1

UNIT I: MAGKAKAN NIN TAMA

Bahay kubo, kahit munti

Ang halaman doon, ay sari sari

Sinkamas at talong, sigarilyas at mani

Sitaw, bataw, patani.

Kundol, patola, upo't kalabasa

At saka mayroon pang labanos, mustasa,

Sibuyas, kamatis, bawang at luya

Sa paligid-ligid ay puno ng linga.

2

Anong mga kakanon an marhay sa satong salud?

Baluon ta daw:

Kuluran an kahon sa tuo

berde kun an kakanon hali sa mga tinanom.

pula kun ini hali sa mga hayop.

A.

1. batag

2. manok

3. keso

4. gatas

5. mais

3

B. Bilugan an masustansiyang kakanon:

1. 2.

french fries fruits

3. 4.

bread ice candy

5.

Lollipop

C. Idrowing an sa laog kan kahon kan

magiging epekto satuya kan masustansiyang

pagkaon. Idrowing an kan epekto kan bakong

masustansiyang pagkaon.

1. Malinaw na kublit

2. Pagraot kan ngipon

3. Paglangkaw

4. Maluyang lawas

5. Sobra sa gabat na aki

4

D. Hilinga an duwang ritrato.

Bilugan an masustansiyang kakanon.

1.

Glass of water can of soda

2.

Cabbage hotdogs

3.

Cake pineapple

4. vegetable soup coffee

5.

Pizza plate of fruits

5

Lesson 1: Tinanom asin Hayop bilang Kakanon

Aramon ta:

Gibuhon 1: Tinanom o Hayop?

Gumamit nin berde sa pagtsek kan tinanom.

Gumamit nin pula sa pagtsek kan hayop.

6

Gibuhon 2: Hali sa Tinanom o Hayop?

Ikaag sa kahon an pagkaon na hali sa tinanom.

Bilugan an pagkaon na hali sa hayop.

Pandesal cheese eggs

chicken barbeque jam ice cream

chicharon pineapple juice butter

Rumdumon ta:

AN TINANOM ASIN HAYOP NAGTATAO

SATUYA NIN PAGKAON

7

Leksiyon 2: Masustansiya o Bakong Masustansiyang

Kakanon? Gibuhon: Masustansiya o Bako?

Tsekan masustansiyang kakanon.

Lagan nin X kun bakong masustansiya.

Mango soda chicharon

pechay banana fish

carrots lollipop hotdogs

Rumdumon:

Magkakan nin masustansiyang kakanon. Ikakarahay mo ini!

8

Leksiyon 3: Marhay daw an kinakan mo?

Aramon ta

Gibuhon 1: Gusto ko Magpamahaw

An pagpamahaw tamang gibuhon. Ini

nakakatabang saimo magtalubo, mag-isip asin

magkawa

_____ an paborito kong pamahawan

An pagkakan kaini nakakaugma sako!

Gibuhon 2: An Pagpamahaw Maugmang Oras

Gumibo kita nin pamahawan.

9

Gibuhon 3: Gusto ko Magpangudto

Pumili nin 4 na kakanon.

Itakod an kakanon sa lunch box.

10

Gibuhon 4: Gusto ko Magpamanggi

Kopyahon an inot na letra kan nasa ritrato.

Sabihon an letra.

Picture Letter

M

V

F

W

C

11

Gibuhon 5: An gatas marhay sako

An gatas nakakapakusog nin ngipon.

An gatas nakakapakusog nin tulang.

Mag-inom nin gatas aroaldaw.

12

Gibuhon 6: Tawan Mo Ako nin Maiinom na Tubig

Kuluron an ritrato.

AN PAG-INOM NIN TUBIG MARHAY SATO!

RUMDUMON:

MAGKAKAN! MAGKAKAN NIN TAMA!

13

Leksiyon 4: Tawan Pansin an Saimong Gawi

Aramon Ta

Gibuhon 1: Tano Ta Dapat Gibuhon an Tamang Gawi

sa Pagkakan? Tamang Gawi sa Pagkakan Para sa Gabos

1. 2.

Maghugas nin kamot. Magtukaw nin tanos

3. 4.

Pag-urulayan an Magsabi nin “Paki/Tabi”

marahay na istorya sa pagpapapasa nin kakanon

5. 6.

