp kinh nghiÖm tiªn

tiÕn cña níc ngoµi, giíi thiÖu s¶n phÈm vµ t×m kiÕm b¹n hµng

míi.

§èi víi çc doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶,

®Æc biÖt lµ TCT Rau qu¶ ViÖt Nam, nhiÖm vô cña phßng

Th«ng tin kinh tÕ vµ thÞ trêng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tæ chøc

nµy ph¶i thêng xuyªn thu thËp th«ng tin vÒ rau qu¶ qua

nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau, qua çc th«ng b¸o cña nhiÒu

tæ chøc s¶n xuÊt - kinh doanh rau qu¶ thÕ giíi. Sau khi th«ng

tin ®îc xö lý, sÏ cung cÊp cho l·nh ®¹o ®¬n vÞ, cho çc c¬

quan cã liªn quan sö dông vµo viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt -

kinh doanh, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kÞp thêi.

§Ó ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ®ßi

hái ë tÇm vÜ m« cÇn ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c l©u dµi ë cÊp

Trung ¬ng, cÊp tØnh gi÷a hai níc, thùc hiÖn ký kÕt çc HiÖp

®Þnh th¬ng m¹i, ®¶m b¶o duy tr× quan hÖ th¬ng m¹i l©u


dµi, t¹o sù æn ®Þnh cho s¶n xuÊt- kinh doanh xuÊt khÈu,

tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ ®éng nh thêi gian qua.

§Ó cã thÞ trêng æn ®Þnh, cÇn t¨ng cêng hîp t¸c, liªn

doanh vµ kªu gäi ®Çu t níc ngoµi. §©y lµ gi¶i ph¸p mµ hiÖn

nay nhiÒu ®Þa ph¬ng cã tiÒm n¨ng vÒ xuÊt khÈu rau qu¶ ®·

vµ ®ang lµm. HiÖn nay ®· cã trªn chôc ®¬n vÞ 100% vèn níc

ngoµi, vµi liªn doanh b¾t ®Çu ho¹t ®éng hoÆc x©y dùng vµ

trªn chôc dù ¸n phÇn lín lµ 100% vèn níc ngoµi ®· ®îc cÊp

giÊy phÐp, chñ yÕu ë phÝa Nam.

Môc ®Ých thùc hiÖn çc gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng lµ

x©y dùng ®îc mét hÖ thèng thÞ trêng xuÊt khÈu æn ®Þnh,

víi nh÷ng mÆt hµng rau qu¶ chñ yÕu cã kim ng¹ch xuÊt khÈu

lín, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng, nh»m æn ®Þnh s¶n xuÊt,

gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn lîc híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu cña

®Êt níc.

ChÕ ®é chi hç trî xóc tiÕn th¬ng m¹i cÇn ph¶i ®îc c¶i

tiÕn, theo ®ã tËp trung cho çc HiÖp héi ®Ó tæ chøc ®oµn

®i t×m kiÕm thÞ trêng, th«ng tin vµ tæ chøc çc ®ît tËp

huÊn chung cho tÊt c¶ çc thµnh viªn vµ hç trî cho çc doanh

nghiÖp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn ë çc thÞ trêng tiÒm

n¨ng. Thùc tÕ qui ®Þnh vÒ chi hç trî xóc tiÕn th¬ng m¹i nh

hiÖn nay ®Ó l¹i cho tõng doanh nghiÖp th× rÊt nhá, dµn tr¶i,

hiÖu qu¶ kh«ng cao. Thay vµo ®ã, hç trî cña nhµ níc cho xóc

tiÕn th¬ng m¹i cÇn tËp trung th«ng qua çc HiÖp héi ngµnh


hµng ®Ó h×nh thµnh nh÷ng ch¬ng tr×nh xóc tiÕn th¬ng m¹i

cã quy m«.

C«ng t¸c xóc tiÕn th¬ng m¹i cÇn ®îc ®Èy m¹nh h¬n

n÷a. Trong thêi gian tíi ®©y, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn

n«ng th«n cïng víi çc hiÖp héi ngµnh n«ng nghiÖp cïng hîp

t¸c x©y dùng nhµ trng bµy s¶n phÈm vµ giao dÞch, tríc tiªn ë

nh÷ng thÞ trêng quan träng nh Trung Quèc, Nga, Mü. ViÖc

tham gia héi chî triÓn l·m còng nªn thùc hiÖn theo h×nh thøc

hîp t¸c ®Ó cã thÓ hç trî lÉn nhau t¨ng thªm søc m¹nh vµ giíi

thiÖu s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam mét çch phong

phó, ®µng hoµng h¬n. Tuy nhiªn, cÇn lu ý tham dù mét çch

cã chän läc thay v× chiÕu lÖ, h×nh thøc. Riªng ®èi víi thÞ tr-

êng Trung Quèc lµ thÞ trêng lín nhÊt tiªu thô rau qu¶ ViÖt

Nam vµ tiÒm n¨ng cña thÞ trêng nµy vÉn cßn rÊt lín th× cÇn

ph¶i ®Æc biÖt cã chiÕn lîc xóc tiÕn th¬ng m¹i ®Æc biÖt cã

qui m« vµ bµi b¶n.

VÒ phÝa Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT còng nªn ph©n bæ

mét phÇn ng©n s¸ch nghiªn cøu khoa häc cho çc ®Ò tµi

nghiªn cøu thÞ trêng n«ng l©m s¶n. Tõ tríc ®Õn nay, chóng

ta vÉn thiÕu v¾ng çc ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vÒ lÜnh

vùc nµy. §©y lµ thiÕu sãt mµ chóng ta cÇn nhanh chãng

®iÒu chØnh.

1.2. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña xuÊt khÈu

rau qu¶

Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng c¶n trë hiÖu

qu¶ c«ng t¸c xuÊt khÈu rau qu¶ nh÷ng n¨m qua lµ do chÊt l-


îng s¶n phÈm kh«ng cao, kh«ng æn ®Þnh, kh«ng ®ång ®Òu;

khèi lîng cßn nhá lÎ; mÉu m· cha phï hîp víi thÞ hiÕu kh¸ch

hµng; gi¸ cßn cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm kÐm.

Do vËy ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, cÇn

¸p dông çc biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n

phÈm, ®©y lµ yªu cÇu sèng cßn, lµ ®iÒu kiÖn cÇn cho sù

®øng v÷ng cña s¶n phÈm rau qu¶ níc ta trªn thÞ trêng thÕ

giíi. Çc gi¶i ph¸p cô thÓ lµ:

- Qui ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ hµng ho¸ tËp trung,

chuyªn canh t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t ¸p dông tiÕn bé kü thuËt,

thùc hiÖn th©m canh tæng hîp, t¹o ra vïng nguyªn liÖu g¾n

víi c«ng nghÖ sau thu ho¹ch, g¾n víi hÖ thèng tiªu thô.

§Ó ®¶m b¶o khèi lîng, chÊt lîng rau qu¶ xuÊt khÈu, thùc

hiÖn tèt hîp ®ång ®· ký, cÇn qui ho¹ch çc vïng chuyªn canh

rau qu¶ theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸, víi kü thuËt tiÕn bé, ®îc

thu ho¹ch, sö lý b¶o qu¶n chÕ biÕn theo tiªu chuÈn quèc tÕ,

kh«ng ®¬n thuÇn chØ dùa vµo thu gom tõ çc vên cña hé gia

®×nh. Híng qui ho¹ch nh sau:

- Qui ho¹ch çc vïng qu¶ tËp trung cung cÊp cho xuÊt

khÈu : §Ó chñ ®éng nguån nguyªn liÖu ®¸p øng nhu cÇu

xuÊt khÈu, cÇn ph¶i x©y dùng çc vïng chuyªn canh cung cÊp

qu¶ cho xuÊt khÈu

- §èi víi vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long kh«ng më réng

diÖn tÝch, chñ yÕu tËp trung th©m canh vµ c¶i t¹o vên t¹p

theo híng trång nh÷ng lo¹i c©y ¨n qu¶ phôc vô xuÊt khÈu nh

chuèi, xoµi, nh·n.


