Hồ chí minh toàn tập tập 3

Héi ®ång xuÊt b¶n

®µo duy tïng Chñ tÞch Héi ®ång

nguyÔn ®øc b×nh Phã Chñ tÞch Héi ®ång

Hµ ®¨ng Uû viªn Héi ®ång

®Æng xu©n kú "

trÇn träng t©n "

NguyÔn duy quý "

®ç nguyªn ph¬ng "

Hoµng minh th¶o "

TrÇn nh©m "

Ban chØ ®¹o x©y dùng b¶n th¶o

®Æng xu©n kú

song thµnh

nhãm x©y dùng b¶n th¶o tËp 3

Lª MËu h·n (Chñ biªn)

ph¹m hång ch¬ng

TrÇn minh trëng

hå chÝ minh toµn tËp

3

1930 - 1945

(XuÊt b¶n lÇn thø hai)

Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

Hµ Néi - 2000

lêi giíi thiÖu tËp 3

TËp 3, Hå ChÝ Minh Toµn tËp xuÊt b¶n lÇn thø hai gåm nh÷ng t¸c phÈm

cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt tõ ®Çu n¨m 1930 ®Õn ngµy 2-9-1945.

Nh÷ng t¸c phÈm ®îc viÕt trong thêi gian nµy thÓ hiÖn nh÷ng cèng

hiÕn lín lao vÒ t tëng, ®êng lèi vµ tæ chøc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh

®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam vµ phong trµo çch m¹ng thÕ giíi.

Tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1940 lµ thêi gian Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ho¹t

®éng ë níc ngoµi trªn c¬ng vÞ lµ Uû viªn Ban ph¬ng §«ng cña Quèc tÕ

Céng s¶n, phô tr¸ch V¨n phßng ph¬ng Nam vµ trùc tiÕp chØ ®¹o çch

m¹ng §«ng D¬ng.

§Çu n¨m 1930, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· s¸ng lËp ra §¶ng Céng s¶n

ViÖt Nam. Ch¸nh c¬ng, S¸ch lîc, §iÒu lÖ cña §¶ng vµ Lêi kªu gäi nh©n

dÞp thµnh lËp §¶ng do Ngêi so¹n th¶o cïng víi LuËn c¬ng th¸ng 10 n¨m

1930 do Trung ¬ng §¶ng th«ng qua ®· v¹ch ra ®êng lèi chiÕn lîc, s¸ch

lîc çch m¹ng, tÝnh chÊt vµ nguyªn t¾c tæ chøc §¶ng - ®éi tiªn phong cña

giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam. Çc v¨n kiÖn nµy thÓ hiÖn tinh thÇn çch

m¹ng triÖt ®Ó vµ s¸ng t¹o, kÕt hîp ®óng ®¾n lý luËn víi thùc tiÔn ViÖt Nam.

Quan ®iÓm c¬ b¶n cña çc v¨n kiÖn nµy cã gi¸ trÞ xuyªn suèt con ®êng çch

m¹ng níc ta lµ ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi nh»m thùc

hiÖn môc tiªu ®¹i nghÜa cña d©n téc lµ "ViÖt Nam ®éc lËp", "ViÖt Nam tù do".

Tõ níc ngoµi, Ngêi ®· nªu nhiÒu ý kiÕn ®óng ®¾n ®Ó n©ng cao vai trß l·nh

®¹o cña §¶ng. §¶ng ph¶i "giµnh ®îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o", cñng cè ®Þa vÞ l·nh

®¹o cña §¶ng trªn c¬ së quÇn chóng thõa nhËn §¶ng lµ "mét bé phËn trung

thµnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vµ ch©n thùc nhÊt", "thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng

®¾n vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng" (tr.139).

Nh÷ng bµi viÕt cña Ngêi ë ®Çu nh÷ng n¨m 30 cßn v¹ch râ §¶ng ph¶i

chó ý ph¸t triÓn lùc lîng çch m¹ng trong nh©n d©n nh C«ng héi, N«ng

VII

Hå chÝ minh toµn tËp

héi, t¨ng cêng mèi liªn minh c«ng n«ng còng nh ph¶i ®Ò ra nh÷ng chÝnh

s¸ch cô thÓ phï hîp víi mçi thêi kú ®Ó tËp hîp vµ l·nh ®¹o ®«ng ®¶o quÇn

chóng trong cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. Nh÷ng chØ dÉn vÒ néi

dung, ph¬ng ph¸p tuyªn truyÒn, gi¸o dôc quÇn chóng còng ®îc Ngêi ®Ò

cËp cô thÓ nh»m t¨ng cêng lùc lîng çch m¹ng cho §¶ng ë thêi gian

nµy.

Trong ®iÒu kiÖn biÕn ®æi cña t×nh h×nh thÕ giíi nöa sau nh÷ng n¨m 30,

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ dÉn cho §¶ng nh÷ng ý kiÕn rÊt cô thÓ ®Ó

phèi hîp víi nhiÖm vô chung cña nh©n d©n thÕ giíi võa chèng chñ nghÜa

ph¸t xÝt, võa ph¸t triÓn lùc lîng çch m¹ng, t¨ng cêng vai trß cña §¶ng.

Ngêi chØ râ môc tiªu cña ®Êu tranh çch m¹ng lóc nµy lµ "§¶ng kh«ng

nªn ®a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ cao (®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.)... ChØ

nªn ®ßi çc quyÒn d©n chñ, tù do tæ chøc, tù do héi häp, tù do b¸o chÝ vµ tù

do ng«n luËn, ®ßi ©n x¸ toµn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®îc

ho¹t ®éng hîp ph¸p" (tr.138). §Ó ®¹t môc ®Ých ®ã, Ngêi nh¾c nhë §¶ng

ph¶i ra søc tæ chøc mét mÆt trËn d©n téc, d©n chñ réng r·i, ph¶i "khÐo lÐo,

mÒm dÎo" ®Ó tËp hîp tÊt c¶ mäi tÇng líp nh©n d©n, kÓ c¶ giai cÊp t s¶n

d©n téc, nhng ph¶i kiªn quyÕt kh«ng cã mét tho¶ hiÖp, mét nhîng bé

nµo víi bän têrètxkÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ mÆt chÝnh trÞ. Nh÷ng b¸o ço

göi Quèc tÕ Céng s¶n, nh÷ng th göi cho §¶ng còng nh nh÷ng bµi b¸o

cña Ngêi ®¨ng trªn b¸o Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta) vµ b¸o D©n

chóng ®· chØ dÉn cho §¶ng vµ nh©n d©n ta híng ®óng vµo viÖc ph¸t triÓn

lùc lîng çch m¹ng, t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ chèng th¶m

ho¹ ph¸t xÝt ®ang lan réng trªn thÕ giíi. Tríc khi vÒ níc, Chñ tÞch Hå

ChÝ Minh cßn viÕt mét lo¹t bµi ®¨ng trªn b¸o xuÊt b¶n ë Trung Quèc chØ râ

nguy c¬ cña chñ nghÜa ph¸t xÝt, ca ngîi cuéc ®Êu tranh chèng ph¸t xÝt

NhËt cña nh©n d©n Trung Quèc, sù ®oµn kÕt cña nh©n d©n ViÖt Nam víi

nh©n d©n Trung Quèc trong chiÕn ®Êu chèng ph¸t xÝt NhËt vµ coi viÖc gióp

®ì ®ã lµ gióp ®ì cho chÝnh m×nh.

N¨m 1941, tríc nh÷ng chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh thÕ giíi, nhËn râ

t×nh thÕ khÈn tr¬ng cña çch m¹ng ViÖt Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trë

vÒ Tæ quèc trùc tiÕp l·nh ®¹o çch m¹ng níc ta. Ngêi chñ tr× Héi nghÞ

lÇn thø t¸m cña Trung ¬ng §¶ng (5-1941) vµ x¸c ®Þnh nhiÖm vô gi¶i

phãng d©n téc lµ nhiÖm vô bøc thiÕt nhÊt cña çch m¹ng níc ta lóc nµy.

§Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã, ph¶i tËp hîp lùc lîng quÇn chóng ®«ng ®¶o,

chÜa mòi nhän vµo kÎ thï chÝnh lµ ph¸t xÝt NhËt - Ph¸p; thµnh lËp MÆt

trËn ViÖt Minh, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n téc trong khu«n khæ mçi níc ë

§«ng D¬ng; tiÕn tíi thµnh lËp níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ; chuÈn

bÞ khëi nghÜa vò trang, xóc tiÕn thµnh lËp vµ ph¸t triÓn lùc lîng vò

trang, ®i tõ khëi nghÜa tõng phÇn tiÕn lªn tæng khëi nghÜa; ®ång thêi gióp

®ì çch m¹ng Miªn, Lµo, v.v..

Ngay sau khi thµnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh

®· viÕt th KÝnh ço ®ång bµo, kªu gäi 20 triÖu con L¹c ch¸u Hång h·y

nªu cao truyÒn thèng yªu níc, anh hïng bÊt khuÊt, ®oµn kÕt toµn d©n

®¸nh ®uæi Ph¸p - NhËt. Ngêi chØ râ: "Trong lóc nµy quyÒn lîi d©n téc gi¶i

phãng cao h¬n hÕt th¶y. Chóng ta ph¶i ®oµn kÕt l¹i ®¸nh ®æ bän ®Õ quèc vµ

bän ViÖt gian ®Æng cøu gièng nßi ra khái níc s«i löa nãng" "giµnh tù do

®éc lËp" (tr.198). Cã thÓ nãi t tëng cèt lâi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thÓ

hiÖn trong KÝnh ço ®ång bµo còng nh trong çc v¨n kiÖn cña Héi nghÞ

lÇn thø t¸m cña Trung ¬ng §¶ng lµ sù tiÕp nèi vµ ph¸t triÓn cao cña t

tëng ®éc lËp tù do vµ ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n cña Ngêi ®îc nªu lªn trong

çc t¸c phÈm B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p (1925), §êng çch mÖnh

(1927) vµ çc v¨n kiÖn chÝnh trÞ cña Héi nghÞ thµnh lËp §¶ng. §©y lµ mét

sù ph¸t triÓn s¸ng t¹o vÒ t tëng vµ lý luËn çch m¹ng gi¶i phãng d©n téc

ë çc níc thuéc ®Þa trong ®iÒu kiÖn míi cña thêi ®¹i.

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cßn viÕt mét lo¹t t¸c phÈm nh ChiÕn thuËt du

kÝch, LÞch sö níc ta, Mêi chÝnh s¸ch cña ViÖt Minh vµ nhiÒu bµi trªn b¸o

ViÖt Nam §éc lËp, ®· cô thÓ ho¸ NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña

Trung ¬ng nh»m ®Èy m¹nh viÖc gi¸o dôc m¹nh mÏ tinh thÇn yªu níc

bÊt khuÊt, ®oµn kÕt çc giíi ®ång bµo trong MÆt trËn ViÖt Minh, híng

dÉn x©y dùng lùc lîng chÝnh trÞ vµ lùc lîng vò trang, gãp phÇn t¹o ra

mét cao trµo cøu níc m¹nh mÏ, ®ãn thêi c¬, tiÕn tíi tæng khëi nghÜa giµnh

l¹i ®éc lËp d©n téc.

Thêi gian nµy, t¸c phÈm NhËt ký trong tï cña Ngêi ra ®êi trong hoµn

c¶nh bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cña Tëng Giíi Th¹ch b¾t giam tr¸i phÐp

khi Ngêi ®i c«ng t¸c sang Trung Quèc. §©y lµ mét v¨n kiÖn lÞch sö quan

träng, ®ång thêi lµ mét t¸c phÈm v¨n häc lín thÓ hiÖn t tëng, t×nh c¶m

cña mét chiÕn sÜ çch m¹ng vÜ ®¹i - cã t¸c dông gi¸o dôc s©u s¾c ®èi víi

nhiÒu thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam.

Bªn c¹nh tËp NhËt ký trong tï, tËp 3 cßn nhiÒu t¸c phÈm th¬ ca kh¸c,

cã nh÷ng ®ãng gãp vÒ t tëng vµ nghÖ thuËt, trë thµnh mét bé phËn

kh«ng thÓ thiÕu cña kho tµng v¨n häc çch m¹ng níc ta.

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ níc vµo th¸ng 9-1944, lµ lóc cuéc chiÕn

IX VIII


tranh thÕ giíi ®· bíc sang giai ®o¹n cuèi cïng víi nh÷ng th¾ng lîi quyÕt

®Þnh cña Liªn X«. Çc v¨n kiÖn cña Ngêi ë thêi gian nµy ®Òu tËp trung

vµo ph¸t triÓn lùc lîng chÝnh trÞ, qu©n sù t¹o lùc lîng ®ãn thêi c¬ vµ gãp

phÇn thóc ®Èy thêi c¬ mau chÝn muåi. ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam

tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n ®· nªu lªn nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ

kh¸ng chiÕn toµn d©n vµ x©y dùng lùc lîng vò trang nh©n d©n, vÒ quan

hÖ gi÷a ®Êu tranh chÝnh trÞ víi ®Êu tranh vò trang, vÒ nguyªn t¾c t¸c

chiÕn, v.v.. Trong Th göi ®ång bµo toµn quèc, Ngêi ®· nªu râ: "Phe x©m

lîc gÇn ®Õn ngµy bÞ tiªu diÖt. Çc ®ång minh quèc s¾p tranh ®îc sù

th¾ng lîi cuèi cïng. C¬ héi cho d©n téc ta gi¶i phãng chØ ë trong mét n¨m

hoÆc n¨m rìi n÷a. Thêi gian rÊt gÊp. Ta ph¶i lµm nhanh" (tr.505 - 506).

Ph¶i chíp thêi c¬ thuËn lîi ®ang ®Õn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®éc lËp tù do.

V× vËy, Ngêi quyÕt ®Þnh nhanh chãng triÖu tËp "mét cuéc toµn quèc ®¹i

biÓu §¹i héi gåm tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i çch mÖnh vµ çc ®oµn thÓ ¸i quèc

trong níc bÇu cö ra" mét c¬ cÊu ®¹i biÓu cña quèc d©n. "Mét c¬ cÊu nh

thÕ míi ®ñ lùc lîng vµ oai tÝn, trong th× l·nh ®¹o c«ng viÖc cøu quèc, kiÕn

quèc, ngoµi th× giao thiÖp víi çc h÷u bang" (tr.505). §iÒu nµy ®· ®Æt c¬ së

ph¸p lý çch m¹ng cho mét chÕ ®é míi, chÕ ®é cña d©n, do d©n vµ v× d©n

s¾p ra ®êi. Th¸ng 8-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt Th kªu gäi tæng

khëi nghÜa kªu gäi toµn thÓ ®ång bµo "kh«ng thÓ chËm trÔ", "Toµn quèc

®ång bµo h·y ®øng dËy ®em søc ta mµ tù gi¶i phãng cho ta" (tr.554). Th

kªu gäi Tæng khëi nghÜa thÓ hiÖn t tëng lín cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh

vÒ tÝnh chñ ®éng çch m¹ng ë çc níc thuéc ®Þa mµ Ngêi ®· nªu lªn tõ

®Çu nh÷ng n¨m hai m¬i ®· trë thµnh hiÖn thùc ë ViÖt Nam trong cuéc

Çch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945.

Ngµy 2-9-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp

nªu ra nh÷ng lÏ ph¶i kh«ng ai chèi c·i ®îc vÒ quyÒn d©n téc c¬ b¶n lµ:

"TÊt c¶ çc d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nµo còng cã

quyÒn sèng, quyÒn sung síng vµ quyÒn tù do" (tr.555). Tõ ®ã, Ngêi ®·

kh¼ng ®Þnh quyÒn d©n téc c¬ b¶n kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc cña d©n téc

ViÖt Nam vµ trÞnh träng tuyªn bè tríc nh©n d©n thÕ giíi: "Níc ViÖt Nam

cã quyÒn hëng tù do vµ ®éc lËp, vµ sù thËt ®· thµnh mét níc tù do ®éc

lËp. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc lîng,

tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy" (tr.557).

B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp, t¸c phÈm bÊt hñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh,

lµ kÕt tinh truyÒn thèng lÞch sö kiªn cêng bÊt khuÊt cña d©n téc ta, lµ

b¶n anh hïng ca më ra kû nguyªn míi cña d©n téc ViÖt Nam - kû nguyªn

®éc lËp tù do vµ gãp phÇn lµm phong phó t tëng vÒ quyÒn cña çc d©n

téc trªn thÕ giíi - quyÒn ®éc lËp tù do.

Çc t¸c phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong thêi kú 1930-1945 cßn

ph¶n ¸nh nh÷ng ho¹t ®éng quèc tÕ phong phó, t tëng ®oµn kÕt quèc tÕ

cña Ngêi trªn c¬ng vÞ lµ Uû viªn Ban ph¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng

s¶n. Trong b¸o ço göi Quèc tÕ Céng s¶n, çc ®¶ng céng s¶n, Ngêi kh«ng

chØ ph¶n ¸nh t×nh h×nh mµ cßn nªu nhiÒu ý kiÕn, ®Ò xuÊt nh÷ng chñ

tr¬ng quan träng ®Ó ®Èy m¹nh phong trµo çch m¹ng ë ph¬ng §«ng

®ãng gãp vµo kho tµng lý luËn çch m¹ng thÕ giíi. Ngoµi ra, çc b¸o ço,

th tõ göi cho Quèc tÕ Céng s¶n vµ çc b¹n quèc tÕ, ®îc tr×nh bµy trong

TËp 3 nµy cßn ph¶n ¸nh s©u s¾c nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng cùc kú gian

khæ vµ t tëng nh©n v¨n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.

*

* *

Trong lÇn xuÊt b¶n nµy, hÇu hÕt t¸c phÈm ®· in trong lÇn xuÊt b¶n

tríc vµ nh÷ng t¸c phÈm míi ®îc bæ sung, ®Òu ®· ®îc ®èi chiÕu, hiÖu

®Ýnh theo b¶n gèc kÓ c¶ phÇn nguån cña v¨n b¶n. Mét sè bµi ®· in trong

lÇn xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, v× cha cã thêi gian x¸c minh thªm, nªn vÉn

®îc ®Ó nguyªn nh cò.

VÒ t¸c phÈm NhËt ký trong tï, trong lÇn xuÊt b¶n nµy, ®îc lÊy theo

b¶n míi nhÊt vµ ®Çy ®ñ do ViÖn V¨n häc dÞch vµ hiÖu ®Ýnh, in trong cuèn

Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï (Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc xuÊt b¶n n¨m

1993).

Nh÷ng bµi trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt ®Ó ë phÇn Phô lôc, nay ®·

®îc x¸c minh, ®Òu ®a lªn phÇn t¸c phÈm chÝnh.

MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song ch¾c lÇn xuÊt b¶n thø hai nµy vÉn

kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, mong b¹n ®äc gãp ý ®Ó lÇn xuÊt b¶n sau ®îc

®Çy ®ñ vµ n©ng cao h¬n.

VIÖN NGHI£N CøU CHñ NGHÜA M¸C - L£NIN

Vµ T¦ T¦ëNG Hå CHÝ MINH

X XI


CH¸NH C¦¥NG V¾N T¾T CñA §¶NG

T b¶n b¶n xø ®· thuéc t b¶n Ph¸p, v× t b¶n Ph¸p hÕt søc ng¨n

trë søc sinh s¶n lµm cho c«ng nghÖ b¶n xø kh«ng thÓ më mang

®îc. Cßn vÒ n«ng nghÖ mét ngµy mét tËp trung ®· ph¸t sinh ra

l¾m khñng ho¶ng, n«ng d©n thÊt nghiÖp nhiÒu. VËy t b¶n b¶n xø

kh«ng cã thÕ lùc g× ta kh«ng nªn nãi cho hä ®i vÒ phe ®Õ quèc ®îc,

chØ bän ®¹i ®Þa chñ míi cã thÕ lùc vµ ®øng h¼n vÒ phe ®Õ quèc chñ

nghÜa nªn chñ tr¬ng lµm t s¶n d©n quyÒn çch m¹ng vµ thæ ®Þa

çch m¹ng ®Ó ®i tíi x· héi céng s¶n.

A. VÒ ph¬ng diÖn x· héi th×: a) D©n chóng ®îc tù do tæ chøc. b) Nam n÷ b×nh quyÒn, v.v.. c) Phæ th«ng gi¸o dôc theo c«ng n«ng ho¸. B. VÒ ph¬ng diÖn chÝnh trÞ: a) §¸nh ®æ ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p vµ bän phong kiÕn. b) Lµm cho níc Nam ®îc hoµn toµn ®éc lËp. c) Dùng ra chÝnh phñ c«ng n«ng binh. d) Tæ chøc ra qu©n ®éi c«ng n«ng. C. VÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ: a) Thñ tiªu hÕt çc thø quèc tr¸i. b) Th©u hÕt s¶n nghiÖp lín (nh c«ng nghiÖp, vËn t¶i, ng©n hµng,

v.v.) cña t b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p ®Ó giao cho chÝnh phñ c«ng

n«ng binh qu¶n lý.


c) Th©u hÕt ruéng ®Êt cña ®Õ quèc chñ nghÜa lµm cña c«ng chia cho d©n cµy nghÌo. d) Bá su thuÕ cho d©n cµy nghÌo. e) Më mang c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. f) Thi hµnh luËt ngµy lµm 8 giê. Tµi liÖu cña B¶o tµng

Çch m¹ng ViÖt Nam.

S¸CH L¦îC V¾N T¾T CñA §¶NG

1. §¶ng lµ ®éi tiªn phong cña v« s¶n giai cÊp, ph¶i thu phôc cho ®îc ®¹i bé phËn giai cÊp m×nh, ph¶i lµm cho giai cÊp m×nh l·nh ®¹o ®îc d©n chóng. 2. §¶ng ph¶i thu phôc cho ®îc ®¹i bé phËn d©n cµy vµ ph¶i dùa vµo h¹ng d©n cµy nghÌo lµm thæ ®Þa çch m¹ng ®¸nh tróc bän ®¹i ®Þa chñ vµ phong kiÕn. 3. §¶ng ph¶i lµm cho çc ®oµn thÓ thî thuyÒn vµ d©n cµy (c«ng héi, hîp t¸c x·) khái ë díi quyÒn lùc vµ ¶nh hëng cña bän t b¶n quèc gia. 4. §¶ng ph¶i hÕt søc liªn l¹c víi tiÓu t s¶n, trÝ thøc, trung n«ng, Thanh niªn, T©n ViÖt, v.v. ®Ó kÐo hä ®i vµo phe v« s¶n giai cÊp. Cßn ®èi víi bän phó n«ng, trung, tiÓu ®Þa chñ vµ t b¶n An Nam mµ cha râ mÆt ph¶n çch m¹ng th× ph¶i lîi dông, Ýt l©u míi1) lµm cho hä ®øng trung lËp. Bé phËn nµo ®· ra mÆt ph¶n çch m¹ng (§¶ng LËp hiÕn, v.v.) th× ph¶i ®¸nh ®æ. 5. Trong khi liªn l¹c víi çc giai cÊp, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng khi

nµo nhîng mét chót lîi Ých g× cña c«ng n«ng mµ ®i vµo ®êng tho¶

hiÖp, trong khi tuyªn truyÒn çi khÈu hiÖu níc An Nam ®éc lËp,

ph¶i ®ång tuyªn truyÒn vµ thùc hµnh liªn l¹c víi bÞ ¸p bøc d©n téc

vµ v« s¶n giai cÊp thÕ giíi, nhÊt lµ v« s¶n giai cÊp Ph¸p.

Tµi liÖu cña B¶o tµng


___________ 1) Cã thÓ hiÓu lµ: Ýt ra còng.


CH¦¥NG TR×NH TãM T¾T CñA §¶NG

1. §¶ng lµ ®éi tiªn phong cña ®¹o qu©n v« s¶n gåm mét sè lín cña giai cÊp c«ng nh©n vµ lµm cho hä cã ®ñ n¨ng lùc l·nh ®¹o quÇn chóng. 2. §¶ng tËp hîp ®a sè quÇn chóng n«ng d©n, chuÈn bÞ çch m¹ng thæ ®Þa vµ lËt ®æ bän ®Þa chñ vµ phong kiÕn.

3. §¶ng gi¶i phãng c«ng nh©n vµ n«ng d©n tho¸t khái ¸ch t b¶n.

4. §¶ng l«i kÐo tiÓu t s¶n, trÝ thøc vµ trung n«ng vÒ phÝa

giai cÊp v« s¶n; §¶ng tËp hîp hoÆc l«i kÐo phó n«ng, t s¶n

vµ t b¶n bËc trung, ®¸nh ®æ çc ®¶ng ph¶n çch m¹ng nh §¶ng LËp hiÕn, v.v..

5. Kh«ng bao giê §¶ng l¹i hy sinh quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n cho mét giai cÊp nµo kh¸c. §¶ng phæ biÕn khÈu hiÖu "ViÖt Nam tù do" vµ ®ång thêi §¶ng liªn kÕt víi nh÷ng d©n téc bÞ ¸p bøc vµ quÇn chóng v« s¶n trªn thÕ giíi nhÊt lµ víi quÇn chóng v« s¶n Ph¸p.

§¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM 1930

In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng,

(tõ 27-10-1929 ®Õn 7-4-1935).

Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1964, tr.15.

§IÒU LÖ V¾N T¾T

CñA §¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM

I- Tªn: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.

II- T«n chØ: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam tæ chøc ra ®Ó l·nh ®¹o quÇn chóng lao khæ lµm giai cÊp tranh ®Êu ®Ó tiªu trõ t b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa, lµm cho thùc hiÖn x· héi céng s¶n.

III- LÖ vµo §¶ng: Ai tin theo chñ nghÜa céng s¶n, ch¬ng tr×nh §¶ng vµ Quèc tÕ Céng s¶n, h¨ng h¸i tranh ®Êu vµ d¸m hy sinh phôc tïng mÖnh lÖnh §¶ng vµ ®ãng kinh phÝ, chÞu phÊn ®Êu trong mét bé phËn §¶ng thêi ®îc vµo §¶ng. Thî vµo §¶ng thêi ph¶i cã mét ®¶ng viªn giíi thiÖu vµ ph¶i dù bÞ 3 th¸ng, thñ c«ng nghiÖp nghÌo, d©n cµy vµ lÝnh ph¶i cã hai ®¶ng viªn giíi thiÖu vµ dù bÞ 6 th¸ng, häc sinh, çc giai cÊp kh¸c vµ ngêi ®¶ng ph¸i kh¸c ph¶i cã hai ®¶ng viªn giíi thiÖu vµ ph¶i dù bÞ 9 th¸ng. Ngêi díi 21 tuæi ph¶i vµo thanh niªn céng s¶n ®oµn.

IV- HÖ thèng tæ chøc:

Chi bé gåm tÊt c¶ ®¶ng viªn trong mét nhµ m¸y, mét c«ng xëng, mét hÇm má, mét së xe löa, mét chiÕc tµu, mét ®ån ®iÒn, mét ®êng phè, v.v.. HuyÖn bé, thÞ bé hay lµ khu bé: HuyÖn bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong mét huyÖn. ThÞ bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong mét ch©u thµnh nhá. Khu bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong khu cña mét thµnh phè

lín nh Sµi Gßn, Chî Lín, H¶i Phßng, Hµ Néi hay cña mét


s¶n nghiÖp lín nh má Hßn Gai.

TØnh bé, thµnh bé hay ®Æc biÖt bé: TØnh bé gåm çc huyÖn bé, thÞ bé trong mét tØnh. Thµnh bé gåm tÊt c¶ çc khu bé trong mét thµnh phè. §Æc biÖt bé gåm tÊt c¶ khu bé trong mét s¶n nghiÖp lín.

Trung ¬ng

V- Tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng viªn:

a) Tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n vµ cæ ®éng quÇn chóng theo §¶ng. b) Tham gia mäi sù tranh ®Êu vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña c«ng n«ng. c) Ph¶i thùc hµnh cho ®îc ch¸nh s¸ch vµ nghÞ quyÕt cña §¶ng vµ Quèc tÕ Céng s¶n.

d) §iÒu tra çc viÖc.

e) KiÕm vµ huÊn luyÖn ®¶ng viªn míi. VI- QuyÒn lîi ®¶ng viªn:

Trong çc cuéc héi nghÞ cña chi bé, ®¶ng viªn dù bÞ cã quyÒn tham gia vµ ph¸t biÓu ý kiÕn, song kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, øng cö vµ tuyÓn cö.

VII- Çc cÊp ®¶ng chÊp hµnh uû viªn:

a) Mét cÊp ®¶ng bé cã héi chÊp hµnh uû viªn ®Ó gi¸m ®èc vµ chØ huy cho mäi ®¶ng viªn lµm viÖc. b) Mçi chÊp hµnh uû viªn ph¶i thêng b¸o ço cho ®¶ng viªn biÕt.

VIII- Kinh phÝ:

a) Kinh phÝ cña §¶ng do nguyÖt phÝ vµ ®Æc biÖt quyªn mµ ra. b) NguyÖt phÝ do çc cÊp ®¶ng bé tuú kinh phÝ mçi ®¶ng viªn mµ ®Þnh.

c) Ngêi kh«ng viÖc hoÆc èm th× khái ph¶i gãp nguyÖt phÝ. IX- Kû luËt:

a) §¶ng viªn ë n¬i nµy ®i n¬i kh¸c ph¶i xin phÐp §¶ng vµ theo c¬ quan n¬i ®ã ®Ó lµm viÖc.

b) BÊt cø vÒ vÊn ®Ò nµo ®¶ng viªn ®Òu ph¶i hÕt søc th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn, khi ®a sè ®· nghÞ quyÕt th× tÊt c¶ ®¶ng viªn ph¶i phôc tïng mµ thi hµnh. c) Çch xö ph¹t ngêi cã lçi trong ®¶ng viªn: Çch xö ph¹t ngêi cã lçi trong §¶ng do héi chÊp hµnh uû viªn trong cÊp §¶ng hay ®¹i biÓu ®¹i héi ®Þnh. Tµi liÖu cña B¶o tµng



LêI K£U GäI

Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc sinh, anh chÞ em1) bÞ ¸p bøc, bãc lét!

Anh chÞ em! Çc ®ång chÝ!

NhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò çch m¹ng ë níc ta, t«i ®· hoµn thµnh nhiÖm vô vµ thÊy cã tr¸ch nhiÖm ph¶i göi tíi anh chÞ em vµ çc ®ång chÝ lêi kªu gäi nµy. M©u thuÉn gay g¾t vÒ kinh tÕ gi÷a çc níc ®Õ quèc chñ nghÜa ®· g©y ra ChiÕn tranh thÕ giíi 1914-1918. Sau cuéc chÐm giÕt ®Ém m¸u ®ã, thÕ giíi chia ra lµm hai mÆt trËn: mÆt trËn çch m¹ng gåm çc d©n téc bÞ ¸p bøc vµ giai cÊp v« s¶n bÞ bãc lét trªn toµn thÕ giíi mµ ®éi tiªn phong lµ níc Nga X«viÕt, vµ mÆt trËn cña chñ nghÜa ®Õ quèc mµ tæng hµnh dinh lµ Héi quèc liªn. Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc Êy ®· lµm cho thÕ giíi bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ ngêi vµ cña, ®Æc biÖt lµ ®Õ quèc Ph¸p bÞ thiÖt h¹i nhiÒu h¬n çc ®Õ quèc kh¸c. HiÖn nay, ®Ó tæ chøc l¹i nÒn kinh tÕ ë Ph¸p, ®Õ quèc Ph¸p ra søc khai th¸c tµi nguyªn "cña chóng" ë §«ng D¬ng. Chóng x©y dùng thªm nhµ m¸y ®Ó bãc lét c«ng nh©n vµ buéc hä ph¶i chÞu ®ãi rÐt. Chóng chiÕm ruéng ®Êt cña n«ng d©n ®Ó lËp ®ån ®iÒn, lµm cho n«ng d©n mÊt hÕt ruéng ®Êt vµ l©m vµo c¶nh tuyÖt väng. Chóng t×m mäi çch ®Ó bãp nÆn nh©n d©n ta; chóng thu thuÕ ngµy cµng nÆng, b¾t mua "quèc tr¸i" ngµy cµng nhiÒu, lµm cho ång bµo ta ngµy thªm nghÌo khæ.

___________ 1) Trong Th göi §¹i diÖn §¶ng Céng s¶n Ph¸p ë Quèc tÕ Céng s¶n, ngµy 27-2-1930, dïng ch÷ Compatriotes (®ång bµo).

Cµng ngµy chóng cµng t¨ng cêng qu©n ®éi: mét lµ ®Ó giÕt h¹i çch

m¹ng An Nam, hai lµ ®Ó chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc

n÷a ë Th¸i B×nh D¬ng nh»m chiÕm thªm thuéc ®Þa, ba lµ ®Ó ph¸

çch m¹ng Trung Quèc, bèn lµ ®Ó chèng l¹i níc Nga X«viÕt, v×

níc nµy ®ang gióp ®ì çc d©n téc bÞ ¸p bøc vµ çc giai cÊp bÞ bãc

lét trªn thÕ giíi ®øng lªn ®¸nh ®æ bän thèng trÞ. Cuéc chiÕn tranh

®Õ quèc thø hai ®ang ®îc r¸o riÕt chuÈn bÞ. Khi cuéc chiÕn tranh

®ã næ ra, th× nhÊt ®Þnh ®Õ quèc Ph¸p sÏ ®Èy anh chÞ em chóng ta

vµo mét cuéc chÐm giÕt ®Çy téi ¸c. NÕu chóng ta ®Ó cho chóng

chuÈn bÞ chiÕn tranh, nÕu chóng ta ®Ó cho chóng chèng l¹i çch

m¹ng Trung Quèc vµ níc Nga X«viÕt, nÕu chóng ta ®Ó cho chóng

tiªu diÖt çch m¹ng An Nam th× kh¸c nµo chóng ta ®Ó cho chóng

d×m gièng nßi An Nam ta xuèng Th¸i B×nh D¬ng.

Sù ¸p bøc vµ bãc lét v« nh©n ®¹o cña ®Õ quèc Ph¸p ®· lµm cho ®ång

bµo ta hiÓu r»ng cã çch m¹ng th× sèng, kh«ng cã çch m¹ng th×

chÕt. ChÝnh v× vËy mµ phong trµo çch m¹ng ngµy cµng lín m¹nh:

c«ng nh©n b·i c«ng, häc sinh b·i kho¸, n«ng d©n ®ßi ruéng ®Êt, nhµ

bu«n nhá ®ãng cöa hµng, nh©n d©n c¶ níc ®ang vïng dËy chèng

bän ®Õ quèc.

Phong trµo çch m¹ng An Nam lµm cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i run sî. Cho nªn, mét mÆt chóng dïng bän phong kiÕn An Nam, bän ®¹i t s¶n ph¶n çch m¹ng vµ bän ®Þa chñ ®Ó ¸p bøc, bãc lét nh©n d©n An Nam. MÆt kh¸c, chóng kh¸m xÐt nhµ cöa, b¾t bí, giam cÇm vµ giÕt h¹i nh÷ng ngêi çch m¹ng An Nam; chóng hy väng dïng khñng bè tr¾ng tiªu diÖt çch m¹ng An Nam. NÕu ®Õ quèc Ph¸p tëng cã thÓ dïng khñng bè tr¾ng hßng tiªu diÖt

çch m¹ng An Nam th× chóng ®· lÇm to! Mét lµ, çch m¹ng An

Nam kh«ng bÞ c« lËp, tr¸i l¹i nã ®îc giai cÊp v« s¶n thÕ giíi nãi

chung vµ giai cÊp cÇn lao Ph¸p nãi riªng ñng hé. Hai lµ, gi÷a lóc

çc cuéc khñng bè tr¾ng lªn ®Õn ®Ønh cao th× nh÷ng ngêi céng s¶n

An Nam tríc kia cha cã tæ chøc, ®ang thèng nhÊt l¹i thµnh mét

®¶ng, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ®Ó l·nh ®¹o toµn thÓ anh chÞ em bÞ


¸p bøc chóng ta lµm çch m¹ng.

Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc sinh! Anh chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét! §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam1 ®· ®îc thµnh lËp. §ã lµ §¶ng cña giai cÊp v« s¶n. §¶ng sÏ d×u d¾t giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o çch m¹ng An Nam ®Êu tranh nh»m gi¶i phãng cho toµn thÓ anh chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét chóng ta. Tõ nay anh chÞ em chóng ta cÇn ph¶i gia nhËp §¶ng, ñng hé §¶ng vµ ®i theo §¶ng ®Ó: 1) §¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, phong kiÕn An Nam vµ giai cÊp t s¶n ph¶n çch m¹ng. 2) Lµm cho níc An Nam ®îc ®éc lËp. 3) Thµnh lËp ChÝnh phñ c«ng n«ng binh. 4) TÞch thu tÊt c¶ çc nhµ b¨ng vµ c¬ së s¶n xuÊt cña ®Õ quèc trao cho ChÝnh phñ c«ng n«ng binh. 5) Quèc h÷u ho¸ toµn bé ®ån ®iÒn vµ ®Êt ®ai cña bän ®Õ quèc vµ ®Þa chñ ph¶n çch m¹ng An Nam chia cho n«ng d©n nghÌo. 6) Thùc hiÖn ngµy lµm 8 giê. 7) Huû bá mäi thø quèc tr¸i vµ thuÕ th©n, miÔn çc thø thuÕ cho n«ng d©n nghÌo. 8) §em l¹i mäi quyÒn tù do cho nh©n d©n. 9) Thùc hµnh gi¸o dôc toµn d©n. 10) Thùc hiÖn nam n÷ b×nh quyÒn.

Thay mÆt Quèc tÕ Céng s¶n

vµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam

NGUYÔN ¸I QUèC

Bót tÝch tiÕng Anh,

b¶n chôp lu t¹i

ViÖn Hå ChÝ Minh.

B¸O ÇO GöI QUèC TÕ CéNG S¶N

Ngµy 18-2-1930

A. 1) NhËn ®îc chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n vÒ c«ng t¸c ë §«ng D¬ng, t«i tõ gi· níc §øc vµo th¸ng 6 vµ ®Õn Xiªm vµo th¸ng 7-1928. T«i ®· lµm viÖc víi mét sè ngêi An Nam di c ë ®Êy tíi th¸ng 11-1929. 2) Nh÷ng ®iÒu kiÖn ë Xiªm (®óng h¬n lµ c¶ ë Lµo). (a) D©n c rÊt ph©n t¸n, hÇu hÕt theo ®¹o PhËt, mét sè Ýt theo ®¹o Thiªn chóa. (b) Chõng 10 hay 15 ngh×n ngêi An Nam di c ë Xiªm vµ ë Lµo. H¬n mét nöa trong sè hä ®· nhiÒu thÕ hÖ theo ®¹o Thiªn chóa. (c) Kinh tÕ - kh«ng cã c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp tù nhiªn vµ l¹c hËu, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn chç ®ång ruéng bá hoang; ngêi ta cã thÓ sö dông bao nhiªu ®Êt tïy ý, kh«ng h¹n chÕ, kh«ng ®¸nh thuÕ. Th¬ng nghiÖp ë trong tay ngêi Trung Quèc. (d) Thiªn nhiªn - nöa n¨m nãng, nöa n¨m l¹nh, vµ ë mïa nµy, tÊt c¶ mäi thø giao th«ng liªn l¹c ®Òu kh«ng thùc hiÖn ®îc. B. C«ng t¸c cña t«i ë Lµo. 1) Do nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ngêi An Nam (n«ng d©n tù do, thî thñ c«ng, tiÓu th¬ng), hä chØ cã thÓ ®îc tæ chøc vµo "Héi ¸i h÷u" víi t tëng yªu níc vµ chèng ®Õ quèc. Tríc ®©y, hä cã h¬n 1000 ngêi. Nhng hiÖn nay Ýt h¬n v× nh÷ng ngêi An Nam theo ®¹o Thiªn chóa bÞ çc gi¸m môc ngêi


Ph¸p ®e do¹ rót phÐp th«ng c«ng nªn hä ®· rót ra khái Héi ¸i h÷u. 2) Ba trêng häc ®· ®îc tæ chøc. Mét trêng kh¸c s¾p ®îc tæ chøc nhng ph¶i ho·n l¹i, v×: (a) §Þa ®iÓm gÇn ngêi Ph¸p. (b) TØnh trëng ngêi Xiªm theo ®¹o Thiªn chóa. (c) Cã mét nhµ thê do ngêi Ph¸p lµm cè ®¹o, dÜ nhiªn lµ «ng ta chèng l¹i chóng t«i. 3) Mét tê b¸o, tê "Th©n ¸i" s¾p ®îc xuÊt b¶n. C. §i vÒ An Nam. §· hai lÇn t«i cè g¾ng vÒ An Nam, nhng ph¶i quay trë l¹i. Bän mËt th¸m vµ c¶nh s¸t ë biªn giíi qu¸ cÈn mËt, ®Æc biÖt lµ tõ khi x¶y ra vô An Nam "Quèc d©n ®¶ng".

D. Tíi Trung Quèc. T«i ®· cè g¾ng ®i lÇn thø ba khi mét ®ång chÝ tõ Hång C«ng tíi Xiªm vµ tin cho t«i biÕt t×nh h×nh Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng1) bÞ tan r·; nh÷ng ngêi céng s¶n chia thµnh nhiÒu ph¸i v.v.. LËp tøc t«i ®i Trung Quèc, tíi ®ã vµo ngµy 23-12. Sau ®ã, t«i triÖu tËp çc ®¹i biÓu cña 2 nhãm (§«ng D¬ng vµ An Nam). Chóng t«i häp vµo ngµy mång 6-1.

Víi t çch lµ ph¸i viªn cña Quèc tÕ Céng s¶n cã ®Çy ®ñ quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn phong trµo çch m¹ng ë §«ng D¬ng, t«i nãi cho hä biÕt nh÷ng sai lÇm vµ hä ph¶i lµm g×. Hä ®ång ý thèng nhÊt vµo mét ®¶ng. Chóng t«i cïng nhau x¸c ®Þnh c¬ng lÜnh vµ chiÕn lîc theo ®êng lèi cña Quèc tÕ Céng s¶n. Çc ®¹i biÓu ph¶i tæ chøc mét Trung ¬ng l©m thêi gåm 7 uû viªn chÝnh thøc vµ 7 uû viªn dù khuyÕt. Çc ®¹i biÓu trë vÒ An Nam ngµy 8-2. E. C«ng t¸c cña Trung ¬ng míi.

1) Ngoµi c«ng t¸c hµng ngµy, hä ph¶i tæ chøc ngay:

___________ 1) Nguyªn b¶n tiÕng Anh lµ The Annam Young Revolutionary Association.

a. §oµn thanh niªn céng s¶n. b. Héi t¬ng tÕ. c. Héi ph¶n ®Õ. Hä còng ph¶i lµm nh÷ng viÖc tèt nhÊt cña hä ®Ó më réng ¶nh hëng cña X«viÕt Qu¶ng T©y. 2) §Ó t¹o cho quÇn chóng çch m¹ng, ®Æc biÖt lµ giai cÊp cÇn lao, biÕt r»ng hä ®îc Quèc tÕ Céng s¶n d×u d¾t vµ giai cÊp c«ng nh©n thÕ giíi ñng hé, r»ng hä ph¶i b¶o vÖ Liªn X« vµ çch m¹ng Trung Quèc, r»ng hä ph¶i ®Êu tranh chèng viÖc chuÈn bÞ chiÕn tranh thÕ giíi míi - t«i ®· viÕt Lêi kªu gäi ®Ó ph©n ph¸t khi Trung ¬ng ®îc tæ chøc xong (kho¶ng ngµy 20-3).

F. Nh÷ng lùc lîng cña chóng t«i

Cã 5 tæ chøc chÝnh trÞ ë §«ng D¬ng: a) §¶ng LËp hiÕn ®îc lËp nªn bëi mét sè t s¶n An Nam - ë Nam Kú - hîp t¸c víi ®Õ quèc. b) §¶ng T©n ViÖt ®îc lËp nªn bëi tÇng líp trÝ thøc ®· mét thêi cã

¶nh hëng nhng b¾t ®Çu suy yÕu tõ khi cã khñng bè tr¾ng.

c) An Nam Quèc d©n ®¶ng còng ®îc tæ chøc bëi trÝ thøc vµ giai cÊp

tiÓu t s¶n. Tõ khi bÞ khñng bè tr¾ng, lùc lîng chñ yÕu cña hä bÞ

tiªu diÖt vµ sè cßn l¹i th× ph©n hãa thµnh nhiÒu phe ph¸i: çnh t¶

th× quan hÖ chÆt chÏ víi chóng t«i, çnh h÷u th× ®ang trë thµnh

nh nh÷ng ngêi manh ®éng.

d) Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng do chóng t«i tæ chøc tõ

n¨m 1925. Cã thÓ nãi r»ng, nã lµ qu¶ trøng, mµ tõ ®ã, në ra con

chim non céng s¶n (§¶ng Céng s¶n). Con chim ra ®êi, çi vá bÞ ph¸

huû gÇn hÕt do chÝnh s¸ch sai lÇm cña nh÷ng ngêi céng s¶n. PhÇn

cßn l¹i cña nã chÞu ¶nh hëng vµ chÞu sù l·nh ®¹o cña chóng t«i

trong c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng. Tõ nay, víi chÝnh s¸ch ®óng

vµ víi sù thèng nhÊt, chóng t«i cã thÓ ch¾c r»ng §¶ng Céng s¶n sÏ

tiÕn bé nhanh chãng.


e) MÆc dï non trÎ vµ nhá bÐ, §¶ng Céng s¶n ®îc tæ chøc tèt nhÊt vµ ho¹t ®éng m¹nh nhÊt trong tÊt c¶ çc lùc lîng. Chóng t«i cã:

Xiªm: 40 ®¶ng viªn chÝnh thøc vµ dù bÞ.

B¾c Kú: 204 "

Nam Kú: 51 "

Trung Quèc vµ n¬i kh¸c: 15. (Trung Kú th× ghÐp vµo B¾c Kú vµ Nam Kú).

Çc tæ chøc quÇn chóng: B¾c Kú: 2.747 héi viªn

Nam Kú: 327 "

Xiªm: 500 "

Hång C«ng: 14 "

Thîng H¶i: " Nªn nhí r»ng, tõ khi Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng tan r·, hai nhãm céng s¶n sö dông nhiÒu - nÕu kh«ng nãi lµ tÊt c¶ - nghÞ lùc vµ thêi gian trong cuéc ®Êu tranh néi bé vµ bÌ ph¸i.

g) T×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ nãi chung sÏ ®îc b¸o ço sau v× lóc nµy kh«ng cã tµi liÖu.

G. Phong trµo ®×nh c«ng

Tªn ®Þa ph¬ng Th¸ng NghÒ nghiÖp Hµ Néi 6-1929 C«ng nh©n c¬ khÝ Sµi Gßn 6 " §µ N½ng 6 " H¶i Phßng 6 C«ng nh©n thuû tinh Nam §Þnh 6 C«ng nh©n ®iÖn H¶i Phßng 7 C«ng nh©n dÖt lôa R¹ch Gi¸ 8 C«ng nh©n kÐo xe Thñ DÇu Mét 8 C«ng nh©n ®ån ®iÒn Sµi Gßn 9 C«ng nh©n kh¸ch s¹n

Chî Lín 9 C«ng nh©n nhµ in Trung Quèc

B¾c Ninh 9 C«ng nh©n lµm g¹ch

H¶i Phßng 9 C«ng nh©n h·ng dÇu löa

CÇn Th¬ 9 C«ng nh©n kÐo xe

BÕn Tre 9 "

Mai Mot 9 Phu ®ån ®iÒn

Trµ Vinh 10 "

R¹ch Gi¸ 10 "

KiÕn An 11 C«ng nh©n kÐo xe

Ch©u §èc 11 "

Nam §Þnh 12 C«ng nh©n x©y dùng

H¶i Phßng 12 C«ng nh©n xi m¨ng (B¶n Thèng kª nµy kh«ng ®Çy ®ñ, mµ chØ lµ ®iÒu t«i biÕt vµo thêi gian hiÖn giê).

H. Khñng bè tr¾ng

BÞ b¾t gi÷, kÕt ¸n tõ 2 n¨m ®Õn 20 n¨m, lu ®µy, tèng giam vµo nhµ ngôc:

407 ®µn «ng 14 con g¸i vµ ®µn bµ BÞ kÕt ¸n chung th©n: 7 Xö tö theo luËt h×nh: 4 (t«i lµ mét trong sè hä)

ChÕt trong tï: 3 BÞ b¾n chÕt: 1

I. Nh÷ng kiÕn nghÞ

1) Singapo. §¶ng bé Singapo ®· viÕt th cho chóng t«i nãi r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ ë díi sù chØ dÉn cña Singapo. Nhng xÐt vÒ hoµn c¶nh ®Þa lý (Nga - Trung Quèc - An Nam) còng nh hoµn c¶nh chÝnh trÞ (§¶ng m¹nh h¬n, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë B¾c Kú h¬n ë Nam Kú), t«i kiÕn nghÞ r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ ®îc sù chØ dÉn tõ


Thîng H¶i qua Hång C«ng. Tuy nhiªn §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ph¶i quan hÖ thËt chÆt chÏ víi Singapo. V× lÏ ®ã, t«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc göi mét bøc th giíi thiÖu ®Ó chóng t«i cã thÓ ph¸i mét ®ång chÝ An Nam lµm viÖc víi Singapo. 2) Xiªm. T«i yªu cÇu §¶ng Céng s¶n Trung Quèc göi mét bøc th kh¸c vµ ®Þa chØ cña ®ång chÝ l·nh ®¹o nµo ®ã (Trung Quèc) t¹i Xiªm ®Ó çc ®ång chÝ An Nam ë níc nµy cã thÓ lµm viÖc víi çc ®ång chÝ Trung Quèc. 3) Sµi Gßn. Trong chõng mùc t«i biÕt th× cã kho¶ng 200 ®ång chÝ Trung Quèc ë ®ã. Nhng hä ho¹t ®éng rÊt Ýt v× hä kh«ng cã ngêi l·nh ®¹o cã n¨ng lùc. T«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc: (a) Ph¸i mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o ®Õn ®ã. (b) Çc ®¶ng bé Trung Quèc vµ An Nam ë ®ã, mçi §¶ng sÏ cã 1 ®¹i biÓu hoÆc nhiÒu h¬n ®Ó thµnh lËp mét v¨n phßng. V¨n phßng nµy ph¶i:

(1) Phèi hîp c«ng t¸c cña hä víi nhau nh»m gi¶i quyÕt quyÒn lîi cña c¶ ngêi Trung Quèc vµ An Nam. (2) Lµm tèt nhÊt viÖc xÕp ®Æt çc ®ång chÝ Trung Quèc hay An Nam lµm c«ng díi tµu thuû ®i Singapo, Sµi Gßn, H¶i Phßng, Hång C«ng, Thîng H¶i ®Ó gi¶i quyÕt tèt h¬n giao th«ng liªn l¹c cña chóng ta. (3) BÊt cø khi nµo mét ®ång chÝ Trung Quèc bÞ c¶nh s¸t lµm khã kh¨n2), çc ®ång chÝ An Nam ph¶i b¶o vÖ hä, vµ "ngîc l¹i". 4) B¾c Kú. Cã mét sè lín c«ng nh©n Trung Quèc ë B¾c Kú, ®Æc biÖt lµ ë H¶i Phßng vµ Hµ Néi. H¬n n÷a, hai thµnh phè nµy vµ çc vïng miÒn ngîc lµ ®êng duy nhÊt dÔ dµng cho sù th«ng th¬ng víi Qu¶ng T©y vµ V©n Nam, t«i kiÕn nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ph¸i mét sè ®ång chÝ cã kh¶ n¨ng ®Õn c«ng t¸c ë nh÷ng thµnh phè ®ã.

___________ 2) Nguyªn v¨n: Whenever a Chinese comrade is "out" by Police.

5) V©n Nam. Cã chõng 2.000 ngêi Trung Quèc vµ nhiÒu h¬n mét chót lµ c«ng nh©n An Nam ë ngµnh ®êng s¾t V©n Nam . T«i nghe nãi cã çc ®ång chÝ Trung Quèc ë ®ã. T«i hái ®Þa chØ cña vµi ngêi trong sè çc ®ång chÝ ®ã ®Ó chóng t«i cã thÓ ph¸i mét sè ®ång chÝ An Nam ®Õn phèi hîp víi hä. 6) Qu¶ng T©y. B¾c Ninh, Cao B»ng, L¹ng S¬n vµ nh÷ng tØnh kh¸c cña An Nam ë vïng ®ã rÊt quan träng vÒ chiÕn lîc ®èi víi Qu¶ng T©y. Tríc ®©y, chóng t«i ®· cã n¨m ®ång chÝ lµm viÖc ë ®ã. Míi ®©y tÊt c¶ hä ®Òu ®· bÞ b¾t. T«i kiÕn nghÞ ph¸i nh÷ng ngêi kh¸c ®Õn. Nhng chóng t«i ph¶i bµn xem thùc hiÖn viÖc ®ã nh thÕ nµo. 7) Hång C«ng. Sù hiÓu biÕt vÒ lý luËn vµ chÝnh trÞ cña çc ®ång chÝ An Nam rÊt thÊp, viÖc häc tËp vµ ®äc s¸ch b¸o ë thuéc ®Þa gÇn nh kh«ng cã ®îc. Thîng H¶i th× qu¸ xa. Do ®ã, t«i ®Ò nghÞ tæ chøc mét líp häc ë Hång C«ng. Chóng t«i ph¶i th¶o luËn xem nªn tæ chøc líp häc ®ã thÕ nµo. 8) Thîng H¶i. Cã binh lÝnh An Nam ë ®©y. Chóng t«i ph¶i bµn xem nªn lµm viÖc víi hä nh thÕ nµo. K. Nh÷ng vÊn ®Ò nh ph¸i nh÷ng ®ång chÝ An Nam ®Õn häc ë trêng §¹i häc, vÊn ®Ò kinh tÕ, c¬ng vÞ c«ng t¸c cña t«i, v.v.. T«i nghÜ lµ t«i sÏ nãi víi çc ®ång chÝ khi chóng ta gÆp nhau th× tèt h¬n.

Mét lÇn n÷a t«i ®Ò nghÞ gÆp çc ®ång chÝ, cµng sím cµng tèt, v× çc ®ång chÝ cña t«i cã thÓ cÇn t«i ë Hång C«ng ®óng vµo lóc nµy. L. T«i rêi Hång C«ng vµo ngµy 13-2. Cho tíi khi ®ã t«i kh«ng nhËn ®îc tin tøc g× tõ Ph¸p vµ hai ®ång chÝ An Nam. T«i rÊt lo l¾ng vÒ hä. Lêi kªu gäi3) T¸i bót: §ång chÝ th©n mÕn, t«i mong ®îc gÆp ®ång chÝ cµng sím cµng tèt. 1- V× b¸o ço nµy viÕt ®· ®îc hai ngµy mµ vÉn cha ®Õn tay ®ång chÝ. Nh vËy qu¸ chËm trÔ. 2- Chóng ta cã

___________ 3) Lêi kªu gäi viÕt díi b¸o ço trªn ®· ®a ë trang 8 10.


thÓ gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nµy trong vßng vµi giê nhng t«i ®· mÊt t¸m ngµy råi. 3- T«i buéc lßng ph¶i ®îi, kh«ng biÕt lµm g× c¶, trong khi ®ã c«ng viÖc kh¸c ®ang chê t«i.

N.A.Q


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI §¹I DIÖN TæNG C¤NG HéI

THèNG NHÊT PH¸P ë QUèC TÕ C¤NG HéI

§ång chÝ th©n mÕn, §Ò nghÞ ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi çc b¸o vµ t¹p chÝ cña §¶ng cho chóng t«i ®Ó chóng t«i dÞch ®¨ng b¸o cña chóng t«i. §Çu ®Ò vµ tªn b¸o, t¹p chÝ nªn gÊp vµo phÝa trong. §ång thêi göi cho chóng t«i mét tê b¸o t s¶n cña níc çc ®ång chÝ ®Ó c·i víi c¶nh s¸t nÕu chóng ph¸t hiÖn chóng t«i nhËn b¸o chÝ céng s¶n.

Lêi chµo céng s¶n Ngµy 27 th¸ng 2 n¨m 1930

Thay mÆt §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng4)

NGUYÔN ¸I QUèC

§Þa chØ cña t«i:

¤ng Lý, H¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o,

Sè nhµ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.


b¶n chôp lu t¹i


___________ 4) Trong nguyªn b¶n, viÕt For the C.P. of Indochina.


TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN

§¶NG CéNG S¶N §øC ë QUèC TÕ CéNG S¶N

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, Trong hoµn c¶nh t«i sèng kh«ng hîp ph¸p, t«i cÇn cã mét nghÒ ®Ó nãi víi ngêi kh¸c. T«i ®ãng vai phãng viªn b¸o chÝ. Nhng cÇn ph¶i chøng thùc ®îc danh nghÜa ®ã cña t«i. Trong sè tÊt c¶ çc b¸o cña çc ®¶ng chóng ta, t«i thÊy chØ cã mçi mét tê b¸o kh«ng mang çi tªn "cã tÝnh chÊt lËt ®æ" vµ cã thÓ cÊp cho t«i mét giÊy chøng nhËn thuËn tiÖn, ®ã lµ b¸o ThÕ giíi. T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ xin cho t«i mét giÊy chøng nhËn lµ phãng viªn b¸o ThÕ giíi. Tªn cña t«i sÏ lµ L.M.V¬ng. NÕu çc ®ång chÝ cÇn biÕt nh÷ng ®iÒu g× thªm vÒ t«i, çc ®ång chÝ cø hái çc ®ång chÝ Ph¸p.

Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i Ngµy 27 th¸ng 2 n¨m 1930

NGUYÔN ¸I QUèC

§Þa chØ cña t«i (chØ dïng ®Ó göi giÊy chøng nhËn cho t«i th«i):

¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M

Hoa Phong c«ng ty, sè nhµ 136, ®êng Wan Chai, Hång C«ng. Bót tÝch tiÕng Ph¸p,

b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N PH¸P

ë QUèC TÕ CéNG S¶N

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, 1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· ®îc thµnh lËp. VÒ vÊn ®Ò tæ chøc, t«i ®· göi b¸o ço cho Ban ph¬ng §«ng. Do ®ã, t«i thÊy kh«ng cÇn nh¾c l¹i ë ®©y, çc ®ång chÝ sÏ xem b¸o ço ®ã ë Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n.

2. T«i cã mÊy yªu cÇu vµ c©u hái sau ®©y víi çc ®ång chÝ. CÇn gi¸o dôc çc ®ång chÝ An Nam chóng t«i, v× tr×nh ®é t tëng, lý luËn vµ kinh nghiÖm chÝnh trÞ cña çc ®ång chÝ ®ã cßn rÊt thÊp. T«i yªu cÇu çc ®ång chÝ: (a) cho chóng t«i mét tñ s¸ch çc t¸c phÈm cña M¸c vµ Lªnin, vµ çc s¸ch kh¸c cÇn cho viÖc gi¸o dôc céng s¶n chñ nghÜa; (b) göi cho chóng t«i b¸o L'HumanitÐ vµ t¹p chÝ Inprekorr vµ c¶ §iÒu lÖ, C¬ng lÜnh cña §¶ng vµ §oµn thanh niªn céng s¶n. 3. Çch göi: s¸ch th× ®ãng vµo nh÷ng gãi nhá, b¸o vµ tµi liÖu th× cho vµo phong b×, giÊu vµo trong çc ®Çu ®Ò: §iÒu lÖ vµ C¬ng lÜnh.

4. Cho t«i vµi ®Þa chØ ch¾c ch¾n ë Pari ®Ó chóng t«i cã thÓ viÕt th cho çc ®ång chÝ. Cho chóng t«i biÕt tªn nh÷ng con tµu ch¹y ®êng Ph¸p - ViÔn §«ng trªn ®ã cã çc ®ång chÝ Ph¸p lµm viÖc vµ cho chóng t«i biÕt tªn çc ®ång chÝ ®ã ®Ó chóng t«i cã thÓ b¾t liªn l¹c víi hä (chóng t«i ë ®©y buéc ph¶i thay ®æi chç ë lu«n cho nªn kh«ng thÓ cho biÕt ®Þa chØ ®îc). 5. Chóng t«i sÏ lµm çch nµo ®Ó sù hîp t¸c gi÷a §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ §¶ng Céng s¶n Ph¸p thùc sù cã hiÖu qu¶.


6. T«i ®îc biÕt cã nh÷ng ®ång chÝ ViÖt Nam ë Pari lîi dông danh nghÜa ®¶ng viªn ®Ó nhËn (nãi ®óng h¬n lµ bßn rót) tiÒn cña çc c«ng nh©n An Nam. T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ kiÓm so¸t hä ®Ó tr¸nh g©y Ên tîng xÊu trong c«ng nh©n. (B)5) Hoµng lµ mét ngêi tèt nhng kh«ng biÕt g× vÒ chÝnh trÞ. Anh ta ®· göi nh÷ng ngêi ph¶n çch m¹ng ®Õn Trêng ®¹i häc çc d©n téc ph¬ng §«ng (nh÷ng ngêi nhiÖt t×nh theo ph¸i NguyÔn ThÕ TruyÒn) vµ ®· cö nh÷ng ®¹i biÓu (®Õn §¹i héi lÇn thø s¸u) ®¸nh lÉn nhau vµ g©y nh÷ng chuyÖn tai tiÕng. T«i yªu cÇu tõ nay Trêng kh«ng nhËn çc ®¹i biÓu hoÆc häc sinh An Nam nµo kh«ng cã sù giíi thiÖu cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. 7. Coi nh bíc ®Çu cña sù hîp t¸c, t«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Ph¸p c«ng bè mét bøc th gãp ý kiÕn víi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ ra lêi kªu gäi lÝnh Ph¸p ë §«ng D¬ng. Th vµ lêi kªu gäi ®ã ph¶i ng¾n gän ®Ó chóng t«i cã thÓ dÞch vµ ph©n ph¸t díi h×nh thøc truyÒn ®¬n (do chóng t«i ph¶i in theo lèi cæ s¬). T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ göi cho t«i b¶n gèc nh÷ng tµi liÖu ®ã. 8. §Þa chØ göi cho t«i: VÒ th (Göi cho Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®Ò trªn phong b×: ¤ng VÝcto L¬b«ng, 123, ®¹i lé Céng hoµ, Pari, Ph¸p). VÒ s¸ch b¸o: ¤ng Lý, H¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, 53, phè Uynhªm, Hång C«ng. 9. Lóc nµy t«i cha biÕt râ vÞ trÝ cña t«i. T«i hiÖn lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Ph¸p hay §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ? Cho ®Õn khi cã lÖnh míi, t«i vÉn ph¶i chØ ®¹o c«ng viÖc cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nhng víi danh nghÜa g×? T«i kh«ng tham gia Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam v× t«i cha trë vÒ §«ng D¬ng ®îc, nhÊt lµ lóc nµy, chóng ®· ban cho t«i mét çi ¸n tö h×nh v¾ng mÆt. Sù uû nhiÖm c«ng t¸c cña Quèc tÕ Céng s¶n cho t«i ®· hÕt h¹n cha? NÕu cha, t«i vÉn tham gia Ban ph¬ng §«ng ë ®©y? T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ nh¾c Ban Thêng vô Quèc tÕ Céng s¶n cho quyÕt ®Þnh vÒ viÖc nµy.

___________ 5) Nguyªn v¨n cã ch÷ (B) cha râ ý nghÜa.

10. Sau khi thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cã lêi kªu gäi sÏ ®îc ph©n ph¸t trong c¶ níc vµo kho¶ng ngµy 20-3. Tríc ®©y t«i cã nhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n dµn xÕp (?) çc vÊn ®Ò vÒ çch m¹ng ë §«ng D¬ng, nay nhiÖm vô ®· hoµn thµnh, t«i nghÜ cã bæn phËn göi cho çc b¹n vµ çc ®ång chÝ Lêi kªu gäi nµy. (Nguyªn v¨n Lêi kªu gäi)6). T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ: a) C«ng bè trªn b¸o L'HumanitÐ vµ t¹p chÝ Inprekorr Lêi kªu gäi nh©n dÞp thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. b) ChuyÓn nh÷ng th kÌm theo.

c) Vµ tr¶ lêi cho t«i biÕt.

Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i Ngµy 27 th¸ng 2 n¨m 1930

NGUYÔN ¸I QUèC

Bót tÝch tiÕng Ph¸p,

b¶n chôp lu t¹i


___________ 6) Xem Lêi kªu gäi ë tr.810.



§¶NG CéNG S¶N Mü

Ngµy 27-2-1930

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi cho chóng t«i b¸o vµ t¹p chÝ cña §¶ng ®Ó chóng t«i cã thÓ dÞch ®¨ng b¸o cña chóng t«i. §Çu ®Ò vµ tªn b¸o, t¹p chÝ th× nªn gÊp vµo phÝa trong. §ång thêi göi cho chóng t«i mét tê b¸o t s¶n ®Ó c·i víi c¶nh s¸t nÕu chóng ph¸t hiÖn chóng t«i nhËn b¸o §¶ng.

Lêi chµo céng s¶n Thay mÆt §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng

NGUYÔN ¸I QUèC

§Þa chØ cña t«i:


Sè nhµ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI §åNG CHÝ S¤TA

Liªn ®oµn chèng ®Õ quèc - BÐclin

Ngµy 27-2-1930

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, T«i ®ang ë Trung Quèc. Khã cã thÓ viÕt dµi cho ®ång chÝ lóc nµy. ChØ v¾n t¾t mÊy ch÷. a) §¶ng ®· ®îc thµnh lËp ë §«ng D¬ng. b) Cã thÓ hai tuÇn n÷a t«i sÏ viÕt cho ®ång chÝ dµi h¬n. Hai th¸ng n÷a sÏ cã nh÷ng tin vui cho Liªn ®oµn. c) §ång chÝ cã nhËn ®îc tÊt c¶ th tõ t«i göi cho ®ång chÝ kh«ng?

d) Göi cho t«i nh÷ng §iÒu lÖ, C¬ng lÜnh, tµi liÖu cña Liªn ®oµn, bá vµo phong b× cña mét hiÖu bu«n vµ göi ®Õn ®Þa chØ sau ®©y:

¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M Hoa Phong c«ng ty,

136, ®êng Wan Chai, Hång C«ng. e) Göi cho t«i c¶ b¸o ¶nh cña Cøu tÕ c«ng nh©n. §©y

chØ lµ "mµn khãi" ®Ó nhËn çc b¸o kh¸c. §ång chÝ göi b¸o ®ã cho t«i theo ®Þa chØ:

¤ng Lý, H¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, 53 phè Uynhªm, Hång C«ng.

f) Cho t«i ®Þa chØ cña mét tê b¸o Ên §é tèt nhÊt.


g) Ýt l©u n÷a, t«i sÏ göi cho ®ång chÝ nh÷ng phong b× ®Ó ®Ò nghÞ ®ång chÝ chuyÓn ®Õn nh÷ng ®Þa chØ kh¸c nhau, ngoµi phong b× ghi çc ký hiÖu sau ®©y: G lµ ®Ó göi cho b¸o TiÕng cßi (M¸txc¬va) P lµ ®Ó göi cho b¸o Sù thËt (M¸txc¬va) I lµ ®Ó göi cho t¹p chÝ Th tÝn quèc tÕ (BÐclin) Göi tíi ®ång chÝ vµ Anna nh÷ng kû niÖm çch m¹ng th©n mÕn.

P¤N


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI ÇC §åNG CHÝ LI£N X¤

Ngµy 28-2-1930

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, Ngêi An Nam, nhÊt lµ nh÷ng ngêi lao ®éng, muèn biÕt níc Nga. Nhng çc s¸ch b¸o çch m¹ng ®Òu bÞ ph¸p luËt hµ kh¾c cña ®Õ quèc Ph¸p nghiªm cÊm. H¬n n÷a, c«ng nh©n vµ n«ng d©n An Nam phÇn lín kh«ng biÕt ch÷. Nh÷ng ngêi cã häc chót Ýt kh«ng biÕt thø tiÕng nµo kh¸c ngoµi tiÕng An Nam. NhiÖm vô cña chóng t«i lµ ph¶i nãi víi hä vÒ Tæ quèc ®ã cña giai cÊp v« s¶n nh thÕ nµo. §Ó lµm viÖc nµy t«i cã ý ®Þnh viÕt mét quyÓn s¸ch, - b»ng tiÕng An Nam, ®¬ng nhiªn - díi h×nh thøc: "Nh÷ng kû niÖm vÒ cuéc du lÞch cña t«i". T«i mong r»ng nã sÏ sinh ®éng, hÊp dÉn, dÔ ®äc vµ cã nhiÒu mÈu chuyÖn. §©y lµ §Ò c¬ng cña t«i vÒ cuèn s¸ch ®ã.

I. TR¦íC ÇCH M¹NG

1. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n.

2. Çc tæ chøc çch m¹ng, c«ng t¸c vµ sù hy sinh cña çc tæ chøc ®ã.

3. Sù chuÈn bÞ cho cuéc çch m¹ng.

4. C«ng t¸c bÝ mËt cña R.K.P.

II. TRONG CUéC ÇCH M¹NG

1. Çch m¹ng b¾t ®Çu.

2. §¶ng vµ çc c«ng ®oµn.


3. N«ng d©n, sinh viªn, phô n÷, nhi ®ång tham gia çch m¹ng. 4. Nh÷ng khã kh¨n do bän ®Õ quèc g©y ra, bän ph¶n çch m¹ng Nga, n¹n thiÕu ®ãi, vµ sù anh dòng çch m¹ng. 5. Sù ph¸t triÓn dÇn dÇn cña ®Êt níc X«viÕt. 6. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn2 (®êi sèng thùc).

III. NGµY NAY

1. Tæ chøc ChÝnh phñ X«viÕt. 2. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh,

phô n÷, sinh viªn, nhi ®ång, phô l·o, v.v.. §¹i häc c«ng nh©n, trêng §¶ng, v.v..

3. §êi sèng trong çc nhµ m¸y, tr¹i lÝnh, trêng häc (gi¸o dôc, gi¶i trÝ, nghØ hÌ, v.v.). 4. H«n nh©n vµ nhµ ë. 5. Çc hîp t¸c x·. 6. Phó n«ng vµ con bu«n.

7. VÊn ®Ò ruéng ®Êt. 8. KÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi3 vµ cña kÕ ho¹ch 5 n¨m. 9. Quèc tÕ céng s¶n4, Quèc tÕ C«ng héi5, Quèc tÕ N«ng d©n6 (sè héi viªn vµ çc níc tham gia). 10. R¹p h¸t, bÖnh viÖn, nhµ trÎ, v.v.. 11. Sè liÖu so s¸nh (1914-1930) vÒ: a) sè tæ chøc c«ng nh©n vµ n«ng d©n, thµnh viªn cña çc tæ chøc nµy; b) vÒ sè trêng häc vµ sè häc sinh; c) vÒ bÖnh viÖn vµ çc c¬ quan x· héi kh¸c; d) sè c«ng nh©n vµ n«ng d©n biÕt ch÷; e) s¶n xuÊt trong níc.

v.v., v.v.. B©y giê cã hai vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra: 1. Tµi liÖu: T«i kh«ng cã g× c¶. T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ cung cÊp cho t«i tµi liÖu b»ng tiÕng Ph¸p hay tiÕng Anh. Göi ®Õn

cho Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. §Ò ngoµi b×: Göi «ng VÝcto L¬b«ng, 123 - §¹i lé Céng hoµ, Pari, Ph¸p, víi c©u ghi: "Nhê chuyÓn ngay tøc kh¾c". 2. ViÖc in: ë ®©y chóng t«i chØ cã poly-copie nªn chØ cã thÓ in nhiÒu nhÊt lµ mét tr¨m b¶n. Ch÷ çi ViÖt Nam gièng nh ch÷ çi Latinh víi mét sè dÊu phô, vÝ dô: a µ ¸ © ¹ ·, v.v., khi viÕt xong cuèn s¸ch, chóng t«i cã thÓ in ë n¬i çc ®ång chÝ ®îc kh«ng? T«i tin tëng ë ®ång chÝ vÒ mÆt tµi liÖu còng nh vÒ nh÷ng lêi khuyªn cÇn thiÕt. H·y tr¶ lêi cho t«i theo ®Þa chØ trªn.

Lêi chµo céng s¶n anh em

NGUYÔN ¸I QUèC


b¶n chôp lu t¹i




§¶NG CéNG S¶N ANH ë QUèC TÕ CéNG S¶N

§ång chÝ th©n mÕn, T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ göi cho chóng t«i b¸o La Vie OuvriÌre vµ t¹p chÝ cña Quèc tÕ C«ng héi ®á. Çc b¸o chÝ ®ã sÏ d¸n tem Ph¸p vµ tªn çc b¸o ph¶i giÊu kÝn. §ång thêi göi cho chóng t«i bÊt kú mét tê b¸o t s¶n nµo (nhËn ë b¸o La Vie OuvriÌre). §iÒu nµy lµ ®Ó chèi c·i nÕu c¶nh s¸t thÊy r»ng chóng t«i nhËn çc b¸o chÝ "lËt ®æ".

Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i Ngµy 28 th¸ng 2 n¨m 1930 Thay mÆt §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (§«ng D¬ng)

NGUYÔN ¸I QUèC §Þa chØ cña t«i:


sè nhµ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.


b¶n chôp lu t¹i


B¸O ÇO GöI QUèC TÕ CéNG S¶N

VÒ PHONG TRµO ÇCH M¹NG ë AN NAM

Tõ khi ®Õ quèc Ph¸p x©m chiÕm An Nam, trong níc, lu«n

lu«n cã phong trµo quèc gia. Nhng tríc n¨m 1905, ®ã lµ

mét sù hçn hîp gi÷a chñ nghÜa ph¶n ®Õ, chèng c«ng gi¸o vµ

CÇn V¬ng7. Tuy vËy, lóc ®ã kh«ng cã phong trµo quÇn

chóng, kh«ng cã mét tæ chøc nµo nh mét ®¶ng. Ngän cê d©n

téc do Hoµng Hoa Th¸m n¾m, cïng víi mét sè Ýt ngêi cã

tinh thÇn kiªn quyÕt vµ ®îc sù gióp ®ì cña n«ng d©n, ®·

®¸nh chiÕm Yªn ThÕ vµ tiÕn hµnh çc cuéc chiÕn ®Êu chíp

nho¸ng chèng nhµ cÇm quyÒn Ph¸p. Bän Ph¸p kh«ng thÓ

tiªu diÖt ®îc Hoµng Hoa Th¸m, do ®ã nh©n d©n tin r»ng

Hoµng Hoa Th¸m lµ thÇn th¸nh, biÕt tríc ®îc mäi viÖc.

N¨m 1911, bän Ph¸p thuª mét tªn ph¶n béi ®Çu ®éc Hoµng

Hoa Th¸m. N¨m 1905, th¾ng lîi cña NhËt ®èi víi Nga ®· cã

tiÕng vang to lín ë An Nam. Nh©n d©n nãi r»ng: "Ngêi da vµng kh«ng cßn kÐm ngêi da tr¾ng". Hä cho NhËt lµ kÎ v« ®Þch cña tù do ë çc níc ch©u ¸. Thªm vµo tinh thÇn ®ã, nÒn v¨n häc c¶i l¬ng Trung Hoa cña L¬ng Kh¶i Siªu vµ Khang H÷u Vi ®· ®a tinh thÇn d©n téc An Nam lªn ®é cao. Sau ®ã b¾t ®Çu cã cuéc ®i ra níc ngoµi cña tÇng líp trÝ thøc sang NhËt B¶n. Nh÷ng ngêi ®i ra níc ngoµi ®ã cã tæ chøc mét ®¶ng, cã mét hoµng th©n lµm chñ tÞch vµ mét nhµ v¨n hµo næi tiÕng (Phan Béi Ch©u) lµm tæng th ký. §¶ng nµy còng nh hy väng vµo sù gióp ®ì cña NhËt B¶n ®· kh«ng kÐo dµi ®îc l©u. NhËt B¶n lîi dông phong trµo ®ã ®Ó do¹ Ph¸p vµ buéc Ph¸p ph¶i ký mét hiÖp íc (1907) cho NhËt cã quyÒn ®a qu©n ®éi sang An Nam khi xø thuéc ®Þa nµy cã triÖu chøng n¸o ®éng, chóng trôc xuÊt sinh viªn An Nam ra khái níc NhËt. Mét sè nh÷ng ngêi xuÊt d¬ng trë vÒ An Nam bÞ


giam mét thêi gian, hoÆc quay l¹i lµm gi¸n ®iÖp cho chÝnh phñ thùc d©n. Mét sè sang Trung Quèc. Cßn hoµng th©n lµm chñ tÞch ®¶ng vÉn cßn ë NhËt sèng díi sù kho¶n ®·i cña bän quý téc NhËt B¶n, bän nµy cÊp cho mçi th¸ng 50 yªn. §¶ng Quang phôc hoÆc §¶ng Quèc d©n ®Õn ®©y chÊm døt.

N¨m 1908, mét cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n næ ra trong toµn quèc, nh÷ng ngêi b·i c«ng ë mçi huyÖn tËp hîp l¹i b¾t mét sè bän thu thuÕ chî bá vµo bao vµ nÐm xuèng s«ng, b¾t çc quan l¹i ë huyÖn ®a lªn tØnh vµ trao tr¶ l¹i cho chÝnh quyÒn Ph¸p, giÕt mét sè c¶nh s¸t vµ ph¸ mét vµi tr¹m c¶nh s¸t. Ngoµi ra nh÷ng ngêi b·i c«ng tá ra «n hoµ vµ hä kh«ng cã vò khÝ. §Æc ®iÓm cña cuéc b·i c«ng lµ lßng c¨m thï ®Æc biÖt híng vµo quan l¹i An Nam lµm c«ng cô tèi ®¾c lùc cho chÝnh quyÒn vµ lµ nh÷ng kÎ g©y ra khæ cùc. Nh÷ng ngêi b·i c«ng ®ßi mét çch «n hoµ bän Ph¸p ph¶i rót nh÷ng quan l¹i ®ã ®i vµ ph¶i gi¶m thuÕ ®iÒn thæ. §Ó biÓu thÞ sù ®oµn kÕt, mäi ngêi b·i c«ng ®Òu c¾t tãc ng¾n (ngêi An Nam quen ®Ó tãc dµi nh ngêi Sik ë Ên §é) vµ gäi nhau lµ anh em. Cuéc b·i c«ng kÐo dµi ba bèn ngµy vµ cuèi cïng bÞ ®µn ¸p b»ng nhiÒu cuéc chÐm giÕt ®Ém m¸u. Bän Ph¸p gäi cuéc b·i c«ng ®ã lµ "cuéc b¹o ®éng cña nh÷ng anh em tãc ng¾n". Sau ®ã lµ giai ®o¹n khñng bè tr¾ng. TÊt c¶ nh÷ng ngêi c¾t tãc ng¾n ®Òu bÞ b¾t. TÊt c¶ nh÷ng ngêi trÝ thøc nµo cã ®«i chót tiÕng t¨m ®Òu bÞ ®a ®i ®µy. TÊt c¶ çc trêng t thôc ®Òu bÞ ®ãng cöa vµ tÊt c¶ çc s¸ch b¸o níc ngoµi ®Òu bÞ cÊm. TÊt c¶ nh÷ng ngêi l·nh ®¹o hoÆc bÞ coi lµ ngêi l·nh ®¹o - kho¶ng 200 - ®Òu bÞ chÆt ®Çu. ThuÕ m¸ t¨ng. N¨m 1910, binh sÜ An Nam ë Hµ Néi cã tæ chøc mét cuéc ®Çu ®éc8 tÊt c¶ ngêi Ph¸p ë trong thµnh phè. Binh lÝnh vµ sÜ quan Ph¸p ®ang ¨n c¬m tèi nh thêng lÖ, mét sè ®· thÊy buån ngñ. Ngêi ®éi An Nam ®· cã mÆt ë ®ån vµ s½n sµng ra lÖnh khëi nghÜa. BÊt chît mét ®¹i uý Ph¸p ®Õn tr¹i, ngõng b÷a c¬m tèi vµ cho b¸o ®éng. Çc binh sÜ çch m¹ng bÞ mét tªn ®Çy tí cña tªn ®¹i uý ph¶n béi. Cuéc ®Çu ®éc bÞ ®µn ¸p rÊt tµn nhÉn. Nh÷ng ngêi l·nh ®¹o bÞ b¾t ngåi trªn mòi lìi lª vµ dïng k×m nguéi røt tõng miÕng thÞt mét. Cha mÑ hä ph¶i chøng kiÕn cuéc tµn s¸t vµ lÔ chÆt ®Çu. §Çu cña ph¹m nh©n bÞ c¾m vµo ®Çu gËy tre ®Æt ë nh÷ng ®êng phè ®«ng ngêi

trong nhiÒu ngµy. Nh÷ng ngêi tham gia vô ®Çu ®éc tá ra rÊt dòng c¶m. Khi bän quan l¹i hái, hä chØ tr¶ lêi r»ng: "ChÝnh chóng t«i míi lµ ngêi xö çc anh, chø kh«ng ph¶i çc anh lµ ngêi xö chóng t«i". Trªn ®o¹n ®Çu ®µi, hä nãi víi ngêi An Nam r»ng: "NÕu çc b¹n tiÕp tôc c«ng viÖc cña chóng t«i vµ thµnh c«ng trong c«ng viÖc mµ chóng t«i ®· thÊt b¹i th× chóng t«i chÕt còng vui". N¨m 1911, cã mét vô kh¸c n÷a. Mét tr¸i bom næ ë s©n mét tiÖm cµ phª Ph¸p giÕt chÕt nhiÒu sÜ quan vµ thêng d©n Ph¸p. Nh÷ng ngêi nÐm bom trèn tho¸t, nhng d©n chóng Ph¸p ë Hµ Néi muèn yªu cÇu nhµ cÇm quyÒn "cho mét bµi häc". Do ®ã nhiÒu ngêi An Nam bÞ b¾t vµ bÞ b¾n chÕt. LuËt giíi nghiªm ®îc c«ng bè vµ tiÕp theo sau lµ khñng bè tr¾ng.

N¨m 1915 nhµ çch m¹ng L¬ng Ngäc QuyÕn bÞ b¾t giam ë tØnh Th¸i Nguyªn. Trong khi ë nhµ lao, «ng cã tæ chøc mét cuéc b¹o ®éng. Cuéc b¹o ®éng b¾t ®Çu ë trong nhµ lao sau lan ra thµnh phè. NhiÒu ngêi Ph¸p bÞ giÕt, nhiÒu ngêi kh¸c ph¶i bá ch¹y. Nh÷ng ngêi çch m¹ng chiÕm gi÷ thµnh phè trong nhiÒu tuÇn. Bän Ph¸p ph¸ hÕt lóa m¸ trong tØnh vµ tæ chøc phong to¶. Phong trµo bÞ thiÕu l¬ng thùc nªn ®· thÊt b¹i.

N¨m 1916 l¹i chøng kiÕn mét cuéc khëi nghÜa kh¸c. LÇn nµy lµ nhµ vua An Nam trÎ tuæi khëi ®Çu phong trµo. Bän Ph¸p b¾t hµng ngµn thanh niªn An Nam sang chiÕn trêng Ph¸p vµ Banc¨ng. Nhµ vua cã liªn l¹c bÝ mËt víi binh lÝnh An Nam vµ chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa. Nhng v× bÞ mét tªn quan ph¶n béi nªn nhµ vua bÞ b¾t vµi giê tríc thêi gian ®Þnh næ ra cuéc khëi nghÜa. Nh÷ng ngêi gióp viÖc bÞ chÆt ®Çu vµ nhµ vua bÞ ®a ®i ®µy ë ®¶o Rªuyni«ng ë ch©u Phi. N¨m 1919, nh©n d©n thuéc ®Þa cha biÕt cuéc çch m¹ng Nga, biÕt ®îc mét Ýt th× l¹i bÞ tuyªn truyÒn cña ®Õ quèc xuyªn t¹c thµnh mét viÖc rÊt d· man: "mét ngêi l«ng l¸ c¾n con dao gi÷a hai hµm r¨ng, m¸u me tõ trªn con dao nhá giät xuèng"... Do ®ã tÊt c¶ ®Òu bÞ bµi h¸t tù do cña tæng thèng Uynx¬n mª hoÆc. Còng nh d©n téc TriÒu Tiªn, Ai CËp, Xyri vµ çc d©n téc bÞ ¸p bøc kh¸c, mét sè nh÷ng ngêi quèc gia


ViÖt Nam trÎ tuæi göi mét b¶n yªu cÇu cho Héi nghÞ hoµ b×nh ë VÐcx©y9. Hä nhËn ®îc nh÷ng bøc th rÊt hay cña çc ph¸i ®oµn høa sÏ "chó ý xem xÐt". ThÕ lµ hÕt. Tuy thÕ nh÷ng tê giÊy ng©y th¬ ®ã l¹i ®· g©y ra nh÷ng tiÕng sña ®iªn cuång trªn b¸o chÝ thùc d©n Ph¸p, binh sÜ An Nam ë Ph¸p bÞ lôc so¸t vµ "qu¶n chÕ" nghiªm ngÆt. Tõ n¨m 1920 trë ®i, mét héi tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö quèc gia cña çc thuéc ®Þa ®îc tæ chøc ë Pari. Hä ra mét tê b¸o vµ lµm d luËn bµn t¸n s«i næi10. TÊt nhiªn, ngêi An Nam lµ trung t©m cña tæ chøc Êy. KÕt qu¶ cña tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu rÊt ®îc bän c¶nh s¸t cña "chÝnh quèc" Ph¸p quan t©m. Chóng thuª h¬n mét ngµn lÝnh mËt th¸m míi ®Ó theo dâi nhãm ngêi "b«nsªvÝch" thuéc ®Þa. Nhng rÊt ®óng lµ do hay chöi rña nh÷ng ngêi "b«nsªvÝch" ®ã mµ bän Ph¸p ë çc thuéc ®Þa ®· lµm cho quÇn chóng ph¶i suy nghÜ. QuÇn chóng kh«ng biÕt chñ nghÜa b«nsªvÝch thùc ra lµ g×, nhng hä nãi víi nhau r»ng: "®îc, dï ®ã lµ çi g× ®i n÷a, nhng v× nã kh«ng tèt ®èi víi Ph¸p, th× ph¶i lµ tèt ®èi víi chóng ta". V× vËy bän ®Õ quèc Ph¸p ®· lµm viÖc tuyªn truyÒn céng s¶n nhiÒu h¬n Quèc tÕ thø ba mong muèn. N¨m 1924, tªn toµn quyÒn Ph¸p tõ NhËt B¶n trë vÒ ®Õn Sa DiÖn (Qu¶ng Ch©u), mét ngêi An Nam nÐm mét qu¶ bom vµo tªn ®ã11. NhiÒu ngêi Ph¸p cïng ®i víi h¾n ®· bÞ chÕt, cßn chÝnh h¾n th× kh«ng viÖc g×. Sù viÖc ®ã g©y ra mét sù r¾c rèi gi÷a chÝnh quyÒn ë Qu¶ng Ch©u vµ ngêi Ph¸p. V× viÖc l¹i x¶y ra ë Trung Quèc nªn bän Ph¸p ng¨n ngõa hÕt søc cÈn thËn vµ kh«n khÐo ®Ó tiÕng vang kh«ng ®Õn tai quÇn chóng An Nam. N¨m 1925, ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi7) ®îc thµnh lËp ë Qu¶ng Ch©u12. Héi rÊt tÝch cùc tæ chøc çc líp huÊn luyÖn, ®a thanh niªn tõ An Nam sang häc råi sau khi huÊn luyÖn cÈn thËn l¹i göi hä vÒ níc. NhiÒu ngêi gäi

___________ 7) TiÕng Anh trong nguyªn b¶n viÕt lµ The Annam Young Revolutionary Association.

lµ sinh viªn ®á ®· bÞ b¾t ë biªn giíi vµ bÞ kÕt ¸n tï dµi h¹n. Nhng nhµ trêng vÉn tiÕp tôc c«ng viÖc rÊt cã kÕt qu¶. §iÒu ®ã, céng thªm víi viÖc thèng nhÊt tØnh Qu¶ng §«ng cña Quèc d©n §¶ng Trung Quèc - lóc ®ã lµm rÊt triÖt ®Ó - ®· khiÕn cho ®Õ quèc Ph¸p ë §«ng D¬ng khiÕp sî. Trong t tëng cña nh÷ng ngêi ®øng ra tæ chøc th× Héi nµy sÏ lµ c¬ së cho mét ®¶ng lín h¬n vµ t¬ng lai ®· chøng minh ®iÒu ®ã.

N¨m 1926, cã mét sù thøc tØnh trong toµn quèc tiÕp theo sau çi chÕt cña mét nhµ quèc gia chñ nghÜa giµ - Phan Chu Trinh. Kh¾p trong níc ®Òu cã tæ chøc lÔ truy ®iÖu. Ch÷ "Chñ nghÜa quèc gia" tõ ®ã ®îc nãi vµ viÕt mét çch c«ng khai. Nh÷ng gi¸o viªn Ph¸p t×m çch ng¨n cÊm häc sinh tham gia çc cuéc mÝt tinh ®ã. Nam n÷ häc sinh ë nhiÒu trêng, ®Æc biÖt lµ ë Sµi Gßn lµ n¬i tæ chøc ®¸m tang, ®· tuyªn bè b·i kho¸. 20.000 ngêi ®i theo linh c÷u mang biÓu ng÷ viÕt nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt quèc gia chñ nghÜa. Ngêi An Nam cha hÒ ®îc chøng kiÕn mét viÖc to lín nh vËy bao giê trong lÞch sö.

Còng trong kho¶ng thêi gian ®ã, viÖc b¾t mét nhµ çch m¹ng l·o thµnh kh¸c - Phan Béi Ch©u - l¹i lµ mét dÞp míi ®Ó bïng næ ý thøc quèc gia. Tríc kia, viÕt tªn Phan Béi Ch©u ®· lµ ph¹m téi. §Õn nay, mäi ngêi nãi ®Õn mét çch mÕn phôc v× Phan Béi Ch©u lµ tiªu biÓu cho chñ nghÜa quèc gia. NhiÒu tæ chøc göi kiÕn nghÞ yªu cÇu nhµ cÇm quyÒn Ph¸p ph¶i th¶ «ng ra. §Æc biÖt, sinh viªn ®· tá ra rÊt tÝch cùc. Khi toµn quyÒn Varen (®¶ng viªn §¶ng X· héi Ph¸p) ®Õn, hä tæ chøc çc cuéc biÓu t×nh mang khÈu hiÖu "Nhµ x· héi Varen mu«n n¨m!"; "Th¶ Phan Béi Ch©u!"; "§¶ ®¶o chñ nghÜa thùc d©n tµn ¸c!". Phong trµo lªn cao ®Õn nçi toµ ¸n ®Æc biÖt Ph¸p tríc ®©y ®· kÕt ¸n tö h×nh nay l¹i ph¶i th¶ Phan Béi Ch©u ra. Bªn c¹nh ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi cßn cã ba nhãm chÝnh trÞ: nhãm Thanh niªn ë Nam Kú, T©n ViÖt ë Trung Kú vµ An Nam Quèc d©n ®¶ng ë B¾c Kú. Nhãm thø


nhÊt gåm phÇn lín lµ thanh niªn sinh viªn; nhãm thø hai lµ trÝ thøc; nhãm thø ba lµ tiÓu t s¶n. Nhãm cuèi cïng tÝch cùc h¬n nªn vÒ sè lîng vµ vÒ chÝnh trÞ m¹nh h¬n hai nhãm trªn. Nhãm ®ã gåm chñ yÕu nh÷ng nh©n viªn trong chÝnh quyÒn Ph¸p: gi¸o viªn, phiªn dÞch, c«ng chøc nhá, v.v.. Nhãm ®ã cã chi nh¸nh kh¾p trong níc. Tuy nhiªn, tõ ®Çu ®Õn cuèi, nh÷ng tæ chøc nµy kh«ng thÊy cã ho¹t ®éng chÝnh trÞ g×, hä kh«ng cã ®ñ th× giê.