Dai magtaram na may laog Nguyaon an kakanon

nin kakanon an nguso na nakasara an nguso

14

7.

Magkakan sana nin tamang dakol na kakanon.

Mas magugustuhan mo ini.

An Sakong Promisa

Gigibuhon ko an tamang gawi sa pagkakan

Sa aru-aldaw ruromdumon ko an promisa.

Para ako magikaigwa nin tamang gawi sa

lamesa.

Tatabangan ko an sakuyang aki:

_______________________

Pirma kan magurang

Rumdumon/Tandaan

1. Maghugas nin kamot.

2. Magtukaw nin tanos.

3. Pag-urulayan an marahay na istorya.

4. Magsabi nin “Paki/Tabi” sa pagpapapasa nin

kakanon.

5. Dai magtaram na may laog nin kakanon an

nguso

6. Nguyaon an kakanon na nakasara an nguso.

7. Magkakan sana nin tamang dakol na kakanon.

Mas magugustuhan mo ini

15

Post test

A. Tinanum o Hayop?

Isurat an T kun an kakanon hali sa tinanum.

Isurat an H kun an kakanon hali sa hayop.

___________1. sira

___________2. sugok

___________3. carrots

___________4. mais

___________5. manok

B. Masustansiya o Dikit an Sustansiya?

Bilugan an masustansiyang kakanon.

Ekisan X an dikit an sustansiya kan kakanon.

Gatas lollipop

Doughnut soda

Sira carrots

16

C. Bilugan an tamang simbag.

1. Arin kakanon an dapat mong kakanon sa

pamahaw?

Pizza and soda chicken, egg, milk burger and coffee

2. Anong kakanon an dapat mong kakanon sa

pangudtuhan?

Fries, chocolate adobo and rice cake and ice cream

Ice cream

3. Arin na prutas an marahay kakanon sa

pagkaaga/pamahaw?

bayabas batag suha

4. Arin na inumon an marahay sa akin a kapareho

mo?

Cola gatas kape

17

5. Arin na kakanon an marahay kakanon sa

pamanggihan?

Rice, milk, vegetable rice, sinigang, ice cream,

cake

Candy, rice, fried chicken, fish

D. Siisay an may tamang gawi sa pagkakan?

Idrowing an sa linya.

_________

________

18

_________

_________

_________

_________

I won in a contest!!!

19

UNIT 2: MARHAY AN SALUD KO

20

Pano magiging marhay an salud mo?

Baluon ta:

A. Siisay an nagpapahiling nin marhay na gibo para

sa salud?

Tsekan an mga ritrato.

B. Bilugan an tamang ritrato

1. Gamiton ini sa paghugas kan bitis..

2. Ini an tama na pagtakop pag-abo..

21

3. Gibuhon ini pakagamit kan kasilyasan.

4. Gibuhon ini pagmata mo.

5. Gamiton ini pakatapos magkarigos.

C. Kuluran an nin pula kun tama an tataramon.

1. Magsulot nin malinig na bado.

2. Magturog maski maati an bitis.

3. Magkawat sa luwas maski mainiton.

4. Punasan an lalawgon nin malinig nab

ado.

5. Maghugas kan kamot bago asin

pakatapos magkakan.

22

Leksiyon 1. Malinig na Kamot

Aramon Ta

Gibuhon 1

An kantang ini manungod sa saimong kamot.

Kantahon ta ini.

Ako may duwang kamot

Ako may duwang kamot:

Wala asin tuo.

Itaas sinda

Malinigon.

Luway ipakpak

Saro, duwa, tulo

Malinig na kamot

Magayon hilingon.

23

Kumusta! Ako si Rica.

Ini an mga kamot ko.

Nakakatabang sinda sa

dakul na nagigibo ko.

Magayon na sinda

nahihiling na malinig.

Aroaldaw ko sindang

pighugasan asin

piglinigan.

Ika, ano piggibo mo. Do you do that, too?

Ini si Rica.

Iistorya niya sato manungod kan kamot niya.

Ano an pigsabi niya?

Kaipuhan na hugasan ta an satong kamot.

Nuarin kita dapat maghugas kan satong mga

kamot?