- Vïng §«ng Nam Bé, thu hÑp diÖn tÝch chuèi (chuèi sø)

do kh«ng cã thÞ trêng xuÊt khÈu chuèi sÊy kh«, më réng

diÖn tÝch çc lo¹i c©y ¨n qu¶ cã nhu cÇu xuÊt khÈu nh ch«m

ch«m, m¨ng côt, sÇu riªng.

- §Çu t cho c«ng t¸c nghiªn cøu, lai t¹o gièng, t¹o ra

nh÷ng gièng qu¶ cho n¨ng suÊt cao, chÊt lîng ®¸p øng ®îc

nhu cÇu cña thÞ trêng xuÊt khÈu.

Ngµy nay, ngµnh rau qu¶ níc ta còng tiÕp thu ®îc

nh÷ng tiÕn bé kü thuËt cña thÕ giíi vÒ chän gièng nh chiÕt,

ghÐp, nu«i cÊy m«... nhng viÖc cung cÊp gièng míi tíi tay ngêi

trång cßn qu¸ Ýt. PhÇn lín gièng do d©n tù lµm nªn kh«ng ®îc

thuÇn chñng, kh«ng s¹ch bÖnh... ¶nh hëng tíi chÊt lîng rau

qu¶ s¶n xuÊt ra. §Ó n©ng cao chÊt lîng c©y gièng, thùc hiÖn

réng r·i kü thuËt c©y gièng, Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn

n«ng th«n cÇn chó träng tæ chøc phong trµo b×nh tuyÓn çc

gièng tèt trong çc vên qu¶ tËp trung ®Ó chän ra çc c©y

gièng lÊy m¾t ghÐp s¶n xuÊt c©y gièng vµ x©y dùng mét

hÖ thèng s¶n xuÊt c©y gièng cung cÊp cho ngêi s¶n xuÊt.

Nhµ níc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý çc gièng c©y nµy,

cÊp giÊy chøng nhËn cho çc c¬ së ®îc phÐp cung cÊp m¾t

gièng cho hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt c©y gièng. Çc c¬ së

s¶n xuÊt gièng nh©n nhanh vµ s¶n xuÊt çc gièng trong níc

®· qua tuyÓn chän vµ çc gièng míi cña níc ngoµi nhËp néi

®· ®îc Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cho phÐp ®a

ra s¶n xuÊt, nh»m cung cÊp gièng c©y chÊt lîng tèt, s¹ch s©u


bÖnh. BiÖn ph¸p t¹o gièng mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ

yÕu lµ:

+ C©y chuèi: Më réng qui m« s¶n xuÊt c©y gièng b»ng

ph¬ng ph¸p cÊy m« ®Ó cung cÊp ®ñ c©y gièng cho yªu cÇu

ph¸t triÓn chuèi xuÊt khÈu, tríc hÕt lµ cho vïng chuèi §BSH,

ven s«ng TiÒn, s«ng HËu, §B S«ng Cöu Long.

+ C©y døa: ViÖn nghiªn cøu rau qu¶ ®· ¸p dông thµnh

c«ng ph¬ng ph¸p nh©n gièng míi b»ng th©n c©y døa gièng

Cayenne. Gièng døa nµy cho n¨ng suÊt cao, sÏ lµm gi¶m gi¸

nguyªn liÖu dÉn tíi gi¶m gi¸ thµnh, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh

tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn thÞ trêng thÕ giíi.

- ¸p dông çc biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh nh»m

n©ng cao chÊt lîng rau qu¶ xuÊt khÈu:

Çc hé n«ng d©n ë çc cïng trång rau qu¶ tËp trung,

trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®· tÝch luü ®îc nhiÒu

kinh nghiÖm vÒ ch¨m sãc vên c©y, b¶o vÖ c©y trång chèng

s©u bÖnh... Tuy nhiªn, nh÷ng kiÕn thøc th©m canh tæng hîp

theo qui tr×nh kü thuËt tiªn tiÕn, ®«i khi cha ®îc çc hé tiÕp

thu vµ ¸p dông, ¶nh hëng tíi chÊt lîng s¶n phÈm. Rau qu¶ níc

ta cha ®¶m b¶o tiªu chuÈn s¶n phÈm "s¹ch", cßn t×nh tr¹ng

tíi tiªu, bãn ph©n kh«ng ®óng qui ®Þnh, t¹o nªn nhiÒu ®éc

tè tån ®äng trong rau qu¶.

§Ó ®¶m b¶o chÊt lîng, cÇn ¸p dông çc biÖn ph¸p th©m

canh ®èi víi tõng lo¹i qu¶, thùc hiÖn ®óng mËt ®é trång,

thùc hiÖn ®óng chÕ ®é bãn ph©n, ®Æc biÖt lµ ph©n h÷u


c¬, thùc hiÖn ph¬ng ph¸p phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp (IPM);

thùc hiÖn c«ng nghÖ n«ng nghiÖp s¹ch; më réng diÖn tÝch tíi

níc cho c©y ¨n qu¶.

- §Çu t cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch:

§Ó ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu, cÇn ®Çu t cho c«ng

nghÖ sau thu ho¹ch (b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn). Ngµnh chÕ biÕn

rau qu¶ ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn 30 n¨m. Tuy nhiªn,

cho ®Õn nay hÇu hÕt çc nhµ m¸y chÕ biÕn ®· ë trong t×nh

tr¹ng l¹c hËu, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu b¶o qu¶n, chÕ biÕn

phôc vô xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña rau qu¶

trªn thÞ trêng thÕ giíi, cÇn triÓn khai viÖc ®Çu t më réng çc

nhµ m¸y hiÖn cã vµ x©y dùng míi theo híng:

+ N©ng cÊp çc nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn cã, më réng qui

m« t¬ng xøng víi nhu cÇu chÕ biÕn.

+ X©y dùng mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn ®Æt t¹i vïng

nguyªn liÖu ®· ®îc qui ho¹ch. Tïy qui m« chÕ biÕn lín hay nhá

mµ øng dông c«ng nghÖ chÕ biÕn tõ thñ c«ng tíi hiÖn ®¹i

cho phï hîp, ®a d¹ng ho¸ çc s¶n phÈm chÕ biÕn (b¶o qu¶n

l¹nh vµ l¹nh ®«ng, ®ãng hép, sÊy kh«, muèi chua, muèi

mÆn...). N¬i chÕ biÕn cã thÓ t¹i gia ®×nh n«ng hé, t¹i n¬i

s¶n xuÊt, t¹i çc vïng chuyªn canh rau qu¶ hay t¹i çc xÝ

nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶. CÇn chó ý khi x©y dùng nhµ m¸y

chÕ biÕn rau qu¶ ®Æt t¹i vïng nguyªn liÖu, nªn tÝnh ®Õn

kh¶ n¨ng chÕ biÕn çc s¶n phÈm kh¸c thêi vô ®Ó tËn dông

c«ng suÊt m¸y.


+ Lµm tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n rau qu¶:

§èi víi rau qu¶, trong t¬ng lai nhu cÇu xuÊt khÈu t¬i

chiÕm tØ träng lín. Do vËy viÖc ®Çu t cho c«ng nghÖ b¶o

qu¶n t¬i lµ rÊt quan träng. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Æt ra ®èi víi

vÊn ®Ò nµy lµ kÕt hîp xö lý b¶o qu¶n t¹i vïng nguyªn liÖu, t¹i

c¬ së chÕ biÕn gÇn vïng nguyªn liÖu, t¹i çc doanh nghiÖp

chÕ biÕn xuÊt khÈu, t¹i çc kho c¶ng bÕn b·i tuú thuéc vµo

®Æc tÝnh cña tõng lo¹i rau qu¶ ®Ó võa gi÷ ®îc chÊt lîng rau

qu¶, võa gi¶m tØ lÖ h hao, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. CÇn ¸p

dông réng r·i çc kinh nghiÖm cæ truyÒn vÒ b¶o qu¶n rau

qu¶ kÕt hîp víi tõng bíc ¸p dông çc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn

®¹i (nh xö lý ho¸ häc, lý häc, sinh häc) vµo b¶o qu¶n rau qu¶

®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm trong khi thêi gian cung cÊp

rau qu¶ cho thÞ trêng xuÊt khÈu ®ßi hái kÐo dµi.