N¨m 1929, ®Õ quèc Ph¸p b¾t ®Çu tiÕn c«ng çc tæ chøc ®ã. Cuéc tÊn c«ng b¾t ®Çu b»ng kho¶ng 300 vô b¾t bí ë Nam Kú ®Ó ®µn ¸p nhãm Thanh niªn. TiÕp ®ã lµ ë B¾c Kú cã h¬n 800 vô b¾t bí. HÇu hÕt An Nam Quèc d©n ®¶ng bÞ lät vµo líi. Sau ®ã cuéc tÊn c«ng híng vµo ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi vµ T©n ViÖt ë Trung Kú víi h¬n 400 vô b¾t bí. TÊt c¶ n¹n nh©n cña cuéc khñng bè tr¾ng, héi viªn cña ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi, nÕu bÞ ph¸t hiÖn (®óng hoÆc sai) lµ céng s¶n th× ®Òu bÞ tra tÊn nÆng nÒ h¬n nh÷ng ngêi kh¸c; ®èi víi nh÷ng ngêi ®ã chØ cã tö h×nh vµ tï chung th©n. ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi - nhê ph¬ng ph¸p tæ chøc - nªn bÞ thiÖt h¹i Ýt h¬n çc nhãm kh¸c vÒ sè lîng. Quèc d©n ®¶ng trë nªn manh ®éng ®· tæ chøc vô b¹o ®éng qu©n sù võa råi ë B¾c Kú (10-2-1930). NÕu b¸o chÝ nãi ®óng th× 13 ®¶ng viªn, trong ®ã cã c¶ l·nh tô Quèc d©n ®¶ng ®· bÞ b¾n chÕt. Sau trËn ®µn ¸p ®ã, ®¶ng nµy rÊt khã phôc håi13. Kho¶ng th¸ng 5 n¨m 1929, ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi häp Héi nghÞ toµn quèc. §¹i biÓu B¾c Kú ®Ò nghÞ tæ chøc ngay mét ®¶ng céng s¶n. Çc ®¹i biÓu kh¸c ®Ò nghÞ sau nµy h·y tæ chøc. Nhãm B¾c Kú bá héi nghÞ ra vÒ vµ tæ chøc mét ®¶ng (§«ng D¬ng). Mét sè kh¸c, sau ®ã ®· tæ chøc mét ®¶ng kh¸c (An Nam). §ã lµ mèi bÊt hoµ ®Çu tiªn. Nhãm B¾c Kú t×m hÕt çch ®Ó ph¸ ho¹i ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi v× hä cho r»ng: Héi ®ã qu¸ ®«ng vµ c¬ héi chñ nghÜa nªn nã cã thÓ lµm lu mê ¶nh hëng vµ c«ng t¸c cña §¶ng céng s¶n trong quÇn chóng. Nhãm An Nam ra søc gi÷

cho ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi tiÕp tôc ho¹t ®éng v× hä cho r»ng: Héi cã thÓ lîi dông ®Ó tËp häp tÇng líp trÝ thøc vµ giai cÊp tiÓu t s¶n. §ã lµ mèi bÊt hoµ thø hai. C¶ hai ®Òu cè thèng nhÊt nhau l¹i, nhng cµng cè g¾ng bao nhiªu th× cµng hiÓu lÇm nhau bÊy nhiªu vµ hè s©u ng¨n çch ngµy cµng réng bÊy nhiªu.

Mét mÆt hä c«ng kÝch lÉn nhau, tuy nhiªn mÆt kh¸c c¶ hai l¹i ®Òu c«ng t¸c trong c«ng nh©n, n«ng d©n vµ sinh viªn, tæ chøc çc cuéc ®×nh c«ng, r¶i truyÒn ®¬n, v.v.. NhiÒu th× giê vµ søc lùc ®· bÞ l·ng phÝ v× sù rèi ren chia rÏ ®ã, ®¶ng viªn cña mçi bªn ®Òu bÞ thiÖt h¹i, chØ trÝch lÉn nhau lµ kh«ng b«nsªvÝch, v.v.. MÆc dÇu hoµn c¶nh bÊt hîp ph¸p vµ nh÷ng khã kh¨n vÒ chÝnh trÞ vµ tµi chÝnh, hä ®· xuÊt b¶n Ýt nhÊt lµ 11 tê b¸o. Hä còng cßn m¾c nhiÒu khuyÕt ®iÓm n÷a. ThÝ dô khi mét cuéc ®×nh c«ng næ ra, hä ph¸t ngay ra nh÷ng truyÒn ®¬n cã in dÊu x«viÕt. Cã khi, víi mét nhãm ngêi ®×nh c«ng, hä còng ®Þnh tæ chøc x«viÕt. HoÆc hä biÕt b¾t ®Çu tæ chøc mét cuéc ®×nh c«ng nh thÕ nµo nhng kh«ng biÕt lµm thÕ nµo ®Ó thu ®îc kÕt qu¶ tèt. HoÆc hä v« s¶n ho¸ trÝ thøc b»ng çch b¾t nh÷ng ngêi trÝ thøc kÐo xe vµ, v.v..

§Æc ®iÓm næi bËt çc ho¹t ®éng cña hä ®îc thÊy râ trong dÞp lÔ kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng Mêi. Trong dÞp nµy, bän Ph¸p ®· huy ®éng tÊt c¶ c¶nh s¸t, hiÕn binh, d©n vÖ vµ mét bé phËn qu©n ®éi. LuËt giíi nghiªm ®îc c«ng bè vµ c¶nh vÖ vò trang ®i tuÇn tiÔu trong çc thµnh phè còng nh çc lµng m¹c. Chóng sî mét cuéc khëi nghÜa. MÆc dÇu cã sù kiÓm so¸t nghiªm ngÆt, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng viÖc cña m×nh. TruyÒn ®¬n r¶i kh¾p n¬i, biÓu ng÷ ®á ch¨ng qua çc ®êng phè, khÈu hiÖu d¸n trªn têng, cê ®á treo trªn c©y hoÆc trªn nãc nhµ vµ trªn d©y ®iÖn. Mét vµi

ngêi lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®· bÞ b¾t khi ®ang ë trªn cµnh c©y. Cuéc tæ chøc lÔ ®ã ®· t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn quÇn chóng.


Ngµy nay çc nhãm céng s¶n ®· thèng nhÊt vµo mét ®¶ng, ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh sÏ tèt h¬n tríc nhiÒu. Nhng bän ®Õ quèc Ph¸p còng kh«ng kh¸c tríc. BÊt kú ai ®Õn mét kh¸ch s¹n còng ®Òu ph¶i ®a thÎ c¨n cíc cã ¶nh cho c¶nh s¸t, giÊy tê ®ã chØ ®îc tr¶ l¹i khi nµo ®i n¬i kh¸c. ë çc lµng, ®µn «ng tõ 18 ®Õn 60 tuæi ph¶i ®i canh g¸c. Suèt ngµy ®ªm ®Òu cã ngêi canh g¸c ë cöa nhµ ga, cæng lµng vµ bÕn s«ng. Mét gi¸o viªn n«ng th«n kh«ng ®îc ®i ra khái nhµ qu¸ 5 kil«mÐt. Mét ngêi (®µn «ng còng nh ®µn bµ) ®i tõ lµng m×nh sang lµng bªn c¹nh còng ph¶i tr×nh thÎ c¨n cíc vµ ¶nh. ë ®©u còng cã mËt th¸m vµ ®ñ çc lo¹i mËt th¸m: mét sè do bän Ph¸p thuª, mét sè kh¸c do quan l¹i trong tØnh, mét sè kh¸c n÷a vÉn do tØnh trëng hoÆc phã tØnh trëng thuª, v.v.. GÇn ®©y (th¸ng 12 n¨m 1929), hai lµng ®· bÞ triÖt h¹ vµ tÊt c¶ d©n c ®Òu bÞ b¾t v× c¶nh s¸t thÊy cã hai ngêi çch m¹ng trèn ë ®ã mµ kh«ng b¾t ®îc! Chóng ta cã thÓ tin tëng ch¾c ch¾n r»ng víi kinh nghiÖm vµ lßng hy sinh, víi quÇn chóng ë bªn c¹nh, nh÷ng ngêi céng s¶n nhÊt ®Þnh sÏ chiÕn th¾ng.

Ngµy 5 th¸ng 3 n¨m 1930


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI §åNG CHÝ ZAO1) Vµ ÇC HäC SINH

VIÖT NAM §ANG HäC ë LI£N X¤

§ång chÝ, 1. Trong níc b©y giê ®· cã ®¶ng thèng nhÊt v÷ng vµng, kh«ng cßn nh÷ng tÖ chia l×a Êu trÜ nh tríc n÷a. 2. §Õn kú héi Quèc tÕ lao ®éng sÏ cã anh em c«ng nh©n qua ®¹i biÓu, vËy ®ång chÝ Zao ph¶i phô tr¸ch phÇn dÞch cho çc ®¹i biÓu ®ã. Tr¸ch nhiÖm ®¹i kh¸i nh sau nµy: A. Bµn víi ®¹i biÓu lµm b¸o ço, råi dÞch ra tiÕng Nga, ®Ó khi khai héi mµ b¸o ço. B. Trong khi diÔn thuyÕt gi÷a héi, hoÆc nãi kh¸c, anh em c«ng nh©n kh«ng quen nãi, th× m×nh ph¶i tuú ®ã mµ thªm th¾t vµo cho cã thÓ thèng. C. Ph¶i chó ý çc viÖc, çc b¸o ço trong ®¹i héi, ®Ó mµ phiªn dÞch vµ gi¶i thÝch kü cµng cho anh em ®¹i biÓu hiÓu. D. Khi ®¹i héi råi, ph¶i dän s¾p tµi liÖu ®Ó cho ®¹i biÓu ®em vÒ b¸o ço trong níc. E. §i ra ngoµi, gÆp nh÷ng viÖc tèt, th× ph¶i b¸o cho anh em ®¹i biÓu chó ý, ®Ó so s¸nh víi t×nh c¶nh trong níc m×nh. GÆp nh÷ng sù kh«ng vÎ vang, nh lang thang, c¬ nhì8), v©n v©n, ph¶i hÕt søc gi¶i thÝch cho anh em hiÓu, chí ®Ó hä cã Ên tîng kh«ng tèt9).

___________ 1) Tøc ®ång chÝ Bïi C«ng Trõng, thêng ®îc gäi lµ Gi¸o v× tríc khi xuÊt d¬ng cã lµm nghÒ d¹y häc. 8) Nguyªn b¶n lµ Besprizorny, nepmen. 9) Nguyªn b¶n viÕt tiÕng Ph¸p lµ mauvaises impressions.


Nãi tãm l¹i lµ lµm sao cho anh em ®¹i biÓu hiÓu, h¨ng h¸i, vµ yªu mÕn X«-Nga, l¹i cã c¶m t×nh víi anh em lao ®éng çc níc. 3. TÊt c¶ anh em häc sinh, nhÊt lµ ngêi phô tr¸ch, ®èi víi ®¹i biÓu lao ®éng ph¶i tá t×nh rÊt th©n mËt. Chí ®Ó ngêi ta tr«ng thÊy sù ph©n biÖt trÝ thøc vµ v« s¶n1). 4. Khi ®¹i héi råi, ®¹i biÓu ®· trë vÒ, th× ®ång chÝ Zao ph¶i gëi th¬ vÒ b¸o ço vµ phª b×nh çc ®¹i biÓu ®ã. Th¬ Êy ®em lªn Bostosny Odel2), nãi gëi cho M.Victor Lebon ë §«ng Ph¬ng bé Thîng H¶i. 5. NÕu ®ång chÝ Zao kh«ng ë Kuvt3) n÷a, th× anh em còng cö mét ®ång chÝ kh¸c phô tr¸ch thÕ. 6. Tµi liÖu b¸o ço, chóng t«i sÏ gëi qua.

Chóc çc ®ång chÝ g¾ng søc! 5430

Thay mÆt §¶NG CéNG S¶N VIÖT

NAM Bót tÝch tiÕng ViÖt,

b¶n chôp lu t¹i


___________ 1) Nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Ph¸p: Intellect vµ prolet. 2) Ban ph¬ng §«ng. 3) Trêng ®¹i häc ph¬ng §«ng.

PHONG TRµO ÇCH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG

Cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n §«ng D¬ng chèng ®Õ quèc Ph¸p ngµy cµng trë nªn quyÕt liÖt h¬n. Chóng t«i ph©n tÝch tõ sù khëi ®iÓm cña phong trµo, b¾t ®Çu tõ th¸ng 5 ®Õn chi tiÕt çc sù kiÖn trong çc cuéc ®Êu tranh gÇn ®©y.

Ngµy

th¸ng

TÝnh chÊt ®Êu tranh §Þa ®iÓm

1-5 B·i c«ng cña thî ®iÖn Thanh Ho¸ (Trung Kú)

1-5 B·i c«ng cña 250 thî ®iÖn Chî Lín (Nam Kú) 1-5 B·i c«ng cña 400 c«ng

nh©n ®êng s¾t Zi-an (Trung Kú)

1-5 B·i c«ng cña 90 c«ng nh©n ®êng s¾t

Th¸p Chµm (Trung Kú)

1-5 BiÓu t×nh cña 250 n«ng d©n

Th¸i B×nh (B¾c Kú)


Nghi Xu©n (Trung Kú)


BÕn Thuû (Trung Kú)


Thanh Ch¬ng (Trung Kú)


Sa §Ðc - Cao L·nh (Nam Kú)


Chî Míi (Nam Kú)


Çc huyÖn Nghi Xu©n, BÕn Thuû, Thanh Ch¬ng thuéc tØnh

NghÖ An, cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn Thanh Ch¬ng, bëi thø

nhÊt lµ ®Þa ph¬ng nµy trong cuéc biÓu t×nh ngµy 1-5 cã 20

ngêi bÞ bän ®Õ quèc giÕt chÕt vµ kho¶ng tõng Êy ngêi bÞ

th¬ng. Thø hai, trong nh÷ng ngµy gÇn ®©y, Thanh Ch¬ng

lµ trung t©m ®Êu tranh nhÊt cña phong trµo n«ng d©n ®Êu

tranh.

ë Th¸i B×nh, trong cuéc biÓu t×nh ngµy 1-5 còng cã 1 ngêi

chÕt vµ 5 ngêi bÞ th¬ng. ë Nghi Xu©n, cã 5 ngêi chÕt vµ 15

ngêi bÞ th¬ng. Sè ngêi bÞ b¾t nhiÒu v« kÓ.

Tõ ®ã, cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n vÉn tiÕp diÔn:

Ngµy 5-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long Xuyªn

(Nam Kú).

Ngµy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Sa §Ðc (Nam

Kú).

Ngµy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 4000 n«ng d©n CÇn Th¬

(Nam Kú).

Ngµy 17-5 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n BÕn Thuû (Trung

Kú).

Ngµy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇn Th¬ (Nam

Kú).

Ngµy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long Xuyªn

(Nam Kú).

Ngµy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n (Nam Kú).

Ngµy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n Chî Lín

(Nam Kú).

Ngµy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1300 n«ng d©n Hãc M«n

(Nam Kú).

Ngµy 31-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇu KÌ (Nam

Kú).

Trong çc cuéc biÓu t×nh nµy (kh«ng tÝnh cuéc biÓu t×nh

ngµy 1-5) cã 10 n«ng d©n bÞ chÕt vµ 20 ngêi bÞ th¬ng nÆng.

Ngµy 1-6 l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n VÜnh Long (Nam Kú).

Ngµy 3-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.500 n«ng d©n Thanh Ch¬ng (Trung Kú).

Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n §øc Hoµ (Nam Kú).

Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n B×nh Ch¸nh (Nam Kú).

Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.500 n«ng d©n Hãc M«n (Nam Kú).

Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Bµ §iÓm (Nam Kú).

Ngµy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 4.000 n«ng d©n Anh S¬n (Trung Kú).

Ngµy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 600 n«ng d©n Nam §µn (Trung Kú).

Ngµy 14-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 200 n«ng d©n T©n An (Nam Kú).

Ngµy 26-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Nghi Léc (Trung Kú).

Ngµy 28-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n Chî Míi (Nam Kú).

Ngµy 30-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Bµ QuÑo (Nam Kú).

Trong çc cuéc biÓu t×nh cña th¸ng 6 cã 10 n«ng d©n bÞ chÕt, 26 ngêi bÞ th¬ng nÆng. Trong thêi gian nµy, chØ cã mét cuéc b·i c«ng ë Nhµ m¸y Diªm, Vinh - NghÖ An (Trung Kú).

Ngµy 2-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Ninh Hoµ (Kh¸nh Hoµ - Trung Kú).

Ngµy 13-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Quúnh Lu (Trung Kú).


Ngµy 20-7 cã cuéc b·i c«ng cña 300 c«ng nh©n C«ng ty dÇu löa ¸ §«ng - Sµi Gßn.

Ngµy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n T©n ThuËn, Sa §Ðc (Nam Kú).

Ngµy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n Cao L·nh (Nam Kú).

Ngµy 24-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Long Xuyªn (Nam Kú). Trong çc cuéc biÓu t×nh nãi trªn, cã 2 cuéc biÓu t×nh ®îc tæ chøc díi d¹ng ph¶n ®èi viÖc cö hµnh ngµy lÔ d©n téc cña Ph¸p trªn ®Êt ViÖt. ë th¸ng 7, cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Cao L·nh cã 3 n«ng d©n bÞ giÕt. Ngµy 25-7, nh÷ng ngêi thî ®iÖn cña thµnh phè HuÕ (Trung Kú) ®· b·i c«ng. Ngµy 1-8, çc ®êng d©y ®iÖn b¸o gi÷a çc tØnh H¶i Phßng vµ Hµ §«ng víi Hµ Néi (B¾c Kú), gi÷a Long Xuyªn vµ Trµ Vinh (Nam Kú) bÞ c¾t ®øt. Nãi ®Õn viÖc næi dËy cña c«ng nh©n, ph¶i chó ý ®Õn çc cuéc ®Êu tranh sau:

- Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n BÕn Thuû (NghÖ An - Trung Kú).

- Cuéc b·i c«ng cña 600 c«ng nh©n Nhµ m¸y rîu ë Chî Lín (Nam Kú). - Cuéc b·i c«ng cña 800 c«ng nh©n C«ng ty dÇu löa ë Sµi Gßn. - Cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n §« L¬ng (NghÖ An - Trung Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Can Léc (Hµ TÜnh - Trung Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Hãc M«n (Nam Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trµ Vinh (Nam Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n T©n ThuËn (Nam Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §øc Hoµ (Nam Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trµ Vinh (Nam Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Bµ §iÓm (Nam Kú).

Trong thêi gian cña cuéc biÓu t×nh ë Trµ Vinh, bän ®Õ quèc ®· giÕt chÕt 3 vµ lµm bÞ th¬ng mét sè n«ng d©n kh¸c. Çc së kiÓm duyÖt ë nhiÒu n¬i kh«ng ®a ra nh÷ng th«ng tin vÒ sè lîng ngêi tham gia ®Êu tranh hoÆc nh÷ng th«ng tin ®ã ®îc c«ng bè víi sè lîng Ýt h¬n thùc tÕ.

Ngµy 9-8, l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ë Bµ §iÓm (Nam Kú).

Ngµy 18-8 cã cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n Can Léc (Trung Kú). Ngµy 22-8 cã cuéc b·i c«ng cña 1.300 c«ng nh©n ë Vinh - NghÖ An (Trung Kú). Ngµy 22-8, 1.500 n«ng d©n ë Cao L·nh - Sa §Ðc (Nam Kú) còng biÓu t×nh. Ngµy 23-8 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Hãc M«n vµ Bµ §iÓm (Nam Kú). Hai cuéc biÓu t×nh cuèi ®Ó tëng nhí tíi X¾cc« vµ Vanxetti. Ngµy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc (Hµ TÜnh - Trung Kú). Ngµy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n Néi Léc (Hµ TÜnh- Trung Kú). Ngµy 30-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n Nam §µn (NghÖ An- Trung Kú). Ngµy 31-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Hng Nguyªn (Trung Kú). Ngµy 1-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n Thanh Ch¬ng (Trung Kú). Ngµy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §ång Híi (Trung Kú). Cïng ngµy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc (Hµ TÜnh - Trung Kú). Ngµy 7-9 cßn cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n Anh S¬n (NghÖ An - Trung Kú).

Ngµy 8-9 vÉn cã biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc.

Cïng 8-9 cã cuéc b·i c«ng cña thî dÖt ë Nam §Þnh (B¾c Kú).


Tõ ngµy 9-8 ®Õn ngµy 31-8, trong çc cuéc biÓu t×nh, cã 2 ngêi n«ng d©n bÞ giÕt. Tõ ngµy 1-5 ®Õn ngµy 8 th¸ng ... (ngµy viÕt b¶n b¸o ço nµy) kh«ng ngµy nµo kh«ng diÔn ra viÖc tuyªn truyÒn çc tµi liÖu çch m¹ng vµ treo cê ®á bóa liÒm. Phong trµo c«ng nh©n, còng nh phong trµo n«ng d©n ë Nam Kú m¹nh h¬n nhiÒu so víi phong trµo ë B¾c Kú. Mµ ë Nam Kú cã nhiÒu xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp h¬n ë Trung Kú - ®iÒu nµy ®· kh«ng lµm c¶n trë viÖc ë Trung Kú cã nhiÒu cuéc b·i c«ng h¬n ë Nam Kú.

§Þa danh Sè cuéc b·i c«ng Sè cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n

B¾c Kú 1 1 Trung Kú 7 20 Nam Kú 5 34

Sè lîng çc cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ®îc ph©n bè

nh sau: ë tØnh NghÖ An: 11 Gia §Þnh: 10

Hµ TÜnh: 8

Sa §Ðc: 6

Chî Lín: 6 Long Xuyªn: 5

CÇn Th¬: 2

Trµ Vinh: 2

VÜnh Long: 1 T©n An: 1

Kh¸nh Hoµ: 1

Qu¶ng B×nh: 1 Th¸i B×nh: 1 Kh¸nh Hoµ vµ Qu¶ng B×nh lµ 2 tØnh ë xa nhau. NghÖ An vµ Hµ TÜnh lµ 2 tØnh n»m kÒ nhau. Çc tØnh cßn l¹i ë Nam Kú

®Òu n»m kÕ tiÕp nhau. Nh×n lªn b¶n ®å, ta thÊy ngay r»ng n¬i cã phong trµo n«ng d©n m¹nh lµ nh÷ng ®Þa h¹t çch nhau kh«ng xa. VÝ dô: tØnh NghÖ An, çc ®Þa h¹t Anh S¬n, Thanh Ch¬ng, Nam §µn, Hng Nguyªn, Nghi Léc lµ çc ®Þa h¹t nèi liÒn nhau, cßn Can Léc lµ mét huyÖn cña tØnh Hµ TÜnh nhng còng n»m s¸t tØnh NghÖ An. TÝnh riªng ë Nam Kú, tæ chøc ®îc 137 ngh×n n«ng d©n. ë Trung Kú, tæ chøc ®îc gÇn 10 ngh×n n«ng d©n, nhng ph¶i lu ý r»ng, trªn ph¬ng diÖn ®Þa h×nh, tæ chøc ®îc n«ng d©n lµ rÊt khã kh¨n. Khñng bè tr¾ng vµ çc ng¨n trë kh¸c lµm cho kh«ng thÓ tæ chøc tËp trung ®îc - ®iÒu kiÖn nh vËy nªn ph¶i cã çc Héi n«ng d©n.

HiÖn nay, trËn ®Êu gi÷a n«ng d©n §«ng D¬ng vµ ®Õ quèc Ph¸p ®ang tËp trung ë ®Þa h¹t Thanh Ch¬ng. §éng lùc cña nã lµ cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n thµnh phè Vinh ngµy 22-8. Khi cuéc b·i c«ng võa næ ra, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· tuyªn truyÒn, vËn ®éng qu¶ng ®¹i n«ng d©n, kªu gäi hä ñng hé nh÷ng ngêi b·i c«ng. B¾t ®Çu tõ ngµy 29-8, n«ng d©n ë vïng Can Léc, Nghi Léc, Hng Nguyªn, Nam §µn, Thanh Ch¬ng ®· tiÕn hµnh hµng lo¹t çc cuéc biÓu t×nh. Nhê vµo sù gióp ®ì cña anh em nµy mµ nh÷ng ngêi b·i c«ng ®· chiÕn th¾ng. Hä ®a ra nh÷ng yªu s¸ch sau:

1. §uæi 2 ngêi thî c¶ ®· ®¸nh ®Ëp c«ng nh©n. 2. NhËn l¹i 2 c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi khái Nhµ m¸y diªm vµo lµm viÖc. 3. Trao cho c«ng nh©n quyÒn lùa chän thî c¶. 4. Kh«ng ®îc ®uæi viÖc c«ng nh©n v× hä tham gia b·i c«ng vµ biÓu t×nh. 5. Th¶ ngay 2 ngêi b·i c«ng ®ang bÞ giam gi÷.

6. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vµ tæ chøc. 7. Gi¶i t¸n çc ®éi tuÇn tra. 8. ChÊm døt ngay trªn thùc tÕ viÖc cö çc ®éi qu©n ®µn ¸p nh÷ng ngêi biÓu t×nh vµ lµm tho¶ ®¸ng çc yªu s¸ch cña


n«ng d©n biÓu t×nh. 9. T¨ng l¬ng vµ ngµy lµm 8 giê. Trong lóc biÓu t×nh, 3.000 n«ng d©n Nam §µn ®· v©y chÆt v¨n phßng viªn quan huyÖn, ph¸ nhµ tï vµ gi¶i tho¸t tï nh©n. ë Thanh Ch¬ng, 20.000 ngêi ®· tham gia vµo cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Tríc khi biÓu t×nh, ®éi vò trang n«ng d©n ®· b¾t gi÷ tÊt c¶ çc ®¶ng viªn cña §¶ng "Loµi ngêi vµ l¬ng tri" (mét tæ chøc ph¸t xÝt). §Ëp ph¸ trô së cña tæ chøc nµy vµ b¾t gi÷ 11 tªn vÖ binh ph¸txÝt, gi¶i bªu tríc d©n chóng kh¾p vïng. N«ng d©n h¨ng h¸i mang 200 cê ®á bóa liÒm, hµng ngò chØnh tÒ kÐo vÒ huyÖn lþ, v©y h·m v¨n phßng quan huyÖn, ®Ëp ph¸ phßng riªng cña quan huyÖn. Nh÷ng ngêi biÓu t×nh ®· ph¸ cöa nhµ tï, gi¶i phãng tï nh©n vµ kiÓm so¸t tÊt c¶ nhµ tï. Mét sÜ quan Ph¸p cã mÆt t¹i ®ã ®· chØ huy mét vµi lÝnh b¶n xø chèng l¹i, nhng khi thÊy mét lùc lîng nhá n«ng d©n võa tíi th× véi vµng bá trèn. Khi ®oµn biÓu t×nh ®i ngang qua tr¹i lÝnh th× kh«ng thÊy mÆt mét sÜ quan Ph¸p nµo, nhng nh÷ng ngêi lÝnh b¶n xø th× ®· s½n sµng nh¶ ®¹n. Lóc ®ã 2 thanh n÷ n«ng d©n bíc lªn tríc ®oµn biÓu t×nh, híng th¼ng vµo nh÷ng ngêi lÝnh ®ã vµ nãi r»ng, nÕu nh hä cè t×nh b¾n vµo nh÷ng ngêi n«ng d©n, tríc hÕt h·y b¾n hä (2 c« g¸i) ®·. Nh÷ng ngêi lÝnh dao ®éng vµ trë thµnh th©n thiÖn víi nh÷ng ngêi biÓu t×nh. Cuéc diÔu hµnh l¹i tiÕp tôc. N«ng d©n ®· ®a ra nh÷ng yªu s¸ch sau: 1. Th¶ tù do cho nh÷ng ngêi b·i c«ng ë Vinh ®· bÞ b¾t. 2. Kh«ng ®îc ®a lÝnh ra chèng l¹i nh÷ng ngêi b·i c«ng vµ n«ng d©n. 3. Kh«ng ®îc cho lÝnh ®µn ¸p çc phong trµo ë n«ng th«n. 4. Kh«ng ®îc ph¸ huû lµng m¹c.

5. Bá chÕ ®é tuÇn canh trong xãm lµng. 6. B·i bá chÕ ®é thuÕ. 7. CÊp ph¸t g¹o cho nh÷ng ngêi n«ng d©n ®ang bÞ ®ãi. 8. Chia ®Êt (mét diÖn tÝch réng) cho bÇn cè n«ng.

9. Huû bá toµ ¸n ®Æc biÖt (toµ ¸n khÈn cÊp). 10. B·i bá ¸n tö h×nh. 11. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vµ liªn hiÖp. 12. Tr¶ tiÒn båi thêng cho gia ®×nh nh÷ng ngêi bÞ chÕt trong çc vô ®µn ¸p. 13. Tr¶ tù do cho tÊt c¶ tï chÝnh trÞ, trong ®ã cã c¶ 12 ngêi míi bÞ kÕt ¸n tö h×nh.

Theo t liÖu chóng t«i hiÖn cã, n«ng d©n ë Nam §µn vµ Thanh Ch¬ng c¬ng quyÕt kh«ng nép thuÕ mµ kh«ng mét ai lµm g× ®îc hä. Hä ®· lÊy tµi s¶n cña bän ®Þa chñ chia cho d©n nghÌo, huû bá tÊt c¶ mäi mÖnh lÖnh, quy ®Þnh cña quan l¹i b¶n xø vµ bän ®Õ quèc Ph¸p. (Hä tæ chøc ra X«viÕt n«ng th«n, hoÆc çc c¬ quan gÇn nh X«viÕt n«ng th«n). N«ng d©n tuyªn bè c«ng khai: "TÊt c¶ chóng t«i ®Òu lµ céng s¶n!".

ChÝnh quyÒn Ph¸p ë §«ng D¬ng ®ang chuÈn bÞ r¸o riÕt mét chiÕn dÞch khñng bè n«ng d©n NghÖ An nãi chung vµ n«ng d©n Thanh Ch¬ng nãi riªng. Mét mÆt, chóng yªu cÇu

chÝnh quyÒn Pari níi réng quyÒn hµnh cña chóng vµ chóng ®· ®îc chÝnh quyÒn Pari cho phÐp. Cïng víi sóng ®¹i liªn, xe t¨ng vµ m¸y bay, chóng ®ang cµy n¸t g¬ng mÆt cña hµng lo¹t çc xãm lµng, gièng nh chóng ®· lµm t¹i lµng "Cæ Am", sau cuéc khëi nghÜa th¸ng Hai ë B¾c Kú. MÆt kh¸c, chóng ®ang mu toan mét trËn ®¸nh lín, huy ®éng nh÷ng ®éi qu©n kh¸t m¸u nhÊt - lÝnh lª d¬ng - ®Ó ®èi phã víi n«ng d©n tØnh nµy. HiÖn nay, h»ng ngµy m¸y bay xuÊt hiÖn trªn çc lµng m¹c, nÐm bom giÕt chÕt nh÷ng ngêi ®ang biÓu t×nh vµ ®èt ph¸ nhµ ë cña n«ng d©n. Chóng muèn huû diÖt hoµn toµn NghÖ An hßng ®e do¹ n«ng d©n çc tØnh kh¸c. Ngoµi ra, ®Õ quèc Ph¸p viÖn cí lµ buéc ph¶i ®µn ¸p çc cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n, chóng ®ang t¨ng thªm qu©n vµo §«ng D¬ng, chuÈn bÞ tÊn c«ng Liªn X«, tÊn c«ng çch m¹ng Trung Quèc vµ chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc trªn Th¸i B×nh D¬ng. Hìi nh÷ng ngêi c«ng nh©n vµ n«ng d©n toµn thÕ giíi!


Nh÷ng ngêi anh em! H·y gióp ®ì c«ng nh©n vµ n«ng d©n §«ng D¬ng, nh÷ng ngêi ®ang ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p!.

2091930

N.A.Q Tµi liÖu tiÕng Nga,

b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI BAN CHÊP HµNH QUèC TÕ

CéNG S¶N

Ngµy 11-9, n«ng d©n Thanh Ch¬ng l¹i biÓu t×nh. Hä xung ®ét víi lÝnh vµ h¬n 20 n«ng d©n bÞ giÕt.

Håi 3 giê s¸ng ngµy 12-9, h¬n 10.000 n«ng d©n Hng

Nguyªn kÐo ®i biÓu t×nh, ph¸ nhµ cña çc nhµ giµu trªn

®êng ®i. LÝnh Ëp ®Õn giÕt 20 ngêi. N«ng d©n tËp hîp ë

huyÖn ®êng, t¹i ®©y hä gÆp kho¶ng 800 n«ng d©n tõ Nam

§µn tíi. Trong khi hai bé phËn cïng nhau tô tËp th× mÊy

chiÕc m¸y bay ®Õn nÐm bom giÕt h¬n 200 ngêi ®µn «ng vµ

®µn bµ. N«ng d©n tiÕp tôc kÐo ®i chiÕm huyÖn ®êng Nam §µn, çch Hng Nguyªn 25 kil«mÐt. Hä tíi ®©y vµo lóc 8 giê tèi vµ b¾t ®Çu v©y ng«i nhµ suèt ®ªm vµ 3 giê s¸ng h«m sau th× bá ®i. HuyÖn ®êng vµ vên do lÝnh Ph¸p canh gi÷. N«ng d©n mÊt h¬n 10 ngêi.

Cïng ngµy, n«ng d©n çc huyÖn Can Léc, CÈm Xuyªn vµ Kú

Anh (tØnh Hµ TÜnh) còng ®i biÓu t×nh.

N«ng d©n Gia §Þnh, Chî Lín vµ T©n An ë Nam Kú còng biÓu

t×nh ngµy 12-9.

Ngµy 17-9, n«ng d©n Gia §Þnh l¹i biÓu t×nh. Ba uû viªn Trung ¬ng tõ Nam Kú ®· tíi ®©y - ngµy 19-9,

chê çc ®ång chÝ tõ B¾c Kú vµ Trung Kú tíi. Chóng t«i lo çc ®ång chÝ nµy sÏ kh«ng tíi, do t×nh h×nh hiÖn nay ë NghÖ An vµ Hµ TÜnh. Chóng t«i ®· chØ thÞ ngay cho çc ®¶ng viªn Nam Kú ë trong níc cè g¾ng hÕt søc m×nh thu xÕp mét cuéc


häp cña Trung ¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh mäi viÖc. Chóng t«i khÈn thiÕt yªu cÇu çc ®ång chÝ lµm nh÷ng viÖc cã thÓ ®îc ®Ó gióp ®ì çc n¹n nh©n cña cuéc ®µn ¸p ®Ém m¸u. §Ò nghÞ cho biÕt ngay chóng t«i ph¶i lµm g× vµ çc ®ång chÝ cã thÓ lµm g× gióp hä th«ng qua tæ chøc Quèc tÕ cøu tÕ ®á. T«i ®· viÕt th sang Xiªm vµ M· Lai kho¶ng mét th¸ng tríc ®©y, nhng cha nhËn ®îc tr¶ lêi.

Lêi chµo anh em 2991930

VÝCTO

T¸i bót: §Ò nghÞ göi cho chóng t«i t¹p chÝ Inprekorr1) Tµi liÖu tiÕng Anh,

b¶n chôp lu t¹i

ViÖn LÞch sö §¶ng.

___________ 1) Díi T¸i bót cßn cã bót tÝch ch÷ H¸n lµ: 10/X ®Õn Qu¶ng §«ng, giao §ång Quýnh mang ®Õn 10/X.

TH¦ GöI QUèC TÕ N¤NG D¢N

Çc ®ång chÝ th©n mÕn! V× liªn l¹c khã kh¨n nªn tríc ®©y t«i cha cã thÓ b¸o ço ®Ó çc ®ång chÝ biÕt vÒ phong trµo n«ng d©n ë §«ng D¬ng. Phong trµo Êy ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn, tãm t¾t nh sau: ®Õn ngµy 1-5, phong trµo míi b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc biÓu t×nh nhá vµ hiÖn nay ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh chãng. ë Nam Kú, mÆc dÇu bÞ ®Õ quèc Ph¸p ®µn ¸p ®Ém m¸u, nhng n«ng d©n b¶y tØnh (Gia §Þnh, Chî Lín, VÜnh Long, Sa §Ðc, BÕn Tre, Thñ DÇu Mét, Mü Tho) vÉn ®Êu tranh liªn tiÕp vµ anh dòng. Trong hÇu hÕt çc cuéc biÓu t×nh, ®Òu cã nhiÒu ngêi bÞ th¬ng, bÞ giÕt vµ bÞ b¾t. Nh÷ng ngêi bÞ b¾t ®Òu bÞ kÕt ¸n tõ 5 ®Õn 10 n¨m tï khæ sai. Phong trµo lan sang Trung Kú b¾t ®Çu b»ng nhiÒu cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ lín næ ra trong ngµy 1-8; tuy cã chËm h¬n çc n¬i, nhng ë ®©y, phong trµo réng lín vµ m·nh liÖt. Kh«ng kÓ nh÷ng cuéc ®Êu tranh vµ biÓu t×nh ®· næ ra tõ tríc ngµy 20-8-1930, n«ng d©n hai tØnh NghÖ An vµ Hµ TÜnh tæ chøc liªn tiÕp nh÷ng cuéc biÓu t×nh lín hëng øng c«ng nh©n b·i c«ng ë Vinh, BÕn Thuû (tØnh lþ vµ trung t©m c«ng nghiÖp ë NghÖ An). Tõ 20-8 ®Õn 6-10-1930, cã 39 cuéc biÓu t×nh vµ mÝttinh bao gåm 69.350 n«ng d©n, trong ®ã cã nh÷ng cuéc tõ 20.000 ®Õn 30.000 ngêi tham dù. HiÖn nay, ë mét sè lµng ®á, X«viÕt n«ng d©n ®· ®îc thµnh lËp. Tõ ngµy 1-5 ®Õn ngµy 1-10, h¬n 50.000 n«ng d©n ®· vµo N«ng héi (Nam Kú 15.000, Trung Kú 35.000). §Õ quèc Ph¸p khñng bè phong trµo n«ng d©n d÷ déi cha tõng thÊy. Nh ë NghÖ An chØ trong mét cuéc biÓu t×nh ë phñ


Hng Nguyªn, m¸y bay th¶ bom giÕt chÕt 171 n«ng d©n. ë Thanh Ch¬ng (mét huyÖn kh¸c ë NghÖ An), 103 ngêi bÞ b¾n chÕt trong mét lóc. Riªng tØnh NghÖ An ®· cã 393 ngêi bÞ giÕt trong 7 cuéc biÓu t×nh, nhiÒu lµng ®á bÞ triÖt h¹ vµ ®èt trôi. MÆc dÇu bÞ ®µn ¸p d· man, phong trµo vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn: chøng cí lµ n«ng d©n ë B¾c Kú tõ tríc vÉn im lÆng, nay còng ®· b¾t ®Çu ®Êu tranh (tØnh Th¸i B×nh, Hµ Nam, KiÕn An). T«i sÏ b¸o ço chi tiÕt h¬n víi çc ®ång chÝ vÒ vÊn ®Ò nµy. S¾p tíi ®©y, chóng t«i sÏ tæ chøc §¹i héi n«ng d©n lÇn thø nhÊt. Yªu cÇu çc ®ång chÝ cho ý kiÕn vµ chØ thÞ cÇn thiÕt, kÌm theo mét bøc th cæ vâ göi cho §¹i héi Êy. Yªu cÇu tr¶ lêi cho chóng t«i qua Quèc tÕ Céng s¶n vµ theo chóng t«i nghÜ, nÕu Quèc tÕ N«ng d©n cã thÓ gióp ®ì gÊp cho çc n¹n nh©n bÞ khñng bè th× rÊt hay.

Ngµy 5 th¸ng 11 n¨m 1930 ¸I QUèC

Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,

b¶n chôp lu t¹i


PHONG TRµO ÇCH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG

Sù bãc lét v« nh©n ®¹o cña chñ nghÜa t b¶n ë thuéc ®Þa lµm cho nh÷ng ngêi c«ng nh©n sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng chÞu næi. Sù tËp trung rÊt lín çc ®Êt ®ai vµo tay ngêi Ph¸p vµ giai cÊp ®Þa chñ b¶n xø khiÕn cho t×nh c¶nh cña trung n«ng vµ bÇn n«ng tåi tÖ ®i. Sù mÊt mïa liªn tiÕp vµ gi¸ sinh ho¹t cao gia t¨ng sù khèn cïng vµ sù ®au khæ cña quÇn chóng lao ®éng. TÊt c¶ ®iÒu nµy kh¬i s©u thªm m©u thuÉn gi÷a nh÷ng kÎ ¸p bøc vµ bãc lét víi ngêi bÞ ¸p bøc vµ bÞ bãc lét, vµ lµm cho tinh thÇn ®Êu tranh cña nh÷ng ngêi sau nµy s©u s¾c.

Do sù kiÓm duyÖt ngÆt nghÌo vµ nh÷ng khã kh¨n vÒ th«ng tin, t«i kh«ng cã nh÷ng b¶n thèng kª s¸t ®óng vÒ nh÷ng cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ®· diÔn ra ë §«ng D¬ng suèt c¶ n¨m 1930. Theo nh chóng t«i biÕt sè liÖu vÒ nh÷ng cuéc xung ®ét, tõ cuèi th¸ng 5 ®Õn cuèi th¸ng 12 nh sau: Sè cuéc biÓu t×nh Sè n«ng d©n tham gia Th¸ng 5 17 13.950 Th¸ng 6 10 15.300 Th¸ng 7 3 1.100 Th¸ng 8 15 30.300 Th¸ng 9 58 166.070 Th¸ng 10 68 37.630 Th¸ng 11 31 19.660 Th¸ng 12 16 (chØ tÝnh ®Õn 20-

12) 13.000

Tæng céng 218 295.0101)

1) ë ®©y cã sù nhÇm lÉn nhng chóng t«i in theo b¶n gèc (B.T). Trong sè 218 cuéc biÓu t×nh nµy, th× 3 ®Ó gi¶i phãng tï chÝnh


trÞ b»ng çch ph¸ nhµ giam cña huyÖn; 45 víi yªu s¸ch thuÇn tuý kinh tÕ, hoÆc ®ßi khai hoang ®Êt cho n«ng d©n nghÌo hay tõ chèi ®ãng thuÕ; 5 ®Ó lµm lÔ kû niÖm ngµy 1-5; 5 cuéc suèt ngµy 1-8; 8 cuéc nh»m lµm lÔ kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng Mêi; 4 cuéc ®Ó tëng nhí khëi nghÜa Qu¶ng Ch©u; 7 cuéc thuÇn tuý ®Ó chèng bän quý téc. Ngoµi ra cßn cã 141 cuéc biÓu t×nh chèng ®Õ quèc víi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau: cã mét sè cuéc biÓu t×nh thuÇn tóy chèng ®Õ quèc, nh÷ng cuéc kh¸c ®Ó tá t×nh ®oµn kÕt víi nh÷ng lµng bÞ lÝnh Ph¸p tµn ph¸ vµ huû diÖt hay tëng niÖm nh÷ng n«ng d©n bÞ ®Õ quèc Ph¸p s¸t h¹i, b»ng çch ph¸ nhµ m¸y rîu hay ®èt çc danh s¸ch d©n ®oµn (tuÇn lµng), ®Ó ®Èy lïi bän ®¸nh ®Ëp ngêi ë thµnh phè hay ®Ó ñng hé §¶ng céng s¶n, v.v., v.v.. Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, cã 58 cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh cña c«ng nh©n. §Çu th¸ng 5 9

" 6 1

" 7 1

" 8 7 (3 cuéc suèt ngµy 1-8)

" 9 7

" 10 10

" 11 12 (7 cuéc nh»m kû niÖm

Çch m¹ng Th¸ng Mêi)

" 12 1 Nh÷ng cuéc b·i c«ng lín nhÊt lµ: b·i c«ng cña thî dÖt vµo

ngµy 1-5, cã 4.000 c«ng nh©n tham gia; tæng b·i c«ng ë Vinh tõ ngµy 22-8 ®Õn ngµy 1-9 cã 1.200 c«ng nh©n tham gia; vµ CÈm Ph¶ 5.000 c«ng nh©n má b·i c«ng ®Ó kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng Mêi.

§«i khi nh÷ng ngêi b·i c«ng ®îc th¾ng lîi, nhng th¾ng lîi cuèi cïng kh«ng ®¹t bëi v× nhµ t b¶n chØ nhËn nh÷ng yªu s¸ch cña c«ng nh©n ®Ó cã th× giê chuÈn bÞ cuéc ph¶n c«ng cña nã. VÝ dô, trong lóc b·i c«ng ë Vinh, c«ng nh©n cã ®îc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hä ®ßi; nhng chõng sau mêi ngµy,

bän chñ ®· trë mÆt vµ 200 c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi. ChÞu ¶nh hëng tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng, häc sinh còng ho¹t ®éng trong phong trµo chèng ®Õ quèc. Vµo ngµy 1-5, häc sinh ë Hãc M«n (Nam Kú) vµ ë §µ N½ng b·i kho¸. Vµo ngµy 19-9, h¬n 500 häc sinh ë Vinh biÓu t×nh, ngµy 23-10, hä l¹i biÓu t×nh vµ ph©n ph¸t truyÒn ®¬n b¶o vÖ nh÷ng n«ng d©n NghÖ An vµ Hµ TÜnh ®ang bÞ ®µn ¸p. Ngµy 17-10, häc sinh Trêng kü nghÖ H¶i Phßng tæ chøc mÝt tinh ngoµi trêi vµ ph©n ph¸t s¸ch máng víi môc ®Ých nh çc phong trµo trªn. Ngµy 25 cïng th¸ng, häc sinh huyÖn Nghi Léc (NghÖ An) tham gia cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Ngµy 1-11, häc sinh Trêng Huúnh C«ng Ph¸t b·i kho¸. Gi÷a th¸ng 8 vµ th¸ng 12 Trêng trung häc Vinh, Trêng Avenir (T¬ng lai) Nam §Þnh, Trêng trung häc Mü Tho vµ toµn bé çc trêng ë huyÖn Thanh Ch¬ng vµ Nam §µn ®Òu bÞ ®ãng cöa v× ho¹t ®éng çch m¹ng. Trong cïng thêi gian ®ã vµ trong ph¹m vi 11 tØnh, chóng t«i t×m hiÓu th× 130 häc sinh trai vµ häc sinh g¸i cïng 9 thÇy gi¸o bÞ b¾t gi÷, nhiÒu ngêi trong sè häc sinh nµy kh«ng qu¸ 12 vµ 14 tuæi. Bªn c¹nh sù tham gia rÊt tÝch cùc cña hä vµo nh÷ng cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n, chóng t«i ph¶i b¸o r»ng phong trµo sau ®©y hoµn toµn lµ do phô n÷ tæ chøc: Ngµy 1-5, phô n÷ b·i thÞ ë chî Dõa (Mü Tho). Ngµy 26-10, 100 phô n÷ n«ng d©n ë huyÖn Anh S¬n tæ chøc mét cuéc mÝt tinh ®Ó th¶o luËn chÝnh trÞ. Ngµy 28-10, chÞ em b¸n ç chî Sµi Gßn b·i thÞ ph¶n ®èi hai kÎ ®îc gäi lµ "chã s¨n" trung thµnh cña ®Õ quèc Ph¸p. Ngµy 11-11, 60 phô n÷ n«ng d©n lµng §¹i §inh còng hµnh ®éng nh vËy. Ngµy 24-11, 85 phô n÷ n«ng d©n lµng ®ã tham gia bµn viÖc lµng x·.

Ngµy 28-11, 300 phô n÷ n«ng d©n huyÖn Th¹ch Hµ tæ chøc mét cuéc biÓu t×nh.

Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, kh«ng kÓ nh÷ng sù b¾t gi÷ kh¸c cïng víi ®µn «ng trong çc cuéc b·i c«ng vµ çc cuéc biÓu


t×nh, vµ còng kh«ng kÓ nh÷ng sù b¾t gi÷ kh¸c cïng víi çc chi bé céng s¶n hoÆc víi çc chi nh¸nh Quèc d©n ®¶ng, cã 74 phô n÷ vµ con g¸i bÞ mËt th¸m b¾t gi÷.

KHñNG Bè TR¾NG

Hy väng bãp chÕt phong trµo çch m¹ng trong m¸u vµ löa cïng vò lùc, chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p sö dông khñng bè tr¾ng ë møc cùc ®iÓm. Dï r»ng cha ®Çy ®ñ, biÓu díi ®©y cã thÓ cho çc ®ång chÝ mét ý niÖm vÒ sù thèng trÞ b»ng khñng bè ë §«ng D¬ng.

Thêi

®iÓm Sè n«ng d©n bÞ giÕt Th¸ng 5 39 (20 bÞ giÕt trong cuéc biÓu t×nh ngµy 1-

5) Th¸ng 6 7 Th¸ng 7 3 Th¸ng 8 8 (3 bÞ giÕt trong cuéc biÓu t×nh ngµy 1-8) Th¸ng 9 270 Th¸ng 10 125 Th¸ng 11 52 (40 bÞ giÕt trong lÔ kû niÖm Çch m¹ng

Th¸ng Mêi) Th¸ng 12 145 (115 bÞ giÕt trong lÔ kû niÖm khëi nghÜa

Qu¶ng Ch©u) Tæng céng 649

Sè liÖu trªn chØ bao gåm nh÷ng ngêi bÞ giÕt bëi bom vµ sóng b¾n trong nh÷ng cuéc biÓu t×nh. Sè ngêi chÕt do bÞ th¬ng vµ bÞ giÕt riªng lÎ ë tõng lµng do lÝnh b¾n th× kh«ng râ. Con sè nãi vÒ çc ¸n buéc tï chÝnh trÞ ph¶i nhËn lµ nh sau:

A. Sè ngêi tï bÞ kÕt téi ®Õn B hoÆc ®Õn B céng C B. Sè n¨m lao ®éng khæ sai hay bÞ biÖt giam C. Sè n¨m bÞ qu¶n thóc céng ®Õn B D. Sè ngêi tï bÞ kÕt ¸n lao ®éng khæ sai hay chung th©n

E. Sè ngêi tï ph¶i lu ®Çy chung th©n F. Sè ngêi tï ph¶i nhËn ¸n tö h×nh.

Thêi ®iÓm

A B C D E F

Th¸ng 5 53 393 - 75 - 57 Th¸ng 6 120 448 340 5 128 - Th¸ng 7 76 499 52 1 - 7 Th¸ng 8 60 370 196 125 - 12 Th¸ng 9 126 630 110 - 81 1 Th¸ng 10

61 91 6 - 10 -

Th¸ng 11

60 658 51 29 87 6

Th¸ng 12

140 301 35 1 - -

H·y lµm tÝnh céng trong thêi gian 8 th¸ng (tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12) cã:

649 n«ng d©n bÞ giÕt 83 nhµ çch m¹ng bÞ tö h×nh 237 ngêi bÞ kÕt ¸n lao ®éng khæ sai chung th©n 306 ngêi bÞ kÕt ¸n ®i ®Çy suèt ®êi 696 ngêi bÞ kÕt ¸n 3.390 n¨m tï víi 790 n¨m qu¶n thóc. TÝnh ®Õn th¸ng 12, cã: 1359 tï chÝnh trÞ bÞ tra tÊn ë nhµ tï Vinh. Hµ Néi vµ Th¸i B×nh tÝnh riªng. Bëi cã 59 tØnh ë B¾c Kú, Trung Kú vµ Nam Kú, mçi tØnh cã nhµ tï ®«ng nghÞt tï chÝnh trÞ, do ®ã cã thÓ nãi lµ íc tÝnh thÊp chø kh«ng ph¶i lµ cao, r»ng cã 6.000 nhµ çch m¹ng ngêi §«ng D¬ng hiÖn nay bÞ giam trong çc nhµ lao. Ngoµi viÖc b¾t hµng lo¹t vµ tµn s¸t, ®èt ch¸y, ph¸ trôi lµng m¹c (Khu Liªn, Ngäc S¬n, D¬ng Phè, BÝch Hµo, Lµi Th¹ch, Tiªn Khuª, v.v.), bän ®Õ quèc cßn dïng nh÷ng thñ ®o¹n khñng bè kh¸c nh ®èt nhµ vµ bá thuèc ®éc. Khi chóng b¾t ®îc mét nhµ çch m¹ng, chóng ®èt nhµ anh ta. NÕu anh ta


trèn, th× chóng ®èt nhµ anh ta vµ b¾t gi÷ tÊt c¶ nh÷ng ngêi trong gia ®×nh. Míi ®©y, ë tØnh NghÖ An, ®· cã dÊu hiÖu çc giÕng níc ¨n bÞ bá thuèc ®éc. Vµo gi÷a th¸ng 12, nh÷ng ngêi lµng Nghiªm Thµnh b¾t ®îc mét tªn ®i bá thuèc ®éc. Hä dÉn nã ®Õn ®ån binh Ph¸p gÇn ®Êy. §Õn ngµy h«m sau, ngêi sÜ quan Ph¸p ra tuyªn bè - víi sù ng¹c nhiªn cña quÇn chóng, nhng kh«ng ph¶i ngêi ta kh«ng biÕt - r»ng viÖc bá thuèc ®éc kh«ng cã liªn quan g× ®Õn chÝnh phñ. T×nh h×nh §«ng D¬ng lµ nh thÕ. NhiÖm vô cÊp thiÕt cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi - ®Æc biÖt lµ giai cÊp v« s¶n Ph¸p - lµ ch×a bµn tay h÷u nghÞ anh em vµ gióp ®ì tíi §«ng D¬ng, ®Ó chøng tá t×nh ®oµn kÕt thùc sù vµ tÝch cùc cña hä, §«ng D¬ng bÞ ¸p bøc vµ çch m¹ng cÇn ®iÒu Êy!

2411931

VÝCTo Tµi liÖu tiÕng Anh,

b¶n chôp lu t¹i


B¸O ÇO GöI BAN PH¦¥NG §¤NG

Sè 1. Tin tøc ®Êu tranh ë Trung Kú. Ngµy 11-12-1930, ë çc huyÖn Anh S¬n, Thanh Ch¬ng vµ Nam §µn, h¬n 10.000 n«ng d©n, nam n÷ vµ trÎ em ®· tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh kû niÖm Qu¶ng Ch©u b¹o ®éng: hä kÐo cê ®á ®i biÓu t×nh vµ r¶i truyÒn ®¬n. Ngµy 12-12-1930, lÝnh T©y ®Õn lµng §¹o Ng¹n b¾t nh©n d©n; kh«ng b¾t ®îc ai, chóng bÌn h·m hiÕp mét chÞ phô n÷. ChÞ em çc vïng l©n cËn vµ n«ng d©n kÐo ®Õn cøu chÞ. Bän lÝnh dïng sóng b¾n chÕt hai ngêi ®µn «ng. Ngµy h«m sau, mét ®oµn 400 n«ng d©n kÐo cê ®á ®i ®Çu ®· ®i ®a ®¸m hai ngêi hy sinh. Sè 2. ë Nhµ m¸y xi m¨ng H¶i Phßng. 30 c«ng nh©n bÞ ®uæi. 400 ngêi kh¸c còng bÞ do¹ th¶i håi. Çc b¸o ®a tin 3.000 c«ng nh©n Nhµ m¸y xi m¨ng ®· b·i c«ng vµ ®Êu tranh: a) §ßi cho nh÷ng anh em bÞ ®uæi ®îc trë l¹i lµm viÖc; b) Ph¶n ®èi bít l¬ng; c) Ph¶n ®èi viÖc ®ãng cöa nhµ m¸y, hä ®ßi tr¶ 3 th¸ng l¬ng. Sè 3. ChØ thÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng göi çc Xø uû. 1. §¶ng nhÊn m¹nh ®Õn viÖc cñng cè çc Xø uû, TØnh uû vµ çc Uû ban ®Æc biÖt b»ng çch tiÕn hµnh bÇu cö. Thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c bÇu cö vÉn tèt h¬n lµ chØ ®Þnh çn bé bæ


sung. §¶ng còng nh¾c nhë ®Õn viÖc tæ chøc çc ban chuyªn m«n do çc cÊp uû l·nh ®¹o. Nh÷ng Ban hµnh ®éng ph¶i ®îc thµnh lËp ngay; Ýt nhÊt lµ ph¶i cã mét Ban tuyªn truyÒn, mét Ban c«ng vËn, mét Ban n«ng vËn vµ mét Ban Ên lo¸t. 2. Ph¶i tuyªn truyÒn vÒ vÊn ®Ò thay ®æi tªn §¶ng. Mçi ®¶ng viªn vµ mçi chi bé §¶ng ®Òu ph¶i nghiªm chØnh th¶o luËn nh÷ng ¸n nghÞ quyÕt cña Trung ¬ng, bíc ®Çu ®Ó tiÕn tíi §¹i héi toµn §¶ng. Trung ¬ng s¾p xuÊt b¶n mét tê b¸o ®Æc biÖt ®Æt tªn lµ "C". 3. Çc cÊp uû ph¶i xóc tiÕn viÖc thi hµnh çc nghÞ quyÕt cña §¶ng. §¹i biÓu çc Ban c«ng vËn ph¶i häp l¹i nghiªn cøu ®Ó tiÕn hµnh cã kÕt qu¶ viÖc tæ chøc C«ng héi ë ngay ®Þa ph¬ng m×nh - xø, tØnh, v.v.. ViÖc tæ chøc çc ®¹i héi kh«ng nªn ®Ó cho ®¶ng viªn vµ héi viªn C«ng héi biÕt, chØ nªn tin khi nµo ®¹i héi ®· chuÈn bÞ tæ chøc xong. 4. Çc cuéc héi nghÞ ®ã ph¶i ®îc chuÈn bÞ chu ®¸o. VÊn ®Ò tæ chøc ®¹i héi ph¶i bµn b¹c kü trong mçi tæ chøc C«ng héi. Mçi C«ng héi ph¶i nghiªn cøu têng tËn t×nh h×nh c«ng nh©n ®Ó ®Æt tríc nh÷ng nguyÖn väng chñ yÕu. B¸o chÝ còng ph¶i tranh luËn vÒ çc ®¹i héi. ViÖc tæ chøc mÝt tinh còng ph¶i nghiªn cøu kü.

ViÖc kÕt n¹p héi viªn míi vµo C«ng héi

1. TÊt nhiªn lµ tÊt c¶ nh÷ng g× cã liªn quan ®Õn C«ng héi ®Òu ph¶i cã tÝnh chÊt çch m¹ng, nªn chØ cã nh÷ng c«ng nh©n hiÓu râ çch m¹ng v« s¶n vµ çch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa míi ®îc kÕt n¹p vµo C«ng héi. Nhng c«ng nh©n nµo ®· thÊy râ sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét tæ chøc ®Ó bªnh vùc quyÒn lîi cña m×nh còng cã thÓ vµo C«ng héi, mÆc dÇu ngêi ®ã cha cã thÓ hiÓu g× vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c. C«ng héi vµ ®Êu tranh sÏ gi¸o dôc cho hä.

2. NÕu cã héi viªn Ýt ho¹t ®éng hoÆc tá ý dÌ dÆt trong ®Êu tranh th× còng kh«ng nªn lo¹i hä ra ngoµi héi. Tinh thÇn çch m¹ng lµ ®iÒu kiÖn duy nhÊt ®Ó mét C«ng héi cã thÓ gia nhËp Tæng héi. Nhng chóng ta còng kh«ng thÓ v× vËy mµ kÕt luËn r»ng mçi c«ng nh©n vµo héi ®· lµ ngêi çch

m¹ng råi. Cã nh÷ng c«ng nh©n ®Êu tranh chØ v× quyÒn lîi

tríc m¾t chø cha hiÓu çch m¹ng. Nhng v× C«ng héi lµ mét tæ chøc cã mét ®éi tiªn phong vµ cã ®êng lèi chÝnh trÞ nªn C«ng héi lµ mét tæ chøc çch m¹ng. C«ng héi ph¶i tham gia MÆt trËn ph¶n ®Õ nh mét héi viªn tËp thÓ. Cã nhiÒu ngêi tëng gia nhËp MÆt trËn, C«ng héi sÏ mÊt ®éc lËp tÝnh. C«ng héi vÉn ®éc lËp vµ tiÕp tôc tiÕn hµnh nh÷ng c«ng viÖc cña m×nh. NÕu C«ng héi cã gia nhËp MÆt trËn th× chØ ®Ó tham gia cuéc ®Êu tranh chung chèng ®Õ quèc chñ nghÜa mµ th«i. 3. Yªu cÇu çc ®ång chÝ hái ngêi th«ng tÝn viªn cña çc ®ång chÝ lÊy nh÷ng tin sè 1 vµ 2 ®· göi cho çc ®ång chÝ mét tuÇn nay- bµi cña V. §¹i biÓu ®i dù §¹i héi Quèc tÕ C«ng héi ®á lÇn thø V vÒ cho chóng t«i biÕt r»ng: Mét uû viªn Quèc tÕ Céng s¶n nãi kh«ng nªn tæ chøc N«ng héi lªn ®Õn Tæng N«ng héi toµn quèc. VÊn ®Ò nµy ®ang lµm cho çc ®ång chÝ cña chóng t«i lóng tóng, çc ®ång chÝ Êy hái ph¶i lµm nh thÕ nµo. T«i ®· tr¶ lêi hä cø tiÕp tôc tæ chøc Tæng N«ng héi toµn quèc, v× lý do: a) Khi nµo çc ®ång chÝ ®Õn ®©y çc ®ång chÝ míi thÊy lîi Ých cña tæ chøc ®ã. b) Trong b¸o ço, ®¹i biÓu cho biÕt r»ng, tríc kia, ë Trung Quèc, ®· cã nh÷ng héi t¬ng tù bao gåm ®Þa chñ vµ phó n«ng. Thùc tÕ l¹i kh«ng ph¶i nh vËy: Çc thµnh phÇn Êy ®· bÞ g¹t ra, nhng nÕu kh«ng cã Tæng héi toµn quèc th× lµm sao mµ tËp hîp chØ ®¹o mäi ho¹t ®éng ®Êu tranh ®îc? Çc ®ång chÝ cã ®ång ý víi t«i kh«ng ?

821931

Tµi liÖu tiÕng Anh,

b¶n chôp lu t¹i



TH¦ GöI BAN PH¦¥NG §¤NG

Tha «ng, T«i ®· göi cho «ng ba lÇn mÉu hµng trong níc, qua ngêi giao dÞch Trung Quèc cña «ng, lÇn göi cuèi cïng vµo ngµy 8 th¸ng 2, t«i mong «ng ®· nhËn ®îc c¶. Çc em t«i1) ë Sµi Gßn ®· nhiÒu lÇn tin cho t«i biÕt chóng sÏ vÒ, nhng kh«ng biÕt t¹i sao nay cha tíi. Çc em t«i nãi ch¾c ch¾n r»ng lÇn nµy sÏ ra ¨n tÕt víi chóng ta. Çc ch¸u t«i2) ë B¾c Kú còng hÑn nh vËy. ¤ng xem, 9 hay 10 ngêi ë mét nhµ, chóng ta sÏ ¨n tÕt thËt lµ vui vÎ. Çc em vµ ch¸u t«i nh©n c¬ héi nµy sÏ ®i Thîng H¶i. Vî t«i3) ®ang rÊt bËn ®Ó chuÈn bÞ viÖc ®ãn tiÕp. ¤ng ®· t×m hiÓu vÒ viÖc "C«ng ty xe ho¶ tèc hµnh Mü" cha? T«i nghÜ ®ã lµ çch tèt nhÊt ®Ó göi tiÒn cho hµnh kh¸ch. H«m nay, t«i göi thªm cho «ng nh÷ng mÉu hµng kh¸c cña çc th¬ng côc M· Lai vµ Nam Kú còng qua ngêi b¹n Trung Quèc cña «ng. Nhê «ng chó ý khi mÉu hµng ®Õn.

KÝnh chµo Ngµy 12 th¸ng 2 n¨m 1931

VÝcto


b¶n chôp lu t¹i


___________ 1), 2), 3) §©y lµ nh÷ng mËt danh.


Tha «ng, T«i mong «ng ®· nhËn ®îc tÊt c¶ th cña t«i cïng

víi nh÷ng mÉu hµng mµ t«i ®· göi qua nh©n viªn Trung Quèc cña «ng. Nay t«i göi thªm nh÷ng mÉu hµng kh¸c qua ngêi b¹n Thîng H¶i cña t«i. Yªu cÇu «ng tr¶ lêi cho b¹n t«i biÕt.

T«i võa nhËn ®îc hai tËp s¸ch rao hµng tiÕng Anh cña h·ng "Inp¬rÐtc¬ vµ c«ng ty". T«i cßn ph¶i nhËn thªm ë b¹n Thîng H¶i cña t«i nhiÒu tËp s¸ch Êy n÷a (tiÕng Ph¸p), ®Ó göi cho çc nhµ bu«n §«ng D¬ng.

Nh©n dÞp nµy, t«i xin nãi ®Ó «ng biÕt lý do t¹i sao nh÷ng «ng gi¸m ®èc míi cña th¬ng côc §«ng D¬ng l¹i nãng lßng muèn nhËn th mµ chóng ta ®· høa göi cho hä. Hä míi ®Õn vïng nµy nªn cha g©y ®îc uy tÝn ®èi víi nh©n viªn phô thuéc cña hä ë ®Êy ®· l©u h¬n. H¬n n÷a, hä cßn ph¶i chÊn chØnh l¹i toµn bé tæ chøc. Kh«ng nhËn ®îc chØ thÞ, kh«ng cã sù ñng hé chÝnh thøc cña ban gi¸m ®èc th¬ng côc trung ¬ng chóng ta, hä khã hoµn thµnh tèt ®îc c«ng t¸c.

T«i rÊt mong hä sÏ chãng nhËn ®îc th ®Ó c«ng viÖc ë çc nhµ bu«n ®ã ch¹y tèt h¬n, «ng cã ®ång ý kh«ng?

KÝnh chµo «ng Ngµy 16 th¸ng 2 n¨m 1931

VÝCTo Tµi liÖu tiÕng Anh,

b¶n chôp lu t¹i



KHñNG Bè TR¾NG ë §¤NG D¦¥NG

Th¸ng 1 cã: - 187 tï chÝnh trÞ ë çc nhµ lao tØnh Th¸i B×nh. - 201 (97 ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng vµ 104 ®¶ng viªn céng s¶n) ë çc nhµ lao Hµ Néi. - 70 (®Òu lµ ®¶ng viªn céng s¶n) ë Thanh Ho¸. - 400 (®Òu lµ ®¶ng viªn céng s¶n) ë Qu¶ng Nam. - 900 (®¶ng viªn céng s¶n vµ n«ng d©n) ë NghÖ An. §ã lµ nh÷ng con sè chóng t«i n¾m ch¾c, cßn ë 54 tØnh kh¸c, chóng t«i cha cã tµi liÖu g×, nhng chóng t«i biÕt ë mçi tØnh çc nhµ lao ®Òu chËt nÝch. Trong cïng mét kho¶ng thêi gian Êy: - 414 tï chÝnh trÞ bÞ ®em ®i ®µy, trong sè ®ã cã çc cô giµ 67 tuæi, çc trÎ em trai vµ g¸i míi 15 tuæi, 44 tï chÝnh trÞ bao gåm häc sinh tõ 15 ®Õn 16 tuæi, bÞ ¸n tæng sè b»ng 219 n¨m khæ sai vµ 1 ¸n khæ sai chung th©n. ¸n do nhiÒu toµ ¸n kh¸c nhau xö, 201 tï chÝnh trÞ Hµ Néi do mét toµ ¸n ®Æc biÖt xö, chóng t«i cha biÕt b¶n tuyªn ¸n. Ngµy 27-1, toµ ¸n Nam §Þnh ®· tuyªn çc ¸n sau ®©y: - 10 ¸n biÖt xø. - 4 ¸n 20 n¨m tï. - 6 ¸n 10 n¨m tï. - 1 ¸n 4 n¨m tï.

- 1 ¸n 2 n¨m tï.

22 n¹n nh©n nµy cña chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p ®Òu lµ nh÷ng

sinh viªn trÎ tuæi bÞ ço ®· tæ chøc mét ®oµn thÓ çch m¹ng

cña sinh viªn.

Sau ®ã, toµ ¸n thîng thÈm ®· tuyªn xö:

- 2 ¸n biÖt xø.

- 6 ¸n 20 n¨m khæ sai.

8 ngêi nµy bÞ ço lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n. Ngµy 26-1,

toµ ¸n bÊt thêng KiÕn An ®· tuyªn ¸n xö 99 ®¶ng viªn Quèc

d©n ®¶ng vµ 72 ®¶ng viªn céng s¶n nh sau:

- 144 ¸n biÖt xø (8 n÷ thanh niªn céng s¶n)

- 4 ¸n 10 n¨m khæ sai

- 19 ¸n 5 n¨m tï (1 n÷ thanh niªn)

- 2 ¸n 3 n¨m tï (1 n÷ thanh niªn)

- 2 ¸n 1 n¨m tï khæ sai.

Riªng ë B¾c Kú, tæng sè ¸n th¸ng 1, kh«ng kÓ Hµ Néi, lµ 157

¸n biÖt xø vµ 89 ¸n céng b»ng 652 n¨m khæ sai vµ ph¹t tï.

Chóng t«i kh«ng íc tÝnh ®îc sè n¹n nh©n khñng bè tr¾ng ë

Nam Kú vµ Trung Kú, nhng còng trong th¸ng Êy, ë Trung

Kú, cã h¬n 100 nhµ n«ng d©n bÞ lÝnh ®èt (ngµy 17-1, ë huyÖn

Nghi Léc), 32 n«ng d©n bÞ giÕt chÕt trong mét cuéc biÓu t×nh

(còng ë huyÖn Êy, ngµy 9-1) vµ 2 n«ng d©n bÞ giÕt trong mét

cuéc biÓu t×nh (ë Hµ TÜnh, ngµy 2-1).

Th¸ng nµy, ë B¾c Kú vµ Trung Kú, tæng sè ngêi bÞ b¾t lµ

350 ngêi.

Díi ®©y lµ mét sè c©u tr¶ lêi tríc phiªn toµ KiÕn An:

- NguyÔn V¨n B«n: T«i theo nh÷ng ngêi céng s¶n th¸ng 10-

1930 lµ v× t«i thÊy x· héi hiÖn nay rÊt thèi n¸t.

- NguyÔn Träng TuÖ: Ph¶i, t«i lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n,

v× thiÕu c¬m ¨n, ¸o mÆc, t«i ph¶i lµm çch m¹ng! - NguyÔn V¨n Ung: T«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó lËt ®æ ®Õ quèc Ph¸p vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho ®ång bµo t«i. - Bïi V¨n Cao: T«i theo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®æ ®Õ quèc


Ph¸p ®Ó lµm trßn bæn phËn cña mét ngêi d©n ViÖt Nam. - NguyÔn V¨n Dai: T«i bÞ ¸p bøc nªn t«i lµm çch m¹ng ®Ó tù gi¶i phãng. - Ph¹m Mai: MÆc dÇu ®i lÝnh cho ChÝnh phñ Ph¸p, nhng t«i thÊy ®ång bµo t«i bÞ ¸p bøc khæ së, nªn t«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó lµm çch m¹ng vµ gióp ®ì ®ång bµo. - Ng« V¨n Mai: T«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®uæi ngêi Ph¸p ra khái ®Êt níc. Kh«ng chØ cã m×nh t«i, ai ®· biÕt cÇm b¸t c¬m ¨n còng ph¶i lµm çch m¹ng. T«i kh«ng cÇn ai tuyªn truyÒn cho t«i c¶. - Ph¹m ThÞ Héi (mét n÷ thanh niªn n«ng d©n): Ph¶i, t«i theo §¶ng Céng s¶n v× trong x· héi nµy cã nhiÒu bÊt c«ng. - H¹ B¸ Cang: T«i kh«ng cÇn tõ chèi g× vÒ ho¹t ®éng çch m¹ng cña t«i c¶ v× ®ã lµ bæn phËn cña t«i ph¶i gãp søc cøu vít 20 triÖu ®ång bµo vµ ®¸nh ®æ giai cÊp t s¶n ®Õ quèc.

- TrÇn Hy: T«i lµ v« s¶n nªn cã lý do ®¬ng nhiªn lµm çch m¹ng.

- Ng« Kim Tµi (lÝnh c¶nh s¸t): T«i vµo §¶ng ®Ó ®Êu tranh cho h¹nh phóc nh©n lo¹i. - NguyÔn Huy S¸n: T«i lµ c«ng nh©n, t«i theo §¶ng ®Ó bªnh vùc quyÒn lîi cho v« s¶n.

- NguyÔn ThÞ Hîi: Khi tªn quan toµ nãi víi chÞ: "C« lµ gi¸o häc, ®Ó lµm çch m¹ng, c« ®· bá viÖc ®i lµm phu ë Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh". ChÞ tr¶ lêi: "Ph¶i, t«i vµo §¶ng Céng s¶n v× chñ nghÜa céng s¶n lµ mét chñ nghÜa ®óng ®¾n. ¤ng còng thÕ nÕu «ng lµ v« s¶n, nhÊt ®Þnh «ng còng sÏ vµo §¶ng".

- §oµn V¨n Nghiªm: T«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®æ ®Õ quèc, t b¶n vµ phong kiÕn Ph¸p1). Tèng Phôc Chiªu: §¸nh ®æ ®Õ quèc vµ t b¶n lµ ®iÒu chóng

___________ 1) Nguyªn b¶n: “... Pour renverser l’impÐrialisme, le capitalisme et le fÐodalisme francais”.

t«i cÇn lµm. §ã lµ lêi khai cña t«i, çc «ng muèn lµm g× t«i th× lµm. - Bïi §¾c Thanh (bÞ ço treo cê ®á vµ r¶i truyÒn ®¬n): T«i cã gan theo §¶ng Céng s¶n th× t«i còng cã can ®¶m chÞu lÊy tr¸ch nhiÖm, chóng t«i kh«ng xem çch m¹ng nh mét trß trÎ con.


V. Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,

b¶n chôp lu t¹i

Côc lu tr÷ V¨n phßng

Trung ¬ng §¶ng.


NGHÖ TÜNH §á

Hai tØnh NghÖ An vµ Hµ TÜnh ë çch 360 kil«mÐt vÒ phÝa b¾c thµnh phè HuÕ, kinh ®« níc An Nam (n¬i tªn vua "bï nh×n" thiÕt lËp triÒu ®×nh) vµ çch 326 kil«mÐt vÒ phÝa nam Hµ Néi, thñ phñ xø §«ng D¬ng thuéc ®Õ quèc Ph¸p. TØnh NghÖ An cã 3 phñ, 6 huyÖn víi sè d©n 614.000 ngêi ë 942 lµng. TØnh Hµ TÜnh cã 2 phñ, 6 huyÖn, 601 lµng, víi sè d©n 405.000 ngêi. Trong sè 500.000 ngêi ®µn «ng cña c¶ hai tØnh, th× 120.000 ngêi ph¶i ®ãng thuÕ th©n 2®20 mçi n¨m mét ®Çu ngêi. Hµ TÜnh kh«ng cã c«ng nghiÖp. Vinh lµ thµnh phè chÝnh cña NghÖ An. ë Vinh, cã mét nhµ ga xe löa lín, mét nhµ m¸y ®iÖn níc, mét nhµ m¸y diªm, 5 nhµ m¸y ca, 2 xëng söa ch÷a «t« vµ mét vµi xëng nhá, tÊt c¶ dïng 4.000 c«ng nh©n.

Ngoµi sè c«ng nh©n ®ã vµ mét sè nh vËy quan l¹i, chñ ®ån ®iÒn vµ ngêi bu«n b¸n..., nh©n d©n hai tØnh ®Òu lµ bÇn vµ trung n«ng (h¬n 1 triÖu). §Þa thÕ hai tØnh nhiÒu rõng nói, ®Êt ®ai c»n cçi, n«ng giang ch¼ng cã, ë ®©y thêng x¶y ra lôt, b·o, do ®ã nh©n d©n ®ãi kh¸t vµ n¬i ¨n chèn ë rÊt khæ së. Su thuÕ nÆng nÒ vµ n¹n ¸p bøc x· héi vµ chÝnh trÞ lµm cho c¶nh ngé cña hä cµng cïng cùc h¬n. Nh©n d©n NghÖ - TÜnh næi tiÕng cøng ®Çu. Trong thêi kú Ph¸p x©m lîc còng nh trong çc phong trµo çch m¹ng quèc gia (1905-1925) NghÖ - TÜnh ®· næi tiÕng. Trong cuéc ®Êu tranh hiÖn nay, c«ng nh©n vµ n«ng d©n NghÖ - TÜnh vÉn gi÷ v÷ng truyÒn thèng çch m¹ng cña m×nh. Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, c«ng nh©n NghÖ An (Vinh) ®· 8 lÇn b·i c«ng vµ biÓu t×nh cã 2.500 ngêi tham gia. Còng trong thêi gian ®ã, 137 cuéc biÓu t×nh ®· næ ra bao gåm tÊt c¶

300.000 n«ng d©n. ThiÖt h¹i: 625 n«ng d©n bÞ m¸y bay nÐm bom vµ sóng m¸y giÕt chÕt, 8 lµng bÞ triÖt h¹, h¬n 1.000 chiÕn sÜ bÞ b¾t giam, hµng tr¨m ngêi bÞ ®em ®i ®µy. ë c¶ hai tØnh, h¬n 60.000 n«ng d©n (®µn «ng, ®µn bµ vµ thanh niªn) ®· ®îc tæ chøc vµo Héi .

NghÖ - TÜnh thËt xøng ®¸ng víi danh hiÖu "®á"!

II

Tõ ngµy 26-12 ®Õn ngµy 19-1, cã hai cuéc lÔ lín ë gÇn Vinh: mét cuéc lÔ "®á" vµ mét cuéc lÔ "vµng". Cuéc lÔ thø nhÊt ®îc tæ chøc ë lµng Léc §a, çch Vinh 2 kil«mÐt, 4.000 c«ng nh©n thµnh phè Vinh vµ n«ng d©n Hng Nguyªn, Nghi Léc ®· ®Õn dù ®Ó lµm lÔ truy ®iÖu nh÷ng chiÕn sÜ bÞ hy sinh trong ngµy 11-12, nh©n dÞp kû niÖm C«ng x· Qu¶ng Ch©u.

Mét l¸ cê bóa liÒm ®îc ch¨ng ra trªn bµn thê ®Çy h¬ng hoa, xung quanh c¾m 100 l¸ cê ®á vµ mét d©y 200 ngän ®Ìn ®á. 10 giê ®ªm, khi mäi ngêi ®· ®Õn ®«ng ®ñ, hai ®oµn xe ®¹p ®îc bè trÝ ®i tuÇn tra trªn çc ng¶ ®êng vÒ Vinh vµ BÕn Thuû mµ tõ çc ng¶ ®ã lÝnh Ph¸p cã thÓ kÐo ®Õn, cßn mét ®oµn kh¸c v©y quanh quÇn chóng vµ h¸t bµi Quèc tÕ ca. LÖnh "mÆc niÖm" bçng nhiªn ®îc ®a ra. Ngêi chñ tr× buæi lÔ lªn ®äc ®iÕu v¨n. Sau ®ã, ®¹i biÓu C«ng héi, N«ng héi vµ ®¹i biÓu çc lµng lªn nãi chuyÖn. Mét ®¹i biÓu ®Ò nghÞ: Ngµy h«m sau, tÊt c¶ çc chî ë Hng Nguyªn vµ Nghi Léc ®Òu b·i thÞ. §Ò nghÞ ®ã ®îc mäi ngêi nhiÖt liÖt hëng øng. Ngµy h«m sau, ®óng nh lêi cam kÕt, tÊt c¶ çc chî ®Òu v¾ng tanh.

Trong lóc buæi lÔ ®ang tiÕn hµnh, anh em c«ng nh©n c¾t ®iÖn lµm cho c¶ thµnh phè Vinh - BÕn Thuû bÞ ch×m ngËp 10 phót trong ®ªm tèi.

III

Bom ®¹n, sóng m¸y, ®èt nhµ, ®ån binh (28 ®ån míi ®îc dùng lªn ë riªng NghÖ An), tuyªn truyÒn cña chÝnh phñ, b¸o


chÝ... ®Òu bÊt lùc kh«ng dËp t¾t næi phong trµo çch m¹ng cña NghÖ - TÜnh. V× thÕ bän ®Õ quèc Ph¸p ®· nghÜ ra mét thñ ®o¹n míi: tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh ph¶n çch m¹ng vµ b¾t buéc nh©n d©n thµnh phè tham gia. Ngµy 19-1, nh©n d©n 24 khu phè bÞ l«i ra ®êng, tõng tèp mét bíc theo nhÞp trèng, mang 5 l¸ cê vµng cã ba s¾c ®Ì lªn gãc. Cê vµng lµ quèc kú cña V¬ng quèc An Nam. Nh÷ng ®oµn ngêi "quy thuËn" (bän Ph¸p ®Æt cho hä çi tªn nµy mÆc dÇu nh÷ng ngêi An Nam ®¸ng th¬ng ®ã cha khi nµo chiÕn ®Êu) bÞ dÉn ®Õn hoµng cung (n¬i bän quan l¹i thêng ®Õn ®ã b¸i väng nhµ vua, mÆc dÇu «ng ta kh«ng bao giê ®Õn ®ã). Hä ®îc viªn tæng ®èc bËn lÔ phôc ®ãn tiÕp. Quan lín nãi víi hä nh thÕ nµy: "B©y giê nh©n d©n thµnh phè ®· xin t¹ lçi quy thuËn ChÝnh phñ Nam triÒu vµ ChÝnh phñ Ph¸p th× ph¶i lo gi÷ g×n trËt tù, an ninh trong thµnh phè. Çc ngêi ®õng nghe nh÷ng lêi tuyªn truyÒn bËy b¹ vµ ®õng ph¹m nh÷ng ®iÒu ®¸ng chª tr¸ch" (tªn tæng ®èc muèn nãi ®Õn çch m¹ng ®Êy, nhng nã kh«ng d¸m dïng nh÷ng tÝnh tõ qu¸ chua cay, mçi khi nãi ®Õn çch m¹ng tríc nh©n d©n). Tªn tæng ®èc b¶o mäi ngêi l¹y ba l¹y tríc ¶nh vua ®Ó tá lßng trung víi vua. Råi nã dÉn nh©n d©n ®Õn tríc toµ sø vµ còng buéc ph¶i l¹y ba lÇn ®Ó tá lßng trung thµnh víi ®Õ quèc Ph¸p. Bän ®Õ quèc vµ phong kiÕn Nam triÒu xem cuéc biÓu t×nh tá lßng trung thµnh ®ã lµ mét thµnh c«ng lín cña chóng vµ h«m sau tin nµy ®îc ®¨ng ®Çy trªn b¸o chÝ. Chóng ®Þnh tiÕp tôc tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh nh vËy ë NghÖ - TÜnh. Nhng ë çc th«n x· cã n«ng d©n çch m¹ng th× khã mµ tæ chøc ®îc nh ë thµnh phè n¬i mµ chóng chØ tËp hîp ®îc mét sè ngêi ngèc nghÕch mµ th«i.

Ngµy 19 th¸ng 2 n¨m 1931 V.


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI BAN CHÊP HµNH TRUNG ¦¥NG

§¶NG CéNG S¶N §¤NG D¦¥NG

§©y lµ t«i phª b×nh vÒ cuéc Héi nghÞ Xø uû Trung vµ B¾c. A- ÇCH KHAI HéI - Tríc khi khai héi, tõ ®¶ng viªn cho ®Õn çc ®ång chÝ phô tr¸ch cha nghiªn cøu kü vÊn ®Ò. §Õn khi khai héi, míi ®em ra bµn th× ch¾c th¶o luËn kh«ng kü. Th× giê khai héi qu¸ dµi (Trung 18 buæi, B¾c 13 ngµy) mµ l¹i trËt tù kh«ng s¾p s½n, vËy nªn tèn th× giê nhiÒu mµ çc vÊn ®Ò th× bµn kh«ng hÕt. Xø héi B¾c th× nh÷ng chç rÊt quan träng nh H¶i Phßng mµ kh«ng cã ®¹i biÓu. B- ÇCH TH¶O LUËN - B¾c kh«ng th¶o luËn mét çch thiÕt thùc mµ th¶o luËn mét çch "tÇm ch¬ng trÝch có". ThÝ dô: nh chÊt vÊn Trung ¬ng sao khi th× nãi "®Ó" dù bÞ vâ trang, khi th× nãi "vµ" dù bÞ vâ trang, v.v.. V× ®¶ng viªn cha th¶o luËn cho nªn nh÷ng ý kiÕn trong héi nghÞ kh«ng thÓ ®¹i biÓu ®îc ý kiÕn cña quÇn chóng trong §¶ng. V¶ l¹i trong khi khai héi, nhiÒu ®ång chÝ mÖt mái hoÆc ph¶i v¾ng mÆt ®Ó ®èi phã viÖc kh¸c, Ýt ph¸t biÓu ý kiÕn. Thµnh thö ý kiÕn trong cuéc héi nghÞ l¹i lµ ý kiÕn cña sè Ýt trong sè Ýt. C- VÊN §Ò C¤NG T¸C - Trong hai héi nghÞ, çc lêi ®Ò nghÞ ®Òu cã ý mªnh m«ng, kh«ng thÊy ®Ò nghÞ thÕ nµo ®Ó tÊt c¶ ®¶ng viªn, tÊt c¶ chi bé th¶o luËn vµ thùc hµnh ®îc çc nghÞ quyÕt ¸n cña Trung ¬ng; kh«ng thÊy ®Ò nghÞ kÕ ho¹ch thiÕt thùc cho mçi ®Þa ph¬ng. D- VÊN §Ò T£N §¶NG - Trung ®Ò nghÞ chê bao giê Cao Miªn vµ Lµo cã §¶ng råi sÏ nhËp çc §¶ng l¹i vµ ®æi tªn. ThÕ lµ çc ®ång chÝ Trung kh«ng hiÓu chØ thÞ Quèc tÕ nãi r»ng §¶ng ph¶i gåm c¶ v« s¶n ë §«ng D¬ng vµ kh«ng hiÓu nhiÖm vô §¶ng lµ ph¶i lµm cho Lµo vµ Cao Miªn cã ®¶ng bé. (Trung ¬ng ®· in vµ ph¸t hµnh chØ thÞ Quèc tÕ cho ®¶ng viªn cha? Sao thÊy trong NghÞ quyÕt B¾c cã hái: "Trung ¬ng b¶o th¶o luËn "chØ thÞ" lµ chØ thÞ nµo? ").


E- LùC L¦îNG CñA §¶NG - Muèn hiÓu râ søc m¹nh vµ chç yÕu cña §¶ng ë Trung vµ B¾c th× chóng ta nªn xem b¶ng nµy1):

§¶ng viªn

Chi bé

Thanh niªn

C«ng héi

N«ng héi

Phô n÷

Ghi chó

- Nam §µn 170 21 641 - 10.000 452 - Thanh Ch¬ng 273 27 78 - 10.077 232 - Anh S¬n 123 18 35 - 4.350 62 - Yªn Dòng 11 15 - - 3.022 - - DiÔn Ch©u 51 2 - - 345 - - Quúnh Lu 33 4 - - 278 - - Vinh 185 8 - 312 - - - Hng Nguyªn 55 9 - - 2.032 70 - Nghi Léc 58 15 - - 1.574 - - Hµ TÜnh 370 - 122 - 2.000 48 - Qu¶ng TrÞ 42 - - - - - - Qu¶ng Ng·i 69 - - - 1.200 - - B×nh §Þnh 40 - - - 100 - - H¶i Phßng 37 9 8 101 - - - Hßn Gai 8 - - 10 - - - Nam §Þnh 115 - 31 293 100 - - Phñ Lý 82 - 13 - 300 - - Th¸i B×nh 40 8 14 - 270 - - H¶i D¬ng 9 - 1 - 31 - - Hµ §«ng 12 - - - 51 - - B¾c Ninh 6 - - - - - - Hµ Néi 36 - - - - -

Nh×n vµo b¶ng trªn th× thÊy:

ë Trung:

a) Tæ chøc §¶ng cã trong 13 huyÖn vµ tØnh. Nhng chØ cã 3 huyÖn lµ cã tæ chøc thanh niªn. Trong mét huyÖn thanh niªn chØ b»ng mét phÇn ba cña §¶ng, trong mét huyÖn kh¸c, th× b»ng mét phÇn t.

b) Phô n÷ chØ ®îc tæ chøc trong 5 huyÖn, sè lîng phô n÷ trong mét huyÖn chØ b»ng mét nöa ®¶ng viªn, trong mét huyÖn kh¸c th× chØ b»ng mét phÇn 9.

___________ 1. §©y lµ mét phÇn bøc th chôp ¶nh ®Ó l¹i, tiÕp phÇn sau lµ dÞch ë b¶n tiÕng Ph¸p.

c) Trong 13 tØnh vµ huyÖn trªn, n¨m n¬i cã N«ng héi rÊt yÕu. ë mét n¬i sè lîng n«ng d©n ®îc tæ chøc gÊp hai lÇn rìi sè lîng ®¶ng viªn. d) ë Trung, C«ng héi chØ cã ë mét n¬i trªn, nhng c«ng nh©n n«ng nghiÖp çc n¬i th× cha chç nµo ®îc tæ chøc. e) ë Trung cã 16 tØnh, míi cã tæ chøc ë n¨m tØnh th«i. f) B¸o ço Trung kh«ng nãi râ sè lîng ®¶ng viªn phô n÷ vµ sè lîng phô n÷ vµo N«ng héi.

Tæ chøc ë B¾c th× yÕu qu¸. Trong mét xø c«ng nghiÖp nh B¾c, mµ chØ cã hai tØnh lµ cã C«ng héi, bèn n¬i cã Thanh niªn, n¨m n¬i cã N«ng héi, nhng xem ra tÊt c¶ cha b»ng tæ chøc cña mét huyÖn thuéc h¹ng bèn ë Trung. ë mét trung t©m chÝnh trÞ vµ kinh tÕ quan träng nh Hµ Néi, trõ vµi ®ång chÝ l·nh ®¹o ra th× kh«ng cã mét chiÕn sÜ nµo kh¸c.

C¶ hai xø ®Òu kh«ng cã tæ chøc "MÆt trËn ph¶n ®Õ", "Cøu tÕ ®á" vµ "Cøu tÕ thÊt nghiÖp" (Trung ®· cã mét chót Cøu tÕ ®á). T«i ®Ò nghÞ: A- §¶ng ph¶i: 1. Söa ch÷a nh÷ng sai lÇm trªn. 2. LËp ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ trong tõng huyÖn vµ tõng tØnh. 3. Ph©n phèi ®¶ng viªn (nh nhµ binh ph©n phèi binh sÜ). Çc ®ång chÝ phô tr¸ch mét vïng hay mét c«ng t¸c nµo ®ã ph¶i lËp ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cho mçi ®ång chÝ trong mçi mét tæ chøc. 4. Çc ban chÊp uû ph¶i qu¶n lý vµ kiÓm so¸t rÊt tØ mØ viÖc thi hµnh çc ch¬ng tr×nh hµnh ®éng ®ã. 5. Tríc tiªn ph¶i thèng nhÊt tæ chøc Thanh niªn vµ C«ng héi vµ nh÷ng tæ chøc ®ã ph¶i cã sinh ho¹t ®éc lËp cña m×nh.