Kun sinda maati na

Bago asin pakatapos magkakan

24

Pakahali sa kasilyasan

Pakatapos magkapot o

magpakakan sa ataman na hayop

Pakatapos mag-abo o

maghatsing

Pakatapos magkawat

sa luwas

25

Gibuhon 2

Siisay an dapat maghugas kan kamot?

Bilugan an simbag.

Gibuhon 3:

Ngunyan maghugas na kita kan satuyang kamot.

Kaipuhan ta maghugas kan kamot nin tama. An

kantang ini masani sato kun pano ta gigibuhon ini.

Kantahon ta!

Ini an Paagi

Ini an paagi

sa paghugas kan kamot,

Paghugas kan kamot ds,

paghugas nin kamot.

Ini an paagi

sa paghugas nin kamot

Malinig, magayon paghilingon.

26

2. Gumamit nin sabon asin

ihaplas sa duwang kamot (15 – 20 minutes)

3. Kuskuson an bilog na

kamot. 4. Balnawan nin marhay nin

malinig na tubig.

5. Balnawan nin marhay nin

malinig na tubig. 6. Gumamit nin tuwalya

pagsira kan gripo.

May mga paagi kan tamang paghugas kan kamot.

Adalan ta sinda.

Rumdumon ta

1. Dumugon an kamot nin

malinig na tubig.

Hugasan ta an satuyang kamot nin tama!

27

An Sakong Pangako

Pirma kan Magurang: ____________________________

Petsa: _________________________

28

Leksiyon 2: Malinig na Bitis

Aramon Ta

Gibuhon 1

Hilinga si Biboy. H Nagkawat siya sa baha.

Ngunyan maation siya. Ano an dapat

niyanggibuhon pakatapos magkawat? Pilion an

tamang ritrato sa tuo. Linyahan hali ki Biboy

paduman sa saimong simbag.

Dapat daw na magkawat si Biboy sa baha?

Nuarin kita naghuhugas kan bitis?

Naghuhugas kita kan bitis nin mga pirang beses …

kun an mga bitis maati

Bago magkaturog

Pagkatapos maglakaw sa baha

29

Gibuhon 2: Kaipuhan mo maghugas kan bitis nin

tama

Uni an tama na paghugas kan bitis:

1. Hugasan an bitis nin tubig asin sabon. Kulang an

paghugas na gamit an tubig sana. Pasubuhon ki

marhay an sabon.Kuskuson an bilog na bitis.

Kuskuson sa tahaw kan mga guramoy. Kuskuson

pati sa irarom kan mga kuko sa bitis.

2. Pamarahon ki marhay an mga

bitis.Gumamit nin malumoy na

tela o tuwalya. Pamarahon

lalo na sa tahaw kan mga

guramoy. An natada na

dumog nagiging kawsa kan

fungal infection o mabata na

parong.

30

Gibuhon 3: Siisay an nangangaipo maghugas kan

saiyang bitis?

Bilugan an saimong simbag.

Gibuhon 4:

Nakikawat si Kiko sa saiyang kaeskuwela.

Nahiling niya an ati sa saiyang bitis. Gusto niyang

hugasan an saiyang bitis. Tabangan mo si Kiko

magduman sa bumba.

Susugon an linya hali ki Kiko paduman sa

bumba.

31

Gibuhon 5: Maugmang Bitis

Aramon Ta:

“An maating bitis puwedeng

magtaong hilang, kaya

pangatamanan an saumong bitis.”

32

Dai mo paggamiton

an kamot mo sa

paghatsing.

Pasensiya,Narda

Leksiyon 3. An Tamang Pag-abo asin Paghatsing

Mag-adal Kita

Malain an pagmati ni Leo.

Bigla siyang naghatsing sa saiyang kamot.

Daing anuman.

Tutukduan ta ka

kan tamang

pag-abo.

Tutukduan ta ka

kan tamang

paghatsing.

Sige...

Magpuon

na kita.

33

Gibuhon ta ini.

Gibuhon 1: An Tamang Paghatsing

Magtakop pag-abo asin paghatsing:

Gamit an saimong

takyag

Gamit an malinig na

tela o tisyung papel

Iapon an nagamit nang tisyu:

Iapon ini sa basurahan. Maghugas kan kamot

pakatapos.