1.3. Gi¶i ph¸p vÒ vèn vµ tµi chÝnh

Yªu cÇu vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh xuÊt khÈu rau

qu¶ lµ rÊt lín. §Ó cã ®ñ vèn ®Çu t ®ång bé vµo çc kh©u

quan träng, quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu rau

qu¶, cÇn thùc hiÖn çc gi¶i ph¸p vÒ tµi chÝnh nh sau:

- T¹o vèn vµ thu hót ®Çu t trong níc, trong ®ã huy ®éng

vèn tù cã cña çc doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh

tÕ, huy ®éng vèn nhµn rçi trong d©n ®Çu t vµ ph¸t triÓn c¬

së h¹ tÇng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ çc ho¹t ®éng

kh¸c.


- Vay vèn tÝn dông cña Nhµ níc th«ng qua hÖ thèng

ng©n hµng ph¸t triÓn n«ng th«n, ng©n hµng th¬ng m¹i.

Ngoµi ra cßn vay cña çc tæ chøc tÝn dông kh¸c nh hîp t¸c x·

tÝn dông, quÜ tÝn dông nh©n d©n...

- Thu hót ®Çu t níc ngoµi vµ tham gia hîp t¸c quèc tÕ

trong lÜnh vùc kinh doanh - §©y lµ gi¶i ph¸p quan träng th¸o

gì vÒ tµi chÝnh v× ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu ph¶i sö dông vèn

®Çu t vµo tõng c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt

khÈu. Tuy nhiªn, chñ yÕu dùa vµo néi lùc th× ta kh«ng thÓ

®¸p øng yªu cÇu ngay ®îc mµ ®ßi hái ph¶i tranh thñ vèn vµ

c«ng nghÖ níc ngoµi th«ng qua ®Çu t vµ hîp t¸c quèc tÕ.

Th«ng qua ®Çu t vµ hîp t¸c hai bªn cïng cã lîi ta sÏ tranh thñ

®îc mét phÇn thÞ trêng th«ng qua çc h×nh thøc bao tiªu,

cho sö dông çc kªnh ph©n phèi, sö dông nh·n hiÖu cña çc

nhµ ®Çu t níc ngoµi. MÆt kh¸c, còng cÇn t¨ng cêng sù ®Çu t

hîp t¸c trong níc.

Mét trong nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®îc ®óc rót tõ

ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty rau

qu¶ ViÖt Nam lµ lµm tèt c«ng t¸c hîp t¸c liªn doanh. §Õn nay,

Tæng c«ng ty ®· x©y dùng ®îc nhiÒu dù ¸n cô thÓ vÒ néi

dung hîp t¸c ®Çu t liªn doanh liªn kÕt trong çc lÜnh vùc

nghiªn cøu khoa häc trång trät, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu rau

qu¶

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn ®Çu t cña níc ngoµi nh»m

n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, më réng thÞ trêng

xuÊt khÈu, ®ßi hái çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, çc doanh


nghiÖp cÇn t¨ng cêng ho¹t ®éng tham gia vµo çc tæ chøc

quèc tÕ ®· h×nh thµnh. §ång thêi, chñ ®éng cïng çc níc

xuÊt khÈu rau qu¶ nh níc ta ®Ó cã sù phèi hîp h×nh thµnh

HiÖp héi çc níc xuÊt khÈu rau qu¶.

Trong ®iÒu kiÖn kinh phÝ cho phÐp nªn tæ chøc çc

®oµn ®i tham quan, kh¶o s¸t, tham gia héi chî, héi th¶o vÒ

khoa häc kü thuËt n«ng - c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i ë níc ngoµi

®Ó häc tËp kinh nghiÖm vµ t×m b¹n hµng trong kinh doanh

xuÊt nhËp khÈu, ®ång thêi cã c¬ héi kªu gäi ®Çu t níc ngoµi.

1.4. Chó träng ®µo t¹o ®éi ngò çn bé

Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®¸p øng ®îc yªu cÇu ngµnh

rau qu¶ nãi chung, trong ®ã cã ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt

khÈu lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña chiÕn lîc thóc

®Èy xuÊt khÈu rau qu¶. Ngµnh rau qu¶ lµ mét chuyªn ngµnh

kinh tÕ kü thuËt, nªn çn bé sau khi ra trêng, muèn lµm tèt

c«ng viÖc trong ngµnh cÇn ph¶i ®µo t¹o thªm chuyªn ngµnh

rau qu¶. Sö dông çc ph¬ng ph¸p ®µo t¹o t¹i chç, ®µo t¹o

qua thùc tÕ, qua çc cuéc héi th¶o trong vµ ngoµi níc, qua çc

líp bæ tóc ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ë níc ngoµi... Qua ®ã, çc çn

bé qu¶n lý, çn bé nghiÖp vô n¾m ch¾c kiÕn thøc qu¶n lý

kinh tÕ, qu¶n lý ngµnh, qu¶n lý ngo¹i th¬ng, luËt ph¸p vµ

ngo¹i ng÷. Ngoµi ra, cÇn s¾p xÕp l¹i hÖ thèng çc trêng ®µo

t¹o, çc trêng khuyÕn n«ng, çc trêng qu¶n lý vµ hÖ thèng tr-

êng trung cÊp cÇn thiÕt, ®¸p øng yªu cÇu ®µo t¹o çn bé cã

kh¶ n¨ng n¾m b¾t tri thøc míi, hiÖn ®¹i phôc vô cho chiÕn l-

îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.


1.5. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ vµ th«ng tin

Chóng ta cÇn ph¶i cñng cè vµ n©ng cao chÊt lîng çc

viÖn/trung t©m nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt gièng c©y ¨n qu¶,

rau. LËp qui ho¹ch s¶n xuÊt gièng phï hîp víi tõng vïng sinh

th¸i. Nhµ níc chØ nªn tËp trung vµo nghiªn cøu, chän, lai t¹o

çc gièng gèc. Tuy nhiªn, còng cã sù hç trî huÊn luyÖn vÒ kü

thuËt s¶n xuÊt gièng x¸c nhËn cho çc doanh nghiÖp hay c¬

së s¶n xuÊt gièng th¬ng m¹i ®Ó khuyÕn khÝch hä s¶n xuÊt

®ñ gièng tèt cung cÊp cho n«ng d©n. Thay ®æi trong quy

tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn çc ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc

còng lµ rÊt cÇn thiÕt. Theo ®ã, çc ®Ò tµi cÇn xuÊt ph¸p tõ

nhu cÇu thùc tiÔn theo yªu cÇu cña thÞ trêng thay v× quyÕt

®Þnh mét çch chñ quan tõ trªn xuèng nh hiÖn nay. Nãi mét

çch kh¸c, çc ®Ò tµi nghiªn cøu sÏ ®îc thùc tiÔn thÞ trêng

®Æt hµng vµ phôc vô cho nhu cÇu thiÕt thùc ®èi víi tõng

mÆt hµng rau qu¶. Nhµ níc cÇn x©y dùng mét qui tr×nh ®Êu

thÇu ®Ò tµi thay v× ph©n bæ mét çch dµi tr¶i nh hiÖn nay.