B- TÊt c¶ mäi ®¶ng viªn vµ tÊt c¶ çc chi bé ph¶i th¶o luËn ChØ thÞ cña Quèc tÕ thø ba vµ NghÞ quyÕt cña Trung ¬ng, råi ph¶i ra NghÞ quyÕt vÒ nh÷ng NghÞ quyÕt vµ ChØ thÞ nãi trªn. Nh÷ng NghÞ quyÕt Êy ph¶i ®Ö tr×nh lªn Trung ¬ng, Trung ¬ng sÏ chuyÓn lªn Quèc tÕ thø ba. Cã


lµm nh thÕ th× míi cã thÓ n©ng cao ®îc tr×nh ®é ®¶ng viªn, tÊt c¶ ChØ thÞ vµ NghÞ quyÕt míi ®îc thi hµnh, t tëng vµ hµnh ®éng cña ®¶ng viªn míi thèng nhÊt; vµ Quèc tÕ thø ba míi n¾m ®îc tr×nh ®é çch m¹ng cña ®¶ng viªn vµ sù liªn l¹c tõ chi bé tíi Trung ¬ng vµ víi Quèc tÕ thø ba míi thùc hiÖn ®îc chÆt chÏ (®ã lµ ý kiÕn cña Quèc tÕ thø ba). 1- Nhí göi: 1) B¸o ço cña Nam Kú. 2) B¸o ço cña Héi nghÞ Trung ¬ng. 3) B¸o ço vÒ c«ng t¸c c«ng vËn. T«i ®· nãi ®Õn ba vÊn ®Ò trong th tríc cña t«i. 2- Ngêi quen cña chóng ta §uycru (Ducroux) cha vÒ b»ng chuyÕn tµu nµy. 3- Çc ®ång chÝ biÕt nh÷ng tµu nµy ch¹y ®êng Sµi Gßn - T©n Gia Ba? ë ®©y cÇn biÕt râ ®iÒu ®ã. 4- T«i nghe nãi ngêi ta cã quen mét ngêi Ph¸p trªn mét chiÕc tµu cña së hµng h¶i, nÕu ®óng nh vËy (mµ còng cÇn nh vËy) yªu cÇu çc ®ång chÝ ®iÒu tra (vÒ ngêi ®ã) xem. 5- Khi cã mét chuyÕn tµu vÒ, çc ®ång chÝ nªn ®Õn xem cã ai vÒ kh«ng. Khi cã tµu vµo c¶ng th× tÝn hiÖu nh thÕ nµo. 6- Cã ngêi ë "kia" s¾p vÒ, khi cã tin tµu vÒ (tõ ®Çu th¸ng 5) th× ph¶i lªn tµu ®ãn. Trªn tµu "Metzinger" cã NghÜa, thî giÆt. Cã thÓ cã g× ®ã (göi cho çc ®ång chÝ). Nhí ®Õn hái anh ta mµ lÊy.


NGUYÔN ¸I QuèC Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,

b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI BAN CHÊP HµNH TRUNG ¦¥NG

§¶NG CéNG S¶N §¤NG D¦¥NG


1. Trong th¬ ®ã nãi r»ng ®ång chÝ míi vÒ ®ã ë Hång qu©n §«ng Giang lµm liªn trëng (quan ba) kiªm ®¶ng ®¹i biÓu. TiÕng Tµu giái, nhiÒu kinh nghiÖm binh vµ n«ng. 2. Ngêi quen chuyÕn nµy cha trë l¹i ®©u; nã cÇn biÕt mèi giao th«ng Sµi Gßn - Singapor. 3. Hg - Th - K«ng1) chí hái Lý PÊn2) n÷a. ChØ giao thiÖp víi TrÇn Thiªm th«i. Tµu nµy chØ ®Ëu mét ngµy, ph¶i chó ý khÐo trËt (b)3) Tµu TrÇn B×nh4) cã ®ång chÝ Tèng Phi Hïng båi tÇng thø hai, (c) ThuËn Khang kh«ng ch¹y HK - SGßn n÷a. Phu Sanh nã kh«ng chÞu nãi tªn, vËy h·y khoan ®· (d) nhí hái anh NghÜa, thî giÆt cña tµu Metzinger, xem hoÆc cã th¬ hoÆc cã gãi g× kh«ng. 4. Khi göi g×, b¶o giao th«ng viÕt cho râ ®Ó ngoµi nµy ®iÒu tra cho biÕt g× nhËn ®îc, g× kh«ng. Ngoµi nµy còng lµm thÕ. 5. Vladimirof ë ®©y råi. NÕu chuyÕn nµy cha vÒ ®îc th× chuyÕn sau (çc tµu quen, çi nµo còng ph¶i ®ãn). Blokof,

___________ 1) Tøc Wong Shek Kong, tµu ch¹y ®êng Hång C«ng - Sµi Gßn. 2) Lý PÊn: ngêi nÊu bÕp trªn tµu Wong Shek Kong. 3) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc (a). 4) Tµu ch¹y Hång C«ng - H¶i Phßng.


Bourof vµ Limin5) cßn ®äng l¹i Singapor, ®· viÕt th göi hä råi, Maizen1) vÒ ®Õn Singapor, th× sî mµ trèn mÊt. 6. Çc c¬ quan kh«ng ®Æt bÝ hiÖu hay sao? Sao mµ nhiÒu lÇn c¬ quan lé råi mµ ®ång chÝ cø chui vµo cho bÞ! (Chç in, chç "V¸ch gi¶" chç MËt2) v.v.). HoÆc cã ®øa ph¶n ch¨ng? Tµi liÖu bÝ mËt, nhÊt lµ vÒ giao th«ng cã lé kh«ng? 7. Khi cã tiÒn th× mçi ®ång chÝ cÈn thËn nªn gi¾t mét Ýt, thÕ lµ khi mÊt khái mÊt hÕt, mµ nh÷ng ngêi ch¹y ®îc còng cã xu mµ hé th©n. 8. Nªn t×m mi thuËt g× mµ gi÷ g×n lÊy ®ång chÝ träng yÕu, chø nÕu nã cø tóm mßn nh÷ng v¾t kh¸ ®i, th× h¹i cho c«ng viÖc qu¸! Th¸i B×nh, Phñ Lý th× nã l¹i cø gië sæ mµ ®i b¾t ngêi! Xem nh÷ng viÖc ®ã th× cã thÓ nãi r»ng §¶ng cßn kÐm ®êng bÝ mËt c«ng t¸c. "Hä" thêng hái t«i vÒ vÊn ®Ò v× sao mµ bÞ lé? V× sao mµ bÞ? §Ó suy nghÜ vµ t×m çch söa ®æi. Nhng trong kh«ng b¸o ço ra, cho nªn t«i còng ó í! 8 Bis. VÊn ®Ò nhiÖm vô t«i: a) Tõ ngµy Héi nghÞ Octobre t«i nghÜ trong ®· cã Trung ¬ng, ngoµi ®· cã §, vËy nªn c«ng viÖc t«i chØ lµ nh "thïng th¬". VËy nªn t«i xin § ®æi chç v× "thïng th¬" th× ngêi kh¸c còng lµm ®îc. V× thÕ mµ § cã th¬ ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho t«i (th¬ ®ã t«i cã göi copie cho T.¦). b) NÕu Trung ¬ng b¸o ço thêng vµ râ rµng (dÐtaillÐ) th× chóng t«i kh«ng ®ßi b¸o ço çc n¬i lµm g×, song tõ ngµy Héi nghÞ ®Õn nay, Trung ¬ng cha cã lÇn b¸o ço nµo t¬ng tÕ hÕt. Nh viÖc B ph¶n ®èi chØ thÞ Quèc tÕ mµ còng ®Õn b©y giê ngêi quen vµ Trung ¬ng míi nãi ®Õn! VÉn biÕt hoµn c¶nh khã kh¨n vµ Trung ¬ng l¾m viÖc, nhng "hä" còng cÇn ph¶i biÕt t×nh h×nh râ rµng mµ còng v× vËy mµ ph¶i yªu cÇu çc n¬i b¸o ço. Nhê hai tê b¸o ço Xø Héi nghÞ göi ra, míi biÕt h¬i râ t×nh h×nh T vµ B tõ 12 - 30 vÒ tríc, (tõ ®ã ®Õn giê kh«ng râ v× kh«ng thÊy b¸o ço n÷a) vµ hä ®¬ng hái cho

___________ 5) Tøc NguyÔn Huy Bèn, TrÇn Ngäc Danh, D¬ng B¹ch Mai, NguyÔn ThÕ Th¹ch. 1) Tøc Bïi ¸i. 2) Tøc Ng« §øc Tr×.

®îc b¸o ço Nam Kú. V¶ l¹i khi tríc (Octobre) chóng ta ®· ®Þnh r»ng, hÔ çc n¬i b¸o ço th× lµm hai b¶n, mét göi cho Trung ¬ng, mét göi ra. ThÕ lµ ®ì viÖc cho Trung ¬ng vµ Quèc tÕ l¹i biÕt râ t×nh h×nh, § còng t¸n thµnh çch ®ã. Nh vËy th× cã g× lµ "v« lý vµ lén xén"1). c) T«i kh«ng trao kÕ ho¹ch g× riªng cho T vµ B, chØ cã nh÷ng th«ng ço gÊp nh 1-5, nh÷ng chØ thÞ ®¹i kh¸i nh chØ thÞ võa råi vµ nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu dÞch ra th× t«i cø vÉn göi ba b¶n cho Trung ¬ng, T vµ B. Lµm nh thÕ lµ cho mau, cho tiÖn vµ cho ch¾c ch¾n (nÕu chç nµy kh«ng tiÕp th× cã chç kh¸c tiÕp). d) Th¬ võa råi Trung ¬ng nãi: "ChØ cã viÖc giao th«ng hoÆc b¸o ch¬ng th× t«i giao thiÖp víi hä, chø b¸o ço th× v« lý vµ lén xén". NÕu lµm nh ®· nãi trªn, th× ch¼ng nh÷ng kh«ng cã g× lµ "v« lý vµ lén xén" mµ l¹i ch¹y viÖc l¾m. NÕu kh«ng vËy th× t«i giao thiÖp víi T vµ B còng kh«ng cã t¸c dông g×. e) Th¬ Trung ¬ng t«i cø vËy göi ®i råi. Nhng viÖc nµy còng vËy. NhiÖm vô t«i ®· lµ nh th¬ § ®· ®Þnh, cho nªn khi cã viÖc g× § còng nãi víi t«i mµ khi t«i cã ý kiÕn g× (nh phª b×nh T vµ B míi ®Õn) còng cã § ®ång ý. VËy nªn khi §¶ng nghÞ ®Þnh hoÆc yªu cÇu g× th× t«i còng nªn biÕt. NÕu kh«ng biÕt g× c¶, khi "hä" hái ®Õn, t«i biÕt ®êng nµo mµ nãi. NÕu chØ biÕt truyÒn th¬ qua, ®a th¬ l¹i, nÕu kh«ng tham gia ý kiÕn víi § vµ víi Trung ¬ng, th× t«i ë ®©y còng kh«ng Ých g× l¾m. V× viÖc ®a th¬ th× ®ång chÝ kh¸c còng lµm ®îc. Nãi tãm l¹i lµ Trung ¬ng th¶o luËn l¹i "nhiÖm vô cña K. V"2): 1/ ý kiÕn ®èi víi th¬ h«m nä (copie göi vÒ tríc) thÕ nµo? 2/ Çc n¬i nªn hay kh«ng nªn göi b¸o ço, v.v.. Trung ¬ng gi¶i quyÕt thÕ nµo, råi cho t«i biÕt. V× nÕu ®Ó thÕ m·i, th× chç nãi thÕ nµy, chç nãi thÕ kia, th× lén xén thiÖt, mµ l¹i trë ng¹i

___________ 1) Héi nghÞ Trung ¬ng toµn thÓ häp th¸ng 3 - 1931 t¹i Sµi Gßn ®· quyÕt ®Þnh thay ®æi mèi liªn l¹c, kh«ng qua NguyÔn ¸i Quèc n÷a mµ trùc tiÕp víi Ban ph¬ng §«ng. 2) K.V: mét bÝ danh cña NguyÔn ¸i Quèc.


c¶ c«ng t¸c. Thªm: Vladimirof chuyÕn nµy cha vÒ ®îc. Ph¶i chê Hg-Th-K«ng hoÆc TrÇn B×nh míi vÒ ®îc. ChuyÕn nµy göi vÒ 2 Zòa vµ 200 giÊy.

Ngµy 24 th¸ng 4 n¨m 19311)

Ngµy 1-5 s¾p söa thÕ nµo, kÕt qu¶ thÕ nµo cho biÕt. MiÕng giÊy nhá ch÷ Anh lµ do ®¹i biÓu I.J.C. göi vÒ. Bót tÝch tiÕng ViÖt,

b¶n chôp lu t¹i


___________ 1) Trong ¶nh bót tÝch, trªn ®Çu bøc th t¸c gi¶ ®Ò ngµy 2341931, cuèi bøc th t¸c gi¶ ®Ò ngµy 2441931. Chóng t«i theo nguyªn v¨n bót tÝch cña t¸c gi¶.

TH¦ GöI QUèC TÕ CéNG S¶N

§ång chÝ th©n mÕn,

1. T«i ®· nhËn ®îc bøc th ngµy 25-4. 2. §ång chÝ Tæng bÝ th ®· bÞ b¾t ngµy 19 hoÆc 20-410).

KÓ tõ khi xuÊt b¶n T¹p chÝ c¶nh s¸t, 7 trong sè 101 ngêi ®· bÞ b¾t. V× vËy trong ban th ký chØ cßn l¹i mét c«ng nh©n trÎ tuæi. 3. Riªng ë H¶i Phßng ®· cã 36 trêng hîp bÞ b¾t vµo ngµy 20-4 vµ 16 trêng hîp bÞ b¾t ngµy 23-4. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng mäi ho¹t ®éng ë bèn ®Þa ph¬ng ®Òu bÞ lé. Mét sè ®ång chÝ ®· dïng sóng lôc chèng l¹i c¶nh s¸t. 1 ®ång chÝ ®· bÞ hy sinh vµ nhiÒu ®ång chÝ kh¸c bÞ th¬ng.

4. Ngµy 20-4 mÊy tµu ch¹y h¬i níc cña chóng ta chê ®Ó ®ãn sinh viªn lªn tµu nhng kh«ng cã ngêi nµo ®Õn. Cã lÏ hä còng ®· bÞ b¾t. 5. Ngµy 29-4, mét ®ång chÝ phô tr¸ch vÊn ®Ò th«ng tin liªn l¹c ®· bÞ b¾t. VÉn cha nhËn ®îc tin tøc tõ çc ®ång chÝ kh¸c: Khi nµo cã tin cô thÓ h¬n th× t«i sÏ b¸o cho ®ång chÝ biÕt. TÊt c¶ çc mèi liªn hÖ t¹m thêi bÞ gi¸n ®o¹n. H×nh nh t¹p chÝ c¶nh s¸t còng lu truyÒn ë ®©y. TÊt c¶ nh÷ng thanh niªn ViÖt Nam ë ®©y ®Òu bÞ kiÓm so¸t vµ ®· bÞ mËt th¸m Ph¸p nhËn d¹ng.

6. NhiÒu tæ chøc §¶ng ë ®Þa ph¬ng ®· bÞ gi¶i t¸n, nhiÒu tµi liÖu quan träng r¬i vµo tay c¶nh s¸t. Chóng t«i sÏ ph¶i tæ chøc l¹i mäi viÖc. Chóng t«i sÏ trao nhiÖm vô nµy cho çc sinh viªn trë vÒ níc. NÕu mäi viÖc diÔn ra tèt ®Ñp, th×

___________ 10) Cã mét dßng qu¸ mê, kh«ng ®äc ®îc.


kho¶ng 2 tuÇn n÷a 4 sinh viªn sÏ cã mÆt ë ®©y. T«i sÏ häp víi hä. 7. Ngµy 20-4, mäi biÖn ph¸p ®· ®îc sö dông ®Ó ban bè thiÕt qu©n luËt trªn toµn ®Êt níc chèng l¹i çc cuéc biÓu t×nh ngµy 1-5. Trêng häc vµ nhµ m¸y sÏ ph¶i n»m trong sù kiÓm so¸t qu©n sù chÆt chÏ.

8. Ngµy 12-4, 55 n«ng d©n ®· bÞ giÕt trong cuéc diÔu hµnh. Ngµy 14-4, 80 ngêi bÞ giÕt vµ ngµy 20-4, 30 ngêi bÞ giÕt. Bän ®Õ quèc ®· quyÕt ®Þnh ng¨n chÆn phong trµo b»ng tµn s¸t. Chóng t«i nªn chØ ra cho çc ®ång chÝ cña m×nh kÕ ho¹ch ®Êu tranh cô thÓ nµo? NÕu chóng ta cø ®Ó hä ®i theo con ®êng ®ã th× sÏ rÊt manh ®éng, nguy hiÓm. T«i sÏ ®Ò nghÞ thªm r»ng Quèc tÕ Céng s¶n chØ thÞ cho tÊt c¶ çc tæ chøc çch m¹ng cña chóng ta tham gia víi khÈu hiÖu "B¶o vÖ §«ng D¬ng" cïng víi nh÷ng hµnh ®éng: "Kh«ng can thiÖp vµo Trung Quèc", "Kh«ng can thiÖp vµo níc Nga X«viÕt". §Æc biÖt lµ §¶ng Céng s¶n Ph¸p vµ çc tæ chøc çch m¹ng kh¸c sÏ t¨ng cêng h¬n n÷a viÖc b¶o vÖ phong trµo çch m¹ng ë §«ng D¬ng. 9. T«i kh«ng thÓ ký tªn vµo çc bøc th v× t«i kh«ng cã ®Þa chØ. Xin ®ång chÝ h·y lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ cho t«i. TÊt nhiªn, ®iÒu ®ã thËt phiÒn phøc. V× ®iÒu kiÖn hiÖn thêi, t«i lu«n lu«n ph¶i viÕt cho ®ång chÝ b»ng ph¬ng ph¸p nµy vµ kh«ng ph¶i lóc nµo còng viÕt cho P.O.B cña ®ång chÝ. T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ sö dông ph¬ng ph¸p viÕt th t¬ng tù. Nã cã r¾c rèi nhng an toµn h¬n.

Göi lêi chµo céng s¶n.

VICTO


b¶n chôp lu t¹i



Çc ®ång chÝ th©n mÕn! C¨n cø vµo b¸o ço cña ®ång chÝ H.N. vÒ t×nh h×nh §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng vµ theo kinh nghiÖm cña t«i ë Hoa Nam, §«ng D¬ng, Th¸i Lan vµ ë M· Lai, t«i thÊy cã bæn phËn bøc thiÕt ®èi víi çc ®¶ng cña chóng t«i lµ ph¶i ®Ò xuÊt víi çc ®ång chÝ ®Ò nghÞ sau ®©y: Trõ mét vµi ®ång chÝ rÊt hiÕm hoi (®· ®îc huÊn luyÖn ë Trêng ®¹i häc nh÷ng ngêi lao ®éng ph¬ng §«ng, hoÆc lµ trÝ thøc), cßn ®¹i ®a sè ®ång chÝ cña chóng t«i, tr×nh ®é lý luËn vµ chÝnh trÞ rÊt thÊp.

HËu qu¶ cña t×nh tr¹ng thiÕu kiÕn thøc vÒ lý luËn nh vËy lµ g×? HËu qu¶ kh¸ nhiÒu. Çc ®ång chÝ ®· nghe ®ång chÝ H.N. kÓ vÒ nh÷ng hËu qu¶ Êy trong b¸o ço. T«i nãi thªm mét vµi hËu qu¶ n÷a: 1. §a sè çc ®ång chÝ - ngay c¶ nh÷ng ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm- còng kh«ng hiÓu thËt râ "çch m¹ng d©n chñ t s¶n" lµ g×. Çc ®ång chÝ Êy nh¾c ®i nh¾c l¹i nh÷ng ch÷ Êy mµ kh«ng hiÓu nghÜa. V× kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®îc cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n, cho nªn çc ®ång chÝ Êy thêng tá vÎ lóng tóng trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng. §Ó khái lung tung, çc ®ång chÝ buéc ph¶i "bÞa ra". Do ®ã, mét sù ngu dèt nµy lµm ph¸t sinh mét sù ngu dèt kh¸c vµ mét sai lÇm nµy g©y nªn çc sai lÇm kh¸c.

2. Çc ®ång chÝ Êy còng kh«ng hiÓu t¹i sao ph¶i kÕt hîp cuéc çch m¹ng ph¶n ®Õ víi çch m¹ng ruéng ®Êt. V× vËy mµ nh÷ng khÈu hiÖu ®a ra lén xén, kh«ng phèi hîp víi nhau.

3. Çc ®ång chÝ Êy kh«ng hiÓu sù kh¸c nhau gi÷a §¶ng víi


çc tæ chøc kh¸c, cho ®ã lµ sù kh¸c biÖt vÒ "cÊp bËc". VÝ dô nh xÕp §¶ng ë sè 1, Thanh niªn céng s¶n ë sè 2, C«ng héi ë sè 3, v.v.. Vµ khi mét ®ång chÝ ®ang ho¹t ®éng trong §¶ng mµ ®îc cö sang ho¹t ®éng ë mét tæ chøc kh¸c, ®ång chÝ ®ã xem viÖc chuyÓn dÞch Êy nh lµ mét "viÖc h¹ cÊp bËc", gÇn nh lµ mét h×nh ph¹t!

4. HoÆc lµ, çc ®ång chÝ Êy b¾t ®Çu tæ chøc mét nhãm liªn minh chèng ®Õ quèc, råi chän nh÷ng thanh niªn cña liªn minh ®Ó tæ chøc mét C«ng héi. Cuèi cïng chän nh÷ng héi viªn C«ng héi ®Ó tæ chøc mét tæ §¶ng. 5. Mét cuéc b·i c«ng bïng næ. Nh÷ng ngêi l·nh ®¹o lµ trÝ thøc viÕt vµo mét quyÓn vë theo trËt tù 1, 2, 3, v.v. nh÷ng bíc ®i ph¶i tiÕn hµnh råi hä ®a quyÓn vë Êy cho çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm lµ c«ng nh©n. Çc ®ång chÝ nµy ®a quyÓn vë vÒ nhµ m¸y vµ thi hµnh m¸y mãc nh÷ng ®iÒu ®· ghi trªn giÊy mµ kh«ng biÕt ph¸n ®o¸n xem nh÷ng ®iÓm Êy cã phï hîp víi thùc tÕ hay kh«ng! HoÆc lµ, çc ®ång chÝ Êy dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó ph¸t ®éng b·i c«ng, nhng khi c«ng nh©n ®· rêi nhµ m¸y xuèng ®êng, çc ®ång chÝ Êy kh«ng biÕt ph¶i lµm g× n÷a. 6. Cßn cã mét nguy c¬ lín kh¸c. Tuy çc ®¶ng ®· ®a nh÷ng ®ång chÝ c«ng nh©n vµo çc ban l·nh ®¹o, nhng çc ®ång chÝ nµy vÉn bÞ ¶nh hëng cña nh÷ng phÇn tö trÝ thøc, bëi v× theo çc ®ång chÝ Êy, "nh÷ng ngêi trÝ thøc ®· ®îc ®äc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Êy trong çc b¶n luËn c¬ng hoÆc trong s¸ch".

T×nh h×nh Êy diÔn ra trong thêi kú 1930-1931, lóc mµ çc ®ång chÝ cña chóng ta ®· lµ nh÷ng chiÕn sÜ kh¸ l·o luyÖn vµ kh¸ tõng tr¶i råi. Nhng hiÖn nay, tÊt c¶ hoÆc hÇu nh tÊt c¶ çc ®ång chÝ Êy ®· bÞ giÕt hay bÞ cÇm tï. Nh÷ng ®ång chÝ ®ang ho¹t ®éng trÎ h¬n, Ýt kinh nghiÖm h¬n, do ®ã cã kh¶ n¨ng ph¹m nh÷ng sai lÇm nghiªm träng h¬n.

V× vËy, t«i thÊy tuyÖt ®èi cÇn thiÕt lµ chóng ta ph¶i gióp ®ì çc ®ång chÝ cña chóng ta kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n Êy b»ng çch t¹o ®iÒu kiÖn cho çc ®ång chÝ tiÕp thô ®îc nh÷ng kiÕn thøc s¬ ®¼ng nhÊt mµ mçi chiÕn sÜ ®Òu ph¶i cã.

Vµ biÖn ph¸p duy nhÊt cã hiÖu qu¶ ®Ó gióp çc ®ång chÝ theo ph¬ng híng ®ã lµ cho xuÊt b¶n nh÷ng quyÓn s¸ch nhá viÕt vÒ çc vÊn ®Ò sau ®©y: 1. Tuyªn ng«n céng s¶n,

2. §¶ng céng s¶n vµ tæ chøc cña §¶ng,

3. LÞch sö Quèc tÕ Céng s¶n,

4. LÞch sö §¶ng,

5. LÞch sö R.K.P.B (§¶ng Céng s¶n B«ns¬vÝch toµn Liªn

bang X«viÕt),

6. LÞch sö Quèc tÕ Thanh niªn (KIM),

7. Thanh niªn céng s¶n vµ tæ chøc thanh niªn,

8. C«ng héi,

9. Quèc tÕ C«ng héi ®á,

10. N«ng héi,

11. VÊn ®Ò d©n téc,

12. VÊn ®Ò ruéng ®Êt,

13. Quèc tÕ Cøu tÕ ®á (MOPR),

14. Liªn minh chèng ®Õ quèc,

15. Chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p,

16. Çch m¹ng Th¸ng Mêi,

17. Çch m¹ng Trung Hoa,

18. Khëi nghÜa vò trang,

19. Nh÷ng bµi häc cña çc sù biÕn 1930-1931,

20. Chñ nghÜa Têrètxki,

21. NÒn kinh tÕ x«viÕt,

22. M¸c, ¡ngghen, Lªnin, Xtalin,

23. Lµm thÕ nµo ®Ó kÕt hîp ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p

vµ ho¹t ®éng hîp ph¸p, 24. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc çc chi bé vµ lµm cho çc chi bé ho¹t ®éng,


25. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc mét cuéc b·i c«ng, mét cuéc biÓu t×nh, v.v., 26. Lµm thÕ nµo ®Ó thùc hiÖn mÆt trËn thèng nhÊt,

27. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc mét tê b¸o §¶ng, tê b¸o nhµ m¸y, v.v.,

28. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc häc sinh, phô n÷, v.v., 29. Lµm thÕ nµo ®Ó vËn ®éng binh lÝnh, 30. LuËn c¬ng vµ nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò thuéc ®Þa (cña Quèc tÕ Céng s¶n), v.v. vµ v.v..

Khi xuÊt b¶n nh÷ng tËp s¸ch nhá Êy, cÇn ph¶i chó ý ®Õn: 1. Nh÷ng khã kh¨n vÒ viÖc in l¹i s¸ch ë çc xø nµy; 2. khã kh¨n vÒ viÖc gi÷ s¸ch; 3. khã kh¨n cña ®éc gi¶ cÊt giÊu s¸ch; 4. tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp cña çc ®ång chÝ chóng t«i kh«ng thÓ ®äc vµ hiÓu ®îc nh÷ng ®iÒu diÔn ®¹t qu¸ dµi, qu¸ khã. V× vËy çc tËp s¸ch nhá Êy ph¶i ng¾n, tõ ng÷ ph¶i rÊt ®¬n gi¶n, rÊt râ rµng vµ dÔ hiÓu ®èi víi quÇn chóng. NÕu cã thÓ ®îc, néi dung nªn tr×nh bµy díi d¹ng c©u hái vµ tr¶ lêi.

Çc ®ång chÝ cña chóng t«i rÊt dòng c¶m vµ h¨ng h¸i. Çc ®ång chÝ Êy c«ng t¸c rÊt tËn tuþ. Nhng v× thiÕu kiÕn thøc lý luËn, buéc çc ®ång chÝ ph¶i mß mÉm tõng bíc, lu«n lu«n vÊp v¸p v× thiÕu thèn nh vËy. TÊt nhiªn lµ çc ®ång chÝ sÏ ®îc gi¸o dôc rÌn luyÖn trong ®Êu tranh vµ trong c«ng t¸c thùc tÕ hµng ngµy. Nhng cã thÓ tr¸nh ®îc biÕt bao bÕ t¾c, sai lÇm vµ biÕt bao thÊt b¹i ®au ®ín, nÕu chóng ta cã thÓ cung cÊp cho çc ®ång chÝ Êy nh÷ng kiÕn thøc tèi cÇn thiÕt vÒ lý luËn soi ®êng, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho çc ®ång chÝ Êy tiÕn hµnh c«ng t¸c. §ång chÝ Xtalin ngh×n lÇn cã lý khi nãi r»ng: "Lý luËn t¹o cho çc ®ång chÝ lµm c«ng t¸c thùc tÕ, søc m¹nh ®Þnh híng, sù s¸ng suèt dù kiÕn t¬ng lai, kiªn ®Þnh trong c«ng t¸c vµ lßng tin ë th¾ng lîi cña sù nghiÖp cña chóng ta". Nh÷ng ®iÒu mµ t«i nãi vÒ çc ®ång chÝ chóng t«i ë §«ng D¬ng, ë Th¸i Lan, v.v. ch¾c ch¾n lµ còng ®óng ®èi víi nh÷ng ®ång chÝ ë çc níc thuéc ®Þa kh¸c, mµ ë ®©y §¶ng

ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p vµ tr×nh ®é v¨n ho¸ cña nh÷ng ngêi lao ®éng cßn thÊp. Nh÷ng cuèn s¸ch nhá ®Ò nghÞ trªn ®©y nhÊt ®Þnh lµ còng rÊt cã Ých ®èi víi c¶ nh÷ng níc Êy.

Th©n ¸i chµo céng s¶n


LIN Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,

b¶n chôp lu t¹i



TH¦ GöI §åNG CHÝ M¸CTI

§ång chÝ M¸cti th©n mÕn, Chóng t«i ®· nhËn ®îc tin ®ång chÝ P«n Vay¨ng Cutuyariª cña chóng ta sím tõ trÇn víi mét nçi ®au buån s©u s¾c. §©y lµ mét tæn thÊt to lín cho §¶ng Céng s¶n Ph¸p cña chóng ta, cho giai cÊp v« s¶n Ph¸p, giai cÊp v« s¶n thuéc ®Þa vµ giai cÊp v« s¶n thÕ giíi. T«i ®· khãc khi biÕt tin ®ång chÝ Vay¨ng Cutuyariª qua ®êi. §èi víi t«i, anh lµ mét ®ång chÝ, mét b¹n th©n vµ mét ngêi anh em. Chóng t«i ®· quen biÕt nhau tõ §¹i héi Tua ®¸ng ghi nhí. Cho tíi n¨m 1934, chóng t«i ®· cïng nhau lµm viÖc trong vÊn ®Ò thuéc ®Þa mµ anh tõng chøng tá hÕt søc quan t©m.

Trong chuyÕn anh sang ViÔn §«ng víi t çch ®¹i biÓu vµ ngêi tæ chøc Héi nghÞ v× hoµ b×nh vµ chèng chiÕn tranh, chóng t«i ®· gÆp l¹i nhau t¹i Trung Quèc. DÞp ®ã, anh ®· gióp t«i mét viÖc rÊt lín ®Ó t«i tho¸t khái mét hoµn c¶nh v« cïng khã kh¨n mµ t«i vÊp ph¶i. Chóng t«i l¹i gÆp nhau ë ®©y vµo mïa hÌ, vµ ®· cïng nhau th¶o luËn vÊn ®Ò thuéc ®Þa, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò §«ng D¬ng.

Giai cÊp v« s¶n thuéc ®Þa ®· mÊt ®i mét ngêi chiÕn sÜ tèt vµ mét ngêi b¹n ch©n thµnh. Vay¨ng Cutuyariª ®· qua ®êi, nhng tÊm g¬ng vÒ sù tËn tuþ vµ lßng can ®¶m cña anh vÉn cßn. Khãc than anh qua ®êi, chóng t«i høa sÏ noi theo tÊm g¬ng cao quý cña anh, ®Êu tranh kiªn tr× h¬n cho tíi th¾ng lîi cña sù nghiÖp cña chóng ta.

Nh©n danh ç nh©n vµ nh©n danh nh÷ng ngêi céng

s¶n §«ng D¬ng cïng çc giai cÊp cÇn lao §«ng D¬ng, t«i nhê anh, ®ång chÝ th©n mÕn, chuyÓn tíi §¶ng Céng s¶n Ph¸p cña chóng ta, tíi gia ®×nh cña ®ång chÝ vµ b¹n th©n tiÕc th¬ng cña chóng ta nh÷ng lêi chia buån s©u s¾c.

Ngµy 12-10-1937

NGUYÔN ¸I QUèC


b¶n chôp lu t¹i



TH¦ GöI MéT §åNG CHÝ

ë QUèC TÕ CéNG S¶N

§ång chÝ th©n mÕn, H«m nay lµ ngµy kû niÖm lÇn thø b¶y viÖc t«i bÞ b¾t gi÷ ë Hång C«ng. §ã còng lµ ngµy më ®Çu n¨m thø t¸m t×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng cña t«i. Nh©n dÞp nµy, t«i viÕt th göi ®ång chÝ ®Ó xin ®ång chÝ gióp ®ì t«i thay ®æi t×nh c¶nh ®au buån nµy. §ång chÝ h·y ph©n t«i ®i ®©u ®ã. HoÆc lµ gi÷ t«i ë l¹i ®©y. H·y giao cho t«i lµm mét viÖc g× mµ theo ®ång chÝ lµ cã Ých. §iÒu t«i muèn ®Ò nghÞ víi ®ång chÝ lµ ®õng ®Ó t«i sèng qu¸ l©u trong t×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng vµ gièng nh lµ sèng ë bªn c¹nh, ë bªn ngoµi cña §¶ng. T«i sÏ rÊt biÕt ¬n ®ång chÝ, tha ®ång chÝ th©n mÕn, cho phÐp t«i ®îc héi kiÕn. T«i tin r»ng nh vËy sÏ tèt h¬n. §· tõ l©u råi ®ång chÝ kh«ng gÆp t«i. §ång chÝ th©n mÕn, xin ®ång chÝ nhËn lêi chµo céng s¶n anh em cña t«i.

6-6-1938

LIN

(NGUYÔN ¸I QUèC)

Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

NG¦êI NHËT B¶N MUèN KHAI HO¸

TRUNG QUèC NH¦ THÕ NµO1)

Lµ ngêi Trung Quèc, nÕu t«i nãi ®Õn nh÷ng sù tµn b¹o cña ngêi NhËt B¶n mµ t«i ®· nhËn thÊy, th× ngêi ta cã thÓ cho r»ng t«i ®· nãi qu¸. Bëi vËy, t«i chØ th«ng b¸o víi çc b¹n vÒ nh÷ng hµnh ®éng tµn b¹o cña ngêi NhËt B¶n nh nh÷ng ngêi níc ngoµi ®· nhËn xÐt, b»ng çch trÝch nh÷ng ®o¹n trong cuèn: ý nghÜa cña chiÕn tranh - Nh÷ng sù tµn b¹o cña ngêi NhËt B¶n ë Trung Quèc2) cña H.J. Timpícl©y, th«ng tÝn viªn b¸o Ngêi b¶o vÖ Mansext¬. Ngoµi ra, t«i cã thªm vµo ®ã vµi tin tøc ®¨ng trªn çc b¸o vµ vµi mÈu chuyÖn do nh÷ng nh©n vËt ®¸ng tin cËy nh çc viªn t lÖnh cña T©n tø qu©n vµ B¸t lé qu©n nh©n d©n çch m¹ng ®· kÓ.

¤ng Timpícl©y ®· ë Trung Quèc khi Thîng H¶i vµ Nam Kinh bÞ x©m chiÕm. ¤ng ®· viÕt nhiÒu vÒ nh÷ng sù tµn b¹o cña ngêi NhËt B¶n. Song, nh÷ng bµi viÕt cña «ng ®· bÞ chÆn l¹i ë bu ®iÖn Thîng H¶i. ¤ng ®· thu thËp ®îc nhiÒu bµi bót ký, nhiÒu b¶n b¸o ço, nhiÒu bøc th cña b¹n bÌ «ng ë níc ngoµi: hä lµ nh÷ng nhµ b¸o, kh¸ch ®i ®êng, gi¸o sÜ, thµnh viªn cña Héi ch÷ thËp ®á quèc tÕ vµ cña Uû ban quèc

___________ 1) Nh÷ng bµi ®¨ng trªn b¸o Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta), NguyÔn ¸i Quèc ®Òu viÕt díi danh nghÜa mét nhµ b¸o Trung Quèc vµ ký tªn LIN. Víi nhan ®Ò “Nh÷ng sù hung tµn cña ®Õ quèc Nhùt”, b¸o D©n chóng (tiÕng ViÖt) còng ®· ®¨ng toµn v¨n bµi b¸o nµy trong çc sè 46 ngµy 21-1-1939, sè 47 ngµy 24-1-1939 vµ sè 48 ngµy 28-1-1939. 2) Trong nguyªn b¶n, tªn cuèn s¸ch ®îc viÕt b»ng tiÕng Anh: What war means - the japanese atrocities in China.


tÕ cøu trî nh÷ng ngêi tÞ n¹n. Nh÷ng b»ng chøng do «ng Timpícl©y ®a ra nh vËy lµ hoµn toµn ®¸ng tin cËy.

NG¦êI NHËT B¶N Vµ TR¹I NH÷NG NG¦êI TÞ N¹N ë NAM KINH

"Tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n n»m t¹i trung t©m thñ ®«, réng trªn 3 kil«mÐt vu«ng. Sè ngêi tÞ n¹n vµo kho¶ng 200.000. Tríc thêi gian chiÕm ®ãng, ngêi NhËt ®· høa r»ng nh÷ng ngêi tÞ n¹n còng nh nh÷ng ngêi d©n thêng ®Òu kh«ng ph¶i lo ng¹i g× c¶. Díi ®©y, ngêi ta sÏ thÊy bän kÎ cíp ph¸t xÝt Êy ®· gi÷ "lêi høa long träng cña chóng" nh thÕ nµo.

H·M HIÕP

Theo çc b¸o ço cña Uû ban cøu trî th× tõ ngµy 13-12-1937 ®Õn ngµy 7-2-1938, trong tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n, ®· x¶y ra 240 trêng hîp h·m hiÕp mµ tªn tuæi cña n¹n nh©n ®Òu ®îc ngêi ta biÕt râ vµ 11 trêng hîp cã ghi: "®µn bµ hoÆc con g¸i bÞ ngêi NhËt B¶n hiÕp".

"Theo con sè tÝnh to¸n cña nh÷ng ngêi b¹n §øc cña t«i, mét phãng viªn ®· viÕt nh vËy - th× sè ngêi bÞ bän NhËt B¶n h·m hiÕp ë Nam Kinh lªn tíi trªn 20.000. ChÝnh t«i ®· thÊy trªn 100 trêng hîp h·m hiÕp vµ t«i ®· nhËn ®îc b¸o ço chÝnh x¸c vÒ 300 trêng hîp kh¸c. Trong sè çc n¹n nh©n, cã nh÷ng thiÕu n÷ díi 11 tuæi vµ nh÷ng bµ giµ trªn 53 tuæi. Trong mét gian phßng cña Trêng ®¹i häc Kim L¨ng, ngay gi÷a ban ngµy, 17 tªn NhËt ®· thay phiªn nhau h·m hiÕp mét ngêi con g¸i".

Mét phãng viªn kh¸c viÕt: "17-12-1937. C¶ ngµy vµ ®ªm h«m qua, çc cuéc

h·m hiÕp vµ tµn s¸t cø t¨ng dÇn. Trªn 1.000 ®µn bµ vµ con g¸i ®· bÞ h·m hiÕp; mét chÞ bÞ hiÕp ®Õn 37 lÇn. Mét tªn trong bän kÎ cíp ®· bãp cæ mét em bÐ míi lªn 5 th¸ng, v× em bÐ nµy ®· khãc bªn c¹nh ngêi mÑ cña em bÞ h·m hiÕp. "Bän NhËt kÐo nhau ®i hµng ®µn vµ chia thµnh nhãm ®Ó h·m hiÕp. "Ngµy 3-1-1938, mét ngêi ®µn bµ bÞ th¬ng nÆng ®· ®Õn

bÖnh viÖn. ChÞ Êy nãi r»ng: ChÞ vµ 5 phô n÷ kh¸c ®· bÞ bän NhËt b¾t ®i hai hoÆc ba h«m tríc. Ban ngµy, chóng b¾t hä giÆt giò ¸o quÇn, ban ®ªm, chóng h·m hiÕp hä, ngêi nµo nhiÒu tuæi th× bÞ tõ 10 ®Õn 20 lÇn, nh÷ng chÞ trÎ th× ®Õn 40 lÇn. "Ngµy 23-1, bän NhËt ®· giÕt 11 ngêi trong gia ®×nh cña X. §µn bµ th× ®Òu bÞ chóng giÕt sau khi h·m hiÕp. Ngµy 15-1, mét ngêi con g¸i võa ra khái n¬i tÞ n¹n ë Trêng ®¹i häc Kim L¨ng, ®· bÞ mét tªn NhËt do¹ h·m hiÕp. ChÞ Êy chèng cù l¹i. ChÞ liÒn bÞ giÕt. Ngµy 15-12-1937, bän NhËt x«ng vµo mét ng«i nhµ t¹i ®êng phè ë H¸n KhÈu, chóng hiÕp mét ngêi ®µn bµ trÎ vµ b¾t ®i ba ngêi kh¸c. Chång hä võa khãc võa ch¹y theo ®Òu ®· bÞ giÕt. "NhiÒu n¹n nh©n bÞ bá m¹ng do bÞ h·m hiÕp. NhiÒu ®µn bµ vµ con g¸i ®· tù s¸t ®Ó khái bÞ lµm nhôc. "Trªn 300 phô n÷ ë çc lµng l©n cËn ®· bÞ bän NhËt b¾t ®a ®Õn Suansing (çi thµnh cña mét huyÖn nhá ë T« Ch©u). Mçi ngµy, ngêi ta thÊy nh÷ng x¸c phô n÷ trÇn truång næi lÒnh bÒnh ë cöa con s«ng ®µo cña thµnh nµy". (Tin ®iÖn, 2-1-1938). "Tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n ë Man Hµng, gÇn Thîng H¶i, gåm 500 phô n÷. Ngµy 28-1, mét chi ®éi NhËt B¶n ®Õn ®ãng ë ®©y. TÊt c¶ nh÷ng ngêi tÞ n¹n ®Òu bÞ h·m hiÕp, kh«ng trõ mét ai". (Tin ®iÖn, 30-1-1938). "§µn bµ vµ con g¸i çc vïng bÞ chiÕm ë Shonji sau khi bÞ h·m hiÕp, ®Òu bÞ b¾t ®i lµm nghÒ m·i d©m trong qu©n ®éi". (T©n Hoa nhËt b¸o, 15-1-1938). "T¹i Ouhau, bän NhËt sau khi h·m hiÕp phô n÷ ®· ch¬i çi trß xem tªn nµo khÐo tay h¬n c¶ trong viÖc c¾t vó çc n¹n nh©n". (§¹i c«ng b¸o, 31-1-1938).

"Nh÷ng em g¸i díi 10 tuæi vµ nh÷ng bµ giµ 60 tuæi còng ®Òu bÞ hiÕp, 10 tªn NhËt sau khi thay phiªn nhau h·m hiÕp mét bµ giµ, ®· dïng mét çi mãc s¾t ®Ó xÐ to¹c ©m hé cña bµ Êy". (T©n Hoa nhËt b¸o S¬n T©y, 19-1-1938).


Tíng Lanpi Si cña B¸t lé qu©n ®· viÕt tõ S¬n T©y nh sau: "Trong çc vïng bÞ NhËt chiÕm ®ãng, kh«ng mét ngêi ®µn bµ hoÆc con g¸i nµo lµ kh«ng bÞ h·m hiÕp. NhiÒu chÞ ®· bÞ chÕt trong khi bÞ h·m hiÕp hoÆc bÞ giÕt sau ®ã. Mét sè lín ®· bÞ b¾t ®i. Ngµy 19-12-1937, b¶y tªn NhËt ®Õn h·m hiÕp phô n÷ ë lµng Tïng Tha. Ngêi trong lµng chèng l¹i, ngµy h«m sau, mét chi ®éi NhËt B¶n ®Õn bao v©y lµng, b¾t ®i 100 d©n, chóng dïng d©y thÐp ®Ó th¾t cæ hä vµ treo lªn c©y, lÊy b¸ng sóng ®Ëp vì ®Çu hä, mæ bông hä tíi dÇu ho¶ råi thiªu hä. Sau ®ã, bän NhËt ®· ®èt c¶ lµng. "§«i khi bän NhËt cßn gië trß ®éc ¸c tinh vi. Chóng b¾t ngêi bè hiÕp con g¸i m×nh, con trai hiÕp mÑ, anh trai hiÕp em g¸i. DÜ nhiªn, nh÷ng ngêi ®¸ng th¬ng nµy kh«ng chÞu lµm theo lÖnh chóng, thÕ lµ bän kÎ cíp liÒn giÕt hä".

NH÷NG Vô TµN S¸T

Suèt hai ngµy sau khi vµo Nam Kinh, bän NhËt vÉn tiÕp tôc tµn s¸t, cíp bãc vµ h·m hiÕp hµng lo¹t. §êng phè ®Çy nh÷ng x¸c ®µn «ng, ®µn bµ, trÎ con. TÊt c¶ binh lÝnh Trung Quèc kh«ng kÞp ra khái thµnh phè vµ bÞ b¾t ®Òu bÞ tíc vò khÝ vµ bÞ xö b¾n. Bän NhËt kh«ng b¾t lµm tï binh. 400 ngêi tÞ n¹n bÞ b¾t vµ bÞ lÝnh NhËt dÉn ®i, bän nµy cã mang theo sóng trêng vµ sóng m¸y. Sè phËn nh÷ng ngêi tÞ n¹n ®· ®îc quyÕt ®Þnh. Bän NhËt ®· dïng hµng ngh×n ngêi Trung Quèc lµm bia ®Ó tËp b¾n hoÆc tËp ®©m lª.

Bän NhËt vµo tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n ngµy 13-12-1937, håi 11 giê s¸ng. Hai thµnh viªn cña Uû ban vµ t«i ®ang tiÕp chóng. Sau vµi phót, chóng ®· giÕt 20 ngêi tÞ n¹n. Nh÷ng ai ch¹y trèn khi tr«ng thÊy bän NhËt, ®Òu bÞ giÕt. H×nh nh ®ã lµ quy t¾c trong ®¹o qu©n Êy. Ngµy thø t, t«i l¸i mét chiÕc xe h¬i chë mét sÜ quan h¶i qu©n NhËt ra tµu thuû cña h¾n. Gi÷a ®êng, mét sÜ quan NhËt chÆn xe chóng t«i l¹i, h¾n nãi lµ h¾n ®ang tiªu diÖt mét chi ®éi Trung Quèc. ThËt vËy, chóng ®ang tµn s¸t anh em binh sÜ Trung Quèc ®· bÞ tíc vò khÝ vµ nh÷ng ngêi d©n thêng.

Tra ngµy 13, bän sÜ quan NhËt høa víi «ng On Rèp, Chñ tÞch Uû ban quèc tÕ cøu trî, r»ng binh sÜ Trung Quèc ®· bÞ tíc vò khÝ th× sÏ kh«ng bÞ giÕt. §óng ngay tèi h«m Êy, trong khi Uû ban ®ang häp, bän NhËt x«ng vµo tr¹i, b¾t 1.300 binh sÜ Trung Quèc kh«ng cã vò khÝ vµ dÉn hä ra ph¸p trêng. Khi ®i qua gÇn v¨n phßng cña chóng t«i, «ng Xmaid¬ (th ký cña Uû ban) vµ t«i ®· ®îc tr«ng thÊy 50 x¸c chÕt næi lÒnh bÒnh trong mét çi hå. 54 c«ng nh©n nhµ m¸y ®iÖn ®Õn trèn t¹i mét h·ng bu«n cña ngêi Anh. 43 ngêi bÞ b¾t vµ bÞ xö b¾n. NhiÒu ngêi lµm nghÒ khu©n v¸c vµ nhiÒu c«ng nh©n ®· bÞ b¾n chÕt. BÊt cø ngêi Trung Quèc nµo mµ lßng bµn tay cã chai còng ®Òu bÞ xem nh cùu binh vµ bÞ xö b¾n. ChiÒu nay, cã mét ngêi ®µn «ng ®Õn v¨n phßng chóng t«i, ®Çu bÞ ch¸y sÐm, l«ng mµy vµ tai ®Òu bÞ c¾t, nöa çi mòi bÞ hít. Võa ®Õn ®îc mét l¸t th× anh ta t¾t thë. T×nh h×nh ®· x¶y ra nh sau: Bän NhËt trãi hµng tr¨m ngêi Trung Quèc l¹i víi nhau vµ thiªu sèng hä sau khi tíi dÇu lªn ngêi hä. Ngêi ®µn «ng ®¸ng th¬ng nµy ®· may m¾n ch¹y tho¸t ®îc... Ngµy lÔ N«en. Bän NhËt høa kh«ng giÕt nh÷ng cùu binh Trung Quèc ®· tù nguyÖn ra ®Çu thó. 240 ngêi ®Õn tr×nh diÖn. Hä ®Òu bÞ giÕt s¹ch1). ë Nam Kinh, ngêi ta ®· ch«n trªn 40.000 tö thi nh÷ng ngêi bÞ tµn s¸t.

Nãi ®Õn Tïng Giang, çch Thîng H¶i 30 kil«mÐt, mét nhµ b¸o Anh viÕt r»ng, trong sè 100.000 d©n cña thµnh phè nµy, chØ cßn l¹i 5 «ng giµ trèn trong mét gãc nhµ thê cña Ph¸p. Vïng gi÷a Tïng Giang vµ Thîng H¶i ch¼ng kh¸c g× mét b·i sa m¹c dµi 30 kil«mÐt. Nãi vÒ T« Ch©u, mét gi¸o sÜ ®· viÕt "trong thµnh phè chóng t«i chØ thÊy toµn lµ chÕt chãc vµ tµn ph¸. Trªn con ®êng tõ Qu¶ng §«ng ®Õn T« Ch©u, chóng t«i ph¶i chó ý ®Ó khái dÉm lªn th©y ngêi chÕt. §êng s¸ vµ ®ång ruéng ®Òu ®Çy x¸c

___________ 1) PhÇn tiÕp theo in trªn sè b¸o ngµy 531939.


chÕt". Theo tÝnh to¸n cña mét ngêi níc ngoµi ®· tõng nhiÒu lÇn ë trong vïng tõ Thîng H¶i ®Õn Nam Kinh tríc vµ sau khi NhËt chiÕm ®ãng, th× Ýt nhÊt trong vïng nµy ®· cã 300.000 ngêi d©n thêng bÞ giÕt, trong sè ®ã, cã tíi 100.000 ngêi bÞ tµn s¸t cã hÖ thèng. BÞ thÊt b¹i vÒ qu©n sù, bän NhËt giÕt d©n thêng ®Ó tr¶ thï. T©n tø qu©n ph¸ con ®êng s¾t B¶o §Þnh; vµi ngµy sau, mét chi ®éi lÝnh NhËt b¾t xö b¾n 100 ngêi Trung Quèc ®øng tuæi. Tíng Yin cña B¸t lé qu©n kÓ l¹i r»ng, t¹i mçi thµnh phè hoÆc mçi thÞ trÊn bÞ chiÕm ®ãng, h¬n mét nöa d©n c bÞ bän NhËt tµn s¸t. Tíng DiÖp §Ünh, t lÖnh trëng cña T©n tø qu©n, kÓ l¹i

r»ng: Héi Trung Quèc cøu trî nh÷ng ngêi tÞ n¹n ®· ®a

8.000 em bÐ ®Õn thung lòng V« TÝch çch Thîng H¶i 100

kil«mÐt. Trªn tr¹i nµy, cã kÎ nh÷ng ch÷ thËp ®á lín. Mét

h«m, trong khi çc em bÐ ®ang ¨n s¸ng, m¸y bay NhËt ®Õn

nÐm bom xuèng tr¹i, kh«ng mét em nµo tho¸t khái cuéc tµn

s¸t.

Ngµy 19-12-1937, vµo håi 5 giê chiÒu, t«i víi «ng Xmaid¬

cïng ®i ra ngoµi. §êng phè Th¸i B×nh vµ vïng phô cËn,

trung t©m bu«n b¸n lín nhÊt cña Nam Kinh, ®Òu bÞ thiªu huû.

Chóng t«i quay vÒ phÝa Nam; bän NhËt ®ang ®èt çc hiÖu

bu«n, mét sè bän kh¸c th× chÊt nh÷ng thø chóng cíp bãc

®îc lªn çc xe t¶i nhµ binh.

H¬n mét th¸ng sau khi chiÕm ®ãng, nh÷ng hµnh ®éng tµn

b¹o vÉn cßn tiÕp diÔn hµng ngµy. Ngµy 10-1-1938, vµo buæi

chiÒu, t«i ®i xe h¬i ra ngoµi, t«i vÉn cßn thÊy bän lÝnh NhËt ®èt

ph¸ nh÷ng hiÖu bu«n. Ngay tríc h«m ®ã, «ng X ®· ra ®îc

cöa §«ng, tÊt c¶ nhµ cöa cña d©n trong vïng mµ «ng ®i qua,

trªn 20 kil«mÐt, ®Òu bÞ ch¸y trôi. Nh÷ng hµnh ®éng ¨n cíp cã tÝnh chÊt ç nh©n x¶y ra hÕt

søc thêng xuyªn. Bän lÝnh b¾t ®Çu ®Ëp ph¸ cöa, x«ng vµo vµ cíp lÊy ®å ®¹c lµm cña riªng, chØ sau khi ®îc bän sÜ quan

híng dÉn th× viÖc cíp ph¸ míi ®îc tæ chøc cã quy cñ. B¸c sÜ P. kh¼ng ®Þnh r»ng, «ng ®· thÊy nh÷ng c¶nh tîng khñng khiÕp gièng hÖt nh thÕ x¶y ra ë B¾c Kinh. Trªn con ®êng Tïng Giang, chóng t«i ®· gÆp mét ®oµn lÝnh NhËt trë vÒ Thîng H¶i cïng víi nh÷ng thø chóng cíp bãc ®îc. C¶nh tîng thËt lµ ®Ñp m¾t. Nh÷ng con ngùa chiÕn mËp m¹p kÐo nh÷ng xe kÐo chë ®Çy hßm xiÓng vµ vali. Bän nhµ binh cìi trªn lng lõa, bß, thËm chÝ c¶ tr©u n÷a. Lîn th× chóng buéc vµo nh÷ng xe kÐo ph¸o. Gµ m¸i vµ gµ con do bän lÝnh cíp ®îc ®Òu theo ®oµn qu©n. Tõ 21-11 ®Õn 11-12-1937, hµng ngµy, t«i nh con thoi ®i l¹i gi÷a T« Ch©u vµ Quang Phíc. Nh÷ng ng©n hµng, hiÖu bu«n vµ mäi nhµ ®Òu ®îc më toang cöa b»ng vò lùc. Bän NhËt kÐo nhau hµng ®µn nh kiÕn vµo ra kh«ng ngít. Chóng ®i l¹ch b¹ch, lng cßng xuèng díi nh÷ng kiÖn hµng t¬ lôa, nh÷ng con gµ giß, nh÷ng hµng ho¸ kh¸c, nh÷ng ®å ®¹c. Trong khi ®Õn th¨m trêng (cña Nhµ chung) cña chóng ta, t«i thÊy cã nh÷ng tªn NhËt ®ang n¹y tñ s¾t víi nh÷ng çi mãc s¾t. Cßn cã ngêi nµo tin ®îc r»ng bän NhËt muèn lµm ®iÒu tèt lµnh cho nh©n d©n Trung Quèc kh«ng? Xin mêi hä cø ®Ých th©n ®i xem c¶nh tµn ph¸ rïng rîn ®ang diÔn ra trong toµn vïng nµy dµi trªn 200 kil«mÐt tõ Thîng H¶i ®Õn Nam Kinh. Nh÷ng thµnh phè bÞ ph¸ ph¸ch, lµng m¹c bÞ thiªu huû, ®ång ruéng bÞ tµn ph¸. Bän NhËt ®· ph¹m tÊt c¶ nh÷ng téi ¸c d· man mµ mét ®éi qu©n tµn b¹o ®îc trang bÞ b»ng nh÷ng chiÕn cô tèi t©n cã thÓ ph¹m ph¶i.

Suèt trong 4 th¸ng, sau khi Thîng H¶i thÊt thñ, tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 3, Nam ThÞ (khu Nam Thîng H¶i) ®· bÞ ®èt ph¸, 80% nhµ cöa bÞ thiªu huû sau ngµy bÞ chiÕm ®ãng. ThiÖt h¹i lªn tíi 3 tû phr¨ng, trong ®ã, 1 phÇn 3 lµ do cíp bãc. TÊt c¶ nh÷ng thø g× kh«ng bÞ ph¸ huû th× ®Òu bÞ chóng cíp ®i. Th¸ng 3, viÖc cíp ph¸ vÉn cßn tiÕp diÔn. Trong ph¹m vi 100 kil«mÐt chung quanh Thîng H¶i, tríc kia, cã 12 thµnh phè lín vµ nhiÒu thÞ trÊn víi con sè tæng céng lµ 50


triÖu d©n. Nh÷ng thÞ trÊn vµ thµnh phè ®ã nay ®Òu bÞ ph¸ trôi. Khai Phong, trung t©m t¬ lôa, ®· trë thµnh mét thµnh phè chÕt. Tïng Giang ngµy nay chØ cßn lµ ®èng tro tµn. Thµnh phè T« Ch©u giµu cã vµ cæ kÝnh gåm 350.000 d©n, hiÖn chØ cßn l¹i 500 ngêi. Bøc tranh trªn ®©y cßn xa míi m« t¶ ®îc ®Çy ®ñ. Nh÷ng c¶nh nÐm bom man rî cña kh«ng qu©n, trÎ con bÞ b¾t ®em ®i, tµn s¸t b»ng thuèc ®éc, do th¸m, v.v. cha ®îc nªu lªn trong tµi liÖu nµy. Qu¶ng Ch©u, H¸n KhÈu, H¹ M«n, T©y An vµ 20 ®Þa ph¬ng kh¸c cha ®îc nãi ®Õn. Tuy nhiªn, nh÷ng b»ng chøng x¸c thùc ®ã, do ngay tÝnh chÊt x¸c thùc cña chóng, còng ®· ®ñ cho ngêi ta mét ý niÖm vÒ nh÷ng g× mµ bän NhËt ®· vµ ®ang tiÕn hµnh ë Trung Quèc. Vµ còng nh nh÷ng g× mµ chóng nhÊt ®Þnh sÏ tiÕn hµnh t¹i çc níc kh¸c ë ch©u ¸, nÕu mét khi chóng ®· th¾ng ®îc nh©n d©n Trung Quèc. Bän ph¸t xÝt d· man tëng r»ng chóng cã thÓ dïng khñng bè ®Ó lµm b¹i ho¹i tinh thÇn cña ChÝnh phñ vµ nh©n d©n Trung Quèc. Nhng cha bao giê nh©n d©n vµ qu©n ®éi Trung Quèc l¹i ®oµn kÕt vµ kiªn quyÕt nh ngµy nay ®Ó ®¸nh tan giÆc ngo¹i x©m! Nh÷ng sù tµn b¹o cña bän NhËt sÏ ®îc ®¸p l¹i mét çch ®Ých ®¸ng b»ng chñ nghÜa anh hïng v« song cña nh÷ng ngêi Trung Hoa ®ang chiÕn ®Êu cho nÒn ®éc lËp vµ sinh mÖnh cña m×nh.

Th¸ng 12 n¨m 1938

P.C. LIN B¸o Notre Voix,

ngµy 12-2-1939

vµ ngµy 5-3-1939.

TH¦ Tõ TRUNG QUèC

QuÕ L©m, cuèi th¸ng 2 Çc b¹n th©n mÕn, H·y thø lçi cho t«i v× kh«ng viÕt th ®îc thêng xuyªn cho çc b¹n. ë ®©y, chóng t«i bËn ®Õn møc lµ chóng t«i muèn ®îc nh §øc PhËt ngh×n tay - hay Ýt ra còng ph¶i nh thÕ th× t«i míi cã ®ñ tay ®Ó lµm hÕt mäi viÖc cÇn lµm.

T«i muèn nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ trong th¸ng nµy.

Sù biÕn chÝnh trÞ quan träng nhÊt lµ kú häp cña Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia. Ch¾c çc b¹n ®· nghe nãi ®Õn çi c¬ quan míi ®îc thiÕt lËp Êy Ýt l©u sau khi b¾t ®Çu cã chiÕn tranh. §ã còng lµ mét mãn quµ gi¸n tiÕp mµ bän ph¸t xÝt NhËt ®· tÆng chóng t«i. Héi ®ång lµ mét thø tiÒn NghÞ viÖn. ViÖc thµnh lËp Héi ®ång nµy lµ mét bíc tiÕn tíi nÒn d©n chñ hoµn toµn. Vµ chóng t«i ®ang tiÕp tôc tiÕn lªn trªn con ®êng ®ã. Kú häp ®îc tiÕn hµnh võa qua lµ kú thø ba. Khi khai m¹c, ngêi ta chó ý ®Õn mét sù v¾ng mÆt, ®ã lµ sù v¾ng mÆt cña U«ng Tinh VÖ, cùu Chñ tÞch cña Héi ®ång. Ngêi ta ai còng "tiÕc" kÎ v¾ng mÆt, ë chç lµ h¾n kh«ng chÞu cót ®i sím h¬n. BÇu kh«ng khÝ lÏ ra ®· sím ®îc trong s¹ch h¬n vµ nh÷ng ho¹t ®éng v« Ých lÏ ra còng tr¸nh ®îc. §èi víi tªn quû sø khèn kiÕp Êy th× lµm Chñ tÞch Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia cña níc Trung Hoa - mét níc Trung Hoa chiÕn ®Êu anh dòng vµ kh«ng ngõng tiÕn bé - còng cha ®ñ. H¾n cßn muèn lµm ngêi "cÇm l¸i" mét níc Trung Hoa bÞ « nhôc vµ biÕn


thµnh thuéc ®Þa cña ph¸t xÝt NhËt. ThËt lµ "®iÒu kú quÆc" ®¸ng buån biÕt bao! May thay, h¾n kh«ng cßn lµ Chñ tÞch Héi ®ång n÷a vµ còng kh«ng bao giê cã thÓ lµm ngêi "cÇm l¸i" níc Trung Hoa n÷a; giê ®©y, h¾n chØ lµ tªn ph¶n béi sè 1 bÞ toµn d©n c¨m ghÐt vµ lªn ¸n. Th«i cø ®Ó cho quû tha ma b¾t h¾n ®i! Chóng ta h·y nãi vÒ nh÷ng viÖc quan träng h¬n. Nh vËy lµ Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia ®· häp vµo ngµy 12-2-1939. Kú häp nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi Trung Quèc. Kú häp ®· ®îc tiÕn hµnh sau hai cuéc héi nghÞ rÊt quan träng cña hai chÝnh ®¶ng lín cña níc chóng t«i: Quèc d©n ®¶ng vµ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. Trong çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø 6 cña §oµn Chñ tÞch §¶ng Céng s¶n cã nãi: "NhiÖm vô chñ yÕu cña nh©n d©n Trung Quèc lµ kiªn quyÕt tiÕn hµnh chiÕn tranh, mét cuéc chiÕn tranh l©u dµi, ph¸t triÓn vµ cñng cè MÆt trËn d©n téc chèng NhËt, nh»m kh¾c phôc mäi khã kh¨n, t¨ng cêng çc lùc lîng cña chóng ta, chÆn ®øng bíc tiÕn cña qu©n thï, chuyÓn sang ph¶n c«ng, cuèi cïng lµ ®uæi bän x©m lîc ra khái ®Êt níc chóng ta vµ tæ chøc l¹i níc Trung Hoa - mét níc Trung Hoa tù do, ®éc lËp vµ h¹nh phóc, theo chñ nghÜa tam d©n". (Th¸ng 10-1938). Héi nghÞ lÇn thø 5 cña §oµn Chñ tÞch Quèc d©n ®¶ng (cuèi th¸ng 1-1939) ®· tuyªn bè: "Tõ nay, nhiÖm vô chóng ta cµng nÆng nÒ vµ khã kh¨n h¬n. §Ó ®Ëp tan nh÷ng cè g¾ng cuèi cïng nhng lµ nh÷ng cè g¾ng tuyÖt väng nhÊt cña kÎ thï hung b¹o, nh©n d©n ta ®ang ph¶i gãp hÕt søc m¹nh tinh thÇn vµ vËt chÊt vµo viÖc t¨ng cêng ®oµn kÕt, tÝch cùc ®Êu tranh vµ x©y dùng ®Êt níc. §Ó lµm trßn nh÷ng nhiÖm vô ®ã, ph¶i n©ng cao tinh thÇn d©n téc vµ t¨ng cêng kû luËt çch m¹ng". Trong bµi diÔn v¨n cña m×nh ®äc t¹i Héi nghÞ §oµn Chñ tÞch Quèc d©n ®¶ng, Thèng chÕ Tëng Giíi Th¹ch nãi: "HiÖn nay nÕu cã çi t tëng khê d¹i muèn nh©n nhîng kÎ thï ®Ó mong ®¹t tíi mét nÒn hoµ b×nh m¬ hå th× sÏ r¬i vµo c¹m bÉy, sÏ ®i ®Õn diÖt vong!".

Trong bµi diÔn v¨n cña m×nh ®äc t¹i Héi nghÞ §oµn Chñ tÞch §¶ng Céng s¶n, «ng Mao Tr¹ch §«ng nãi: "Chóng ta h·y ®Ò cao lßng tù tin vµ tù träng cña nh©n d©n ta. Chóng ta ph¶i kiªn quyÕt ®Êu tranh ®Õn cïng. Chóng ta ph¶i ®¶ ph¸ kh«ng chót th¬ng xãt chñ nghÜa thÊt b¹i vµ chñ nghÜa bi quan. Ph¶i triÖt ®Ó chèng l¹i mäi khuynh híng tho¶ hiÖp vµ ®Çu hµng kÎ thï". T«i dÉn çc ®o¹n trÝch trªn ®©y ®Ó chØ ra cho çc b¹n thÊy r»ng kú häp lÇn thø 3 cña Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia ®· häp vµo lóc quan niÖm th× thèng nhÊt vµ sù hîp t¸c th× ®· chÆt chÏ gi÷a çc ®¶ng chñ yÕu cña chóng t«i trong MÆt trËn d©n téc chèng NhËt. Kú häp ®· diÔn ra gi÷a lóc nh÷ng khuynh híng thÊt b¹i chñ nghÜa vµ ®Çu hµng mµ tiªu biÓu lµ U«ng Tinh VÖ - bän nµy ®· ngãc ®Çu dËy khi Qu¶ng Ch©u vµ H¸n KhÈu thÊt thñ - ®· bÞ hoµn toµn tiªu diÖt bëi tinh thÇn ®oµn kÕt vµ quyÕt t©m cña nh©n d©n.

Kú häp ®· ®îc tiÕn hµnh díi sù chñ to¹ cña Thèng chÕ Tëng Giíi Th¹ch. VÞ Chñ tÞch míi ®· ®äc hai bµi diÔn v¨n quan träng. TiÕc r»ng v× kh«ng cã thêi giê nªn t«i kh«ng thÓ trÝch ®Ó giíi thiÖu víi çc b¹n ®îc. Trong khi bÕ m¹c kú häp, «ng Chñ tÞch ®· khen ngîi sù ®oµn kÕt chÆt chÏ vµ tinh thÇn hîp t¸c anh em gi÷a çc thµnh viªn trong Héi ®ång. §oµn kÕt vµ hîp t¸c, «ng nãi - lµm cho nh©n d©n cµng t¨ng thªm lßng tin tëng vµo th¾ng lîi cuèi cïng. Råi «ng nhÊn m¹nh mét lÇn n÷a ®Õn çc nhiÖm vô cña Héi ®ång, cña ChÝnh phñ vµ cña nh©n d©n. Sø m¹ng lÞch sö cña Héi ®ång lµ ®Æt c¬ së v÷ng ch¾c cho mét nÒn d©n chñ kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi viÖc ®éng viªn vµ tæ chøc nh©n d©n. §Õn lît chóng ta, ®éng viªn vµ tæ chøc nh©n d©n lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó giµnh th¾ng lîi cuèi cïng vµ ®Ó x©y dùng l¹i ®Êt níc. §¸nh ®uæi bän x©m lîc, diÖt trõ nh÷ng tªn ph¶n béi, n©ng cao sù hiÓu biÕt vÒ chñ nghÜa tam d©n - ®ã lµ nh÷ng nhiÖm vô chung vµ tríc m¾t cña chóng ta. §Ó lµm trßn nh÷ng nhiÖm vô Êy, cÇn cã sù ®oµn kÕt gi÷a Héi ®ång, ChÝnh phñ vµ nh©n d©n. ý nghÜa nh÷ng bµi diÔn v¨n ®ã ®¹i kh¸i lµ nh vËy.


Kú häp ®· kÐo dµi 10 ngµy. Trong thêi gian Êy, çc ®¹i biÓu ®· v¹ch ra vµ th¶o luËn 86 dù ¸n vµ kiÕn nghÞ, trong ®ã cã 19 dù ¸n vµ kiÕn nghÞ thuéc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu©n sù, 18 vÒ kinh tÕ vµ tµi chÝnh, 17 vÒ gi¸o dôc nh©n d©n, 3 vÒ ngo¹i giao, 28 vÒ néi trÞ, 3 vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. Çc b¹n thÊy r»ng çc ®¹i biÓu cña chóng t«i ®· lµm viÖc kh«ng ph¶i lµ tåi. CÇn chó ý lµ trong sè ®ã cã mét vµi dù ¸n ®· ®îc ®a ra thùc hiÖn ngay tõ h«m nay v× lîi Ých cuéc ®Êu tranh cña chóng t«i chèng bän x©m lîc, cuéc ®Êu tranh mµ trong th sau t«i sÏ nãi víi çc b¹n.

P.C. LIN B¸o Notre Voix,

ngµy 9-4-1939.


QuÕ L©m, ®Çu th¸ng 3 Çc b¹n th©n mÕn, H«m nay, t«i sÏ nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh qu©n sù. Tríc khi ®Ò cËp chñ ®Ò nµy, t«i muèn biÕt xem cã khi nµo çc b¹n thÊy mét chiÕc tµu thuû bÞ m¾c c¹n trªn mét b·i çt hoÆc mét ®Çu m¸y xe löa bÞ trËt khái ®êng ray kh«ng ? Ch¾c cã chø! Nh vËy lµ t«i dÔ nãi ®Ó çc b¹n râ vÒ t×nh h×nh qu©n sù cña kÎ x©m lîc chóng t«i. Ai còng biÕt r»ng qu©n ®éi NhËt B¶n ®îc c¬ giíi ho¸ cao. Cµng cã nhiÒu s«ng lín vµ nhiÒu ®êng ray th× nã cµng tiÕn nhanh. Nhng ra khái nh÷ng vïng ®ã th× nã kh«ng lµm ®îc trß trèng g×. Ngµy nay, nã ®ang bÞ m¾c c¹n, ®ang bÞ trËt ®êng ray. TÖ h¬n n÷a, nã ®ang bÞ sa lÇy, c¬ giíi cña nã ®ang mÊt hÕt t¸c dông vµ trë thµnh bÊt lùc. Ngµy nay, ®Õn lît chóng t«i tiÕn c«ng. §Ó chøng minh ®iÒu ®ã, xin kÓ díi ®©y vµi sù viÖc vµ con sè. (TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc vµ con sè nªu lªn ®Òu ®îc trÝch tõ çc b¶n th«ng ço chÝnh thøc). B¶N TIN PH¸T §I Tõ CÈM CH¢u1), ngµy 7-2-1939: Trong th¸ng 1, t¹i vïng S¬n §«ng, Hå Nam vµ An Huy, chóng ta ®· ®¸nh 266 trËn víi qu©n thï ®«ng tíi 56.920 tªn. KÕt qu¶: 12.354 tªn NhËt bÞ giÕt vµ chóng ta ®· b¾t ®îc: 536 tï binh,

___________ 1) TØnh lþ cña tØnh Liªu T©y xa.


243 sóng ®¹i liªn,

3.650 sóng trêng,

103.487 viªn ®¹n,

22 ®¹i b¸c,

1.134 ®¹n tr¸i ph¸,

312 sóng phãng bom,

2.008 lùu ®¹n vµ chóng ta ®· ph¸ ®îc 7 chiÕc xe bäc thÐp

B¶N TIN PH¸T §I Tõ M· §IÕM, ngµy 14-2-1939: Du kÝch cña chóng ta trong vïng B¾c Hå Nam vµ Nam Hå B¾c míi chiÕm l¹i ®îc s¸u huyÖn: Hoµng Ch©u1), Kothi, Koung shan, Loohan, Kinfon vµ Suongsing. B¶N TIN PH¸T §I Tõ L¹C D¦¥NG2), ngµy 16-2-1939:

Tõ trung tuÇn th¸ng 11-1938, qu©n ®Þch ®· tËp trung kho¶ng 10.000 ngêi ®Ó "cµn quÐt" du kÝch miÒn Nam, miÒn Trung vµ Hå B¾c. Suèt 3 th¸ng (th¸ng 11, th¸ng 12 vµ th¸ng 1), chóng ta ®· ®¸nh trªn 150 trËn. Qu©n ®Þch bÞ giÕt vµ bÞ th¬ng ®Õn 3.100 tªn (NhËt vµ ngêi M·n Ch©u).

Chóng ta ®· b¾t ®îc: 1.200 tï binh, 980 sóng trêng, 11 ®¹i liªn, 1 ®¹i b¸c,

8 «t«, 62 con ngùa. Chóng ta ®· ph¸ huû ®îc 37 «t«, 15 xe bäc thÐp vµ 2 xe t¨ng. Tæn thÊt cña ta gåm 1.700 ngêi bÞ giÕt, bÞ th¬ng vµ bÞ thÊt l¹c. ChiÕn dÞch "cµn quÐt" do qu©n ®Þch tiÕn hµnh tõ 3 th¸ng nay ®· bÞ hoµn toµn bÎ gÉy.

___________ 1) Mét phñ thuéc tØnh Hå B¾c. 2) Mét vïng ë h¹ lu s«ng L¹c Thuû, mét trong nh÷ng cè ®« cña Trung Quèc.

B¶N TIN PH¸T §I Tõ NAM D¦¥NG, ngµy 24-2-1939: Trong cuéc tiÕn c«ng vµo Licolin, phÝa t©y tØnh S¬n

T©y, qu©n ®Þch ®· bÞ tæn thÊt trªn 2.000 tªn bÞ giÕt vµ bÞ th¬ng, mét ®¹i t¸ vµ mét trung t¸ NhËt ®· bÞ giÕt. Chóng ta ®· thu ®îc trªn 600 lõa vµ ngùa.

B¶N TIN PH¸T §I Tõ L¹C D¦¥NG, ngµy 25-2-1939:

Tõ ngµy 17-2 chóng ta ®· b¾t ®Çu tiÕn c«ng vµo

Sangxinai, phÝa t©y tØnh Hå Nam. TrËn chiÕn ®Êu ¸c liÖt

®· diÔn ra suèt trong 3 ngµy. Sau khi 700 tªn bÞ diÖt,

qu©n ®Þch tan r· ®· ch¹y trèn. Trong khi truy kÝch,

chóng ta ®· diÖt thªm 300 tªn NhËt kh¸c. §ã lµ th¾ng

lîi lín nhÊt cña chóng ta trong vïng nµy tõ hai th¸ng

võa qua. Trong dÞp TÕt Nguyªn ®¸n Trung Quèc, du kÝch ®· th×nh l×nh tiÕn c«ng vµ chiÕm l¹i ®îc Tienchachin, çch H¸n KhÈu kh«ng xa. Trong trËn ®¸nh, kho¶ng 1.000 tªn NhËt ®· bÞ giÕt.

B¶N TIN PH¸T §I Tõ TRïNG KH¸NH, ngµy 8-3-1939: Tæng kÕt vÒ qu©n sù cña chóng ta trong nöa sau cña th¸ng 2: T¹i S¬n T©y - ®¸nh 203 trËn, 13.221 tªn NhËt bÞ diÖt. Ta b¾t vµ thu ®îc:

564 tï binh,

540 con ngùa, 1.589 sóng trêng, 52 ®¹i liªn, 3 ®¹i b¸c, 96 xe bäc thÐp, 1.231 ®¹n tr¸i ph¸. T¹i Hå Nam - ®¸nh 46 trËn diÖt 2.020 tªn NhËt. Ta b¾t vµ thu ®îc:

5 tï binh,

31 con ngùa,

189 sóng trêng,


8 ®¹i liªn,

9 xe bäc thÐp,

1.200 viªn ®¹n. T¹i Honai, S¸t Çp NhÜ, Sãc Ch©u, vµ S¬n §«ng: ®¸nh 75 trËn, diÖt 3.400 tªn NhËt. Ta b¾t vµ thu ®îc: 100 tï binh,

149 con ngùa,

291 sóng trêng,

20 ®¹i liªn,

6 ®¹i b¸c,

43 «t«,

3.000 viªn ®¹n. T¹i Hå Nam, Hå B¾c vµ Qu¶ng T©y: ®¸nh 56 trËn, diÖt 1.475 tªn NhËt. Ta b¾t vµ thu ®îc:

28 tï binh,

28 con ngùa,

190 sóng trêng,

9 ®¹i liªn,

4 ®¹i b¸c,

9 «t«,

110 lùu ®¹n. T¹i TriÕt Giang - ®¸nh 16 trËn, diÖt 117 tªn NhËt. Ta b¾t vµ thu ®îc:

2 tï binh,

26 sóng trêng, 11 ®¹i liªn. T¹i Qu¶ng §«ng - ®¸nh 8 trËn, diÖt 668 tªn NhËt. Chóng ta thu ®îc 3 sóng trêng. Ngoµi ra, chóng ta cßn ®¸nh ®¾m 6 tµu thuû cña NhËt, ph¸ huû 267 kil«mÐt ®êng ray vµ h¹ 2 chiÕc m¸y bay trªn cÇu. Ngµy 10-2, phi c«ng cña ta ®· nÐm bom xuèng s©n bay Wansing, phÝa nam tØnh S¬n T©y, ph¸ huû 11 m¸y bay ®Þch. Ngµy 20-2, 30 m¸y bay ®Þch ®Õn nÐm bom xuèng Lan Ch©u.

Ta ®· h¹ ®îc 9 chiÕc. Ba h«m sau, chóng l¹i ®Õn víi 20 m¸y bay. Chóng ta ®· h¹ ®îc 6 chiÕc. Theo çc b¸o xuÊt b¶n ë Hång C«ng, tõ th¸ng 10-1937 ®Õn th¸ng 11-1938, sè ngêi NhËt bÞ giÕt vµ bÞ th¬ng lµ 600.080. Ngµy 20-1-1939, tæng hµnh dinh NhËt tuyªn bè r»ng, tõ khi b¾t ®Çu chiÕn tranh ®Õn ngµy 30-12-1938, NhËt B¶n mÊt 1.010 m¸y bay, trong ®ã 221 chiÕc bÞ h¹ vµ 179 chiÕc bÞ ph¸ huû bëi kh«ng qu©n Trung Quèc, 107 chiÕc bÞ lôc qu©n ph¸ huû vµ 11 chiÕc do hÖ thèng phßng kh«ng Trung Quèc h¹, 19 chiÕc bÞ b¾t buéc ph¶i h¹ çnh vµ 17 chiÕc bÞ mÊt tÝch. Ngoµi ra, cßn cã 365 chiÕc bÞ thiÖt h¹i do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau.

Nh÷ng con sè ®ã hoµn toµn ¨n khíp víi nh÷ng b¶n tin cña Trung Quèc. Tõ ngµy 1-1 ®Õn 25-2, chóng t«i ®· h¹ ®îc 28 m¸y bay cña ®Þch. Nh vËy, tæng céng l¹i, bän NhËt ®· mÊt 1.038 m¸y bay.

Xin lçi çc b¹n v× t«i ®· nhåi nhÐt çc b¹n víi bÊy nhiªu con sè. Song lµ "nh÷ng con sè hïng hån" nh ngêi Ph¸p vÉn nãi. Chóng hïng hån h¬n bÊt cø mét sù m« t¶ nµo kh¸c mµ t«i cã thÓ lµm ®îc.

Çc b¹n sÏ nãi: ®îc, nhng ngêi Trung Quèc còng bÞ tæn thÊt, nh÷ng tæn thÊt lín n÷a lµ kh¸c. Chóng t«i kh«ng hÒ giÊu giÕm ®iÒu ®ã. Chóng t«i xin thµnh thùc nãi víi çc b¹n. Chóng t«i thµnh thËt nãi lµ khi b¾t ®Çu chiÕn tranh, phÝa Trung Quèc cã 5 ngêi chÕt th× phÝa NhËt B¶n cã 1 ngêi chÕt. Ngµy nay, trªn mÆt trËn chÝnh quy, tæn thÊt hai bªn ngang nhau, bªn phÝa Trung Quèc 1 ngêi chÕt, phÝa NhËt B¶n còng 1 ngêi chÕt. Nhng "trªn mÆt trËn du kÝch", ch¼ng h¹n ë S¬n §«ng vµ ë Hå B¾c, trung b×nh 4,5 ngêi NhËt bÞ giÕt, trong khi phÝa Trung Quèc 1 ngêi bÞ giÕt, cßn ë S¬n T©y, cø 14 ngêi NhËt bÞ giÕt th× phÝa Trung Quèc cã 1 ngêi bÞ giÕt. Çc b¹n sÏ nãi: Cêng ®iÖu. Tin hay kh«ng, tuú ý çc b¹n1). NÕu çc b¹n biÕt anh em du kÝch ®· chiÕn ®Êu nh thÕ nµo,

___________ 1) Trong nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Anh: as you please.


h¼n çc b¹n sÏ kh«ng chót lÊy lµm l¹ vÒ nh÷ng con sè trªn ®©y. Trong mét bøc th sau, cã lÏ t«i sÏ cã dÞp nãi víi çc b¹n nhiÒu h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy. Trong khi chê ®îi, chØ cÇn nãi víi çc b¹n r»ng anh em du kÝch chóng t«i ®¸nh giÆc chñ yÕu lµ b»ng mu mÑo vµ sù bÊt ngê. NÕu khi hä thÊy cha ch¾c th¾ng ®îc kÎ ®Þch th× hä cha ®¸nh. Mét tªn t lÖnh NhËt ®· nãi mét çch chua ch¸t r»ng nãi ®Õn du kÝch lµ lµm cho h¾n ®au ®Çu. H¾n cßn thªm r»ng "bän ngêi Trung Quèc ®ã kh«ng biÕt tiÕn hµnh chiÕn tranh nh nh÷ng ngêi v¨n minh. Chóng tiÕn c«ng khi ngêi ta bÊt ngê nhÊt. Khi ngêi ta ®i t×m chóng, th× kh«ng thÊy chóng ®©u c¶!". §óng nh vËy. Nhng nÕu bän NhËt muèn qu©n du kÝch ®¸nh giÆc nh nh÷ng "ngêi v¨n minh" b»ng çch dïng gi¸o m¸c vµ sóng trêng ®Ó chäi víi xe t¨ng vµ ®¹i b¸c th× chóng cã thÓ cø chê ®ã. Chóng t«i kh«ng ®Õn nçi ngu ngèc nh thÕ! H«m nay, t«i ®· nãi chuyÖn kh¸ nhiÒu råi. VËy xin t¹m biÖt çc b¹n th©n mÕn, vµ hÑn ®Õn th sau.

P.C. LIN

B¸o Notre Voix,

ngµy 16-4-1939.

CHñ NGHÜA ANH HïNG CñA C¤NG NH¢N

TRUNG QuèC TRONG CHIÕN TRANH

CHèNG NHËT

CUéC B·I C¤NG Y£U N¦íC

Trong chiÕn tranh chèng NhËt, c«ng nh©n Trung Quèc lµ

nh÷ng ngêi yªu níc u tó nhÊt, trong vïng M·n Ch©u nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp vµ c«ng nh©n ®Òu ®îc tuyÓn mé hµng lo¹t vµo qu©n ®éi nh©n d©n. C«ng nh©n má biÕn thµnh du kÝch. Hµng ngµy, anh em c«ng nh©n ®êng s¾t, kh«ng sî nguy hiÓm ®Õn tÝnh mÖnh, ®· hîp søc víi çc lùc lîng chèng NhËt ®Ó cíp ®o¹t vò khÝ vµ lµm trËt b¸nh nh÷ng ®oµn tµu cña ®Þch.

Ngay tõ khi bän NhËt b¾t ®Çu x©m chiÕm vïng Hoa B¾c, ®· cã hai tr¨m ngh×n c«ng nh©n, viªn chøc lµm viÖc trong çc c«ng xëng vµ çc h·ng NhËt ë Thîng H¶i tham gia cuéc b·i c«ng yªu níc. Çc thuû thñ ®· tõ chèi kh«ng chÞu lµm viÖc trªn nh÷ng tµu thuû chuyªn chë hµng ho¸ cña NhËt B¶n. Nh÷ng ngêi thî rÌn th× lao ®éng suèt ngµy ®ªm ®Ó cung cÊp m· tÊu cho qu©n ®éi. Víi ®ång l¬ng Ýt ái cña m×nh, anh em c«ng nh©n Trung Quèc lµm viÖc ë níc ngoµi ®· chÞu thiÕu thèn mäi thø ®Ó gãp tiÒn mua c«ng tr¸i, göi thuèc men vÒ çc bÖnh viÖn d· chiÕn cho qu©n ®éi, vµ göi nh÷ng thanh niªn t×nh nguyÖn vÒ níc ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc. §»ng sau phßng tuyÕn cña qu©n thï vµ trªn hai bªn bê s«ng D¬ng Tö, hµng ngh×n vµ hµng triÖu c«ng nh©n H¸n KhÈu vµ Thîng H¶i ®· chiÕn ®Êu anh dòng. Trong tØnh Hå B¾c,


7.000 c«ng nh©n má ë H©n §Þnh ®· ®îc tæ chøc thµnh nh÷ng ®éi du kÝch. C©u chuyÖn vÒ nh÷ng ngêi c«ng nh©n - du kÝch ë H©n §Þnh lµ lý thó nhÊt.

Tæ CHøC NHAU NH¦ THÕ NµO?

Má H©n §Þnh n»m trªn tuyÕn ®êng s¾t Th¸i Nguyªn - H©n §Þnh. Mçi ngµy, çc má ®ã s¶n xuÊt kho¶ng 20.000 tÊn than ®¸ lo¹i tèt. Trªn 5.000 c«ng nh©n vµ nh©n viªn kü thuËt ngêi níc ngoµi lµm viÖc t¹i çc má nµy.

Bän NhËt coi viÖc chiÕm ®ãng má H©n §Þnh nh chiÕm ®îc mét miÕng måi bÐo bë. Víi chÝnh s¸ch khoan dung gi¶ dèi, chóng t×m çch mua chuéc c«ng nh©n b»ng çch tæ chøc b¸n l¬ng thùc, thùc phÈm cho hä víi gi¸ rÎ. Nhng c«ng nh©n kh«ng ®Ó bÞ m¾c vµo thñ ®o¹n gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña bän NhËt. Hä muèn ®Êu tranh nhng kh«ng biÕt tæ chøc cuéc ®Êu tranh, v× thiÕu kinh nghiÖm. "Héi c«ng nh©n cøu quèc S¬n T©y" thÊy râ t×nh h×nh ®ã. Héi muèn ph¸i nh÷ng nhµ tæ chøc ®Õn çc má nhng kh«ng thùc hiÖn ®îc v× bän NhËt kiÓm so¸t qu¸ chÆt chÏ. Ra søc t×m m·i, cuèi cïng Héi míi kiÕm ®îc hai ngêi c«ng nh©n quª ë H©n §Þnh lµ: Tso-lung vµ Viou-hou. Ngêi thø nhÊt lµ mét c«ng nh©n giµ tríc kia ®· ë trong qu©n ®éi. Ngêi thø hai lµ mét ngêi thÊt nghiÖp. Sau khi ®îc huÊn luyÖn vµi bµi vÒ chiÕn thuËt vµ ®îc cung cÊp mét khÈu sóng trêng, hä trë vÒ H©n §Þnh, vµ mçi ngêi b¾t ®Çu tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh theo quan ®iÓm cña m×nh.

LóC B¾T §ÇU Hä GåM Cã B¶Y NG¦êI...

Viou-hou më ®Çu b»ng viÖc ®i t×m ngêi céng t¸c. Anh ®· nhanh chãng t×m ®îc mét cùu l·nh tô cña phong trµo n«ng d©n vµ n¨m c«ng nh©n trÎ... Víi ®éi qu©n bÐ nhá ®ã, anh b¾t ®Çu ®¸nh giÆc. §ªm nµo còng vËy, Viou vµ çc ®ång chÝ cña m×nh ®Òu ®i vßng quanh çc nÎo vµ çc nhµ ga xe löa. §Õn

mçi n¬i, hä b¾n vµi ph¸t sóng trêng. Bän NhËt tëng cã nhiÒu du kÝch tiÕn c«ng chóng nªn chóng dïng ®¹i liªn b¾n tr¶ l¹i hµng trµng dµi. Chóng b¾n vu v¬ trong ®ªm tèi, chø kh«ng thÊy g× hÕt. Hai hoÆc ba giê sau - võa ®óng víi thêi gian cÇn thiÕt ®Ó Viou vµ çc ®ång chÝ cña anh l¹i ®i tõ ®Þa ®iÓm nµy sang ®Þa ®iÓm kh¸c - cuéc ch¬i l¹i b¾t ®Çu.

Vµ BäN NHËT NGµY CµNG TRë N£N MÖT MáI

KÕt qu¶ ®Çu tiªn cña nh÷ng ph¸t sóng b¾n ban ®ªm lµ ®· lµm cho bän NhËt bÞ b¸o ®éng suèt ®ªm, nªn ban ngµy v× qu¸ mÖt mái chóng kh«ng thÓ ®i quÊy nhiÔu d©n lµng ®îc n÷a. Do ®ã, tiÓu ®éi cña Viou tranh thñ ®îc c¶m t×nh vµ lßng biÕt ¬n cña n«ng d©n lµ nh÷ng ngêi ®· nguyÖn sÏ ñng hé anh ®Õn cïng.

§îc quÇn chóng tin yªu, Viou ngµy cµng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh. BÝ mËt vµ kiªn tr×, anh tæ chøc n«ng d©n thµnh nh÷ng ®éi tù vÖ vµ ph¸i hä ®i ph¸ ho¹i çc ®êng giao th«ng. N«ng d©n ®· lµm c«ng viÖc ®ã mét çch rÊt tÝch cùc vµ ®Çy nhiÖt t×nh. HÔ cã mét hiÖu lÖnh ®a ra lµ ®µn «ng, phô n÷ vµ thËm chÝ c¶ trÎ con n÷a ®Òu tÒ tùu víi cuèc, xÎng trong tay; vµ chØ trong thêi gian chíp nho¸ng, hµng tr¨m mÐt ®êng s¸ ®· trë thµnh v« dông. §«i lóc sau khi ph¸ huû ®îc mét ®o¹n ®êng s¾t, n«ng d©n liÒn mang nh÷ng thanh ray vµo tËn trong nói ®Ó dïng vµo viÖc rÌn vò khÝ. DÜ nhiªn lµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc ®ã ®Òu ®îc tiÕn hµnh trong ®ªm tèi.

Díi sù chØ ®¹o cña Viou, n«ng d©n cßn tæ chøc nh÷ng cuéc phôc kÝch lµm trËt b¸nh çc ®oµn tµu, tiÕn c«ng bän NhËt vµ ®· thu ®îc chiÕn lîi phÈm. Nh÷ng trËn th¾ng ®ã cµng khuyÕn khÝch nh÷ng ngêi du kÝch míi, hä b¶o nhau r»ng: "Bän quû NhËt B¶n ®ã kh«ng ®Õn nçi ®¸ng ghª sî nh vËy. Chóng ta cã thÓ ®¸nh b¹i chóng!".