Kun may sipon ka:

Gumamit nin surgical mask.

… takupan an ngimot nin kamot pagnag-abo.

34

Gibuhon 2

Hilinga an mga ritrato.

Idrowing an kun an ritrato nagpapahiling nin

marhay na ugaling pangsalud, kun ito dai

nagpapahiling nin marhay na ugali para sa salud.

Rumdumon ta

1. 2. 3.

Magtakop pag-abo asin paghatsing tanganing makalikay sa hilang!

35

Lesson 4 Wearing Clean Clothes

Let Us Learn

Activity 1: Clean or Dirty

Who looks nicer?

Why?

Activity 2: Clean Clothes

Clean Clothes

Children need to wear

clean clothes every day.

They’ll be good to look at

in that way.

36

Activity 3: Let’s Do These

Change clothes after taking a bath.

Change clothes when they get dirty.

Change clothes before sleeping at night.

Change underwear often.

37

Activity 4: What Do We Wear When?

We wear different kinds of clothes.

Each has its own use.

1. Wear the uniform to school.

2. Wear play clothes at play.

Wear them at home, too.

They are simple.

They are comfortable.

3. Wear nice clothes in places of worship.

Wear them also in parties.

4. Wear night clothes for sleeping.

They are loose and comfortable.

5. Use underwear.

38

Activity 5. What Clothes to Wear

Circle the correct picture.

1. What to wear in school

1. What to wear under

your clothes

2. What to wear

when playing

3. What to wear in

a place of worship

5. What to wear at bedtime

39

Activity 6: Color the Clothes

Meet Ali and Sara. Help them dress up. Color Ali’s

clothes. Color Sara’s clothes.

Remember

Wear clean clothes every day.

Change clothes

after taking a bath

when they get dirty

before going to bed at night

Wear different kinds of clothes.

Uniform

Play clothes

Party clothes

Night wear

Underwear

Wear clean underwear.

40

Leksiyon 5. Nagtuturog Ka?

Gibuhon 1: Pahingalo, Pahingalo, Kaipuhan Ko

Magpahingalo

Madya na maglakaw.

Madya na magdalagan.

Pagal na kita.

Kaipuhan ta magpahingalo.

Gibuhon 2: Gurano Ka Kahaloy Magturog?

An pagpahingalo asin pagturog makakatabang sa

saimong pagtalubo.

Minamantinir kaini an marahay mong salud.

Gurano kahaloy nagturog si Nina?

Bilangon an mga bituon.

41

Hilingon an orasan.

Alas 8:00 otso na nin banggi.

Si Nina nagturog nin alas 8:00 otso.

Nagmata siya alas 7:00 siyete.

Nagturog siya sa laog nin 11 oras.

Ika pirang oras ka nagtuturog sa banggi?

Nagtuturog ako sa oras na_________.

Namata ako sa oras na ___________.

Naturog ako sa laog nin __________ na oras.

Gibuhon 3. Amay Magturog!

Amay magturog

Amay man magmata

Para an akin a arog mo magkaigwa

Maray na salud, matali asin magtalubo pa.

Nuarin ka dapat magturog?

Nuarin ka man dapat magmata?

Anong klaseng aki magiging ka kun

igwa nin tamang oras sa pagturog?

Tano?

42

Gibuhon 4. Pinapakaray Ko An Pinagturugan Ko!

Hilingon an ritrato A asin B.

Picture A

(A clean child ready to go sleep with a messy, dirty

bed)

Picture B

Arin sa duwang aki an nagustuhan mo?

Tano?

43

Gibuhon 5: Handan Na Ako Magturog Basahon an istorya.

Kumusta Leo?Garo tinutungka ka na.Handa ka na

magturog?

Iyo po nanay. Pagal na po ako. Gusto ko na po magturog ngunyan. Malinig napo ako. Naghugas nin bitis. Nagribay nin bado..

Handan a an saimong higdaan?

Iyo po nanay. Inayos ko nap o an sakuyang higdaan.

Malinig an sakuyang ulunan. Malinig man an

sakuyang kubrekama.

Wow! Tama iya! Saro kang marahay na

aki..

Salamat po Nanay. Marahay na banggi

po.