Ng©n s¸ch nghiªn cøu cña nhµ níc cÇn ®Çu t cã chän läc cho

çc ®Ò tµi mang tÝnh cÊp thiÕt theo yªu cÇu cña t×nh h×nh

thùc tiÔn thay v× cÊp ®Òu theo b×nh qu©n chñ nghÜa cho

tÊt c¶ çc ®¬n vÞ nghiªn cøu. Ng©n s¸ch nghiªn cøu khoa

häc cña nhµ níc kh«ng chØ cho çc ®¬n vÞ thuéc nhµ níc mµ

cÇn cã sù më réng ra çc c¬ së nghiªn cøu th¬ng m¹i theo

yªu cÇu ®Æt hµng cña nhµ níc dùa trªn c¬ së hiÖu qu¶ kinh

tÕ. C«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc-c«ng nghÖ ®èi víi rau qu¶

cÇn tËp trung vµo hai lÜnh vùc chñ yÕu. Thø nhÊt lµ nghiªn


cøu chän läc, lai t¹o, thuÇn ho¸ nh÷ng gièng míi, gièng tèt

®Ó cung cÊp ®ñ cho n«ng d©n t¹i çc vïng sinh th¸i kh¸c

nhau. Chóng ta ph¶i lu«n t¹o ra nh÷ng gièng míi, gièng ®Æc

s¶n, vµ h¬n n÷a t¹o ra nh÷ng gièng tr¸i vô, lÖch vô ®Ó ®¸p

øng nhu cÇu tiªu dïng ®a d¹ng. Thø hai, nªn tËp trung vµo

nghiªn cøu ®a ra çc c«ng nghÖ b¶o qu¶ rau qu¶ ®Ó n©ng

cao thêi h¹n b¶o qu¶ rau qu¶. C«ng nghÖ gióp kÐo dµi thêi

gian b¶o qu¶n rau qu¶ võa gióp kÐo dµi thêi vô cña çc lo¹i

rau qu¶ võa gãp phÇn to lín ®Ó n©ng cao chÊt lîng rau qu¶,

nhÊt lµ ®èi víi rau qu¶ phôc vô cho xuÊt khÈu. Chóng ta nªn

tËp trung ph¸t triÓn nh÷ng gièng míi, gièng tèt phï hîp víi thÞ

trêng quèc tÕ. Çc kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ gièng còng nh c«ng

nghÖ b¶o qu¶n cÇn ph¶i ®îc phæ biÕn øng dông réng r·i,

®Æc biÖt th«ng qua hÖ thèng khuyÕn n«ng c¬ së ®Ó çc hé

n«ng d©n nhanh chãng ¸p dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt.

ViÖc th«ng tin thÞ trêng vµ çc vÊn ®Ò cã liªn quan

®Õn rau qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ, nhÊt lµ tin thÞ trêng rau qu¶

thÕ giíi. Do ®ã doanh nghiÖp vµ n«ng d©n thiÕu th«ng tin

®Çy ®ñ kÞp thêi cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh. MÆc kh¸c,

hiÖn nay chóng ta vÉn cha cã hÖ thèng gi¸m s¸t vµ thu thËp

th«ng tin, nghiªn cøu thÞ trêng, xö lý th«ng tin nªn kh«ng cã

th«ng tin ®Ó cung cÊp, cha kÓ ®Õn lý ra ph¶i cã bé phËn

gåm çc chuyªn gia giái chuyªn tËp trung ph©n tÝch th«ng tin

®Ó dù ®o¸n t×nh h×nh thÞ trêng nh»m ®Ò ra ®Ò xuÊt çc

chÝnh s¸ch, chiÕn lîc chñ ®éng thay v× bÞ ®éng ®èi phã

gi¶i quyÕt t×nh thÕ nh hiÖn nay. Th«ng tin còng lµ mét kh©u


quan träng cÇn ®îc lu t©m cñng cè vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a.

Mét mÆt, chóng ta ph¶i t¨ng cêng cñng cè c«ng t¸c th«ng tin

®Ó cung cÊp ®Çy ®ñ, cËp nhÊt th«ng tin vÒ diÔn biÕn t×nh

h×nh thÞ trêng gi¸ c¶ cho çc doanh nghiÖp, hé n«ng d©n

®Ó hä cã thÓ kÞp thêi ®èi phã víi nh÷ng thay ®æi nhanh

chãng cña thÞ trêng. H¬n n÷a, vai trß quan träng h¬n ®èi víi

nhµ níc lµ tËp trung vµo c«ng t¸c dù b¸o, ®¸nh gi¸ vµ nghiªn

cøu thÞ trêng. §©y lµ viÖc ®ßi hái nhiÒu vèn ®Çu t vµ c«ng

søc mµ b¶n th©n tõ doanh nghiÖp kh«ng thÓ lµm næi. H¬n

n÷a, do vËy nhµ níc vµ sau ®ã lµ çc hiÖp héi ngµnh hµng

ph¶i thùc sù ®ãng vai trß quan träng. Nhµ níc cÇn thu thËp

vµ phæ biÕn cho çc doanh nghiÖp th«ng tin vÒ çc thÞ trêng

xuÊt khÈu ®Æc biÖt lµ vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng, thñ tôc kiÓm

dÞch, yªu cÇu vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ xu híng nhu cÇu

tiªu thô. Nh÷ng th«ng tin nµy lµ hÕt søc h÷u Ých ®èi víi

doanh nghiÖp ®Ó chuÈn bÞ s½n sµng vµ kÞp thêi khai th¸c

nhu cÇu cña çc thÞ trêng níc ngoµi.

2. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m«

2.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai

§èi víi ngêi trång rau qu¶, ®Êt ®ai lµ yÕu tè hµng ®Çu

cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, do hä trùc tiÕp víi c©y

trång, lÊy ®Êt ®ai lµm t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, ho¹t ®éng

cña hä phô thuéc vµo chÝnh s¸ch ®Êt ®ai. ChÝnh s¸ch ®Êt

®ai t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh

s¶n xuÊt- xuÊt khÈu rau qu¶. HÖ thèng chÝnh s¸ch ®Êt ®ai

®· ban hµnh rÊt phong phó, ®èi víi lÜnh vùc kinh doanh xuÊt


khÈu rau qu¶, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®· t¸c ®éng tÝch cùc, t¹o

nªn vïng s¶n xuÊt rau qu¶ ®Æc s¶n nh»m chuyÓn ®æi c¬

cÊu c©y trång, h×nh thµnh nªn nh÷ng trang tr¹i trång qu¶.

Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vÉn cÇn ®îc tiÕp tôc söa ®æi,

bæ sung cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng, sö dông cã hiÖu

qu¶ ®Êt ®ai vµo mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ- x· héi,

trong ®ã cã lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶. Híng bæ

sung, söa ®æi nh sau:

- Thóc ®Èy nhanh viÖc hoµn thµnh cÊp giÊy chøng nhËn

quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi cho çc hé n«ng d©n. Theo tinh

thÇn cña LuËt ®Êt ®ai, n«ng d©n ®îc quyÒn nhËn giÊy

chøng nhËn sö dông ruéng ®Êt do Nhµ níc giao cho sö dông

l©u dµi. Nh»m thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ

tÝch tô ruéng ®Êt theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn qui m«

lín, h×nh thµnh çc trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, h×nh thµnh

çc vïng trång rau xuÊt khÈu. ChÝnh phñ, çc ngµnh, çc cÊp

cã liªn quan b»ng nhiÒu biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh viÖc cÊp

giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho n«ng d©n, ®Ó n«ng

d©n cã ý thøc ®èi víi ruéng ®Êt ®îc nhËn, yªn t©m trong

viÖc ®Çu t l©u dµi vµo s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn

®æi vµ tÝch tô ruéng ®Êt theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸, h×nh

thµnh nªn çc trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn qui m« lín, h¹n

chÕ t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá, manh món, tù cung tù cÊp. §îc

quyÒn sö dông ®Êt lµ ®éng lùc kinh tÕ g¾n liÒn víi sö dông

hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt cña Quèc gia. H¬n n÷a, nÕu kh«ng


cã quyÒn sö dông ®Êt th× çc quyÒn kh¸c nh quyÒn cho

thuª, chuyÓn nhîng, thÕ chÊp. . . còng kh«ng thùc hiÖn ®îc.

Do cã nhiÒu khã kh¨n, viÖc gi¶i quyÕt cÊp giÊy chøng

nhËn quyÒn sö dông ®Êt lµ viÖc lµm rÊt phøc t¹p. NhiÒu biÖn

ph¸p kh«ng thùc hiÖn ®îc do thiÕu kinh phÝ, c«ng viÖc nµy sÏ

kÐo dµi hµng chôc n¨m. V× vËy ngoµi çch lµm ®¬n gi¶n,

th«ng tho¸ng, cÇn tranh thñ ý kiÕn cña çc hé n«ng d©n, cã

çch lµm ®¬n gi¶n ®Ó lµm nhanh ®îc viÖc nµy. §Ó ®¬n

gi¶n thñ tôc hµnh chÝnh trong chuyÓn nhîng ®Êt ®ai, ChÝnh

phñ cho phÐp çc hé, çc ç nh©n hoÆc çc tæ chøc ®îc tù

chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn cho ç

nh©n, çc tæ chøc m¹nh vèn, cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt rau

qu¶ nhËn thªm ®Êt theo luËt ®Êt ®ai ®Ó canh t¸c theo m«

h×nh trang tr¹i. §¶m b¶o s¶n xuÊt hµng ho¸ víi khèi lîng lín

võa thuËn tiÖn cho viÖc øng dông tiÕn bé kü thuËt, võa t¹o

nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho xuÊt khÈu.