§åNG MINH X¦¥NG M¸U Vµ S¾T THÐP

Ho¹t ®éng cña hä giê ®©y nh»m vµo viÖc trõ bá bän ph¶n béi. Mét buæi s¸ng nä, ngêi ta thÊy Lam-te-sou, mét trong


nh÷ng tªn th©n NhËt cã nhiÒu thÕ lùc nhÊt vµ tÝch cùc nhÊt ®· bÞ treo cæ trªn c©y. Bªn c¹nh cã mét b¶n tuyªn ço téi ph¶n quèc cña h¾n. Díi b¶n tuyªn ço ký tªn: "§ång minh x¬ng m¸u vµ s¾t thÐp diÖt trõ bän ph¶n béi". Vô xö tªn Lam-te-sou ®· cã t¸c dông lín. Tõ h«m ®ã, bän ph¶n béi vµ mËt vô kh«ng d¸m lã mÆt ra nh tríc n÷a vµ do ®ã c«ng t¸c bÝ mËt cña nh÷ng ngêi yªu níc cµng ®îc thuËn lîi.

TSO-LUNG L¹I Cã MéT PH¦¥NG PH¸P KH¸C

Tso-lung b¾t ®Çu c«ng viÖc cña m×nh theo mét híng kh¸c vµ b»ng mét ph¬ng ph¸p kh¸c. Trong khi Viou-hou b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong n«ng d©n, th× Tso-lung l¹i b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong c«ng nh©n; Viou-hou b¾t ®Çu b»ng viÖc cæ ®éng, cßn Tso-lung th× b¾t ®Çu b»ng c«ng t¸c tæ chøc. Ngay sau khi trë vÒ H©n §Þnh, Tso liÒn vµo ngay çc má, b¸c t×m ®îc n¨m ®ång chÝ vµ tæ chøc mét kho vò khÝ. Vò khÝ th× bän NhËt kh«ng thiÕu g×. Anh em c«ng nh©n còng biÕt râ c¶ vµ trong ®ªm tèi th× cßn biÕt râ h¬n c¶ bän NhËt, n¬i cÊt nh÷ng vò khÝ ®ã. ChØ trong thêi gian hai th¸ng, Tso ®· cã trong kho m×nh 200 khÈu sóng trêng, 1.200 lùu ®¹n, trªn 26.000 viªn ®¹n; 18 sóng phãng lùu ®¹n vµ sóng liªn thanh, 1 m¸y v« tuyÕn ®iÖn, 3 m¸y ®iÖn tho¹i vµ nh÷ng dông cô kh¸c. Bän NhËt tuy thÊy râ lµ vò khÝ bÞ mÊt, nhng chóng kh«ng biÕt ai lÊy trém vµ cÊt giÊu ë ®©u.

BäN NHËT §I T×M NH÷NG Vò KHÝ ë KH¾P N¥I

Sè ®éi viªn du kÝch cña Tso ngµy cµng t¨ng. Ban ®ªm, hä lµ du kÝch diÖt NhËt cíp vò khÝ - thËm chÝ hä t×m çch ®¸nh c¾p ®îc c¶ s¬n ph¸o! Ban ngµy, hä trë l¹i lµm c«ng nh©n má, ngoan ngo·n nhÊt vµ hiÒn lµnh nhÊt thÕ giíi. Bän NhËt ®i t×m kiÕm du kÝch ë kh¾p n¬i, trõ çc má. Chóng cã nghe nãi ®Õn Tso vµ r¸o riÕt ®i t×m b¸c ta. Nhng Tso, mÆt ®Çy bôi than, tay x¸ch ®Ìn; vai v¸c cuèc vÉn ung dung ®i tõ má nµy sang má kh¸c, qua l¹i mét çch b×nh tÜnh tríc con m¾t bän hiÕn binh NhËt, nhng chóng kh«ng nhËn ra b¸c.

N¥I NµY MéT LêI N¥I KIA MéT LêI

Tso bËn tr¨m c«ng ngh×n viÖc, nµo tæ chøc nh÷ng c«ng nh©n má, nµo ®i cæ ®éng trong ®¸m binh sÜ ngêi M·n Ch©u vµ tuyªn truyÒn trong bän lÝnh NhËt. Díi sù chØ ®¹o cña b¸c, mçi ngêi thî má trë thµnh mét cæ ®éng viªn vµ mét tuyªn truyÒn viªn. Ngêi ta ®èi xö víi binh sÜ M·n Ch©u nh víi b¹n bÌ th©n thiÕt nhÊt. ChØ trong khi chuyÖn trß b×nh thêng vµ th©n mËt, ngêi ta míi ®a ra n¬i nµy mét lêi, n¬i kia mét lêi ®Ó khªu gîi lßng nhí quª h¬ng vµ thøc tØnh tinh thÇn yªu níc cña hä. C«ng t¸c cæ ®éng Êy ch¼ng bao l©u ®· mang l¹i kÕt qu¶. Th¸ng 2-1938, s¸u chôc ngêi M·n Ch©u trong vïng má ®· næi dËy, sau khi diÖt 12 lÝnh vµ mét sÜ quan NhËt, hä ®i theo du kÝch, mang theo 2 sóng liªn thanh vµ 30 sóng trêng. Sau ®ã kh«ng l©u, 35 hiÕn binh M·n Ch©u còng lµm nh thÕ. Hä ch¹y vÒ phÝa chóng t«i sau khi ®· diÖt 21 tªn lÝnh vµ mét sÜ quan NhËt. Víi binh lÝnh NhËt, ngêi ta tuyªn truyÒn b»ng çch ph¸t cho chóng nh÷ng truyÒn ®¬n chèng ph¸t xÝt vµ chèng chiÕn tranh, cèt lµm n¶n lßng chóng. Cã tªn ®· tù tö. Hai phong trµo ®ã phèi hîp víi nhau, mét tõ phÝa n«ng d©n do Viou-hou tæ chøc vµ phong trµo kia tõ phÝa c«ng nh©n do Tso-lung tæ chøc - h×nh thµnh nªn mét phong trµo m¹nh mÏ cña du kÝch vïng má. Nh÷ng ®éi du kÝch nµy céng t¸c chÆt chÏ víi qu©n ®éi chÝnh quy chóng t«i vµ víi du kÝch ë Hå B¾c vµ S¬n T©y. Bëi vËy, kh«ng cã ngµy nµo lµ çc má kh«ng bÞ tÊn c«ng, hoÆc n¬i nµy hoÆc ë n¬i kia.

§ã Lµ MéT §£M...

Cã mét lÇn, ®ã lµ ®ªm 8-2-1938, mét ph©n ®éi cña B¸t lé qu©n quèc gia çch m¹ng do ®¹i uý Tsang chØ huy, bÊt ngê ®i th¨m çc má. Khi ®Õn ®Çu vïng nµy, ®¹i uý ®îc anh em c«ng nh©n ®ãn chê vµ dÉn th¼ng vÒ phÝa thµnh H©n §Þnh. Nh÷ng chiÕc thang d©y ®· ®îc chuÈn bÞ s½n sµng nªn çc


chiÕn sÜ trÌo qua têng mét çch dÔ dµng. "Cu cu... cu!", mét con gµ trèng g¸y ®©u ®©y, vµ thÕ lµ thµnh phè bçng tèi om, nhê sù ch¨m lo cña anh em c«ng nh©n, nªn ®iÖn t¾t, m¸y ®iÖn tho¹i bÞ c¾t, ®êng s¸ bÞ chÆn l¹i.

NH÷NG TIÕNG H¤ CHIÕN §ÊU LµM RUNG CHUYÓN C¶ THµNH PHè NHá

Nh÷ng tiÕng h« chiÕn ®Êu lµm rung chuyÓn kh¾p thµnh phè nhá. Bän NhËt l©m vµo t×nh tr¹ng hçn lo¹n. §îc sù híng dÉn cña anh em c«ng nh©n, çc chiÕn sÜ ®· tiÕn hµnh cã kÕ ho¹ch viÖc di chuyÓn çc kho vò khÝ vµ trinh s¸t së chØ huy NhËt B¶n. C«ng viÖc xong xu«i, hä rót lui mét çch rÊt lÆng lÏ.

MéT C¥N B·O LöA SóNG LI£N THANH

MÆc dï hÕt søc bÝ mËt, nhng cuèi cïng bän NhËt còng biÕt r»ng anh em c«ng nh©n ®· biÕn thµnh du kÝch vµ bé tæng t lÖnh cña hä ®ãng trªn mét trong nh÷ng ngän nói. ThÕ lµ chóng ®iÒu 200 binh sÜ ®i "ph¸ çi tæ du kÝch". Anh em c«ng nh©n ®· ®îc nh÷ng c«ng nh©n kh¸c b¸o cho biÕt tríc, nªn tÊt c¶ ®Òu ®îc chuÈn bÞ kü ®Ó ®èi phã víi cuéc tiÕn c«ng. Võa ®Õn lng chõng ®åi, bän NhËt gÆp ph¶i mét c¬n b·o löa sóng liªn thanh buéc chóng ph¶i ch¹y t¸n lo¹n.

Mét tuÇn sau, nh÷ng ngêi c«ng nh©n du kÝch chuyÓn sang ph¶n c«ng. Bän lÝnh NhËt ®ang tËp b¾n çch thµnh H©n §Þnh 7 kil«mÐt. Chóng bçng nghe tiÕng sóng liªn thanh næ sau lng chóng, tõ phÝa nói... ®ã lµ anh em c«ng nh©n. BÞ ®¸nh bÊt ngê, bän NhËt ch¹y trèn t¸n lo¹n, du kÝch thu ®îc nhiÒu sóng ®¹n.

THÕ Lµ Næ RA CUéC CHIÕN TRANH

C¤NG KHAI THËT Sù

Nh vËy lµ bïng næ cuéc chiÕn tranh c«ng khai thËt sù gi÷a bän NhËt vµ anh em c«ng nh©n ë H©n §Þnh. Vµ

chÝnh anh em c«ng nh©n ®· th¾ng, v× bän NhËt kh«ng cßn cã thÓ khai th¸c çc má ®îc n÷a, vµ "miÕng måi bÐo bë" trë thµnh mét g¸nh nÆng thËt sù ®èi víi chóng.

C¢U CHUYÖN MéT Kü S¦ §øC

Mét nÐt kh¸c ®¸ng chó ý vÒ tæ chøc du kÝch vïng H©n §Þnh lµ ë chç nã h×nh thµnh mét mÆt trËn chèng NhËt cã tÝnh chÊt quèc gia vµ quèc tÕ. Quèc gia, v× cã mét sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a ban gi¸m ®èc çc má vµ c«ng nh©n má, gi÷a c«ng nh©n vµ n«ng d©n, gi÷a du kÝch vµ qu©n ®éi chÝnh quy. Quèc tÕ, v× cã mét sù céng t¸c chÆt chÏ gi÷a ngêi Trung Quèc vµ ngêi níc ngoµi. Nhng ngêi níc ngoµi lµ nh©n viªn kü thuËt, nãi riªng lµ viªn tæng c«ng tr×nh s ngêi §øc, ®· gióp nhiÒu cho du kÝch. Vµ ®ã lµ ®iÒu ai còng biÕt. Sù céng t¸c Êy ®· ®îc h×nh thµnh nh sau: tõ h¬n ba chôc n¨m nay, viªn kü s ®· sèng ë Trung Quèc. ¤ng rÊt nhiÖt t×nh ®èi víi ngêi Trung Quèc vµ cã mét mèi thï ç nh©n s©u s¾c ®èi víi bän NhËt. Mèi thï nµy lµ do thó tÝnh cña bän NhËt g©y ra. §· nhiÒu lÇn, ngêi vî viªn kü s bÞ bän NhËt chöi m¾ng. Mét h«m, trong khi bµ ®ang t¾m, mét tªn NhËt lÎn vµo phßng... Bµ vïng ch¹y ra bao l¬n. H¾n ®uæi theo bµ ra ®Êy, vµ chØ khi bµ chÜa sóng lôc vµo h¾n, h¾n míi chÞu ®Ó cho bµ yªn. Tõ ®ã, c¶ hai vî chång ®Òu ®øng h¼n vÒ phÝa ngêi Trung Quèc lµ nh÷ng ngêi - nh viªn kü s ®· nãi - ®ang ®Êu tranh anh dòng, kh«ng chØ v× nÒn ®éc lËp cña ®Êt níc m×nh mµ cßn v× tÊt c¶ nÒn v¨n minh n÷a.

P.C.LIN

B¸o Notre Voix,

ngµy 30-4-1939.



NH÷NG KHã KH¡N CñA QU¢N §éI NHËT

QuÕ L©m, ngµy 15-4

H«m nay, t«i sÏ nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh néi bé qu©n thï. Lóc ®Çu, bän qu©n phiÖt NhËt høa lµ sÏ chiÕn th¾ng trong 3 th¸ng, råi 6 th¸ng, råi l¹i sau khi chiÕm H¸n KhÈu. Nhng cuéc ®Êu tranh ®· kÐo dµi tõ gÇn 2 n¨m nay. H¸n KhÈu mét lóc nµo ®ã ®· bÞ thÊt thñ, nhng th¾ng lîi th× vÉn cha cã. H¬n n÷a, t×nh h×nh cña nh©n d©n NhËt l¹i ngµy cµng tåi tÖ. Gi¸ sinh ho¹t vµ thuÕ m¸ ngµy mét t¨ng nhanh vµ kh«ng thÓ nµo tÝnh to¸n næi. Mïa mµng thu ho¹ch kÐm, 1,8 triÖu c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lµm, 3 triÖu ngêi thÊt nghiÖp tõng phÇn. BÊt chÊp sù ®e do¹ cña toµ ¸n qu©n sù, tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6-1938, ®· næ ra 593 cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n vµ 2.995 cuéc biÓu t×nh thÞ uy cña n«ng d©n. Mét sè lín trÝ thøc bÞ b¾t. Çc hiÖu bu«n nhá bÞ kh¸nh kiÖt, v× nh÷ng ngêi chñ cña chóng bÞ gäi ra mÆt trËn. Ngêi ta thÊy binh lÝnh ra ®i, nhng chØ thÊy chë vÒ níc nh÷ng b×nh ®ùng di hµi1) hoÆc chØ thÊy göi vÒ nh÷ng tê phiÕu nhá ghi lµ "§· hy sinh ë chiÕn trêng". Thªm vµo ®ã lµ kh«ng khÝ ph¸t xÝt trong qu©n ®éi cña NhËt hoµng vµ nçi ®au khæ cña nh÷ng cuéc trêng chinh trªn mét ®Êt níc xa l¹ vµ thï ®Þch. Cuéc tiÕn c«ng dån dËp cña du kÝch, viÖc tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh ®îc tiÕn hµnh ë NhËt, sù

___________ 1) ë NhËt, cã tôc lÖ ho¶ thiªu ngêi chÕt råi bá tro vµo b×nh hoÆc lä.

tá t×nh th©n thiÖn cña qu©n ®éi vµ nh©n d©n Trung Quèc - tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ¶nh hëng nÆng nÒ ®Õn binh lÝnh NhËt. §èi víi nh÷ng ngêi tiªu cùc, sau khi mÊt tinh thÇn th× hä tù tö. Nh÷ng ngêi gi¸c ngé nhÊt th× næi dËy. T«i kh«ng kÓ ra ®©y danh s¸ch nh÷ng vô tù tö v× sÏ qu¸ dµi dßng. T«i chØ kÓ vµi - chø kh«ng ph¶i tÊt c¶ cuéc næi dËy gÇn ®©y nhÊt, vÉn lµ theo nh÷ng th«ng ço chÝnh thøc th«i.

NH÷NG Vô BINH BIÕN

Takou, ngµy 22-1. 3.000 binh sÜ ®· lµm binh biÕn. Trong khi lªn tµu thuû ë Thîng H¶i, hä ®îc nh÷ng viªn thuyÒn trëng cho biÕt hä s¾p ®îc trë vÒ NhËt B¶n. Nhng ®Õn ngoµi kh¬i Takou, ®¸ng lÏ çc tµu ®ã tiÕp tôc ®i vÒ híng §«ng, nhng chóng l¹i híng vµo c¶ng nµy. BÞ binh lÝnh chÊt vÊn, çc viªn thuyÒn trëng nãi r»ng theo ph¶n lÖnh cña bé tæng t lÖnh, binh lÝnh ph¶i ho·n nghØ phÐp ®Ó ®i ®Õn S¬n T©y lµ n¬i mµ ho¹t ®éng cña du kÝch ®ang ph¸t triÓn. ThÕ lµ cuéc binh biÕn b¾t ®Çu. Bèn chiÕc tµu chiÕn ®Ëu ë c¶ng b¾t ®Çu b¾n vµo nh÷ng ngêi lµm binh biÕn. Nh÷ng binh lÝnh ®ån tró ë Takou - tëng r»ng bän lÝnh thuû tiÕn c«ng chóng, liÒn n· sóng vµo nh÷ng chiÕc tµu ®ã. VÒ phÝa du kÝch, th× tëng r»ng qu©n ®éi cña chóng t«i ®· ®Õn vµ ®ang bÞ qu©n NhËt tÊn c«ng, nªn còng véi vµng x«ng vµo cøu. Ngêi ta ®¸nh nhau lo¹n x¹. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dµi trong nhiÒu giê vµ chØ chÊm døt khi nh÷ng lùc lîng NhËt B¶n kh¸c ®îc ®iÒu ®Õn. Binh lÝnh vµ nh÷ng ngêi NhËt lµm binh biÕn ®Òu bÞ chÕt vµ bÞ th¬ng nhiÒu. Nh÷ng ngêi lµm binh biÕn cßn sèng sãt ®Òu bÞ ¸p gi¶i lªn mÆt trËn Luyouan. H¸n KhÈu, ngµy 9-2. Nh÷ng tæ chøc bÝ mËt do binh lÝnh NhËt thµnh lËp, muèn tá t×nh ®oµn kÕt víi nh÷ng ngêi lµm binh biÕn ë Takou. Nhng kh«ng may lµ kÕ ho¹ch ®· bÞ lé tõ tríc. Nh÷ng ngêi bÞ b¾t gåm cã: 12 hiÕn binh, 130 sÜ quan vµ binh lÝnh, 55 ngêi d©n thêng (tÊt c¶ ®Òu lµ ngêi NhËt) vµ 8 ngêi B¹ch Nga.


Chouangtung (phÝa b¾c tØnh Hµ B¾c), ngµy 13-2. Tõ mÆt trËn Wangxung trë vÒ ®Ó ®i lªn H¸n KhÈu, kho¶ng 2.000 binh sÜ NhËt ®· næi dËy vµ giÕt viªn chØ huy cña hä lµ thiÕu t¸ Yo Katha. Nh÷ng ngêi lµm binh biÕn bÞ tÊn c«ng cïng mét lóc bëi nh÷ng lÝnh thuû vµ bé binh ®îc ph¸i ®Õn ®µn ¸p hä. VÒ phÝa hä cã nhiÒu ngêi chÕt. Chongcha, ngµy 17-2. 2.000 lÝnh NhËt ®îc lÖnh ph¶i ra mÆt trËn. §Õn Jouchikiou, hä kh«ng chÞu lªn tµu. L÷ ®oµn cña tíng Hamito ®îc ®iÒu ®Õn ®Ó ®µn ¸p hä. Cuéc chiÕn ®Êu gi÷a qu©n ®éi vµ nh÷ng ngêi lµm binh biÕn ®· diÔn ra trong mét ngµy rìi. Kho¶ng 800 binh sÜ lµm binh biÕn ®· bÞ hy sinh. Singlo, ngµy 26-2. Theo tin tøc do mét sè ngêi NhËt ë Th¸i Nguyªn cho biÕt th× ngµy 13-2, trung ®oµn cña ®¹i t¸ Nomura võa ®Õn phÝa t©y tØnh S¬n T©y th× næi dËy. Viªn ®¹i t¸ ®· tù s¸t vµ 9 tªn sÜ quan bÞ nh÷ng ngêi lµm binh biÕn giÕt.

LßNG CUåNG TÝN ÊY CßN §¢U N÷A

Ngêi ta thÊy r»ng trong cuéc chiÕn tranh Trung - NhËt vµ trong cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt, khi mét ngêi lÝnh ra mÆt trËn, anh ta ®îc gia ®×nh vµ lµng xãm dän tiÖc mõng. Lóc lªn ®êng, anh ta ®îc c¶ lµng ®i tiÔn, cã mang theo nh¹c cô vµ cê. Trªn nh÷ng l¸ cê ®ã cã ghi nh÷ng lêi ®éng viªn nh: "Hy sinh v× NhËt hoµng lµ vinh dù lín nhÊt!", "H·y chiÕn th¾ng khi trë vÒ hoÆc lµ tù s¸t trªn chiÕn trêng!", v.v.. Ngêi NhËt lÊy lµm tù hµo ®îc phôc vô NhËt hoµng. Ngêi ta tù hµo v× ®· cã con hoÆc chång ë mÆt trËn. Cßn ngµy nay th× thÕ nµo ? Ngµy nay, sù cuång tÝn ®ã ®· gi¶m ®i nhiÒu, nÕu kh«ng nãi lµ ®· tiªu tan råi. Chóng t«i xin trÝch vµi ®o¹n trong çc b¸o, nh÷ng ®o¹n nµy ®· ®îc çc tï binh x¸c nhËn. Singlo, ngµy 6-2.

Mét sÜ quan phiªn dÞch ngêi NhËt nãi r»ng, gÇn ®©y trong huyÖn X, khi nh÷ng ®oµn tµu qu©n sù s¾p chuyÓn b¸nh, bè mÑ çc binh sÜ b¾t ®Çu khãc than vµ la ã, råi hä n»m lªn trªn ®êng s¾t ®Ó ng¨n kh«ng cho tµu ch¹y. Hä ®«ng ®Õn nçi h×nh thµnh mét d·y dµi kho¶ng 6 kil«mÐt. C¶nh tîng thËt lµ ®¸ng th¬ng ®Õn nçi cã nh÷ng c«ng nh©n l¸i ®Çu m¸y xe löa ph¶i tù tö ®Ó khái bÞ buéc ph¶i l¸i nh÷ng ®oµn tµu ®ã. Th¸i Nguyªn, ngµy 15-2. PhÇn ®«ng binh lÝnh võa míi ®Õn S¬n T©y lµ nh÷ng ngêi bu«n b¸n, tuæi tõ 30 ®Õn 35 - hä kh«ng thÝch chiÕn tranh. Trong khi trß chuyÖn, hä kÓ r»ng nh÷ng ngêi phô n÷ NhËt ®· tù tæ chøc l¹i thµnh çi gäi lµ "tæ chøc ®Ó ®ßi chång". MÆt trËn tr¶i qu¸ dµi. Bän qu©n phiÖt kh«ng cã ®ñ ngêi. §Ó kh¾c phôc ®iÒu ®ã, chóng cìng Ðp nh÷ng ngêi TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vµ nh÷ng ngêi Trung Quèc trong vïng bÞ chiÕm ph¶i nhËp ngò vµ ®a hä ra mÆt trËn. Chóng nãi "Lµm nh vËy rÎ h¬n". Nhng trªn thùc tÕ, ®ã lµ "uèng thuèc ®éc cho ®ì kh¸t", nh ng¹n ng÷ Trung Quèc ®· tõng nãi. Nh÷ng ngêi TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vµ nh÷ng ngêi Trung Quèc trong çc vïng bÞ chiÕm chØ mong chê cã c¬ héi thuËn tiÖn lµ sÏ quay sóng chèng l¹i bän NhËt tµn b¹o ®ã. Xin trÝch dÉn thªm vµi b¶n th«ng ço chÝnh thøc mµ t×nh cê chóng t«i ®äc ®îc. Hång C«ng, ngµy 12-2. GÇn Qu¶ng Ch©u, 6.000 binh lÝnh TriÒu Tiªn ®· næi dËy. NhiÒu sÜ quan NhËt bÞ giÕt. Nh÷ng ®éi t¶o ph¹t gåm lÝnh bé binh vµ h¶i qu©n ®îc ph¸i ®Õn ®Ó ®µn ¸p nh÷ng ngêi lµm binh biÕn. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dµi suèt c¶ ngµy. Nh÷ng ngêi ®øng ®Çu cuéc næi dËy lµ Th«i Chang Kwei, Li Vin Ka, Kim Chang Han vµ 800 ngêi TriÒu Tiªn kh¸c ®Òu bÞ giÕt. Sè cßn l¹i bÞ qu©n lÝnh ¸p gi¶i vÒ TriÒu Tiªn. Louang, ngµy 23-2. Nh÷ng ®éi gäi lµ tù vÖ ë çc khu Lang Song vµ Jongshan, s¸t ngay B¾c Kinh, ®Òu do Chang Dung Lai, Oei Sou Tin, Chou


Wan Lung vµ Hoa The Hai chØ huy. Nh÷ng ®éi ®ã gåm trªn 1.000 ngêi. Sau khi cÊp vò khÝ vµ tr¶ l¬ng, bän NhËt ph¸i nh÷ng ®éi Êy ®i coi nh nh÷ng ®éi qu©n tiªn phong ®i chèng du kÝch t¹i miÒn Nam Hå B¾c. Nhng ®¸ng lÏ ®i vÒ phÝa nam th× Chang Dung Lai vµ nh÷ng ngêi b¹n chiÕn ®Êu cña anh l¹i gÆp nhau ë Joumachang, gÇn Jongshan, vµ tÊn c«ng m¹nh mÏ vµo qu©n ®éi NhËt. Sau khi ®äc qua vµi sù viÖc trªn ®©y, ch¾c çc b¹n thõa hiÓu v× sao bän NhËt sau khi chiÕm H¸n KhÈu, Qu¶ng Ch©u vµ Nam D¬ng th× kh«ng cßn tiÕn ®îc n÷a.

P.C. LIN

B¸o Notre Voix,

ngµy 21-5-1939.

Th göi mét ®ång chÝ

ë ban ph¬ng ®«ng quèc tÕ céng s¶n

B¹n th©n mÕn, Trong th tríc, t«i quªn nãi víi b¹n mét vµi ®iÒu. H«m nay t«i bæ sung thªm ®iÒu ®ã. Ýt l©u nay, t«i cã quan hÖ víi chñ nhiÖm b¸o Notre Voix14 - tê tuÇn b¸o xuÊt b¶n ë Hµ Néi tõ 1-1939. §ã lµ nh÷ng mèi liªn hÖ thuÇn tuý b¸o chÝ. T«i ®· göi cho «ng ta mét bµi b¸o nãi vÒ nh÷ng sù tµn b¹o cña NhËt B¶n1) ë Trung Quèc. Sau khi ®¨ng bµi b¸o ®ã, «ng ta viÕt cho t«i r»ng, bµi b¸o ®îc b¹n ®äc hoan nghªnh vµ yªu cÇu t«i lu«n lu«n göi cho «ng ta tµi liÖu. §Ó ®¸p l¹i, t«i ®· ®Ò nghÞ «ng ta ph¸i ai ®ã nãi chuyÖn cô thÓ víi t«i vÒ h×nh thøc céng t¸c nµy. ¤ng ta kh«ng tr¶ lêi. T«i viÕt th lÇn thø hai. Kh«ng cã sù tr¶ lêi. Tuy nhiªn «ng ta tiÕp tôc göi b¸o cña «ng ta cho t«i; vµ t«i - thØnh tho¶ng göi cho «ng ta nh÷ng bµi b¸o. Cã thÓ ®Õn th¸ng 5 t«i sÏ ph¸i mét ngêi nµo ®ã nãi chuyÖn víi «ng ta. Khi ®äc Notre Voix, t«i thÊy nh÷ng th«ng tin kh¸ hay: 1. Nhãm çnh t¶ cã nhiÒu tê b¸o: D©n chóng15 (Masse), nhËt b¸o céng s¶n tiÕng b¶n xø, xuÊt b¶n hîp ph¸p ë Sµi Gßn, cã 10.000 ngêi ®äc. Lao ®éng (Travail). D©n tiÕn (ProgrÌs). D©n muèn (Voeux du Peuple), tÊt c¶ ë Sµi Gßn.

___________ 1) ë ®©y, ý t¸c gi¶ chØ bän ph¸t xÝt NhËt.


§êi nay (Ðpoque Actuelle). ThÕ giíi (Monde), c¬ quan cña Thanh niªn d©n chñ. Notre Voix - tê tuÇn b¸o céng s¶n - tÊt c¶ ba tê ë Hµ Néi. Nh÷ng tê b¸o nµy bÞ cÊm nghiªm ngÆt ë Trung Kú vµ lu«n lu«n bÞ çc nhµ chøc tr¸ch B¾c Kú vµ Nam Kú kh«ng ®Ó cho yªn. Nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ngêi Ph¸p cã hai tê b¸o: Effort vµ Agir. Gióp Trung Quèc: Nh÷ng thanh niªn çnh t¶ ngêi b¶n xø ®· tæ chøc l¹c quyªn ®Ó gióp nh÷ng n¹n nh©n chiÕn tranh vµ c¶ nh÷ng ®¶ng viªn n÷a, göi thuèc men cho qu©n ®éi chóng ta, tung ra khÈu hiÖu "Gióp Trung Quèc", vµ tuyªn truyÒn tÈy chay hµng ho¸ NhËt B¶n. Hä ®· ®ßi trôc xuÊt ra khái l·nh thæ §«ng D¬ng tªn U«ng Tinh VÖ vµ nh÷ng tªn ph¶n béi kh¸c. Theo tê Notre Voix, hä ®· s¸ng t¸c mét bµi ca dao "Cøu Trung Quèc lµ cøu m×nh!"; bµi ca dao ®ã ®· trë nªn rÊt phæ th«ng trong quÇn chóng. Ngay c¶ nh÷ng trÎ ch¨n tr©u bß còng h¸t. Thanh niªn Trung Quèc vµ thanh niªn b¶n xø cïng nhau tæ chøc nh÷ng buæi biÓu diÔn ®Ó gióp Trung Quèc. Chi nh¸nh §¶ng X· héi Ph¸p, Héi nh©n quyÒn (Hµ Néi) vµ nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ngêi b¶n xø ®· lËp "Héi b¶o vÖ Trung Quèc". Míi ®©y, Héi nµy ®· tæ chøc mét chî phiªn lín ®Ó gióp ®ì n¹n nh©n chiÕn tranh. 2. §¶ng X· héi1) - Trong héi nghÞ (®Çu th¸ng 1), hä ®· biÓu quyÕt vÒ çc nghÞ quyÕt chèng ®µn ¸p, vÒ sù thèng nhÊt hµnh ®éng vµ vÒ sù b¶o vÖ Trung Quèc. Nh÷ng ®¹i biÓu cña Thanh niªn d©n chñ ®· cã mÆt ë héi nghÞ ®Ó yªu cÇu thµnh lËp mét chi héi thanh niªn x· héi nh»m thèng nhÊt vµ l·nh ®¹o phong trµo thanh niªn ë §«ng D¬ng. Trong thêi gian héi nghÞ, Notre Voix ®· ®¨ng mét bøc th chµo mõng héi nghÞ cña nh÷ng ngêi x· héi vµ ®Ò nghÞ lËp mÆt trËn thèng nhÊt.

___________ 1) Nguyªn v¨n: S.F.I.O

Héi nh©n quyÒn ®· ®ßi quyÒn tù do lËp nghiÖp ®oµn cho c«ng nh©n b¶n xø. 3. Díi mét cí tÇm phµo v« lèi, hai ®¶ng viªn D©n chñ ë ViÖn d©n biÓu Trung Kú ®· bÞ tíc quyÒn ®¹i biÓu vµ bÞ buéc téi. §Ó chèng l¹i sù t¨ng thuÕ, ba ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ngêi b¶n xø ë Héi ®ång thµnh phè Hµ Néi (®îc bÇu vµo th¸ng 12 tríc, víi sè trung b×nh 409 phiÕu so víi víi sè trung b×nh 157 phiÕu cña danh s¸ch t s¶n) ®· tõ chøc. Nh÷ng l·nh tô çnh t¶ - T¹o, Mai, Ninh, NguyÔn ®îc ©n x¸ vµo dÞp ®Çu n¨m ©m lÞch, ®· nép ®¬n øng cö vµo Héi ®ång thuéc ®Þa cña Nam Kú. 4. Sù ®µn ¸p x¶y ra ë kh¾p n¬i, ®Æc biÖt lµ ë Trung Kú, chèng nh÷ng ... phÇn tö çnh t¶, nh÷ng c«ng nh©n vµ nh÷ng n«ng d©n ho¹t ®éng. Nh÷ng sù kh¸m xÐt, b¾t bí diÔn ra hµng ngµy ë tØnh nµy hay ë tØnh kh¸c. ThuÕ m¸ t¨ng. Sù ph¸ ho¹i chèng l¹i luËt x· héi lan réng. Ngµy nghØ hµng tuÇn bÞ b·i bá ë mét lo¹t hiÖu bu«n. 5. Bän ph¶n ®éng ho¹t ®éng m¹nh. ë Hµ Néi, míi xuÊt b¶n mét tê b¸o ph¸t xÝt: Cøu níc, ®Êu tranh chèng mÆt trËn nh©n d©n, nh÷ng héi viªn Tam ®iÓm, nh÷ng ngêi Do Th¸i, nh÷ng ngêi x· héi vµ nh÷ng ngêi céng s¶n. Sè b¸o Cøu níc ®Çu tiªn viÕt: "Chóng ta kh«ng giÊu giÕm, chÝnh chóng ta muèn nãi to lªn r»ng §¶ng ®îc chóng ta t¸n thµnh nhÊt ®ã lµ §¶ng b×nh d©n Ph¸p do §«ri« (Doriot) l·nh ®¹o...". §äc, mét tê b¸o míi do mét ngêi b¶n xø l·nh ®¹o còng ®ßi chñ nghÜa quèc x·. §©y lµ mét vµi chç næi cña nã: "ChÝnh phñ Ph¸p, nÕu muèn céng t¸c thµnh thùc víi ngêi An Nam ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch chèng céng". TÊt c¶ ®îc in b»ng tÝt ch÷ to (10-1-1939) "Chñ nghÜa céng s¶n lµ tai ho¹ cña loµi ngêi. ChÝnh phñ cßn chê g× ®Ó tiªu trõ bän v« l¹i céng s¶n ?" (13-1-1939). Biªn tËp viªn cña tê b¸o


nµy võa míi ®îc phÐp xuÊt b¶n mét tê b¸o hµng ngµy b»ng tiÕng b¶n xø Ph¸p - An Nam vµ ChÝnh phñ ®· høa cho h¾n lµm quan ë cÊp kh¸ cao. Tê Tæ quèc An Nam cã khuynh híng ph¸t xÝt. Nã t«n thê Mótx«lini (Moussolini) vµ níc Italia ph¸t xÝt. Bän têrètkÝt chia lµm hai nhãm c·i lén nhau. Bän NhËt B¶n ho¹t ®éng kh¸ m¹nh ë §«ng D¬ng. Mét nhµ b¸o Ph¸p vµ mét ngêi b¶n xø ®· bÞ kÕt ¸n 15 n¨m tï khæ sai v× lµm gi¸n ®iÖp cho NhËt B¶n. Mét sÜ quan NhËt B¶n ®· bÞ b¾t gi÷ víi chiÕc cÆp ®Çy tµi liÖu mËt vÒ phßng thñ §«ng D¬ng. §äc Notre Voix, t«i cã c¶m tëng r»ng phong trµo cña mÆt trËn thèng nhÊt ë xø nµy kh«ng m¹nh l¾m. Tr¸i l¹i, nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ho¹t ®éng kh¸ m¹nh. T«i kh¸ khoÎ. T«i gãp phÇn nhá bÐ cña t«i vµo cuéc ®Êu tranh chèng NhËt B¶n b»ng çch thØnh tho¶ng göi nh÷ng bµi tuyªn truyÒn cho çc b¸o níc ngoµi vµ c«ng t¸c ë B¸t lé qu©n. T«i chóc b¹n søc khoÎ tèt vµ t«i xin b¹n nhËn lêi chµo th©n thiÕt nhÊt cña t«i.

20-4-1939 LIN

§Þa chØ: (B»ng m¸y bay) QuÕ L©m (Qu¶ng T©y) Trung Quèc1) Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,

b¶n chôp lu t¹i


___________ 1) Sau dßng ®Þa chØ b»ng tiÕng Ph¸p lµ dßng ch÷ H¸n viÕt tay: T©n Hoa nhËt b¸o, sè nhµ 35, ®êng QuÕ T©y, QuÕ L©m, Qu¶ng T©y, chuyÓn cho «ng L©m Tam Xuyªn.


VÒ CHñ NGHÜA TêRèTXKI16

QuÕ L©m, ngµy 10-5-1939

Çc b¹n th©n mÕn, Tríc kia, chñ nghÜa Têrètxki ®èi víi t«i còng nh ®èi víi nhiÒu ngêi kh¸c, h×nh nh lµ mét vÊn ®Ò tranh c·i trong néi bé gi÷a çc phe ph¸i kh¸c nhau cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. Bëi vËy, chóng t«i kh«ng lu ý ®Õn nã. Nhng Ýt l©u tríc khi x¶y ra chiÕn tranh - nãi ®óng h¬n lµ håi cuèi n¨m 1936, vµ nhÊt lµ trong thêi gian chiÕn tranh, nh÷ng sù cæ ®éng ®Çy téi lçi cña bän têrètxkÝt ®· lµm cho chóng t«i s¸ng m¾t ra. ThÕ lµ chóng t«i b¾t ®Çu nghiªn cøu vÊn ®Ò. Vµ viÖc nghiªn cøu ®ã ®· chøng minh cho chóng t«i thÊy nh sau: 1. VÊn ®Ò chñ nghÜa Têrètxki kh«ng ph¶i lµ sù tranh c·i trong néi bé §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, v× gi÷a nh÷ng ngêi céng s¶n vµ bän têrètxkÝt kh«ng cã quan hÖ, hoµn toµn kh«ng cã quan hÖ g× víi nhau c¶. Nhng ®©y lµ mét vÊn ®Ò liªn quan ®Õn toµn quèc, toµn d©n: mét vÊn ®Ò chèng l¹i Tæ quèc. 2. Bän ph¸t xÝt NhËt vµ bän ph¸t xÝt níc ngoµi ®Òu biÕt râ ®iÒu ®ã, bëi vËy chóng cè ý g©y mèi bÊt hoµ ®Ó lõa g¹t thiªn h¹ vµ lµm mÊt uy tÝn cña nh÷ng ngêi céng s¶n, chóng lµm cho ngêi ta tëng r»ng nh÷ng ngêi céng s¶n vµ bän têrètxkÝt lµ cïng mét çnh víi nhau. 3. Bän têrètxkÝt Trung Quèc (còng nh bän têrètxkÝt níc ngoµi) kh«ng lËp thµnh nhãm, cµng kh«ng lËp thµnh chÝnh


®¶ng. Chóng chØ lµ nh÷ng bÌ lò bÊt l¬ng, nh÷ng con chã s¨n cña chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt (vµ chñ nghÜa ph¸t xÝt quèc tÕ). 4. Trong tÊt c¶ çc níc, bän têrètxkÝt ®Òu dïng nh÷ng tªn gäi hoa mü ®Ó che giÊu nh÷ng c«ng viÖc kÎ cíp bÈn thØu cña chóng. Ch¼ng h¹n: ë T©y Ban Nha, chóng gäi lµ "§¶ng c«ng nh©n thèng nhÊt m¸c xÝt" hoÆc "POUM". Ch¾c çc b¹n còng biÕt r»ng chÝnh bän chóng ®· tæ chøc tÊt c¶ nh÷ng tæ do th¸m ë Ma®rÝt, ë B¸cx¬lon vµ ë çc n¬i kh¸c ®Ó phôc vô cho Phr¨ngc«. ChÝnh chóng ®· tæ chøc çi "®éi qu©n thø 5" næi tiÕng ®Ó gióp lµm néi øng cho çc qu©n ®éi ph¸t xÝt ý - §øc. ë NhËt B¶n, chóng gäi lµ "MEL" (§ång minh M¸c, ¡ngghen, Lªnin). Bän têrètxkÝt NhËt dô dç thanh niªn vµo trong ®ång minh, råi tiÕp ®ã chóng ®i tè ço hä víi së c¶nh s¸t. Chóng cßn mu toan chui vµo §¶ng Céng s¶n NhËt B¶n cèt ®Ó ph¸ ho¹i nã. T«i cho r»ng bän têrètxkÝt Ph¸p hiÖn giê còng ®ang tËp hîp chung quanh nhãm "Çch m¹ng v« s¶n" vµ nhiÖm vô cña chóng lµ ph¸ ho¹i MÆt trËn nh©n d©n. VÒ viÖc nµy, ch¾c çc b¹n biÕt râ h¬n t«i. ë níc Trung Hoa chóng t«i, bän têrètxkÝt liªn kÕt víi nhau chung quanh nhãm "Tranh ®Êu", nhãm "ChiÕn tranh chèng NhËt vµ v¨n ho¸" vµ nhãm "Cê ®á". 5. Bän têrètxkÝt kh«ng chØ lµ kÎ thï cña chñ nghÜa céng s¶n, mµ cßn lµ kÎ thï cña nÒn d©n chñ vµ tiÕn bé. §ã lµ bän ph¶n béi vµ mËt th¸m tåi tÖ nhÊt. Ch¾c çc b¹n ®· ®äc b¶n ¸n xö bän têrètxkÝt ë Liªn X«. NÕu çc b¹n cha ®äc th× t«i khuyªn çc b¹n nªn ®äc vµ lµm cho b¹n bÌ m×nh còng ®äc nã. §äc b¶n ¸n nµy rÊt bæ Ých. Nã sÏ gióp çc b¹n thÊy râ bé mÆt thËt ®¸ng ghª tëm cña chñ nghÜa Têrètxki vµ bän têrètxkÝt. ë ®©y, t«i xin phÐp çc b¹n chØ trÝch dÉn vµi ®o¹n trong b¶n ¸n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn Trung Quèc th«i. Tríc toµ ¸n, tªn têrètxkÝt Racèpxki khai nh sau: N¨m 1934, khi h¾n cßn ë T«ki« (víi t çch lµ ®¹i diÖn Héi ch÷ thËp ®á Liªn X«), mét nh©n vËt cao cÊp trong ChÝnh phñ NhËt ®· nãi víi h¾n:

"Chóng t«i cã quyÒn mong ®îi ë nh÷ng ngêi têrètxkÝt mét sù thay ®æi vÒ s¸ch lîc. T«i kh«ng cÇn ®i s©u vµo chi tiÕt. ChØ cÇn nãi r»ng chóng t«i mong ®îi ë hä nh÷ng hµnh ®éng thuËn lîi cho sù can thiÖp cña chóng t«i vµo c«ng viÖc cña Trung Quèc". Racèpxki tr¶ lêi víi tªn NhËt: "T«i sÏ viÕt th cho Têrètxki vÒ vÊn ®Ò nµy". §Õn th¸ng 12-1935, Têrètxki ra chØ thÞ cho nh÷ng tªn Trung Quèc ®ång bän cña h¾n, vµ nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng: "§õng g©y trë ng¹i cho cuéc x©m lîc cña NhËt B¶n ë Trung Quèc". Nh vËy lµ bän têrètxkÝt Nga muèn b¸n cho ®Õ quèc NhËt kh«ng chØ nh÷ng phÇn ®Êt cña Tæ quèc m×nh - Xibªri vµ nh÷ng tØnh ven biÓn - mµ chóng cßn muèn b¸n cho ®Õ quèc NhËt c¶ Tæ quèc chóng t«i - níc Trung Hoa n÷a! - ThÕ th× bän têrètxkÝt Trung Quèc ®· hµnh ®éng nh thÕ nµo? Râ rµng çc b¹n sÏ n«n nãng, hái t«i nh vËy. - Nhng, tha çc b¹n th©n mÕn, chØ trong bøc th sau, t«i míi cã thÓ tr¶ lêi çc b¹n ®îc. Çc b¹n h¸ ch¼ng ®· dÆn t«i viÕt nh÷ng bµi ng¾n ®ã sao? Mong sím ®îc gÆp l¹i çc b¹n.

P.C.LIN

B¸o Notre Voix,

ngµy 23-6-1939.



HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT TRUNG QUèC

Çc b¹n th©n mÕn, Tríc khi tr¶ lêi c©u hái cña çc b¹n vÒ ho¹t ®éng cña bän têrètxkÝt Trung Quèc, tríc hÕt cho phÐp t«i giíi thiÖu víi çc b¹n nöa t¸ nh÷ng tªn ®Çu sá, qu¸ ph¶n béi ®· tõng lµm r¹ng danh "quèc tÕ thø t". §ã lµ: TrÇn §éc Tó, Bµnh ThuËt Chi, La H¸n, DiÖp Thanh, Tr¬ng Mé §µo, Hoµng C«ng Lîc. Theo thø tù thêi gian, sau ®©y lµ nh÷ng viÖc chóng ®· lµm: Th¸ng 9-1931, trong khi qu©n ®éi NhËt x©m chiÕm M·n Ch©u, Së mËt th¸m NhËt ë Thîng H¶i ®· b¾t liªn l¹c víi ba tªn tríc. Hai bªn ®· ký kÕt víi nhau mét hiÖp ®Þnh: Nhãm têrètxkÝt cam kÕt kh«ng tiÕn hµnh mét cuéc tuyªn truyÒn nµo chèng l¹i cuéc x©m lîc cña NhËt. Së mËt th¸m NhËt th× cam kÕt sÏ tr¶ cho nhãm têrètxkÝt mçi th¸ng 300 ®«la, cïng nh÷ng kho¶n tiÒn tr¶ thªm cho c©n xøng víi nh÷ng "c«ng viÖc ®· lµm ®îc cã kÕt qu¶". ThÕ lµ TrÇn §éc Tó vµ ®ång bän b¾t tay ngay vµo c«ng viÖc. Víi tiÒn b¹c cña NhËt, chóng cho xuÊt b¶n nh÷ng t¹p chÝ vµ nh÷ng tËp trµo phóng ®Ó truyÒn b¸ nh÷ng t tëng nh lµ: "ChiÕm M·n Ch©u, ngêi NhËt chØ mong gi¶i quyÕt nhanh chãng nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang tranh c·i, chø hä kh«ng hÒ cã chót ý ®å nµo x©m lîc Trung Quèc". Nh÷ng môc trªn çc tê b¸o têrètxkÝt võa rao th× ®Õn lît Thîng H¶i bÞ bän NhËt tÊn c«ng, vµo th¸ng 1-1932. Lóc ®ã, bän têrètxkÝt nãi nh thÕ nµo? Chóng cã thõa nhËn

lµ chóng ph¹m sai lÇm kh«ng? Chóng cã th«i lµm viÖc cho kÎ x©m lîc kh«ng? Hoµn toµn kh«ng? Trong khi binh sÜ cña Lé qu©n thø 19 hy sinh x¬ng m¸u cña m×nh ®Ó b¶o vÖ ®Êt níc th× bän têrètxkÝt, trªn lêi nãi còng nh trong hµnh ®éng, ®· ph¹m hÕt téi ph¶n béi nµy ®Õn téi ph¶n béi kh¸c. Mét mÆt chóng viÕt: "Cuéc chiÕn tranh ë Thîng H¶i kh«ng cã quan hÖ ®Õn nh©n d©n. §ã kh«ng ph¶i lµ mét cuéc chiÕn tranh d©n téc çch m¹ng. §ã lµ mét cuéc chiÕn tranh gi÷a bän ®Õ quèc víi nhau". Vµ mÆt kh¸c, chóng phao tin ®ån nh¶m, ®a ra nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt thÊt b¹i chñ nghÜa, lµm lé nh÷ng kÕ ho¹ch phßng thñ, v.v.. Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ ®©u. Nh÷ng tªn têrètxkÝt kh¸c nh Hoa V¨n Kh«i vµ Cung T©n Th ®· chui vµo trong cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Thîng H¶i, chóng bÝ mËt liªn l¹c víi Së c¶nh s¸t vµ bän chñ NhËt, vµ lµm ®ñ mäi çch ®Ó ph¸ ho¹i phong trµo. ThËm chÝ, chóng cßn mu toan b¾t ®i c¶ nh÷ng ngêi cÇm ®Çu giái nhÊt cña cuéc b·i c«ng. N¨m 1933, nguyªn so¸i Phïng Ngäc Têng vµ tíng Çt Hång X¬ng, mét ®¶ng viªn céng s¶n ®· tæ chøc mét ®éi qu©n chèng NhËt ë Kalgan. Trong thêi kú nµy, §¶ng Céng s¶n ®ang cßn ho¹t ®éng bÝ mËt, viÖc liªn l¹c gi÷a miÒn Trung vµ miÒn B¾c ®ang khã kh¨n. Lîi dông t×nh h×nh ®ã, tªn têrètxkÝt Tr¬ng Mé §µo tù xng lµ "®¹i diÖn §¶ng Céng s¶n" vµ t×m çch biÕn sù nghiÖp chèng NhËt thµnh mét cuéc néi chiÕn, b»ng çch ®a ra khÈu hiÖu: "§i víi NhËt, chèng l¹i Tëng Giíi Th¹ch". H¾n bÞ tíng Çt lét mÆt n¹ vµ tèng cæ ®i. Ýt l©u sau ®ã, tíng Çt nh©n cã c«ng viÖc ph¶i ®i ®Õn Thiªn T©n, Tr¬ng Mé §µo liÒn cho ngêi ¸m s¸t «ng. Trong th sau, t«i sÏ kÓ ®Ó çc b¹n râ vÒ viÖc bän têrètxkÝt Trung Quèc tiÕp tôc ph¶n béi Tæ quèc cña chóng nh thÕ nµo.

Chµo th©n ¸i P.C.LIN

B¸o Notre Voix,

ngµy 7-7-1939.



TæNG KÕT SAU 2 N¡M §ÊU TRANH

Trong dÞp kû niÖm lÇn thø hai cuéc chiÕn tranh chèng NhËt, cho phÐp t«i, qua b¸o Notre Voix, thµnh thùc c¶m ¬n çc b¹n §«ng D¬ng vµ Ph¸p ®· tõng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp gióp ®ì chóng t«i trong nh÷ng lóc khã kh¨n vµ lóc ®Êu tranh. Trong khi c¶m ¬n vµ mong r»ng trong t¬ng lai çc b¹n ®ã sÏ gióp ®ì chóng t«i mét çch cã hiÖu qu¶ vµ tÝch cùc h¬n, t«i tin ch¾c lµ ®· nãi lªn ®îc t×nh c¶m s©u s¾c cña tÊt c¶ anh em Trung Quèc chóng t«i. Nh©n dÞp kû niÖm nµy mµ ®iÓm l¹i mét çch nhanh chãng nh÷ng thµnh tÝch cña hai n¨m ®Êu tranh võa qua cã lÏ kh«ng ph¶i lµ thõa. Víi çi gi¸ ph¶i tr¶ lµ 10 tû yªn vµ 700.000 ngêi bÞ chÕt vµ bÞ th¬ng, bän ph¸t xÝt NhËt ®· x©m chiÕm 12 tØnh cña chóng t«i (víi sè d©n lµ 200 triÖu ngêi). §ã lµ mét tæn thÊt nÆng nÒ ®èi víi chóng t«i. Cßn ®èi víi NhËt B¶n, ph¶i ch¨ng ®ã lµ mét th¾ng lîi lín? Kh«ng. Trong sè 1.038 khu hay huyÖn trong vïng bÞ chiÕm, chØ cã 65 khu hay huyÖn hoµn toµn bÞ ®Æt díi sù kiÓm so¸t cña ®Þch, tuy r»ng 25 trong sè 65 khu hay huyÖn ®ã ®· bÞ chiÕm tõ tríc chiÕn tranh; tªn ph¶n béi ¢u Nh Canh ®· tæ chøc t¹i ®Êy çi gäi lµ "ChÝnh phñ tù trÞ Hµ B¾c chèng céng". Trªn 900 khu hay huyÖn ®ang lµ c¨n cø cña du kÝch vµ hoµn toµn do chóng t«i kiÓm so¸t. Nh÷ng khu hay huyÖn kh¸c chØ bÞ ®Þch kiÓm so¸t tõng phÇn, chóng chiÕm ®ãng çc tØnh lþ vµ nh÷ng con ®êng lín, chø kh«ng d¸m m¹o hiÓm ®i vµo çc lµng m¹c. Bëi vËy cho nªn ®ã võa lµm mét tæn thÊt ®èi víi chóng t«i, nhng vÒ phÝa ®Þch th× ®ã kh«ng ph¶i lµ

mét th¾ng lîi. NÕu chóng ta xÐt cuéc chiÕn tranh trong toµn côc cña nã, chóng ta cã thÓ nãi r»ng suèt trong hai n¨m nay, bän ®Õ quèc NhËt ®· bÞ ®¸nh b¹i trªn tÊt c¶ çc mÆt trËn. MÆt trËn chÝnh trÞ: S¸ch lîc "lµm cho ngêi Trung Quèc nµy ®¸nh ngêi Trung Quèc kh¸c" cña chóng ®· bÞ bÎ g·y tríc MÆt trËn d©n téc chèng NhËt cña chóng t«i, bän ph¸t xÝt NhËt ph¶i chuyÓn sang dïng mét s¸ch lîc kh¸c: "®¸nh m¹nh, th¾ng nhanh". §Õn lît nã, s¸ch lîc nµy còng bÞ ph¸ tan víi chÝnh s¸ch cña chóng t«i lµ "chiÕn tranh kÐo dµi". S¸ch lîc thø ba cña NhËt B¶n lµ "ký nhanh hoµ íc, kÕt thóc nhanh cuéc chiÕn tranh" ®· bÞ thÊt b¹i th¶m h¹i tríc quyÕt t©m cña chóng t«i lµ ®¸nh ®Õn cïng. HiÖn nay, chóng ®ang thö "lÊy chiÕn tranh nu«i chiÕn tranh", nghÜa lµ dïng tµi nguyªn trong nh÷ng vïng bÞ chiÕm ®Ó chèng l¹i chóng t«i. ChÝnh s¸ch ®ã còng kh«ng thùc hiÖn ®îc, gièng nh çi tham väng muèn khai hoang mét nói löa! Lµm sao chóng cã thÓ khai th¸c ®îc mét níc mµ ë hËu ph¬ng ®ang mäc lªn tua tña nh÷ng gi¸o m¸c vµ sóng trêng cña du kÝch, cßn ë tiÒn ph¬ng th× bÞ sóng trêng vµ sóng liªn thanh cña bé ®éi chóng t«i chÆn l¹i? MÆt trËn kinh tÕ: Çch ®©y hai n¨m, mét tªn bé trëng NhËt viÕt: "Níc NhËt sÏ bÞ ph¸ s¶n nÕu cø ®Ó cho c«ng tr¸i vît qu¸ 10 tû". ThÕ mµ hiÖn nay, c«ng tr¸i cña NhËt ®· lªn tíi 24 tû, vît xa tæng thu nhËp cña c¶ níc. Theo tê Niªn gi¸m kinh tÕ NhËt B¶n1), tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 9-1938, chØ tÝnh trong huyÖn X... ®· cã 64 c«ng xëng bÞ ®ãng cöa. Trong c«ng nghiÖp nhÑ, trªn 8.000 c¬ së chØ ho¹t ®éng tõng phÇn, 1,5 triÖu c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lµm. Mïa mµng n¨m nay kÐm n¨m ngo¸i 4,7 triÖu t¹. Sè vô b·i c«ng vµ xung ®ét vÒ ruéng ®Êt ngµy cµng t¨ng. Trong nöa ®Çu cña n¨m 1938, ®· x¶y ra 593 vô b·i c«ng vµ 299 cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Th¬ng nghiÖp còng gi¶m sót mét çch nguy kÞch do viÖc tÈy chay ®îc tæ chøc t¹i çc níc chèng NhËt.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Anh: Japan economic year book.

Hå chÝ minh toµn tËp Th tõ trung quèc...

MÆt trËn qu©n sù: Tõ 8 th¸ng nay, qu©n NhËt kh«ng tiÕn ®îc n÷a. NhiÒu lÇn chóng toan vît qua s«ng Hoµng Hµ, nhng lÇn nµo chóng còng ph¶i th¸o lui sau khi bÞ tæn thÊt nÆng nÒ. §iÒu ®ã chøng tá qu©n ®éi NhËt ®· bÞ suy yÕu. Trong thêi kú thø hai cña cuéc chiÕn tranh, chóng ®Þnh huy ®éng tÊt c¶ lµ 46 s ®oµn, nhng chØ huy ®éng ®îc 33 s ®oµn. Chóng kh«ng ®ñ ngêi ®Ó ®èi phã víi mét mÆt trËn qu¸ dµi - kho¶ng 3.000 kil«mÐt! Tinh thÇn chèng chiÕn tranh ngµy cµng lan nhanh trong qu©n ®éi vµ nh©n d©n. Nh÷ng vô tù tö, ®µo ngò vµ binh biÕn x¶y ra trong qu©n ®éi ngµy cµng nhiÒu. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m võa qua, trªn 6.000 gi¸o viªn vµ gi¸o s ®· bÞ b¾t v× ®· ®Êu tranh chèng chiÕn tranh. NÕu chóng ta nh×n vÒ mÆt quèc tÕ, chóng ta sÏ thÊy r»ng chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt - uy hiÕp mäi ngêi vµ g©y chiÕn víi mäi ngêi- ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng ngµy cµng bÞ c« lËp. Chèng mét kÎ thï rÊt m¹nh vµ rÊt nguy hiÓm, nhng ®ang suy yÕu nhanh chãng, chóng t«i cã tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Thêi gian ®ang lµm chóng t«i m¹nh lªn, mét ®Êt níc bao la víi nh÷ng tµi nguyªn v« tËn, mét sè d©n ®«ng ®óc sÏ lµ mét nguån dù tr÷ cho qu©n ®éi chóng t«i; Ph¸p, Anh, Mü vµ nh©n d©n tÊt c¶ nh÷ng níc d©n chñ ®Òu gióp ®ì chóng t«i; Liªn X« lµ mét trong nh÷ng ngêi b¹n chung thuû nhÊt vµ v« t nhÊt ®èi víi chóng t«i. Chóng t«i cã "thiªn thêi, ®Þa lîi vµ nh©n hoµ" lµ ba yÕu tè cÇn thiÕt cho chiÕn th¾ng. Nhng ®Ó khái mang tiÕng lµ kho¸c l¸c, t«i xin mîn lêi mét ngêi níc ngoµi, ®· tõng hiÓu biÕt nhiÒu vÒ Trung Quèc, - «ng vèn lµ ®¹i sø Mü: "... Th¸i ®é cña nh©n d©n Trung Quèc rÊt b×nh tÜnh - «ng ®¹i sø Êy nãi nh thÕ. - Tinh thÇn çc chiÕn sÜ rÊt cao. Nh÷ng ngêi l·nh ®¹o ®Òu tuyÖt ®èi tin tëng vµo th¾ng lîi cuèi cïng cña m×nh. Cha bao giê quyÕt t©m ®¸nh ®Õn cïng l¹i m¹nh ®Õn thÕ...". MÆc dï lêi dÉn chøng nµy h¬i cò - «ng ®¹i sø ph¸t biÓu nh÷ng lêi nµy ngµy 4-7 t¹i Niu Oãc -, nhng nã vÉn cã gi¸ trÞ. §Ó kÕt thóc, cho phÐp t«i giíi thiÖu víi çc b¹n ®o¹n cuèi cña mét bµi h¸t ®îc so¹n ra ®Ó chµo mõng lÔ kû niÖm n¨m

thø hai cuéc chiÕn tranh cña chóng t«i v× nÒn ®éc lËp vµ tù do: "Ai cã tiÒn th× gãp tiÒn. Ai cã søc th× gãp søc. Mçi chóng ta lµ mét chiÕn sÜ anh dòng. TiÕn lªn! Qu©n thï s¾p ph¶i nh¶ ra th«i. H·y cèng hiÕn tÊt c¶! H·y cèng hiÕn tÊt c¶! Cho chiÕn th¾ng ®ang ®Õn víi chóng ta!".

P.C.LIN

B¸o Notre Voix,

ngµy 14-7-1939.



HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT ë TRUNG QUèC

Çc b¹n th©n mÕn, Trong nh÷ng th tríc, t«i ®· kÓ víi çc b¹n vÒ viÖc bän têrètxkÝt ¨n l¬ng cña tôi NhËt, ®· t×m çch ph¸ ho¹i nh thÕ nµo cuéc ®Êu tranh anh hïng ë Thîng H¶i vµ sù nghiÖp yªu níc ë Kalgan. H«m nay, t«i l¹i kÓ tiÕp víi çc b¹n c©u chuyÖn vÒ téi ¸c cña chóng. Rót lui vÒ Phóc KiÕn, Lé qu©n thø 19 l¹i tiÕp tôc chiÕn ®Êu. Nã tæ chøc mét chÝnh phñ chèng NhËt vµ b¾t ®Çu cuéc vËn ®éng thµnh lËp mÆt trËn duy nhÊt b»ng çch ký kÕt mét hiÖp nghÞ víi Hång qu©n Trung Quèc. Ýt l©u tríc ®ã, Lé qu©n thø 19 lµ mét trong nh÷ng lùc lîng ®· tõng h¨ng say chèng céng; nhng tríc t×nh h×nh Tæ quèc l©m nguy, nã ®· quªn hÕt hËn thï ®Ó theo ®uæi mét môc ®Ých duy nhÊt lµ chèng qu©n x©m lîc. Theo lÖnh cña NhËt, bän têrètxkÝt ®i ngay vµo ho¹t ®éng. Mét mÆt, chóng khªu gîi chñ nghÜa ®Þa ph¬ng cña d©n chóng ®Ó chèng l¹i chÝnh phñ míi - Lé qu©n thø 19 tõ Qu¶ng §«ng tíi - vµ mÆt kh¸c, chóng t×m çch lµm cho Hång qu©n suy yÕu. Çch chóng tiÕn hµnh ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô thø hai lµ nh sau: chóng xin vµo Hång qu©n víi t çch lµ nh÷ng phÇn tö çch m¹ng vµ ®Ó g©y tÝn nhiÖm, lóc ®Çu chóng lµm viÖc rÊt tÝch cùc. Mét khi ®îc ®Ò b¹t lªn nh÷ng c¬ng vÞ Ýt nhiÒu cã träng tr¸ch, chóng b¾t ®Çu lµm c«ng viÖc téi lçi. Xin nªu vµi vÝ dô: Trong chiÕn ®Êu, khi cÇn ph¶i rót lui th× chóng tiÕn vµ khi cÇn tiÕn th× chóng lïi. Chóng göi qu©n nhu sóng

®¹n ®Õn nh÷ng n¬i kh«ng cÇn, nhng nh÷ng chç ®ang cÇn th× chóng l¹i kh«ng göi tíi. Chóng b«i thuèc ®éc vµo vÕt th¬ng cña çc chiÕn sÜ - nhÊt lµ çn bé qu©n ®éi - cèt lµm cho tay ch©n hä bÞ ca côt ®i, v.v.. Nh÷ng hµnh ®éng téi lçi ®ã ®· ®îc ph¸t hiÖn kh¸ sím, thËt may cho nh÷ng ngêi céng s¶n! Tõ n¨m 1935, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· b¾t ®Çu mét chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng lín cho mÆt trËn d©n téc chèng NhËt. Nh©n d©n, nhÊt lµ c«ng nh©n vµ sinh viªn, ®· tÝch cùc ñng hé c¬ng lÜnh ®ã. Trong Quèc d©n ®¶ng, t tëng vÒ mÆt trËn d©n téc ®· cã tiÕn bé. Trong lóc ®ã, ngêi ta thÊy bän têrètxkÝt vÉn ®ãng vai trß hai mÆt. Võa vu khèng, võa chia rÏ. Chóng nãi víi quÇn chóng: "§Êy! thÕ lµ bän céng s¶n ®· tù b¸n m×nh cho giai cÊp t s¶n råi. Quèc d©n ®¶ng sÏ kh«ng bao giê chèng NhËt ®©u!" Cßn víi Quèc d©n ®¶ng, th× chóng nãi: "MÆt trËn d©n téc ? §ã ch¼ng qua chØ lµ mét thñ ®o¹n cña bän céng s¶n th«i. NÕu muèn ®¸nh NhËt, tríc hÕt ph¶i diÖt trõ bän céng s¶n!". Cuèi n¨m 1936, trong sù biÕn T©y An, chÝnh s¸ch ®oµn kÕt chèng NhËt ®· th¾ng. Khi thÊy ©m mu g©y néi chiÕn cña chóng bÞ thÊt b¹i, bän têrètxkÝt Tr¬ng Mé §µo vµ T¹ Duy LiÖt liÒn tæ chøc vô ¸m s¸t tíng V¬ng Di TriÕt, mét trong sè nh÷ng ngêi sèt s¾ng t¸n thµnh chñ tr¬ng vÒ mÆt trËn d©n téc1). B©y giê nãi vÒ n¨m 1937, thêi kú s¾p x¶y ra chiÕn tranh. Toµn d©n ®Òu ®oµn kÕt chèng x©m lîc. TÊt c¶ mäi ngêi, trõ bän têrètxkÝt. Nh÷ng tªn ph¶n béi nµy, häp lÐn lót víi nhau, ®· th«ng qua nh÷ng "nghÞ quyÕt" mµ sau ®©y lµ mét vµi ®o¹n: "Trong cuéc chiÕn tranh chèng NhËt nµy, th¸i ®é cña chóng t«i ®· râ rµng: nh÷ng kÎ nµo muèn chiÕn tranh x¶y ra vµ cã chót Ýt ¶o tëng vÒ ChÝnh phñ Quèc d©n ®¶ng; nh÷ng kÎ ®ã ®Òu lµ ph¶n béi thËt sù. ViÖc hîp t¸c gi÷a §¶ng Céng s¶n vµ Quèc d©n ®¶ng ch¼ng qua chØ lµ mét sù ph¶n béi cã ý thøc mµ th«i...". Vµ nh÷ng thø tåi tÖ kh¸c cïng mét lo¹i nh thÕ.

___________ 1) PhÇn tiÕp theo in trªn b¸o ngµy 1181939.


ChiÕn tranh ®· ®Õn gÇn. Nh÷ng lêi høa hÑn cña Së mËt th¸m NhËt ®îc vËt chÊt ho¸. Bän têrètxkÝt ë Thîng H¶i ®îc lÜnh mét th¸ng 100.000 ®«la ®Ó lµm viÖc t¹i miÒn Trung vµ miÒn Nam ®Êt níc. Bän ë Thiªn T©n vµ B¾c Kinh mçi th¸ng lÜnh 50.000 ®«la ®Ó lµm viÖc t¹i Hoa B¾c, nh»m chèng l¹i B¸t lé qu©n vµ nh÷ng tæ chøc yªu níc kh¸c. §Õn gi÷a n¨m 1937, bän têrètxkÝt ®· bÞ kh¸m ph¸ vµ bÞ b¾t trong §Æc khu. Theo lêi T«n NghÜa H¶i thó nhËn, chóng cã nhiÖm vô: 1) ph¸ ho¹i B¸t lé qu©n, 2) g©y c¶n trë cho sù ph¸t triÓn cña mÆt trËn d©n téc, 3) do th¸m, vµ 4) tæ chøc mu s¸t çc nhµ l·nh ®¹o. Tríc toµ ¸n nh©n d©n cña §Æc khu, tªn têrètxkÝt Hoµng PhËt H¶i, ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, ®· khai r»ng, trong cuéc gÆp gì lÇn thø t, Tr¬ng Mé §µo cã dÆn h¾n: "Anh h·y nghiªn cøu kü ph¬ng ph¸p vµ hÖ thèng tæ chøc cña Hång qu©n. Sau ®ã, anh thµnh lËp nh÷ng trung t©m thanh niªn ®Ó dïng vµo viÖc ph¸ ho¹i.... Môc ®Ých cña chóng ta lµ g©y rèi lo¹n trong Hång qu©n vµ trõ khö nh÷ng tªn chØ huy cña nã". Tr¬ng Mé §µo cßn dÆn h¾n r»ng: "Dô dç mét bé phËn çn bé c¬ së theo chóng ta, khªu gîi lßng nhí quª h¬ng cña hä, khuyÕn khÝch hä ®µo ngò b»ng çch cho hä mét Ýt tiÒn ®i ®êng. §ã lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p ®Ó lµm cho qu©n ®éi tan r·". Tªn têrètxkÝt Qu¸ch UÈn Kinh thó nhËn lµ T«n NghÜa H¶i ®· giao cho h¾n nhiÖm vô ph¶i tuyªn truyÒn chñ nghÜa thÊt b¹i trong ®¸m chiÕn sÜ, b»ng çch nãi víi hä r»ng Trung Quèc kh«ng bao giê th¾ng næi v× "ngay dï chóng ta cã ®¸nh ®uæi ®îc ngêi NhËt ®i ch¨ng n÷a, th× ngêi Mü vµ ngêi Anh còng sÏ ¸p bøc chóng ta"; r»ng "kh«ng nh÷ng chóng ta sÏ kh«ng th¾ng næi mµ sÏ cßn bÞ tiªu diÖt nÕu chóng ta ®Êu tranh"; r»ng "Trung Quèc qu¸ yÕu, kh«ng chèng l¹i næi NhËt B¶n, Anh vµ Mü ®©u!". Vµ Tr¬ng Mé §µo bæ sung nh÷ng chØ thÞ ®ã b»ng çch nãi thªm r»ng: "Ph¶i lîi dông chÝnh s¸ch mÆt trËn d©n téc ®Ó vu ço bän céng s¶n, vµ ®Ó nãi r»ng chóng ®· b¸n rÎ giai cÊp v« s¶n, cèt ®Ó g©y bÊt b×nh trong

®¸m chiÕn sÜ...". LÊy cí lµ ®Ó gi¸o dôc, bän têrètxkÝt tæ chøc nh÷ng phÇn tö chËm tiÕn trong qu©n ®éi thµnh nh÷ng nhãm trung t©m nhá, råi lîi dông nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng gian khæ trong qu©n ®éi ®Ó khuyÕn khÝch hä ®µo ngò mang theo c¶ vò khÝ vµ c©u kÕt víi bän thæ phØ, g©y rèi lo¹n ë hËu ph¬ng trong khi B¸t lé qu©n ®ang ë ngoµi mÆt trËn.... §ã lµ nh÷ng mu m« cña bän têrètxkÝt chèng l¹i B¸t lé qu©n d©n téc çch m¹ng. Trong th sau, t«i sÏ nãi çc b¹n râ vÒ viÖc bän ph¶n béi ®ã ®· dïng ph¬ng ph¸p ®¸ng ghª tëm nh thÕ nµo ®Ó mu lµm tan r· çc lùc lîng chèng NhËt kh¸c.

LIN

B¸o Notre Voix,

ngµy 28-7-1939

vµ ngµy 11-8-1939.


NH÷NG CHØ thÞ mµ t«i nhí

vµ truyÒn ®¹t

1. Lóc nµy, §¶ng kh«ng nªn ®a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ cao (®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.). Nh thÕ sÏ r¬i vµo c¹m bÉy cña ph¸t xÝt NhËt. ChØ nªn ®ßi çc quyÒn d©n chñ, tù do tæ chøc, tù do héi häp, tù do b¸o chÝ vµ tù do ng«n luËn, ®ßi ©n x¸ toµn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®îc ho¹t ®éng hîp ph¸p. 2. Muèn ®¹t ®îc môc ®Ých trªn ph¶i ra søc tæ chøc MÆt trËn d©n téc d©n chñ réng r·i. MÆt trËn Êy kh«ng nh÷ng chØ cã ngêi §«ng D¬ng mµ bao gåm c¶ nh÷ng ngêi Ph¸p tiÕn bé ë §«ng D¬ng, kh«ng nh÷ng chØ cã nh©n d©n lao ®éng mµ gåm c¶ giai cÊp t s¶n d©n téc. 3. §èi víi t s¶n d©n téc, §¶ng ph¶i cã th¸i ®é khÐo lÐo, mÒm dÎo. Ph¶i hÕt søc l«i kÐo hä vµ gi÷ hä ë trong MÆt trËn, thóc ®Èy hä hµnh ®éng nÕu cã thÓ, c« lËp hä vÒ chÝnh trÞ nÕu cÇn. Tr¸nh hÕt søc ®Ó hä ë ngoµi MÆt trËn, v× nh thÕ lµ ®Èy hä r¬i vµo tay bän ph¶n ®éng, lµ t¨ng thªm lùc lîng cho chóng. 4. §èi víi bän têrètxkÝt, kh«ng thÓ cã tho¶ hiÖp nµo, mét nhîng bé nµo. Ph¶i dïng mäi çch ®Ó lét mÆt n¹ chóng lµm tay sai cho chñ nghÜa ph¸t xÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ chÝnh trÞ. 5. §Ó ph¸t triÓn vµ cñng cè lùc lîng, më réng ¶nh hëng vµ hµnh ®éng cã hiÖu qu¶. MÆt trËn d©n chñ §«ng D¬ng17 ph¶i cã liªn hÖ chÆt chÏ víi MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p18, v× MÆt

trËn nµy còng ®Êu tranh cho çc quyÒn tù do d©n chñ vµ cã thÓ gióp rÊt nhiÒu cho ta. 6. §¶ng kh«ng thÓ ®ßi hái MÆt trËn thõa nhËn quyÒn l·nh ®¹o cña m×nh, mµ ph¶i tá ra lµ mét bé phËn trung thµnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vµ ch©n thùc nhÊt. ChØ trong ®Êu tranh vµ c«ng t¸c h»ng ngµy, khi quÇn chóng réng r·i thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng, th× §¶ng míi giµnh ®îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o. 7. Muèn lµm ®îc nhiÖm vô trªn, §¶ng ph¶i ®Êu tranh kh«ng nh©n nhîng chèng t tëng bÌ ph¸i, vµ ph¶i tæ chøc häc tËp cã hÖ thèng chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chÝnh trÞ cho çc ®¶ng viªn. Ph¶i gióp ®ì çn bé kh«ng ®¶ng ph¸i n©ng cao tr×nh ®é. Ph¶i duy tr× quan hÖ chÆt chÏ víi §¶ng Céng s¶n Ph¸p. 8. Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ph¶i kiÓm so¸t çc b¸o chÝ cña §¶ng ®Ó tr¸nh nh÷ng khuyÕt ®iÓm vÒ kü thuËt vµ chÝnh trÞ (vÝ dô: ®¨ng tiÓu sö ®ång chÝ R., b¸o "Lao ®éng" viÕt ®ång chÝ ®ã ë ®©u, ®ång chÝ ®ã trë vÒ nh thÕ nµo, v.v.. B¸o ®ã l¹i ®¨ng vµ kh«ng b×nh luËn g× vÒ bøc th cña ®ång chÝ nµy cho r»ng chñ nghÜa Têrètxki lµ s¶n phÈm cña tÝnh khoe khoang ç nh©n, v.v.).

ViÕt n¨m 1939


b¶n chôp lu t¹i



B¸O ÇO GöI BAN CHÊP HµNH

QUèC TÕ CéNG S¶N

Çc b¹n th©n mÕn, T«i ra ®i ®· 9 th¸ng nay vµ ®· tíi n¬i ®îc 7 th¸ng. Nhng t«i lÊy lµm khæ t©m mµ b¸o ço r»ng t«i cha hoµn thµnh nhiÖm vô. §óng lµ t«i ®· r¬i vµo c¬n lèc lín ®ang lµm biÕn ®æi sè mÖnh cña hµng tr¨m triÖu con ngêi vµ trªn con ®êng di chuyÓn cña nã, nã ®· ngÉu nhiªn lµm ®¶o lén tÊt c¶ kÕ ho¹ch cña t«i. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã còng kh«ng thÓ bµo ch÷a cho sù bÊt lùc cña t«i. Trong b¶y th¸ng qua, t«i ®· lµm g× ? §îc sù gióp ®ì cña mét sè b¹n, t«i b¾t tay tiÕn hµnh nghiªn cøu, nhng ch¼ng thu ®îc kÕt qu¶ nµo. Sau ®ã, t«i t×m çch b¾t çc mèi liªn l¹c, vµ viÖc nµy ®· ®a l¹i Ýt nhiÒu kÕt qu¶ nh sau ®©y chóng ta sÏ râ. Trong khi chê ®îi, ®Ó khái phÝ thêi gian, t«i ®Õn lµm viÖc phiªn dÞch çc tin tøc thÕ giíi (nghe ®µi thu thanh) ë B¸t lé qu©n, lµm bÝ th chi bé, chñ nhiÖm c©u l¹c bé vµ hiÖn nay, uû viªn uû ban c©u l¹c bé. §ång thêi t«i ®· viÕt mét cuèn s¸ch nãi vÒ Khu vùc ®Æc biÖt vµ mét sè bµi b¸o ph¶n ¸nh nh÷ng biÕn cè chÝnh trÞ vµ qu©n sù, sù tµn ¸c cña bän NhËt B¶n, tinh thÇn anh dòng cña çc chiÕn sÜ Trung Quèc, cuéc ®Êu tranh chèng bän têrètxkÝt... ®Ó tuyªn truyÒn quèc tÕ. Tõ ngµy 12-2-1939, sè lín nh÷ng bµi ®ã ®· ®îc ®¨ng trªn tê Notre Voix, tuÇn b¸o c«ng khai cña §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng, xuÊt b¶n t¹i Hµ Néi. Trªn çc bµi ®ã t«i ®Òu ghi QuÕ L©m vµ ký tªn Lin, hy väng r»ng çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm cã thÓ ®o¸n ®îc ai lµ t¸c gi¶ vµ hiÖn ngêi ®ã ë ®©u. Nhng

hy väng nµy kh«ng ®¹t ®îc. Tuy nhiªn, gi÷a t«i vµ ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o ®· h×nh thµnh mét mèi liªn hÖ chÆt chÏ, vµ ®ång chÝ Êy vÉn tin ch¾c t«i lµ mét nhµ b¸o Trung Quèc. ChØ ®Õn cuèi th¸ng nµy (th¸ng 7), th«ng qua mét ngêi b¹n, råi th«ng qua ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o nãi trªn, t«i míi göi ®îc cho Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®Þa chØ cña t«i vµ çc ®êng lèi, chñ tr¬ng. Nªn chó ý lµ tõ lóc ra ®i, ®Ó cho dÔ nhí, t«i ®· ghi l¹i nh÷ng ®iÓm chÝnh cña ®êng lèi, chñ tr¬ng. Nhng b¶n ghi ®ã, cïng víi tÊt c¶ ®å ®¹c cßn l¹i cña t«i, ®· bÞ thÊt l¹c ë Diªn An vµ ®Õn lóc t«i vÒ tíi n¬i th× chØ cßn l¹i vÎn vÑn mét quyÓn tõ ®iÓn. V× vËy, t«i chØ cã thÓ truyÒn ®¹t cho Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng nh÷ng ®iÒu t«i cßn nhí. §Ò nghÞ çc ®ång chÝ xem cã nh÷ng g× sai lÇm vµ thiÕu sãt lín kh«ng (b¶n sao kÌm theo)1).

* * *

Qua tê Notre Voix vµ tê §êi nay - mét tê tuÇn b¸o c«ng khai kh¸c cña §¶ng xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt ë Hµ Néi - t«i cã thÓ tãm t¾t t×nh h×nh trong níc nh sau: Nh×n chung, tõ n¨m 1936 ®Õn n¨m 1938, t×nh h×nh ®· ®îc c¶i thiÖn kh¸ nhiÒu, chÕ ®é ngµy lµm 8 giê, h»ng tuÇn cã ngµy nghØ, chÕ ®é nghØ h»ng n¨m lµ 10 ngµy cã l¬ng, tù do tæ chøc ®· b¾t ®Çu ®îc thùc hiÖn. NhiÒu tï chÝnh trÞ ®· ®îc ©n x¸. Nhng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· xÊu ®i tõ khi ChÝnh phñ §ala®iª ng¶ vÒ h÷u, nhÊt lµ tõ n¨m 1939. T×nh h×nh nghiªm träng nµy ®· g©y nªn phong trµo ®Êu tranh trong quÇn chóng.

T×nh H×NH CHÝNH TRÞ TRONG NG¦êI B¶N Xø

Trung Kú: 2 ®¶ng viªn x· héi ngêi b¶n xø, nghÞ viªn d©n biÓu vµ biªn tËp viªn b¸o "D©n" ®· bÞ tíc quyÒn ®¹i biÓu, quyÒn c«ng d©n vµ bÞ tèng giam. Tê b¸o "D©n" bÞ ®ãng cöa.

___________ 1) Xem Nh÷ng chØ thÞ mµ t«i nhí vµ truyÒn ®¹t, tr. 138.


Trong cuéc bÇu cö bæ sung, 2 ®¶ng viªn x· héi kh¸c ®· tróng cö víi ®a sè phiÕu: 669 vµ 878 phiÕu, so víi 292 vµ 500 phiÕu bá cho çc øng cö viªn do chÝnh quyÒn ®a ra. (H×nh nh nhiÒu ngêi céng s¶n ®· lÊy danh nghÜa §¶ng X· héi ®Ó dÔ ho¹t ®éng hîp ph¸p). Nam Kú: Trong dÞp bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, MÆt trËn d©n chñ ®· ®a ra danh s¸ch Ninh, T¹o, Mai. ChÝnh quyÒn ®· g©y mäi khã kh¨n ®èi víi çc øng cö viªn nµy: tõ chèi kh«ng nhËn danh s¸ch øng cö, ®e do¹ çc chñ muèn cho hä thuª phßng lµm n¬i héi häp, xÐ ¸p phÝch cña hä, b¾t çc biªn tËp viªn b¸o D©n chóng (tê b¸o c«ng khai cña §¶ng ë Sµi Gßn), tÞch biªn toµ b¸o vµ tµi chÝnh cña nã... Sau hµng tr¨m cuéc mÝt tinh ph¶n ®èi, cã h¬n 2 v¹n ngêi tham gia, chÝnh quyÒn míi buéc ph¶i thõa nhËn danh s¸ch øng cö ®ã. Vµ chØ ®Õn vßng bÇu cö thø hai, 3 tªn têrètxkÝt vµ 3 tªn lËp hiÕn míi tróng cö. B¾c Kú: Do çc ®¹i biÓu ngêi Ph¸p tõ chèi kh«ng chÞu th¶o luËn ®Ò nghÞ n©ng sè ®¹i biÓu ngêi b¶n xø lªn b»ng sè ®¹i biÓu ngêi Ph¸p (hiÖn nay cã 12 Ph¸p vµ 6 b¶n xø), 3 ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ngêi b¶n xø ®· tõ chøc. Trong khi bÇu l¹i, nh÷ng ngêi tõ chøc ®ã ®· th¾ng lîi rÊt oanh liÖt vµ tróng cö víi con sè tõ 750 ®Õn 772 phiÕu so víi con sè tõ 11 ®Õn 370 phiÕu bá cho çc øng cö viªn do chÝnh quyÒn ®a ra. Ýt l©u sau, anh Phan Thanh, mét trong sè ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ®ã, chÕt. D©n chóng ®· tæ chøc tang lÔ rÊt träng thÓ. §¸m tang cã 153 vßng hoa, cã ®¹i biÓu 14 tØnh vÒ dù vµ dµi 2 kil«mÐt. Gia ®×nh anh nhËn ®îc 110 ®iÖn viÕng. Cha bao giê cã mét ®¸m tang lín nh thÕ ë Hµ Néi.

Tæ CHøC CHÝNH TRÞ CñA PH¸P ë B¾C Kú

Th¸ng 1, §¹i héi Chi nh¸nh §¶ng X· héi B¾c §«ng D¬ng häp t¹i Hµ Néi. NhiÒu quyÕt nghÞ ®· ®îc th«ng qua: KÕt n¹p ®¶ng viªn: - "...tíi tËn çc thî thñ c«ng mï ch÷...". Thèng nhÊt hµnh ®éng: - "... §¹i héi th«ng qua ®êng lèi

thèng nhÊt hµnh ®éng cña Ban Thêng vô vµ giao cho Ban Thêng vô thùc hiÖn s¸ch lîc nµy...". Gióp ®ì Trung Quèc: - "Mét uû ban thêng trùc sÏ ®îc thµnh lËp ®Ó ®¶m nhiÖm viÖc gióp ®ì Trung Quèc, ®ång thêi gióp ®ì c¶ nh÷ng ngêi céng hoµ T©y Ban Nha, nh÷ng ngêi lu vong TiÖp Kh¾c, nh÷ng ngêi Do Th¸i vµ çc n¹n nh©n §«ng D¬ng". Chèng ®µn ¸p - "... cùc lùc ph¶n ®èi nh÷ng hµnh ®éng ph¸ ho¹i lßng tin cËy vµ mèi hy väng cña nh©n d©n b¶n xø ®èi víi níc Ph¸p d©n chñ.... B¸o ®éng cho tÊt c¶ çc tæ chøc tiÕn bé ®ang ho¹t ®éng ë miÒn B¾c §«ng D¬ng vµ ®Ò nghÞ çc tæ chøc Êy cïng phèi hîp ho¹t ®éng ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng hµnh ®éng v« chÝnh trÞ vµ ®éc ®o¸n ®ã". Mét ®¹i biÓu thanh niªn d©n chñ (kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc) ®· ®äc tríc §¹i héi mét b¶n kiÕn nghÞ yªu cÇu cho thµnh lËp mét chi héi Thanh niªn x· héi (vµo th¸ng 4, mét chi héi nh thÕ ®· ®îc thµnh lËp ë Hµ Néi). Tê Notre Voix ®· ®¨ng mét lêi chµo mõng anh em göi cho §¹i héi. Héi nh©n quyÒn19 ®· ®ßi tù do lËp nghiÖp ®oµn cho c«ng nh©n b¶n xø. (VÒ sau t«i sÏ tr×nh bµy chÝnh s¸ch cña bän têrètxkÝt §«ng D¬ng).

C¤NG NH¢N

Tuú tõng vïng, tiÒn l¬ng cã kh¸c nhau. Nhng nÐt chung ®èi víi tÊt c¶ çc n¬i lµ tiÒn l¬ng rÊt thÊp. L¬ng c«ng nhËt tèi thiÓu lµ: §µn «ng - Trung Kú: tõ 0®20 ®Õn 0®33 B¾c Kú: - 0®22 - 0®33 §µn bµ - Trung Kú: - 0,15 - 0,25 B¾c Kú: - 0,17 - 0,25 TrÎ em - Trung Kú: - 0,11 - 0,19 B¾c Kú: - 0,12 - 0,17


Theo sè liÖu chÝnh thøc ë B¾c Kú th× gi¸ sinh ho¹t th¸ng 6-1939 t¨ng 40% so víi th¸ng 9-1938 vµ so víi n¨m 1914 th× t¨ng 177%; trong khi ®ã, tiÒn l¬ng chØ t¨ng tõ 10 ®Õn 12%, v× vËy mét lµn sãng b·i c«ng ®· næ ra.