44

1. Ribayan/Salidahan an kubrekama kada simana.

2. Ribayan/Salidahan an punda kan ulunan kada

siman.

Rumdumon/Tandaan

Kaipuhan tan a magturog.Nakakatabang ini para

Magkaigwa kita nin marahay Na salud. An malinig

na higdaan asin ulunan

makakatabang para

makaturog kita nin tuninong.

An satuyang hawak kaipuhan nin

pahingalo. An satuyang isip dapat

magpahingalo. Nakakapahingalo kita

kun kita nagtuturog. Nakakatabang ini

sa satuyang hawak para. Magkaigwa nin

marahay na salud..

45

Gibuhon 6. Ano ano an Nasa Higdaan Mo?

Ano ano an ginagamit mo sa pagturog?

Bilugan an mga ini.

46

Leksiyon 6: Oh, An Sakong Postura!Aramon Ta

Gibuhon 1. Magtindog Nin Tanos

1. Magtindog nin tanos na

nakahandig sa lanub.

2. Ihandig sa lanub an

saimong payo.

3. Ihandig man an abaga sa

lanub.

4. Idukot an lubot sa lanub

5. Humiling nin diretso..

6. Itanos an tuhod.

7. Iliyad an daghan.

8. Ilaog an tulak.

Kaya mo ining gibuhon?

Magtanos Magtindog

Magtindog nin tanos

Magtindog nin tanos

Magtindog nin tanos

Sakuyang mga kaklase

Magtindog nin tanos

Magtindog nin tanos

Magtindog nin tanos

Sakuyang mga kaklase.

47

Gibuhon 2. Magtukaw nin Pakaray

1. Magtukaw nin pakaray sa tukawan.

2. Ihilay an likod sa tukawan.

3. Magtukaw na nakatanos an abaga.

4. Idukot an lubot sa tukawan.

5. Ilinya an saimong tuhod sa saimong

piad.

6. Ilapat an mga bitis sa salog.

7. Dai ipagkros an saindong mga paa.

Gibuhon 3. Maglakaw nin Tama

1. Magtanos nin tindog.

2. Humiling sa inutan dai magduko o

maghiling sa ibaba.

3. Itaas nin dikit an ku-ko.

4. Ilaog an tulak.

5. Maglakad painutan.

6. Itabyon an mga braso painutan.

7. Dangan itabyon an braso luhay

luhay papunta sa likudan.

8. Itiko nin kadikit an mga tuhod.

48

Gibuhon 4: Pagbuhat nin Bagay

Kun mabuhat nin bagay hali sa salog:

1. Itiko an mga tuhod.

2. Iunat an mga bitis mantang nagbubuhat.

Kun may ipinapatong paibaba:

1. Itiko an mga bitis asin piad.

2. Ikidat an mga kalamanan sa tulak.

3. Gamiton an kalamanan sa mga bitis.

4. Ibaba an bagay na ipapatong sa ibaba.

49

Magtindog nin tanos.

Magtukaw nin pakaray.

Maglakaw nin tama.

Maglikay sa pagbuhat nin bagay

Gibuhon 5: Siisay an may Marahay na Pustura?

Bilugan an tamang simbag.

1. Siisay an may marahay na pustura sa pagtukaw?

A B

2. Siisay an may marahay na pustura sa pagtindog?

A B

3. Siisay an may

marahay na pustura

sa paglakaw?

Remember:

50

Post test

A. Ano an ginagamit sa paghugas nin mga kamot

asin bitis? Pagkarabiton an mga ini gamit an linya.

51

B. Papano kita maghugas nin kamot?

Laganan nin numero base sa tamang

pagkakasunod-sunod kan paghugas nin kamot.

52

C. Ikisan an salang ritrato.

1. Pagtahub kun nag-aabo o nag-aatsing.

2. Tamang pagtukaw

3. Tamang pangangataman kan hawak/lawas

D. Isurat an IYO kun nagpapahiling nin tamang

gawi. Isurat an DAI kun nagpapahiling nin

salang gawi.

________ 1. Makawat ako sa bilog na aldaw.

________ 2. Maturog ako sa tamang oras.

________ 3. Matindog ako nin tanos.

________ 4. Maturog ako sa malinig na higdaan.

________5. Maribay ako nin bado sa kada simana.