- Cïng víi viÖc khÈn tr¬ng cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö

dông ®Êt, ChÝnh phñ cÇn sím thÓ chÕ ho¸ quyÒn cña ngêi

nhËn sö dông ®Êt theo LuËt ®Êt ®ai. §ång thêi, cÇn lµm râ

çc mèi quan hÖ gi÷a chñ sö dông ®Êt víi ngêi cã nhu cÇu

®Çu t, khai th¸c vµ sö dông ®Êt. CÇn qui ®Þnh cô thÓ h¬n

tr¸ch nhiÖm cña ngêi nhËn ruéng vÒ c¶i t¹o, tu bæ vµ n©ng

cao n¨ng suÊt ®Êt ®ai, sö dông ®Êt ®ai ®óng môc ®Ých.

- §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt, Nhµ Níc sím h×nh

thµnh qui ho¹ch tæng thÓ, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc ®Þa ph¬ng

qui ho¹ch cô thÓ, trªn c¬ së x¸c ®Þnh c¬ cÊu, ®Þnh híng sö


dông ®Êt cô thÓ cho tõng vïng, x·, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc

doanh nghiÖp, çc hé ®Çu t. Nhµ Níc cho phÐp chuyÓn ®æi

ruéng ®Êt nh»m t¹o ra nh÷ng thöa ruéng réng thuËn tiÖn

cho th©m canh vµ s¶n xuÊt hµng ho¸.

- §èi víi ®Êt ë vïng trung du, miÒn Nói nªn t¨ng møc h¹n

®iÒn, t¨ng thêi gian cÊp ®Êt ®Ó khuyÕn khÝch ngêi kinh

doanh ®Çu t vèn, h×nh thµnh çc trang tr¹i hoÆc t¹o ®iÒu

kiÖn ®Ó nh÷ng hé cã kh¶ n¨ng lµm chñ thÇu tËp hîp mét sè

hé n«ng d©n ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt theo m« h×nh trang tr¹i.

ChÝnh phñ khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t khai

hoang, më réng diÖn tÝch ë nh÷ng n¬i ®· ®îc qui ho¹ch,

®ång thêi ®¶m b¶o m«i trêng sinh th¸i ( theo tinh thÇn NQT¦

4 kho¸ VIII )

2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu rau

qu¶

§Þnh híng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ níc

ta trong thêi gian tíi lµ “ra søc t¨ng cêng quan hÖ víi çc n-

íc l¸ng giÒng vµ çc níc trong tæ chøc ASEAN, kh«ng

ngõng cñng cè quan hÖ víi çc níc b¹n truyÒn thèng, coi

träng quan hÖ víi çc níc ph¸t triÓn vµ çc trung t©m kinh

tÕ- chÝnh trÞ trªn thÕ giíi (NQ§H §¶ng toµn quèc lÇn thø

VIII ). §èi víi rau qu¶ ViÖt Nam, nh»m khai th¸c cã hiÖu

qu¶ tiÒm n¨ng s½n cã, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ trêng

xuÊt khÈu rau qu¶ theo híng ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng xuÊt

khÈu, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu ta cã lîi thÕ nh»m


æn ®Þnh thÞ trêng xuÊt khÈu, x¸c ®Þnh ®îc mÆt hµng xuÊt

khÈu cã khèi lîng, kim ng¹ch chiÕm tû träng lín, æn ®Þnh.

Qua nghiªn cøu cho thÊy chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ trêng

xuÊt khÈu rau qu¶ tõ nay tíi n¨m 2005 cÇn híng vµo nh÷ng

thÞ trêng sau:

- Chó ý thÞ trêng Trung Quèc lµ thÞ trêng vÒ mÆt ®Þa

lý rÊt gÇn víi níc ta, søc mua lín. §Æc biÖt thÞ trêng çc tØnh

phÝa nam Trung Quèc lµ thÞ trêng cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh,

dung lîng thÞ trêng lín, cã chung biªn giíi víi níc ta, cã kh¶

n¨ng tiªu thô rau qu¶ lín.

- Khai th«ng thÞ trêng SNG vµ thÞ trêng §«ng ¢u lµ thÞ

trêng tríc ®©y cã quan hÖ bu«n b¸n rau qu¶ víi níc ta. Çc c¬

quan qu¶n lý vÜ m« cã tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc thùc

hiÖn nhiÖm vô nµy. §èi víi thÞ trêng SNG vµ §«ng ¢u, chÝnh

s¸ch cÇn râ rµng, t¸ch b¹ch gi÷a vÊn ®Ò xuÊt khÈu - tr¶ nî vµ

kinh doanh xuÊt khÈu ®¶m b¶o lîi Ých cho çc doanh nghiÖp

xuÊt khÈu, më réng ph¬ng thøc hµng ®æi hµng. VÒ quan hÖ

th¬ng m¹i, ngoµi viÖc tr¶ nî, nªn thanh to¸n theo ph¬ng thøc

quèc tÕ ®Ó gi¶m rñi ro. Trªn c¬ së cã quan hÖ g¾n bã, ®¶m

b¶o ch÷ tÝn víi thÞ trêng nµy, sÏ tõng bíc th©m nhËp vµo thÞ

trêng T©y ¢u vµ çc níc kh¸c.

- Khu vùc çc níc B¾c vµ §«ng B¾c ¸, ch©u ¸ - Th¸i

B×nh D¬ng vµ thÞ trêng Mü lµ thÞ trêng høa hÑn kh¶ n¨ng

tiªu thô rau qu¶ t¬ng ®èi lín cña níc ta. ThÞ trêng nµy cÇn

lµm tèt c«ng t¸c nghiªn cøu tiÕp thÞ vµ dù b¸o ph¸t triÓn ®Ó

cã chiÕn lîc kinh doanh thÝch hîp.


2.3. ChÝnh s¸ch ®Çu t

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt

khÈu rau qu¶, Nhµ níc cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc

®Çu t ®ång bé tíi qu¸ tr×nh kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu.

Cô thÓ, ®Çu t cho nh÷ng lÜnh vùc sau:

- §Çu t cho c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thÞ trêng ë

c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m« nh»m x©y dùng ®îc chiÕn lîc thÞ tr-

êng l©u dµi, æn ®Þnh trong ®ã x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng thÞ tr-

êng träng ®iÓm vµ mÆt hµng cô thÓ.

- §Çu t cho çc vïng s¶n xuÊt rau qu¶ chuyªn canh xuÊt

khÈu, trong ®ã chó ý ®Çu t kh©u nghiªn cøu c¶i t¹o gièng,

øng dông çc kü thuËt canh t¸c tiÕn bé nh»m t¹o ra s¶n phÈm

®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu.

- §Çu t cho kh©u b¶o qu¶n, chÕ biÕn nh»m n©ng cao

kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña rau qu¶ ViÖt Nam trªn thÞ trêng

quèc tÕ.

- §Çu t thªm vèn cho çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu rau

qu¶ ®Ó ®ñ ®iÒu kiÖn më réng vµ ph¸t triÓn kinh doanh.

Ngoµi ra, Nhµ níc cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Çu t ph¸t

triÓn c¬ së h¹ tÇng ë vïng chuyªn canh s¶n xuÊt rau qu¶ bao

gåm hÖ thèng ®êng s¸, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, hÖ thèng tíi

tiªu phôc vô cho s¶n xuÊt - lu th«ng rau qu¶ ®îc thuËn tiÖn;

®Çu t ph¸t triÓn çc ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô cho qu¸

tr×nh kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu ®îc th«ng suèt.


2.4. ChÝnh s¸ch vèn, tÝn dông

§Ó ®¹t môc tiªu xuÊt khÈu rau qu¶, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n

cña ngêi kinh doanh xuÊt khÈu, ®ßi hái cã sù hç trî cña Nhµ

níc th«ng qua chÝnh s¸ch cho vay vèn.