§Þa ph¬ng

Ngµnh nghÒ

Yªu s¸ch

Ngêi tham gia b·i c«ng

Th¸ng

KÕt qu¶

- Turan c«ng nh©n Riksha

ph¶n ®èi t¨ng tiÒn thuª nhµ

- 1 -

- VÜnh Long

thî lµm g¹ch

t¨ng l¬ng 500 nt th¾ng lîi

- Chî Lín ®ån ®iÒn t¨ng l¬ng - nt -

- Thñ DÇu Mét

®ån ®iÒn gi¶m giê lµm tõ 11 giê xuèng 9 giê

300 nt th¾ng lîi

- H¶i Phßng

thî may t¨ng l¬ng (kh«ng næ ra b·i c«ng)

- 3 th¾ng lîi

- H¶i Phßng

thî ca t¨ng l¬ng 1.000 4 -

- CÇn Th¬ thî ca t¨ng l¬ng 100 4 -

- Hµ Néi thî ca t¨ng l¬ng 400 4 -

- U«ng BÝ c«ng nh©n má than

t¨ng l¬ng 300 4 th¾ng lîi

- Mü Tho c«ng nh©n Riksha

ph¶n ®èi ph¹t v¹

200 4 -

- Chî Lín thî ca t¨ng l¬ng 100 4 -

- H¶i Phßng

c«ng nh©n sîi

t¨ng l¬ng 3.000 nt th¾ng lîi

- Hµ Néi thî may t¨ng l¬ng - nt -

- Hµ Néi thî in t¨ng l¬ng 70 4 th¾ng lîi

§Þa ph¬ng

Ngµnh nghÒ

Yªu s¸ch


Th¸ng

KÕt qu¶

- Nam §Þnh

trÎ em b¸n kem

ph¶n ®èi t¨ng gi¸

60 5 -

- Hµ Néi trÎ em b¸n kem

t¨ng gi¸ 100 5 th¾ng lîi

- Hµ Néi ®« tuú t¨ng l¬ng 500 nt - - Hµ Néi thî dÖt t¨ng l¬ng 14 nt th¾n

g lîi - Hµ Néi häc nghÒ c¶i thiÖn sinh

ho¹t 30 nt -

- Hµ Néi nh¹c sÜ t¨ng l¬ng 40 nt - - Hµ Néi thî dÖt t¨ng l¬ng - nt th¾n

g lîi - Hµ Néi thî méc nt 700 nt th¾n

g lîi - H¶i Phßng

c«ng nh©n bèc v¸c

nt 1.500 nt th¾ng lîi

- Sµi Gßn c«ng nh©n vÖ sinh

nt 300 nt th¾ng lîi mét phÇn

- H¶i Phßng

c«ng nh©n xi m¨ng

t¨ng l¬ng (b·i c«ng 1 giê)

60 6 th¾ng lîi

- H¶i Phßng

c«ng nh©n bèc v¸c

nt 100 nt -

- H¶i Phßng

c«ng nh©n xe chØ

nt 800 nt th¾ng lîi

- H¶i Phßng

dÖt th¶m nt 700 nt -

- H¶i Phßng

lµm « yªu s¸ch, (kh«ng b·i c«ng)

- nt -


§Þa ph¬ng

Ngµnh nghÒ

Yªu s¸ch


Th¸ng

KÕt qu¶

- H¶i Phßng

chÌ t¨ng l¬ng 200 nt th¾ng lîi

- H¶i Phßng

thî m¸y t¨ng l¬ng 300 5 th¾ng lîi

- H¶i Phßng

h·ng bu«n nt 300 6 nt

- H¶i Phßng

chÌ nt 300 nt thÊt b¹i

- H¶i Phßng

thuû tinh nt 700 phô n÷

nt -

- Hµ Néi c«ng nh©n ho¶ xa

nt 800 nt th¾ng lîi mét phÇn

- Hµ Néi thªu t¨ng l¬ng - nt th¾ng lîi mét phÇn

- Hµ Néi lµm mò t¨ng l¬ng 100 nt th¾ng lîi mét phÇn

- Hµ Néi h·ng « t« Pho

nt 300 6 -

- DÜ An xe löa nt 700 nt - - Sµi Gßn bÕn tµu nt 4.000 6 th¾n

g lîi - Sµi Gßn nhµ in nt 300 6 th¾n

g lîi mét

§Þa ph¬ng

Ngµnh nghÒ

Yªu s¸ch


Th¸ng

KÕt qu¶

phÇn

- Sµi Gßn thî giµy nt - nt - - Hµ Néi m¸y diªm t¨ng l¬ng 240

phô n÷ 6 th¾n

g lîi - Hµ Néi nhµ in nt 60 6 th¾n

g lîi - Hµ Néi thî méc ngµy hîp ph¸p - 6 th¾n

g lîi - Hµ Néi nhµ in

kh¸c t¨ng l¬ng - 6 th¾n

g lîi - Hµ Néi xe löa nt - 6 - - Hµ Néi thî m¸y nt 600 6 th¾n

g lîi - H¶i Phßng

l¸i tµu s«ng

nt - 6 th¾ng lîi

- U«ng BÝ c«ng nh©n má than

nt 2.000 6 th¾ng lîi

(B¶ng nµy thèng kª tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6, nhng cha ®Çy ®ñ. DÊu (-) tøc lµ cha biÕt). Mét vµi ®Æc ®iÓm cña çc cuéc b·i c«ng nãi trªn: So víi tríc th× çc cuéc b·i c«ng n¨m 1939 cã tæ chøc vµ cã kû luËt h¬n. Çc cuéc b·i c«ng Êy ®Òu ®a ra nh÷ng yªu s¸ch cô thÓ h¬n: ®ßi t¨ng l¬ng, ngµy lµm 8 giê, b¶o hiÓm x· héi, c«ng nhËn çc ®¹i biÓu, tù do nghiÖp ®oµn. §ã lµ nh÷ng yªu s¸ch c¬ b¶n. HÇu hÕt çc cuéc b·i c«ng ®Òu ®îc sù ñng hé tinh thÇn vµ vËt chÊt cña c«ng nh©n çc ngµnh kh¸c, cña n«ng d©n vµ tiÓu th¬ng; ®«i khi ngay c¶ tï chÝnh trÞ còng ®ãng gãp vµo çc cuéc l¹c quyªn ñng hé. Nh÷ng ngêi b·i c«ng ®· ra lêi kªu gäi lao ®éng trong c¶ níc vµ ®· nhËn ®îc th tá t×nh ®oµn kÕt. Mçi lÇn th¾ng lîi, hä l¹i ra nh÷ng b¶n tuyªn bè ®éng


viªn toµn thÓ c«ng nh©n ®oµn kÕt l¹i, ®ång thêi còng nhËn ®îc nhiÒu ®iÖn mõng göi tíi. Trong khi cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhµ m¸y sîi H¶i Phßng ®ang næ ra, bän mé c«ng nh©n ®· t×m çch quyÕn rò c«ng nh©n thÊt nghiÖp Nam §Þnh; nhng nh÷ng ngêi nµy kh«ng muèn trë thµnh nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i b·i c«ng vµ ®· göi th khuyÕn khÝch b¹n ®ång nghiÖp cña hä ë H¶i Phßng tiÕp tôc ®Êu tranh cho ®Õn th¾ng lîi. Sau cuéc b·i c«ng, bän chñ vµ bän thanh tra lao ®éng buéc ph¶i ký giao kÌo víi ®¹i biÓu c«ng nh©n. Nh vËy lµ ®oµn ®¹i biÓu c«ng nh©n ®îc coi nh hîp ph¸p. Nh÷ng ngêi b·i c«ng ®· thùc hiÖn kû luËt d©n chñ. VÝ dô: sau cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhµ m¸y sîi H¶i Phßng, ®Õn tra th× ban gi¸m ®èc vµ bän thanh tra lao ®éng cña nhµ m¸y ký giao kÌo, nhng ®¹i biÓu cña nh÷ng ngêi b·i c«ng tõ chèi kh«ng chÞu ký khi hä cha cã ý kiÕn ®ång ý cña toµn thÓ c«ng nh©n. §Õn 2 giê chiÒu, tríc 2.000 c«ng nh©n tËp hîp rÊt trËt tù tríc nhµ m¸y, b¶n giao kÌo ®îc ®em ra ®äc. ChØ sau khi toµn thÓ nh÷ng ngêi tham gia b·i c«ng nhÊt trÝ t¸n thµnh, çc ®¹i biÓu míi ký tªn vµo b¶n giao kÌo. Lóc bÊy giê, c«ng nh©n ®· gi¬ n¾m tay "mÆt trËn ®á" lªn çm ¬n viªn tæng thanh tra lao ®éng. Bøc th cña hä ®îc ®¨ng trªn çc b¸o vµ kÕt thóc b»ng nh÷ng khÈu hiÖu: "V« s¶n thÕ giíi mu«n n¨m! MÆt trËn d©n chñ mu«n n¨m! Tù do nghiÖp ®oµn, d©n chñ vµ tinh thÇn ®oµn kÕt mu«n n¨m!". Lµn sãng b·i c«ng lµm cho bän chñ lo l¾ng. Mét sè trong bän chóng (Nhµ m¸y sîi, Nhµ m¸y rîu Nam §Þnh vµ mét sè kh¸c) kh«ng ®îi c«ng nh©n yªu s¸ch, ®· thùc hiÖn t¨ng l¬ng. Tæ chøc c«ng nh©n Tõ n¨m 1936, sau khi MÆt trËn nh©n d©n ë Ph¸p th¾ng lîi, phong trµo ®ßi tù do nghiÖp ®oµn ë §«ng D¬ng b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §Ó ng¨n chÆn hoÆc lµm tr× trÖ phong trµo, chÝnh phñ thuéc ®Þa ®· "khuyªn c«ng nh©n tríc hÕt h·y tæ chøc nh÷ng héi ¸i h÷u" víi mét ®iÒu lÖ h¹n chÕ do tù chóng th¶o ra. Nhng ngay sau khi chÝnh phñ Ph¸p ng¶ vÒ h÷u th× çc tæ chøc ¸i h÷u ë §«ng D¬ng b¾t ®Çu bÞ khñng bè. ë Nam Kú vµ B¾c Kú, ngêi ta ®ãng cöa mét vµi tæ chøc cò, g©y khã

kh¨n ®èi víi nh÷ng tæ chøc míi vµ cÊm kh«ng cho lËp thªm çc tæ chøc kh¸c. ë Trung Kú th× l¹i qu¸ tay! Ngêi ta bá tï 4 n¨m nh÷ng n«ng d©n tæ chøc hîp t¸c! V× vËy cho nªn "®ßi hái tù do tæ chøc" trë thµnh mét trong nh÷ng khÈu hiÖu chÝnh cña tÊt c¶ çc cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh. CÇn nh¾c l¹i r»ng, ngµy 6-3-1939, c«ng nh©n dÖt ë Hµ Néi ®· göi th cho Thèng sø B¾c Kú ®ßi tù do nghiÖp ®oµn. Ngµy 14-4, còng ë thµnh phè nµy, nh÷ng ngêi lao ®éng ®· göi th cho Bé trëng thuéc ®Þa tè ço nh÷ng hµnh ®éng ®µn ¸p c«ng nh©n vµ ®ßi tù do d©n chñ. Ngµy 6-6, ®¹i biÓu çc héi ¸i h÷u cña 4 thµnh phè (Hµ Néi, Nam §Þnh, H¶i Phßng vµ Hµ §«ng) ®· göi cho Thèng sø B¾c Kú vµ cho Tæng thanh tra lao ®éng mét l¸ th, trong ®ã, ®o¹n cuèi nh sau: "N¨m 1936, khi phong trµo ®ßi tù do nghiÖp ®oµn lªn cao, chÝnh phñ b¶o nh÷ng ngêi lao ®éng h·y tæ chøc nh÷ng héi ¸i h÷u ®·, trong khi chê ®îi thµnh lËp nghiÖp ®oµn. Chóng t«i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ngêi b¶o thñ ®Ó tin r»ng héi ¸i h÷u lµ mét bíc cÇn thiÕt ®Ó tiÕn tíi nghiÖp ®oµn, nhng v× kh«ng muèn bá lì mét c¬ héi nhá nµo, nh»m tæ chøc quÇn chóng lao ®éng l¹i, nªn chóng t«i ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh thµnh lËp héi ¸i h÷u ë kh¾p n¬i, mçi n¬i mét Ýt, ®ång thêi kh«ng ngõng ®ßi nhµ chøc tr¸ch ph¶i thùc hiÖn tù do nghiÖp ®oµn. "Kh¾p n¬i, mçi n¬i mét Ýt, çc héi ¸i h÷u ®îc thµnh lËp, lµm viÖc trong kh«ng khÝ míi mÎ vµ víi mét ph¬ng ph¸p míi. ThÊy vËy, nhµ chøc tr¸ch t×m hÕt çch ng¨n chÆn, khñng bè çc héi Êy, ®uæi nh÷ng c«ng nh©n lµ héi viªn hoÆc c«ng nh©n cã tr¸ch nhiÖm trong çc tæ chøc nµy, gi¶i t¸n mét çch ®éc ®o¸n nh÷ng héi ¸i h÷u cò vµ ng¨n cÊm kh«ng cho thµnh lËp nh÷ng héi míi. "Chóng t«i kÞch liÖt ph¶n ®èi viÖc gi¶i t¸n çc héi ¸i h÷u ho¹t ®éng trong vßng trËt tù, hîp ph¸p vµ kh«ng bao giê vît qu¸ ph¹m vi nghÒ nghiÖp cña m×nh. Chóng t«i kiªn quyÕt ®ßi cho nh÷ng ngêi lao ®éng ®îc tù do lËp héi ¸i h÷u. Thay mÆt çc héi ¸i h÷u cña nh÷ng ngêi lao ®éng Hµ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh vµ Hµ §«ng, ®¹i biÓu cho niÒm hy väng cña çc tÇng líp lao ®éng B¾c Kú, víi thiÖn c¶m vµ sù ñng hé cña lao ®éng toµn §«ng D¬ng, chóng t«i lín tiÕng ®ßi: Tù do nghiÖp ®oµn! Tù do tæ chøc héi ¸i h÷u!".


Ngµy 1-5-1939 N¨m 1938, lÇn ®Çu tiªn Hµ Néi ®îc tæ chøc ngµy 1-5 hîp ph¸p. Ngµy ®ã thËt lµ lín vµ ®èi víi §«ng D¬ng, cã thÓ nãi lµ vÜ ®¹i: 2 v¹n ngêi biÓu t×nh. N¨m nay, §¶ng Céng s¶n t¸n thµnh, nhng §¶ng X· héi l¹i ph¶n ®èi biÓu t×nh c«ng khai. Cuèi cïng, mét cuéc häp ®· ®îc tæ chøc t¹i trô së §¶ng X· héi, cã 100 ®¹i biÓu çc tæ chøc tham dù. ë çc thµnh phè kh¸c l¹i cã nhiÒu cuéc biÓu t×nh lín h¬n. H¶i Phßng 700 ngêi biÓu t×nh, Th¸i B×nh 500 - Thanh Ho¸ 2.000 - trong 23 cuéc mÝttinh, NghÖ An 500 n«ng d©n, Sµi Gßn 11 cuéc biÓu t×nh, 5 cuéc b·i c«ng, Mü Tho 250 c«ng nh©n biÓu t×nh, Long Xuyªn 300 - Thµ khÑt (Lµo) 40 - Sau ngµy lÔ ®ã, nhiÒu vô b¾t bí vµ tï téi ®· diÔn ra. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh kh¸c LÊy cí ®Ó phßng thñ §«ng D¬ng, ngµy 15-5 ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thu 10 triÖu b¹c "®¶m phô quèc phßng". TÊt c¶ g¸nh nÆng ®ã ®Ì lªn lng ngêi b¶n xø. Mét c«ng chøc ngêi b¶n xø ph¶i ®ãng gãp 8 lÇn so víi ®ång sù cña hä ngêi Ph¸p. Mét ngêi ¢u chØ ph¶i ®ãng mét ®ång thuÕ th©n, trong khi ®ã mét ngêi b¶n xø ph¶i ®ãng tõ 1®50 ®Õn 20®00, céng thªm 4®20 tiÒn miÔn trõ t¹p dÞch n÷a. ThuÕ m«n bµi t¨ng gÊp ®«i, gÊp bèn. VÝ dô: mét «ng giµ b¸n thuèc ch÷a bÖnh vèn chØ 15®00 mµ ph¶i ®ãng ®Õn 6®00 thuÕ th©n vµ 9®80 thuÕ m«n bµi! N«ng d©n ph¶i ®ãng nhiÒu h¬n n¨m 1938 lµ 38%. T×nh h×nh ®ã ®· g©y ra nh÷ng cuéc biÓu t×nh vµ ph¶n ®èi trong nh©n d©n. Díi ®©y lµ b¶n thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®ã.

Ngµy th¸ng

§Þa ph¬ng

Ngêi tham gia

Yªu s¸ch

Th¸ng 3 Hµ Néi 200 - Ngêi bu«n b¸n göi

Ngµy th¸ng

§Þa ph¬ng

Ngêi tham gia

Yªu s¸ch

®¬n cho chÝnh phñ

ph¶n ®èi t¨ng thuÕ.

Th¸ng 4 Hµ Néi TiÓu th¬ng - Göi ®¬n cho chÝnh

phñ ph¶n ®èi t¨ng

thuÕ.

Th¸ng 4 VÜnh Long N«ng d©n - §ßi chia ®Êt c«ng.

Th¸ng 5 H¶i Phßng 1.500 - Ph¶n ®èi t¨ng thuÕ,

®ßi gi¶m thuÕ cho

ngêi nghÌo, ®ßi tù do

tæ chøc, ®oµn kÕt víi

c«ng nh©n b·i c«ng,

chèng khñng bè.

Th¸ng 5 Hµ Néi 722 - TiÓu th¬ng ®ßi phñ

toµn quyÒn gi¶m thuÕ

cho ngêi nghÌo vµ

ngêi thÊt nghiÖp.

§¸nh thuÕ nÆng h¬n

®èi víi çc c«ng ty lín.

Th¸ng 5 H¶i Phßng 438 - TiÓu th¬ng ph¶n

®èi t¨ng thuÕ.

Th¸ng 5 H¶i Phßng 1000 - C«ng nh©n vµ tiÓu

th¬ng ph¶n ®èi t¨ng

thuÕ vµ ®ßi tù do tæ

chøc.

Th¸ng 5 S¬n T©y - - N«ng d©n lµng Dô Phíc

®ßi chia ruéng c«ng.


Ngµy th¸ng

§Þa ph¬ng

Ngêi tham gia

Yªu s¸ch

Th¸ng 5 Th¸i B×nh 500 - BiÓu t×nh chèng thuÕ, ®ßi

tù do d©n chñ, ®ßi ©n x¸

chÝnh trÞ ph¹m.

Th¸ng 5 Thanh Ho¸ - - §ßi l¹i phiÕu quèc tr¸i mµ bän trung gian ®· chiÕm mÊt.

Th¸ng 6 Hµ §«ng 100 - N«ng d©n H¹ Tr× chèng thuÕ.

Th¸ng 6 Cao B»ng 300 - N«ng d©n chèng thuÕ.

Th¸ng 6 H¶i Phßng 1.500 - C«ng nh©n vµ tiÓu th¬ng chèng t¨ng thuÕ, chèng khñng bè vµ chñ nghÜa ph¸t xÝt, ®ßi tù do tæ chøc.

Th¸ng 6 Hµ Néi 650 BiÓu t×nh ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, tá t×nh ®oµn kÕt víi nh÷ng ngêi b·i c«ng vµ n«ng d©n bÞ tíc ®o¹t ë Th¸i Ninh.

Th¸ng 6 Hµ §«ng 3.000 - N«ng d©n lµng V¨n Phíc chèng b¸n ruéng c«ng.

Th¸ng 6 Th¸i B×nh 500 - N«ng d©n §Æng Phæ chèng t¨ng thuÕ, tá t×nh ®oµn kÕt víi n«ng d©n Th¸i Ninh.

Th¸ng 6 Th¸i B×nh - - N«ng d©n An Th¸i ®ßi chia ruéng c«ng.

Th¸ng 6 H¶i Phßng - - Hµng tr¨m ngêi biÓu t×nh ë c«ng viªn ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, chèng khñng bè c«ng nh©n, vµ tá t×nh ®oµn kÕt víi

Ngµy th¸ng

§Þa ph¬ng

Ngêi tham gia

Yªu s¸ch

nh÷ng ngêi b·i c«ng.

Th¸ng 6 Thanh Ho¸ 1.739 - Nh©n d©n göi 47 ®¬n cho phñ toµn quyÒn ®ßi gi¶m thuÕ vµ thùc hiÖn tù do d©n chñ.

Th¸ng 7 Th¸i B×nh - - Hµng ngµn n«ng d©n biÓu t×nh ph¶n ®èi tíc ®o¹t ruéng ®Êt cña hä (1.500 mÉu) ®Ó cÊp cho bän chñ b¸o Hµ Néi buæi chiÒu vµ §«ng Ph¸p. Sè ruéng ®Êt nµy thuéc lµng Th¸i Ninh. NhiÒu cuéc b·i thÞ ®· næ ra.

B¸O CHÝ

Theo t«i biÕt, ë B¾c Kú çnh t¶ cã nh÷ng tê tuÇn b¸o nh sau: Demain - §¶ng X· héi, Tribune rÐpublicaine - (Ph¸p), Effort - TiÕn bé - tù trÞ - (b¶n xø), Notre Voix - Céng s¶n, §êi nay - Céng s¶n, Ngêi míi - Khuynh híng x· héi, Ngµy míi - Khuynh híng x· héi, ThÕ giíi - Thanh niªn tiÕn bé. Trung Kú: TiÕng d©n - Quèc gia. Nam Kú: D©n chóng - Céng s¶n, Lao ®éng - Khuynh híng céng s¶n (t«i cho nh vËy), TiÕn tíi - TiÕn bé,


§«ng ph¬ng - TiÕn bé, Míi - Thanh niªn d©n chñ. Çc b¸o nµy t¸n thµnh ®ßi tù do, d©n chñ vµ ©n x¸ chÝnh trÞ ph¹m. Tê D©n chóng xuÊt b¶n ë Sµi Gßn tõ th¸ng 7-1938 lµ tê b¸o ®Çu tiªn ®· bÊt chÊp ®¹o luËt cÊm ph¸t hµnh nÕu kh«ng ®îc phÐp tríc. Sau khi nã ra ®êi ®îc mét th¸ng, quyÒn tù do b¸o chÝ ®îc ban hµnh, nhng hµng ngµy, ngêi ta cø t×m çch c¾t xÐn vµ thñ tiªu ®i, nh vÒ sau, chóng ta sÏ thÊy. T«i nghÜ r»ng D©n chóng còng lµ tê b¸o ®îc nhiÒu ngêi ®äc nhÊt ë §«ng D¬ng, v× sè lîng ph¸t hµnh cña nã lín h¬n tÊt c¶ - mçi sè 1 v¹n b¶n. Ngµy 7-3, tê b¸o bÞ tÞch thu, çc biªn tËp viªn cña nã bÞ b¾t. Trong suèt th¸ng sau, 28 cuéc mÝt tinh ph¶n ®èi ®· næ ra, mét vµi cuéc cã tíi 1.000 ngêi tham gia; vµ ®Ó gióp ®ì tê b¸o, mét cuéc l¹c quyªn ®· ®îc tæ chøc vµ thu ®îc h¬n 400® trong mét tuÇn lÔ. Ph¶n ®èi chÝnh phñ t×m çch ng¨n c¶n çc øng cö viªn cña MÆt trËn d©n chñ trong cuéc bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, trong vßng ®Çu, b¸o D©n chóng ®· ®a ra khÈu hiÖu bá phiÕu tr¾ng vµ 2.585 cö tri ®· lµm theo. B¸o §êi nay ë B¾c Kú còng rÊt ®îc nhiÒu ngêi ®äc. Trong danh s¸ch "ñng hé b¸o §êi nay" ngêi ta ®äc thÊy tªn phô n÷, thanh niªn, häc sinh, c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu th¬ng ñng hé tõng xu nhá mét. Ngêi ta cßn thÊy tªn mét thiÕu n÷ ñng hé tíi 20 ®ång b¹c; cã lÏ ®ã lµ mét ngêi c¶m t×nh trÎ tuæi thuéc tÇng líp t s¶n. C«ng nh©n ë Boãc®«, Hav¬r¬, Xiªm, Lµo vµ V©n Nam còng ®Òu göi tiÒn ñng hé. Khi c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu th¬ng vµ h¬ng s cã kªu ca ®iÒu g× th× hä còng nhê tíi b¸o "§êi nay". Ngêi ®äc tê Notre Voix th× Ýt h¬n nhiÒu, vµ chØ gåm nh÷ng ngêi §«ng D¬ng biÕt tiÕng Ph¸p, lµm chÝnh trÞ. §©y lµ c¬ng lÜnh cña tê Notre Voix vµ còng lµ c¬ng lÜnh chung cña çc tê b¸o céng s¶n §«ng D¬ng: "Notre Voix sÏ lµ tiÕng nãi cña nh÷ng ngêi mong muèn hoµ b×nh, muèn ®îc tù do vµ h¹nh phóc h¬n, cña nh÷ng ngêi quyÕt t©m ®Êu tranh cho mét cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n, ®Êu tranh chèng l¹i çc lùc lîng b¶o thñ vµ ¸p bøc x· héi, chèng

l¹i nh÷ng kÎ g©y chiÕn, chñ nghÜa ph¸t xÝt trong níc vµ trªn quèc tÕ. "Nãi mét çch chÝnh x¸c h¬n, Notre Voix sÏ ho¹t ®éng ®Ó më réng vµ cñng cè mÆt trËn nh÷ng lùc lîng tiÕn bé, mÆt trËn d©n chñ Ph¸p - §«ng D¬ng, ®Ó t¨ng cêng t×nh ®oµn kÕt cña nh©n d©n §«ng D¬ng víi çc chiÕn sÜ anh hïng Trung Quèc, T©y Ban Nha vµ nãi chung, víi toµn thÓ nh©n d©n thÕ giíi". ChÝnh phñ thuéc ®Þa tÝch cùc dïng b¹o lùc chèng l¹i çc b¸o ph¸i t¶ còng nh çc b¸o d©n chñ b¶n xø. Chóng ®uæi nh÷ng c«ng nh©n, viªn chøc ®äc çc b¸o ®ã, ®e do¹ nh÷ng ®éc gi¶ kh¸c, tÞch thu b¸o, vµ ®«i khi c¶ tµi chÝnh cña toµ b¸o, b¾t bí vµ tèng giam çc biªn tËp viªn vµ phãng viªn, truy tè ban biªn tËp tríc toµ ¸n, v.v.. Çc biªn tËp viªn b¸o Thanh niªn bÞ b¾t ngay sau khi tê b¸o ph¸t hµnh. ThuÕ m«n bµi çc ®¹i lý b¸o §êi nay ®Òu t¨ng 700%. Nãi vÒ nh÷ng cuéc ®µn ¸p Êy, b¸o §êi nay, c¬ quan cña §¶ng X· héi xuÊt b¶n ë Hµ Néi, viÕt: "Ngêi ta chØ cã thÓ khiÓn tr¸ch hä ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò d©n chñ, ®· ca ngîi mét sù hîp t¸c Ph¸p - ViÖt ch©n thµnh, mét sù ®oµn kÕt hîp lý tríc ho¹ ph¸t xÝt.... Ngêi ta bãp nghÑt mäi tµi liÖu d©n chñ vµ dung tóng s¸ch b¸o th©n NhËt hoÆc cã khuynh híng ph¸t xÝt". Còng cÇn nh¾c ra ®©y tªn mét sè s¸ch bÞ cÊm: Lªnin Níc Nga X« viÕt LÞch sö çch m¹ng Trung Quèc T©y Ban Nha Th¾ng lîi cña th¸i ®é kiªn tr× cña Liªn X« ViÖc vâ trang Liªn X« C«ng cuéc kh«i phôc ë Liªn X« Sù tiÕn bé trong quan hÖ Trung - X« (Tãm l¹i, tÊt c¶ s¸ch viÕt vÒ Liªn X«).


Têrètxki, c«ng cô cña chñ nghÜa ph¸t xÝt (b»ng tiÕng Trung Quèc) MÆt trËn thèng nhÊt chèng ph¸t xÝt sau sù kiÖn MuynÝch (b»ng tiÕng Trung Quèc). TÊt c¶ nh÷ng s¸ch chèng ph¸t xÝt vµ ngay c¶ nh÷ng quyÓn s¸ch nh: Nguyªn lý l·nh ®¹o (b»ng tiÕng ViÖt) vµ çc t¸c phÈm v¨n nghÖ nh: Lóc t«i ë víi Lªnin cña Goãcki, còng ®Òu bÞ cÊm. B¸o çnh t¶ b»ng tiÕng ViÖt bÞ cÊm lu hµnh ë Trung Kú vµ Cao Miªn. Çc b¸o têrètxkÝt vµ cã khuynh híng ph¸t xÝt ®îc khuyÕn khÝch vµ tù do lu hµnh kh¾p n¬i. Cuèn T b¶n còng bÞ cÊm ë Trung Kú vµ B¾c Kú. Tï chÝnh trÞ Theo tê Notre Voix th× cßn kho¶ng 1.500 tï chÝnh trÞ ë trong çc nhµ lao. Tæ chøc cøu tÕ nh©n d©n ë Ph¸p lu«n lu«n can thiÖp vµ çc b¸o çnh t¶ Ph¸p, ViÖt ë §«ng D¬ng (ngay bän têrètxkÝt còng cã tham gia mét lÇn vµ theo çch cña chóng) ®Òu lªn tiÕng ®ßi tr¶ l¹i tù do cho hä. Th¸ng 6, Héi ®ång qu¶n h¹t Nam Kú ®· th«ng qua mét bøc ®iÖn göi cho Bé trëng Bé thuéc ®Þa yªu cÇu ©n x¸ toµn thÓ çc chÝnh trÞ ph¹m. Çc b¸o céng s¶n ®Òu tæ chøc l¹c quyªn gióp ®ì hä. Tõ n¨m 1938 cho ®Õn th¸ng 4-1939, sè tiÒn l¹c quyªn ®· h¬n 800®. Còng nh mäi khi, nh÷ng ngêi ®ãng gãp vÉn cø lµ c«ng nh©n, n«ng d©n, sinh viªn, tiÓu th¬ng, thanh niªn d©n chñ, c«ng nh©n b¶n xø lµm viÖc ë níc ngoµi. Tuy nhiªn, ®«i khi còng cã nh÷ng hµnh ®éng c¶m ®éng: 2 thanh niªn n«ng d©n cïng nhau ñng hé 7 xu vµ bªn c¹nh hä lµ mét ngêi c¶m t×nh v« danh ñng hé 20®. Còng cã nh÷ng ngêi ñng hé thuèc uèng, s¸ch vµ truyÖn cò, kÑo, bu ¶nh, v.v.. Nhng nÕu líp tï chÝnh trÞ nµy ®îc th¶ ra th× ngêi ta l¹i tèng giam nh÷ng líp míi kh¸c. BiÓu t×nh tríc trô së Héi ®ång d©n biÓu: 3 n¨m tï vµ 3 n¨m qu¶n thóc.

Tham gia vµo héi t¬ng tÕ, dï héi nµy ®· ®îc phÐp më: còng ¸n nh vËy. §a yªu s¸ch cña d©n lµng cho çc nghÞ viªn, dï çc nghÞ viªn ®ã tù m×nh ®Õn hái: 10 n¨m khæ sai vµ 10 n¨m qu¶n thóc, v.v.. Phi V©n (mµ ngêi ta cho r»ng ®· ph¶n béi) ®· bÞ b¾t vµ bÞ kÕt ¸n 10 n¨m tï håi th¸ng 6-1939. Anh ta bÞ ¸p gi¶i mét çch cÈn mËt tõ nhµ lao ®Õn Toµ ¸n B¾c Ninh, tay bÞ xiÒng, ®Çu trÇn, ch©n ®Êt, m×nh trÇn trôi vµ chØ mang mçi chiÕc quÇn céc. Tê Cè g¾ng viÕt vÒ çc cuéc ®µn ¸p nh sau: "... 20 n¨m sau khi hµng v¹n ®ång bµo cña chóng ta ®· ng· xuèng trªn chiÕn trêng Ph¸p, chóng ta vÉn kh«ng ®îc hëng mét chót quyÒn, mét chót tù do s¬ ®¼ng nµo mµ nh©n d©n çc níc d©n chñ v¨n minh ®· ®îc hëng. Kh«ng cã tù do b¸o chÝ. Kh«ng cã tù do lËp héi. Kh«ng cã tù do héi häp. Sau hai n¨m thùc hiÖn mét møc tù do h¹n chÕ, trong ®ã, mét vµi chÝnh kiÕn ®· ®îc phÐp nãi lªn ®Õn mét chõng mùc nµo ®ã, ChÝnh phñ §«ng D¬ng... l¹i b¾t ®Çu o Ðp vµ ®µn ¸p... Tê Ngµy mai viÕt: "H×nh nh çc nhµ cÇm quyÒn cña chóng ta ®· mÊt hÕt s¸ng suèt vµ b×nh tÜnh, h×nh nh hÔ bÞ kinh khñng lµ hä mÊt hÕt trÝ minh mÉn vµ lßng ®é lîng; kÓ tõ n¨m 1930... - thêi kú bi th¶m mµ hiÖn nay h×nh nh chóng ta ®ang trë l¹i - cha bao giê l¹i cã nh÷ng ph¬ng ph¸p ®µn ¸p khèc liÖt vµ tµn b¹o qu¸ tay ®Õn thÕ. Ngêi ta tÞch thu, ngêi ta cÊm ®o¸n, ngêi ta b¾t bí, ngêi ta kÕt téi mét çch kh«ng c¨n cø, ®iªn rå, sai tr¸i, ®éc ®o¸n vµ hÕt søc r¸o riÕt. Ngêi ta bÞa ®Æt, ngêi ta nÆn ra mäi chøng cí gi¶ t¹o, ngêi ta dïng ®Õn nh÷ng hµnh ®éng nhôc nh·. Ngêi ta dïng c¶ nh÷ng biÖn ph¸p bÊt hîp ph¸p: ngêi ta ®· hµnh ®éng ®Õn møc kh«ng luËt ph¸p, ®¹o ®øc, nh©n quyÒn, l¬ng tri nµo cã thÓ bµo ch÷a cho mét chÝnh s¸ch ngu


xuÈn ®Õn thÕ". §«ng D¬ng vµ Trung Quèc Nh÷ng ngêi lao ®éng ViÖt Nam hoµn toµn ®øng vÒ phÝa Trung Quèc. Nh÷ng ngêi cã Ýt nhiÒu tinh thÇn d©n chñ, nh÷ng nhµ bu«n Ph¸p còng ®Òu nh vËy, tÊt nhiªn v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. §¶ng X· héi, Héi nh©n quyÒn vµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ë B¾c Kú ®· tæ chøc vµo ®Çu n¨m 1939 mét cuéc héi chî lín ®Ó gióp çc n¹n nh©n chiÕn tranh cña Trung Quèc. Nh÷ng ngêi céng s¶n ®a ra khÈu hiÖu: "Gióp ®ì Trung Quèc!". D©n chóng ®· thÊm nhuÇn tinh thÇn khÈu hiÖu ®ã vµ b»ng chøng lµ, dï cßn ®ãi khæ, tõ th¸ng 3-1938 tíi th¸ng 2-1939, hä ®· ®ãng gãp 579 ®ång vµo cuéc l¹c quyªn ñng hé çc chiÕn sÜ Trung Quèc, do çc b¸o céng s¶n ë B¾c Kú tæ chøc (ë çc ®Þa ph¬ng kh¸c còng cã l¹c quyªn, nhng t«i kh«ng biÕt kÕt qu¶). Ngµy ®Çu n¨m, b¸o Notre Voix ®· nhËn ®îc 38®35 ñng hé nh÷ng ngêi du kÝch. Nh©n dÞp kû niÖm 2 n¨m ngµy chiÕn tranh bïng næ, nh©n d©n tØnh Thanh Ho¸ ®· göi cho çc chiÕn sÜ 100 ®ång vµ mét l¸ th cæ vò gåm 2.330 ch÷ ký. Nh÷ng ngêi céng s¶n còng ®a ra khÈu hiÖu tÈy chay hµng NhËt. CÇn nãi thªm r»ng, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· ®Æt ra bµi h¸t: "Gióp Trung Quèc tøc lµ gióp m×nh", vµ bµi h¸t ®ã ®· ®îc truyÒn ®i rÊt réng trong quÇn chóng. NhiÒu n¬i ®· tæ chøc çc cuéc biÓu diÔn ban ®ªm. Ngêi biÓu diÔn lµ c«ng nh©n, n«ng d©n, nhÊt lµ thanh niªn, hä thêng phèi hîp víi thanh niªn Trung Quèc ®Ó lµm. Díi ¸p lùc cña NhËt, ChÝnh phñ Ph¸p quyÕt ®Þnh ®ãng cöa biªn giíi Trung Quèc - B¾c Kú l¹i. ChÝnh phñ thuéc ®Þa kh«ng t¸n thµnh chñ tr¬ng Êy. Çc th¬ng gia Ph¸p ®Êu tranh chèng quyÕt ®Þnh ®ã. B¸o chÝ còng nhÊt trÝ chèng l¹i viÖc ®ãng cöa biªn giíi, nhng víi lý do kh¸c nhau, kÎ th× v× vËt chÊt, ngêi th× v× chÝnh trÞ. Tríc Héi ®ång d©n biÓu, Chñ tÞch phßng th¬ng m¹i Hµ Néi ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ. Sau khi cho biÕt r»ng tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng

10-1938, §«ng D¬ng ®· xuÊt c¶ng sang NhËt 341.000 tÊn than vµ quÆng s¾t, «ng nãi: "... NÕu chóng ta coi viÖc xuÊt c¶ng nµy lµ hîp ph¸p th× kh«ng thÓ hiÓu t¹i sao chóng ta l¹i cÊm viÖc xuÊt c¶ng sang Trung Quèc, ... Trung Quèc ®· nhêng ®êng xe löa V©n Nam cho mét c«ng ty Ph¸p, Trung Quèc ®· nhêng ®Êt ®Ó lµm ®êng s¾t vµ cung cÊp nh©n lùc cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng. Ngoµi ra, trong ®iÒu 4 cña HiÖp íc Trung - Ph¸p cã ghi: "Dông cô chiÕn tranh, vò khÝ vµ ®¹n dîc mµ ChÝnh phñ quèc gia muèn chuyÓn vËn xuyªn qua ®Êt B¾c Kú sÏ ®îc miÔn mäi thø" ... Kh«ng t«n träng lêi ký kÕt cña níc Ph¸p, chóng ta ®· cÊm vËn chuyÓn hµng ho¸ sang Trung Quèc b»ng con ®êng s¾t (Ph¸p - Trung Quèc) V©n Nam. Trong lóc ®ã, chóng ta l¹i giao than vµ quÆng s¾t cña chóng ta cho NhËt B¶n...". Tíng tæng tham mu trëng B¹ch Sïng Hy tuyªn bè víi çc nhµ b¸o Ph¸p: "HiÖn nay kh«ng ph¶i chØ Qu¶ng T©y tá ý bÊt b×nh víi níc Ph¸p, mµ c¶ V©n Nam, Qu¶ng §«ng vµ tÊt c¶ çc tØnh kh¸c ë Hoa Nam n÷a". Trong thêi gian 3 th¸ng, ngêi Trung Hoa ®· lµm xong 250 kil«mÐt ®êng «t« nèi liÒn V©n Nam vµ R¨nggun. Anh sÏ cho Trung Quèc vay 100 triÖu ®Ó x©y dùng mét con ®êng s¾t ch¹y theo híng nµy. ChÝnh phñ §ala®iª nhËn thÊy r»ng nhiÒu mèi lîi to lín sÏ mÊt, kh«ng nh÷ng thÕ c¶ nÒn th¬ng m¹i Ph¸p ë B¾c Kú còng sÏ bÞ ph¸ s¶n, cho nªn chóng buéc ph¶i ngÊm ngÇm më l¹i cöa biªn giíi mµ kh«ng nãi n¨ng g×. NhËt chiÕm ®¶o H¶i Nam vµ Spral©y lµm cho Ph¸p lo sî. Hä liÒn t×m çch hîp t¸c víi ngêi Anh (Héi nghÞ qu©n sù ë Singapo) vµ chuÈn bÞ phßng thñ: t¨ng qu©n b»ng çch tuyÓn thªm mét v¹n ngêi, söa l¹i çc h¶i c¶ng, x©y dùng s©n bay vµ çc nhµ m¸y cã thÓ s¶n xuÊt tõ 150 ®Õn 400 m¸y bay mét n¨m. Çc b¸o çnh t¶ cho r»ng nh vËy vÉn cha ®ñ, r»ng muèn phßng thñ cã kÕt qu¶ th× ph¶i cã sù hîp t¸c thµnh thËt cña d©n chóng; muèn thÕ, cÇn ban hµnh nh÷ng quyÒn d©n chñ cho ngêi b¶n xø.


Nªn nhí r»ng chÝnh phñ thuéc ®Þa ®· tæ chøc mét trêng häc tiÕng NhËt ë Thanh Ho¸. L¹i mét sù viÖc cã ý nghÜa hay mét dÊu hiÖu sî h·i: th¸ng 6, trong mét th«ng tri göi cho ngêi Ph¸p ë B¾c Kú, chÝnh phñ ®· hái hä r»ng: NÕu chiÕn tranh næ ra th× hä sÏ t¶n c vî con hä ra sao. Nãi thªm, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· s¸ng t¸c bµi h¸t Gióp Trung Quèc tøc lµ gióp m×nh, mét bµi h¸t rÊt ®îc phæ biÕn. NhiÒu ®ªm (vui) kÞch ®· ®îc tæ chøc ë nhiÒu n¬i. Nh÷ng phÇn tö h¨ng h¸i lµ c«ng nh©n, n«ng d©n vµ nhÊt lµ thanh niªn, hä thêng hîp t¸c víi thanh niªn Trung Quèc. Ho¹t ®éng cña NhËt ë §«ng D¬ng Bän NhËt ®· nhßm ngã §«ng D¬ng tõ l©u. §iÒu ®ã rÊt râ rµng. Ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña chóng cã thÓ chia ra 3 mÆt tuyªn truyÒn, x©m nhËp kinh tÕ vµ ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp. C«ng t¸c tuyªn truyÒn Êy chØ tranh thñ ®îc bän quan l¹i bÊt m·n vµ çc cô ®å nho. Trong khi tuyªn truyÒn, nh÷ng ngêi nµy tá ra c«ng khai th©n NhËt vµ chèng Trung Quèc. Nhng hä kh«ng cã chót t¸c dông nµo trong ®«ng ®¶o quÇn chóng, v× nh trªn ®· nãi, quÇn chóng thùc sù ®øng vÒ phÝa Trung Quèc. Tõ 34 n¨m nay, bän NhËt ®· nu«i Cêng §Ó, «ng hoµng ViÖt Nam lu vong ë trªn ®Êt chóng, chØ mong cã dÞp sÏ dïng ®Õn. VÒ mÆt kinh tÕ, ®Æc biÖt bän NhËt t×m çch th©m nhËp vµo çc vïng má B¾c Kú. Chóng ®· ®Çu t ®îc vµo nhiÒu c«ng ty khai th¸c. Thø hai lµ b¸n hµng ho¸ gi¸ rÎ. Gi¸n ®iÖp NhËt ho¹t ®éng rÊt m¹nh ë §«ng D¬ng. Ba th¸ng tríc ®©y, mét ngêi Ph¸p chñ nhiÖm mét tê b¸o vµ mét ngêi ViÖt Nam ®· bÞ kÕt ¸n 20 vµ 15 n¨m khæ sai vÒ téi lµm gi¸n ®iÖp. VÒ vÊn ®Ò nµy, tê Effort viÕt: "Nhng biÕt bao ngêi nh thÕ sÏ cã thÓ tiÕp tôc c«ng viÖc cña hä mét çch yªn æn gÇn nh tuyÖt ®èi, do th¸i ®é do dù cña çc nhµ cÇm quyÒn Pari cña chóng ta t¹o nªn". §èi víi bän gi¸n ®iÖp ngêi NhËt, ChÝnh phñ Ph¸p tá ra rÊt nh©n nhîng. VÝ dô, n¨m ngo¸i mét sÜ quan NhËt bÞ b¾t qu¶ tang lµm gi¸n ®iÖp ë B¾c Kú, ngêi ta b¾t ®îc trong ngêi h¾n mét tËp tµi liÖu dµy cép. Nhng ChÝnh phñ chØ yªu cÇu tªn sÜ quan nµy ra

khái §«ng D¬ng mµ th«i. Míi ®©y, ngêi ta b¾t ®îc ë Lµo Cai 3 gi¸n ®iÖp ngêi NhËt ®ang vÏ çc cø ®iÓm chiÕn lîc. Ra tríc toµ ¸n, chóng chØ bÞ ph¹t 100 quan! Tr¸i l¹i, ngêi ta kÕt téi nh÷ng ngêi céng s¶n lµ th©n NhËt. Ngµy 13-6, ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o céng s¶n §êi nay ë Hµ Néi bÞ triÖu ®Õn së mËt th¸m. Viªn ch¸nh cÈm b¶o ®ång chÝ r»ng: Nh÷ng ngêi céng s¶n ®· ¨n l¬ng cña NhËt vµ chÝnh v× thÕ mµ hä ®· tæ chøc b·i c«ng nh»m môc ®Ých ph¸ ho¹i viÖc tiÕp tÕ cho Trung Quèc. Nh÷ng ngêi céng s¶n ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi lêi vu ço nµy cña bän cÈm b»ng lêi nãi vµ b»ng v¨n b¶n.

* * * T«i rÊt tiÕc h«m nay cha thÓ nãi ®îc vÒ bän têrètxkÝt. Liªn l¹c cÇn ph¶i ®i ngay. T«i ph¶i ngõng bót vµ göi lêi chµo anh em tíi çc ®ång chÝ.

Cuèi th¸ng 7 n¨m 1939

LIN


b¶n chôp lu t¹i


!Invalid Character Setting Hå chÝ minh toµn tËp !Invalid Character Setting

B¸O ÇO CñA VIÖT NAM

göi quèc tÕ céng s¶n

1. §Þa lý: Ên §é China thuéc Ph¸p, cßn cã tªn lµ "§«ng D¬ng", gåm 5 vïng, Ai Lao, Cao Miªn, Nam Kú, Trung Kú, B¾c Kú. Ba vïng sau lµ ViÖt Nam.

2. D©n téc: Toµn §«ng D¬ng cã kho¶ng 25 triÖu d©n. D©n téc ViÖt Nam chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè: 20 triÖu ngêi. Cao Miªn h¬n 2 triÖu ngêi. Lµo, M¸n, Thæ vµ çc d©n téc thiÓu sè kh¸c céng trªn díi 3 triÖu ngêi.

3. ChÕ ®é chÝnh trÞ: Nam Kú bÞ Ph¸p chinh phôc tríc tiªn, lµ xø thuéc ®Þa. Trung Kú, Cao Miªn, Ai Lao lµ níc b¶o hé, cã quèc v¬ng. B¾c Kú lµ Territory (khu qu¶n h¹t).

Toµn bé chÝnh quyÒn §«ng D¬ng n»m trong tay Toµn quyÒn ngêi Ph¸p. Mçi vïng cã mét Kh©m sø ngêi Ph¸p. Mçi tØnh cã mét C«ng sø ngêi Ph¸p. Ngoµi ra, cßn cã ngêi b¶n xø lµm tØnh trëng, tri phñ, tri huyÖn, v. v.. do ngêi Ph¸p uû nhiÖm.

4. Tµi nguyªn: Nam Kú s¶n xuÊt nhiÒu lóa g¹o nhÊt. Mçi n¨m xuÊt khÈu kho¶ng tõ 1500 ®Õn 1800 tÊn. B¾c Kú nhiÒu nhÊt lµ kho¸ng s¶n. Mçi n¨m s¶n xuÊt 2 triÖu tÊn than. Çc kim lo¹i ®Òu cã. Cßn çc vïng kh¸c th× ®Êt xÊu, d©n nghÌo.

5. N¹n bãc lét: Ruéng vên nhµ cöa, çc viÖc ma chay cíi xin, sinh con ®Î çi, çc lo¹i gia sóc1), nhÊt nhÊt ®Òu ph¶i nép thuÕ. Nam tõ mêi b¶y, mêi t¸m ®Õn n¨m m¬i l¨m tuæi, h»ng n¨m ph¶i nép thuÕ th©n, tõ hai ®ång ®Õn mêi hai ®ång. Sau khi nép thuÕ, mçi ngêi ®îc ph¸t mét tÊm thÎ ghi râ tªn tuæi, quª qu¸n, nghÒ nghiÖp, h×nh d¹ng, cã lý trëng vµ tØnh trëng Ph¸p ký tªn ®ãng dÊu. ThÎ ®ã, ai còng ph¶i mang theo ngêi. NÕu kh«ng sÏ bÞ b¾t gi÷. Ngêi Ph¸p lîi dông çch ®ã ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng ngêi çch m¹ng hµnh ®éng.

6. Quèc phßng: Qu©n sè kh«ng râ, cã kho¶ng chõng ba v¹n lÝnh. PhÇn lín lµ lÝnh b¶n xø. Mét sè Ýt lµ "lÝnh lª d¬ng". "LÝnh lª d¬ng" kh«ng ph¶i lµ ngêi Ph¸p, mµ ngêi quèc tÞch nµo còng cã. Hä ®Òu lµ nh÷ng tï nh©n ch¹y trèn. Qu©n lÝnh ®ãng ë çc thµnh phè lín vµ vïng biªn giíi. M¸y bay rÊt Ýt. Lùc lîng h¶i qu©n còng yÕu ít. Theo mËt th¸m NhËt B¶n nãi: chØ cÇn hai s ®oµn lµ ®ñ ®Ó chinh phôc §«ng D¬ng. Do ®èi xö kh«ng c«ng b»ng - lÝnh b¶n xø kh«ng ®îc lµm sÜ quan, ®êi sèng l¹i rÊt khæ - cho nªn hä rÊt ghÐt ngêi Ph¸p.

7. Phong trµo gi¶i phãng: Næi tiÕng nhÊt cã: - Sau n¨m 1880: ë Trung Kú, cã "Khëi nghÜa v¨n th©n" do Phan §×nh Phïng l·nh ®¹o. ë B¾c Kú, cã du kÝch chiÕn cña Hoµng Hoa Th¸m. §Õn n¨m 1912, Hoµng Hoa Th¸m bÞ ¸m s¸t, khëi nghÜa míi bÞ dËp t¾t1). - N¨m 1908: N«ng d©n Trung Kú b¹o ®éng. - N¨m 1910: Binh lÝnh Hµ Néi mu ®¸nh chiÕm Hµ Néi.

___________ 1) Nguyªn v¨n: bß ngùa mÌo chã (ND). 1) Hoµng Hoa Th¸m bÞ ¸m s¸t n¨m 1913 (B.T).


- N¨m 1915: Nh©n cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, vua An Nam khëi nghÜa ë Trung Kú. ë B¾c Kú, binh lÝnh Th¸i Nguyªn khëi nghÜa, do mét chÝnh trÞ ph¹m l·nh ®¹o. Thæ d©n vïng thîng du B¾c Kú còng næi dËy. - §Çu n¨m 1930: ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng khëi nghÜa ë Yªn B¸i (B¾c Kú). - N¨m 1930 - 1931: N«ng d©n Trung Kú thµnh lËp X«viÕt, do §¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o. - Sau n¨m 1936, cã phong trµo cña MÆt trËn D©n chñ.

8. Çc tÇng líp x· héi vµ khuynh híng cña hä: - C«ng nh©n: ë B¾c Kú, c«ng nh©n má than chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè. Thø ®Õn c«ng nh©n ®ån ®iÒn ë Nam Kú, råi ®Õn c«ng nh©n ®êng s¾t, c«ng nh©n xëng c«ng binh Sµi Gßn, c«ng nh©n dÖt, v.v.. Tæng céng kh«ng ®Õn mét triÖu ngêi. Hä tuy kh«ng cã quyÒn tù do tæ chøc c«ng héi, nhng trong hai thêi kú 1930-1931 vµ 1936-1939, hä ®Êu tranh rÊt m¹nh mÏ. - N«ng d©n: Nh÷ng n¨m 1930-1931, n«ng d©n Nam Kú vµ Trung Kú tæ chøc (bÝ mËt) rÊt tèt, ®Êu tranh rÊt dòng c¶m. B¾c Kú chØ cã mét sè Ýt tØnh cã tæ chøc vµ ®Êu tranh. Sau nµy, n«ng d©n Trung Kú ®· ph¶i lïi bíc v× bÞ khñng bè g¾t gao. HiÖn t¹i, n«ng d©n Nam Kú ®oµn kÕt tèt h¬n so víi çc ®Þa ph¬ng kh¸c. C«ng nh©n, n«ng d©n ®¬ng nhiªn lµ rÊt c¨m ghÐt ngêi Ph¸p. - TrÝ thøc: Tõ häc trß ®Õn c«ng chøc, thÇy thuèc, v× cã tr×nh ®é v¨n ho¸ t¬ng ®èi cao, cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi ngêi Ph¸p, hai v× hä bÞ ngêi Ph¸p coi thêng, cho nªn hä ®Òu rÊt ghÐt ngêi Ph¸p. Song v× kh«ng cã tæ chøc, thiÕu ngêi l·nh ®¹o, cho nªn hä "d¸m nghÜ mµ kh«ng d¸m nãi". - TiÓu th¬ng: Th¬ng nghiÖp lín ®Òu n»m trong tay ngêi Ph¸p, cì nhá h¬n trong tay Hoa kiÒu. Ngêi ViÖt Nam chØ bu«n b¸n nhá. Hä kh«ng ngoi lªn ®îc bëi çc thø thuÕ m¸

nÆng nÒ, do ®ã hä còng rÊt c¨m ghÐt ngêi Ph¸p, ®ång t×nh víi çch m¹ng. - Giai cÊp t s¶n d©n téc: Trong ngêi ViÖt kh«ng cã ai lµm chñ nhµ m¸y lín, chñ hiÖu bu«n lín hoÆc chñ nhµ b¨ng nh ngêi Trung Quèc. Hä thêng chØ lµ nh÷ng chñ xëng nhá nh xëng rîu, xëng xay s¸t lóa g¹o, xëng in. Lóc bÞ chÌn Ðp, hä o¸n ngêi Ph¸p. Khi phong trµo c«ng nh©n lªn m¹nh, hä sî çch m¹ng. Nhng trong sè ®ã còng cã vµi ngêi gióp ®ì çch m¹ng. ThÕ lùc cña hä rÊt yÕu ít, kh«ng cã tæ chøc. - Quan l¹i, ®Þa chñ: Hä tuy hai mµ mét, mét mµ hai. Quan l¹i lín ®ång thêi lµ ®Þa chñ lín. VÝ dô, tØnh trëng tØnh Hµ §«ng ë B¾c Kú, mét m×nh y chiÕm hai phÇn ba ruéng ®Êt toµn tØnh. Bän nµy cïng víi ®Õ quèc Ph¸p sèng dùa vµo nhau. §Þa chñ lín ë Nam Kú cã ®oµn thÓ riªng: "§¶ng lËp hiÕn". §Þa chñ çc vïng kh¸c kh«ng cã tæ chøc g× c¶. - V¬ng c«ng: nh hoµng ®Õ An Nam, quèc v¬ng Cao Miªn, v.v.. TÊt nhiªn hä lµ nh÷ng rêng cét ph¶n ®éng. Ngêi Ph¸p lîi dông hä lµm bï nh×n ®Ó thi hµnh nh÷ng luËt ph¸p thêi Trung cæ. Tríc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø hai, ë Nam Kú vµ B¾c Kú cßn cã mét chót quyÒn tù do, nh tù do xuÊt b¶n; cßn ë Trung Kú, Cao Miªn, Lµo, ngay c¶ chót tù do ®ã còng kh«ng cã. Nhng còng cã nh÷ng trêng hîp ngo¹i lÖ, nh n¨m 1885 vua Hµm Nghi vµ n¨m 1915 vua Duy T©n ®· ®øng ra l·nh ®¹o chèng Ph¸p. - Hoa kiÒu: ChiÕm vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ ë §«ng D¬ng. ë bÊt kú thµnh phè nµo, nhá lµ qu¸n cµ phª, lín lµ ngµnh bu«n b¸n xay s¸t g¹o, phÇn lín ®Òu lµ cña hä. Sè Hoa kiÒu cã kho¶ng trªn díi 50 v¹n ngêi, ®¹i ®a sè lµ ngêi Qu¶ng §«ng vµ ngêi Phóc KiÕn. Hä ®Òu cã tæ chøc "bang", nh bang Qu¶ng §«ng, bang Phóc KiÕn, bang TriÒu Ch©u, bang H¶i Nam. Mçi Hoa kiÒu lµ mét "bang viªn", kh«ng ai ®øng ngoµi. Vµ chÝnh phñ Ph¸p cai trÞ d©n Hoa kiÒu th«ng qua çc "bang" nµy. VÒ mÆt chÝnh trÞ, Quèc d©n ®¶ng (Trung Quèc - ND) vµ §oµn thanh niªn Tam d©n chñ


nghÜa rÊt ho¹t ®éng. ë Nam Kú, c«ng nh©n Hoa kiÒu còng rÊt ho¹t ®éng, cã thêi kú An Nam Céng s¶n ®¶ng cã h¬n v¹n ®¶ng viªn lµ Hoa kiÒu. 9. Çc ®¶ng ph¸i: A- §¶ng LËp hiÕn: Thµnh lËp ë Nam Kú sau ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, lµ ®¶ng cña nh÷ng ®Þa chñ lín. Hä kh«ng cã c¬ng lÜnh, ®iÒu lÖ, thÎ ®¶ng g× c¶. Tõ ngµy thµnh lËp cha häp lÇn nµo, nhng l¹i cã riªng mét tê nhËt b¸o b»ng tiÕng Ph¸p. MÊy ngêi tù xng lµ l·nh tô ®øng ra kªu gµo bªnh vùc ChÝnh phñ Ph¸p, bªnh vùc quyÒn lîi cña ®Þa chñ. B- T©n ViÖt ®¶ng: Tæ chøc t¹i Trung Kú n¨m 1925, do mét sè trÝ thøc ®øng ra thµnh lËp. Sau nµy, nh÷ng phÇn tö tiÕn bé ®· gia nhËp §¶ng Céng s¶n, sè phÇn tö xÊu bá ch¹y. HiÖn kh«ng cßn tån t¹i n÷a. C- Quèc d©n ®¶ng20: Do giai cÊp tiÓu t s¶n - nh÷ng thÇy gi¸o, luËt s, v.v. tæ chøc ra t¹i B¾c Kú n¨m 1927. Hä tuyªn bè theo chñ nghÜa T«n Trung S¬n, còng tuyªn bè sÏ hîp t¸c cã ®iÒu kiÖn víi ngêi Ph¸p, r¸o riÕt tuyªn truyÒn vËn ®éng trong binh lÝnh ngêi b¶n xø. V× tæ chøc kh«ng chÆt chÏ, nhiÒu mËt th¸m ®· chui vµo ®îc, dÉn ®Õn viÖc n¨m 1929 phÇn lín ®¶ng viªn bÞ b¾t. ThÕ lµ çc l·nh tô cña ®¶ng nµy tuyªn bè: "§¸nh còng chÕt, kh«ng ®¸nh còng chÕt, ph¶i quyÕt mét phen sèng m¸i!". Vµo ®Çu n¨m 1930 hä lµm b¹o ®éng ë Yªn B¸i (B¾c Kú). Tuy cã nhiÒu binh lÝnh b¶n xø tù nguyÖn tham gia, nhng v× tæ chøc vµ l·nh ®¹o kh«ng tèt, cuéc b¹o ®éng ®· nhanh chãng thÊt b¹i, rÊt nhiÒu ngêi bÞ hy sinh. Mét sè l·nh tô thø yÕu ch¹y sang V©n Nam, tiÕn hµnh c«ng t¸c tæ chøc b»ng çch khñng bè vµ cìng Ðp. Hä mang sóng lôc vµ dao g¨m ®Õn nhµ ViÖt kiÒu råi hái: "Anh cã ®ång ý gia nhËp ®¶ng cña chóng t«i hay kh«ng?". BÞ do¹ dÉm nh vËy, kh«ng Ýt ngêi ViÖt sèng ë V©n Nam ®· trë thµnh ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng. (NhiÖm vô cña ®¶ng viªn lµ ®ãng ®¶ng phÝ, v©ng lêi çc l·nh tô). Do ®ã, cã mét thêi kú, thÕ lùc cña hä ë V©n Nam rÊt lín. VÝ dô, trong toa tµu trªn tuyÕn xe löa V©n Nam - ViÖt Nam, hä cã hßm th riªng cña m×nh. Mét

lÇn, l·nh sù Ph¸p bÝ mËt b¾t cãc mét ®¶ng viªn, dïng xe riªng ®a vÒ B¾c Kú. Quèc d©n ®¶ng cö ngay mét chiÕc xe ®i cíp l¹i ®¶ng viªn ®ã. Nhng v× çc l·nh tô ®¶ng nµy cã th¸i ®é ngang ngîc qu¸ ®¸ng ®èi víi ViÖt kiÒu nh chöi m¾ng, chÐm ®Çu, nªn ai còng ch¸n ghÐt. L¹i v× chuyÖn hä giÕt mét tªn mËt th¸m råi chÆt ®Çu nÐm tríc l·nh sù qu¸n Ph¸p, nªn ChÝnh phñ Ph¸p lîi dông vÊn ®Ò nµy can thiÖp víi ChÝnh phñ V©n Nam. ChÝnh phñ V©n Nam ®· trôc xuÊt çc l·nh tô Quèc d©n ®¶ng. Tõ ®ã, ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng hoµn toµn tan r·. GÇn ®©y, cã vµi ba ngêi (trong ®ã cã mét ngêi nghi lµ tay sai Ph¸p kiªm H¸n gian, v× h¾n kh«ng cã nghÒ nghiÖp g× mµ sinh ho¹t rÊt sang träng) lîi dông t×nh h×nh Hoa - ViÖt, ®Ò nghÞ víi tØnh ®¶ng bé C«n Minh gióp ®ì söa ch÷a vµ c«ng bè mét "Tuyªn ng«n vÒ thêi cuéc" (Tuyªn ng«n xem sau), cho ph©n ph¸t truyÒn ®¬n "KÝnh ço ViÖt kiÒu" b»ng tiÕng ViÖt. Hai tµi liÖu trªn ®©y võa xuÊt hiÖn th× bÞ çc ®¶ng viªn cò ph¶n ®èi m¹nh mÏ. Cã mÊy ngêi t×m ®Õn çc ®ång chÝ cña chóng t«i, ®Ò nghÞ gióp ®ì viÕt mét Tuyªn ng«n ph¶n ®èi b¶n Tuyªn ng«n trªn. D- §¶ng Céng s¶n: N¨m 1924, mét vµi thanh niªn ViÖt Nam häc ë trêng qu©n sù Hoµng Phè vµ mét sè thanh niªn ViÖt Nam sèng ë Qu¶ng Ch©u tæ chøc ra "T©m t©m ®¶ng" víi ý nghÜa "T©m t©m t¬ng Ên"1). Hµnh ®éng ®Çu tiªn còng lµ hµnh ®éng cuèi cïng cña hä lµ vô næ bom mu s¸t Toµn quyÒn §«ng D¬ng khi y ®Õn th¨m Sa DiÖn2). Ýt l©u sau, ®oµn thÓ nµy c¶i tæ thµnh "ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi"3). Lóc nµy, nhê sù gióp ®ì cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc vµ çc ®ång chÝ Nga ë Qu¶ng Ch©u, "Héi Thanh niªn" ho¹t ®éng rÊt s«i næi. NhiÒu ®oµn viªn tiªn tiÕn ®· tham gia §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. §ång thêi tæ chøc nhiÒu líp huÊn luyÖn, cö ngêi vÒ níc t×m thanh niªn ®a sang häc.

___________ 1) "T©m t©m t¬ng Ên", thµnh ng÷, cã nghÜa ý hîp t©m ®Çu. 2) T« giíi Ph¸p ë Qu¶ng Ch©u, Trung Quèc. 3) Trong nguyªn b¶n viÕt: "An Nam çch m¹ng thanh niªn ®oµn".


Häc xong, ®a vÒ níc c«ng t¸c. Lóc nµy, c¶ «ng Tëng4), «ng Tèng5), «ng B¹ch6) còng cã sù gióp ®ì. Nh÷ng häc viªn kh«ng vÒ níc ®îc, th× ®a vµo häc ë Trêng qu©n sù Hoµng Phè. Tõ ®ã, toµn §«ng D¬ng, nhÊt lµ ë ba kú Nam, Trung, B¾c ®Òu cã tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña "Héi Thanh niªn". N¨m 1927, Qu¶ng Ch©u cã chÝnh biÕn, Lý TÕ Th©m muèn t×m t«i, nhng t«i ®· ®i råi. Sè häc sinh ViÖt Nam ë Trêng qu©n sù Hoµng Phè bÞ b¾t giam mét n¨m, sau khi ®îc tha hä ®Òu ch¹y sang phÝa Hång qu©n. ë ViÖt Nam, "Héi Thanh niªn" vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn. N¨m 1929, t¹i H¬ng C¶ng, hä häp §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn ®Çu tiªn vµ còng lµ lÇn cuèi cïng. Trong §¹i héi, çc ®¹i biÓu B¾c Kú ®Ò nghÞ thµnh lËp §¶ng Céng s¶n, nhng kh«ng ®îc th«ng qua. Hä bÌn rót khái héi nghÞ, vÒ níc tæ chøc "§«ng D¬ng Céng s¶n ®¶ng". MÊy th¸ng sau, "Héi Thanh niªn" Nam Kú còng tæ chøc ra "An Nam Céng s¶n ®¶ng". §øng gi÷a hai "®¶ng", "Héi Thanh niªn" Trung Kú vµ çnh t¶ cña T©n ViÖt kh«ng biÕt ®i ®©u, theo ®©u, bÌn tæ chøc ra "Céng s¶n liªn ®oµn". Do ®ã, cïng mét lóc trong mét níc cã ba "§¶ng Céng s¶n" kh«ng thèng nhÊt ®îc víi nhau. Cuèi n¨m 1929, t«i ®Õn H¬ng C¶ng, triÖu tËp mét héi nghÞ. KÕt qu¶ ®· thèng nhÊt ®îc ba "®¶ng" thµnh ViÖt Nam Céng s¶n ®¶ng, sau ®æi tªn thµnh "§«ng D¬ng" Céng s¶n ®¶ng. V× lóc nµy ngêi Ph¸p r¸o riÕt thi hµnh chÝnh s¸ch v¬ vÐt thuéc ®Þa ®Ó phôc hng níc Ph¸p nªn nh©n d©n ViÖt Nam bÞ bãc lét rÊt nÆng nÒ, l¹i v× çc ®ång chÝ chóng ta rÊt h¨ng h¸i vµ cè g¾ng, nªn ®· tæ chøc ®îc rÊt nhanh, rÊt tèt c«ng nh©n, n«ng d©n vµ häc sinh. ë ViÖt Nam, sau cuéc b¹o ®éng cña Quèc d©n ®¶ng, ChÝnh phñ Ph¸p ®· thi hµnh triÖt ®Ó chÝnh s¸ch khñng bè tr¾ng, nhng cµng khñng bè th× quÇn chóng ®Êu tranh cµng dòng c¶m. Tõ 1-5-1930, phong trµo b·i c«ng, b·i kho¸,

___________ 4) Tëng Giíi Th¹ch. 5) Tèng Tö V¨n. 6) B¹ch Sïng Hy.

b·i thÞ, chèng thuÕ lan réng kh¾p c¶ níc; ®Õn th¸ng 9, n«ng d©n Trung Kú ®· thµnh lËp X«viÕt trong mét sè huyÖn, nhÊt lµ ë 2 tØnh NghÖ An, Hµ TÜnh. Hä thùc hiÖn çc chÕ ®é nh chia ruéng ®Êt, nam n÷ b×nh quyÒn, phæ th«ng ®Çu phiÕu, v.v.. ChÝnh quyÒn cña ngêi Ph¸p lóc nµy kh«ng cßn tån t¹i ë nhiÒu th«n x· n÷a. ChÝnh phñ Ph¸p buéc ph¶i dïng tµu bay, sóng m¸y, "lÝnh lª d¬ng" giÕt s¹ch, ®èt s¹ch khu X«viÕt. C¶ níc ch×m ngËp trong khñng bè tr¾ng. §¶ng viªn vµ nh÷ng phÇn tö tÝch cùc trong quÇn chóng, g¸i trai giµ trÎ bÞ tµn s¸t kÓ tíi hµng ngµn ngêi, mêi s¸u ngµn ngêi bÞ lu ®µy sang Guyan (ch©u Mü) vµ çc hoang ®¶o kh¸c. Sau th¸ng 5-1931, phong trµo çch m¹ng tiÕp tôc bÞ ®µn ¸p. Sau n¨m 1933, §¶ng dÇn dÇn kh«i phôc l¹i ®îc tæ chøc. N¨m 1936, sau khi MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p giµnh ®îc th¾ng lîi, mét sè c¶i çch tiÕn bé ®· ®îc thùc hiÖn ë §«ng D¬ng. Ch¼ng h¹n, chÊm døt khñng bè tr¾ng, nhiÒu tï chÝnh trÞ ®îc tha. MÆc dÇu vÉn trong t×nh tr¹ng bÝ mËt hoµn toµn, nhng c«ng t¸c cña §¶ng cã phÇn dÔ dµng h¬n. Sau §¹i héi lÇn thø VII cña Quèc tÕ Céng s¶n, §¶ng thi hµnh chÝnh s¸ch MÆt trËn thèng nhÊt, b¾t ®Çu tæ chøc "MÆt trËn d©n chñ §«ng D¬ng". TÊt c¶ nh÷ng ngêi §«ng D¬ng cã khuynh híng d©n chñ, chi bé B¾c Kú cña §¶ng X· héi Ph¸p, v.v. ®Òu tham gia. C«ng nh©n, n«ng d©n tuy cha ®îc tù do tæ chøc c«ng héi, n«ng héi, song çc tæ chøc quÇn chóng nh Hîp t¸c x·, Héi ¸i h÷u, Héi t¬ng tÕ, v.v. còng nhanh chãng lÇn lît thµnh lËp ë B¾c Kú vµ Nam Kú. §¶ng tuy bÝ mËt, song b¸o chÝ cña §¶ng lîi dông nh÷ng danh nghÜa kh¸c nhau ®· c«ng khai xuÊt b¶n. Sau n¨m 1938, ë Nam Kú vµ B¾c Kú, b¸o §¶ng hoµn toµn c«ng khai vµ nhanh chãng trë thµnh nh÷ng tê b¸o cã ¶nh hëng réng lín. ë ®©y, chóng t«i cÇn nªu ra mét ®Æc ®iÓm rÊt lý thó cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam mµ e r»ng nhiÒu ®¶ng anh em trªn thÕ giíi kh«ng cã: §¶ng cã hai lo¹i ®¶ng viªn, ®¶ng viªn bÝ mËt vµ ®¶ng viªn c«ng khai. Nh÷ng ®ång chÝ tríc ®©y bÞ b¾t, bÞ tï ®Çy, ®îc tha sau n¨m 1936, lµ nh÷ng ®¶ng viªn c«ng khai. Çc ®ång chÝ nµy c«ng khai ho¹t ®éng, nh phô tr¸ch b¸o chÝ cña §¶ng, tham gia çc phong trµo quÇn chóng víi danh nghÜa §¶ng, lÊy danh nghÜa céng s¶n øng cö vµo çc héi ®ång d©n


biÓu kú, tØnh. Cã ngêi nh©n danh chi bé §«ng D¬ng cña §¶ng X· héi Ph¸p ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch cña chóng t«i. Do ®ã, kh«ng chØ trong quÇn chóng c«ng n«ng, mµ trong nh©n d©n nãi chung, ¶nh hëng cña §¶ng t¬ng ®èi lín. VÝ dô, çc vÞ d©n biÓu trong "ViÖn d©n biÓu" Trung Kú vèn lµ n¬i thÕ lùc phong kiÕn m¹nh nhÊt, còng ®Òu cã sù gÇn gòi víi chóng t«i. Tõ n¨m 1937 ®Õn th¸ng 9-1939, nh÷ng cuéc thÞ uy cña n«ng d©n, b·i c«ng cña c«ng nh©n do §¶ng l·nh ®¹o hÇu nh diÔn ra liªn tôc. E. §¶ng b¶o hoµng: ë B¾c Kú cã mét ®¶ng tªn lµ §¶ng b¶o hoµng. Hä cã mét tê b¸o riªng. Mét sè quan l¹i dùa vµo thÕ lùc cña nhµ vua ®Ó ho¹t ®éng. Hä kh«ng cã ¶nh hëng g×. Tr¸i l¹i, d©n chóng nãi chung rÊt coi thêng hä. G. Ph¸i têrètxkÝt: V× quan hÖ ç nh©n: ngêi l·nh ®¹o cña ph¸i nµy tªn lµ T¹ Thu Th©u lµ mét trÝ thøc lu häc t¹i Ph¸p, v¨n ch¬ng rÊt bãng bÈy, cã tµi ¨n nãi, l¹i lµ mét kÎ ®¹o ®øc gi¶, nguþ qu©n tö, cho nªn thanh niªn vµ c«ng nh©n ë Sµi Gßn chÞu ¶nh hëng cña ph¸i nµy rÊt nÆng. Song, trong n«ng th«n Nam Kú vµ ë çc ®Þa ph¬ng kh¸c, hä kh«ng cã thÕ lùc. Tãm l¹i, chóng t«i cã thÓ nãi r»ng, ë §«ng D¬ng chØ cã §¶ng Céng s¶n lµ mét chÝnh ®¶ng ch©n chÝnh, cã tÝnh chÊt toµn quèc vµ cã quÇn chóng. Muèn biÕt t×nh h×nh ViÖt Nam nh thÕ nµo tõ sau khi bïng næ cuéc ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø hai, xin xem phÇn ph©n gi¶i díi ®©y:

T×NH H×NH VIÖT NAM SAU KHI CHIÕN TRANH

CH¢U ¢U BïNG Næ

1. VÒ chÝnh trÞ. ChÝnh phñ Ph¸p gi¶i t¸n tÊt c¶ çc ®oµn thÓ quÇn chóng ë ViÖt Nam nh Hîp t¸c x·, Héi ¸i h÷u, Héi t¬ng tÕ, v.v.; ®ãng cöa çc b¸o chÝ t¬ng ®èi tiÕn bé; b¾t bí giam cÇm nhiÒu phÇn tö tiªn tiÕn, nhÊt lµ thanh niªn; tiÕp tôc tiÕn hµnh khñng bè tr¾ng. 2. VÒ kinh tÕ. Gia t¨ng møc thuÕ cò, ®Æt ra nhiÒu lo¹i thuÕ

míi, gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng vät. Ngoµi thuÕ m¸ nÆng nÒ, t¨ng cêng v¬ vÐt tµi nguyªn vµ çc h×nh thøc cíp ®o¹t kh¸c, khiÕn d©n chóng hÕt ®êng sèng, lßng d©n s«i sôc c¨m hên. 3. VÒ qu©n sù. PhÇn lín trai tr¸ng, tõ mêi s¸u ®Õn n¨m m¬i l¨m tuæi ®Òu bÞ l«i vµo lÝnh, ®a sang CËn §«ng vµ Ph¸p. Cã ®Þa ph¬ng, bèn phÇn mêi bÞ b¾t ®i. §· ph¶i xuÊt tiÒn, l¹i ph¶i xuÊt ngêi, cho nªn d©n chóng ngµy cµng bÊt b×nh. 4. VÒ x· héi. ë ViÖt Nam vèn ch¼ng cã çi g× gäi lµ b¶o hiÓm x· héi. Tõ khi bïng næ chiÕn tranh ch©u ¢u, thêi gian lµm viÖc bÞ kÐo dµi, l¬ng bÞ gi¶m, søc mua gi¶m sót. L¹i thªm t×nh tr¹ng bÊt kÓ lµ c«ng nh©n hay viªn chøc, ®éng ch¹m ®Õn ChÝnh phñ Ph¸p lµ bÞ xÐt xö theo qu©n luËt. Sèng díi sù ¸p bøc bãc lét tµn khèc nh vËy, dï lµ sÜ n«ng c«ng th¬ng, ai còng c¨m thï ¸ch thèng trÞ cña ngêi Ph¸p, ai còng cã t©m lý "tao víi mµy cïng chÕt". Thªm n÷a, ngêi Ph¸p nµo më miÖng còng nãi níc Ph¸p hïng m¹nh thÕ nµy thÕ nä, qu©n Ph¸p anh dòng thÕ nµy thÕ nä, Ph¸p sÏ th¾ng lîi thÕ nµy thÕ nä, nªn tõ ngµy níc Ph¸p buéc ph¶i ®Çu hµng §øc th× uy tÝn cña ngêi Ph¸p ®· bay lªn qu¸ chÝn tÇng m©y, cßn ngêi ViÖt Nam trong lßng kh«ng ai lµ kh«ng mõng rì. Kh«ng hiÕm ngêi muèn lîi dông c¬ héi nµy ®¸nh ®æ ¸ch thèng trÞ cña ngêi Ph¸p. ChØ v× kh«ng cã ngêi tæ chøc vµ l·nh ®¹o hä. V× sao §¶ng Céng s¶n kh«ng tæ chøc vµ l·nh ®¹o hä? V× t¸m chÝn phÇn mêi sè çn bé cò ®· bÞ b¾t. Çn bé míi th× cßn thiÕu kinh nghiÖm vµ cha ®ñ lùc lîng. Ngoµi ra, cßn mét vÊn ®Ò n÷a muèn kªu gäi toµn d©n ®øng lªn ph¶i cã ngêi ®ñ uy tÝn danh väng, nãi ®îc lµm ®îc ®i tiªn phong th× míi cã kÕt qu¶.

T×NH H×NH SAU KHI PH¸P §ÇU HµNG §øC

T×nh h×nh hiÖn nay phøc t¹p h¬n nhiÒu! ViÖt Nam lµ ViÖt Nam cña ai ®©y?


§øc - víi t çch lµ níc chiÕn th¾ng, ®¬ng nhiªn sÏ coi ViÖt Nam lµ ViÖt Nam cña níc §øc. Anh - v× nã thu nhËn "Uû héi quèc gia Ph¸p"1), nªn còng cho r»ng ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng trë thµnh ViÖt Nam cña níc Anh. Trung tuÇn th¸ng 6, h¶i qu©n Anh ®· dù ®Þnh lµm mét cuéc "diÔu hµnh thÞ uy vui vÎ" víi Ph¸p ë Sµi Gßn. Nghe nãi sau nµy kh«ng diÔu hµnh n÷a. Mü - v× vÊn ®Ò PhilÝppin, Mü tá ra ghen ¨n tríc viÖc NhËt chiÕm ViÖt Nam. GÇn ®©y, hä thêng nãi ®Õn "chñ nghÜa M«nr«", viÖc nhßm ngã Th¸i B×nh D¬ng lµ bíc më ®Çu cña Mü. Trung Quèc - cã ngêi chñ tr¬ng: phÝa Ph¸p kh«ng thÓ b¶o vÖ ®îc ViÖt Nam, Trung Quèc nªn xuÊt binh thay Ph¸p b¶o vÖ ViÖt Nam ®Ó chèng NhËt. NhËt B¶n - hiÖn ®ang mu toan nhanh chãng chiÕm ViÖt Nam. Nã ®· hoµn thµnh bíc thø nhÊt: mét mÆt chiÕm TrÊn Nam Quan, tõ cø ®iÓm nµy, néi trong ba tiÕng ®ång hå, qu©n NhËt ®· cã thÓ tíi ®îc Hµ Néi. Mét mÆt, ph¸i h¹m ®éi tuÇn phßng vÞnh §«ng §iÒu, s½n sµng ®æ bé lªn H¶i Phßng dÔ nh trë bµn tay. MÆt kh¸c, dïng h¶i lôc kh«ng qu©n uy hiÕp çc thµnh phè, çc ga xe löa quan träng ë B¾c Kú, thùc hiÖn viÖc phong to¶ Trung Quèc, ®ång thêi gi¸m s¸t hµnh ®éng cña ChÝnh phñ Ph¸p vµ ngêi ViÖt Nam. Nghe nãi, Bé lôc qu©n NhËt B¶n ®Ò nghÞ dïng vò lùc ®Ó nhanh chãng chiÕm lÊy ViÖt Nam. ChÝnh phñ Ph¸p ë §«ng D¬ng tuy tuyªn bè kh«ng thõa nhËn ChÝnh phñ Pªtanh, phôc tïng "Uû héi quèc gia Ph¸p" ë Lu©n §«n vµ kh¸ng chiÕn ®Õn cïng. Nhng ®èi víi NhËt B¶n th× r¨m r¾p nghe theo. VÝ dô: Hä ngoan ngo·n chÊp hµnh viÖc phong to¶ Trung Quèc. (Cã mét ngêi tõ Hµ KhÈu sang Lµo Cai, mua mét c©n bét mú. Lóc trë vÒ, lÝnh Ph¸p nãi víi anh ta: "Mµy ph¶i ¨n hÕt bét mú råi h·y ®i. NÕu mµy mang bét mú sang qua cÇu, tao sÏ b¾n chÕt mµy!". Hä göi quµ uý l¹o qu©n NhËt ®ãng ë TrÊn Nam Quan. Kh«ng nh÷ng cho phÐp m¸y bay NhËt ®îc quyÒn lªn xuèng s©n bay Hµ Néi

___________ 1) Sau nµy ®æi thµnh "Uû héi gi¶i phãng quèc gia Ph¸p", råi "ChÝnh phñ l©m thêi Céng hoµ Ph¸p".

mµ cßn ®ång ý cho NhËt ®îc sö dông m¸y bay cña Ph¸p, v.v.. Cßn ®èi víi ngêi ViÖt Nam, ChÝnh phñ Ph¸p tiÕp tôc thi hµnh chÝnh s¸ch khñng bè tr¾ng. ý ®Þnh cña ChÝnh phñ Ph¸p lµ: NÕu ph¶i giao ViÖt Nam cho §øc hoÆc ph¶i tr¶ l¹i cho ngêi ViÖt Nam th× chi b»ng d©ng ViÖt Nam cho NhËt B¶n tèt h¬n. Cßn ngêi ViÖt Nam ®èi víi NhËt th× thÕ nµo? V× hä ®· qu¸ c¨m ghÐt ngêi Ph¸p, l¹i v× kh«ng ®îc nghe, ®îc biÕt nh÷ng téi ¸c h·m hiÕp, tµn s¸t cña ngêi NhËt ë Trung Quèc, nªn hä nghÜ r»ng nÕu kh«ng ®îc tù do ®éc lËp, bän quû vµng cã ®Õn còng cßn h¬n quû Ph¸p. Còng cã ngêi nghÜ r»ng: Chóng ta nªn lîi dông c¬ héi rèi ren nµy mµ dÊn lªn, thµnh b¹i ra sao, cha cÇn tÝnh tíi.

§éNG C¥ HµNH §éNG CñA CHóNG T¤I

1. C¬ së cña chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p ®· tan r·. Chóng kh«ng cßn lùc lîng gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña ViÖt Nam. §øc, ý tuy cho phÐp Ph¸p gi÷ l¹i lùc lîng h¶i qu©n ®Ó b¶o vÖ thuéc ®Þa cña nã, nhng xung ®ét cña h¶i qu©n Anh, Ph¸p khiÕn h¶i qu©n Ph¸p kh«ng thÓ ho¹t ®éng t¹i ViÔn §«ng. Huèng hå, tµn qu©n sau ®¹i b¹i, vÒ tinh thÇn còng nh vÒ vËt chÊt, ®Òu kh«ng ®¸ng kÓ. 2. §øc hiÖn nay ®ang dèc toµn lùc ra ®Ó ®èi phã víi Anh - Mü vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Ph¸p, Hµ Lan, v.v. cha thÓ quan t©m nhiÒu tíi çc thuéc ®Þa t¬ng lai. 3. NhËt tuy hung h¨ng, nhng ®¹i bé phËn thùc lùc cña nã ®· bÞ kiÒm chÕ do cuéc kh¸ng chiÕn cña Trung Quèc, còng kh«ng thÓ dèc toµn lùc ra ®Ó chinh phôc ViÖt Nam. 4. Lùc lîng vò trang cña Ph¸p ë ViÖt Nam, phÇn lín lµ binh lÝnh ngêi ViÖt. Binh lÝnh ngêi ViÖt vèn cã truyÒn thèng çch m¹ng. Vô b¹o ®éng ë Hµ Néi, cuéc khëi nghÜa ë Yªn B¸i lµ nh÷ng vÝ dô. NÕu chóng ta biÕt khÐo lÐo kªu gäi, th× hä - Ýt nhÊt lµ mét bé phËn- cã kh¶ n¨ng quay sóng chèng l¹i Ph¸p (hoÆc chèng l¹i NhËt). 5. Lùc lîng cña chóng t«i hiÖn nay tuy cha thÓ tÝnh to¸n ®îc, nhng qu©n ®ång minh hiÖn cã cña chóng t«i rÊt


m¹nh. Ngoµi Liªn X«, phÝa t©y cã Ên §é, phÝa ®«ng cã khu gi¶i phãng réng lín cña Trung Hoa. 6. Nh©n d©n ViÖt Nam tuy hiÖn nay cha ®îc tæ chøc, nhng ai còng ch¸n ghÐt cuéc ®êi n« lÖ, ai còng mong muèn ®éc lËp, tù do, vµ ®ang trong t thÕ mét ngêi lªn tiÕng v¹n ngêi ñng hé. Tãm l¹i, nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho phÐp chóng t«i cã hy väng thµnh c«ng. Song, lùc lîng chñ quan - lùc lîng cña §¶ng cßn qu¸ yÕu. Nh trªn ®· nãi, mét ®¶ng míi mêi tuæi l¹i tr¶i qua hai lÇn khñng bè lín, sè çn bé cã kinh nghiÖm ®Êu tranh hiÖn cßn ®ang rªn xiÕt trong tï ngôc, khiÕn ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh "r¾n kh«ng ®Çu", kh«ng thÓ tËn dông c¬ héi tèt "ngh×n n¨m cã mét". Chóng t«i liÖu cã kh¶ n¨ng lµm thay ®æi hoµn c¶nh ®ã, kh¾c phôc khã kh¨n ®ã, gióp §¶ng hoµn thµnh sø m¹ng lÞch sö cña nã hay kh«ng? Cã. Chóng t«i nhÊt ®Þnh kh«ng thÓ tõ trong ®¸nh ra, chóng t«i chØ cã çch tõ ngoµi ®¸nh vµo. NÕu chóng t«i cã ®îc: (1) Tù do hµnh ®éng ë biªn giíi. (2) Mét Ýt sóng ®¹n. (3) Mét chót kinh phÝ. (4) Vµi vÞ cè vÊn, th× chóng t«i nhÊt ®Þnh cã thÓ lËp ra vµ ph¸t triÓn mét c¨n cø ®Þa chèng Ph¸p, chèng NhËt - ®ã lµ hy väng thÊp nhÊt. NÕu chóng t«i cã thÓ më réng MÆt trËn thèng nhÊt çc d©n téc bÞ ¸p bøc, cã thÓ lîi dông m©u thuÉn gi÷a çc níc ®Õ quèc th× tiÒn ®å t¬i s¸ng lµ cã thÓ nh×n thÊy ®îc. T«i rÊt hy väng çc ®ång chÝ gióp t«i nhanh chãng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy.

12-7-40

Bót tÝch ch÷ H¸n,

b¶n chôp lu t¹i


"¤¤NG-TR¤I-CO-MAT"

§ã lµ mét c©u nãi cña ViÖt Nam, nghÜa cña nã lµ "«ng trêi cã m¾t". Tõ khi níc Ph¸p thÊt b¹i th¶m h¹i vµ ph¶i ®Çu hµng, c©u nãi ®ã rÊt thÞnh hµnh ë ViÖt Nam. Ký gi¶ lóc ®Çu kh«ng râ lý do t¹i sao, sau ®îc mét ngêi b¹n ViÖt Nam gi¶i thÝch r»ng: Håi thÕ kû XIX, ngêi Ph¸p ph¶i mÊt 20 n¨m1) - tõ 1862 ®Õn 1883 - míi chinh phôc næi ViÖt Nam, vËy mµ nay, cha ®îc vµi th¸ng, níc Ph¸p hoµn toµn ®· bÞ níc §øc chinh phôc! Tríc kia, ®Õ quèc Ph¸p chiÕm c¶ mét khu vùc réng 12 triÖu c©y sè vu«ng, cai trÞ 60 triÖu d©n thuéc ®Þa, vËy mµ nay, ba phÇn n¨m níc Ph¸p bÞ ngêi ta chiÕm ®ãng, 28 triÖu ngêi Ph¸p ho¸ thµnh d©n mÊt níc, 14 v¹n ngêi chÕt trËn, h¬n 20 v¹n ngêi bÞ th¬ng, 25 v¹n ngêi ch¹y ra níc ngoµi, 2 triÖu ngêi bÞ b¾t lµm tï binh trë thµnh n« lÖ cho qu©n §øc! Tríc kia, ®Õ quèc Ph¸p bãc lét v¬ vÐt tËn x¬ng tuû d©n ViÖt Nam vµ d©n çc xø thuéc ®Þa, vËy mµ nay, níc Ph¸p mçi ngµy ph¶i cung phông cho qu©n §øc 400 triÖu phr¨ng, ph¶i nép 58% bét mú, çc nguyªn liÖu kh¸c còng bÞ v¬ vÐt mang ®i s¹ch, ®Õn nçi chÝn phÇn mêi d©n vïng Pari thÊt nghiÖp, d©n chóng c¶ níc ph¶i chÞu ®ãi rÐt. TÊt c¶, tÊt c¶ nh÷ng chuyÖn Êy ch¼ng ph¶i lµ "«ng trêi cã m¾t", ®ang tr¶ thï cho çc d©n téc nhá yÕu chóng ta ®ã sao? L¹i n÷a, ngêi Ph¸p ®Òu gäi tÊt c¶ nh÷ng çi g× lµ kh«ng hîp lý, lµ kÖch cìm b»ng tõ Chinoiserie, tøc lµ "kiÓu Tµu", nay Ph¸p chÞu quú gèi ®Çu hµng, cßn Trung Quèc th× anh dòng kh¸ng chiÕn ®· h¬n ba n¨m vµ cµng ®¸nh cµng m¹nh, vËy tõ nay, phµm tÊt c¶ nh÷ng g× lµ nhu nhîc, lµ ®ín hÌn, chóng ta còng cã thÓ gäi

___________ 1) §óng ra lµ 21 n¨m (B.T).


®ã lµ "kiÓu Ph¸p" ®îc råi! ¢u ®ã còng lµ "«ng trêi cã m¾t"... ¤ng b¹n t«i vui vÎ kÕt luËn: "NÕu hai d©n téc Trung Quèc vµ ViÖt Nam cã thÓ s¸t çnh chÆt chÏ víi nhau, ®¸ cho ®Õ quèc ®ang ¸p bøc chóng ta cót ®i, thÕ th× «ng trêi ch¼ng nh÷ng cã m¾t mµ cßn cã c¶ ch©n n÷a!".

B×NH S¥N

Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc),

ngµy 15-11-1940.

CHó ÕCH Vµ CON Bß

Mét chó Õch nh×n thÊy mét con bß, trong bông rÊt thÌm ®îc to nh bß, bÌn cè ®em hÕt søc b×nh sinh ra ph×nh ngêi râ to ®Ó mong ®îc nh bß. V× cè søc qu¸, çi th©n bÐ tÝ cña Õch ta ®· bÞ næ tung vµ chµng Õch kh«ng biÕt lîng søc m×nh còng « h« toi m¹ng. §ã lµ c©u chuyÖn ngô ng«n cña Ph¸p. Nh÷ng ngêi nh kiÓu chó Õch kia trªn thÕ giíi nµy qu¶ kh«ng Ýt. Mótx«lini ®¸nh Hy L¹p, dÉm ph¶i ®inh, lµ mét vÝ dô. ThÊy qu©n Nadi1) mét ngµy nuèt tr«i ®îc c¶ §an M¹ch vµ Lôc X©m B¶o2), hai tuÇn lÊy ®îc Hµ Lan vµ BØ, 18 ngµy chiÕm ®îc Ba Lan, mét th¸ng chinh phôc ®îc níc Ph¸p, "H¾c y" tÓ tíng kh«ng cÇm næi sù thÌm thuång nh÷ng "cao c«ng vÜ tÝch" cña HÝtle. ThÕ lµ y còng ®em hÕt søc b×nh sinh ra lµm "chiÕn tranh chíp nho¸ng, hßng nuèt chöng níc Hy L¹p, ®Æng ra oai víi hä HÝt. Kh«ng ngê qu©n ý xói quÈy to, kÓ tõ khi khai chiÕn, nhiÒu phen bÞ thÊt b¹i, thËm chÝ cã n¬i thua "m¶nh gi¸p kh«ng cßn". ¶o tëng th¾ng lîi cña hä Mót còng vì toang nh chó Õch kia. ¤ng anh HÝtle cña y ch¾c h¼n còng chöi thÇm: "Çi th»ng v« tÝch sù! Mµy chØ lµm t¨ng nhuÖ khÝ cña kÎ thï, mÊt c¶ oai phong phe trôc! Poucos Madona!"3).

B×NH S¥N


ngµy 24-11-1940, b¶n chôp

lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

___________ 1) ChØ qu©n ph¸t xÝt §øc. 2) Lucxembua. 3) "L¹y §øc Th¸nh MÉu".


TRß §ïA DAI CñA RUD¥VEN TI£N SINH

N¨m 1760 (?), níc Mü mét m×nh ®¬n ®éc chèng l¹i ngêi Anh. §Ó kÐo çi ®u«i con s tö Gr¨ng Br¬tanh¬1), hoµng ®Õ Ph¸p ph¸i tíng La PhayÐt2) thèng lÜnh lÝnh "t×nh nguyÖn", ®¹p sãng cìi giã, vît trïng d¬ng, ®Õn T©n ThÕ giíi ®Ó gióp ngêi Mü ®¸nh ngêi Anh. Trong ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, çc nhµ t bæn Mü cho Anh, Ph¸p vµ çc níc ®ång minh kh¸c vay kh¸ nhiÒu tiÒn. §¸nh nhau ®· h¬n hai n¨m, liªn qu©n vÉn cha n¾m ch¾c phÇn th¾ng. NÕu qu©n §øc th¾ng, çc nhµ t bæn Mü ¾t lç vèn to. Cho nªn, ChÝnh phñ Mü bÌn cö tíng P¬sinh (Pershing)3), chØ huy ®¹i ®éi binh m·, ®¹p sãng cìi giã, vît trïng d¬ng, sang Cùu ThÕ giíi ®Ó gióp Anh, Ph¸p ®¸nh §øc. Ngµy ®Çu tiªn ®Æt ch©n lªn níc Ph¸p, viÖc ®Çu tiªn tíng P¬sinh lµm lµ dÉn tÊt c¶ nh©n viªn trong ban tham mu vµ cö qu©n ®éi ®Õn ®Æt vßng hoa tríc mé La PhayÐt. VÞ nguyªn so¸i Mü ®· ®äc tríc må vÞ tíng Ph¸p mét bµi diÔn tõ cã thÓ nãi lµ tr¸ng liÖt nhÊt, hïng hån nhÊt vµ còng ng¾n gän nhÊt thÕ giíi. ¤ng ta nãi: "La Fayette - we are here!"4). ChØ cã bèn ch÷, kh«ng nhiÒu h¬n còng kh«ng Ýt h¬n. VÎn vÑn cã mÊy ch÷ mµ ý nghÜa thËt s©u xa. Cã thÓ hiÓu: "Chóng t«i ®Õn ®Ó lÊy

___________ 1) Tªn níc Anh, ®äc theo tiÕng Ph¸p (N.D). 2) La Fayette, quËn c«ng níc Ph¸p, tõ 1777 chØ huy qu©n ®éi Ph¸p tham gia cuéc chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña Mü. 3) John Joshep Pershing, tíng Mü, chØ huy qu©n ®éi Mü tham gia trªn mÆt trËn Ph¸p n¨m 1918. 4) "La PhayÐt - Chóng t«i ®ang ë ®©y!".

®øc tr¶ ®øc" - thùc ra lµ lÊy o¸n tr¶ "®øc" -, còng cã thÓ hiÓu: "ThÕ kû tríc, çc anh gióp chóng t«i ®¸nh ngêi Anh, ®©u ph¶i v× "nh©n ®¹o c«ng lý" qu¸i g×, ch¼ng qua çc anh muèn lµm suy yÕu thÕ lùc cña Anh. Nay chóng t«i gióp çc anh ®¸nh ngêi §øc, còng ®©u ph¶i v× "tù do d©n chñ", ch¼ng qua chóng t«i muèn thu håi nh÷ng mãn nî cña níc Mü. Dï sao, ¬n huÖ tríc kia cña çc anh, chóng t«i giê ®· tr¶ ®ñ, kh«ng bít mét chót xÝu. Nh÷ng mãn nî hiÖn nay cña phè U«n, sau chiÕn tranh, çc anh còng ph¶i hoµn tr¶ ®ñ sè". Hai m¬i l¨m n¨m tríc, tíng P¬sinh lµ tö thï cña ngêi §øc, lµ ®ång sù trong th¾ng lîi cña tíng Pªtanh. Nh©n tµi ngo¹i giao cña níc Mü ®©u ph¶i Ýt, vËy mµ Tæng thèng Rud¬ven cø kh¨ng kh¨ng cö mét «ng giµ ®· ngo¹i t¸m m¬i sang lµm ®¹i sø ë Ph¸p, ch¾c kh«ng ngoµi dông ý chäc tøc ngêi §øc vµ lµm bÏ mÆt Pªtanh. Ru tiªn sinh thËt ®óng lµ ch¬i trß ®ïa dai.