ChÝnh s¸ch cho vay vèn hç trî ho¹t ®éng kinh doanh

xuÊt khÈu rau qu¶ cÇn gi¶i quyÕt theo híng sau :

- §èi víi ngêi s¶n xuÊt, c¨n cø vµo ®Æc tÝnh, thêi vô cña

tõng lo¹i rau qu¶, Nhµ níc t¨ng nguån vèn tÝn dông ®èi víi çc

hé n«ng d©n. Thêi h¹n cho vay vèn bao gåm c¶ vèn ng¾n

h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n, trong ®ã :

+ Vèn vay ng¾n h¹n cho ngêi d©n vay trùc tiÕp ®Ó s¶n

xuÊt kinh doanh theo tõng thêi vô ng¾n h¹n (kinh doanh rau

vô §«ng).

+ Vèn vay trung vµ dµi h¹n ®Ó ®Çu t chiÒu s©u, mua

s¾m trang thiÕt bÞ vµ trång c©y ¨n qu¶ l©u n¨m. §èi víi c©y

xuÊt khÈu ph¶i sau nhiÒu n¨m míi ®îc thu ho¹ch (v¶i, nh·n,

xoµi...). Nhµ níc cho çc hé trång c©y ¨n qu¶ xuÊt khÈu l©u

n¨m vay dµi h¹n trong thêi gian 4-5 n¨m, sau khi thu ho¹ch

n«ng d©n sÏ tr¶ dÇn trong 5 n¨m tiÕp theo. Møc cho vay

kho¶ng 35-40% suÊt ®Çu t.

§Ó khuyÕn khÝch çc hé n«ng d©n chuyÓn ®æi c¬ cÊu

c©y trång híng vÒ xuÊt khÈu, khai hoang çc vïng ®Êt trång,

®åi nói träc, Nhµ níc cho çc hé s¶n xuÊt vay víi l·i suÊt u ®·i.

Vèn vay trung vµ dµi h¹n cÇn ®îc më réng viÖc cung cÊp tÝn


dông bëi çc hÖ thèng tÝn dông chÝnh thøc víi ®iÒu kiÖn

thuËn lîi.

HÖ thèng tÝn dông ®Æc biÖt víi ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn

h¬n nh ng©n hµng ViÖt Nam cho ngêi nghÌo vay lµ rÊt cÇn

thiÕt ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt cña hÖ thèng tÝn dông

hiÖn nay. ChÝnh phñ cÇn ®Èy m¹nh h¬n hÖ thèng tÝn dông

nµy, ®Æc biÖt híng tíi ngêi nghÌo n«ng th«n tham gia trång

rau qu¶ phôc vô xuÊt khÈu.

- §èi víi çc dù ¸n trång qu¶ tËp trung phôc vô xuÊt khÈu,

¸p dông ph¬ng thøc liªn doanh, liªn kÕt víi níc ngoµi hoÆc

ng©n hµng b¶o l·nh cho ngêi s¶n xuÊt vay vèn tr¶ chËm, l·i

xuÊt thÊp, thêi gian dµi.

- §èi víi çc doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶,

®Ò nghÞ Nhµ níc vµ ng©n hµng cho vay vèn khi cÇn thùc

hiÖn çc hîp ®ång lín, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh nghiÖp

vay vèn, thu mua rau qu¶ víi sè lîng lín vµo lóc chÝnh vô ®Ó

chÕ biÕn-xuÊt khÈu. §Ó khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp chÕ

biÕn, xuÊt khÈu rau qu¶, ®Ò nghÞ Nhµ níc cho çc doanh

nghiÖp vay víi l·i suÊt thÊp h¬n møc qui ®Þnh chung.

2.5. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm kinh doanh xuÊt khÈu

rau qu¶

Kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu còng nh kinh doanh hµng

n«ng s¶n xuÊt khÈu kh¸c lµ lÜnh vùc dÔ bÞ chi phèi bëi tÝnh

tù ph¸t cña thÞ trêng vµ bëi chÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm cña

s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.


S¶n xuÊt rau qu¶ lµ nghÒ chÞu rñi ro cao do thêi tiÕt

thÊt thêng, s©u bÖnh ph¸ h¹i g©y thiÖt h¹i cho ngêi s¶n xuÊt.

ThÞ trêng xuÊt khÈu rau qu¶ cßn bÊp bªnh thiÕu æn

®Þnh, thÞ trêng lu«n cã tÝnh tù ph¸t, trong khi s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp kh«ng cho phÐp ®iÒu chØnh c©n b»ng cung-cÇu

ngay sau khi gÆp rñi ro mµ ®ßi hái ph¶i cã thêi gian, cã

®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶.

ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o hiÓm s¶n xuÊt kinh

doanh xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm sÏ trî gióp ngêi kinh

doanh khi gÆp rñi ro kh¸ch quan. Theo kiÕn nghÞ cña Tæng

c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam cÇn lËp quÜ b¶o hiÓm kinh doanh

xuÊt khÈu rau qu¶, dùa trªn nguån thu lµ mua b¶o hiÓm,

trÝch 1-2% tæng gi¸ trÞ thuÕ n«ng nghiÖp ®Ó ®a vµo quÜ

b¶o hiÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, theo chóng t«i lµ phï hîp.

2.6. ChÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu

rau qu¶

Trong thêi gian tíi, ®Ó thóc ®Èy m¹nh lÜnh vùc xuÊt

khÈu rau qu¶, mét mÆt cÇn xo¸ bá çc c¶n trë, nhÊt lµ c¶n

trë thuéc vÒ c¬ chÕ, thÓ chÕ, thñ tôc t¸c ®éng m¹nh ®Õn

ho¹t ®éng xuÊt khÈu, mÆt kh¸c cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî

khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu

rau qu¶. Trong n¨m 1998 Bé Th¬ng m¹i vµ çc bé h÷u quan

®· nghiªn cøu, tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh çc biÖn ph¸p

khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, tiÕp tôc më réng quyÒn xuÊt nhËp

khÈu cho çc doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ,

gi¶i to¶ nh÷ng víng m¾c vÒ tµi chÝnh- tiÒn tÖ ®èi víi ho¹t


®éng xuÊt nhËp khÈu, t¹o th«ng tho¸ng cho çc doanh

nghiÖp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, riªng ®èi víi lÜnh vùc

xuÊt khÈu rau qu¶, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cÇn

lµm nh÷ng vÊn ®Ò sau:

- Trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, rÊt cÇn sù tËp trung

u tiªn, ®Çu t cho khoa häc c«ng nghÖ nh»m ph¸t triÓn ngµnh

rau qu¶ t¬ng xøng víi tr×nh ®é cña çc níc xuÊt khÈu rau

qu¶ thµnh ®¹t trªn thÕ giíi. §Ò nghÞ Nhµ níc miÔn thuÕ nhËp

khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu nh»m thùc hiÖn çc

dù ¸n xuÊt khÈu vµ phôc vô cho c«ng nghÖ chÕ biÕn xuÊt

khÈu.

- §Ó khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t trång

rau qu¶ xuÊt khÈu, ®Ò nghÞ Nhµ níc miÔn thuÕ n«ng nghiÖp

cho vïng b¾t ®Çu trång rau qu¶ xuÊt khÈu trong 3 n¨m ®Çu,

t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n hëng trän lîi Ých sinh ra trªn

m¶nh ®Êt ®îc giao vµ cã ®iÒu kiÖn t¸i ®Çu t trªn m¶nh ®Êt

cña m×nh. §èi víi çc doanh nghiÖp lÇn ®Çu tiªn tham gia

xuÊt khÈu rau qu¶, Nhµ Níc cã thÓ miÔn thuÕ lîi tøc trong 5

n¨m ®Çu, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp t¸i ®Çu t më réng

ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.

-VÒ phÝa çc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc, cÇn t¨ng cêng vai

trß qu¶n lý Nhµ níc trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt khÈu rau

qu¶, thùc sù lµm tèt chøc n¨ng t¹o m«i trêng b×nh ®¼ng cho

çc thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia kinh doanh xuÊt khÈu

rau qu¶. §ång thêi nh»m khuyÕn khÝch ®éng viªn mäi thµnh

phÇn kinh tÕ tham gia kinh doanh xuÊt khÈu, ®Ò nghÞ ChÝnh


phñ ¸p dông c¬ chÕ khen thëng kÞp thêi trong lÜnh vùc kinh

doanh nµy. Cô thÓ, khen thëng çc ®¬n vÞ cã thµnh tÝch

trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ (gåm c¶ ngêi

s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu rau qu¶ ) nÕu cã thµnh tÝch

xuÊt khÈu xuÊt s¾c, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®¹t mét trong çc

tiªu chuÈn qui ®Þnh t¹i QuyÕt §Þnh sè 1291/ 1998/Q§- BTM,

ngµy 28-109-1998 do Bé trëng Bé Th¬ng m¹i ký vÒ viÖc “Ban

hµnh quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông quÜ thëng xuÊt khÈu ®Ó

thùc hiÖn viÖc khen thëng çc doanh nghiÖp cã thµnh tÝch

trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu.

- ChÝnh Phñ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sím h×nh thµnh HiÖp héi

Rau qu¶ ViÖt Nam, tæ chøc nµy lµ ®Çu mèi giao lu víi çc tæ

chøc Quèc tÕ, thèng nhÊt ®iÒu hµnh kinh doanh s¶n xuÊt vµ

xuÊt khÈu rau qu¶. HiÖp héi ®îc thµnh lËp cßn nh»m môc

®Ých xóc tiÕn sù liªn kÕt gi÷a khu vùc Nhµ níc vµ t nh©n.

N«i dung ho¹t ®éng cña HiÖp héi gåm:

+ T vÊn gióp ChÝnh phñ trong viÖc x¸c ®Þnh çc chÝnh

s¸ch cã liªn quan tíi s¶n xuÊt, thÞ trêng, vÊn ®Ò chÕ biÕn,

xuÊt- nhËp khÈu, vËn chuyÓn vµ mét sè lÜnh vùc kh¸c cã liªn

quan tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh rau qu¶.

+ Thu thËp, ph©n tÝch, thèng kª mét çch cã hÖ thèng,

phæ biÕn nh÷ng th«ng tin cã liªn quan tíi ngµnh rau qu¶.

+ Phæ biÕn çc tiÕn bé kü thuËt vÒ c©y ¨n qu¶. ..


HiÖp héi cã thÓ gåm ®¹i diÖn cña çc Bé, côc, c«ng ty,

trêng ®¹i häc vµ çc ®¬n vÞ t nh©n cã liªn quan tíi sù ph¸t

triÓn cña ngµnh rau qu¶.

- §Ó hç trî cho çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong viÖc

x©m nhËp, t×m kiÕm thÞ trêng míi, ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh

s¸ch hç trî kinh phÝ cho çc doanh nghiÖp trong viÖc chi phÝ

tham gia héi trî, triÓn l·m Quèc tÕ, tiÕp thÞ t×m kiÕm thÞ tr-

êng. ..

- Çc c¬ quan qu¶n lý vÜ m« cÇn ®Æt ra çc yªu cÇu

nghiªm ngÆt mang tÝnh ph¸p lý ®èi víi çc nhµ xuÊt khÈu

rau qu¶ nh tiªu chuÈn vÒ chÊt lîng, mÉu m· rau qu¶ xuÊt khÈu

ph¶i t¬ng ®¬ng víi tiªu chuÈn quèc tÕ. Cô thÓ ChÝnh phñ

ban hµnh hÖ tiªu chuÈn ®èi víi çc s¶n phÈm rau qu¶ xuÊt

khÈu, ®ßi hái ngêi tham gia kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶

ph¶i tho¶ m·n çc tiªu chuÈn ®ã míi ®îc tham gia xuÊt khÈu,

nh»m ®¶m b¶o chÊt lîng rau qu¶ xuÊt khÈu, n©ng cao uy tÝn

s¶n phÈm rau qu¶ ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi. §ång thêi,

nghiªm kh¾c xö lý ®èi víi çc trêng hîp vi ph¹m qui ®Þnh vÒ

tiªu chuÈn chÊt lîng, g©y mÊt uy tÝn cho ngµnh rau qu¶ nãi

riªng, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nãi chung.

III. Mét sè kiÕn nghÞ

ViÖc nghiªn cøu nh÷ng gi¶i ph¸p vµ ®Ò xuÊt çc chÝnh

s¸ch t¸c ®éng thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ nh»m

khai th¸c thÕ m¹nh tiÒm n¨ng nµy cña ®Êt níc trong giai

®o¹n s¾p tíi lµ rÊt cÇn thiÕt, phï hîp víi ®Þnh híng cña §¶ng


vµ Nhµ Níc. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ lîi thÕ cña ViÖt Nam trong

lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, qua kh¶o s¸t thùc tiÔn, ®Ò tµi

kh¼ng ®Þnh níc ta cã lîi thÕ vÒ xuÊt khÈu rau qu¶. §ång thêi

qua viÖc nghiªn cøu kinh nghiÖm cña mét sè níc thµnh c«ng

trong lÜnh vùc xuÊt khÈu rau qu¶, nghiªn cøu t¸c ®éng cña

hÖ thèng chÝnh s¸ch ®· ban hµnh ®èi víi lÜnh vùc kinh

doanh xuÊt khÈu rau qu¶, ®Ò tµi ®· rót ra bµi häc kinh

nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam vµ nghiªn cøu, ®Ò xuÊt çc chÝnh

s¸ch vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu mét sè

s¶n phÈm rau qu¶ chñ yÕu cã lîi thÕ cña ViÖt Nam theo híng

tËp trung ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ tõ nay ®Õn n¨m 2005. §Ó khai

th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ nµy ®ßi hái kh«ng chØ ¸p dông ®ång

bé çc gi¶i ph¸p kinh tÕ - tæ chøc - kü thuËt vµo qu¸ tr×nh

kinh doanh xuÊt khÈu mµ cÇn cã sù quan t©m tho¶ ®¸ng cña

çc cÊp ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý vÜ m« th«ng qua viÖc ban

hµnh vµ thùc thi çc chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p cã liªn quan tíi

lÜnh vùc ho¹t ®éng nµy. §Ó çc gi¶i ph¸p ®Ò suÊt cã tÝnh

kh¶ thi, t«i kiÕn nghÞ:

1- Nhµ Níc cÇn thùc sù coi träng s¶n phÈm rau qu¶, xem

®©y lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu, cÇn

®îc ®Çu t ®Ó xuÊt khÈu, gãp phÇn chuyÓn dÞch nhanh nÒn

kinh tÕ híng vµo xuÊt khÈu, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu,

thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. Sù quan t©m cña ChÝnh phñ lµ

mét trong nh÷ng ®éng lùc c¬ b¶n khuyÕn khÝch ngêi kinh

doanh tËp trung ®Çu t nh©n tµi, vËt lùc, ph¸t triÓn ngµnh


rau qu¶, trong ®ã cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu rau qu¶ theo híng

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.

2- Nhµ Níc nªn qui ho¹ch ®ång bé vïng s¶n xuÊt rau qu¶

hµng ho¸ thuËn tiÖn giao th«ng, chó ý tõ kh©u s¶n xuÊt

nguyªn liÖu, x©y dùng çc nhµ m¸y chÕ biÕn ®îc ®Çu t thiÕt

bÞ vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh

tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng thÕ giíi.

3- §Ó t¨ng cêng ho¹t ®éng Marketing vµ tæ chøc thÞ tr-

êng xuÊt khÈu hç trî cho ngêi kinh doanh xuÊt khÈu, ChÝnh

phñ cÇn x©y dùng mét trung t©m th«ng tin vÒ rau qu¶ ®Ó

kÞp thêi phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu, çc

th«ng tin vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng, gi¸ c¶, y tÕ, cho ngêi kinh

doanh.

4- §Ó khuyÕn khÝch kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶, do

tÝnh ®Æc thï cña hµng ho¸ nµy, ChÝnh phñ cÇn x©y dùng,

ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh doanh

xuÊt khÈu riªng ®èi víi mÆt hµng rau qu¶, t¹o ®iÒu kiÖn s¶n

xuÊt - kinh doanh trªn qui m« lín, ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ

mäi mÆt cña thÞ trêng.