B×NH S¥N

(Lêi ngêi biªn tËp: Tíng P¬sinh cuèi cïng lÊy lý do søc khoÎ ®· tõ chèi viÖc bæ nhiÖm cña Tæng thèng Ru).





HAI chÝnh phñ vÐcx©y

Ngµy 23-11, çc b¸o ®Òu ®a tin ®iÖn cña Mü: ChÝnh phñ Visi s¾p rêi vÒ VÐcx©y. Tin nµy lµm ngêi ta nghÜ ngay ®Õn lÞch sö « nhôc cña VÐcx©y. Håi thÕ kû XVIII, Lui 14 tù xng lµ "Vua mÆt trêi" bãp nÆn x¬ng m¸u cña bao nhiªu d©n chóng Ph¸p, x©y lªn ë n¬i çch Pari chõng hai m¬i dÆm mét cung ®iÖn to t¸t léng lÉy nhÊt thÕ giíi. Bän v¬ng c«ng quý téc Ph¸p, "cha truyÒn con nèi" sèng ë ®ã nh÷ng ngµy cùc kú xa hoa d©m dËt. Mét h«m, bµ hoµng Lui 16 nghe t¶ h÷u than r»ng d©n Ph¸p ®ang ®ãi to. Bµ ta ng¹c nhiªn hái l¹i: "Sao hä kh«ng ¨n thÞt?!". ChuyÖn ví vÈn t¹m bít nãi, xin vµo c©u chuyÖn chÝnh. N¨m 1870, Ph¸p - §øc chiÕn tranh, Nap«lª«ng 3 ®¹i b¹i ë X¬®¨ng. Qu©n §øc liªn tiÕp tÊn c«ng, vua Phæ mét mÆt lªn ng«i hoµng ®Õ ë VÐcx©y, mét mÆt ®èc qu©n bao v©y Pari. D©n chóng Pari chñ tr¬ng kh¸ng chiÕn ®Õn cïng, cßn Tæng thèng Ph¸p - nguyªn so¸i M¸c Mah«ng vµ Thñ tíng cña «ng ta lµ Chie l¹i chñ tr¬ng ®Çu hµng. Bëi vËy, hä ®· ph¸i qu©n ®éi ®i b¾t d©n chóng ph¶i giao nép vò khÝ. Qu©n ®éi ®îc cö ®i lµm nhiÖm vô l¹i liªn hiÖp víi nh©n d©n. Tæng thèng vµ Thñ tíng bÌn ®ang ®ªm trèn khái Pari, thµnh lËp chÝnh phñ míi, råi van xin qu©n §øc gióp chóng tµn s¸t nh©n d©n Pari. §ã lµ chÝnh phñ VÐcx©y thø nhÊt. Trong cuéc chiÕn tranh n¨m 1940, níc Ph¸p còng thÊt b¹i t¬i bêi. Qu©n §øc liªn tiÕp tÊn c«ng, chÝnh phñ chuyÓn ®i chuyÓn l¹i, cuèi cïng chuyÓn ®Õn Visi, n¬i chuyªn ch÷a trÞ bÖnh ngoµi da. Ph¶i sau mÊy lÇn Lavan1) khãc lãc xin xá, HÝtle míi cho phÐp hä dêi vÒ VÐcx©y, nhng chØ ®îc lµm

___________ 1) Pierre Laval, luËt s, Thñ tíng ChÝnh phñ Visi (N.D).

viÖc ë kh¸ch s¹n Trªn¨ng chø kh«ng ®îc dän vµo cung ®iÖn VÐcx©y. Çi nhôc vong quèc cã thÓ nãi ®Õn thÕ lµ cïng! Con ch¸u ®êi sau cã thÓ nghÜ r»ng, çch nhau 70 n¨m, lÞch sö níc Ph¸p ®· in lÇm mÊt mét trang. V× lÏ hai chÝnh phñ VÐcx©y gièng nhau nh ®óc, cïng ®Î ra trong thÊt b¹i cña chiÕn tranh, ®Òu do nguyªn so¸i lµm Tæng thèng, ®Òu do luËt s lµm Thñ tíng, ®Òu lµ nh÷ng anh hïng b¸n níc! Ngêi Ph¸p giái hµi híc, gÇn ®©y truyÒn nhau mét c©u ®èi r»ng: "Tæng thèng, hai tªn nguyªn so¸i, ®Òu phêng ¨n h¹i. Thñ tíng, mét cÆp luËt s, rÆt lò bá ®i".

B×NH S¥N





BÞA §ÆT

BÞa ®Æt lµ mét téi ¸c. Trung Quèc còng nh nhiÒu níc ®Òu xö rÊt nÆng ®èi víi nh÷ng téi ph¹m "phao tin ®ån nh¶m". Êy vËy mµ, tõ khi ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø hai bïng næ ®Õn nay, thãi bÞa ®Æt ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng trong chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña mét sè níc, kh«ng nh÷ng çc phãng viªn thêi sù, çc chuyªn gia tuyªn truyÒn cña hä bÞa ®Æt, thËm chÝ c¶ nhµ cÇm quyÒn cña ®êng ®êng mét níc lín còng bÞa ®Æt. Vµi vÝ dô: Khi con ®êng V©n Nam - MiÕn §iÖn bÞ cÊm vËn, nhµ cÇm quyÒn cña §¹i ®Õ quèc Anh tuyªn bè ë nghÞ viÖn: "BiÖn ph¸p nµy ®· ®îc Liªn X« ®ång ý!". H«m sau, Th«ng tÊn x· TASS kiªn quyÕt phñ nhËn. Nh©n sÜ thÕ giíi míi biÕt lµ chuyÖn bÞa ®Æt. Qu©n §øc tiÕn vµo Rumani, ChÝnh phñ §øc tuyªn bè: "BiÖn ph¸p nµy ®· ®îc Liªn X« ®ång ý!". H«m sau, Th«ng tÊn x· TASS kiªn quyÕt phñ nhËn. Nh©n sÜ thÕ giíi míi biÕt nhµ cÇm quyÒn §øc bÞa ®Æt. ChÝnh phñ Hunggari gia nhËp "Liªn minh ba níc". Th«ng tÊn x· Mü tuyªn bè: "ViÖc ®ã ®îc Liªn X« ®ång ý vµ cho phÐp". H«m sau, Th«ng tÊn x· TASS ®îc phÐp tuyªn bè: "Tin tøc ®ã hoµn toµn sai sù thËt". Nh©n sÜ thÕ giíi míi biÕt Th«ng tÊn x· Mü bÞa ®Æt. §ã ®Òu lµ nh÷ng chuyÖn ®¹i bÞa. ThÕ nhng, gi¶i qu¸n qu©n thÕ giíi vÒ bÞa ®Æt, rèt cuéc giÆc lïn ®· giµnh ®îc. ChØ trong hai tuÇn lÔ võa qua, giÆc lïn ®· bÞa ra rÊt nhiÒu chuyÖn tõ lín ®Õn nhá. Xin cö vµi chuyÖn lín nhÊt: Ngµy 15 th¸ng nµy - "NhËt B¶n ®· cïng víi Liªn X« tho¶

thuËn vÒ viÖc ho¹ch ®Þnh ph¹m vi thÕ lùc ë ViÔn §«ng. Kho¶n ®×nh chØ viÖn trî cho Trung Quèc còng bao gåm trong ®ã". Ngµy 16 - "§¹i sø NhËt B¶n t¹i Liªn X« ®Ò nghÞ, nÕu Liªn X« ®ång ý gia nhËp ®ång minh ba níc §øc - ý - NhËt, sÏ ®îc ®æi l¹i b»ng viÖc nhîng toµn bé hoÆc mét phÇn l·nh thæ Ên §é thuéc Anh...". Ngµy 19 - "Qu©n ®éi Trung Quèc trªn biªn giíi V©n Nam - ViÖt Nam ®· vît biªn giíi". Ngµy 20 - "Ba níc Anh - Mü - Th¸i Lan ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh bÝ mËt...". Dï bÞa ®Æt vÒ ph¬ng diÖn nµo th× còng kh«ng ngoµi môc ®Ých g©y chia rÏ. KÕt luËn cña chóng ta lµ: §iÒu bÞa ®Æt cßn ®éc h¹i h¬n c¶ h¬i ®éc. Chóng ta ph¶i ®Ò cao c¶nh gi¸c, chç nµo còng ph¶i ®Ò phßng, ®õng bÞ mª hoÆc bëi nh÷ng lêi bÞa ®Æt.

B×NH S¥N





NH¢N D¢N VIÖT NAM

Vµ B¸O CHÝ TRUNG QUèC

Ngêi Ph¸p chinh phôc ViÖt Nam ®· ngãt 60 n¨m. Nhng ngêi ViÖt Nam tríc sau vÉn kh«ng cam chÞu lµm d©n mÊt níc. NhiÒu phen hä ®· dïng gi¸o m¸c gËy géc chèng l¹i tµu bay ®¹i b¸c cña ngêi Ph¸p. Tuy lÇn nµo còng thÊt b¹i, hä vÉn ngêi tríc ng· xuèng ngêi sau tiÕn lªn, phÊn ®Êu kh«ng ngõng. Tinh thÇn dòng c¶m ®ã thÓ hiÖn rÊt râ trong biÕt bao nhiªu sù viÖc xóc ®éng lßng ngêi: N¨m 1880, tiÕn sÜ Phan §×nh Phïng khëi nghÜa. N¨m 1890, Hoµng Hoa Th¸m khëi nghÜa, chiÕm gi÷ vïng nói rõng Yªn ThÕ (B¾c Kú), ®¸nh du kÝch rßng r· 22 n¨m. N¨m 1905, trÝ thøc Trung Kú l·nh ®¹o n«ng d©n khëi nghÜa. N¨m 1910, binh lÝnh ngêi ViÖt ë Hµ Néi khëi nghÜa. N¨m 1915, nh©n c¬ héi chiÕn tranh ®Õ quèc, vua ViÖt Nam ë Trung Kú, chÝ sÜ L¬ng Ngäc QuyÕn ë B¾c Kú ®ång thêi khëi nghÜa. N¨m 1924, liÖt sÜ Ph¹m Hång Th¸i nÐm bom Toµn quyÒn MÐclanh ë Sa DiÖn (Qu¶ng Ch©u). Sau n¨m 1924 nh©n d©n ViÖt Nam thêng xuyªn cã phong trµo chèng Ph¸p can thiÖp vµo çch m¹ng Trung Quèc. N¨m 1927, "ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi"1) thµnh lËp. KhÈu hiÖu cña Héi rÊt thiÕt thùc, gi¶n ®¬n: Tæ chøc lùc lîng toµn d©n, ®¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, giµnh ®éc lËp hoµn toµn cho ViÖt Nam. Tõ n¨m 1930 - 1931, nh©n d©n ViÖt Nam tiÕn hµnh mét

___________ 1) Trªn thùc tÕ, ®Õn n¨m 1935 tæ chøc nµy míi thµnh lËp.

phong trµo chèng Ph¸p quy m« lín. Sau n¨m 1933, thÕ lùc cña "§éc lËp ®ång minh" ph¸t triÓn kh¾p c¶ níc. N¨m 1937, §ång minh nµy ®a ra hai khÈu hiÖu míi: ñng hé Trung Quèc kh¸ng chiÕn, Ph¶n ®èi NhËt B¶n x©m lîc. Tõ khi Ph¸p bÞ thÊt b¹i th¶m h¹i, giÆc NhËt x©m lîc ViÖt Nam, ngêi ViÖt Nam cho r»ng ¸ch thèng trÞ cña ngêi Ph¸p s¾p tan r·, guång m¸y cai trÞ cña ngêi NhËt cha thiÕt lËp v÷ng ch¾c, ®ã lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam giµnh ®éc lËp. Muèn lîi dông c¬ héi nµy, ph¶i liªn kÕt víi Trung Quèc trong cïng mét mÆt trËn. GÇn ®©y, nhiÒu n¬i ë Nam Kú vµ B¾c Kú cßn x¶y ra nh÷ng trËn ®¸nh gi÷a d©n chóng víi ngêi Ph¸p. Nh÷ng cuéc næi dËy ®ã, theo quan ®iÓm cña ngêi Ph¸p, ®¬ng nhiªn nÕu kh«ng ph¶i lµ "phØ" th× lµ "giÆc". §· lµ "giÆc phØ" th× ®¬ng nhiªn ®îc ghÐp thªm téi "cíp bãc" n÷a. Còng gièng nh giÆc lïn vu ço çc ®éi du kÝch anh dòng cña chóng ta, ®iÒu ch¼ng l¹ g×. §¸ng tiÕc lµ nhiÒu c¬ quan ng«n luËn, b¸o chÝ cña Trung Quèc chóng ta, dêng nh ®· kh«ng bµy tá sù ®ång t×nh ®èi víi cuéc ®Êu tranh gian khæ cña nh©n d©n ViÖt Nam, tr¸i l¹i cßn ®¨ng t¶i kh«ng cã sù phª ph¸n nh÷ng lêi x»ng bËy cña ngêi Ph¸p (hoÆc kÎ thï), nµo lµ "B¹o ®éng cña d©n b¶n xø", nµo lµ "D©n b¶n xø ViÖt Nam nghe giÆc lïn xói giôc, g©y phiÕn lo¹n". Phong trµo gi¶i phãng cña ViÖt Nam lµ ®éi qu©n ®ång minh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng NhËt cña Trung Quèc. VÒ tinh thÇn còng nh vÒ vËt chÊt, chóng ta ®Òu cÇn ph¶i cæ vò vµ gióp ®ì. Quèc phô1) tõng d¹y chóng ta: Gióp ®ì çc d©n téc nhá yÕu, cïng nhau phÊn ®Êu giµnh lÊy tù do ®éc lËp. C¬ héi ®Ó thùc hiÖn lêi di huÊn ®ã ®· ®Õn.

B×NH S¥N.




___________ 1) Çch gäi suy t«n ®èi víi T«n Trung S¬n cña nh©n d©n Trung Quèc.


CA DAO VIÖT NAM Vµ

CUéC KH¸NG CHIÕN CñA TRUNG QUèC

Ký gi¶ khi qua ViÖt Nam, ë thµnh phè còng nh lµng quª, ®Òu ®îc nghe thÊy mét bµi h¸t. Tuy kh«ng biÕt tiÕng ViÖt, nhng khi nghe c©u "Cøu Trung Quèc lµ tù cøu m×nh", t«i còng cã thÓ hiÓu ®ã lµ mét bµi h¸t ñng hé Trung Quèc. Sau ®ã, ë Hµ Néi, t«i ®em chuyÖn nµy ra hái mét vÞ Hoa kiÒu "chÝnh cèng ViÖt Nam". ¤ng ta b¶o, ®¹i ®a sè nh©n d©n ViÖt Nam ®Òu hÕt søc ®ång t×nh víi cuéc kh¸ng chiÕn cña Trung Quèc. Hä cÇu chóc chóng ta ®¸nh th¾ng. Gi¶ dô, anh cã nh¾c ®Õn Tëng uû viªn trëng, cô TriÖu hay tªn mét «ng tíng nµo ®ã, ngêi ViÖt Nam sÏ gi¬ ngãn tay çi ra, vui vÎ nãi: "Tèt l¾m - tèt l¾m!". Cã khi hä bÝ mËt quyªn gãp, giÊu giÕm göi cho çc ®oµn thÓ cøu quèc cña kiÒu bµo, v× vËy ®· bÞ ChÝnh phñ Ph¸p b¾t giam hµng mÊy chôc v¹n ngêi. §Ó ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn gióp Trung Quèc chèng NhËt, ®ång thêi tr¸nh sù can thiÖp r¾c rèi cña ngêi Ph¸p, "ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi"21 - mét ®oµn thÓ ho¹t ®éng rÊt h¨ng nhng còng rÊt bÝ mËt - ®· nghÜ ra ®îc mét çch rÊt tµi t×nh: Hä ®Æt ra nh÷ng bµi h¸t theo nh÷ng lµn ®iÖu quen thuéc vµ d¹y cho trÎ con h¸t. ThÕ lµ tù nhiªn çc em bÐ ViÖt Nam trë thµnh nh÷ng tuyªn truyÒn viªn rÊt ®¾c lùc. Nh÷ng bµi h¸t ®ã ch¼ng mÊy chèc ®· truyÒn kh¾p c¶ níc. Bµi mµ ký gi¶ ®îc nghe lµ mét bµi h¸t míi lµm. Lêi ca nh sau: NhËt B¶n, ph¸t xÝt ë ph¬ng §«ng, D· man, cuång b¹o l¹i tµn hung. Vµo Trung Hoa, g©y chiÕn x©m lîc, Nh©n d©n Trung Quèc khæ v« cïng.

Ngêi th× bÞ giÕt, nhµ bÞ ®èt Nói ®Çy x¬ng, ®Êt ®Çy m¸u ®á. Tµu bay, bom ®¹n tr¸nh lµm sao? §ãi rÐt, èm ®au sèng thËt khã. Hä ®ang ®Êu tranh rÊt gian khæ, Gi÷ g×n d©n chñ vµ hoµ b×nh. Hä ®ang cÇn cã ngêi viÖn trî, Hä ®ang cÇn ®îc sù ®ång t×nh. GiÆc NhËt tÊn c«ng c¶ thÕ giíi, Lµ kÎ thï chung toµn nh©n lo¹i. Mau ®øng lªn gióp ®ì Trung Hoa. Anh chÞ em ViÖt Nam ta hìi! Ra søc gióp cho ngêi Trung Quèc, Trung - ViÖt, kh¸c nµo m«i víi r¨ng. Nhí r»ng m«i hë th× r¨ng buèt, Cøu Trung Quèc lµ tù cøu m×nh.

B×NH S¥N





M¾T Ç GI¶ NGäC TRAI

ë vïng ®Þch chiÕm ®ãng, ®a sè d©n lµnh kh«ng muèn sèng díi gãt s¾t cña giÆc lïn. Hä ch¼ng qu¶n ngÇn ng¹i hy sinh tÊt c¶ ®Ó ®îc trë vÒ trong lßng Tæ quèc. Lîi dông c¬ héi nµy, ®Þch cho tay ch©n cña chóng ®ãng gi¶ d©n lµnh, chui vµo hËu ph¬ng, võa ®Ó tung tin ®ån nh¶m, võa ®Ó dß la t×nh h×nh qu©n ta. Çi trß m¾t ç gi¶ ngäc trai nµy ®· bÞ chóng ta lËt tÈy. Cã mét trß m¾t ç gi¶ ngäc trai kh¸c, chóng ta còng ph¶i hÕt søc chó ý. Phong trµo d©n téc ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lªn m¹nh, ai còng biÕt c¶. C«ng cuéc gi¶i phãng cña ViÖt Nam kh«ng thÓ t¸ch rêi ba ®iÒu quan träng: 1- Liªn Hoa; 2- Kh¸ng NhËt; 3- Bµi Ph¸p. Ba ®iÒu ®ã thiÕu mét kh«ng ®îc. GiÆc lïn c¨m nhÊt lµ hai ®iÒu ®Çu tiªn. Cho nªn chóng t×m ®ñ mäi çch, hßng chia rÏ lùc lîng nh©n d©n ViÖt Nam vµ lµm mª hoÆc híng ®i cña hä. ThËm chÝ ngêi NhËt cßn lËp ra "®¶ng çch mÖnh" ViÖt Nam gi¶, gièng nh chóng ®· tæ chøc "Quèc d©n ®¶ng" gi¶ vµ "Héi cøu quèc" gi¶ trong vïng chóng chiÕm ®ãng. H«m qua, sau khi ®äc Tuyªn ng«n cña "§¶ng thèng nhÊt çch m¹ng ViÖt Nam", ký gi¶ thÊy cã ®iÒu kú l¹: Thø nhÊt - B¶n Tuyªn ng«n nµy c«ng bè ngµy 12-10, ®óng vµo dÞp NhËt ®¸nh chiÕm B¾c Kú, uy hiÕp Sµi Gßn, vËy mµ trong Tuyªn ng«n kh«ng cã mét ch÷ nh¾c ®Õn viÖc chèng NhËt. Thø hai - Phong trµo gi¶i phãng cña ViÖt Nam lµ mét m¾t xÝch cña mÆt trËn gi¶i phãng çc d©n téc bÞ ¸p bøc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt nã lµ mét çnh qu©n cña cuéc kh¸ng chiÕn çch m¹ng Trung Quèc. Liªn hÖ mËt thiÕt víi Trung Quèc lµ mét

trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi quan träng cña phong trµo gi¶i phãng cña ViÖt Nam. VËy mµ trong Tuyªn ng«n kh«ng cã mét ch÷ nh¾c ®Õn Trung Quèc. Thø ba - Cêng §Ó (xuÊt th©n hoµng téc ViÖt Nam) ®îc giÆc NhËt nu«i nÊng 35 n¨m nay, chuÈn bÞ ®Ó vÒ lµm bï nh×n. MÊy th¸ng tríc, «ng ta cïng víi lò l©u la häp ë Qu¶ng Ch©u (xem çc b¸o). ë ViÖt Nam, hä cho xuÊt b¶n ba tê b¸o th©n NhËt, tµi liÖu vµ kinh phÝ do giÆc NhËt cung cÊp, vËy mµ "Tuyªn ng«n" l¹i c«ng nhËn lò ViÖt gian Êy lµ "®¶ng çch m¹ng". Cø thÕ mµ suy ®ñ thÊy dông ý cña b¶n Tuyªn ng«n nµy, mét lµ mu toan ly gi¸n t×nh c¶m gi÷a hai níc Trung - ViÖt, hai lµ mu toan ®¸nh lõa tai m¾t ngêi ViÖt. Trong çc ®¶ng ph¸i yªu níc cña ViÖt Nam, rÊt nhiÒu ngêi s¸ng suèt, hä nhÊt ®Þnh kh«ng bao giê ph¸t biÓu nh÷ng bµi v« lý kiÓu ®ã. §èi víi nh©n d©n ViÖt Nam, ®èi víi phong trµo gi¶i phãng d©n téc cña ViÖt Nam, chóng ta ph¶i gióp ®ì b»ng mäi kh¶ n¨ng cã thÓ. Nhng ®ång thêi chóng ta còng ph¶i cÈn thËn, ph¶i v¹ch trÇn çi trß m¾t ç gi¶ ngäc trai ®ã.

B×NH S¥N





ý ®¹i lîi1) thùc bÊt ®¹i lîi

§¸nh b¹c víi chiÕn tranh lµ thñ ®o¹n quen dïng cña giai cÊp thèng trÞ ý. Tríc n¨m 1914, ý lµ ®ång minh cña §øc. Sau khi cuéc ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt næ ra, thÊy trong tói cña Anh, Ph¸p, Mü ®Çy ¾p nh÷ng tiÒn, m¸u tham næi lªn, bÊt chÊp tÝn nghÜa, ý ®· b¸n ®øng b¹n ®ång minh cña m×nh, gia nhËp liªn minh, tuyªn chiÕn víi §øc. ý ch¾c mÈm lóc ®ã §øc ®· bÞ Anh - Ph¸p - Nga bao v©y chÆt, chØ cÇn ý tham gia lµ chiÕn tranh sÏ dÔ dµng thu ®îc th¾ng lîi. Khi ®¹i bé phËn qu©n §øc bÞ giam ch©n ë VÐcx©y, qu©n ý bÌn µo µo tiÕn qu©n vµo b¾c Biac«vi víi khÝ thÕ nh dêi non lÊp biÓn. DÌ ®©u cha kÞp vît s«ng th× qu©n ý ®· bÞ qu©n §øc ®¸nh cho tan t¸c t¬i bêi, kh«ng cßn mét m¶nh gi¸p. Ngµy chiÕn tranh ch©u ¢u kÕt thóc, ë héi nghÞ VÐcx©y, ý ®îc hëng phÇn ¨n chia ch¼ng bâ bÌn so víi çi ®· mÊt. Trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn nµy, nhµ cÇm quyÒn ý thÊy l·o HÝt phÈy tay mét çi ®· nuèt chöng b¶y níc, m¸u tham l¹i kh«ng k×m ®îc. ThÕ lµ nã liÒu m¹ng, mét mÆt tÊn c«ng Ai CËp, mét mÆt x©m lîc Hy L¹p. Ngê ®©u ®¹i qu©n võa xuÊt trËn th× tin thÊt b¹i ®· bay vÒ nh tuyÕt r¬i. Trong cïng th¸ng (ngµy mång 9 th¸ng nµy), trªn ®Êt Ai CËp, qu©n Anh ®ét nhiªn më cuéc tÊn c«ng toµn diÖn, mÊy ngh×n qu©n ý bÞ b¾t lµm tï binh... Dinh luü cuèi cïng qu©n ý chiÕm ®îc ë Anbani - Agil« Caxt¬r« - bÞ qu©n Hy L¹p ®ét ph¸, ®ã lµ thÊt b¹i lín nhÊt cña qu©n ý kÓ tõ ngµy tham chiÕn... Qu©n ®éi Hy

___________ 1) Tªn níc Italia, ®äc theo ©m H¸n - ViÖt. §Çu ®Ò lµ mét lèi ch¬i ch÷ cña t¸c gi¶.

L¹p ®· chiÕm ®îc 1/4 Anbani... (tin ®iÖn Hoa Kú). Trong khi ®ã, giai cÊp thèng trÞ ý l¹i gÆp nh÷ng chuyÖn bÊt lîi kh¸c. ë T¬rielit, ë Phuma vµ nhiÒu n¬i kh¸c cã "phiÕn lo¹n" chèng chiÕn tranh, chèng ph¸t xÝt. ë Xanh G«l¨ng, nh©n d©n vò trang næi dËy, tËp kÝch qu©n ý, giÕt vµ lµm bÞ th¬ng h¬n 200 binh sÜ... Xung ®ét kÞch liÖt ®· x¶y ra trong néi bé ®¶ng ph¸t xÝt, ®Õn nçi Tæng t lÖnh lµ tíng Pat«gri«, T lÖnh tiÒn ph¬ng lµ Nguyªn so¸i Graxini, v.v., buéc ph¶i tõ chøc. TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc ®ã cho chóng ta thÊy râ r»ng giÊc méng cña Mótx«lini muèn kh«i phôc l¹i Impiris Romano1) ®· thµnh bong bãng xµ phßng, vµ çi ngµy mµ nh©n d©n ý tho¸t khái g«ng xiÒng ph¸t xÝt ®· s¾p ®Õn råi.

B×NH S¥N




___________ 1) §Õ quèc La M·.


ViÖt Nam "phôc quèc qu©n"1)

hay lµ

"m¹i quèc qu©n"2)

N¨m 1905, chiÕn tranh NhËt - Nga, giÆc lïn may m¾n th¾ng trËn. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn ngêi da vµng ®¸nh b¹i ngêi da tr¾ng, chuyÖn ®ã khiÕn thanh niªn trÝ thøc ViÖt Nam nãi chung rÊt phÊn khëi. Hä cho r»ng níc NhËt B¶n "®ång v¨n ®ång chñng" vµ "anh dòng tuyÖt vêi" tÊt cã thÓ gióp ViÖt Nam ®¸nh ®uæi ®Õ quèc Ph¸p. V× ¶o tëng nµy mµ nhiÒu thanh niªn ViÖt Nam ®· vît mäi nguy hiÓm, ch¹y tíi níc NhËt du häc. L·nh tô cña hä lµ Phan Béi Ch©u næi danh v× tµi v¨n ch¬ng. Môc ®Ých cña hä lµ sang häc qu©n sù råi vÒ tæ chøc khëi nghÜa vò trang, kh«i phôc l¹i Tæ quèc. §Ó kªu gäi d©n chóng, hä ®a c¶ «ng HÇu3) cïng sang NhËt. Cao tæ cña «ng HÇu lµ NguyÔn C¶nh, con trëng bµ vî c¶ cña hoµng ®Õ Gia Long (ViÖt Nam). Mét cuéc chÝnh biÕn cung ®×nh ®· khiÕn NguyÔn C¶nh kh«ng kÕ vÞ ®îc ng«i vua. Bëi nguyªn cí ®ã mµ ®èi víi çc vua ViÖt Nam hiÖn nay, NguyÔn C¶nh còng nh con ch¸u «ng ta hËn ®Õn tËn x¬ng tuû, lóc nµo còng chØ muèn ®o¹t l¹i v¬ng vÞ. Phan Béi Ch©u lîi dông m©u thuÉn ®ã, ®a Cêng §Ó ra lµm chiªu bµi. Lóc ®Çu, ChÝnh phñ NhËt ®èi xö rÊt tèt víi nh÷ng thanh niªn ViÖt Nam sang NhËt, vµ lîi dông phong trµo chèng Ph¸p ®Ó hï do¹ ®Õ quèc Ph¸p. N¨m 1907, sau khi hiÖp íc

___________ 1) Phôc quèc qu©n: ®éi qu©n cøu níc. 2) M¹i quèc qu©n: ®éi qu©n b¸n níc. 3) ChØ Kú ngo¹i hÇu Cêng §Ó.

Ph¸p - NhËt rÊt cã lîi cho giÆc lïn ®îc ký kÕt, ChÝnh phñ NhËt lËp tøc h¹ lÖnh trôc xuÊt çc thanh niªn ViÖt Nam. Riªng víi Cêng §Ó vµ con nu«i «ng ta lµ TrÇn V¨n An ®îc KhuyÓn Dìng NghÞ lÊy danh nghÜa ç nh©n, lu hai ngêi ë l¹i NhËt B¶n, tÝnh kÕ dïng hä lµm bï nh×n sau nµy. Sau n¨m 1931, TrÇn V¨n An tõng lµm nh©n viªn ngo¹i giao ë nguþ M·n Ch©u. N¨m 1938, sau khi Qu¶ng Ch©u thÊt thñ, TrÇn V¨n An vÒ ho¹t ®éng ë vïng biªn giíi Qu¶ng §«ng - ViÖt Nam. Cuèi th¸ng 9 n¨m nay, giÆc lïn x©m lîc ViÖt Nam, TrÇn V¨n An còng theo ch©n trë vÒ, ho¹t ®éng ë vïng L¹ng S¬n, Cao B»ng. Khi giÆc lïn rót, ®· ®Ó TrÇn V¨n An ë l¹i L¹ng S¬n. Chóng t«i ë Trung Quèc, ®èi víi t×nh h×nh ViÖt Nam, còng cã nh÷ng ®iÒu cha ®îc tá têng. VÝ dô, ngµy mång 5 th¸ng nµy, çc b¸o ®a tin: "§Þch ë gÇn L¹ng S¬n chiªu mé d©n ViÖt quanh vïng, tæ chøc "phôc quèc qu©n", mçi ngêi ®îc cÊp mçi th¸ng 30 ®ång tiÒn ViÖt, çn bé cÊp díi ®Òu do ®Þch qu©n tuyÓn lùa, thùc lùc cã kho¶ng v¹n ngêi, môc ®Ých cña nã lµ muèn xói giôc ngêi ViÖt giµnh lÊy chÝnh quyÒn, råi do nã cai qu¶n". Ngµy 11, tin tøc çc b¸o l¹i kh¸c: "Nh÷ng ngµy gÇn ®©y, phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë ViÖt Nam dÇn dÇn ®· s«i næi, m¹nh mÏ. T lÖnh ViÖt Nam phôc quèc qu©n TrÇn Mç mÊy ngµy tríc ®· khëi nghÜa ë B¾c Kú, d©n chóng mang l¬ng th¶o rÇm ré ®i theo, hiÖn ®· tËp hîp ®îc X v¹n ngêi...". ThÕ ra, "Phôc quèc qu©n" cña ngµy mång 5 lµ mét tæ chøc ViÖt gian, vµ còng lµ "Phôc quèc qu©n" nhng cña ngµy mång 10 ®· biÕn thµnh ®éi tiªn phong çch m¹ng d©n téc! Tin tøc cña ngµy 12 cµng phñ ®Þnh nguån tin cña ngµy 11: "§ång §¨ng, L¹ng S¬n vµ nhiÒu n¬i kh¸c tuy ®îc qu©n Ph¸p tiÕp phßng chu ®¸o, nhng nguþ "Phôc hng qu©n" cïng bän thæ phØ ë nhiÒu n¬i bÞ ®èi ph¬ng lîi dông bÝ mËt tiÕp tÕ vò khÝ, gÇn ®©y l¹i r¸o riÕt ho¹t ®éng, cã khi tËp kÝch c¶ qu©n Ph¸p ...".


Cuèi cïng th× nguån tin nµo lµ chÝnh x¸c? "Phôc quèc qu©n" lµ bé ®éi vâ trang cña nh©n d©n ViÖt Nam hay lµ tæ chøc cña ViÖt gian? Ngôy "Phôc hng qu©n" víi "Phôc quèc qu©n" liªn quan thÕ nµo? Ngoµi ra, cã hay kh«ng cã lùc lîng vò trang thËt sù cña ngêi ViÖt ? Çi «ng TrÇn Mç ®ã lµ ai ? Ký gi¶ sau khi ®iÒu tra cÈn thËn dùa vµo çc phÝa ®¸ng tin cËy, cã thÓ qu¶ quyÕt r»ng: TrÇn Mç chÝnh lµ TrÇn V¨n An; "Phôc quèc qu©n" vµ "Phôc hng qu©n" lµ mét mµ hai, hai mµ mét; nh©n d©n ViÖt Nam cã mét tæ chøc vâ trang yªu níc thùc sù, tuy ph¸t triÓn cha lín m¹nh. B©y giê, chóng t«i muèn nãi râ ®«i ®iÒu: Mét, n«ng d©n L¹ng S¬n ®Çu ãc ®¬n gi¶n, v× c¨m hên ®Õ quèc Ph¸p, v× kh«ng biÕt râ lai lÞch cña TrÇn V¨n An, cho nªn nghe thÊy hai tiÕng "phôc quèc" ®· "rÇm ré ®i theo". Mét khi biÕt TrÇn V¨n An lµ ViÖt gian, hä nhÊt ®Þnh sÏ bá r¬i y vµ tham gia vµo ®éi ngò gi¶i phãng d©n téc ch©n chÝnh. Hai, v× cÇn giÆc lïn tiÕn xuèng phÝa Nam ®Ó ph¸ ho¹i hoÆc kiÒm chÕ Anh, Mü mµ HÝtle nhêng ViÖt Nam cho nã. HiÖn nay, giÆc lïn bÞ Anh, Mü, X« c¶n trë, cha d¸m lµm cuéc Nam tiÕn, nhng l¹i tiÕc rÎ nguån tµi nguyªn giµu cã cña ViÖt Nam, cho nªn nã thuª bän ViÖt gian, ®Þnh g©y ra çc vô lén xén ®Ó kiÕm cí chiÕm ViÖt Nam. Ba, kÎ ®Þch ®µo t¹o lùc lîng ViÖt gian cña nã kh«ng ph¶i ë çc n¬i kh¸c mµ l¹i ë L¹ng S¬n, ngay gi¸p víi phÝa nam Qu¶ng T©y. §iÒu nµy rÊt ®¸ng ®Ó chóng ta lu ý. Bèn, chóng ta cÇn ph©n biÖt râ çc ®oµn thÓ chÝnh trÞ vµ vò trang cña ViÖt Nam, kh«ng nªn nhÇm çc tæ chøc ViÖt gian thµnh "phong trµo d©n téc", cµng kh«ng nªn nhÇm phong trµo d©n téc ch©n chÝnh cña ViÖt Nam lµ "bän thæ phØ" hoÆc "bÞ kÎ ®Þch xói giôc".

B×NH S¥N




P¸C Bã22 hïng vÜ

Non xa xa, níc xa xa. Nµo ph¶i thªnh thang míi gäi lµ. §©y suèi Lªnin, kia nói M¸c. Hai tay x©y dùng mét s¬n hµ .

Th¸ng 2 n¨m 1941

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1970, tr.9.

Theo bµi in trong tËp Th¬


Tøc c¶nh p¸c bã

S¸ng ra bê suèi, tèi vµo hang, Ch¸o bÑ, rau m¨ng vÉn s½n sµng. Bµn ®¸ ch«ng chªnh dÞch sö §¶ng1) Cuéc ®êi çch m¹ng thËt lµ sang.

Th¸ng 2 n¨m 1941

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1970, tr. 10.

Theo bµi in trong tËp Th¬.

___________ 1) Håi ë P¸c Bã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dÞch cuèn LÞch sö §¶ng Céng s¶n (b) Liªn X« ra tiÕng ViÖt lµm tµi liÖu häc tËp cho çn bé çch m¹ng.

KÝNH ÇO §åNG BµO

Hìi çc bËc phô huynh! Hìi çc hiÒn nh©n, chÝ sÜ! Hìi çc b¹n, sÜ, n«ng, c«ng, th¬ng, binh! Ph¸p ®· mÊt níc cho §øc. ThÕ lùc cña chóng ë ta ®· ®iªu tµn. Song ®èi víi chóng ta, chóng t¨ng su t¨ng thuÕ ®Ó v¬ vÐt tµi s¶n. Chóng khñng bè tr¾ng ®Ó giÕt h¹i nh©n d©n. §èi víi ngoµi, chóng im h¬i lÆng tiÕng, c¾t ®Êt cho Xiªm, chóng quú gèi ch¾p tay ®Çu hµng NhËt B¶n. D©n ta mét cæ hai trßng. §· lµm tr©u ngùa cho T©y, l¹i lµm n« lÖ cho NhËt. Tríc t×nh c¶nh ®au ®ín, xãt xa Êy, ta cã chÞu khoanh tay chê chÕt kh«ng? Kh«ng, quyÕt kh«ng! H¬n 20 triÖu con L¹c ch¸u Hång quyÕt kh«ng chÞu lµm vong quèc n« lÖ m·i! B¶y t¸m m¬i n¨m nay díi quyÒn thèng trÞ cña giÆc Ph¸p, chóng ta lu«n lu«n tranh ®Êu giµnh quyÒn ®éc lËp tù do. TÊm g¬ng oanh liÖt cña çc bËc l·o tiÒn bèi nh Phan §×nh Phïng, Hoµng Hoa Th¸m, L¬ng Ngäc QuyÕn cßn treo ®ã. Tinh thÇn anh dòng cña çc liÖt sÜ ë Th¸i Nguyªn, Yªn B¸i, NghÖ An h·y cßn ®©y. Nh÷ng cuéc khëi nghÜa Nam Kú23, B¾c S¬n, §« L¬ng võa råi ®· tá r»ng: §ång bµo ta quyÕt nèi gãt ngêi xa, phÊn ®Êu hy sinh ®Æng ph¸ tan xiÒng xÝch. ViÖc lín cha thµnh kh«ng ph¶i v× ®Õ quèc m¹nh, nhng mét lµ v× c¬ héi cha chÝn, hai lµ v× d©n ta cha hiÖp lùc ®ång t©m. Nay c¬ héi gi¶i phãng ®Õn råi, ®Õ quèc Ph¸p bªn ¢u ®· kh«ng thÓ tù cøu, cµng kh«ng thÓ cøu bän thèng trÞ Ph¸p ë ta. §Õ quèc NhËt ®· bÞ sa lÇy ë Trung Hoa, l¹i ®¬ng gay go víi


Anh- Mü. HiÖn thêi muèn ®¸nh Ph¸p, NhËt, ta chØ cÇn mét ®iÒu: Toµn d©n ®oµn kÕt. Hìi ®ång bµo! H·y noi g¬ng vÜ ®¹i cña d©n Tµu, tæ chøc nh÷ng héi cøu quèc chèng Ph¸p, chèng NhËt. Hìi çc bËc phô huynh! Hìi çc bËc hiÒn huynh chÝ sÜ! Mong çc ngµi noi g¬ng phô l·o ®êi nhµ TrÇn tríc ho¹ giÆc Nguyªn x©m lÊn, ®· nhiÖt liÖt h« hµo con em tham gia sù nghiÖp cøu quèc. Hìi çc bËc phó hµo yªu níc, th¬ng nßi! Hìi çc b¹n c«ng, n«ng, binh, thanh niªn, phô n÷, c«ng chøc, tiÓu th¬ng! Trong lóc nµy quyÒn lîi d©n téc gi¶i phãng cao h¬n hÕt th¶y. Chóng ta ph¶i ®oµn kÕt l¹i ®¸nh ®æ bän ®Õ quèc vµ bän ViÖt gian ®Æng cøu gièng nßi ra khái níc s«i löa nãng. Hìi ®ång bµo yªu quý! ViÖc cøu quèc lµ viÖc chung. Ai lµ ngêi ViÖt Nam ®Òu ph¶i kÒ vai g¸nh v¸c mét phÇn tr¸ch nhiÖm: ngêi cã tiÒn gãp tiÒn, ngêi cã cña gãp cña, ngêi cã søc gãp søc, ngêi cã tµi n¨ng gãp tµi n¨ng. Riªng phÇn t«i, xin ®em hÕt t©m lùc ®i cïng çc b¹n, v× ®ång bµo mu giµnh tù do ®éc lËp, dÇu ph¶i hy sinh tÝnh mÖnh còng kh«ng nÒ. Hìi çc chiÕn sÜ çch m¹ng! Giê gi¶i phãng ®· ®Õn. H·y phÊt cao cê ®éc lËp, l·nh ®¹o toµn d©n ®¸nh tan thï chung. TiÕng gäi thiªng liªng cña Tæ quèc ®¬ng vang déi bªn tai çc ®ång chÝ! M¸u nãng cña bËc anh hïng ®¬ng sôc s«i trong lßng çc ®ång chÝ! ChÝ phÊn ®Êu cña quèc d©n ®¬ng chê ®îi sù l·nh ®¹o cña çc ®ång chÝ! Chóng ta h·y tiÕn lªn! Toµn thÓ ®ång bµo tiÕn lªn! §oµn kÕt thèng nhÊt ®¸nh ®uæi Ph¸p, NhËt! ViÖt Nam çch m¹ng thµnh c«ng mu«n n¨m! ThÕ giíi çch m¹ng thµnh c«ng mu«n n¨m!


NGUYÔN ¸I QUèC

Tµi liÖu gèc lu t¹i

B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam.

KHUY£N §åNG BµO

MUA B¸O VIÖT NAM §éC LËP24

§Õ quèc Ph¸p thËt lµ ¸c nghiÖt Lµm d©n ta nh ®iÕc, nh mï, Lµm ta dë d¹i dë ngu, BiÕt g× viÖc níc biÕt ®©u viÖc ®êi. B¸o "§éc lËp" hîp thêi ®Ö nhÊt, Lµm cho ta më m¾t më tai. Cho ta biÕt ®ã biÕt ®©y, ë trong viÖc níc, ë ngoµi thÕ gian: Cho ta biÕt kÕt ®oµn tæ chøc. Cho ta hay søc lùc cña ta Cho ta biÕt chuyÖn gÇn xa. Cho ta biÕt níc non ta lµ g×. Ai kh«ng chÞu ngu si mï tèi, ¾t ph¶i xem b¸o Êy míi nªn; Gióp cho b¸o Êy v÷ng bÒn. Cµng ngµy cµng lín cµng truyÒn kh¾p n¬i. Khuyªn ®ång bµo nhí bÊy nhiªu lêi!

B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,

sè 101, ngµy 1-8-1941.


VIÖT NAM §«c LËP1)

"ViÖt Nam ®éc lËp" thæi kÌn loa. Kªu gäi d©n ta trÎ lÉn giµ §oµn kÕt v÷ng bÒn nh khèi s¾t §Ó cïng nhau cøu níc Nam ta!


sè 103, ngµy 21-8-1941.

___________ 1) Bµi th¬ nµy ®Æt díi bøc tranh cæ ®éng cho b¸o ViÖt Nam ®éc lËp do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÏ, in trªn b¸o ViÖt Nam ®éc lËp.

D¢N CµY

Th¬ng «i! nh÷ng kÎ d©n cµy, Ch©n bïn tay lÊm suèt ngµy gian lao

L¹i cßn thuÕ nÆng su cao. §îc ®ång nµo ®Òu lät vµo tói T©y.

D©n ta kh«ng cã ruéng cµy, Bao nhiªu ®Êt tèt vÒ tay ®ån ®iÒn.

L¹i cßn phu dÞch, tÇn phiÒn. Lµm chÕt x¸c ®îc ®ång tiÒn nµo ®©u!

Th©n ngêi ch¼ng kh¸c th©n tr©u. Çi phÇn no Êm cã ®©u ®Õn m×nh!

Muèn ph¸ s¹ch mèi bÊt b×nh, D©n cµy ph¶i kiÕm ViÖt Minh mµ vµo.

§Ó cïng toµn quèc ®ång bµo §¸nh Ph¸p, NhËt, g©y phong trµo tù do.

NhÞp nµy lµ nhÞp trêi cho, Lo cøu níc tøc lµ lo cøu m×nh. Mai sau thùc hiÖn ch¬ng tr×nh:

ViÖt Nam n«ng d· tÊt canh kú ®iÒn1).


sè 103, ngµy 21-8-1941.

___________ 1) NghÜa lµ theo ch¬ng tr×nh ViÖt Minh, n«ng d©n ai còng cã ruéng cµy.


PHô N÷

ViÖt Nam phô n÷ ®êi ®êi NhiÒu ngêi v× níc, v× nßi hy sinh. Ngµn thu r¹ng tiÕng bµ Trng, Ra tay cøu níc, cøu d©n ®Õn cïng. Bµ TriÖu Èu thËt anh hïng, Cìi voi ®¸nh giÆc, vÉy vïng bèn ph¬ng. MÊy n¨m çch mÖnh khÈn tr¬ng, ChÞ em phô n÷ thêng thêng tham gia. MÊy phen tranh ®Êu x«ng pha, Lßng vµng gan s¾t nµo ®µ kÐm ai? K×a nh chÞ NguyÔn Minh Khai BÞ lµm ¸n tö ®Õn hai ba lÇn. B©y giê c¬ héi ®· gÇn, §¸nh T©y, ®¸nh NhËt, cøu d©n níc nhµ. ChÞ em c¶ trÎ ®Õn giµ Cïng nhau ®oµn kÕt ®Æng mµ ®Êu tranh. §ua nhau vµo héi ViÖt Minh Tríc gióp níc, sau gióp m×nh míi nªn. Lµm cho thiªn h¹ biÕt tªn Lµm cho râ mÆt ch¸u Tiªn, con Rång.


sè 104, ngµy 1-9-1941.

TRÎ CON

TrÎ em nh bóp trªn cµnh, BiÕt ¨n ngñ, biÕt häc hµnh lµ ngoan, Ch¼ng may vËn níc gian nan, TrÎ em còng bÞ bËn th©n cùc lßng. Häc hµnh, gi¸o dôc ®· kh«ng, Nhµ nghÌo l¹i ph¶i lµm c«ng, cµy bõa. Søc cßn yÕu, tuæi cßn th¬, Mµ ®· khã nhäc còng nh ngêi giµ! Cã khi l×a mÑ, l×a cha, §i ¨n ë víi ngêi ta bªn ngoµi. V× ai mµ ®Õn thÕ nµy? V× giÆc NhËt víi giÆc T©y b¹o tµn! KhiÕn ta níc mÊt, nhµ tan, TrÎ em còng ph¶i c¬ hµn xãt xa. VËy nªn con trÎ níc ta Ph¶i ®oµn kÕt l¹i ®Ó mµ ®Êu tranh! KÎ lín cøu quèc ®· ®µnh, TrÎ em còng ph¶i ra dµnh mét vai. Bao giê ®¸nh ®uæi NhËt, T©y, TrÎ em ta sÏ lµ bÇy con cng.


sè 106, ngµy 21-9-1941.


C¤NG NH¢N

Thµnh ai ®¾p, lÇu ai x©y? Tµu kia ai ®ãng, than ®©y ai sµng?

Bao nhiªu cña c¶i kho tµng, Ai ®µo b¹c, ai luyÖn vµng mµ nªn? C«ng nh©n søc m¹nh nghÒ quen, Lµm ra cña c¶i cho thiªn h¹ nhê. Mµ m×nh quÇn r¸ch ¸o x¬, TiÒn c«ng th× bít mµ giê th× thªm. L¹i cßn ®¸nh chöi tÇn phiÒn, Cóp l¬ng th¸ng tríc, ph¹t tiÒn h«m qua. Cµng nghÜ l¹i, cµng xãt xa, V× ta mÊt níc, mµ ta ph¶i hÌn §Ó cho Ph¸p, NhËt léng quyÒn, Th¼ng tay bãc lét thî thuyÒn níc ta! Thî thuyÒn ta ph¶i ®øng ra, Tríc ta cøu níc, sau ta cøu m×nh. Cïng nhau vµo héi ViÖt Minh, Ra tay tranh ®Êu hy sinh míi lµ. Bao giê kh«i phôc níc nhµ, Cña ta ta gi÷, c«ng ta ta lµm.


sè 108, ngµy 11-10-1941.

M¦êI CHÝNH S¸CH CñA VIÖT MINH25

ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh

Cã b¶n ch¬ng tr×nh ®¸nh NhËt, ®¸nh T©y.

QuyÕt lµm cho níc non nµy,

Cê treo ®éc lËp, nÒn x©y b×nh quyÒn:

Lµm cho con ch¸u Rång, Tiªn,

D©n ta gi÷ lÊy lîi quyÒn cña ta.

Cã mêi chÝnh s¸ch bµy ra,

Mét lµ Ých níc, hai lµ lîi d©n.

Bao nhiªu thuÕ ruéng, thuÕ th©n,

§Òu ®em bá hÕt cho d©n khái phiÒn.

Héi hÌ, tÝn ngìng, b¸o ch¬ng,

Häp hµnh, ®i l¹i, cã quyÒn tù do.

N«ng d©n cã ruéng, cã bß,

§ñ ¨n, ®ñ mÆc, khái lo c¬ hµn.

C«ng nh©n lµm lông gian nan,

TiÒn l¬ng ph¶i ®ñ, mçi ban t¸m giê.

GÆp khi tai n¹n bÊt ngê,

Thuèc thang ChÝnh phñ bÊy giê gióp cho.

Th¬ng nh©n bu«n nhá, b¸n to,

M«n bµi thuÕ Êy bá cho phØ nguyÒn.

Nµo lµ nh÷ng kÎ chøc viªn,

C¶i l¬ng ®·i ngé cho yªn tÊm lßng.

Binh lÝnh gi÷ níc cã c«ng,

§îc d©n träng ®·i, hÕt lßng kÝnh yªu.

Thanh niªn cã trêng häc nhiÒu,


ChÝnh phñ trî cÊp trß nghÌo, bÇn nho. §µn bµ còng ®îc tù do, BÊt ph©n nam n÷, ®Òu cho b×nh quyÒn. Ngêi tµn tËt, kÎ l·o niªn, §Òu do ChÝnh phñ cÊp tiÒn ¨n cho. TrÎ em, bè mÑ khái lo, D¹y nu«i, ChÝnh phñ gióp cho ®ñ ®Çy. Muèn lµm ®¹t môc ®Ých nµy, Chóng ta tríc ph¶i ra tay kÕt ®oµn. Sao cho tõ B¾c chÝ Nam, ViÖt Minh héi cã mu«n vµn héi viªn. Ngêi cã søc, ®em søc quyªn, Ta cã tiÒn cña, quyªn tiÒn cña ta. Trªn v× níc, díi v× nhµ, Êy lµ sù nghiÖp, Êy lµ c«ng danh. Chóng ta cã héi ViÖt Minh §ñ tµi l·nh ®¹o chóng m×nh ®Êu tranh. Råi ra sù nghiÖp hoµn thµnh, Râ tªn Nam ViÖt, r¹ng danh L¹c Hång. Khuyªn ai xin nhí ch÷ ®ång, §ång t×nh, ®ång søc, ®ång lßng, ®ång minh.

N¨m 1941


Theo bµi in trong tËp Th¬.

CA BINH LÝNH

Hai tay cÇm khÈu sóng dµi,

Nh¾m ®i nh¾m l¹i, b¾n ai thÕ nµy?

B¾n vµo qu©n NhËt, qu©n T©y,

Lò cíp níc, lò ®o¹ ®µy d©n ta,

Lò kh«ng yªu trÎ, kÝnh giµ,

Lò cíp ®Êt, lò ®èt nhµ x«n xao,

Lò ®ßi su nÆng, thuÕ cao,

Lò ®i v¬ vÐt ®ång bµo ViÖt Nam.

B¾n ®îc chóng, chÕt còng cam,

V× m×nh dï chÕt, níc Nam vÉn cßn!

Hay v× chót lîi cán con,

Çi b»ng cöu phÈm, çi lon ®éi nh×,

Nh¾m vµo çch m¹ng b¾n ®i,

Qu¶n chi nh©n nghÜa, qu¶n chi gièng nßi!

Anh em binh lÝnh ta ¬i!

Chóng ta cïng gièng, cïng nßi ViÖt Nam;

ViÖc chi lîi níc th× lµm,

Cøu d©n cøu quèc h¸ cam kÐm ngêi!

Trong tay ®· s½n sóng nµy,

QuyÕt quay ®¸nh NhËt, ®¸nh T©y míi ®µnh.

TiÕng th¬m sÏ t¹c sö xanh:

"ViÖt binh cøu quèc" r¹ng danh mu«n ®êi!

B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 110, ngµy 1-11-1941.


THÕ GiíI §¹I CHIÕN

vµ phËn sù d©n ta

Tõ ngµy 8 th¸ng 12 t©y (20 th¸ng 10 ta), Anh, Mü vµ nhiÒu níc kh¸c ®· b¾t ®Çu ®¸nh NhËt. ThÕ lµ chiÕn tranh lan kh¾p thÕ giíi. Trong cuéc thÕ giíi ®¹i chiÕn26 nµy cã hai phe. Phe ®i x©m lÊn gåm cã §øc, ý, NhËt, T©y. Phe chèng x©m lÊn gåm cã Nga, Tµu, Anh, Mü vµ nhiÒu níc kh¸c. Phi LuËt T©n, H¬ng C¶ng, T©n Gia Ba, M· Lai vµ nhiÒu n¬i kh¸c ®· ho¸ ra chiÕn trêng. Ngoµi bÓ Th¸i B×nh D¬ng, tµu trËn çc níc ®· ®¸nh nhau lung tung. N¹n binh löa nay mai sÏ lan tíi Sµi Gßn, Cam Ranh, H¶i Phßng, Hµ Néi vµ çc n¬i. D©n ta sÏ bÞ chÕt ngêi, h¹i cña. V× ai nªn nçi níc nµy? V× giÆc NhËt, v× giÆc T©y ®ã mµ! V× giÆc NhËt vµ giÆc T©y mµ níc ta biÕn thµnh chiÕn trêng. Nhµ vên cña ta sÏ bÞ ®èt ph¸. Cña c¶i cña d©n ta sÏ bÞ cíp giùt. D©n sù cña ta sÏ bÞ tan tµnh. NhÊt lµ tØnh Cao B»ng ta sÏ bÞ thiÖt h¹i nhiÒu. ThÕ th× d©n ta nªn lµm sao ®Ó tr¸nh khái çi n¹n Êy? D©n ta nªn lµm 2 viÖc: 1 lµ - BÊt kú qu©n ®éi nµo tíi gÇn vïng m×nh, d©n ta ph¶i lµm çch "nhµ kh«ng vên trèng" nghÜa lµ: bao nhiªu cña c¶i, ®å ¨n, ®å dïng, l¬ng thùc, sóc vËt ®Òu ®em giÊu kÝn hÕt. Bao nhiªu ®êng s¸, cÇu cèng ®Òu ph¸ hÕt. Ngêi giµ, trÎ con, ®µn bµ con g¸i, ®Òu t×m n¬i ch¾c ch¾n mµ trèn hÕt. Trai tr¸ng th× ph¶i ë l¹i trong lµng, ph¶i cïng nhau tæ chøc ®éi tù vÖ ®Ó canh phßng trém cíp; çc lµng ph¶i gióp søc lÉn nhau.

Bao giê qu©n ®éi tíi gÇn lµng, trai tr¸ng sÏ tr¸nh ®i, chí ®Ó cho chóng b¾t phu. ChØ bao giê ViÖt Minh cã lÖnh gióp cho qu©n ®éi nµo th× d©n ta sÏ gióp qu©n ®éi Êy. 2 lµ - D©n ta ph¶i mau mau tæ chøc l¹i. N«ng d©n ph¶i vµo "N«ng d©n Cøu quèc héi". Thanh niªn ph¶i vµo "Thanh niªn Cøu quèc héi". Phô n÷ vµo "Phô n÷ Cøu quèc héi". TrÎ con vµo "Nhi ®ång Cøu quèc héi". C«ng nh©n vµo "C«ng nh©n Cøu quèc héi". Binh lÝnh vµo "Binh lÝnh Cøu quèc héi". Çc bËc phó hµo v¨n sÜ vµo "ViÖt Nam Cøu quèc héi". Nh÷ng héi Êy do ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh l·nh ®¹o. Ngêi cã tiÒn gióp tiÒn, kÎ cã søc gióp søc. §ång t©m hîp lùc. Mu«n ngêi mét lßng. Nh©n c¬ héi nµy mµ kh«i phôc l¹i Tæ quèc, mµ lµm cho ViÖt Nam hoµn toµn ®éc lËp. Hìi ®ång bµo! C¬ héi gi¶i phãng ®Õn råi, mau mau ®oµn kÕt l¹i!!! B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,

sè 113, ngµy 21-12-1941.


CHóC N¡M míi

Th¸ng ngµy thÊm tho¸t chãng nh thoi, N¨m cò qua råi, chóc n¨m míi: Chóc phe x©m lîc sÏ diÖt vong! Chóc phe d©n chñ sÏ th¾ng lîi; Chóc ®ång bµo ta ®oµn kÕt mau! Chóc ViÖt Minh ta cµng tÊn tíi! Chóc toµn quèc ta trong n¨m nµy, Cê ®á ng«i sao bay phÊt phíi! N¨m nµy lµ n¨m rÊt vÎ vang, Çch mÖnh thµnh c«ng kh¾p thÕ giíi.


sè 114, ngµy 1-1-1942.

N¡M MíI, c«ng viÖc míi

1. N¨m ngo¸i, trong thÕ giíi cã viÖc g× to lín? Nöa n¨m tríc, §øc vÉy vïng ë ¢u ch©u. Ph¸p mÊt níc cµng ngµy cµng nhôc nh·. Anh bÞ §øc ®¸nh thua liÓng xiÓng. Nöa n¨m sau, tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 11, §øc th¾ng Nga. §Çu th¸ng 12 tíi nay, §øc thua lu«n lu«n. Nga th¾ng m·i m·i. Anh còng b¾t ®Çu th¾ng §øc ë ch©u Phi. Tõ ngµy 8 th¸ng 12, NhËt ®¸nh nhau víi Anh, Mü vµ çc níc. Lóc nµy NhËt vÉn ®îc th¾ng thÕ. Tµu víi NhËt vÉn ®¸nh cß ca kh«ng th¾ng kh«ng b¹i. Çc níc bÞ §øc chiÕm nh Ph¸p, TiÖp, Hy L¹p, Nam T, Hµ Lan, v.v. d©n næi lªn chèng §øc lung tung. 2. N¨m ngo¸i ë níc ta cã viÖc g× to lín? T©y c¾t 70 v¹n c©y sè vu«ng1) ®Êt ta cho Xiªm vµ nhêng níc ta cho NhËt; thµnh thö d©n ta mét cæ ba trßng. Ngµy 13 th¸ng 1 n¨m ngo¸i, d©n sù vµ anh em binh lÝnh ë §« L¬ng khëi nghÜa ®¸nh T©y; (nèi theo hai cuéc khëi nghÜa ë B¾c S¬n vµ Nam Kú). C¶ n¨m su thuÕ nÆng nÒ, d©n sù cùc khæ h¬n mäi n¨m tríc. §oµn thÓ ViÖt Minh th× ph¸t triÓn to lín h¬n n¨m tríc. 3. N¨m nay t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong níc sÏ thÕ nµo? Ta cã thÓ quyÕt ®o¸n r»ng, Nga nhÊt ®Þnh th¾ng, §øc nhÊt ®Þnh b¹i. Anh - Mü sÏ ®îc, NhËt B¶n sÏ thua. §ã lµ mét dÞp

___________ 1) Cã thÓ b¸o in nhÇm con sè nµy.


rÊt tèt cho d©n ta khëi nghÜa ®¸nh ®uæi Ph¸p, NhËt, lµm cho Tæ quèc ta ®îc ®éc lËp, tù do. Nhng viÖc Êy kh«ng ph¶i dÔ dµng. Muèn ¨n qu¶ th× ph¶i trång c©y. Muèn tù do ®éc lËp th× ph¶i hy sinh tranh ®Êu. VËy ngay tõ ®©y, mçi çn bé, mçi mét héi viªn ViÖt Minh ®Òu ph¶i tuyªn truyÒn tæ chøc; ph¶i lµm cho çc Héi cøu quèc ngµy cµng m¹nh, lµm cho çc ®éi tù vÖ, çc ®éi du kÝch ngµy cµng nhiÒu. Toµn quèc ®ång bµo, bÊt kú giµ trÎ, g¸i trai, bÊt kú giµu nghÌo, quý tiÖn, ®Òu ph¶i vµo çc Héi cøu quèc. §oµn kÕt ®îc chÆt chÏ, gi¶i phãng sÏ thµnh c«ng. Hìi quèc d©n, mau ®oµn kÕt l¹i! B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,

sè 114, ngµy 1-1-1942.

10 §IÒU N£N

Mçi mét héi viªn ViÖt Minh: 1. Nªn gi÷ bÝ mËt cho Héi. 2. Nªn hÕt søc trung thµnh víi Héi. 3. Nªn tuyªn truyÒn môc ®Ých cña Héi. 4. Nªn ra søc t×m héi viªn míi. 5. Nªn ra søc lµm viÖc cho Héi. 6. Nªn nép héi phÝ cho ®óng kú. 7. Nªn gióp ®ì lÉn nhau. 8. Nªn g¾ng søc häc hµnh. 9. Nªn ®äc s¸ch b¸o cña Héi. 10. Nªn ñng hé b¸o cña Héi. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,

sè 116, ngµy 21-1-1942.


Ca ®éi tù vÖ

I

G¬m dao ta §em mµi ®i Mµi cho bÐn Mµi cho s¾c NhËt ta ®©m T©y ta chÆt.

II

S¾p hµng ra Xung phong lªn! Ngêi ta ®«ng. ChÝ ta bÒn ViÖc gi¶i phãng NhÊt ®Þnh nªn.

Çch h¸t: - Chia ngêi lµm 2 tæ, 4 c©u trªn, tæ A h¸t tríc, h¸t giäng cao (nÕu cã phô n÷ th× phô n÷ lµ tæ A); tæ B h¸t giäng thÊp theo sau. Nh÷ng ch÷ bÐn, s¾c, ®«ng, bÒn ph¶i h¸t dµi nh be - Ðn, sa - ¾c, ® - «ng, bª - Òn.

- Hai c©u sau cïng th× c¶ tæ ®Òu h¸t víi nhau. Ch÷ chÆt vµ nªn ph¶i h¸t rÊt m¹nh. VÝ dô: Tæ A h¸t: G¬m dao ta. Tæ B h¸t: G¬m dµo tµ. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,

sè 117, ngµy 1-2-1942.


N£N HäC Sö TA

D©n ta ph¶i biÕt sö ta, Cho têng gèc tÝch níc nhµ ViÖt Nam. 1. D©n ta ph¶i biÕt sö ta. Sö ta d¹y cho ta nh÷ng chuyÖn vÎ vang cña tæ tiªn ta. D©n téc ta lµ con Rång ch¸u Tiªn, cã nhiÒu ngêi tµi giái ®¸nh B¾c dÑp Nam, yªn d©n trÞ níc tiÕng ®Ó mu«n ®êi. 2. Tríc khi vua Gia Long b¸n níc ta cho T©y, níc ta vÉn lµ níc ®éc lËp. §êi nµo còng cã ngêi anh hïng mu cao vâ giái ®øng ra ®oµn kÕt nh©n d©n ®uæi giÆc cøu níc. §êi TrÇn, qu©n Nguyªn ®¸nh ®©u ®îc ®Êy, chiÕm níc Tµu vµ nöa ch©u ¢u, thÕ mµ ba lÇn bÞ «ng TrÇn Hng §¹o ®¸nh tan. B×nh d©n nh «ng Lª Lîi vµ «ng NguyÔn HuÖ ®· ®¸nh ®uæi qu©n Tµu lµm cho níc ta ®éc lËp. Ngêi giµ nh «ng Lý Thêng KiÖt qu¸ 70 tuæi mµ vÉn ®¸nh ®«ng dÑp b¾c, bao nhiªu lÇn ®uæi giÆc cøu d©n. ThiÕu niªn nh §æng Thiªn V¬ng cha ®Õn 10 tuæi mµ ®· ra tay cøu níc, cøu nßi. TrÇn Quèc To¶n míi 15, 16 tuæi ®· gióp «ng TrÇn Hng §¹o ®¸nh ph¸ giÆc Nguyªn. Phô n÷ th× cã bµ Trng, bµ TriÖu ra tay kh«i phôc giang san. Nh÷ng vÞ anh hïng Êy v× níc, v× d©n mµ lµm nªn sù nghiÖp kinh thiªn ®éng ®Þa. Nhê nh÷ng vÞ d©n téc anh hïng Êy mµ níc ta ®îc tù do, ®éc lËp, lõng lÉy ë ¸ §«ng. V× muèn giµnh lµm vua mµ Gia Long ®em níc ta b¸n cho T©y. ThÕ lµ giang san gÊm vãc tan t¸c tiªu ®iÒu; con L¹c ch¸u Hång ho¸ lµm tr©u ngùa.

Tõ ®ã ®Õn nay, biÕt bao nhiªu ngêi oanh liÖt ®øng lªn khëi nghÜa ®¸nh T©y nh «ng Phan §×nh Phïng, «ng Hoµng Hoa Th¸m, v©n v©n. 3. Sö ta d¹y cho ta bµi häc nµy: Lóc nµo d©n ta ®oµn kÕt mu«n ngêi nh mét th× níc ta ®éc lËp, tù do. Tr¸i l¹i lóc nµo d©n ta kh«ng ®oµn kÕt th× bÞ níc ngoµi x©m lÊn. VËy nay ta ph¶i biÕt ®oµn kÕt, ®oµn kÕt mau, ®oµn kÕt ch¾c ch¾n thªm lªn m·i díi ngän cê ViÖt Minh ®Ó ®¸nh ®uæi T©y - NhËt, kh«i phôc l¹i ®éc lËp, tù do1). B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,

sè 117, ngµy 1-2-1942.

___________ 1) Cuèi bµi nµy cã ghi thªm: "Võa míi xuÊt b¶n quyÓn "Sö níc ta" b»ng th¬. Hay l¾m, gi¸ mçi quyÓn 1 hµo ai muèn mua hái çn bé ®Þa ph¬ng".


LÞCH Sö N¦íC Ta27 ViÖt Minh tuyªn truyÒn Bé xuÊt b¶n, th¸ng 2-1942.

Theo b¶n in cña ViÖt Minh tuyªn truyÒn Bé.


LÞCH Sö N¦íC TA

D©n ta ph¶i biÕt sö ta, Cho têng gèc tÝch níc nhµ ViÖt Nam. KÓ n¨m h¬n bèn ngµn n¨m, Tæ tiªn rùc rì, anh em thuËn hoµ. Hång Bµng lµ tæ níc ta. Níc ta lóc Êy gäi lµ V¨n Lang. ThiÕu niªn ta rÊt vÎ vang, TrÎ con Phï §æng tiÕng vang mu«n ®êi. Tuæi tuy cha ®Õn chÝn mêi, Ra tay cøu níc dÑp loµi v« l¬ng. An D¬ng V¬ng thÕ Hïng V¬ng, Quèc danh ¢u L¹c cÇm quyÒn trÞ d©n. Níc Tµu cËy thÕ ®«ng ngêi, KÐo qu©n ¸p bøc gièng nßi ViÖt Nam, Qu©n Tµu nhiÒu kÎ tham lam. D©n ta h¸ dÔ chÞu lµm t«i ng¬i? Hai Bµ Trng cã ®¹i tµi, PhÊt cê khëi nghÜa giÕt ngêi tµ gian, Ra tay kh«i phôc giang san, TiÕng th¬m dµi t¹c ®¸ vµng níc ta. TØnh Thanh Ho¸ cã mét bµ, Tªn lµ TriÖu Èu tuæi võa ®«i m¬i,


Tµi n¨ng dòng c¶m h¬n ngêi, Khëi binh cøu níc mu«n ®êi lu ph¬ng. Phô n÷ ta ch¼ng tÇm thêng,

§¸nh §«ng, dÑp B¾c lµm g¬ng ®Ó ®êi,

KÓ gÇn s¸u tr¨m n¨m giêi,

Ta kh«ng ®oµn kÕt bÞ ngêi tÝnh th«n1*.

Anh hïng thay «ng Lý B«n,

Tµi kiªm v¨n vâ, søc h¬n mu«n ngêi,

§¸nh Tµu ®uæi s¹ch ra ngoµi.

LËp nªn TriÒu Lý s¸u m¬i n¨m liÒn.

V× Lý PhËt Tö ngu hÌn,

§Ó cho Tµu l¹i x©m quyÒn níc ta.

Th¬ng d©n cùc khæ xãt xa,

¤ng Mai H¾c §Õ ®øng ra ®¸nh Tµu,

V× d©n ®oµn kÕt cha s©u,

Cho nªn thÊt b¹i tríc sau mÊy lÇn.

Ng« QuyÒn quª ë §êng L©m,

Cøu d©n ra khái çt lÇm ngµn n¨m.

§Õn håi ThËp nhÞ sø qu©n2*

Bèn ph¬ng lo¹n l¹c, mu«n d©n c¬ hµn.

§éng Hoa L cã Tiªn Hoµng,

Næi lªn g©y dùng triÒu ®µng hä §inh.

Ra tµi kiÕn thiÕt kinh dinh,

§Õn vua PhÕ §Õ chØ kinh hai ®êi.

Lª §¹i Hµnh nèi lªn ng«i.

§¸nh tan qu©n Tèng, ®uæi lui Xiªm Thµnh.

___________ 1* TÝnh th«n lµ nuèt sèng. (Chó thÝch cã kÌm theo * lµ cña nguyªn b¶n). 2* 12 tíng næi lªn gi÷ 12 vïng.

V× con b¹o ngîc hoµnh hµnh,

Ra ®êi th× ®· tan tµnh nghiÖp v¬ng.

C«ng UÈn lµ kÎ phi thêng,

Dùng lªn nhµ Lý cÇm quyÒn níc ta.

Më mang v¨n ho¸ níc nhµ,

§¾p ®ª ®Ó gi÷ ruéng nhµ cho d©n.

Lý Thêng KiÖt lµ hiÒn thÇn,

§uæi qu©n nhµ Tèng, ph¸ qu©n Xiªm Thµnh.

Tuæi giµ phØ chÝ c«ng danh,

Mµ lßng yªu níc trung thµnh kh«ng phai.

Hä Lý truyÒn ®îc chÝn ®êi,

Hai tr¨m mêi s¸u n¨m giêi th× tan.

Nhµ TrÇn thèng trÞ giang san,

TrÞ yªn trong níc, ®¸nh tan ®Þch ngoµi,

Qu©n Nguyªn binh giái tíng tµi:

§¸nh ®©u ®îc ®Êy, d«ng dµi ¸, ¢u,

Tung hoµnh chiÕm nöa ¢u ch©u,

ChiÕm Cao Ly, lÊy níc Tµu bao la,

L¨m le muèn chiÕm níc ta,

N¨m m¬i v¹n lÝnh vît qua biªn thuú,

H¶i qu©n theo bÓ kÐo ®i,

Hai ®êng v©y kÝn B¾c Kú nh nen1)

D©n ta nµo cã chÞu hÌn,

§ång t©m, hîp lùc mÊy phen ®uæi Tµu.

¤ng TrÇn Hng §¹o cÇm ®Çu,

Dïng mu du kÝch ®¸nh Tµu tan hoang,

Mªnh m«ng mét gi¶i B¹ch §»ng,

___________ 1) Nen: Trong b¶n in lÇn thø hai söa thµnh nªm.


Ngh×n thu soi r¹ng gièng dßng quang vinh,

Hai lÇn ®¹i ph¸ Nguyªn binh,

Lµm cho Tµu ph¶i thÊt kinh rông rêi.

Quèc To¶n lµ trÎ cã tµi,

Míi mêi s¸u tuæi ra oai trËn tiÒn,

MÊy lÇn ®¸nh th¾ng qu©n Nguyªn,

§îc phong lµm tíng cÇm quyÒn binh nhung.

ThËt lµ mét ®Êng anh hïng,

TrÎ con Nam ViÖt nªn cïng noi theo.

§êi TrÇn v¨n giái vâ nhiÒu,

Ngoµi d©n thÞnh vîng, trong triÒu hiÒn minh.

Mêi hai ®êi ®îc hiÓn vinh,

§Õn TrÇn PhÕ §Õ níc m×nh suy vi.

Cha con nhµ Hå Quý Ly,

GiÕt vua tiÕm vÞ mét kú b¶y niªn.

T×nh h×nh trong níc kh«ng yªn,

Tµu qua x©m chiÕm gi÷ quyÒn mÊy l©u,

Bao nhiªu cña c¶i tr©n ch©u,

Chóng v¬ vÐt chë vÒ Tµu s¹ch tr¬n.

Lª Lîi khëi nghÜa Lam S¬n,

MÆc dÇu tíng Ýt binh ®¬n kh«ng nµn.

MÊy phen s«ng NhÞ nói Lam,

Thanh g¬m yªn ngùa B¾c, Nam ngang tµng.

K×a Tuý §éng nä Chi L¨ng,

§¸nh hai m¬i v¹n qu©n Minh tan tµnh.

Mêi n¨m sù nghiÖp hoµn thµnh,

Níc ta tho¸t khái çi vµnh nguy nan.

V× d©n h¨ng h¸i kÕt ®oµn,

Nªn kh«i phôc chãng giang san L¹c Hång.

Vua hiÒn cã Lª Th¸nh T«n,

Më mang bê câi ®· kh«n l¹i lµnh.

Tr¨m n¨m truyÒn ®Õn cung hoµng,

M¹c §¨ng Dung ®· hoµnh hµnh chiÕm ng«i

BÊy giê trong níc l«i th«i,

Lª Nam, M¹c B¾c r¹ch ®«i san hµ,

B¶y m¬i n¨m n¹n can qua1*

Cuèi ®êi mêi s¸u2* M¹c ®µ suy vi.

Tõ ®êi mêi s¸u2* trë ®i,

Vua Lª, Chóa TrÞnh chia v× kh¸ l©u3*

NguyÔn Nam, TrÞnh B¾c ®¸nh nhau,

ThÊy d©n cùc khæ mµ ®au ®ín lßng.

D©n gian cã kÎ anh hïng,

Anh em NguyÔn Nh¹c næi vïng T©y S¬n,

§ãng ®« ë ®Êt Quy Nh¬n,

§¸nh tan TrÞnh, NguyÔn, cøu d©n ®¶o huyÒn4*

Nhµ Lª còng bÞ mÊt quyÒn,

Ba tr¨m s¸u chôc n¨m truyÒn vÞ v¬ng.

NguyÔn HuÖ lµ kÎ phi thêng,

MÊy lÇn ®¸nh ®uæi giÆc Xiªm, giÆc Tµu,

¤ng ®µ chÝ c¶ mu cao,

D©n ta l¹i biÕt cïng nhau mét lßng.

Cho nªn Tµu dÉu lµm hung,

___________ 1* Can qua lµ chiÕn tranh. 2* ThÕ kû 16. 3* 216 n¨m. 4* Trao ngîc.


D©n ta vÉn gi÷ non s«ng níc nhµ.

Tíng T©y S¬n cã mét bµ,

Bïi lµ nguyªn hä, tªn lµ ThÞ Xu©n,

Tay bµ thèng ®èc ba qu©n,

§¸nh h¬n mÊy trËn, ®Þch nh©n liÖt lµ.

Gia Long l¹i dÊy can qua,

BÞ T©y S¬n ®uæi, ch¹y ra níc ngoµi.

Tù m×nh ®· ch¼ng cã tµi,

Nhê T©y qua cøu, tÝnh bµi gi¶i v©y.

Nay ta mÊt níc thÕ nµy,

Còng v× vua NguyÔn ríc T©y vµo nhµ,

Kh¸c g× câng r¾n c¾n gµ,

Ríc voi dÇy m¶, thiÖt lµ ngu si.

Tõ n¨m T©n Hîi trë ®i,

T©y ®µ g©y chuyÖn thÞ phi1* víi m×nh.

VËy mµ vua chóa triÒu ®×nh,

Kh kh cø tëng lµ m×nh kh«n ngoan.

Nay ta níc mÊt nhµ tan

Còng v× nh÷ng lò vua quan ngu hÌn.

N¨m Tù §øc thËp nhÊt niªn1),

Nam Kú ®· lät díi quyÒn giÆc T©y.

H¨m l¨m n¨m sau trËn nµy,

Trung Kú còng mÊt, B¾c Kú còng tan,

___________ 1* ThÞ phi lµ l«i th«i. 1) Tù §øc thËp nhÊt niªn lµ n¨m 1858. §ã lµ n¨m thùc d©n Ph¸p næ sóng

tÊn c«ng §µ N½ng, b¾t ®Çu cuéc chiÕn tranh x©m lîc níc ta. Trong phÇn

Nh÷ng n¨m quan träng, cã ghi "N¨m 1847... T©y b¾t ®Çu ®¸nh ta". ë ®©y,

t¸c gi¶ nãi ®Õn sù kiÖn hai chiÕn h¹m Ph¸p vµo vïng bÓ §µ N½ng ®·

ngang nhiªn b¾n ®¾m mÊy chiÕn thuyÒn ViÖt Nam.

Ngµn n¨m gÊm vãc giang san,

BÞ vua hä NguyÔn ®em hµng cho T©y!

Téi kia cµng ®¾p cµng ®Çy,

Sù t×nh cµng nghÜ cµng cay ®¾ng lßng.

Níc ta nhiÒu kÎ t«i trung,

TÊm lßng tiÕt nghÜa r¹ng cïng tuyÕt s¬ng.

Hoµng DiÖu víi NguyÔn Tri Ph¬ng,

Cïng thµnh cßn mÊt lµm g¬ng ®Ó ®êi.

Níc ta bÞ Ph¸p cíp råi,

Ngän cê khëi nghÜa nhiÒu n¬i lÉy lõng;

Trung Kú ®¶ng Phan §×nh Phïng

Ra tay ®¸nh Ph¸p, vÉy vïng mét ph¬ng.

MÊy n¨m ra søc CÇn V¬ng1*,

Bän «ng T¸n ThuËt næi ®êng Hng Yªn,

Giang san ®éc lËp mét miÒn,

¤ng Hoµng Hoa Th¸m ®Êt Yªn tung hoµnh.

Anh em khè ®á, khè xanh,

Mu khëi nghÜa t¹i Hµ thµnh n¨m xa,

TØnh Th¸i Nguyªn víi SÇm Na,

KÕ nhau khëi nghÜa rñi cha ®îc toµn.

K×a Yªn B¸i, nä NghÖ An

Hai lÇn khëi nghÜa tiÕng vang hoµn cÇu.

Nam Kú im lÆng ®· l©u,

N¨m kia khëi nghÜa ®¬ng ®Çu víi T©y.

B¾c S¬n ®ã, §« L¬ng ®©y!

KÐo cê khëi nghÜa, ®¸nh T©y b¹o tµn.

XÐt trong lÞch sö ViÖt Nam,

___________ 1* CÇn V¬ng lµ gióp vua Hµm Nghi ®¸nh T©y.


D©n ta vèn còng vÎ vang anh hïng.

NhiÒu phen ®¸nh b¾c dÑp ®«ng,

Oanh oanh liÖt liÖt con Rång ch¸u Tiªn.

Ngµy nay ®Õn nçi nghÌo hÌn,

V× ta chØ biÕt lo yªn mét m×nh.

§Ó ngêi ®Ì nÐn, xem khinh,

§Ó ngêi bãc lét ra t×nh t«i ng¬i!

B©y giê Ph¸p mÊt níc råi,

Kh«ng ®ñ søc, kh«ng ®ñ ngêi trÞ ta.

GiÆc NhËt B¶n th× míi qua,

Çi nÒn thèng trÞ cha ra mèi mµnh.

L¹i cïng Tµu, Mü, Hµ, Anh,

Kh¾p n¬i cã cuéc chiÕn tranh rÇy rµ.

Êy lµ nhÞp tèt cho ta,

Næi lªn kh«i phôc níc nhµ tæ t«ng.

Ngêi chóng Ýt, ngêi m×nh ®«ng

D©n ta chØ cèt ®ång lßng lµ nªn.

Hìi ai con ch¸u Rång Tiªn!

Mau mau ®oµn kÕt v÷ng bÒn cïng nhau.

BÊt kú nam n÷, nghÌo giµu,

BÊt kú giµ trÎ cïng nhau kÕt ®oµn.

Ngêi gióp søc, kÎ gióp tiÒn,

Cïng nhau giµnh lÊy chñ quyÒn cña ta.

Trªn v× níc, díi v× nhµ,

Êy lµ sù nghiÖp, Êy lµ c«ng danh.

Chóng ta cã héi ViÖt Minh

§ñ tµi l·nh ®¹o chóng m×nh ®Êu tranh

Mai sau sù nghiÖp hoµn thµnh

Râ tªn Nam ViÖt, r¹ng danh L¹c Hång

D©n ta xin nhí ch÷ ®ång:

§ång t×nh, ®ång søc, ®ång lßng, ®ång minh!

NH÷NG N¡M QUAN TRäNG1)

Tríc T©y lÞch N¨m 2879 Hång Bµng 111 Tµu lÊy níc ra lÇn ®Çu

Sau T©y lÞch

40 Hai Bµ Trng ®¸nh Tµu

248 Bµ TriÖu Èu khëi nghÜa

544 Vua Lý ®¸nh Tµu

603 Tµu lÊy níc ta.

939 Vua Ng« khëi nghÜa

968 §êi vua §inh (12 n¨m)

981 §êi vua TiÒn Lª (29 n¨m)

1010 §êi vua HËu Lý (215 n¨m)

1073 Lý Thêng KiÖt ®¸nh Tµu

1225 §êi vua TrÇn (175 n¨m)

1283 TrÇn Hng §¹o ®¸nh Tµu

1407 Tµu lÊy níc ta

1427 Vua Lª khëi nghÜa

___________ 1) In theo ®óng nguyªn b¶n.


1543 §êi vua HËu Lª (360 n¨m)

1545 Vua Lª Chóa TrÞnh

1771 §êi vua T©y S¬n (24 n¨m)

1789 Vua NguyÔn HuÖ ®¸nh Tµu

1794 Gia Long th«ng víi T©y 1847 T©y b¾t ®Çu ®¸nh níc ta 1862 Vua nhµ NguyÔn b¾t ®Çu hµng T©y 1889 ¤ng §Ò Th¸m khëi nghÜa 1893 ¤ng Phan §×nh Phïng khëi nghÜa 1916 Trung Kú khëi nghÜa 1917 Th¸i Nguyªn, SÇm Na khëi nghÜa 1930 Yªn B¸i, NghÖ An khëi nghÜa 1940 B¾c S¬n vµ §« L¬ng khëi nghÜa 1941 Nam Kú khëi nghÜa 1945 ViÖt Nam ®éc lËp1) Tµi liÖu gèc lu t¹i


___________ 1) N¨m 1945 lµ t¸c gi¶ ®o¸n tríc.

CA SîI CHØ

MÑ t«i lµ mét ®o¸ hoa, Th©n t«i trong s¹ch, t«i lµ çi b«ng. Xa t«i yÕu ít v« cïng, Ai vß còng ®øt, ai rung còng rêi. Khi t«i ®· thµnh chØ råi, Còng cßn yÕu l¾m, ¨n ngåi kh«ng ngon, M¹nh g× sîi chØ con con, Kh«n thiªng biÕt cã vu«ng trßn cho ch¨ng! Cµng dµi l¹i cµng máng manh, ThÕ gian ai sî chi anh chØ xoµng! Nhê t«i cã nhiÒu ®ång bang, Häp nhau sîi däc, sîi ngang rÊt nhiÒu. DÖt nªn tÊm v¶i mü miÒu, §· bÒn h¬n lôa, l¹i ®iÒu1* h¬n da §è ai bøt xÐ cho ra, §ã lµ lùc lîng, ®ã lµ vÎ vang.

* * *

Hìi ai con ch¸u Hång Bµng, Chóng ta ph¶i biÕt kÕt ®oµn mau mau. Yªu nhau xin nhí lêi nhau, ViÖt Minh héi Êy mau mau ph¶i vµo.


___________ 1* §iÒu, cã nghÜa lµ ®îc tiÕng.


HßN §¸

Hßn ®¸ to, Hßn ®¸ nÆng, ChØ mét ngêi, Nh¾c kh«ng ®Æng. Hßn ®¸ nÆng, Hßn ®¸ bÒn, ChØ Ýt ngêi, Nh¾c kh«ng lªn.

Hßn ®¸ to, Hßn ®¸ nÆng, NhiÒu ngêi nh¾c, Nh¾c lªn ®Æng.

BiÕt ®ång søc, BiÕt ®ång lßng, ViÖc g× khã, Lµm còng xong.

§¸nh NhËt, Ph¸p, Giµnh tù do, Lµ viÖc khã, Lµ viÖc to. NÕu chóng ta BiÕt ®ång lßng Th× viÖc ®ã QuyÕt thµnh c«ng.


sè 123, ngµy 21-4-1942.


TH¦íNG S¥N

Lôc nguyÖt nhÞ thËp tø, Thíng ®¸o thö s¬n lai. Cö ®Çu hång nhËt cËn, §èi ng¹n nhÊt chi mai.

Lòng DÎ, 1942 DÞch nghÜa

L£N NóI

Ngµy hai m¬i bèn th¸ng s¸u, Lªn ®Õn nói nµy. NgÈng ®Çu thÊy mÆt trêi ®á gÇn l¹i, Bê bªn kia cã mét nhµnh mai.

Lòng DÎ, 1942

DÞch th¬1)

L£N NóI

Hai m¬i t th¸ng s¸u, Lªn ngän nói nµy ch¬i. NgÈng ®Çu: mÆt trêi ®á, Bªn suèi mét nhµnh mai.

In trong: Th¬ ch÷ H¸n Hå ChÝ Minh, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1990, tr14.

Theo bµi in trong s¸ch Th¬ ch÷ H¸n Hå ChÝ Minh

___________ 1) B¶n dÞch th¬ cña Tè H÷u.


CON ÇO Vµ Tæ ONG

Tæ ong lñng l¼ng trªn cµnh, Trong ®Çy mËt nhéng, ngon lµnh l¾m thay! Ço giµ nhÌ nhÑ lªn c©y, §Þnh r»ng lÊy ®îc ¨n ngay cho dßn. Ong thÊy ço muèn cíp con, KÐo nhau xóm l¹i v©y trßn ço ta. Ch©m ®Çu, ch©m m¾t ço giµ, Ço giµ ®au qu¸ ph¶i sa xuèng råi.

* Ong kia yªu gièng, yªu nßi, §ång t©m, hîp lùc ®uæi loµi ço ®i. B©y giê ta thö so b×, Ong cßn ®oµn kÕt, huèng chi lµ ngêi! NhËt, T©y ¸p bøc gièng nßi, Ta nªn ®oµn kÕt ®Ó ®ßi tù do.


TÆNG THèNG CHÕ P£TANH

VËn mÖnh Lang Sa1) lóc ch¼ng lµnh, Pªtanh l·o tíng ho¸ h«i tanh, Cói ®Çu, quú gèi, hµng qu©n §øc, Trîn m¾t, nh¨n mµy, chöi níc Anh. B¸n níc l¹i cßn khoe cøu níc, ¤ danh mµ muèn ®îc th¬m danh. Giµ mµ nh chó, giµ thªm d¹i, TiÕng xÊu mu«n ®êi nhuèc sö xanh.


___________ 1) Níc Ph¸p.


NHãM LöA

Lóc leo lÐt b¾t ®Çu nhãm löa, BiÕt bao nhiªu lµ sù khã kh¨n? ChØ ®×u hiu mét m¶y giã xu©n, Còng lo sî löa khi t¾t mÊt. Nghi ngót khãi, mÆc dÇu thæi qu¹t, Che mét bªn l¹i t¹t mét bªn, Khi löa ®µ ch¾c ch¾n bÐn lªn, Th× ma giã, chi chi còng ch¸y. Ma lón phón, löa cµng nãng n¶y, Giã cµng cao, ngän löa cµng cao. Nói rõng ®Òu bÐn, ch¸y µo µo, Löa nung ®á, c¶ giêi s¸ng toÐ. ViÖc çch m¹ng còng lµ nh thÕ, Bíc ban ®Çu lµ bíc gian nan. Nµo ®Õ quèc, mËt th¸m, bän quan, §Òu lµ lò ra tay ph¸ ho¹i. Hë mét chót, tøc lµ thÊt b¹i, Sai mét ly lµ h¹i cho d©n. Song khi çch m¹ng ®· v÷ng ch©n, SÏ å ¹t lan trµn kh¾p xø,

SÏ vïn vôt nh toµ nói löa, SÏ rÇm rÇm nh ngän thuû trµo, SÏ kÐo theo tÊt c¶ ®ång bµo, SÏ ®Ì bÑp c¶ loµi lang sãi. Löa çch m¹ng s¸ng choang bê câi, ChiÕu l¸ cê ®éc lËp, tù do!



TÆNG TOµN QUYÒN §êCU

Non níc Rång Tiªn râ mÞt mï, Lîi quyÒn phã mÆc bè th»ng Cu. §èi d©n Nam ViÖt th× lªn mÆt, GÆp bän Phï Tang chØ ®éi khu!1) VÒ Ph¸p, kh«ng c¬m e chÕt ®ãi, ë ®©y, hót m¸u bÐo ni-nu. Còng nh thèng chÕ Pªtanh vËy, Chó cø cu cï ®îc m·i ru!


sè 134 ngµy 11-8-1942.

___________ 1) §éi khu: lµ ®éi ®Ýt, Phï Tang lµ NhËt.

CH¥I GI¡NG

GÆp tuÇn tr¨ng s¸ng, d¹o ch¬i gi¨ng, S½n nh¾n vµi c©u hái chÞ H»ng: "Non níc t¬i bêi sao vËy nhØ? Nh©n d©n cùc khæ biÕt hay ch¨ng? Khi nµo kÐo ®îc qu©n anh dòng, §Ó dÑp cho tµn bän nhè nh¨ng? Nam ViÖt bao giê th× gi¶i phãng Nãi cho nghe thö, hìi c« H»ng?".

* NguyÖt r»ng: "T«i kÝnh tr¶ lêi «ng: T«i ®· tõng soi kh¾p nói s«ng, Muèn biÕt tù do chÇy hay chãng, Th× xem tæ chøc kh¾p hay kh«ng. Níc nhµ giµnh l¹i nhê tµi s¾t, Sù nghiÖp lµm nªn bëi ch÷ ®ång. Tæ chøc, tuyªn truyÒn cµng réng r·i, Tøc lµ çch mÖnh chãng thµnh c«ng".