5- §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng rau qu¶ xuÊt khÈu, ChÝnh phñ

cÇn ban hµnh tiªu chuÈn chÊt lîng ®èi víi tõng lo¹i rau qu¶

xuÊt khÈu, ®ång thêi cã biÖn ph¸p kiÓm tra, thanh tra ®èi víi

çc ®¬n vÞ tham gia kinh doanh rau qu¶ xuÊt khÈu, nh»m

®¶m b¶o uy tÝn hµng ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi. ChÝnh

phñ khuyÕn khÝch çc ®¬n vÞ kinh doanh hµng xuÊt khÈu

®¨ng ký ¸p dông tiªu chuÈn ISO 9000.


6- ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sím thµnh lËp HiÖp héi

rau qu¶ ViÖt Nam nh»m hç trî, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu

rau qu¶ ph¸t triÓn.

7- Kinh doanh xuÊt khÈu rau qu¶ lµ nghÒ chÞu rñi ro

cao, ®Ò nghÞ Nhµ Níc thùc hiÖn b¶o hiÓm xuÊt khÈu trong

trêng hîp rñi ro kh¸ch quan, t¹o ®iÒu kiÖn trî gióp cho ngêi

kinh doanh kh¾c phôc hËu qu¶, nhanh chãng æn ®Þnh s¶n

xuÊt- kinh doanh.


KÕt luËn

ThÞ trêng n«ng s¶n Mü nãi chung vµ thÞ trêng rau qu¶

nãi riªng lµ mét thÞ trêng khæng lå víi lîng cÇu hµng n¨m lín

nhÊt thÕ giíi. §©y thùc sù lµ thÞ trêng ®Çy hÊp dÉn cho xuÊt

khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam. Tuy vËy, do nh÷ng quy ®Þnh

kh¾t khe vÒ ®iÒu kiÖn vÖ sinh thùc phÈm cña thÞ trêng

nµy, doanh nghiÖp xuÊt khÈu rau qu¶ rau qu¶ ViÖt Nam cßn

ph¶i nç lùc rÊt nhiÒu míi cã chç ®øng bÒn v÷ng vµ l©u dµi

trªn thÞ trêng nµy.

§èi víi níc ta, N«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu, cã lùc

lîng lao ®éng dåi dµo, diÖn tÝch ®Êt ®ai réng lín vµ ®a

d¹ng, s¶n phÈm rau qu¶ l¹i ®îc tiªu dïng lín nhÊt, cho nªn

®©y lµ ngµnh kinh tÕ quan träng gãp phÇn rÊt lín trong qu¸

tr×nh ph¸t triÓn ®Êt níc. Nhng, thùc tr¹ng cho thÊy, xuÊt

khÈu rau qu¶ ViÖt Nam cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò, ®ã lµ ph¸t

triÓn cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng, khèi lîng xuÊt khÈu cßn rÊt

nhá bÐ, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n cßn l¹c hËu, chÊt l-

îng thÊp, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng cao,

cha cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi nãi chung

vµ Hoa Kú nãi riªng.

Ngµy nay, trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i

hãa ®Êt níc, ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau qu¶ vÉn lµ lÜnh vùc réng

lín cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ thu nhËp

cho hµng triÖu ngêi trong n«ng th«n, ®Ó cung cÊp hµng xuÊt

khÈu vµ ®Ó n©ng cao ®êi sèng d©n c… Tuy nhiªn nÕu chØ


tr«ng chê vµo thÞ trêng trong níc, víi søc mua cßn h¹n chÕ,

ngµnh rau qu¶ cña níc ta khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc sø mÖnh

quan träng ®ã. §Þnh híng xuÊt khÈu lµ híng ®i ®óng ®¾n

®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a kh¶ n¨ng s¶n xuÊt to lín víi

søc mua cßn yÕu ë trong níc hiÖn nay. T¸c gi¶ khãa luËn ®·

cè g¾ng gãp mét phÇn nhá vµo viÖc lµm râ nh÷ng c¬ së

khoa häc cña chñ ch¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu rau qu¶, tõ ®ã

®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p më réng xuÊt khÈu rau qu¶ cña níc

ta vµo thÞ trêng Mü. NÕu lµm tèt çc gi¶i ph¸p ®ã, ngµnh rau

qu¶ ViÖt Nam sÏ thùc sù lín m¹nh, víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao vµ

v¬n lªn thµnh ngµnh n«ng nghiÖp mòi nhän cña ®Êt níc.


Tµi liÖu tham kh¶o:

TiÕng ViÖt:

1. Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT, ChiÕn lîc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp

– n«ng th«n trong c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ thêi kú

2001-2010, Hµ Néi, 4/2000.

2. Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT/Tæ chøc L¬ng thùc vµ N«ng

nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO), Ph©n tÝch s¬ bé: Kh¶ n¨ng

c¹nh tranh cña ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong bèi c¶nh

ASEAN vµ AFTA, Hµ Néi, 10/2000.

3. Bé Th¬ng M¹i- ViÖn Nghiªn cøu, §Ò ¸n “ Hå s¬ mÆt hµng

qu¶ thÕ giíi vµ ViÖt Nam”.

4. Côc xóc tiÕn th¬ng m¹i (VIETRADE), “§¸nh gi¸ s¬ bé tiÒm

n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam”, Dù ¸n “Hç trî xóc tiÕn th-

¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu” VIE/98/021, th¸ng

10/2001.

5. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt- Mü

6. Kim Ngäc.2003. Kinh tÕ thÕ giíi N¨m 2002 Phôc Håi chËm

ch¹p. T¹p chÝ Nh÷ng VÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi. ViÖn Kinh tÕ

ThÕ giíi. Th¸ng 1.2003.

7. Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB)/ Tæ chøc L¬ng thùc

vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO), Dù ¸n khuyÕn khÝch a

D¹ng Ho¸ C©y Trång vµ KhuyÕn KhÝch XuÊt KhÈu, B¸o ço

sè 98/05 ADB-VIE, 1998.


8. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Èy

m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm rau qu¶, Hµ Néi, 2000.

9. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª çc n¨m 2001,

2000, 2002 vµ 2003-Hµ Néi.

10. T¹p chÝ ThÞ trêng sè 228, sè 229 n¨m 2003.

11. Th«ng tin chuyªn ®Ò N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n

(sè 4 n¨m 2003)

12. Tæ chøc L¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO),

ViÖn Nghiªn cøu chÝnh s¸ch l¬ng thùc quèc tÕ, ViÖt Nam -

§¸nh gi¸ chi tiªu c«ng céng trong n«ng nghiÖp vµ n«ng

th«n, Hµ Néi, 6/2000.

13. Tæ chøc L¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc, Bananas,

th¸ng 12/2002.

14. Tæ chøc L¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc, Tropical

Fruit, th¸ng 7/2003.

15. Tæ chøc L¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hîp quèc (FAO),

Citrus Fruit, th¸ng 7/2003.

16. Tæng C«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam- dù th¶o ®Ò ¸n ph¸t triÓn

xuÊt khÈu rau vµ qu¶ ®Õn n¨m 2010 ( x©y dùng n¨m

1997)

TiÕng Anh

17. Perez A, Plack S.2002. Fruit and Tree Nuts Outlook.

California Stone Fruit Supplies Adequate, US. Tropical Fruit

Supplies Mixed.


18. Tarrant F.2002. United States Agricultural Situation:

Overview of Horicultural Imports 2002. Horicultural and

Tropical Products Division. USDA.

19. T¹p chÝ Fresh fruit and vegetables news bulletin, n¨m

2001, n¨m 2002.

20. USDA.2002. The American Consumer and the Changing

Structure of the Food System.

21. USDA.2002. USDA Agricultural Baseline Projections to 2009.

US Departement of Agriculture Office of the Chief

Economist.

22. Whitton C, Carter E. 2002. Outlook for US. Agricultural

Trade.

23. Website :

http:// www. usda.gov.

http://www.dataweb.usitc.gov.

http://www.ustr.gov.

http://www.economist.com

http://www.commerce.gov


Education

Giải pháp mở rộng XK rau quả vào thị trường Hoa Kỳ