TRÎ CH¡N TR¢U

Trªn ®åi cá mäc xanh xanh, Mét ®µn cß ®Ëu ngoµi ghÒnh xa xa, Tr©u bß lò b¶y, lò ba, Ven ®åi chen chóc bôi giµ, cá non. Ch¨n tr©u mÊy trÎ con con, Cïng nhau xíng h¸t vÐo von trªn gß: "V× ai, ta ch¼ng Êm no? V× ai, ta ®· ph¶i lo c¬ hµn? V× ai, cha mÑ nghÌo nµn? V× ai, nhµ cöa, giang san tan tµnh? V× ai, ng¨n cÊm häc hµnh? V× ai, ta ph¶i chÞu vµnh dèt ng©y? - Êy lµ v× NhËt, v× T©y Ra tay v¬ vÐt, ®o¹ ®µy chóng ta; Lµm ta tan cöa, n¸t nhµ, TrÎ con vÊt v¶, ngêi giµ ®¾ng cay. - Cïng nhau ®¸nh ®uæi NhËt, T©y. Anh em ta míi cã ngµy vinh hoa. "Nhi ®ång cøu quèc" Héi ta, Êy lµ lùc lîng, Êy lµ cøu sinh.

Êy lµ bé phËn ViÖt Minh,

D©n m×nh kh¾c cøu d©n m×nh míi xong".

* * *

Ai nghe mµ ch¼ng ®éng lßng, Kh¸ th¬ng con trÎ môc ®ång ViÖt Nam.



BµI CA DU KÝCH

µo, µo, µo... µo, µo, µo... Giµ nµo, TrÎ nµo, LÝnh nµo, D©n nµo, §µn «ng nµo, §µn bµ nµo! KÎ cã sóng dïng sóng, KÎ cã dao dïng dao; KÎ cã cuèc dïng cuèc, Ngêi cã cµo dïng cµo, ThÊy T©y cø chÐm phøa, ThÊy NhËt cø chÆt nhµo. Chóng nhiÒu lµ mÊy v¹n, M×nh mÊy triÖu ®ång bµo. Chóng ®êng xa mái mÖt, M×nh "dÜ dËt ®·i lao". Lµm cho chóng mßn mái, Lµm cho chóng tiªu hao.

Chóng nhÊt ®Þnh thÊt b¹i M×nh søc cµng dåi dµo. µo, µo, µo... µo, µo, µo... Du kÝch ngµy cµng m¹nh, Du kÝch ngµy cµng cao. µo, µo, µo... µo, µo, µo...

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1970, tr. 42-43.

N¨m 1942 Theo bµi in trong s¸ch Hå ChÝ Minh, Th¬

!Invalid Character Setting Hå chÝ minh toµn tËp !Invalid Character Setting

CHIÕN THUËT DU KÝCH28

QuyÓn II

ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942

Theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n


I

MôC §ÝCH CñA CHIÕN THUËT DU KÝCH

Môc ®Ých cña chiÕn thuËt du kÝch gi¶i thÝch theo ý nghÜa s©u réng cña nã lµ cèt ®Ó hoµn toµn tiªu diÖt ®Þch nh©n, giµnh quyÒn ®éc lËp cho d©n téc, xø së, nhng ta gi¶i thÝch theo ý nghÜa thÊp h¬n, eo hÑp h¬n, th× nã cèt ®Ó: 1- Kh¸m ph¸ sù bè trÝ c«ng binh cña bªn ®Þch, ®«i khi biÕt c¶ mu m« cña bªn ®Þch n÷a. 2- Cíp ®o¹t khÝ giíi, ®¹n dîc, l¬ng thùc, thuèc men, v.v. bªn ®Þch do hËu ph¬ng vËn t¶i ®Õn. 3- Khiªn chÕ1) ®Þch nh©n vµ dô ®Þch nh©n ®i s©u vµo n¬i qu©n ta ®· ®Þnh. 4- §èt vµ ph¸ huû çc khu khÝ giíi, ®¹n dîc, nguyªn liÖu, binh c«ng xëng vµ çc thø phßng thñ cña bªn ®Þch. 5- Ph¸ ho¹i çc ®êng giao th«ng vËn t¶i, çc bãp g¸c, çc ®iÕm canh, v.v.. 6- Dïng mçi to¸n qu©n nhá ®¸nh óp hoÆc ®¸nh ®éi qu©n lín cña bªn ®Þch. 7- MÆc dÇu ®Êt ®ai cña ta ®· bÞ ®Þch nh©n chiÕm gi÷ tõ l©u, nhng ta chí bi quan, nhê cã tinh thÇn c.m2) chiÕn ®Êu v« ®Þch, sÏ ®¸nh th¾ng ®Þch nh©n, sÏ ®¸nh ®uæi qu©n ®Þch ra khái bê câi. 8- Dïng ph¬ng ph¸p ®¸nh óp, mai phôc, hoÆc ®¸nh chíp nho¸ng thiÖt mau lµm cho qu©n ®Þch ho¶ng khiÕp, dao ®éng, lµm cho qu©n ta chiÕn th¾ng qu©n ®Þch mét çch dÔ dµng.

___________ 1) KiÒm chÕ. 2) Çch m¹ng.


II

Sù CHIÕN §ÊU CñA §éI DU KÝCH

A. Nguyªn t¾c chiÕn ®Êu 1. Tr¸nh ®¸nh n¬i "kiªn cè" NÕu nh ®Þch nh©n ®ãng cæng thµnh hoÆc ®ån tr¹i ®Ó tù vÖ, hoÆc ®ãng chiÕm n¬i hiÓm yÕu chèng l¹i, th× trõ khi chóng ta cã ®ñ ®iÒu kiÖn chiÕn th¾ng ra, rÊt kh«ng nªn tiÕn c«ng bªn ®Þch. V× tiÕn c«ng nh vËy mÊt nhiÒu ngµy giê, sù thiÖt h¹i cña ta nhÊt ®Þnh nhiÒu h¬n bªn ®Þch. V¶ l¹i trong çc cuéc chiÕn tranh du kÝch, ph¸o binh cña ta cha cã ®Çy ®ñ, hoÆc cha cã n÷a lµ kh¸c, nh vËy cø cè ®¸nh liÒu chØ tæ tiªu hao lùc lîng cña m×nh th«i, v¶ l¹i, cÇn chó ý lµ kh«ng dÔ dµng bèn mÆt bao v©y ®Þch nh©n. VÊn ®Ò nµy cÇn suy xÐt cho kü, b»ng kh«ng th× ph¹m ph¶i téi "®¸nh liÒu", hy sinh v« Ých. §Êy lµ mét viÖc rÊt quan träng mµ qu©n du kÝch ph¶i lu«n lu«n chó ý. 2. Kh«ng ®¸nh nh÷ng trËn gay g¾t khã kh¨n Kh«ng nªn ®¸nh nh÷ng trËn mµ ta kh«ng ch¾c ch¾n th¾ng lîi mêi m¬i. V× nÕu nh ta tiªu diÖt ®îc ®Þch nh©n mét ngh×n, ta mÊt 8 tr¨m, nh vËy tøc kh«ng ®¸ng kÓ. V× sù bæ sung ngêi vµ ®¹n dîc cña ta hÕt søc khã kh¨n, nÕu nh ®¸nh ®îc vµi trËn mµ ta hao tæn qu©n lÝnh vµ ®¹n dîc nhiÒu, sù th¾ng lîi kh«ng ®ñ bï vµo chç thiÖt h¹i, ®Êy tøc lµ ta thÊt b¹i. Ta mÊt mét ®îc mêi, ®îc tr¨m ngh×n nh thÕ míi gäi lµ th¾ng lîi. 3. Kh«ng râ ®Þch t×nh, kh«ng ®¸nh Qu©n ta ®ãng ë mét n¬i, ®ét nhiªn thÊy qu©n ®Þch tíi, nÕu

kh«ng râ qu©n ®Þch cã bao nhiªu ngêi, ë ®©u tíi th× kh«ng ®îc ®¸nh, ph¶i mau mau rót ngay ®i n¬i kh¸c, ®i xa n¬i ®ã chõng 2, 3 chôc c©y sè g× ®ã ... NÕu ®Þch nh©n ®Õn gÇn qu¸ råi, kh«ng thÓ tr¸nh khái sù xung ®ét n÷a, th× tèt h¬n lµ ph¸i mét Ýt qu©n mai phôc chèng l¹i ®Ó che chë cho ®¹i ®éi rót lui. V× qu©n ®Þch tíi tiÕn c«ng ta nhÊt ®Þnh binh lùc m¹nh h¬n vµ cã kÕ ho¹ch ®êng hoµng, ta chí m¾c mu. §Þch m¹nh, ta tho¸i, nh thÕ cã lîi cho ta. NÕu ®Þch nh©n yÕu thÕ mµ ta tho¸i, ch¼ng qua chØ lµm cho qu©n sÜ mái mÖt mét Ýt th«i, ta quay l¹i ®¸nh chóng còng cha muén. 4. Liªn hiÖp d©n chóng ®Ó phong to¶ vµ ®¸nh óp ®Þch qu©n Khi ®Þch nh©n bña v©y ta, chóng ta cÇn ph¶i liªn l¹c víi d©n chóng çc n¬i, thùc hµnh ®o¹n tuyÖt1) çc ng¶ ®êng giao th«ng cña bªn ®Þch, lµm cho ®Þch nh©n kh«ng biÕt qu©n ta ®· tíi gÇn s¸t, lîi dông lóc ban ®ªm hay tê mê s¸ng, ®¸nh lui ®Þch qu©n. HoÆc liªn l¹c d©n chóng, ®éi tù vÖ çc n¬i chõng 1, 2 tr¨m ngêi hay 3, 4 tr¨m ngêi chia lµm nhiÒu to¸n (nÕu Ýt 3, 4 chôc còng ®îc) cÇm cê C.M2) ®Õn chiÕm çc ngän nói, çc lµng, çc chî, råi dïng thanh la, trèng, gi¸o m¸c, sóng kÝp ho¶ mai, kÌn, ph¸o, v.v., khua chu«ng, gâ mâ, gµo thÐt Çm Ü, lµm vang déi kh¾p çc ngän nói, çc lµng..., lµm cho qu©n ®Þch hçn lo¹n vµ sî h·i, hay c¶ ngµy lÉn ®ªm b¾n sóng kh¾p bèn bªn, lµm cho qu©n ®Þch ho¶ng sî, tinh thÇn mái mÖt, råi sau ®ã, xuÊt kú bÊt ý dïng chñ lùc qu©n ®¸nh thèc vµo bªn sên ®Æng tiªu diÖt qu©n ®Þch. 5. Çch ®¸nh óp cña ®éi du kÝch Trong cuéc chiÕn tranh, cã gi¸ trÞ nhÊt vµ lµm cho bªn ®Þch ®au ®ín nhÊt lµ çch ®¸nh óp. V« luËn ë çch ®Þch nh©n gÇn hay xa, nhÊt lµ lóc ®Þch nh©n ë çch ta kho¶ng chõng 2, 3 chôc c©y sè ch¼ng h¹n, sù canh phßng nhÊt ®Þnh s¬ hë. Lóc bÊy giê, ta cã thÓ ®em mét ®éi qu©n nhá lîi dông ®ªm tèi, ®eo x¸ch nhÑ nhµng ®i thËt mau chãng, mét ®ªm hay mét ngµy tíi

___________ 1) C¾t ®øt. 2) Çch m¹ng.


n¬i ®ã, xuÊt kú bÊt ý ®¸nh óp thËt mau ®Æng tiªu diÖt ®Þch qu©n, ®¸nh nh thÕ rÊt cã lîi. 6. Tr¸nh chç r¾n, n¾n chç mÒm Qu©n ®Þch tíi ®¸nh ta, ta kh«ng nªn khai chiÕn víi chóng, tèt h¬n hÕt lµ dïng ph¬ng ph¸p ®i vßng quanh, ®i sang phÝa kh«ng cã qu©n ®Þch ®ãng gi÷. Nªn t×m nh÷ng con ®êng t¾t hÎo l¸nh mµ ®i, lµm cho ®Þch nh©n kh«ng biÕt lèi nµo mµ ®uæi ®îc, ®ång thêi ®i ®Õn ®©u, ph¶i dïng ®ñ ph¬ng ph¸p liªn l¹c víi d©n chóng, ®Ó quÇn chóng lµm nh÷ng viÖc trinh th¸m ë hËu ph¬ng qu©n ta ®i qua ®Ó khái bÞ qu©n ®Þch ®»ng tríc, ®»ng sau v©y ®¸nh qu©n ta. NÕu nh cã ®Þch nh©n ®uæi theo r¸o riÕt, tríc m¾t l¹i bÞ ng¨n c¶n (nh s«ng ngßi hay lµ to¸n qu©n ®Þch ®uæi theo ta m¹nh), v× muèn tho¸t khái sù nguy hiÓm, cã thÓ ph¸i mét bé ®éi nhá ®i çch xa ®Þch qu©n chõng ®é mét c©y sè ch¼ng h¹n, ®i th¼ng lªn ®êng çi ®Ó bªn ®Þch thÊy thÕ ®uæi theo. Lóc b©y giê, qu©n chñ lùc ta theo con ®êng t¾t ch¹y trèn; hoÆc chê khi ®¹i ®éi qu©n ®Þch ®i qua, ta ®¸nh thäc ngay vµo gi÷a lµm quÊy nhiÔu hËu ph¬ng qu©n ®Þch, råi t×m çch ®¸nh óp chóng; hoÆc ph¸i mét bé ®éi nhá cïng víi ®éi tù vÖ d©n chóng ®êng hoµng kÐo ®i lµm cho ®Þch nh©n ®uæi theo. Lóc ®ã, qu©n chñ lùc ta nóp ë trong bôi ®¸nh ra, tríc sau cïng ®¸nh, bao v©y bèn bªn, ®¸nh cho qu©n ®Þch tan tµnh. 7. ChØ ph¬ng ®«ng, ®¸nh ph¬ng t©y (Thanh ®«ng, kÝch t©y) Lîi dông sù hçn hîp cña d©n vµ qu©n ®éi, cè ý hîp thµnh nh÷ng ®éi qu©n thËt lín, råi dïng mu nµy kÕ kh¸c phao truyÒn sÏ ®¸nh vµo mÆt nµy mÆt nä, cè ý ®Æt ra gi¶o ng«n. Lóc ®ã, míi huy ®éng ®éi qu©n chñ lùc ®i sang mét bªn, hµnh ®éng cùc kú bÝ mËt, xuÊt kú bÊt ý ®¸nh óp mét trËn. HoÆc gi¶ qu©n ta muèn ®¸nh mét n¬i nµo ®ã, kh«ng nªn sõng s÷ng kÐo tíi, gi¶ vê ®i sang mét phÝa kh¸c, råi ®i ®îc nöa ®êng, quay trë l¹i thËt mau, dïng ph¬ng ph¸p nhanh nh c¾t ®¸nh mét trËn ®Æng tiªu diÖt qu©n ®Þch. 8. Çch ®¸nh mai phôc

NÕu nh ®Þch nh©n sõng s÷ng kÐo tíi, chóng ta kiÕm nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh hiÓm trë, råi phôc binh ë ®ã tíi khi ®Þch nh©n ®i qua, ®¸nh cho mét trËn kÞch liÖt, tiªu diÖt ®Þch qu©n. 9. Çch ®¸nh lÐn ngang ®êng Khi do th¸m biÕt r»ng ®Þch nh©n thÕ nµo còng ®i qua n¬i Êy, thêi ph¸i mét bé ®éi nhá gåm cã nh÷ng tay thiÖn x¹ Èn nóp ë bªn nói cao, hay bªn vÖ ®êng hiÓm yÕu, hay nóp trong bôi c©y rËm r¹p, chê tíi khi bé phËn träng yÕu bªn ®Þch ®i qua, th× l¨n ®¸ b¾n sóng xuèng, nh»m vµo nh÷ng viªn quan chØ huy qu©n ®Þch mµ b¾n. B. Çch ®èi phã víi ®Þch nh©n u thÕ 1. §Þch tiÕn, ta tho¸i NÕu nh binh lùc bªn ®Þch yÕu h¬n ta, th× kh«ng d¸m tiÕn ®¸nh ta. Bëi vËy, khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh ta, ta cã thÓ ®o¸n tríc lµ qu©n ®Þch h¬n ta. Muèn chiÕm ®Þa vÞ chñ ®éng, cã chuÈn bÞ, cã kÕ ho¹ch s½n sµng, th× ta nªn tr¸nh sù xung ®ét víi chóng. Ph¶i kÐo ®i tríc khi qu©n ®Þch kÐo tíi. NÕu nh ®Õn nöa ®êng gÆp qu©n ®Þch, kh«ng râ ®Þch t×nh hoÆc biÕt tríc lµ ®Þch nh©n h¬n ta, th× kh«ng cßn do dù g× n÷a, g×n gi÷ cho khÐo, råi th¸o lui mau chãng. Khi ta tho¸i lui, chí nªn ®i ®êng çi kÐo ch¹y th¼ng mét m¹ch, ®Ó ®Þch qu©n cø theo ®uæi ®Õn cïng, cÇn ph¶i ®i vßng quanh gÇn ®Êy; qu©n ®Þch ë trªn nói, ta tho¸i xuèng nói; qu©n ®Þch ë ch©n nói, ta leo lªn ®Ønh nói; qu©n ®Þch ë gi÷a, ta ®i sang hai bªn; qu©n ®Þch ë bªn t¶ ng¹n s«ng, ta tho¸i ®i qua h÷u ng¹n, qu©n ®Þch ë h÷u ng¹n, ta tho¸i sang t¶ ng¹n. Khi tho¸i lui ë ng· ba ®êng, con ®êng mµ chóng ta kh«ng ®i, th× cè ý ®¸nh r¬i Ýt ®å ®¹c hay ph¸i mét bé ®éi nhá ®i qua ®ã dÉm thµnh nh÷ng lèi ch©n, hoÆc d¸n biÓu ng÷, khÈu hiÖu, cßn nh ®êng lèi mµ ta ®i, hÕt søc cÈn thËn, ®õng ®Ó cã vÕt tÝch g× tá ra lµ ta ®i qua con ®êng ®ã, lµm cho ®Þch nh©n lÇm ®êng, ®uæi theo mét çch v« Ých. Lóc bÊy giê, tèt h¬n hÕt lµ ta ph¸i mét Ýt qu©n chia nhau tho¸i lui theo çc ng¶ ®êng, lµm cho ®Þch nh©n kh«ng biÕt ®êng nµo mµ ®uæi. Cßn ®¹i bé phËn qu©n ta cßn ë l¹i ®Êy,


®em hÕt quÇn ¸o, binh phôc vµ vâ khÝ ch«n cÊt kü cµng, råi ho¸ trang gi¶ lµm nh÷ng kÎ l¸i bu«n, thµy bãi ®i çc ng¶ ®êng phao truyÒn tin nh¶m, hoÆc ®i trinh th¸m ®Þch qu©n, xem cã bao nhiªu ngêi vµ ®Þnh lµm g×. HoÆc khi qu©n ®Þch c¾m tr¹i, th× ®i th¸m thÝnh biÕt chç ®ãng qu©n cña chóng, hay nh÷ng con ®êng cã qu©n ®Þch canh phßng, thêi mau vÒ b¸o qu©n ta. Gi¶ thö qu©n ®Þch hái qu©n ta tho¸i ng¶ nµo, ®êng nµo, th× ®«ng nãi t©y, t©y nãi ®«ng, cã Ýt xÝt nhiÒu, cã nhiÒu nãi Ýt, vµ phao truyÒn tin nh¶m, ®îi khi qu©n ta kÐo vÒ tiÕn c«ng, lóc bÊy giê, ¨n bËn quÇn ¸o cò vµo vµ ®eo khÝ giíi s½n sµng, dù bÞ hëng øng qu©n ta ®¸nh cho qu©n ®Þch tan tµnh, kh«ng ®êng ch¹y trèn. 2. §Þch tho¸i, ta tiÕn Qu©n ®Þch tho¸i lui, ta nªn thõa c¬ tiÕn diÖt v× lóc bÊy giê ®Þch nh©n tÊt nhiªn cã sù thay ®æi vÒ mÆt hµnh ®éng qu©n sù, cho nªn cã kÕ ho¹ch tho¸i lui. §· theo kÕ ho¹ch tho¸i lui, th× kh«ng cã ý muèn cïng ta quyÕt chiÕn n÷a. NÕu ta ®¸nh vµo ®»ng sau qu©n ®Þch, ®éi ®i sau cïng che chë bªn ®Þch, nhÊt ®Þnh sÏ kh«ng quyÕt t©m ®¸nh nhau víi ta, cßn ®éi qu©n ®Þch ®i tríc v× ph¶i theo kÕ ho¹ch cña chóng nªn rÊt khã quay trë l¹i ®¸nh nhau víi ta. Nh ë nh÷ng n¬i rõng nói hiÓm trë, ®êng nói quanh co, s«ng ngßi uèn khóc, cÇu cèng thËt nhiÒu, nÕu cã quay ®Çu trë l¹i ®îc n÷a, ®éi qu©n ®i sau ®· bÞ qu©n ta tiªu diÖt råi, vâ khÝ còng ®· bÞ bãc lét hÕt råi. Lóc bÊy giê ta ph¶i kiÕm çch ph¸ ho¹i cÇu cèng, c¾t ®øt gi©y thÐp, v.v., tèt h¬n lµ ®îi mét bé ®éi lín bªn ®Þch ®· rót lui råi, cßn l¹i mét Ýt bé ®éi hËu vÖ sau cïng chèng cù víi qu©n ta, th× ta ph¶i chiÕm hÕt ®êng lèi tho¸i lui cña chóng, lµm cho ®Þch nh©n muèn tho¸t còng kh«ng ®îc, muèn cøu còng kh«ng xong. Nhng lóc bÊy giê, tr¸ch nhiÖm d©n chóng rÊt nÆng nÒ lµ ph¶i do th¸m cho râ ®êng lèi vµ ph¬ng híng tho¸i lui bªn ®Þch, xem cã phôc binh kh«ng, cã khi ®Þch qu©n gi¶ vê tho¸i, råi hai çnh qu©n tho¸i lui quay l¹i bao v©y qu©n ta, th× d©n chóng ph¶i lËp tøc b¸o ço cho qu©n ®éi ngay ®Ó cho qu©n ®éi ta yªn t©m theo ®uæi truy ®¸nh qu©n ®Þch.

3. §Þch nghØ, ta quÊy Qu©n ®Þch míi tíi vïng ta, ®Þa thÕ kh«ng th¹o, ng«n ng÷ kh¸c nhau, chç nµo còng cã tiÕng sóng, nhÊt ®Þnh lu«n lu«n canh phßng nghiªm ngÆt, kh«ng dµnh mét phót nghØ ng¬i. Bëi vËy, mét lµ, v× tinh thÇn còng nh x¸c thÞt hÕt søc khæ së, ®Þch qu©n dï gan gãc, liÒu lÜnh ®Õn mÊy ®i n÷a còng ph¶i lung lay vµ mái mÖt. §îi khi qu©n ®Þch tinh thÇn dao ®éng, th©n thÓ mái mÖt råi, lóc bÊy giê, qu©n ta hîp víi d©n chóng ®¸nh thèc vµo qu©n ®Þch, nhÊt ®Þnh sÏ th¾ng lîi. 4. §o¹n tuyÖt giao th«ng1) Gi©y thÐp nãi2) hay gi©y thÐp tõ chç nµy qua chç kh¸c cÇn ph¶i kiÕm çch c¾t ®øt ®i, ®êng lèi, thuyÒn bÌ, xe cé cÇn ph¶i ph¸ ph¸ch ®i hoÆc chiÕm lÊy. Cßn nh viÖc b¾t lÝnh giao th«ng bªn ®Þch còng rÊt cÇn, lµm cho bªn ®Þch kh«ng thÓ liªn l¹c ®îc víi nhau vµ kh«ng tiÕp tÕ ®îc. C. Çch xö trÝ víi ®Þch nh©n yÕu thÕ Trong cuéc chiÕn tranh gay g¾t víi qu©n thï ®Ó giµnh nÒn ®éc lËp cho Tæ quèc, ®Þch nh©n sÏ dïng ®ñ mäi thñ ®o¹n cùc d· man ®Ó ®èi phã l¹i víi chóng ta. Muèn ®¹t tíi nhiÖm vô cña ®éi qu©n du kÝch lµ tiªu diÖt søc phÊn ®Êu cña ®Þch, lµm phÊn khëi tinh thÇn anh dòng cña d©n chóng, ®èi víi ®Þch nh©n yÕu thÕ, cè nhiªn lµ kh«ng ngÇn ng¹i g× n÷a, ph¶i liªn l¹c d©n chóng ë ®ã bao v©y ®Þch nh©n, ®¸nh cho tiªu tan ®Æng tiªu diÖt chóng. D. Lµm thÕ nµo c«ng kÝch ®Þch nh©n 1. §¸nh lÐn Thõa lóc ®ªm tèi, trêi rÐt nh c¾t, tuyÕt xuèng ®Çy ®ång, ma sa b·o t¸p, s¬ng mï phñ kÝn non s«ng, sù canh phßng cña qu©n ®Þch s¬ sµi, hoÆc ®Þch nh©n míi ®Õn c¾m tr¹i l¹ c¶nh l¹ ngêi, ta ®¸nh thèc vµo mét çch mau chãng, thÕ nµo còng th¾ng lîi. Cæ nh©n cã c©u: "xuÊt kú bÊt ý, c«ng kú bÊt

___________ 1) C¾t ®øt liªn l¹c. 2) Gi©y thÐp nãi: gi©y ®iÖn tho¹i.


bÞ" (Thõa lóc ®Þch nh©n hí hªnh, ®¸nh chç ®Þch nh©n kh«ng ®Ò phßng). Khi ®¸nh lÐn, ®iÒu ®éng ®¹i bé ®éi nh»m ®¸nh vµo n¬i träng yÕu bªn ®Þch mét çch m·nh liÖt, cßn mét bé ®éi kh¸c th× ®¸nh vµo bªn sên, còng cã khi dïng toµn lùc c«ng kÝch vµo mét n¬i hoÆc chia lµm nhiÒu to¸n, chia nhau tiÕn ®¸nh kh¾p mäi n¬i cïng mét lóc. Nhng cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch chu ®¸o ®Ó tr¸nh khái bé ®éi m×nh hçn lo¹n hay lÇm lÉn nhau. Bëi vËy, tríc khi cha thùc hµnh ®¸nh lÐn, cÇn ph¶i ®Æt ra tÝn hiÖu hay dÊu hiÖu. C«ng viÖc ®¸nh óp cÇn ph¶i im h¬i lÆng tiÕng, kh«ng nªn x«n xao, trß chuyÖn Çm ü, b¾n sóng lung tung. Khi cha ®Õn gÇn ®îc ®Þch nh©n hay cha cã dÞp tèt, kh«ng nªn v× nghe thÊy tiÕng sóng bªn ®Þch b¾n, råi lµ còng b¾n lung tung tr¶ l¹i. ChØ cã khi nµo cã dÞp tèt hay ®· lät ®îc vµo trong vßng ®Êt ®ai bªn ®Þch råi, míi cã thÓ h« ho¸n tiÕn c«ng ®îc. Nªn kÞch liÖt tiÕn c«ng vµo tríc mÆt, bªn sên; tríc khi ®Õn n¬i ta ®Þnh chiÕm, nÕu xÐt ra kh«ng thÓ nµo tr¸nh xung ®ét, th× ph¶i quyÕt t©m c«ng kÝch thËt mau chãng lµm cho ®Þch nh©n chuÈn bÞ kh«ng kÞp. NÕu biÕt tríc r»ng ®Þch nh©n cã chuÈn bÞ chu ®¸o, th× cÇn ph¶i thËn träng. Lóc ®i ®¸nh lÐn, ®· ®Õn tríc hËu ph¬ng qu©n ®Þch råi, kh«ng nªn lµm lì c¬ héi, ph¶i nç lùc do th¸m cho biÕt kho sóng ®¹n, l¬ng thùc ... bªn ®Þch, råi kiÕm ®ñ mäi çch thiªu ®èt ®i, dïng m×n, thuèc næ ph¸ ho¹i ph¸o ®µi, bãp g¸c vµ çc thø kiÕn tróc bªn ®Þch ®i. C«ng viÖc nµy cÇn ph¶i liªn l¹c mËt thiÕt víi d©n chóng míi cã thÓ ®¹t ®îc môc ®Ých. Khi c«ng kÝch ®· ®¹t tíi môc ®Ých råi, ph¶i nhanh chãng rót lui. Lóc trë vÒ, cÇn ph¶i kiÕm con ®êng t¾t mµ ®i tíi mét qu·ng ®êng kh¸ xa nµo ®ã, råi sÏ quay trë l¹i n¬i m×nh ®Þnh tËp hîp, lµm cho ®Þch qu©n kh«ng tµi nµo th¸m thÝnh ®îc tung tÝch cña qu©n ta. 2. §¸nh mai phôc CÇn ph¶i do th¸m biÕt tríc con ®êng mµ ®Þch qu©n sÏ ®i qua, ph¸i qu©n ra mai phôc ë hai bªn vÖ ®êng, nóp ë qu·ng

®êng hµnh qu©n khã kh¨n nhÊt (nh trÌo ®Ìo, qua s«ng), ®îi khi çi ®Ých mµ ta cÇn ®¸nh nhÊt tíi n¬i (vÝ dô: chØ huy quan cao cÊp, ph¸o binh, hµnh lý, xe cé vËn t¶i, v.v.) th× ta cïng nhau nh»m b¾n kÞch liÖt. Cã mÊy ®iÒu cèt yÕu vÒ çch phôc binh nh díi: a- Çch thøc phôc binh v« luËn theo kiÓu ®¹i quy m« hay tiÓu quy m«, cÇn chän nh÷ng n¬i hiÓm yÕu qu©n ®Þch ®i qua rÊt khã kh¨n vµ nh÷ng qu·ng ®êng hÎm, v.v., l¹i cßn ph¶i tÝnh tíi chç qu©n ta cã thÓ lÈn ®i mau chãng v« cïng. b- Nh»m b¾n ph¸o binh, kþ binh hay quan chØ huy, cÇn ph¶i t×m chç nµo Èn nóp ®Ó b¾n, vÝ nh: hang ë gÇn ®êng, bôi c©y, nhµ, nh÷ng m« ®Êt cao bªn kia s«ng ch¼ng h¹n. c- §èi víi ®éi ph¸o thñ, ®éi vËn t¶i bªn ®Þch, cÇn mai phôc ë trong rõng rËm, qu·ng ®êng nhá hÑp trªn dèc, hay nóp ë nhµ d©n chóng. d- §èi víi ®éi qu©n nhá vµ ®éi trinh th¸m bªn ®Þch, cã thÓ nóp ë ngay hai bªn vÖ ®êng còng ®îc. e- Khi mai phôc, cÇn ph¶i nóp cho thËt kÝn vµ hÕt søc yªn lÆng, v« luËn ngµy ®ªm tuyÖt ®èi kh«ng ®îc nãi chuyÖn ®Ó ®Þch nh©n khái biÕt chç nóp cña ta. V¹n nhÊt ®Þch nh©n ®· biÕt ta råi, th× ph¶i lËp tøc kÐo ®i ngay hay thay ngay chç nóp. g- Khi mai phôc, muèn ph¸t ®éng th× ®îi tíi khi ®Þch nh©n ®· ®i qu¸ giµ nöa råi, cã khi çi ®Ých mµ ta ®Þnh b¾n (nh viªn quan chØ huy) hoÆc lóc qu©n ®Þch ®i qua ®· ®Õn gi÷a s«ng, khi nghØ ng¬i, c¾m tr¹i, ¨n c¬m ch¼ng h¹n, thùc tÕ mai phôc mét çch ®¹i quy m« th× nªn chia lµm mÊy n¬i: tríc, gi÷a vµ sau, råi cïng nhau ph¸t ®éng lµm cho qu©n ®Þch bÞ ®¸nh b»ng mu, lµm cho chóng ®¹i b¹i. 3. §¸nh óp ban ®ªm Xem thÕ qu©n ®Þch h¬n ta vÒ lùc lîng vµ binh khÝ mµ ta kh«ng ®ñ søc chèng l¹i, th× ph¶i hãa chØnh vi linh, ph©n t¸n ®Ó Èn nóp thËt kÝn ®¸o ë çc lµng, rõng nói, ban ngµy kh«ng ®îc ra ngoµi, ®îi ®Õn tèi, tø phÝa b¾n ®ïng ®oµng lµm cho


qu©n ®Þch bèi rèi, hoang mang, cha t×m ®îc çch nµo ®Ó ®èi phã. Lóc bÊy giê, ta ph¶i biÕn linh vi chØnh, nghÜa lµ l¹i tËp hîp qu©n ta l¹i ®¸nh thèc vµo qu©n ®Þch ®Ó tiªu diÖt chóng. Nhng khi thi hµnh ph¬ng ph¸p ®¸nh nh thÕ, cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: a- §iÒu ®éng cùc kú bÝ mËt Nh÷ng kÕ ho¹ch tríc khi ®a ra vµ sau khi ra råi ph¶i gi÷ tuyÖt ®èi bÝ mËt v× r»ng: NÕu mét khi bªn ®Þch biÕt tríc råi, th× sù chuÈn bÞ hµnh ®éng cña ta v« hiÖu qu¶, v¶ l¹i cã khi thÊt b¹i lín n÷a lµ kh¸c. b- CÇn biÕt râ t×nh h×nh qu©n ®Þch (vÝ dô: BiÕt râ ®Þch nh©n cã bao nhiªu ngêi, søc chiÕn ®Êu m¹nh hay yÕu, çch tæ chøc qu©n ®Þch vµ tinh thÇn qu©n sÜ ra sao?). c- CÇn th«ng th¹o ®Þa thÕ nh: nói non, s«ng ngßi, rõng ró, ®ång b»ng, ®êng lèi, v.v., chç nµo cã ®Þch nh©n canh phßng, chç nµo cã ®êng t¾t, ®i tíi chç nµo, cã thÓ bao v©y ®Ó tiªu diÖt ®Þch qu©n ®îc kh«ng? Nh÷ng ®iÒu cèt yÕu trªn ®©y cÇn ph¶i hiÓu mét çch râ rµng. Sau ®ã míi tiÕn ®Õn mét n¬i gÇn qu©n ®Þch nhÊt ®Þnh, ®¸nh thèc vµo qu©n ®Þch ®Æng tiªu diÖt chóng. E. Lµm thÕ nµo do th¸m ®Þch nh©n 1. Muèn do th¸m çc thø qu©n ®éi bªn ®Þch, tríc hÕt cÇn biÕt râ cã nhiÒu thø binh kh¸c nhau ®·. Trõ cã bé binh, kþ binh, ph¸o binh, c«ng binh, ®éi qu©n vËn t¶i ra, l¹i cßn cã thªm lÝnh ®Æc biÖt n÷a, nh díi: a- Bé binh: Bé binh NhËt ®eo sóng dµi vµ cã c¶ sóng liªn thanh h¹ng nÆng, cã ®«i khi cã c¶ sóng ca n«ng h¹ng nhÑ n÷a. LÝnh nµy cã mét miÕng huy hiÖu ®á ë cæ ¸o (lÝnh NhËt). b- Kþ binh: LÝnh kþ m· cìi ngùa, ®eo sóng liªn thanh vµ mang ca n«ng h¹ng nhá, cã miÕng huy hiÖu xanh mµu l¸ m¹ ë cæ ¸o (lÝnh NhËt - qu©n Tµu: vµng). c- Ph¸o binh: Dïng lõa ngùa hay « t« kÐo ®¹i b¸c, ca n«ng, cßn nh ®¹i b¸c h¹ng nÆng th× ph¶i dïng tíi xe « t« vËn t¶i hay 6 con ngùa kÐo míi ®îc. §Êy lµ ®¹i b¸c h¹ng nÆng.

Cßn nh thÊy nßng sóng thËt dµi l¹i dùng ®øng, ®Êy lµ ®éi cao x¹. §éi lÝnh nµy cã huy hiÖu ë cæ ¸o mµu vµng (lÝnh NhËt - Tµu: mµu tr¾ng xanh). d- C«ng binh: LÝnh nµy mang çc khÝ cô nh cuèc xÎng ®Ó lµm viÖc. Trong ®éi lÝnh nµy gåm cã: §éi b¾c cÇu, ®éi th«ng tin, ®éi ®Þa l«i, ®éi ®êng s¾t. Huy hiÖu ë cæ ¸o mµu n©u (lÝnh NhËt - Tµu: mµu tr¾ng). e- §éi vËn t¶i: D¾t lõa ngùa kÐo xe hay dïng xe h¬i ®Ó vËn t¶i ®å ®¹c l¬ng thùc, v.v.. Huy hiÖu ë cæ ¸o cña lÝnh nµy mµu tr¾ng (lÝnh NhËt - Tµu: mµu tÝm). g- Cßn çc lÝnh kh¸c: Çc ®éi qu©n thiÕt gi¸p, ®éi kh«ng qu©n, hiÕn binh, ®éi vÖ binh còng dÔ nhËn. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng ®éi qu©n y kh«ng mÆc ¸o lÝnh. 2. Do th¸m xem cã bao nhiªu qu©n ®Þch CÇn ®Õm tõng hµng mét, råi nhÈm xem mét ®éi cã bao nhiªu, nhng v× thêi gian quan hÖ, ta kh«ng dÔ g× lµm ngay ®îc nhiÖm vô Êy. Çi çch ®iÒu tra tiÖn h¬n, ®¹i kh¸i gåm cã: a- §¹i ®éi bé binh. Mét trung ®éi cña NhËt, Tµu gäi lµ "Liªn", nhng mét Liªn kh«ng cã cê vµ cã 150 tªn lÝnh.... Cø 4 trung ®éi th× cã mét ®éi sóng cèi xay (dïng ngùa kÐo) tøc lµ mét ®¹i ®éi, Tµu gäi lµ "Doanh", cã chõng bÈy, t¸m tr¨m ngêi mét ®¹i ®éi qu©n NhËt cã mét l¸ cê tr¾ng ë gi÷a cã nh÷ng vÖt ®en ®á. Cø ba ®¹i ®éi cã 1 ®éi sóng ca n«ng h¹ng nhÑ dïng ngùa kÐo tøc lµ mét liªn ®éi, cã l¸ cê vu«ng (lóc thêng cuèn trßn l¹i). b- Kþ binh. VÒ kþ binh, th× ®Õm xem cã bao nhiªu ngêi cìi ngùa lµ ®îc. c- Ph¸o binh. §Õm xem cã bao nhiªu nßng sóng ®¹i b¸c h¹ng nÆng, h¹ng nhÑ. d- C«ng binh. C«ng binh còng biªn chÕ gièng nh bé binh. e- Çc thø kh¸c. §©y lµ nh÷ng thø lÝnh ®Æc biÖt, phô thuéc, kh«ng quan träng mÊy, biÕt râ çc thø lÝnh lµ ®îc råi. Nhng ®éi kh«ng qu©n, cÇn ph¶i ®iÒu tra xem cã bao nhiªu m¸y bay. 3. Do th¸m mu m« bªn ®Þch


§Êy lµ mét viÖc rÊt khã kh¨n, thêng thêng ngêi ta dß la ®Þch nh©n ë ®©u ®Õn vµ ®Þnh ®i ®©u, còng cã thÓ do ®ã mµ ph¸n ®o¸n ®îc ®«i phÇn. Nhng ®Êy cha ph¶i lµ ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n. Tèt h¬n lµ cÇn ph¶i: a- Gi¶ çch hoan nghªnh ë n¬i mµ qu©n ®Þch kÐo qua hay sÏ ®Õn ®«ng, ta gi¶ lµm ra bé nhiÖt thµnh ra hoan nghªnh, s¨n sãc qu©n ®Þch. Nh©n ®ã, ta ®îc gÇn gòi binh lÝnh, phu t¶i bªn ®Þch, råi cïng hä trß chuyªn l©n la, dß la xem sÏ ®i ®©u vµ ®i lµm g×. NÕu nh qu©n ®Þch kh«ng hiÓu tiÕng ta th× khã kh¨n ®Êy. Nhng trong bé ®éi qu©n ®Þch còng cã ngêi m×nh bÞ chóng lîi dông lµm viÖc cho chóng. NÕu cÇn ph¸i bµ giµ hay trÎ con gÇn gòi hä, dß la còng cã thÓ biÕt ®îc tin tøc. b- Gi¶ ®i lµm trinh th¸m cho ®Þch nh©n ®Ó th¸m thÝnh bªn ®Þch Muèn gi¶ ®i lµm trinh th¸m bªn ®Þch, thêi tríc hÕt ®em mét Ýt tin tøc qu©n ta b¸o cho qu©n ®Þch biÕt, nhng nh÷ng tin tøc Êy kh«ng quan hÖ g×, miÔn lµm cho ®Þch nh©n tin ta lµ ®îc. Råi sau lÊy nh÷ng tin l¸o lÕu kh«ng thiÕt thùc lõa dèi ®Þch qu©n. §em nh÷ng tin tøc quan träng bªn ®Þch b¸o ço cho qu©n ta, ®Êy lµ mét ph¬ng ph¸p rÊt tèt, nhng ph¶i kÐn chän lÊy nh÷ng ngêi cã kÕ ho¹ch vµ gi¸c ngé kh¸ ®Ó khái bÞ ®Þch nh©n mua chuéc. §«i khi ph¸i Ýt ®µn bµ, con g¸i ®i gÇn gòi qu©n ®Þch, chÞu hy sinh c¶ x¸c thÞt lµm cho qu©n ®Þch khái ngê, råi dß la t×nh h×nh qu©n ®Þch, ®a nh÷ng tin tøc quan träng b¸o ço cho qu©n ta biÕt. Lµm nh vËy çc chÞ ®µn bµ, con g¸i hÕt søc khæ t©m ®Êy, nhng v× quyÒn lîi quèc gia, d©n téc, hy sinh nh vËy ¾t còng vui lßng. c- Dïng mü nh©n kÕ C«ng viÖc nµy còng lµ viÖc cña çc chÞ con g¸i cã nhan s¾c ®i b¾t chim viªn quan chØ huy hay binh sÜ còng ®îc. Cã ®«i khi dïng çch ly gi¸n qu©n ®Þch, hoÆc th¸m thÝnh tin tøc, hoÆc ¨n c¾p mÖnh lÖnh cïng ®Þa ®å bªn ®Þch. Dïng ®ñ mäi thñ ®o¹n ®Ó ®¹t môc ®Ých cña ta, cã ®«i khi ph¶i hy sinh x¸c thÞt còng ®µnh. NÕu nh kh«ng cã thÓ dß la ®îc tin tøc g× còng nh kh«ng thÓ dïng çch nµo ly gi¸n ®îc, thêi t×m

çch ¸m s¸t viªn quan chØ huy bªn ®Þch ®i hoÆc ®èt c¬ quan träng yÕu ®i, liÒu cïng ®Þch nh©n mét chÕt còng cam t©m. 4. Trinh th¸m ®Þa h×nh §èi víi nh÷ng ®Þa h×nh ë gÇn qu©n ®Þch, nh bÕn ®ß, ®êng lèi, ph¶i dß la xem cã con ®êng t¾t nµo ®i vßng quanh kh«ng ? Qua bÕn ®ß ®i vÒ con ®êng ®ã cã ®îc kh«ng ? CÇn dß la kü cµng th× hµnh ®éng qu©n ta míi ch¾c ch¾n th¾ng lîi. Ngoµi ra cßn ph¶i chó ý nh÷ng ®iÒu sau nµy: a- §i dß la mét n¬i nµo ph¶i cÇn chó ý ®Õn ®êng lèi, ph¬ng híng réng hay hÑp, ®Êt çt thÕ nµo. §ång thêi ph¶i xem xÐt cã tiÖn cho sù hµnh qu©n cña ph¸o binh, kþ binh, ®éi vËn t¶i vµ çc thø lÝnh kh¸c ®i qua kh«ng ? b- Cã rõng nói lµng m¹c g× kh«ng? Vµ cÇn ph¶i chó ý xem nh÷ng rõng nói cïng lµng m¹c ®ã cã trï mËt l¾m kh«ng ? DiÖn tÝch lµ bao nhiªu? NÕu ph¶i qua s«ng ngßi, cÇn chó ý xem réng hay hÑp, níc ch¶y tõ tõ hay ch¶y xiÕt, hai bªn bê cã ®ß kh«ng ? cã cÇu kh«ng ? NÕu nh cã cÇu, nãi kü xem ph¸o binh, ®éi qu©n vËn t¶i xe cé cã thÓ qua ®îc kh«ng ? 5. Dß la t×nh h×nh bªn ®Þch §èi víi ý ®Þnh, binh lùc vµ çc thø qu©n lÝnh bªn ®Þch còng nh trªn ®· nãi qua, nhng nh÷ng khi c¾m tr¹i vµ nh÷ng n¬i qu©n chñ lùc bªn ®Þch ®ãng, cïng nh÷ng n¬i trèng kh«ng vµ nh÷ng t×nh h×nh nµy kh¸c cÇn dß la cho kü cµng. Ph¶i chó ý mÊy ®iÓm sau nµy: a- ThÊy ®Þch nh©n ë n¬i nµo, h¹ng lÝnh g× cã bao nhiªu ngêi? xe t¨ng m¸y bay bªn ®Þch cã bao nhiªu vµ ®Ó ë chç nµo? b- PhÝa tríc vµ sau lng qu©n ®Þch, phè x¸ cïng nh÷ng n¬i phßng ngù, ph¸o ®µi, t×nh h×nh vµ dïng nh÷ng bé ®éi nµo gi÷ ë n¬i ®ã. c- VÞ trÝ binh tr¹m, çc kho sóng ®¹n, l¬ng thùc ë ®©u? d- Trong khi ®¸nh nhau, cÇn ph¶i chó ý t×nh h×nh bªn ®Þch, qu©n trï bÞ hai bªn c¹nh sên. e- XÐt xem qu©n lÝnh bªn ®Þch cã muèn ®¸nh nhau hay


kh«ng? vµ xÐt xem binh lÝnh bªn ®Þch ®èi víi tíng quan vµ nh©n d©n ra sao? Nh÷ng nh©n viªn phô tr¸ch c«ng viÖc do th¸m cÇn chó ý lîi dông vµ liªn l¹c víi d©n chóng trong vïng. Nhng chó ý: hä gi¸c ngé, ®ång t×nh víi ta vµ muèn cïng ta hîp t¸c míi dïng ®îc. Tr¸i l¹i, nÕu hä kh«ng gi¸c ngé, bÞ ®Þch nh©n lîi dông lµm chã s¨n, chim måi, ph¶i ®Ò phßng cÈn thËn. Trinh th¸m cèt yÕu lµ dß la xem cã nh÷ng tæ chøc nµo ®Þch ph¸ ta kh«ng ? NÕu nh cã, thêi h·y bµy mu, lËp kÕ ph¸ ho¹i, hoÆc giÕt kÎ thñ lÜnh trong bän, xö tö ®i ®Ó lµm g¬ng cho kÎ kh¸c.

NHËT Ký TRONG Tï29

ViÕt b»ng ch÷ H¸n n¨m 1942-1943 B¶n dÞch cña ViÖn v¨n häc. In trong s¸ch Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi, 1993

Theo bµi in trong s¸ch. Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï.


Bµi 1

Th©n thÓ t¹i ngôc trung, Tinh thÇn t¹i ngôc ngo¹i;

Dôc thµnh ®¹i sù nghiÖp, Tinh thÇn çnh yÕu ®¹i11).

Th©n thÓ ë trong ngôc, Tinh thÇn ë ngoµi ngôc; Muèn nªn sù nghiÖp lín, Tinh thÇn cµng ph¶i cao.

Th©n thÓ ë trong lao, Tinh thÇn ë ngoµi lao; Muèn nªn sù nghiÖp lín, Tinh thÇn cµng ph¶i cao.

NAM TR¢N dÞch

___________ 11) Trong nguyªn b¶n, bèn c©u th¬ nµy kh«ng cã ®Çu ®Ò, chÐp ë ngoµi b×a tËp Ngôc trung nhËt ký cïng h×nh vÏ hai tay bÞ xiÒng, cã lÏ ®îc t¸c gi¶ coi nh mét lêi ®Ò tõ cho toµn tËp.


Bµi 2

KHAI QUYÓN

L·o phu nguyªn bÊt ¸i ng©m thi,

Nh©n vÞ tï trung v« së vi;

Liªu t¸ ng©m thi tiªu vÜnh nhËt,

Th¶ ng©m th¶ ®·i tù do th×.

Më §ÇU TËP NHËT Ký

Giµ nµy vèn kh«ng thÝch ng©m th¬,

Nh©n v× trong ngôc kh«ng cã g× lµm;

H·y mîn viÖc ng©m th¬ cho qua ngµy dµi,

Võa ng©m võa ®îi ngµy tù do.

Ng©m th¬ ta vèn kh«ng ham,

Nhng v× trong ngôc biÕt lµm chi ®©y;

Ngµy dµi ng©m ngîi cho khu©y,

Võa ng©m võa ®îi ®Õn ngµy tù do.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 3

T¹I TóC VINH NHAI BÞ KHÊU LU

Tóc Vinh khíc sö d m«ng nhôc, Cè ý tr× diªn ng· khø tr×nh; Gi¸n ®iÖp hiÒm nghi kh«ng niÕt t¹o, B¶ nh©n danh dù b¹ch hy sinh.

BÞ B¾T GI÷ ë PHè TóC VINH12)

Phè tªn Tóc Vinh mµ khiÕn ta mang nhôc13), Cè ý lµm chËm trÔ hµnh tr×nh cña ta;

Bµy ®Æt ra trß t×nh nghi gi¸n ®iÖp,

Kh«ng dng lµm mÊt danh dù cña ngêi. Tóc Vinh mµ ®Ó ta mang nhôc, Cè ý d»ng dai, chËm bíc m×nh; BÞa chuyÖn t×nh nghi lµ gi¸n ®iÖp, Cho ngêi v« cí mÊt thanh danh.

HUÖ CHI dÞch

___________ 12) Tóc Vinh: tªn mét phè ë thÞ trÊn huyÖn Thiªn B¶o, tØnh Qu¶ng T©y, Trung Quèc. T¸c gi¶ bÞ b¾t ë ®©y ngµy 29-8-1942. 13) Trong c©u th¬ nµy t¸c gi¶ cã dông ý ch¬i ch÷: lÊy m«ng nhôc (mang nhôc) ®èi lËp víi tóc vinh (®ñ vinh) ®Ó lµm t¨ng ý nghÜa mØa mai hµi híc cña bµi th¬, gi¸n tiÕp chÕ giÔu viÖc b¾t ngêi v« lý cña nhµ cÇm quyÒn Tëng Giíi Th¹ch.


Bµi 4

NHËP TÜNH T¢Y HUYÖN NGôC

Ngôc trung cùu ph¹m nghªnh t©n ph¹m, Thiªn thîng t×nh v©n trôc vò v©n; T×nh, vò, phï v©n phi khø liÔu, Ngôc trung lu tró tù do nh©n.

VµO NHµ NGôC HUYÖN TÜNH T¢y1)

Trong ngôc tï cò ®ãn tï míi, Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y ma; M©y t¹nh, m©y ma, mÊy ®¸m m©y næi bay ®i hÕt, ChØ cßn l¹i ngêi tù do trong ngôc. Trong lao tï cò ®ãn tï míi, Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y ma;

T¹nh, ma, m©y næi bay ®i hÕt,

Cßn l¹i trong tï kh¸ch tù do.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) TÜnh T©y: mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, gÇn biªn giíi Trung - ViÖt. T¸c gi¶ bÞ b¾t ë thÞ trÊn Thiªn B¶o, qu¸ TÜnh T©y mÊy chôc kil«mÐt, nhng l¹i bÞ ®a trë l¹i TÜnh T©y giam gi÷.

Bµi 5 - 6 - 7

THÕ Lé NAN

I

TÈu biÕn cao s¬n d÷ tuÊn nham,

Na tri b×nh lé çch nan kham;

Cao s¬n ngé hæ chung v« d¹ng ,

B×nh lé phïng nh©n khíc bÞ giam.

II

D nguyªn ®¹i biÓu ViÖt Nam d©n,

NghÜ ®¸o Trung Hoa kiÕn yÕu nh©n;

V« n¹i phong ba b×nh ®Þa khëi,

Tèng d nhËp ngôc t¸c gia t©n.

III

Trung thµnh, ng· b¶n v« t©m cøu,

Khíc bÞ hiÒm nghi tè H¸n gian;

Xö thÕ nguyªn lai phi dÞ dÞ,

Nhi kim xö thÕ çnh nan nan!


§êNG §êI HIÓM TRë

I

§i kh¾p non cao vµ nói hiÓm, Nµo ngê ®êng ph¼ng l¹i khã qua; Nói cao gÆp hæ rót côc vÉn kh«ng viÖc g×, §êng ph¼ng gÆp ngêi l¹i bÞ b¾t!

II

Ta vèn lµ ®¹i biÓu cña d©n ViÖt Nam, §Þnh ®Õn Trung Hoa gÆp nh©n vËt träng yÕu; Kh«ng dng ®Êt b»ng næi sãng giã, §a ta vµo lµm "kh¸ch quý" trong tï.

III

Vèn trung thùc thµnh thËt, ta kh«ng cã ®iÒu g× thÑn víi lßng,

ThÕ mµ bÞ t×nh nghi lµ H¸n gian; ViÖc xö thÕ vèn kh«ng ph¶i lµ dÔ, Lóc nµy, xö thÕ cµng khã kh¨n h¬n.

I §i kh¾p ®Ìo cao, kh¾p nói cao, Ngê ®©u ®êng ph¼ng l¹i lao ®ao! Nói cao gÆp hæ mµ v« sù, §êng ph¼ng gÆp ngêi bÞ tèng lao.

II

Ta lµ ®¹i biÓu d©n ViÖt Nam, T×m ®Õn Trung Hoa ®Ó héi ®µm; Ai ngì ®Êt b»ng g©y sãng giã, Ph¶i lµm "kh¸ch quý" t¹i nhµ giam!

III Ta ngêi ngay th¼ng, lßng trong tr¾ng, L¹i bÞ t×nh nghi lµ H¸n gian; Xö thÕ tõ xa kh«ng ph¶i dÔ, Mµ nay, xö thÕ khã kh¨n h¬n.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 8 - 9

T¶O

I

Th¸i d¬ng mçi t¶o tßng têng thîng,

ChiÕu tríc lung m«n, m«n vÞ khai;

Lung lý hiÖn thêi hoµn h¾c ¸m,

Quang minh khíc dÜ diÖn tiÒn lai.

II

T¶o khëi nh©n nh©n tranh liÖp s¾t,

B¸t chung hëng liÔu, t¶o xan khai;

KhuyÕn qu©n th¶ ngËt nhÊt ç b·o,

BÜ cùc chi th× tÊt th¸i lai.

BUæI SíM

I

Mçi sím, mÆt trêi vît lªn khái ®Çu têng,

ChiÕu tíi cöa nhµ lao, cöa cha më;

Giê ®©y trong lao cßn ®en tèi,

Nhng ¸nh s¸ng ®· bõng lªn phÝa tríc mÆt.

II Sím dËy, mäi ngêi ®ua nhau b¾t rËn, Chu«ng ®iÓm t¸m giê, b÷a c¬m s¸ng b¾t ®Çu; Khuyªn anh h·y cø ¨n no, Khæ ®Õn tét cïng, vui ¾t tíi.

I

§Çu têng sím sím vÇng d¬ng mäc, ChiÕu cöa nhµ lao, cöa vÉn cµi; Trong ngôc giê ®©y cßn tèi mÞt, ¸nh hång tríc mÆt ®· bõng soi.

NAM TR¢N dÞch

II

Sím dËy, ngêi ngêi ®ua b¾t rËn, T¸m giê chu«ng ®iÓm, b÷a ban mai; Khuyªn anh h·y g¾ng ¨n no bông, BÜ cùc råi ra ¾t th¸i lai.

NAM TR¢N - XU¢N THUû

dÞch


Bµi 10

NGä

Ngôc trung ngä thôy ch©n th phôc, NhÊt thôy h«n h«n kû có chung; Méng kiÕn thõa long thiªn thîng khø, TØnh th× tµi gi¸c ngo¹ lung trung.

BUæI TR¦A

Trong nhµ lao, giÊc ngñ tra thËt khoan kho¸i, Mét giÊc say sa suèt mÊy tiÕng liÒn; M¬ thÊy cìi rång bay lªn trêi, Khi tØnh dËy míi biÕt m×nh vÉn n»m trong ngôc. Trong tï khoan kho¸i giÊc ban tra, Mét giÊc miªn man suèt mÊy giê; M¬ thÊy cìi rång lªn thîng giíi, TØnh ra trong ngôc vÉn n»m tr¬.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 11

VÊN THO¹I

X· héi ®Ých lìng cùc,

Ph¸p quan d÷ ph¹m nh©n;

Quan viÕt: nhÜ h÷u téi,

Ph¹m viÕt: ng· l¬ng d©n;

Quan viÕt: nhÜ thuyÕt gi¶,

Ph¹m viÕt: ng· ng«n ch©n;

Ph¸p quan tÝnh b¶n thiÖn,

Gi¶ trang ¸c ng©n ng©n;

YÕu nhËp nh©n téi,

Khíc gi¶ ý ©n cÇn;

Gi¸ lìng cùc chi gian,

LËp tríc c«ng lý thÇn.

LêI HáI

Hai cùc cña x· héi,

Quan toµ vµ ph¹m nh©n;

Quan b¶o: anh cã téi,

Ph¹m nh©n tha: t«i d©n lµnh;


Quan b¶o: anh nãi dèi, Ph¹m nh©n tha: t«i nãi thËt; Quan toµ tÝnh vèn thiÖn, L¹i hÇm hÇm gi¶ lµm bé ¸c; Muèn khÐp ngêi vµo téi, L¹i ra vÎ ©n cÇn; Gi÷a hai cùc nµy, Cã thÇn c«ng lý ®øng. Hai cùc trong x· héi, Quan toµ vµ ph¹m nh©n; Quan r»ng: anh cã téi, Ph¹m tha: t«i l¬ng d©n; Quan r»ng: anh nãi dèi, Ph¹m tha: thùc tr¨m phÇn; Quan toµ tÝnh vèn thiÖn, Vê lµm bé d÷ d»n; Muèn khÐp ngêi vµo téi, L¹i ra vÎ ©n cÇn; ë gi÷a hai cùc ®ã, C«ng lý ®øng lµm thÇn.

HUÖ CHI - NGUYÔN SÜ L¢M

dÞch

Bµi 12

NGä HËU

NhÞ ®iÓm khai lung ho¸n kh«ng khÝ, Nh©n nh©n ngìng kh¸n tù do thiªn; Tù do thiªn thîng thÇn tiªn kh¸ch, Tri phñ lung trung d· h÷u tiªn ?

QU¸ TR¦A

Hai giê chiÒu, nhµ lao më cöa ®æi kh«ng khÝ, Mäi ngêi ngÈng lªn ng¾m trêi tù do; Kh¸ch thÇn tiªn trªn trêi tù do, BiÕt ch¨ng trong tï còng cã tiªn?


Hai giê ngôc më th«ng h¬i, Tï nh©n ngÈng mÆt ng¾m trêi tù do; Tù do tiªn kh¸ch trªn trêi, BiÕt ch¨ng trong ngôc cã ngêi kh¸ch tiªn.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c:

Hai giê ngôc më thay kh«ng khÝ, Ai nÊy nh×n lªn: trêi tù do! Tiªn kh¸ch tù do trªn thîng giíi, BiÕt ch¨ng, tiªn còng ë trong tï ?

Vò HUY §éNG dÞch

Bµi 13

V·N

V·n xan ngËt liÔu, nhËt t©y trÇm, Xø xø s¬n ca d÷ nh¹c ©m; U ¸m TÜnh T©y cÊm bÕ thÊt, Hèt thµnh mü thuËt tiÓu hµn l©m.

CHIÒU H¤M

C¬m chiÒu xong, mÆt trêi lÆn vÒ t©y, Kh¾p n¬i, rén tiÕng ca d©n d· vµ tiÕng nh¹c; Nhµ ngôc u ¸m huyÖn TÜnh T©y, Bçng thµnh mét viÖn hµn l©m nghÖ thuËt nhá. C¬m xong, bãng ®· xuèng trÇm trÇm, Vang tiÕng ®µn ca, rén tiÕng ng©m; Nhµ ngôc TÜnh T©y mê mÞt tèi, Bçng thµnh nh¹c qu¸n viÖn hµn l©m.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 14

Tï L¬NG

Mçi xan nhÊt uyÓn hång mÔ ph¹n, V« diªm, v« th¸i, hùu v« thang; H÷u nh©n tèng ph¹n, ngËt ®¾c b·o, Mét nh©n tèng ph¹n, h¸m gia n¬ng.

C¥M Tï

Mçi b÷a mét b¸t c¬m g¹o ®á, Kh«ng muèi, kh«ng rau còng ch¼ng canh; Cã ngêi ®em c¬m, ®îc ¨n no, Kh«ng ngêi ®em c¬m, ®ãi kªu cha kªu mÑ. Kh«ng rau, kh«ng muèi, canh kh«ng cã, Mçi b÷a lng c¬m ®á gäi lµ; Cã kÎ ®em c¬m cßn ch¾c d¹, Kh«ng ngêi lo b÷a ®ãi kªu cha.

NAM TR¢N - B¡NG THANH

dÞch

Bµi 15

N¹N H÷U XUY §ÞCH

Ngôc trung hèt thÝnh t h¬ng khóc, Thanh chuyÓn thª l¬ng ®iÖu chuyÓn sÇu; Thiªn lý quan hµ v« h¹n c¶m, Khuª nh©n çnh thíng nhÊt t»ng l©u.

NG¦êI B¹N Tï THæI S¸O

Trong tï bçng nghe khóc nh¹c nhí quª h¬ng, ¢m thanh trë nªn thª l¬ng, t×nh ®iÖu trë nªn

sÇu muén; Níc non xa çch ngh×n trïng, c¶m th¬ng v« h¹n, Ngêi chèn phßng khuª l¹i bíc lªn mét tÇng lÇu.


Bçng nghe trong ngôc s¸o vi vu, Khóc nh¹c t×nh quª chuyÓn ®iÖu sÇu; Mu«n dÆm quan hµ, kh«n xiÕt nçi, Lªn lÇu ai ®ã ngãng tr«ng nhau.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Trong lao v¼ng khóc nh¹c t×nh quª, ¢m chuyÓn sÇu th¬ng, ®iÖu t¸i tª; Ngh×n dÆm quan hµ, kh«n xiÕt nçi, Lªn lÇu ai ®ã, chèn phßng khuª.

HUÖ CHI dÞch

Bµi 16-17

CíC ¸P

I

Tranh ninh ng· khÈu tù hung thÇn, V·n v·n tr¬ng khai b¶ cíc th«n; Çc nh©n bÞ th«n liÔu h÷u cíc, ChØ thÆng t¶ cíc n¨ng khuÊt th©n.

II

ThÕ gian çnh h÷u ly kú sù, Nh©n mÉn tranh tiªn thîng cíc kiÒm; Nh©n vÞ h÷u kiÒm tµi ®¾c thôy, V« kiÒm mét xø kh¶ an miªn.


ÇI CïM

I

MiÖng ®ãi d÷ tîn nh mét hung thÇn, §ªm ®ªm h¸ hèc nuèt ch©n ngêi; Ngêi nµo còng bÞ nuèt ch©n ph¶i, ChØ cßn ch©n tr¸i co duçi ®îc th«i.

II

Trªn ®êi l¹i cã chuyÖn thËt lµ kú, Mäi ngêi tranh nhau ®Õn tríc ®Ó cïm ch©n; V× cã cïm ch©n míi ®îc ngñ, Kh«ng cïm ch©n th× kh«ng chç ngñ yªn.

I

D÷ tùa hung thÇn miÖng chùc nhai, §ªm ®ªm h¸ hèc nuèt ch©n ngêi; Mäi ngêi bÞ nuèt ch©n bªn ph¶i, Co duçi cßn ch©n bªn tr¸i th«i.

II

NghÜ viÖc trªn ®êi kú l¹ thËt, Cïm ch©n sau tríc còng tranh nhau; §îc cïm ch©n míi yªn bÒ ngñ, Kh«ng ®îc cïm ch©n biÕt ngñ ®©u ?

NAM TR¢N dÞch

Bµi 18-19-20

HäC DÞCH Kú

I

BÕ to¹ v« liªu häc dÞch kú,

Thiªn binh v¹n m· céng khu tr×;

TÊn c«ng tho¸i thñ ng thÇn tèc,

Cao tµi tËt tóc tiªn ®¾c chi.

II

Nh·n quang ng ®¹i t©m ng tÕ,

Kiªn quyÕt th× th× yÕu tÊn c«ng;

Th¸c lé, song xa d· mét dông,

Phïng thêi, nhÊt tèt kh¶ thµnh c«ng.

III

Song ph¬ng thÕ lùc b¶n b×nh qu©n,

Th¾ng lîi chung tu thuéc nhÊt nh©n;

C«ng thñ vËn trï v« lËu to¸n,

Tµi xng anh dòng ®¹i tíng qu©n.


HäC §¸NH Cê

I

Ngåi trong giam cÊm buån tªnh, häc ®¸nh cê, Ngh×n qu©n mu«n ngùa cïng rong ruæi; TÊn c«ng, lui gi÷ ®Òu ph¶i thÇn tèc, Tµi cao, ch©n nhanh míi ®îc níc tríc.

II

TÇm nh×n ph¶i réng, suy nghÜ ph¶i s©u, Ph¶i kiªn quyÕt, lu«n lu«n tÊn c«ng; L¹c níc, hai xe còng thµnh v« dông, GÆp thêi, mét tèt cã thÓ thµnh c«ng.

III

ThÕ lùc hai bªn vèn ngang nhau, KÕt côc th¾ng lîi thuéc vÒ mét ngêi; TÝnh kÕ ®¸nh hay gi÷ kh«ng s¬ hë, Míi xøng lµ bËc ®¹i tíng anh dòng.

I

Tï tóng ®em cê häc ®¸nh ch¬i, Thiªn binh v¹n m· ®uæi nhau hoµi; TÊn c«ng, tho¸i thñ nªn thÇn tèc, Ch©n lÑ, tµi cao ¾t th¾ng ngêi.

II

Ph¶i nh×n cho réng, suy cho kü, Kiªn quyÕt, kh«ng ngõng thÕ tÊn c«ng; L¹c níc, hai xe ®µnh bá phÝ, GÆp thêi, mét tèt còng thµnh c«ng.

III

Vèn tríc hai bªn ngang thÕ lùc, Mµ sau th¾ng lîi mét bªn giµnh; TÊn c«ng, phßng thñ kh«ng s¬ hë, §¹i tíng anh hïng míi xøng danh.

V¡N TRùC - V¡N PHôNG

dÞch


Bµi 21

VäNG NGUYÖT

Ngôc trung v« töu diÖc v« hoa, §èi thö l¬ng tiªu n¹i nhîc hµ? Nh©n híng song tiÒn kh¸n minh nguyÖt, NguyÖt tßng song khÝch kh¸n thi gia.

NG¾M TR¡NG

Trong tï kh«ng rîu còng kh«ng hoa, Tríc c¶nh ®Ñp ®ªm nay biÕt lµm thÕ nµo? Ngêi híng ra tríc song ng¾m tr¨ng s¸ng, Tõ ngoµi khe cöa, tr¨ng ng¾m nhµ th¬. Trong tï kh«ng rîu còng kh«ng hoa, C¶nh ®Ñp ®ªm nay, khã h÷ng hê; Ngêi ng¾m tr¨ng soi ngoµi cöa sæ, Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 22

PH¢N THUû

Mçi nh©n ph©n ®¾c thuû b¸n bån, TÈy diÖn, phanh trµ çc tuú tiÖn; Thuú yÕu tÈy diÖn, vËt phanh trµ, Thuú yÕu phanh trµ, vËt tÈy diÖn.

CHIA N¦íC

Mçi ngêi ®îc chia nöa chËu níc, Röa mÆt hoÆc ®un trµ, tuú ý m×nh; Ai muèn röa mÆt, ®õng ®un trµ, Ai muèn ®un trµ, th«i röa mÆt.

Mçi ngêi phÇn níc võa lng chËu,

Röa mÆt ®un trµ tù ý ta; Ai muèn ®un trµ, ®õng röa mÆt, Ai cÇn röa mÆt, chí ®un trµ.

NAM TR¢N - TRÇN §¾C THä

dÞch


Bµi 23-24

TRUNG THU

I

Trung thu thu nguyÖt viªn nh kÝnh, ChiÕu diÖu nh©n gian b¹ch tù ng©n; Gia lý ®oµn viªn ngËt thu tiÕt, BÊt vong ngôc lý ngËt sÇu nh©n.

II

Ngôc trung nh©n d· thëng trïng thu, Thu nguyÖt thu phong ®íi ®iÓm sÇu;

BÊt ®¾c tù do thëng thu nguyÖt,

T©m tuú thu nguyÖt céng du du!

TRUNG THU

I

Tr¨ng trung thu trßn nh g¬ng, ChiÕu räi câi ®êi, ¸nh tr¨ng tr¾ng nh b¹c; Nhµ ai sum häp ¨n tÕt trung thu, Ch¼ng quªn ngêi trong ngôc nuèt sÇu.

II Ngêi trong ngôc còng thëng thøc trung thu, Tr¨ng thu, giã thu ®Òu v¬ng sÇu; Kh«ng ®îc tù do ng¾m tr¨ng thu, Lßng theo cïng tr¨ng thu vêi vîi.

I

Trung thu vµnh v¹nh m¶nh g¬ng thu, S¸ng kh¾p nh©n gian b¹c mét mµu; Sum häp nhµ ai ¨n tÕt ®ã, Ch¼ng quªn trong ngôc kÎ ¨n sÇu.

II

Trung thu ta còng tÕt trong tï, Tr¨ng giã ®ªm thu gîn vÎ sÇu; Ch¼ng ®îc tù do mµ thëng nguyÖt, Lßng theo vêi vîi m¶nh tr¨ng thu.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 25

§æ

D©n gian ®æ b¸c bÞ quan l¹p,

Ngôc lý ®æ b¸c kh¶ c«ng khai;

BÞ l¹p ®æ ph¹m thêng ta hèi:

Hµ bÊt tiªn ®¸o gi¸ lý lai!?

§¸NH B¹C

Ngoµi d©n ®¸nh b¹c th× bÞ quan b¾t,

Trong tï ®¸nh b¹c cã thÓ c«ng khai;

Con b¹c bÞ tï thêng hèi tiÕc:

Sao kh«ng sím vµo qu¸ch chèn nµy!?

§¸nh b¹c ë ngoµi quan b¾t téi,

Trong tï ®¸nh b¹c ®îc c«ng khai;

BÞ tï, con b¹c ¨n n¨n m·i:

Sao tríc kh«ng v« qu¸ch chèn nµy!?

NAM TR¢N dÞch

Bµi 26

§æ PH¹M

C«ng gia bÊt cÊp ®æ ph¹m ph¹n,

Dôc linh tha mÉn hèi tiÒn phi;

"Ng¹ch" ph¹m hµo so¹n thiªn thiªn h÷u,

Cïng ph¹m c¬ diªn céng lÖ thuú.

Tï Cê B¹C

Nhµ níc kh«ng ph¸t c¬m cho tï cê b¹c,

Muèn cho hä hèi c¶i lçi tríc;

Nhng bän tï sõng sá ngµy nµo còng cã c¬m thÞt,

Cßn tï nghÌo, ®ãi ch¶y d·i cïng víi níc m¾t.

Quan kh«ng cÊp b÷a cho tï b¹c,

§Ó hä mau chõa téi cò h¬n;

Tï "cøng" ngµy ngµy no rîu thÞt,

Tï nghÌo, d·i víi lÖ cïng tu«n.

NAM TR¢N - HUÖ CHI dÞch


Bµi 27

N¹N H÷U M¹C Mç

Phó gia tö ®Ö, bÇn gia gi¸o,

§æ ®¶m nh thiªn, ®¶m tù ch©m;

"Xa ®¹i ph¸o tµi", ch©n vÜ ®¹i,

T¹i tï nhng tëng ngËt nh©n s©m.

B¹N Tï Hä M¹C

Con çi nhµ giµu mµ nghÌo gi¸o dôc,

Gan ®¸nh b¹c to nh trêi mµ mËt th× nhá nh

çi kim;

Çi tµi huªnh hoang kho¸c l¸c14) thËt lµ vÜ ®¹i,

ë tï nhng vÉn t¬ tëng ¨n nh©n s©m.

Con nhµ giµu cã, nghÌo gia gi¸o,

§¸nh b¹c gan trêi, mËt tùa kim;

"Mét tÊc lªn m©y", ghª gím thËt,

Ngåi tï mµ vÉn íc nh©n s©m.

___________ 14) Nguyªn v¨n Xa ®¹i ph¸o tµi: mét thµnh ng÷ ë vïng Qu¶ng §«ng cã nghÜa nh “mét tÊc ®Õn trêi”.


Con nhµ giµu, gi¸o dôc nghÌo, To "gan ®¸nh b¹c", bÐ teo "gan ngêi"; Ba hoa kho¸c l¸c thËt tµi, ë tï mµ l¹i cø ®ßi ¨n s©m.

KH¦¥NG H÷U DôNG dÞch


Bµi 28

N¹N H÷U NGUY£N CHñ NHIÖM L.

Quèc gia träng th¸c trÊn biªn thuú,

Hå n·i vong c«ng chØ cè ti (t)?

ThÕ kho¸ng thêng tßng biªn giíi khø,

Kim tiÒn l« lý chó tï thi.

B¹N Tï L. NGUY£N Lµ CHñ NHIÖM

Nhµ níc giao cho träng tr¸ch coi gi÷ biªn thuú,

Sao l¹i quªn viÖc c«ng, chØ lo viÖc t?

QuÆng "¨ngtimoan" thêng tuån qua biªn giíi,

Bëi thÕ, lß ®óc tiÒn míi ®óc ra bµi th¬ tï.

Quèc gia phã th¸c gi÷ biªn khu,

Sao nh·ng viÖc c«ng, m¶i viÖc t?

QuÆng thiÕc tuån qua biªn giíi s¹ch,

Nªn lß ®óc b¹c... ®óc th¬ tï.


Bµi 29

SONG THËP NHËT

GI¶I V·NG THI£N B¶O

Gia gia kÕt th¸i d÷ tr¬ng ®¨ng, Quèc kh¸nh hoan thanh cö quèc ®»ng; Ng· khíc kim thiªn bÞ bang gi¶i, NghÞch phong h÷u ý trë phi b»ng.

TÕT SONG THËP15)

BÞ GI¶I §I THI£N B¶o16)

Nhµ nµo nhµ Êy kÕt hoa vµ treo ®Ìn, C¶ níc reo vui, mõng ngµy quèc kh¸nh; ThÕ mµ h«m nay ta bÞ trãi gi¶i ®i, Ngän giã ngîc cè ý c¶n ®«i çnh chim b»ng.

Nhµ nhµ hoa kÕt víi ®Ìn gi¨ng,

Quèc kh¸nh vui reo c¶ níc mõng;

L¹i ®óng h«m nay ta bÞ gi¶i,

O¸i o¨m giã c¶n çnh chim b»ng.

NAM TR¢N dÞch

___________ 15) Song thËp: tøc ngµy 10-10, Quèc kh¸nh níc Trung Hoa D©n quèc tríc ®©y. 16) T¸c gi¶ vèn bÞ b¾t ë thÞ trÊn Thiªn B¶o, sau ®ã, bÞ ®a trë l¹i giam ë TÜnh T©y, nay l¹i bÞ gi¶i ®Õn Thiªn B¶o.


Bµi 30

TÈU Lé

TÈu lé tµi tri tÈu lé nan,

Trïng san chi ngo¹i hùu trïng san;

Trïng san ®¨ng ®¸o cao phong hËu,

V¹n lý d ®å cè miÖn gian.

§I §¦êNG

Cã ®i ®êng míi biÕt ®êng ®i khã,

HÕt líp nói nµy l¹i tiÕp ®Õn líp nói kh¸c;

Khi ®· vît çc líp nói lªn ®Õn ®Ønh cao chãt,

Th× mu«n dÆm níc non thu c¶ vµo tÇm m¾t.

§i ®êng míi biÕt gian lao,

Nói cao råi l¹i nói cao trËp trïng;

Nói cao lªn ®Õn tËn cïng,

Thu vµo tÇm m¾t mu«n trïng níc non.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 31

Mé

QuyÖn ®iÓu quy l©m tÇm tóc thô,

C« v©n m¹n m¹n ®é thiªn kh«ng;

S¬n th«n thiÕu n÷ ma bao tóc,

Bao tóc ma hoµn, l« dÜ hång.

CHIÒU TèI

Chim mái vÒ rõng t×m c©y ngñ,

Chßm m©y lÎ tr«i l÷ng lê trªn tÇng kh«ng;

ThiÕu n÷ xãm nói xay ng«,

Ng« xay võa xong, lß than ®· ®á.

Chim mái vÒ rõng t×m chèn ngñ,

Chßm m©y tr«i nhÑ gi÷a tÇng kh«ng;

C« em xãm nói xay ng« tèi,

Xay hÕt, lß than ®· rùc hång.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 32

D¹ TóC LONG TUYÒN

B¹ch thiªn "song m·" bÊt ®×nh ®Ò, D¹ v·n thêng thêng "ngò vÞ kª"; S¾t l·nh thõa c¬ lai gi¸p kÝch, Çch l©n h©n thÝnh hiÓu oanh ®Ò.

§£M NGñ ë LONG TUYÒN17)

Suèt ngµy "®«i ngùa"18) kh«ng ngõng vã,

§ªm ®Õn, l¹i tõng nÕm mãn "gµ n¨m vÞ"19) ;

RÖp vµ rÐt thõa c¬ x«ng vµo tËp kÝch,

Mõng nghe xãm bªn, chim oanh hãt b¸o s¸ng.

"§«i ngùa" ngµy ®i ch¼ng nghØ ch©n,

Mãn "gµ n¨m vÞ", tèi thêng ¨n;

Thõa c¬ rÐt, rÖp x«ng vµo ®¸nh,

Oanh sím, mõng nghe hãt xãm gÇn.

NAM TR¢N - HUÖ CHi dÞch

___________ 17) Long TuyÒn: Tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm gi÷a Thiªn B¶o vµ §iÒn §«ng. 18) §«i ngùa (song m·): xe cã hai ngùa kÐo mµ ngêi quyÒn quý xa kia thêng dïng; ch÷ "®«i ngùa" ë ®©y dïng víi ý hµi híc ®Ó chØ ®«i ch©n t¸c gi¶. 19) Gµ n¨m vÞ (ngò vÞ kª): Mãn ¨n sang, ë ®©y dïng víi ý hµi híc chØ ®«i ch©n bÞ xiÒng trÐo, gièng nh ë hiÖu ¨n thêng trÐo ch©n gµ ®Ó nÊu mãn "gµ n¨m vÞ".

Bµi 33

§IÒN §«NG

Mçi xan nhÊt uyÓn c«ng gia chóc, §ç tö th× th× t¹i th¸n hu; B¹ch ph¹n tam nguyªn bÊt c©u b·o, T©n nh quÕ d· mÔ nh ch©u.

§IÒN §¤NG20)

Mçi b÷a ®îc mét b¸t ch¸o cña nhµ níc,

Çi bông lu«n lu«n than phiÒn;

C¬m kh«ng ba ®ång ch¼ng ®ñ no, Cñi ®¾t nh quÕ, g¹o nh ch©u. Ch¸o tï mçi b÷a chia lng b¸t, Çi bông lu«n lu«n rªn rØ sÇu; C¬m nh¹t ba ®ång ¨n ch¼ng ®ñ, Cñi th× nh quÕ, g¹o nh ch©u.

NAM TR¢N

HOµNG TRUNG TH¤NG dÞch

___________ 20) §iÒn §«ng: Mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng bé tõ TÜnh T©y ®i Nam Ninh.


Bµi 34

S¬ §¸O THI£N B¶O NGôC

NhËt hµnh ngò thËp tam c«ng lý, ThÊp tËn y quan, ph¸ tËn hµi; TriÖt d¹ hùu v« an thôy xø, XÝ khanh thîng to¹ ®·i triªu lai.

MíI §ÕN NHµ LAO THI£N B¶o1)

Ngµy ®i n¨m m¬i ba c©y sè, ¦ít hÕt mò ¸o, r¸ch hÕt giµy; Suèt ®ªm l¹i kh«ng cã chç ngñ yªn, Ngåi trªn hè xÝ ®îi trêi s¸ng.

___________ 1) Kh«ng hiÓu sao bµi th¬ nµy l¹i xÕp sau bµi §iÒn §«ng, cã lÏ lµ håi øc vÒ qu·ng ®êng ®i tõ TÜnh T©y ®Õn Thiªn B¶o.

N¨m m¬i ba dÆm, mét ngµy trêi, ¸o mò ít ®Çm, dÐp t¶ t¬i; L¹i khæ th©u ®ªm kh«ng chèn ngñ, Ngåi trªn hè xÝ ®îi ban mai.

HUÖ CHI dÞch B¶n dÞch kh¸c:

Ngµy cuèc n¨m m¬i ba cét sè, ¦ít ®Çm mò ¸o, r¸ch b¬m giµy; Th©u ®ªm l¹i ch¼ng n¬i yªn giÊc, Ngåi trÊn cÇu tiªu, ®îi s¸ng ngµy.

KH¦¥NG H÷U DôNG -

NGUYÔN SÜ L¢M dÞch


Bµi 35

N¹N H÷U CHI TH£ TH¸M GIAM

Qu©n t¹i thiÕt song lý,

ThiÕp t¹i thiÕt song tiÒn;

T¬ng cËn t¹i chØ xÝch,

T¬ng çch tù thiªn uyªn;

KhÈu bÊt n¨ng thuyÕt ®Ých,

ChØ l¹i nh·n truyÒn nghiªn (ng«n);

VÞ ng«n lÖ dÜ m·n,

T×nh c¶nh ch©n kh¶ liªn!

Vî NG¦êI B¹N Tï §ÕN NHµ LAO

TH¡M CHåNG

Chµng ë trong song s¾t,

ThiÕp ë ngoµi song s¾t;

GÇn nhau chØ tÊc gang,

Mµ çch nhau trêi vùc;

MiÖng kh«ng thèt lªn lêi,

ChuyÓn lêi nhê khoÐ m¾t;

Cha nãi níc m¾t trµn,

T×nh c¶nh thËt ®¸ng th¬ng!

Anh ë trong song s¾t, Em ë ngoµi song s¾t; GÇn nhau chØ tÊc gang, Mµ çch nhau trêi vùc; MiÖng nãi ch¼ng nªn lêi, ChØ cßn nhê khoÐ m¾t; Cha nãi, lÖ tu«n trµn, C¶nh t×nh ®¸ng th¬ng thËt!

NAM TR¢N -

HOµNG TRUNG TH¤NG

dÞch


Bµi 36

ÇC B¸O: HOAN NGH£NH

UY KI §¹I HéI

§ång thÞ Trung Quèc h÷u, §ång thÞ yÕu phã Du; Qu©n vi täa thîng kh¸ch, Ng· vi giai h¹ tï; §ång thÞ ®¹i biÓu d·, §·i ngé hå huyÒn thï? Nh©n t×nh ph©n l·nh nhiÖt, Tù cæ thuû ®«ng lu!

ÇC B¸O §¡NG TIN: HéI HäP LíN

HOAN NGH£NH UY Ki21)

Cïng lµ b¹n Trung Hoa, Cïng ph¶i ®i Trïng Kh¸nh22); Anh lµ kh¸ch ngåi trªn, T«i lµ tï díi thÒm;

___________ 21) Uy Ki: tøc Wendell Willkie, ®¹i biÓu Mü trong phe §ång minh chèng ph¸t xÝt, ®i th¨m Trïng Kh¸nh. Lóc «ng ®i qua §Ö tø chiÕn khu Qu¶ng T©y, nhµ ®¬ng côc tæ chøc héi häp chiªu ®·i. BÊy giê t¸c gi¶ lµ ®¹i biÓu cña ViÖt Nam §éc lËp ®ång minh, còng lµ ®ång minh cña Trung Quèc chèng NhËt. Nhng giíi cÇm quyÒn ë Trïng Kh¸nh l¹i b¾t giam Ngêi. 22) Trïng Kh¸nh: cßn cã tªn lµ Du, mét phñ thuéc tØnh Tø Xuyªn, n¬i ChÝnh phñ Trung Hoa D©n quèc ®ãng thêi chèng NhËt.

Cïng lµ ®¹i biÓu c¶, §èi ®·i sao qu¸ kh¸c biÖt? Thãi ®êi thêng ph©n Êm l¹nh, Tõ xa níc vÉn ch¶y vÒ ®«ng! Còng lµ ®i Trïng Kh¸nh, Còng lµ b¹n Trung Hoa; Anh, lµm kh¸ch trªn s¶nh, T«i, th©n tï díi nhµ; Cïng lµ ®¹i biÓu c¶, Khinh träng sao kh¸c xa? Thãi thêng chia Êm l¹nh, VÒ ®«ng níc ch¶y mµ!

NAM TR¢N dÞch


Bµi 37

Tù MIÔN

Mét h÷u ®«ng tµn tiÒu tôy c¶nh, T¬ng v« xu©n no·n ®Ých huy hoµng; Tai ¬ng b¶ ng· lai ®oµn luyÖn, Sö ng· tinh thÇn çnh khÈn tr¬ng.

Tù KHUY£N M×NH

Kh«ng cã c¶nh mïa ®«ng tiªu ®iÒu rÐt mít, SÏ kh«ng cã mïa xu©n Êm ¸p huy hoµng; Tai ¬ng rÌn luyÖn ta, KhiÕn cho tinh thÇn ta cµng thªm h¨ng h¸i.

VÝ kh«ng cã c¶nh ®«ng tµn, Th× ®©u cã c¶nh huy hoµng ngµy xu©n; NghÜ m×nh trong bíc gian tru©n, Tai ¬ng rÌn luyÖn tinh thÇn thªm h¨ng.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 38

D· C¶NH

Ng· lai chi th× hoµ thîng thanh, HiÖn t¹i thu thu b¸n di thµnh; Xø xø n«ng d©n nhan ®íi tiÕu, §iÒn gian sung m·n xíng ca thanh.

C¶NH §åNG NéI

Lóc ta ®Õn lóa cßn xanh, Nay vô gÆt ®· xong mét nöa; N¬i n¬i n«ng d©n mÆt mµy hín hë, Ruéng ®ång trµn ®Çy tiÕng ca h¸t.


Tíi ®©y khi lóa cßn con g¸i, GÆt h¸i h«m nay qu¸ nöa råi; Kh¾p chèn n«ng d©n cêi hín hë, §ång quª vang dËy tiÕng ca vui.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Khi ta míi ®Õn cßn xanh lóa, Vô gÆt b©y giê nöa ®· xong; Kh¾p chèn n«ng d©n cêi hín hë, C©u ca tiÕng h¸t rén trªn ®ång.


Bµi 39

CHóC THAN

Lé bµng thô ¶nh l¬ng ©m h¹,

NhÊt duyÖn mao l thÞ "töu l©u";

L·nh chóc, b¹ch diªm cung thùc phæ,

Hµnh nh©n qu¸ thö t¹m ®×nh lu.

HµNG CH¸O

Díi bãng c©y r©m m¸t bªn ®êng,

Mét tóp lÒu tranh: Êy lµ "tiÖm rîu";

Ch¸o nguéi vµ muèi tr¾ng lµm thµnh thùc ®¬n,

Kh¸ch ®i ®êng qua ®©y t¹m dõng nghØ.

Ven ®êng nÊp díi bãng lïm c©y,

Mét tóp lÒu tranh: "tiÖm rîu" ®©y;

Nµo mãn ch¸o hoa vµ muèi tr¾ng,

§êng xa, kh¸ch t¹m nghØ n¬i nµy.



Bµi 40

QU¶ §øC NGôC

Giam phßng d· thÞ tiÓu gia ®×nh, Sµi, mÔ, du, diªm tù kû doanh; Mçi ç lung tiÒn nhÊt ç t¸o23), Thµnh thiªn chö ph¹n d÷ ®iÒu canh.

NHµ LAO QU¶ §øC24)

Phßng giam còng lµ mét gia ®×nh nhá, G¹o, cñi, dÇu, muèi, ®Òu tù m×nh lo s¾m; Tríc mçi phßng giam lµ mét bÕp, Suèt ngµy thæi c¬m vµ nÊu canh. Nhµ lao mµ gièng tiÓu gia ®×nh, G¹o, cñi, muèi, dÇu tù s¾m sanh; Tríc mçi phßng giam bµy mét bÕp, Suèt ngµy lôi hôi víi c¬m, canh.

HUÖ CHI dÞch

___________ 23) Nguyªn b¶n lµ ço. Trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt, t¸c gi¶ ®· söa l¹i lµ t¸o. 24) Qu¶ §øc: tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, trªn lu vùc s«ng H÷u Giang, mét ®Þa ®iÓm tiÕp sau §iÒn §«ng.

Bµi 41

LONG AN LU Së TRëNG

BiÖn sù nhËn ch©n Lu së trëng, Nh©n nh©n t¸n tông nhÜ c«ng b×nh; V¨n tiÒn l¹p mÔ ®« c«ng bè, Can tÞnh tï lung h¶o vÖ sinh.

Së TR¦ëNG LONG AN25) Hä L¦U

Së trëng hä Lu gi¶i quyÕt c«ng viÖc thËn träng, ®óng ®¾n,

Mäi ngêi ®Òu khen «ng c«ng b»ng; §ång tiÒn, h¹t g¹o ®Òu c«ng bè, Nhµ lao s¹ch sÏ hîp vÖ sinh.

Lµm viÖc ®óng thay Lu së trëng Ai ai còng b¶o b¸c c«ng b×nh; §ång tiÒn, b¸t g¹o ®Òu c«ng bè, S¹ch sÏ, lao tï rÊt vÖ sinh.

NAM TR¢N dÞch

___________ 25) Long An: mét phñ thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn s«ng H÷u Giang. Tõ Qu¶ §øc, t¸c gi¶ bÞ gi¶i chÕch xuèng phÝa Nam vµ däc theo s«ng H÷u Giang ®Õn Nam Ninh.


Bµi 42 - 43

T¶O GI¶I

I

NhÊt thø kª ®Ò d¹ vÞ lan, QuÇn tinh ñng nguyÖt thíng thu san; Chinh nh©n dÜ t¹i chinh ®å thîng, Nghªnh diÖn thu phong trËn trËn hµn.

II §«ng ph¬ng b¹ch s¾c dÜ thµnh hång, U ¸m tµn d nhÊt t¶o kh«ng1); No·n khÝ bao la toµn vò trô, Hµnh nh©n thi høng hèt gia nång!

___________ 1) C©u nµy ch÷a l¹i theo nguyªn b¶n. Nhng chóng t«i vÉn ngê t¸c gi¶ viÕt nhÇm ch÷ t¶o lµ quÐt thµnh ch÷ t¶o lµ sím. Vµ c©u th¬ U ¸m tµn d t¶o nhÊt kh«ng (bãng ®ªm cßn u ¸m ®· bÞ quÐt s¹ch) nh b¶n in n¨m 1960 lµ ®óng v¨n ph¸p h¬n.

GI¶I §I SíM

I

Gµ g¸y mét lÇn, ®ªm cha tµn, Chßm sao n©ng vÇng tr¨ng lªn ®Ønh nói mïa thu;

Ngêi ®i xa ®· cÊt bíc trªn ®êng xa,

Giã thu t¸p mÆt tõng c¬n tõng c¬n l¹nh lÏo.

II

Ph¬ng ®«ng mµu tr¾ng chuyÓn thµnh hång, Bãng ®ªm cßn r¬i rít sím ®· hÕt s¹ch; H¬i Êm bao la kh¾p vò trô, Ngêi ®i thi høng bçng thªm nång.

I

Gµ g¸y mét lÇn ®ªm chöa tan, Chßm sao n©ng nguyÖt vît lªn ngµn; Ngêi ®i cÊt bíc trªn ®êng th¼m, R¸t mÆt, ®ªm thu, trËn giã hµn.

II

Ph¬ng ®«ng mµu tr¾ng chuyÓn sang hång Bãng tèi ®ªm tµn, sím s¹ch kh«ng; H¬i Êm bao la trïm vò trô, Ngêi ®i, thi høng bçng thªm nång.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 44

§åNG CHÝNH

(ThËp nhÊt nguyÖt nhÞ nhËt)

§ång ChÝnh chÝnh ®ång B×nh M· ngôc, Mçi xan nhÊt chóc ®ç kh«ng kh«ng;

Thuû hoµ quang tuyÕn hÈn sung tóc, NhËt nhËt hoµn khai lìng thø lung.

§åNG CHÝNH26)

(Ngµy 2 th¸ng 11)

Nhµ lao §ång ChÝnh gièng hÖt nhµ lao B×nh M·,27)

Mçi b÷a mét b¸t ch¸o, bông thêng rçng kh«ng;

Níc vµ ¸nh s¸ng th× ®Çy ®ñ,

Mçi ngµy cßn hai lÇn më cöa buång giam.

B×nh M· thÕ nµo §ång ChÝnh vËy,

B÷a lng b¸t ch¸o bông cån cµo;

Níc vµ ¸nh s¸ng th× d dËt,

Ngµy l¹i hai lÇn më cöa lao.

NAM TR¢N dÞch

___________ 26) §ång ChÝnh : mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng tõ Long An ®i Nam Ninh däc theo s«ng H÷u Giang. 27) B×nh M·: mét trÊn ë T©y bé khu tù trÞ d©n téc Choang tØnh Qu¶ng T©y, bªn bê s«ng H÷u Giang, lµ n¬i ®ãng cña Çch mÖnh uû viªn héi §iÒn §«ng. Nay lµ huyÖn lþ §iÒn.

Bµi 45

N¹N H÷U §ÝCH CHØ BÞ

Cùu quyÓn, t©n th t¬ng bæ xuyÕt, ChØ chiªn do no·n qu¸ v« chiªn; Ngäc sµng cÈm tríng nh©n tri phñ, Ngôc lý høa ®a nh©n bÊt miªn?

CHIÕC CH¡N GIÊY CñA NG¦êI B¹N Tï

QuyÓn cò, s¸ch míi cïng båi ch¾p l¹i, Ch¨n giÊy cßn Êm h¬n kh«ng cã ch¨n; Ngêi trªn giêng ngäc tríng gÊm cã biÕt ch¨ng, Trong ngôc bao nhiªu ngêi kh«ng ngñ?


QuyÓn xa, s¸ch míi båi thªm Êm, Ch¨n giÊy cßn h¬n ch¼ng cã ch¨n; Tríng gÊm, giêng ngµ, ai cã biÕt? Trong tï bao kÎ ngñ kh«ng an?

NAM TR¢N - B¡NG THANH dÞch B¶n dÞch kh¸c: S¸ch xa vë míi khÐo ®em båi, Ch¨n giÊy h¬n kh«ng ®· h¼n råi; Giêng ngäc mµn thªu ai cã thÊu, Trong lao kh«ng ngñ biÕt bao ngêi.

HOµNG NG¢N dÞch

Bµi 46

D¹ L·NH

Thu th©m v« nhôc diÖc v« chiªn, Sóc h×nh cung yªu bÊt kh¶ miªn; NguyÖt chiÕu ®×nh tiªu t¨ng l·nh khÝ, Khuy song B¾c §Èu dÜ hoµnh thiªn.

§£M L¹NH

§ªm cuèi thu kh«ng ®Öm còng kh«ng ch¨n, N»m co c¼ng cong lng vÉn kh«ng ngñ ®îc;

Tr¨ng soi khãm chuèi tríc s©n cµng t¨ng thªm khÝ l¹nh,

Nhßm qua cöa sæ, sao B¾c §Èu ®· ngang trêi.


§ªm thu kh«ng ®Öm còng kh«ng ch¨n, Gèi qu¾p, lng cßng, ngñ ch¼ng an; Khãm chuèi tr¨ng soi cµng thÊy l¹nh, Nhßm song, B¾c §Èu ®· n»m ngang.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Cuèi thu ch¨n ®Öm còng ®Òu kh«ng, Co qu¾p n»m mµ ngñ ch¼ng xong; S©n chuèi tr¨ng soi thªm l¹nh lÏo, Ngang trêi, B¾c §Èu hiÖn ngoµi song.

TRÇN §¾C THä dÞch

Bµi 47

BANG

HØnh tý trêng long hoµn nhiÔu tríc, UyÓn nh ngo¹i quèc vò hu©n quan; Hu©n quan ®Ých thÞ kim ti tuyÕn, Ng· ®Ých ma th»ng nhÊt ®¹i ®oan.

D¢Y TRãI

Rång dµi28) quÊn quanh c¼ng ch©n vµ çnh tay, Gièng hÖt d©y tua quan vâ níc ngoµi;

D©y tua quan vâ lµ t¬ kim tuyÕn, Cßn cña ta lµ mét sîi thõng gai lín.

___________ 28) Rång dµi: nguyªn v¨n lµ trêng long, tøc sîi d©y trãi t¸c gi¶ gäi mét çch hµi híc.


Rång quÊn vßng quanh ch©n víi tay, Tr«ng nh quan vâ ®ñ tua, ®ai; Tua ®ai quan vâ b»ng kim tuyÕn, Tua cña ta lµ mét cuén gai.


dÞch B¶n dÞch kh¸c: Rång dµi vßng quÊn kh¾p ch©n tay, Quan vâ níc ngoµi th¾ng bé ®©y; Quan vâ ®eo tua kim tuyÕn thËt, Cßn ta, quÊn mét cuén thõng ®ay!

HUÖ CHI dÞch

Bµi 48

L¹C LIÔU NHÊT CHÝCH NHA

NhÜ ®Ých t©m t×nh ng¹nh th¶ c¬ng, BÊt nh l·o thiÖt nhuyÔn nhi trêng; Tßng lai d÷ nhÜ ®ång cam khæ, HiÖn t¹i ®«ng t©y çc nhÊt ph¬ng.

RôNG MÊT MéT CHIÕC R¡NG

TÝnh t×nh anh r¾n rái vµ kiªn cêng, Ch¼ng mÒm vµ dµi nh l·o lìi; Tríc nay vÉn cïng anh chung ngät bïi, cay ®¾ng, B©y giê ph¶i xa nhau, ngêi mét ph¬ng. Cøng r¾n nh anh ch¼ng kÐm ai, Ch¼ng nh l·o lìi dÎo vµ dµi; Ngät bïi cay ®¾ng tõng chia sÎ, Nay kÎ ch©n m©y, kÎ cuèi trêi.

TRÇN §¾C THä dÞch


Bµi 49

LONG AN - §åNG CHÝNH29)

Thö gian thæ ®Þa qu¶ng nhi bÇn, Së dÜ nh©n d©n kiÖm th¶ cÇn; ThÝnh thuyÕt kim xu©n phïng ®¹i h¹n, ThËp ph©n thu ho¹ch lìng tam ph©n.

LONG AN - §åNG CHÝNH

Vïng nµy ruéng ®Êt réng nhng c»n cçi, V× thÕ nh©n d©n tiÕt kiÖm vµ siªng n¨ng; Nghe nãi mïa xu©n n¨m nay gÆp ®¹i h¹n, Mêi phÇn chØ thu ho¹ch ®îc vµi ba phÇn. Vïng ®©y tuy réng, ®Êt kh« c»n, V× thÕ nh©n d©n kiÖm l¹i cÇn; Nghe nãi xu©n nay trêi ®¹i h¹n, Mêi phÇn thu ho¹ch chØ ®«i phÇn.


dÞch

___________ 29) Bµi nµy trong çc lÇn in tríc xÕp trªn bµi §ång ChÝnh, lÇn nµy chuyÓn xuèng cho ®óng víi nguyªn b¶n vµ Long An - §ång ChÝnh lµ lêi nhËn xÐt cña t¸c gi¶ vÒ c¶ hai vïng Long An vµ §ång ChÝnh, chø kh«ng ph¶i trªn con ®êng tõ Long An ®Õn §ång ChÝnh.

Bµi 50

NHAI THîNG

Nhai thîng nh©n tranh kh¸n H¸n gian, H¸n gian d÷ ng· b¶n v« can; V« can nhng thÞ hiÒm nghi ph¹m, Sö ng· t©m trung gi¸c ®iÓm hµn.

TR£N §¦êNG PHè

Trªn ®êng phè mäi ngêi tranh nhau xem H¸n gian,

H¸n gian vèn ch¼ng liªn can g× víi ta; Nhng kh«ng liªn can mµ vÉn lµ ngêi tï

bÞ t×nh nghi, KhiÕn lßng ta c¶m thÊy cã chót ghª l¹nh.

Ngoµi phè tranh nhau xem H¸n gian, H¸n gian, ta vèn thùc v« can; V« can vÉn bÞ nghi lµ cã, Thùc khiÕn lßng ta l¹nh tíi gan.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 51

Lé THîNG

HÜnh tý tuy nhiªn bÞ khÈn bang, M·n s¬n ®iÓu ng÷ d÷ hoa h¬ng; Tù do l·m thëng v« nh©n cÊm, L¹i thö chinh ®å gi¶m tÞch l¬ng.

TR£N §¦êNG

MÆc dï ch©n tay bÞ trãi chÆt, Nhng ®Çy nói chim hãt vµ hoa th¬m; Tù do thëng ngo¹n, kh«ng ai cÊm ®îc, Nhê thÕ, ®êng xa còng bít qu¹nh hiu.

MÆc dï bÞ trãi ch©n tay, Chim ca rén nói, h¬ng bay ng¸t rõng; Vui say, ai cÊm ta dõng, §êng xa, ©u còng bít chõng qu¹nh hiu.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: DÉu trãi ch©n tay ®Õn ngÆt nghÌo, Kh¾p rõng h¬ng ng¸t víi chim kªu; Tù do thëng ngo¹n, ai ng¨n ®îc, C« qu¹nh ®êng xa, vîi Ýt nhiÒu.

HUÖ CHI dÞch


Bµi 52

TRuNG BINH GIA QUYÕN

Lang qu©n nhÊt khø bÊt håi ®Çu, Sö thiÕp khuª trung ®éc b·o sÇu; §¬ng côc kh¶ liªn d tÞch mÞch, ThØnh d lai t¹m tró lao tï.

GIA QUYÕN NG¦êI BÞ B¾T LÝNH30)

Chµng ra ®i kh«ng trë vÒ, §Ó thiÕp chèn buång the mét m×nh «m sÇu; Nhµ ®¬ng côc ý h¼n th¬ng thiÕp c« qu¹nh, Nªn mêi thiÕp ®Õn ë t¹m nhµ tï. BiÒn biÖt anh ®i kh«ng trë l¹i, Buång the tr¬ träi, thiÕp «m sÇu; Quan trªn xãt nçi em c« qu¹nh, Nªn l¹i mêi em t¹m ë tï!

NAM TR¢N dÞch

___________ 30) Trong bµi nµy, t¸c gi¶ ch©m biÕm viÖc b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch. Tuy gäi lµ “®i lÝnh cøu níc”, nhng thùc chÊt chØ lµ ®Ó b¶o vÖ nhµ cÇm quyÒn, nªn phÇn ®«ng nh©n d©n bá trèn kh«ng chÞu ®i. §Ó ®èi phã l¹i, chÝnh quyÒn ®· dïng thñ ®o¹n b¾t vî vµo ngåi tï thay.

Bµi 53

GI¶I TRµo

NgËt c«ng gia ph¹n, tró c«ng phßng, Qu©n c¶nh lu©n ban khø hé tßng; Ngo¹n thuû du s¬n tuú së thÝch, Nam nhi ®¸o thö diÖc hµo hïng!31)

PHA TRß

¡n c¬m nhµ níc, ë nhµ c«ng,

LÝnh qu©n c¶nh thay phiªn nhau ®i hé vÖ;

D¹o nói ch¬i s«ng tuú ý thÝch,

Lµm trai ®Õn thÕ còng hµo hïng!

¡n c¬m nhµ níc, ë nhµ c«ng,

LÝnh tr¸ng thay phiªn ®Õn hé tßng;

Non níc d¹o ch¬i tïy së thÝch,

Lµm trai nh thÕ còng hµo hïng!

V¡N TRùC - V¡N PHôNG dÞch

___________ 31) C©u cuèi bµi nµy lÊy tõ c©u th¬ cuèi bµi th¬ NgÉu thµnh cña nhµ th¬ vµ nhµ triÕt häc Nho gi¸o Tr×nh H¹o ®êi Tèng. Phó quý bÊt d©m, bÇn tiÖn l¹c, Nam nhi ®¸o thö diÖc hµo hïng. NghÜa lµ: Giµu sang kh«ng ham muèn, nghÌo hÌn vÉn vui, Lµm trai ®Õn thÕ còng hµo hïng.


Bµi 54

V·NG NAM NINH

ThiÕt th»ng ng¹nh thÕ ma th»ng nhuyÔn,

Bé bé ®inh ®ang ho·n béi thanh;

Tuy thÞ hiÒm nghi gi¸n ®iÖp ph¹m,

Nghi dung khíc tîng cùu c«ng khanh.

§I NAM NINH

XÝch s¾t cøng ®· thay thõng gai mÒm,

Bíc mçi bíc leng keng nh tiÕng ngäc;

Tuy lµ ngêi tï bÞ t×nh nghi gi¸n ®iÖp,

Nhng bé d¹ng l¹i gièng vÞ c«ng khanh ngµy tríc.

H«m nay xiÒng s¾t thay d©y trãi,

Mçi bíc leng keng tiÕng ngäc rung;

Tuy bÞ t×nh nghi lµ gi¸n ®iÖp,

Mµ nh khanh tíng vÎ ung dung.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 55 - 56

C¶NH BINH §¶M TR §åNG HµNH

I C¶nh sÜ ®¶m tr ®ång lé tÈu, Tr do nh©n ®¶m, ng· nh©n khiªn; Nh©n nhi ph¶n tiÖn tr tö, Nh©n vÞ nh©n v« tù chñ quyÒn!

II ThÕ thîng thiªn t©n hoµ v¹n khæ, M¹c nh thÊt khíc tù do quyÒn! NhÊt ng«n nhÊt ®éng bÊt tù chñ, Nh ngu, nh m·, nhËm nh©n khiªn.


C¶NH BINH KHI£NG LîN CïNG §I

I

C¶nh binh khiªng lîn ®i cïng ®êng, Lîn th× ngêi khiªng, ta ngêi d¾t; Ngêi l¹i bÞ coi rÎ h¬n lîn, ChØ v× ngêi kh«ng cã quyÒn tù chñ.

II

Trªn ®êi ngh×n v¹n ®iÒu cay ®¾ng, Kh«ng g× cay ®¾ng b»ng mÊt quyÒn tù do; Mçi lêi nãi, mçi hµnh ®éng ®Òu kh«ng ®îc tù chñ, MÆc cho ngêi d¾t nh tr©u, nh ngùa.

I

Khiªng lîn, lÝnh cïng ®i mét lèi, Ta th× ngêi d¾t, lîn ngêi khiªng; Con ngêi coi rÎ h¬n con lîn,

ChØ t¹i ngêi kh«ng cã chñ quyÒn!

II

Trªn ®êi ngh×n v¹n ®iÒu cay ®¾ng, Cay ®¾ng chi b»ng mÊt tù do ? Mçi viÖc mçi lêi kh«ng tù chñ, §Ó cho ngêi d¾t tùa tr©u bß!

NAM TR¢N dÞch

Bµi 57

§IÖT L¹C

D¹ nhng h¾c ¸m dÜ ®¨ng tr×nh, Lé hùu kú khu thËm bÊt b×nh; §iÖt nhËp th©m khanh nguy hiÓm thËm, H¹nh n¨ng dîc xuÊt liÔu th©m khanh32).

HôT CH¢N NG·

§ªm cßn tèi mÞt ®· ph¶i lªn ®êng, §êng l¹i gå ghÒ, kh«ng chót b»ng ph¼ng; Hôt ch©n thôt xuèng hè s©u, nguy hiÓm qu¸, May sao ®· nh¶y ®îc ra khái hè. Cßn tèi nh bng ®· ph¶i ®i, §êng ®i khóc khuûu l¹i gå ghÒ; Trît ch©n nhì bíc sa vµo hè, May nh¶y ra ngoµi suýt n÷a nguy!

NAM TR¢N dÞch

___________ 32) Nguyªn b¶n lµ tr×nh, trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt, t¸c gi¶ ®· söa l¹i lµ khanh.


Bµi 58

B¸N Lé TH¸P THUYÒN PHã UNG

Thõa chu thuËn thuû v·ng Ung Ninh, HÜnh ®iÕu thuyÒn lan tù gi¶o h×nh; Lìng ng¹n h¬ng th«n trï mËt thËm, Giang t©m ng phñ ®iÕu thuyÒn khinh.

GI÷A §¦êNG §¸P THUYÒN

§I UNG NINH1)

§¸p thuyÒn xu«i dßng ®i Ung Ninh, Ch©n bÞ treo lªn giµn thuyÒn nh téi h×nh treo cæ; Lµng xãm hai bªn s«ng thËt lµ ®«ng ®óc, Gi÷a lßng s«ng, thuyÒn c©u cña «ng chµi lít nhÑ. §¸p thuyÒn th¼ng xuèng huyÖn Ung Ninh, Lñng l¼ng ch©n treo tùa gi¶o h×nh; Lµng xãm ven s«ng ®«ng ®óc thÕ, ThuyÒn c©u rÏ sãng nhÑ thªnh thªnh.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Ung Ninh: tøc Nam Ninh, mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, cã thÞ trÊn Nam Ninh.

Bµi 59

NAM NINH NGôC

Giam phßng kiÕn tróc ®Ýnh "ma ®¨ng", TriÖt d¹ huy hoµng chiÕu ®iÖn ®¨ng; Nh©n vÞ mçi xan duy h÷u chóc, Sö nh©n ®ç tö chiÕn c¨ng c¨ng.

NHµ NGôC NAM NINH

Nhµ lao x©y dùng rÊt "m«®Ðc"33), Suèt ®ªm ®Ìn ®iÖn s¸ng rùc; Nhng v× b÷a ¨n nµo còng chØ cã ch¸o, KhiÕn cho bông ngêi ta cø run bÇn bËt. Nhµ lao x©y dùng kiÓu t©n thêi, §Ìn ®iÖn th©u ®ªm s¸ng rùc trêi; Nhng mçi b÷a ¨n lng b¸t ch¸o, Cho nªn çi bông cø rung hoµi.

NAM TR¢N dÞch

___________ 33) M«®Ðc (“ma ®¨ng”): tèi t©n, hiÖn ®¹i, t¸c gi¶ dïng víi ý hµi híc.


Bµi 60

N¹P MUéN

Hoµn cÇu chiÕn ho¶ thíc th¬ng thiªn, Tr¸ng sÜ t¬ng tranh phã trËn tiÒn; Ngôc lý nhµn nh©n nhµn yÕu mÖnh, Hïng t©m bÊt trÞ nhÊt v¨n tiÒn.

BUåN BùC

Löa chiÕn tranh trªn hoµn cÇu nãng ch¶y c¶ trêi xanh,

Tr¸ng sÜ ®ua nhau ra mÆt trËn; Trong tï, ngêi nhµn l¹i nhµn qu¸ ®çi, ChÝ lín mµ kh«ng ®¸ng gi¸ mét ®ång tiÒn. Tr¸ng sÜ ®ua nhau ra mÆt trËn, Hoµn cÇu löa bèc rùc trêi xanh;

Trong ngôc ngêi nhµn nhµn qu¸ ®çi,

ChÝ cao mµ ch¼ng ®¸ng ®ång trinh.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 61

THÝNH K£ MINH

NhÜ chØ b×nh thêng nhÊt chÝch kª, Triªu triªu b¸o hiÓu ®¹i thanh ®Ò; NhÊt thanh ho¸n tØnh quÇn lª méng, NhÜ ®Ých c«ng lao d· bÊt ®ª.

NGHE Gµ G¸Y

Ng¬i chØ lµ mét chó gµ b×nh thêng, Mçi sím, lín tiÕng g¸y ®Ó b¸o s¸ng;

Mét tiÕng th«i mµ gäi tØnh giÊc méng cña d©n chóng,

C«ng lao ng¬i ch¼ng ph¶i lµ xoµng. Ng¬i tuy chØ mét chó gµ thêng, B¸o s¸ng, ngµy ngµy tiÕng g¸y vang; Mét tiÕng, toµn d©n bõng tØnh méng, C«ng ng¬i ®©u cã ph¶i lµ xoµng.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 62

NHÊT Ç §æ PH¹M "NG¹NH" LIÔU

Tha th©n chØ h÷u cèt bao b×, Thèng khæ c¬ hµn bÊt kh¶ chi; T¹c d¹ tha nhng thôy ng· tr¾c, Kim triªu tha dÜ cöu tuyÒn quy.

MéT NG¦êI Tï Cê B¹C "CHÕT CøNG"

Th©n h×nh anh Êy chØ cßn da bäc x¬ng, Khæ ®au, ®ãi rÐt, kh«ng chèng ®ì næi; §ªm qua anh cßn n»m ngñ c¹nh t«i, S¸ng nay ®· vÒ chÝn suèi.

Th©n anh da bäc lÊy x¬ng, Khæ ®au, ®ãi rÐt hÕt ph¬ng sèng råi; §ªm qua cßn ngñ bªn t«i, S¸ng nay anh ®· vÒ n¬i suèi vµng!


Anh chØ lµn da bäc dóm x¬ng, Khæ ®au, ®ãi rÐt søc kh«n ®¬ng; §ªm qua cßn ngñ bªn t«i ®ã, Mµ s¸ng h«m nay ®· suèi vµng.



Bµi 63

HùU NHÊT Ç...

Di, TÒ bÊt thùc Chu triÒu tóc,

§æ ph¹m bÊt ngËt c«ng gia chóc;

Di, TÒ ng· tö Thó D¬ng34) s¬n,

§æ ph¹m ng· tö c«ng gia ngôc.

L¹I MéT NG¦êI N÷A...

B¸ Di, Thóc TÒ35) kh«ng ¨n thãc nhµ Chu,

Ngêi tï cê b¹c kh«ng ¨n ch¸o nhµ níc;

B¸ Di, Thóc TÒ chÕt ®ãi trªn nói Thó D¬ng,

Ngêi tï cê b¹c chÕt ®ãi trong ngôc nhµ níc.

Di, TÒ ch¼ng ¨n g¹o nhµ Chu,

Tï b¹c ch¼ng ¨n ch¸o nhµ níc; Di, TÒ chÕt ®ãi ngµn Thó D¬ng,

Tï b¹c chÕt ®ãi trong nhµ ngôc.

NAM TR¢N dÞch

___________ 34) Nguyªn b¶n lµ Thñ D¬ng, trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt t¸c gi¶ ch÷a l¹i lµ Thó D¬ng. Thó D¬ng lµ tªn mét ngän nói thuéc tØnh Hµ Nam, Trung Quèc. 35) B¸ Di, Thóc TÒ: con vua níc C« Tróc ®êi nhµ ¢n (1401 - 1122 tríc C.N), Trung Quèc. Khi Vò V¬ng chiÕm ng«i nhµ ¢n lËp nªn nhµ Chu, B¸ Di, Thóc TÒ kh«ng chÞu ¨n g¹o nhµ Chu lªn nói Thó D¬ng ë Èn, ¨n rau vi, råi chÕt ®ãi ë ®ã.

Bµi 64

CÊM Y£N

(ChØ yªn ®Ých)

Yªn cÊm thö gian hÈn lÖ h¹i, NhÜ yªn kiÓu nhËp tha yªn bao; §¬ng nhiªn tha kh¶ xuy yªn ®Èu, NhÜ nhîc xuy yªn, ph¹t thñ liªu.

(Tha: ngôc ®inh d·)

CÊM HóT THUèC

(Thuèc l¸)

ë ®©y lÖnh cÊm hót thuèc rÊt g¾t gao, Thuèc cña anh ph¶i nép vµo tói thuèc cña nã; §¬ng nhiªn, nã cã thÓ hót thuèc b»ng tÈu, Nhng nÕu anh hót, bÞ ph¹t cßng tay.

(Nã: lÝnh ngôc) Hót thuèc n¬i nµy cÊm g¾t gao, Thuèc anh nã tÞch, bá vµo bao; Nã th× kÐo tÈu tha hå hót, Anh hót, cßng ®©y, tay ghÐ vµo.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 65

D¹ B¸N V¡N KHèC PHU

¤ h« phu qu©n, hÒ phu qu©n! Hµ cè phu qu©n cù khÝ trÇn? Sö thiÕp tßng kim hµ xø kiÕn, ThËp phÇn t©m hîp ý ®Çu nh©n.

NöA §£M NGHE TIÕNG KHãC CHåNG

Than «i! Chµng hìi chµng! Cí sao chµng véi l×a bá câi ®êi? KhiÕn cho thiÕp tõ nay biÕt t×m ®©u thÊy, Ngêi b¹n ®êi mêi phÇn t©m ®Çu ý hîp! Hìi «i, chµng hìi, hìi chµng ¬i! C¬ sù v× sao véi l¸nh ®êi? §Ó thiÕp tõ nay ®©u thÊy ®îc, Con ngêi t©m ý hîp mêi m¬i.


Bµi 66

HOµNG H«N

Phong nh lîi kiÕm ma s¬n th¹ch, Hµn tù tiªm phong thÝch thô chi; ViÔn tù chung thanh th«i kh¸ch bé, Môc ®ång xuy ®Þch dÉn ngu quy.

HOµNG H¤N

Giã nh g¬m s¾c mµi ®¸ nói, RÐt nh gi¸o nhän chÝch cµnh c©y; TiÕng chu«ng chïa xa giôc bíc ch©n kh¸ch, TrÎ ch¨n tr©u thæi s¸o dÉn tr©u vÒ. Giã s¾c tùa g¬m mµi ®¸ nói, RÐt nh dïi nhän chÝch cµnh c©y; Chïa xa chu«ng giôc ngêi nhanh bíc, TrÎ dÉn tr©u vÒ tiÕng s¸o bay.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 67

C«NG KIM

Chö nhÊt oa ph¹n lôc mao tiÒn, NhÊt bån khai thuû ng©n nhÊt nguyªn; NhÊt nguyªn m·i vËt ®¾c lôc gi¸c, Ngôc trung gi¸ çch ®Þnh chiªu nhiªn.

TIÒN C¤NG

Thæi mét nåi c¬m ph¶i s¸u hµo, Mét chËu níc s«i mét ®ång b¹c; Mét ®ång mua hµng chØ ®¸ng gi¸ s¸u hµo, Gi¸ c¶ trong tï ®Þnh râ nh thÕ! Thæi mét nåi c¬m, tr¶ s¸u hµo, Níc s«i mçi chËu, mét ®ång trao; Mét ®ång cña ®¸ng s¸u hµo chØ, Gi¸ c¶ trong tï ®Þnh râ sao!

NAM TR¢N dÞch

Bµi 68

THUþ BÊT TRíC

NhÊt canh ... nhÞ canh... hùu tam canh, TriÓn chuyÓn, båi håi, thôy bÊt thµnh; Tø, ngò canh th× tµi hîp nh·n, Méng hån hoµn nhiÔu ngò tiªm tinh.

NGñ KH¤NG §¦îC

Canh mét... canh hai... l¹i canh ba, Tr»n träc b¨n kho¨n kh«ng ngñ ®îc; Canh t, canh n¨m võa chîp m¾t, Hån méng ®· quÈn quanh n¬i ng«i sao n¨m çnh.


Mét canh... hai canh... l¹i ba canh, Tr»n träc b¨n kho¨n, giÊc ch¼ng thµnh; Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t, Sao vµng n¨m çnh méng hån quanh.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Canh mét... canh hai... l¹i canh ba, Tr»n träc, b¨n kho¨n, khã ngñ mµ; Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t, Sao vµng n¨m çnh quyÖn hån ta.

XU¢N THUû dÞch

Bµi 69

øC H÷U

TÝch qu©n tèng ng· chÝ giang t©n, VÊn ng· quy kú, chØ cèc t©n; HiÖn t¹i t©n ®iÒn dÜ lª h¶o, Tha h¬ng ng· t¸c ngôc trung nh©n.

NHí B¹N

Ngµy nµo anh tiÔn t«i ®Õn bÕn s«ng, Hái t«i ngµy vÒ, trá mïa lóa míi; §Õn nay ruéng l¹i ®· cµy xong hÕt råi, N¬i ®Êt kh¸ch, t«i thµnh ngêi trong tï. Ngµy ®i b¹n tiÔn ®Õn bªn s«ng, HÑn b¹n vÒ khi lóa ®á ®ång; Nay gÆt ®· xong, cµy ®· kh¾p, Quª ngêi, t«i vÉn chèn lao lung.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 70

THÕ N¹N H÷U MÉN T¶ B¸O ÇO

§ång chu céng tÕ nghÜa nan tõ, ThÕ h÷u biªn tu b¸o ço th; "Phông thö", "®¼ng nh©n" kim thuû häc, §a ®a b¸c ®¾c c¶m ©n tõ.

VIÕT Hé B¸O ÇO CHO ÇC B¹N Tï

Cïng héi cïng thuyÒn gióp nhau, lÏ kh«n tõ chèi, ViÕt b¸o ço thay cho b¹n; Nh÷ng ch÷ "thõa lÖnh", "chiÓu theo" nay ®Òu míi häc, ThÕ mµ ®· ®îc nhiÒu lêi c¶m t¹. Cïng héi cïng thuyÒn nªn ph¶i gióp, ViÕt thay b¸o ço d¸m tõ nan; "ChiÓu theo", "thõa lÖnh" nay võa häc, §· ®îc bao lêi b¹n c¶m ¬n.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 71

L¹I SANG

M·n th©n hång lôc nh xuyªn cÈm, Thµnh nhËt lao tao tù cæ cÇm; Xuyªn cÈm, tï trung ®« quý kh¸ch, Cæ cÇm, n¹n h÷u tËn tri ©m.

GHÎ Lë

Xanh ®á ®Çy ngêi nh ¸o gÊm, Suèt ngµy sét so¹t tùa g¶y ®µn; MÆc gÊm trong tï ®Òu lµ kh¸ch quý, G¶y ®µn, b¹n tï ®Òu lµ tri ©m. §Çy m×nh ®á tÝm nh hoa gÊm, Sét so¹t lu«n tay tùa g¶y ®µn; MÆc gÊm, b¹n tï ®Òu kh¸ch quý, G¶y ®µn, trong ngôc th¶y tri ©m.


dÞch


Bµi 72

V¡N THUNG MÔ THANH

MÔ bÞ thung th×, hÈn thèng khæ, Ký thung chi hËu, b¹ch nh miªn; Nh©n sinh t¹i thÕ d· gi¸ d¹ng, Khèn n¹n thÞ nhÜ ngäc thµnh thiªn.

NGHE TIÕNG GI· G¹O

G¹o lóc ®ang gi·, rÊt ®au ®ín, Lóc gi· xong råi, tr¾ng tùa b«ng; Ngêi sèng trªn ®êi còng nh vËy, Gian nan lµ dÞp rÌn giòa m×nh thµnh ngäc. G¹o ®em vµo gi· bao ®au ®ín, G¹o gi· xong råi, tr¾ng tùa b«ng; Sèng ë trªn ®êi ngêi còng vËy, Gian nan rÌn luyÖn míi thµnh c«ng.


dÞch

Bµi 73 - 74 - 75

SONG THËP NHÊT

I

Tßng tiÒn mçi ®¸o Song thËp nhÊt,

Kû niÖm ¢u ch©u b·i chiÕn kú;

Kim nhËt ngò ch©u ®ång huyÕt chiÕn,

Téi kh«i tùu thÞ ¸c Nadi.

II

Trung Hoa kh¸ng chiÕn t¬ng lôc t¶i,

LiÖt liÖt oanh oanh cö thÕ tri;

Th¾ng lîi tuy nhiªn h÷u b¶ ¸c,

Nhng tu nç lùc ph¶n c«ng th×.

III

Kh¸ng NhËt tinh kú m·n ¸ ch©u,

Tinh kú ®¹i tiÓu h÷u sai thï;

Tinh kú ®¹i ®Ých cè tu h÷u,

TiÓu ®Ých tinh kú bÊt kh¶ v«.


NGµY 11 TH¸NG 111)

I

Tríc kia, cø ®Õn 11 th¸ng 11 Lµ kû niÖm ngµy ®×nh chiÕn ë ch©u ¢u; Ngµy nay n¨m ch©u cïng huyÕt chiÕn, Téi ph¹m ®Çu sá chÝnh lµ bän lµ Nadi2) hung ¸c.

II

Trung Hoa kh¸ng chiÕn ®· gÇn s¸u n¨m, Oanh liÖt vang lõng, kh¾p n¬i ®Òu biÕt; Th¾ng lîi tuy r»ng ®· n¾m ch¾c, Nhng vÉn ph¶i g¾ng søc lóc ph¶n c«ng

III

Cê kh¸ng NhËt dËy kh¾p ch©u ¸, Cê lín, cê nhá cã kh¸c nhau; Cê lín cè nhiªn ph¶i cã, Nhng cê nhá còng kh«ng thÓ kh«ng cã.

___________ 1) Ngµy 11-11 (song thËp nhÊt): ngµy kû niÖm chÊm døt ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918). 2) Nadi: chØ bän §øc quèc x·.

I

Thuë tríc n¬i n¬i ®Òu kû niÖm,

Mõng ngµy ®×nh chiÕn ë ch©u ¢u;

N¨m ch©u nay l¹i ®ang tu«n m¸u,

Bän quû Nadi téi ®øng ®Çu.

II

Trung Hoa kh¸ng chiÕn s¸u n¨m chÇy1)

Oanh liÖt, vang lõng kh¾p ®ã ®©y;

§Õn lóc ph¶n c«ng nªn cè g¾ng,

MÆc dÇu th¾ng lîi n¾m trong tay.

III

Kh¸ng NhËt, cê bay kh¾p ¸ ch©u,

Cê to, cê nhá ch¼ng ®Òu nhau;

Cê to ®· h¼n lµ nªn cã,

Cê nhá dï sao, thiÕu ®îc ®©u.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Nguyªn v¨n: gÇn 6 n¨m. Nh©n d©n Trung Quèc b¾t ®Çu chèng cuéc x©m lîc cña ph¸t xÝt NhËt tõ ngµy 7-7-1937 ®Õn cuèi n¨m 1942 lµ gÇn 6 n¨m.


Bµi 76

C¶NH B¸O

(ThËp nhÊt nguyÖt thËp nhÞ nhËt)

§Þch c¬ h¹o ®·ng ®¸o thiªn trung,

Tþ tËp nh©n d©n bµo nhÊt kh«ng; Ng· mÉn xuÊt lung tþ kh«ng tËp, Nh©n nh©n hoan hØ ®¾c xuÊt lung.

B¸O §éNG

(Ngµy 12 th¸ng 11)

Trªn trêi m¸y bay ®Þch rÇm ré kÐo tíi,

Tr¸nh oanh t¹c, nh©n d©n bá ch¹y hÕt s¹ch;

Chóng t«i còng ra khái lao ®Ó tr¸nh m¸y bay, Ai nÊy mõng rì ®îc ra ngoµi lao.

M¸y bay ®Þch bçng ®Õn µo µo TÊt c¶ nh©n d©n ch¹y xuèng hµo, Cöa më cho tï ra l¸nh n¹n, Sæ lång, ai nÊy kho¸i lµm sao!

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: M¸y bay ®Þch bçng rén kh«ng trung, Trèn nÊp, nh©n d©n ch¹y s¹ch kh«ng; Tï ph¹m còng t×m n¬i Èn nÊp, §îc ra ngoµi ngôc, kho¸i v« cïng.

HUÖ CHI dÞch


Bµi 77

CHIÕT Tù

Tï nh©n xuÊt khø hoÆc vi quèc, Ho¹n qu¸ ®Çu th× thuû kiÕn trung; Nh©n h÷u u sÇu u ®iÓm ®¹i, Lung khai tróc s¶n, xuÊt ch©n long.

CHIÕT Tù1)

Ngêi tï ra khái ngôc, cã khi dùng nªn ®Êt níc, Qua c¬n ho¹n n¹n míi râ ngêi trung; Ngêi biÕt lo ©u, u ®iÓm lín, Nhµ lao më then cöa tróc, rång thËt sÏ bay ra2)

Ngêi tho¸t khái tï ra dùng níc,

Qua c¬n ho¹n n¹n, râ lßng ngay; Ngêi biÕt lo ©u, u ®iÓm lín, Nhµ lao më cöa, ¾t rång bay!

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) ChiÕt tù: mét h×nh thøc ph©n tÝch ch÷ H¸n ra tõng bé phËn ®Ó thµnh nh÷ng ch÷ míi, cã ý nghÜa kh¸c víi ý nghÜa ban ®Çu. 2) Theo lèi chiÕt tù, bµi th¬ nµy cßn cã nghÜa ®en nh sau: ch÷ tï bá ch÷ nh©n, cho ch÷ hoÆc vµo, thµnh ch÷ quèc. Ch÷ ho¹n bít phÇn trªn ®i thµnh ch÷ trung. Thªm nh©n ®øng vµo ch÷ u trong "u sÇu" thµnh ch÷ u trong "u ®iÓm". Ch÷ lung bá tróc ®Çu thµnh ch÷ long.

Bµi 78

"L÷ QU¸N"

ChiÕu lÖ s¬ lai ch n¹n h÷u

TÊt tu thôy t¹i xÝ khanh biªn;

Gi¶ nh nhÜ tëng h¶o h¶o thôy,

NhÜ yÕu ®a hoa kû khèi tiÒn.

"QU¸N TRä"

Theo lÖ, çc b¹n tï míi ®Õn,

¾t ph¶i ngñ c¹nh hè xÝ;

NÕu anh muèn ®îc ngñ ngon giÊc,

Anh ph¶i tèn thªm mÊy ®ång b¹c.

LÖ thêng tï míi ®Õn,

Ph¶i n»m c¹nh cÇu tiªu;

Muèn ngñ cho ngon giÊc,

Anh ph¶i tr¶ tiÒn nhiÒu.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 79

T¶O T×NH

Triªu d¬ng xuyªn qu¸ lung toµn bé, Thiªu tËn u yªn d÷ ¸m mai; Sinh khÝ ®èn th× sung vò trô, Ph¹m nh©n ç ç tiÕu nhan khai.

N¾NG SíM

N¾ng sím xuyªn suèt nhµ lao, Thiªu ®èt s¹ch nh÷ng lµn khãi mï u ¸m cßn sãt l¹i; Sinh khÝ bçng chèc trµn ®Çy vò trô, Tï ph¹m ai nÊy vÎ mÆt t¬i cêi. N¾ng sím xuyªn qua n¬i ngôc thÊt,

§èt tan khãi ®Æc víi s¬ng dµy;

§Êt trêi phót chèc trµn sinh khÝ, Tï ph¹m cêi t¬i në mÆt mµy.

HUÖ CHI dÞch

Bµi 80

"VIÖT H÷U TAO §éNG"

Ung b¸o, xÝch ®¹o tÊn 14-11

Ninh tö, bÊt cam n« lÖ khæ,

NghÜa kú ®¸o xø hùu phiªu d¬ng; Kh¶ liªn d tè tï trung kh¸ch, VÞ ®¾c cung th©n thíng chiÕn trêng.

"VIÖT NAM Cã B¹O §éNG"

Tin XÝch ®¹o, trªn b¸o

Ung Ninh 14-11

Thµ chÕt, kh«ng chÞu nçi khæ lµm n« lÖ, Cê nghÜa l¹i tung bay kh¾p n¬i; Xãt m×nh vÉn lµ kh¸ch trong tï, Cha ®îc ®Ých th©n ra n¬i chiÕn trêng. Thµ chÕt ch¼ng cam n« lÖ m·i, Tung bay cê nghÜa kh¾p tr¨m miÒn; Xãt m×nh giam h·m trong tï ngôc, Cha ®îc x«ng ra gi÷a trËn tiÒn.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 81

ANH PHáNG HOA §OµN

Mü ®oµn khø liÔu Anh ®oµn ®¸o, §¸o xø h©n phïng nhiÖt liÖt t×nh; Ng· d· "pháng Hoa ®oµn" nhÊt bé, Khíc tao ®Æc chñng ®Ých hoan nghªnh.

§OµN §¹I BIÓU ANH

SANG TH¡M TRUNG HOA

§oµn Mü ®i khái, ®oµn Anh tíi, §Õn ®©u còng ®îc tiÕp ®ãn nhiÖt t×nh; Ta còng lµ mét "§oµn th¨m Trung Hoa", L¹i gÆp mét kiÓu hoan nghªnh ®Æc biÖt. §oµn Mü ®i råi ®oµn Anh ®Õn,

Kh¾p chèn mõng reo tá nhiÖt t×nh;

Ta còng mét ®oµn th¨m quý quèc, L¹i dµnh riªng mét lèi hoan nghªnh.

NAM TR¢N -

HOµNG TRUNG TH¤NG

dÞch

Bµi 82

GI¶I V·NG Vò MINH

18-11

Ký gi¶i ®¸o Nam Ninh,

Hùu gi¶i ph¶n Vò Minh;

Loan loan, khóc khóc gi¶i,

§å diªn ng· hµnh tr×nh.

BÊt b×nh!

GI¶I §I Vò MINH1)

18-11

§· gi¶i ®Õn Nam Ninh,

L¹i gi¶i vÒ Vò Minh;

Gi¶i ®i quanh quanh quÑo quÑo m·i,

KÐo dµi cuéc hµnh tr×nh cña ta.

BÊt b×nh!

___________ 1) Vò Minh: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng bé tõ TÜnh T©y ®Õn Nam Ninh. T¸c gi¶ ®· bÞ gi¶i ®Õn Nam Ninh däc theo ®êng s«ng, nay l¹i gi¶i l¹i vÒ phÝa TÜnh T©y theo ®êng bé.


§· gi¶i ®Õn Nam Ninh,

L¹i gi¶i vÒ Vò Minh;

Gi¶i ®i quanh quÑo m·i,

KÐo dµi c¶ hµnh tr×nh.

BÊt b×nh!


dÞch

Bµi 83

BµO H¬NG CÈU NHôC

Qu¸ Qu¶ §øc th× ngËt tiªn ng, Qu¸ Bµo H¬ng th× ngËt cÈu nhôc; Kh¶ kiÕn nhÊt ban ®Ö gi¶i nh©n, Sinh ho¹t h÷u th× d· bÊt tôc.

THÞT CHã ë BµO H¦¥NG1)

Khi qua Qu¶ §øc, ¨n ç t¬i, Lóc qua Bµo H¬ng, ¨n thÞt chã; ThÕ míi biÕt bän lÝnh gi¶i tï, Çch sèng cã lóc còng sµnh sái. Qua Qu¶ §øc th× chÐn ç t¬i, Qua Bµo H¬ng l¹i x¬i thÞt chã; Cho hay bän gi¶i tï nh©n nµy, Çch sèng ®«i khi còng sµnh ®ã.

§ç V¡N Hû dÞch

___________ 1) Bµo H¬ng: mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng bé tõ Nam Ninh ®i Vò Minh.


Bµi 84

TRóC Lé PHU

Xan phong dôc vò vÞ t»ng hu, Th¶m ®¹m kinh doanh1) tróc lé phu; Xa m· hµnh nh©n lai v·ng gi¶, Kû nh©n c¶m t¹ nhÜ c«ng lao?

PHU LµM §¦êNG

D·i giã dÇm ma cha tõng lóc nghØ, Ngêi phu lµm ®êng tËn tuþ víi c«ng viÖc; Ngùa xe vµ kh¸ch bé hµnh qua l¹i, MÊy ai biÕt c¶m t¹ c«ng lao cña anh? D·i giã, dÇm ma ch¼ng nghØ ng¬i, Phu ®êng vÊt v¶ l¾m ai ¬i! Ngùa xe, hµnh kh¸ch thêng qua l¹i, BiÕt c¶m ¬n anh ®îc mÊy ngêi?

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Th¶m ®¹m kinh doanh: thµnh ng÷ Trung Quèc nãi dèc søc, mu toan, tËn tuþ víi c«ng viÖc.

Bµi 85

NGôC §INH THIÕT NG· CHI SÜ §ÝCH1)

NhÊt sinh chÝnh trùc hùu kiªn c¬ng, HuÒ thñ ®ång hµnh kû tuyÕt s¬ng; HËn bØ gian nh©n ly ng· lìng, Trêng giao ng· nhÜ çc thª l¬ng.

LÝNH NGôC §¸NH C¾P MÊT CHIÕC GËY

CñA TA

Suèt ®êi ngay th¼ng l¹i kiªn cêng, D¾t d×u nhau cïng ®i ®· mÊy mïa s¬ng tuyÕt; GiËn kÎ gian kia chia rÏ hai ta, KhiÕn cho t«i vµ anh ph¶i buån th¬ng m·i. Suèt ®êi ngay th¼ng l¹i kiªn cêng, D×u d¾t nhau ®i mÊy tuyÕt s¬ng; GiËn kÎ gian kia g©y çch biÖt, Hai ta d»ng dÆc nçi buån th¬ng.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) SÜ ®Ých: phiªn ©m tiÕng Anh "stick", cã nghÜa lµ chiÕc gËy.


Bµi 86

C«NG Lý BI

BÊt cao diÖc bÊt viÔn,

Phi ®Õ diÖc phi v¬ng;

TiÓu tiÓu nhÊt phiÕn th¹ch,

NgËt lËp ®¹i ®¹o bµng;

Nh©n lai nhÜ chØ thÞ,

BÊt tÈu th¸c híng ph¬ng;

NhÜ cÊp nh©n chØ thÞ,

§å lé chi ®o¶n trêng;

NhÜ c«ng d· bÊt tiÓu,

Nh©n nh©n bÊt nhÜ v¬ng (vong).

CéT C¢Y Sè

Kh«ng cao còng kh«ng xa,

Ch¼ng ®Õ còng ch¼ng v¬ng;

Mét phiÕn ®¸ nho nhá,

§øng sõng s÷ng bªn ®êng lín;

Ngêi nhê anh chØ lèi,

§i kh«ng sai ph¬ng híng;

Anh chØ dÉn cho ngêi, Con ®êng ng¾n hay dµi; C«ng anh còng kh«ng nhá, Mäi ngêi ch¼ng quªn anh.

Ch¼ng cao còng ch¼ng xa,

Kh«ng ®Õ còng kh«ng v¬ng;

Mét phiÕn ®¸ nho nhá,

§øng sõng s÷ng bªn ®êng;

Ngêi nhê anh chØ lèi,

§i ®óng híng ®óng ph¬ng;

Anh chØ cho ngêi biÕt,

Nµo dÆm ng¾n, dÆm trêng;

Mäi ngêi nhí anh m·i,

C«ng anh ch¼ng ph¶i thêng.


dÞch


Bµi 87

T¢N D¬NG NGôC TRUNG HµI

22-11

Oa...! Oa...! Oaa...! Gia ph¹ ®¬ng binh cøu quèc gia; Së dÜ ng· niªn tµi b¸n tuÕ, YÕu ®¸o ngôc trung c¨n tríc ma.

CH¸U BÐ TRONG NGôC T¢N D¦¥NG1)

22-11

Oa...! Oa...! Oaa...!

Cha sî vµo lÝnh cøu níc nhµ;

Cho nªn em võa ®îc nöa tuæi,

§· ph¶i vµo nhµ tï cïng mÑ.

___________ 1) T©n D¬ng: tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng bé tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m. Còng nh bµi Trng binh gia quyÕn, bµi nµy mîn lêi mét ch¸u nhá ®Ó ch©m biÕm lèi b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch. V× kh«ng b¾t ®îc chång vµo lÝnh, hä ®· bá tï ngêi vî cïng víi con nhá.

Oa...! Oa...! Oaa...! Cha sî sung qu©n cøu níc nhµ; Nªn nçi th©n em võa nöa tuæi, Ph¶i theo mÑ ®Õn ë nhµ pha.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 88 - 89

Ký NI Lç

I

Ng· phÊn ®Êu th× qu©n ho¹t ®éng, Qu©n nhËp ngôc th× ng· tró lung; V¹n lý dao dao vÞ kiÕn diÖn, ThÇn giao tù t¹i bÊt ng«n trung.

II

Ng· m«n tao phïng b¶n thÞ ®ång, BÊt ®ång ®Ých thÞ së tao phïng; Ng· c h÷u gi¶ quyÒn linh lý, Qu©n t¹i cõu nh©n cèc trÊt trung.

GöI N£Ru1)

I

Lóc t«i phÊn ®Êu, anh ho¹t ®éng, Lóc anh vµo ngôc, t«i ngåi tï; Mu«n dÆm xa x«i, cha tõng gÆp mÆt,

Nhng mèi giao c¶m s©u xa ®· s½n trong chç kh«ng lêi.

II

C¶nh ngé cña chóng ta vèn gièng nhau, Nhng kh«ng gièng nhau l¹i còng lµ ë c¶nh ngé; T«i, trong nhµ tï cña ngêi bÌ b¹n, Cßn anh, trong xiÒng xÝch cña kÎ thï.

___________ 1) Nªru: tøc S¬ri Giavah¸clan Nªru (1889-1964), mét chiÕn sÜ cña nÒn ®éc lËp Ên §é vµ lµ Thñ tíng Ên §é tõ n¨m 1947 ®Õn 1964. T¸c gi¶ ®· gÆp cô th©n sinh ra Thñ tíng Nªru, còng lµ mét chiÕn sÜ l·o thµnh, ë Héi nghÞ quèc tÕ chèng chiÕn tranh ®Õ quèc t¹i Brócxen thñ ®« níc BØ, n¨m 1927.


I

Khi t«i phÊn ®Êu, anh ho¹t ®éng, Anh ph¶i vµo lao, t«i ë tï; Mu«n dÆm xa víi cha gÆp mÆt, Kh«ng lêi mµ vÉn c¶m th«ng nhau.

II

§«i ta c¶nh ngé vèn kh«ng kh¸c, C¶nh ngé giê ®©y kh¸c béi phÇn; T«i, chèn lao tï ngêi b¹n h÷u, Anh, trong g«ng xÝch bän cõu nh©n.

Hoµng trung th«ng dÞch

Bµi 90

§¡NG QUANG PHÝ

NhËp lung yÕu n¹p ®¨ng quang phÝ, QuÕ tÖ nh©n nh©n çc lôc nguyªn; Bé nhËp m«ng lung u ¸m ®Þa, Quang minh trÞ ®¾c lôc nguyªn tiÒn!

TIÒN §ÌN

Vµo tï ph¶i nép kho¶n tiÒn ®Ìn, TiÒn Qu¶ng T©y1) mçi ngêi s¸u ®ång; Bíc vµo n¬i tèi t¨m mï mÞt, Sù quang minh ®¸ng gi¸ cã s¸u ®ång. Vµo lao ph¶i nép kho¶n tiÒn ®Ìn, TiÒn Qu¶ng T©y võa ®óng s¸u "nguyªn"; Vµo chç tèi t¨m mï mÞt Êy, Quang minh ®¸ng gi¸ bÊy nhiªu tiÒn.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) TiÒn Qu¶ng T©y: nguyªn v¨n lµ "QuÕ tÖ", tøc tiÒn QuÕ. QuÕ lµ mét tªn kh¸c cña tØnh Qu¶ng T©y.


Bµi 91

NGôC TRUNG SINH HO¹T

Mçi nh©n çc h÷u nhÊt ho¶ l«, §¹i ®¹i, tiÓu tiÓu kû ç oa; Chö ph¹n chö trµ hùu chö th¸i, Thµnh thiªn yªn ho¶ mét th× v«.

SINH HO¹T TRONG Tï

Mçi ngêi ®Òu cã mét ho¶ lß, Vµ mÊy chiÕc nåi lín nhá; Thæi c¬m, ®un trµ, l¹i nÊu thøc ¨n, Suèt ngµy khãi löa kh«ng lóc nµo ngít. Ho¶ lß ai còng cã riªng råi, Nhá nhá, to to mÊy chiÕc nåi; C¬m, níc, rau, canh, ®un víi nÊu, Suèt ngµy khãi löa m·i kh«ng th«i.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 92

QU¸CH TI£N SINH

"B×nh thuû t¬ng phïng"1), ®µm phiÕn kh¾c, Qu¸ch qu©n ®èi ng· thËm ©n cÇn; "TuyÕt trung tèng th¸n"2) tuy nhiªn thiÓu, ThÕ giíi nhng tån gi¸ chñng nh©n.

TI£N SINH Hä QU¸CH

"BÌo níc gÆp nhau", chuyÖn trß chèc l¸t, B¸c Qu¸ch ®èi víi ta hÕt søc ©n cÇn; Nh÷ng ngêi "trong tuyÕt cho than" tuy r»ng Ýt, Nhng trªn ®êi vÉn cßn nh÷ng ngêi nh thÕ. "GÆp nhau bÌo níc", chuyÖn gÇn xa, ¤ng Qu¸ch ©n cÇn ®èi ®·i ta; "RÐt ®Õn cho than", kh«ng mÊy kÎ, §êi nay ngêi thÕ vÉn cßn mµ.


___________ 1) "B×nh thuû t¬ng phïng": thµnh ng÷ Trung Quèc nghÜa lµ bÌo theo níc khi hîp khi tan. ý nãi nh÷ng ngêi cha tõng quen biÕt bçng dng gÆp nhau. 2) "TuyÕt trung t«ng th¸n": thµnh ng÷ Trung Quèc nghÜa lµ cho than sëi Êm trong nh÷ng ngµy tuyÕt r¬i. ý nãi gióp ®ì ngêi kh¸c nh÷ng lóc ho¹n n¹n.


Bµi 93

M¹C BAN TRëNG

Kh¶ng kh¸i T©n D¬ng, M¹c ban trëng, Gi¶i nang m·i ph¹n cÊp tï nh©n; V·n gian gi¶i phîc cÊp tha thôy, BÊt dông uy quyÒn, chØ dông ©n.

TR¦ëNG BAN Hä M¹C

Hµo hiÖp thay, trëng ban hä M¹c ë T©n D¬ng, Bá tiÒn tói mua c¬m cho tï nh©n; Tèi ®Õn cëi trãi cho hä ngñ, Kh«ng dïng uy quyÒn, chØ dïng ©n nghÜa. Trëng ban hä M¹c ngêi hµo hiÖp, Dèc tói mua c¬m gióp ph¹m nh©n; §ªm ®Õn cëi thõng cho hä ngñ, Ch¼ng dïng quyÒn thÕ, chØ dïng ©n.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 94

THI£N GIANG NGôC

1-12

Lung ngo¹i lôc thËp cöu nh©n ¸ng,

Lung trung ®Ých ¸ng bÊt tri sè;

Giam phßng khíc tîng bµo dîc ®êng,

Hùu tîng nhai thîng m¹i ¸ng phè.

NHµ LAO THI£N GIANG1)

1-12

Ngoµi lao s¸u m¬i chÝn çi ang ngêi2),

Ang ë trong lao nhiÒu v« kÓ;

Buång giam mµ l¹i gièng nhµ bµo chÕ thuèc,

Ai còng gièng hÖt nh cöa hµng b¸n ang ngoµi phè!

Ngoµi lao s¸u chÝn chiÕc ang ngêi,

Chång chÊt trong lao biÕt mÊy m¬i;

Nhµ ngôc mµ nh nhµ chÕ thuèc,

Gäi lµ hµng chÜnh còng kh«ng sai.

B¡NG THANH dÞch

___________ 1) Thiªn Giang: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y. 2) Ang ngêi: mét kiÓu ¸o quan. Qu¶ng T©y vµ mét sè tØnh phÝa nam Trung Quèc cã tôc ch«n ngêi, thêng theo t thÕ ngåi, vµo nh÷ng chiÕc ang.


Bµi 95

TH¸P HO¶ XA V·NG LAI T¢N

Kû thËp nhËt lai lao tÈu lé, Kim thiªn ®¾c th¸p ho¶ xa hµng (hµnh); Tuy nhiªn chØ ®¾c to¹ th¸n thîng, TÊt çnh tû ®å bé phiªu l¬ng (lîng).

§¸P XE LöA §I LAI T¢N1)

MÊy chôc ngµy qua ®i bé mÖt nhoµi, H«m nay ®îc ®¸p xe löa; Dï chØ ®îc ngåi trªn ®èng than, Nhng so víi ®i bé cßn sang ch¸n! Cuèc bé mÊy m¬i ngµy vÊt v¶, H«m nay ®îc bíc lªn xe ho¶; Dï r»ng chØ ngåi trªn ®èng than, Sang gÊp mÊy lÇn khi cuèc bé.

§ç V¡N Hû - HUÖ CHI dÞch

___________ 1) Lai T©n: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng s¾t tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m.

Bµi 96

THA TëNG §µO

NhÊt t©m chØ tëng tù do c¶nh, BiÒn mÖnh khiªu xa tha tÈu khai; Kh¶ tÝch tha bµo b¸n lý hö, Hùu bÞ c¶nh binh trãc håi lai!

ANH ÊY MUèN TRèN

Mét lßng chØ mong mái c¶nh tù do, LiÒu m¹ng nh¶y xuèng xe, anh Êy trèn; TiÕc thay, míi ch¹y chõng nöa dÆm, L¹i bÞ c¶nh binh b¾t ®em vÒ. Tù do anh Êy h»ng mong mái, LiÒu m¹ng ®©m nhµo nh¶y xuèng xe; Rñi qu¸ ch¹y ®©u chõng nöa dÆm, BÞ ngay c¶nh s¸t b¾t l«i vÒ!

NAM TR¢N dÞch


Bµi 97

LAI T¢N

Giam phßng Ban trëng thiªn thiªn ®æ, C¶nh trëng tham th«n gi¶i ph¹m tiÒn; HuyÖn trëng thiªu ®¨ng biÖn c«ng sù, Lai T©n y cùu th¸i b×nh thiªn.

LAI T¢N

Ban trëng nhµ giam ngµy ngµy ®¸nh b¹c, C¶nh trëng tham lam ¨n tiÒn ph¹m nh©n bÞ gi¶i; HuyÖn trëng chong ®Ìn lµm viÖc c«ng, Lai T©n vÉn th¸i b×nh nh xa.

Ban trëng nhµ lao chuyªn ®¸nh b¹c,

Gi¶i ngêi, c¶nh trëng kiÕm ¨n quanh; Chong ®Ìn, huyÖn trëng lµm c«ng viÖc, Trêi ®Êt Lai T©n vÉn th¸i b×nh.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 98

§¸O LIÔU CH¢U

9-12

Thiªn t©n v¹n khæ phi v« h¹n, Cöu nhËt ng« nh©n ®¸o LiÔu Ch©u; Håi cè b¸ch d thiªn ¸c méng, TØnh lai diÖn thîng ®íi d sÇu.

§ÕN LIÔU CH¢u1)

9-12

Mu«n cay ngh×n ®¾ng kh«ng ph¶i lµ v« h¹n, Ngµy mång chÝn, ta ®Õn LiÔu Ch©u; Ngo¶nh l¹i, h¬n tr¨m ngµy ¸c méng, TØnh ra, trªn mÆt cßn v¬ng chót u sÇu. Mu«n cay ngh×n ®¾ng ®©u v« h¹n, Mång chÝn ta võa ®Õn LiÔu Ch©u; Ngo¶nh l¹i h¬n tr¨m ngµy ¸c méng, TØnh ra, trªn mÆt vÉn v¬ng sÇu.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) LiÔu Ch©u: mét thµnh phè cña tØnh Qu¶ng T©y, trªn ®êng tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m.


Bµi 99

CöU BÊT §Ö GI¶I

Khæ dîc, b«i t¬ng can çnh khæ, Nan quan, m¹t bé béi gian nan; Trëng quan bé chØ çch lý hö, Hµ cè trêng lu ng· thö gian?

GIAM L¢U KH¤NG §¦îC CHUYÓN

ChÐn thuèc ®¾ng, lóc gÇn c¹n cµng ®¾ng, Cöa ¶i khã, ®Õn chÆng cuèi cµng khã kh¨n; Dinh trëng quan chØ çch chõng mét dÆm, Cí sao gi÷ m·i ta ë chèn nµy ? Thuèc ®¾ng, c¹n liÒu cµng thÊy ®¾ng, §êng gay, cuèi chÆng l¹i thªm gay;

Dinh quan chØ çch ®©y chõng dÆm,

Sao m·i giam ta ë chèn nµy?

NAM TR¢N dÞch

Bµi 100

D¹ B¸N

Thôy th× ®« tîng thuÇn l¬ng h¸n, TØnh hËu tµi ph©n thiÖn, ¸c nh©n; ThiÖn, ¸c nguyªn lai v« ®Þnh tÝnh, §a do gi¸o dôc ®Ých nguyªn nh©n.

NöA §£M

Lóc ngñ, mäi ngêi ®Òu cã vÎ thuÇn hËu, TØnh dËy, míi ph©n biÖt râ ngêi thiÖn kÎ ¸c; ThiÖn, ¸c vèn ch¼ng ph¶i lµ b¶n tÝnh cè h÷u, PhÇn lín ®Òu do gi¸o dôc mµ nªn. Ngñ th× ai còng nh l¬ng thiÖn, TØnh dËy ph©n ra kÎ d÷, hiÒn; HiÒn, d÷ ph¶i ®©u lµ tÝnh s½n, PhÇn nhiÒu do gi¸o dôc mµ nªn.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 101

LIÔU CH¢U NGôC1)

NHµ NGôC LIÔU CH¢U

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, bµi th¬ nµy chØ cã ®Çu ®Ò, kh«ng cã th¬.

Bµi 102

§¸O TRëNG QUAN Bé

Tëng gi¸ nan quan thÞ tèi hËu, Tù do nhËt tö kho¸i lai l©m; Na tri hoµn h÷u nan quan t¹i: Ng· mÉn ng cai gi¶i QuÕ L©m.

§ÕN DINH TR¦ëNG QUAN

Tëng r»ng cöa ¶i khã kh¨n nµy lµ cuèi cïng, Ngµy tù do ®ang ®Õn nhanh; Ngê ®©u cßn cöa ¶i khã kh¨n n÷a: Chóng t«i cßn bÞ gi¶i ®i QuÕ L©m1).

Tëng qua cöa ¶i nµy lµ hÕt,

Ngµy tù do ©u còng ch¼ng chÇy; Nµo biÕt gian nan cßn ¶i n÷a: QuÕ L©m cßn ph¶i gi¶i ®i ngay.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) QuÕ L©m: thñ phñ cña tØnh Qu¶ng T©y.


Bµi 103

Tø Ç NGUYÖT LIÔU

"NhÊt nhËt tï, thiªn thu t¹i ngo¹i", Cæ nh©n chi tho¹i bÊt sai ngoa! Tø nguyÖt phi nh©n lo¹i sinh ho¹t, Sö d tiÒu tôy thËp niªn ®a.

Nh©n vÞ: Tø nguyÖt ngËt bÊt b·o, Tø nguyÖt thôy bÊt h¶o, Tø nguyÖt bÊt ho¸n y, Tø nguyÖt bÊt tÈy t¶o.

Së dÜ:

L¹c liÔu nhÊt chÝch nha, Ph¸t b¹ch liÔu høa ®a, H¾c sÊu tîng ng· quû, Toµn th©n thÞ l¹i sa.

H¹nh nhi:

Tr× cöu hoµ nhÉn n¹i, BÊt kh¼ng tho¸i nhÊt ph©n, VËt chÊt tuy thèng khæ, BÊt ®éng dao tinh thÇn...

BèN TH¸NG RåI

"Mét ngµy tï ngh×n thu ë ngoµi", Lêi nãi ngêi xa thùc kh«ng sai; Sèng ch¼ng ra ngêi võa bèn th¸ng, KhiÕn m×nh tiÒu tuþ cßn h¬n mêi n¨m.

Bëi v×: Bèn th¸ng ¨n kh«ng no, Bèn th¸ng ngñ kh«ng yªn, Bèn th¸ng kh«ng thay ¸o, Bèn th¸ng kh«ng t¾m röa.

Cho nªn:

Rông mÊt mét chiÕc r¨ng, Tãc b¹c ®i nhiÒu, GÇy ®en nh quû ®ãi, GhÎ lë kh¾p th©n m×nh,

May sao:

Kiªn tr× vµ nhÉn n¹i, Kh«ng chÞu lïi mét ph©n, VËt chÊt tuy ®au khæ, Kh«ng nao nóng tinh thÇn.


"Mét ngµy tï, ngh×n thu ë ngoµi", Lêi nãi ngêi xa ®©u cã sai; Sèng kh¸c loµi ngêi võa bèn th¸ng, TiÒu tuþ cßn h¬n mêi n¨m trêi.

Bëi v×: Bèn th¸ng c¬m kh«ng no, Bèn th¸ng ®ªm thiÕu ngñ, Bèn th¸ng ¸o kh«ng thay, Bèn th¸ng kh«ng giÆt giò.

Cho nªn: R¨ng rông mÊt mét chiÕc, Tãc b¹c thªm mÊy phÇn, GÇy ®en nh quû ®ãi, GhÎ lë mäc ®Çy th©n.

May mµ: Kiªn tr× vµ nhÉn n¹i, Kh«ng chÞu lïi mét ph©n, VËt chÊt tuy ®au khæ, Kh«ng nao nóng tinh thÇn.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 104

BÖNH TRäNG

Ngo¹i c¶m Hoa thiªn t©n l·nh nhiÖt,

Néi th¬ng ViÖt ®Þa cùu s¬n hµ1);

Ngôc trung h¹i bÖnh ch©n t©n khæ,

B¶n ng thèng khèc khíc cuång ca.

èM NÆNG

Bªn ngoµi, c¶m v× sù nãng l¹nh míi thay ®æi

cña trêi Hoa,

Bªn trong, ®au v× non s«ng xa cña ®Êt ViÖt;

Trong tï m¾c bÖnh thùc ®¾ng cay,

LÏ ra ph¶i khãc rßng mµ ta cø h¸t ngao!

"Ngo¹i c¶m" trêi Hoa c¬n nãng l¹nh, "Néi th¬ng" ®Êt ViÖt c¶nh lÇm than; ë tï m¾c bÖnh cµng cay ®¾ng, §¸ng khãc mµ ta cø h¸t trµn!

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Hai c©u ®Çu bµi nµy dùa vµo hai c©u: "Ngo¹i c¶m H¸n gia t©n vò lé, Néi th¬ng Hµn quèc cùu s¬n hµ". trong bµi Tr¬ng L¬ng tè ®a bÖnh cña Hoµng Phan Th¸i, tøc §Çu xø Th¸i, mét nhµ nho ë huyÖn Nghi Léc, nay thuéc tØnh NghÖ An, chèng triÒu ®×nh phong kiÕn nhµ NguyÔn, bÞ xö tö thêi Tù §øc.


Bµi 105

§¸O QUÕ L¢M

QuÕ L©m v« quÕ diÖc v« l©m, ChØ kiÕn s¬n cao d÷ thuû th©m; Dung Êm giam phßng ch©n kh¶ ph¹, B¹ch thiªn h¾c h¾c, d¹ trÇm trÇm.

§ÕN QUÕ L¢M

QuÕ L©m kh«ng quÕ còng kh«ng rõng, ChØ thÊy nói cao vµ s«ng s©u; C©y ®a rñ bãng xuèng buång giam, thùc ®¸ng sî, Ban ngµy th× sÇm tèi, ban ®ªm th× im l×m.

QuÕ L©m kh«ng quÕ, kh«ng rõng, S«ng s©u th¨m th¼m, trËp trïng nói cao; Bãng ®a ®Ì nÆng nhµ lao, §ªm sao lÆng ng¾t, ngµy sao tèi sÇm!

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: QuÕ L©m, kh«ng quÕ, cã rõng ®©u, ChØ thÊy non cao lÉn níc s©u; Ngôc díi bãng ®a ghª sî thùc, Ngµy th× ¶m ®¹m, tèi u sÇu!

XU¢N DIÖU - §ç V¡N Hû

dÞch


Bµi 106

NHËP LUNG TIÒN

S¬ lai yÕu n¹p nhËp lung tiÒn, ChÝ thiÓu nhng tu ngò thËp nguyªn; Th¶ng nhÜ v« tiÒn bÊt n¨ng n¹p, NhÜ t¬ng bé bé bØnh ma phiÒn.

TIÒN VµO NHµ GIAM

Míi ®Õn, ph¶i nép kho¶n tiÒn vµo nhµ lao, Ýt nhÊt còng n¨m m¬i ®ång; NÕu anh kh«ng cã tiÒn, kh«ng nép ®îc, Mçi bíc ®i anh sÏ gÆp chuyÖn r¾c rèi. Míi ®Õn nhµ giam ph¶i nép tiÒn, LÖ thêng Ýt nhÊt n¨m m¬i "nguyªn"! NÕu anh kh«ng cã tiÒn ®em nép, Mçi bíc anh ®i, mét bíc phiÒn.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 107

?!

Kh«ng kh«ng khæ liÔu tø thËp thiªn, Tø thËp thiªn khæ bÊt th¨ng nghiªn (ng«n); HiÖn t¹i hùu yÕu gi¶i ph¶n LiÔu, Ch©n thÞ linh nh©n muén hùu phiÒn.

?!

Cùc khæ kh«ng ®©u mÊt bèn m¬i ngµy råi, Bèn m¬i ngµy khæ kh«ng nãi xiÕt; Nay l¹i ph¶i gi¶i trë vÒ LiÔu Ch©u, Thùc khiÕn cho ngêi ta bùc béi l¹i buån phiÒn. Kh«ng ®©u khæ ®· bèn m¬i ngµy, Bèn chôc ngµy qua xiÕt ®o¹ ®µy; Nay l¹i gi¶i vÒ ch©u LiÔu n÷a, KhiÕn ngêi ®· bùc l¹i buån thay!

§ç V¡N Hû dÞch


Bµi 108

?

LiÔu Ch©u, QuÕ L©m hùu LiÔu Ch©u, DÞch lai dÞch khø, tîng b× cÇu; Hµm oan ®¹p biÕn Qu¶ng T©y ®Þa, BÊt tri gi¶i ®¸o kû thêi hu ?

?

LiÔu Ch©u, QuÕ L©m l¹i LiÔu Ch©u, §¸ qua ®¸ l¹i nh qu¶ bãng da; NgËm oan ®i kh¾p ®Êt Qu¶ng T©y, Kh«ng biÕt gi¶i ®Õn bao giê míi th«i? LiÔu Ch©u, QuÕ L©m l¹i LiÔu Ch©u, §¸ qua ®¸ l¹i, bãng chuyÒn nhau; Qu¶ng T©y ®i kh¾p, lßng oan øc, Gi¶i ®Õn bao giê, gi¶i tíi ®©u ?

NAM TR¢N dÞch

Bµi 109

§¸O §Ö Tø CHIÕN KHU CHÝNH TRÞ Bé

Gi¶i qu¸ Qu¶ng T©y thËp tam huyÖn, Tró liÔu thËp b¸t ç giam phßng; ThÝ vÊn d së ph¹m hµ téi ? Téi t¹i vÞ d©n téc tËn trung!

§ÕN CôC CHÝNH TRÞ CHIÕN KHU IV1)

Gi¶i kh¾p mêi ba huyÖn tØnh Qu¶ng T©y, Dõng ch©n qua mêi t¸m nhµ lao; Thö hái ta ph¹m téi g× ? Téi tËn trung víi d©n téc! Qu¶ng T©y gi¶i kh¾p mêi ba huyÖn, Mêi t¸m nhµ lao ®· ë qua; Ph¹m téi g× ®©y? Ta thö hái, Téi trung víi níc, víi d©n µ ?

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Côc chÝnh trÞ nµy ®ãng ë LiÔu Ch©u, lµ mét trung t©m qu©n sù cña

Tëng Giíi Th¹ch ë Qu¶ng T©y lóc ®ã.


Bµi 110

CHÝNH TRÞ Bé CÊM BÕ THÊT

NhÞ xÝch1) kho¸t hÒ tam xÝch trêng,

Tø nh©n tró thö nhËt bµng hoµng;

YÕu th©n th©n cíc d· bÊt kh¶,

Nh©n vÞ ®a nh©n, thiÓu ®Þa ph¬ng.

NHµ GIAM CñA CôC CHÝNH TRÞ

Hai thíc réng vµ ba thíc dµi,

Bèn ngêi suèt ngµy quanh quÈn trong ®ã;

Muèn duçi ch©n mét tý còng kh«ng ®îc,

Bëi ngêi ®«ng mµ ®Êt l¹i hÑp.

___________ 1) Nguyªn b¶n lµ ch÷ xÝch, mét ®¬n vÞ ®o chiÒu dµi cña Anh, t¬ng ®¬ng víi 0,305m. B¶n cña ViÖn V¨n häc trong lÇn xuÊt b¶n tríc viÕt lµ xÝch, ®¬n vÞ ®o chiÒu dµi cña Trung Quèc, t¬ng ®¬ng 0,31m, còng gÇn b»ng xÝch Anh. NÕu theo nh÷ng con sè nµy th× diÖn tÝch phßng giam chØ réng chõng h¬n nöa mÐt vu«ng (0,305 x 3 x 0,305 x 2 = 0,56). Cã lÏ kh«ng cã mét lo¹i cÊm bÕ thÊt nµo nhá ®Õn nh vËy. Chóng t«i ®o¸n t¸c gi¶ dïng ch÷ xÝch ®Ó chØ c«ng xÝch, tøc mÐt (mÌtre), nªn chóng t«i t¹m dÞch lµ thíc. Xµ lim réng 6m2 còng lµ lo¹i thêng thÊy.

Ba thíc chiÒu dµi hai thíc réng, Bèn ngêi chen chóc ë bªn trong; Duçi ch©n mét tý còng kh«ng thÓ, Nhµ hÑp mµ ngêi l¹i qu¸ ®«ng.

HUÖ CHI dÞch B¶n dÞch kh¸c:

Hai thíc réng, ba thíc dµi, Ngµy ®ªm luÈn quÈn bèn ngêi tï nh©n; Mái ch©n, kh«ng chç duçi ch©n, Ngêi ®«ng, phßng hÑp, khã phÇn trë xoay.



Bµi 111

M«NG U §·I

NgËt c©u ph¹n th¸i, thôy c©u chiªn, Hùu cÊp linh tiÒn m·i b¸o, yªn; Chñ nhiÖm L¬ng c«ng u ®·i ng·, Ng· t©m c¶m khÝch bÊt th¨ng nghiªn (ng«n).

§¦îC ¦U §·I

¡n ®ñ c¬m rau, ngñ ®ñ ch¨n ®¾p, L¹i cho tiÒn mua b¸o, mua thuèc hót; Chñ nhiÖm hä L¬ng u ®·i ta, Lßng ta c¶m kÝch kh«ng thÓ nãi xiÕt. ¡n cã c¬m rau, ngñ cã mÒn, B¸o xem, thuèc hót: cÊp cho tiÒn; ¤ng L¬ng chñ nhiÖm ®·i ta hËu, C¶m kÝch lßng ta, nãi ch¼ng nªn.

HUÖ CHI dÞch

Bµi 112

TRI£U C¶NH

Th¸i d¬ng mçi t¶o tßng s¬n thîng ChiÕu ®¾c toµn s¬n xø xø hång; ChØ vÞ lung tiÒn h÷u h¾c ¶nh, Th¸i d¬ng vÞ chiÕu ®¸o lung trung.

C¶NH BUæI SíM

Mçi buæi sím, mÆt trêi nh« lªn tõ ®Ønh nói, ChiÕu kh¾p nói, n¬i nµo còng ®á rùc; ChØ v× tríc nhµ tï cã bãng ®en, MÆt trêi cha räi ®îc vµo trong ngôc. §Çu non sím sím vÇng d¬ng mäc, Kh¾p nói n¬i n¬i rùc ¸nh hång; ChØ bëi tríc lao cßn bãng tèi, MÆt trêi cha räi thÊu vµo trong.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 113

THANH MINH1)

Thanh minh thêi tiÕt vò ph©n ph©n, Lung lý tï nh©n giôc ®o¹n hån; T¸ vÊn tù do hµ xø h÷u? VÖ binh dao chØ biÖn c«ng m«n.

___________ 1) Bµi nµy dùa theo mét bµi th¬ næi tiÕng cña §ç Môc ®êi §êng: Thanh minh thêi tiÕt vò ph©n ph©n,

Lé thîng hµnh nh©n dôc ®o¹n hån; T¸ vÊn töu gia hµ xø h÷u ? Môc ®ång dao chØ H¹nh Hoa th«n.

NghÜa lµ: TiÕt thanh minh ma phïn lÊt phÊt, Trªn ®êng ngêi ®i buån ®øt ruét;

¦ím hái n¬i nµo cã qu¸n rîu ? TrÎ ch¨n tr©u chØ tay vÒ phÝa xa: th«n H¹nh Hoa.

TIÕT THANH MINH

TiÕt thanh minh ma phïn dµy h¹t, Trong ngôc, ngêi tï buån ®øt ruét; ¦ím hái: n¬i nµo cã tù do? LÝnh g¸c chØ tay vÒ phÝa xa: cöa c«ng ®êng.

Thanh minh lÊt phÊt ma phïn, Tï nh©n nghe thÊm nçi buån xãt xa; Tù do, thö hái ®©u lµ? LÝnh canh trá lèi th¼ng ra c«ng ®êng.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Thanh minh, ma bôi mÞt mï r¬i, Trong ngôc, tï nh©n d¹ rèi bêi; ¦ím hái: tù do ®©u cã ®îc? LÝnh canh xa trá cöa quan ngåi.

HUÖ CHI dÞch


Bµi 114

V·N C¶NH

Mai kh«i hoa khai hoa hùu t¹, Hoa khai hoa t¹ lìng v« t×nh; Hoa h¬ng thÊu nhËp lung m«n lý, Híng t¹i lung nh©n tè bÊt b×nh.

C¶NH CHIÒU H¤M

Hoa hång në hoa hång l¹i tµn, Hoa në hoa tµn ®Òu v« t×nh; H¬ng th¬m bay vµo thÊu trong ngôc, Tíi kÓ víi ngêi trong ngôc nçi bÊt b×nh. Hoa hång në hoa hång l¹i rông, Hoa tµn, hoa në còng v« t×nh; H¬ng hoa bay thÊu vµo trong ngôc, KÓ víi tï nh©n nçi bÊt b×nh.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 115

NGò KHOA TRëNG, HOµNG KHOA VI£N

Ngò khoa trëng d÷ Hoµng khoa viªn, Lìng nhÞ kiÕn ng· th¸i kh¶ liªn; ¢n cÇn uû vÊn hoµ bang trî, Gi¸ tîng ®«ng hµn ngé no·n thiªn.

KHOA TR¦ëNG Hä NGò,

KHOA VI£N Hä HOµNG

Khoa trëng hä Ngò vµ khoa viªn hä Hoµng, Hai ngêi ®Õn th¨m thÊy t×nh c¶nh cña ta

rÊt ®¸ng th¬ng; ¢n cÇn th¨m hái vµ gióp ®ì,

ThËt gièng nh mïa ®«ng rÐt mít gÆp ®îc ngµy n¾ng Êm.

Hä Ngò trëng khoa víi hä Hoµng, ThÊy ta cïng cùc ®éng lßng th¬ng; ¢n cÇn th¨m hái vµ cu gióp, Nh n¾ng bõng lªn gi÷a gi¸ s¬ng.

HUÖ CHI dÞch


Bµi 116

H¹N CHÕ

Mét h÷u tù do ch©n thèng khæ, XuÊt cung d· bÞ nh©n chÕ tµi; Khai lung chi th× ®ç bÊt thèng, §ç thèng chi th× lung bÊt khai.

BÞ H¹N CHÕ

Kh«ng cã tù do thùc thèng khæ, §Õn chuyÖn ®i tiªu còng bÞ ngêi h¹n chÕ; Lóc më cöa ngôc, bông kh«ng ®au, §Õn lóc bông ®au, ngôc kh«ng më. §au khæ chi b»ng mÊt tù do, §Õn buån ®i Øa còng kh«ng cho; Cöa tï khi më, kh«ng ®au bông, §au bông th× kh«ng më cöa tï.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 117

D¬NG §µO BÖNH TRäNG

V« ®oan b×nh ®Þa khëi ba ®µo, Tèng nhÜ D¬ng §µo nhËp to¹ lao; "Thµnh ho¶ tr× ng" kham h¹o th¸n, Nhi kim nhÜ hùu kh¸i thµnh lao.

D¦¥NG §µo36) èM NÆNG

Kh«ng dng ®Êt b»ng bçng næi sãng,

§a anh, D¬ng §µo, vµo ngåi tï;

"Ch¸y thµnh v¹ l©y", ®¸ng thë than biÕt mÊy,

Mµ nay, anh l¹i m¾c chøng lao.

Sãng dËy ®Êt b»ng hái cí sao, §Èy anh vµo ngôc, anh D¬ng §µo; Ch¸y thµnh l©y v¹, buån kh«n xiÕt, Nay l¹i th¬ng anh m¾c chøng lao.

HOµNG TRUNG TH¤NG

dÞch

___________ 36) D¬ng §µo: mét n«ng d©n ë biªn giíi Qu¶ng T©y, dÉn ®êng cho Hå ChÝ Minh, bÞ b¾t vµ bÞ giam cÇm cïng víi Ngêi. Sau khi Hå ChÝ Minh ra tï ®îc Ýt l©u, «ng còng ®îc ra tï vµ chÕt t¹i LiÔu Ch©u v× bÖnh lao. Hå ChÝ Minh rÊt th¬ng tiÕc, coi nh anh em. Th¸ng 8-1963, Hå chñ tÞch ®· mêi 7 vÞ cã c«ng gióp ®ì çch m¹ng ViÖt Nam ë hai huyÖn TÜnh T©y vµ Na Pha (Qu¶ng T©y) sang th¨m níc ta, trong ®ã cã D¬ng Th¾ng Cêng, em ruét D¬ng §µo.


Bµi 118

BÊT MI£N D¹

Mang mang trêng d¹ bÊt n¨ng miªn, Ng· tè tï thi b¸ch kû thiªn; Tè liÔu nhÊt thiªn thêng çc bót, Tßng lung m«n väng tù do thiªn.

§£M KH¤NG NGñ

§ªm dµi mªnh mang kh«ng ngñ ®îc, Ta lµm th¬ tï ®· h¬n tr¨m bµi; Lµm xong mçi bµi thêng g¸c bót, Tr«ng qua cöa tï, ngãng trêi tù do.

N¨m canh thao thøc kh«ng n»m, Th¬ tï ta viÕt h¬n tr¨m bµi råi; Xong bµi, g¸c bót nghØ ng¬i, Nhßm qua cöa ngôc, ngãng trêi tù do.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Th¨m th¼m ®ªm dµi kh«ng ngñ ®îc, Trong tï viÕt ®· tr¨m bµi th¬; Mçi bµi viÕt ®o¹n, ta dõng bót, Cöa ngôc nh×n ra: trêi tù do!

HUÖ CHI dÞch


Bµi 119

CöU Vò

Cöu thiªn h¹ vò, nhÊt thiªn t×nh, Kh¶ hËn thiªn c«ng mét h÷u t×nh! Hµi ph¸, lé nª, « liÔu cíc, Nhng tu nç lùc híng tiÒn hµnh.

M¦A L¢U

ChÝn ngµy ma, mét ngµy t¹nh, §¸ng giËn «ng trêi thËt v« t×nh! Giµy r¸ch, ®êng lÇy, lÊm c¶ ch©n, Nhng vÉn ph¶i g¾ng søc ®i lªn phÝa tríc. Mét ngµy höng n¾ng, chÝn ngµy ma, Trêi thËt v« t×nh, ®¸ng giËn cha! Giµy r¸ch, ®êng lÇy, ch©n lÊm l¸p, VÉn cßn dÊn bíc dÆm ®êng xa.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 120

TÝch Quang ¢m

Th¬ng thiªn h÷u ý to¶ anh hïng, B¸t nguyÖt tiªu ma cèc trÊt trung;

XÝch bÝch thèn ©m ch©n kh¶ tÝch, BÊt tri hµ nhËt xuÊt lao lung37).

TiÕc ngµy giê

Trêi xanh cè ý h·m anh hïng T¸m th¸ng ®· mßn mái trong chèn g«ng cïm; TÊc bãng ngh×n vµng, thËt ®¸ng tiÕc, Ch¼ng biÕt ngµy nµo tho¸t khái vßng lao tï? Trêi xanh cè ý h·m anh hïng, Cïm xÝch tiªu ma t¸m th¸ng rßng; TÊc bãng ngh×n vµng, ®au xãt thùc,

Bao giê tho¸t khái chèn lao lung?

Nam Tr©n dÞch

___________ 37) C©u th¬ nµy lÊy tõ mét c©u trong bµi th¬ næi tiÕng ChÝ thµnh th«ng th¸nh cña nhµ chÝ sÜ Phan Ch©u Trinh lµm n¨m 1905, nh»m thøc tØnh sÜ phu hëng øng phong trµo Duy T©n cøu níc.


Bµi 121

§éC TëNG C«NG HUÊN Tõ

B¸ch chiÕt bÊt håi, híng tiÒn tiÕn, C« thÇn nghiÖt tö, nghÜa ®¬ng nhiªn; QuyÕt t©m, khæ çn d÷ ng¹nh çn, Tù h÷u thµnh c«ng ®Ých nhÊt thiªn.

§äC LêI GI¸O HUÊN CñA ¤NG T¦ëNG1)

Tr¨m ngh×n gian khã kh«ng lïi, vÉn cø tiÕn, PhËn t«i con b¬ v¬ nhµ tan níc mÊt, çi nghÜa

ph¶i nh vËy; QuyÕt t©m g¾ng gái vµ kiªn nghÞ, ¾t sÏ cã mét ngµy thµnh c«ng. Gian khã kh«ng lïi, vÉn tiÕn lªn, Thï nhµ nî níc, nghÜa ®¬ng nhiªn; QuyÕt t©m g¾ng gái vµ kiªn nghÞ,

NhÊt ®Þnh thµnh c«ng sÏ cã phen.

§ç V¡N Hû dÞch

___________ 1) ¤ng Tëng: Tøc Tëng Giíi Th¹ch, Tæng t lÖnh qu©n ®éi Quèc d©n

®¶ng Trung Quèc lóc bÊy giê.

Bµi 122

L¬NG HOA THÞNH TíNG QU¢N

TH¡NG NHËM PHã T LÖNH

TÝch nhËt huy qu©n T¬ng, ChiÕt ®Þa, Kim niªn, kh¸ng ®Þch MiÕn, §iÒn biªn; HiÓn h¸ch, uy danh hµn ®Þch ®ëm, VÞ c«ng dù tông kh¶i toµn thiªn.

T¦íNG QU¢N L¦¥NG HOA THÞNH38)

TH¡NG CHøC PHã T¦ LÖNH

Ngµy tríc chØ huy qu©n ®éi ë ®Êt T¬ng vµ ChiÕt39), N¨m nay chèng giÆc n¬i biªn giíi MiÕn vµ §iÒn40) ; Uy danh lõng lÉy lµm kÎ thï mÊt mËt, V× «ng ca tríc khóc kh¶i hoµn.

___________ 38) L¬ng Hoa ThÞnh: lµ Trung tíng, nguyªn Chñ nhiÖm Tæng côc chÝnh trÞ ®Ö tø chiÕn khu ë LiÔu Ch©u, tØnh Qu¶ng T©y. Khi «ng ®îc th¨ng chøc T lÖnh phã mµ Tr¬ng Ph¸t Khuª lµm T lÖnh trëng th× thiÕu tíng HÇu ChÝ Minh thay «ng lµm Chñ nhiÖm. 39) T¬ng: TØnh Hå Nam; ChiÕt: tØnh ChiÕt Giang. 40) MiÕn: MiÕn §iÖn; §iÒn; tØnh V©n Nam.


§èc qu©n ngµy tríc vïng T¬ng, ChiÕt,

Chèng giÆc n¨m nay m¹n MiÕn, §iÒn; Lõng lÉy uy danh, thï mÊt mËt, Kh¶i hoµn mõng tríc, xíng thµnh thiªn.

TRÇN §¾C THä dÞch Bµi 123

TÆNG TIÓU HÇU (H¶I)

Êu nhi häc d·, tr¸ng nhi hµnh, Thîng trung ®¶ng, quèc, h¹ trung d©n; KiÖm cÇn, dòng c¶m hoµ liªm chÝnh, V« phô L¬ng c«ng gi¸o dôc t×nh.

TÆNG CHó HÇU (H¶I)

BÐ th× ph¶i häc, lín lªn sÏ thùc hµnh, Trªn trung víi ®¶ng vµ níc, díi trung víi d©n; CÇn kiÖm, dòng c¶m vµ liªm chÝnh, Chí phô çi t×nh d¹y dç cña «ng L¬ng. BÐ th× ph¶i häc, lín th× hµnh, Víi d©n, ®¶ng, níc, d¹ trung thµnh; KiÖm cÇn, dòng c¶m vµ liªm chÝnh, Chí phô «ng L¬ng d¹y dç m×nh.

§ç V¡N Hû dÞch


Bµi 124 - 125

THU C¶M

I

Hïng ®¸o s¬n phong v·n thËp ®iÓm, Trïng thanh ®o¹n tôc kh¸nh thu lai; Tï nh©n bÊt qu¶n thu lai vÞ, ChØ qu¶n tï lung hµ thêi khai.

II

Khø tuÕ thu s¬ ng· tù do, Kim niªn thu thñ ng· c tï; Th¶ng n¨ng t× Ých ng« d©n téc, Kh¶ thuyÕt kim thu trÞ khø thu.

C¶M THU

I

Sao B¾c §Èu lªn ®Õn ®Ønh nói ®· mêi giê ®ªm, TiÕng trïng ®øt nèi mõng thu sang; Ngêi tï ch¼ng kÓ thu sang hay cha, ChØ cÇn biÕt cöa tï ngµy nµo më.

II

§Çu thu n¨m ngo¸i ta tù do, §Çu thu n¨m nay ta ë tï; VÝ b»ng gióp Ých ®îc cho d©n téc, Th× cã thÓ nãi, thu nay còng s¸nh ngang thu tríc.

I

B¾c §Èu mêi giê ngang ®Ønh nói, DÕ kªu khoan nhÆt ®ãn mõng thu; Th©n tï ®©u thiÕt thu sang chöa, ChØ thiÕt h«m nao më cöa tï.

II

N¨m ngo¸i ®Çu thu ta tù do, N¨m nay thu ®Õn ta trong tï; VÝ b»ng gióp Ých cho d©n téc, Thu tríc thu nµy, h¸ kÐm nhau.


dÞch


Bµi 126

NH¢N §ç NG·

Tßng tiÒn tèng ph¹n thiªn thiªn t¶o, HiÖn t¹i khai xan tr× hùu tr×; Huèng phôc thêi gian bÊt nhÊt ®Þnh, ThËp, thËp nhÊt, hoÆc thËp nhÞ th×.

NH¢N LóC §ãI BôNG

Tríc ®©y ngµy ngµy ®a c¬m rÊt sím, B©y giê, b÷a ¨n ®· muén l¹i cµng muén; Huèng chi l¹i thªm thêi gian kh«ng nhÊt ®Þnh, Lóc th× mêi giê, lóc l¹i mêi mét, hoÆc mêi hai giê. Ngµy ngµy tõ tríc c¬m ®a sím, B÷a b÷a giê ®©y cø chËm hoµi; Huèng n÷a thêi gian kh«ng nhÊt ®Þnh, Mêi giê, mêi mét hoÆc mêi hai.

NAM TR¢N dÞch

Bµi 127

TRÇN KHOA VI£N LAI TH¸M

NhÊt niªn chØ kiÕn binh hoµ c¶nh, Kim nhËt khan kiÕn nho nh· nh©n; Nh· nh©n sö ng· t©m hng phÊn, Ng· ph¸t h¾c ph¶n lìng tam ph©n.

KHOA VI£N Hä TRÇN TíI TH¡M

Quanh n¨m chØ thÊy lÝnh vµ c¶nh s¸t, H«m nay míi nh×n thÊy ngêi nho nh·; Ngêi nho nh· khiÕn lßng ta phÊn chÊn, Tãc ta ®en trë l¹i hai ba phÇn. LÝnh tr¸ng tuÇn canh nh×n nh½n mÆt, H«m nay míi ®îc gÆp v¨n nh©n; Ngêi tr«ng nho nh·, ai kh«ng thÝch, M¸i tãc ta xanh l¹i mÊy phÇn.

HUÖ CHI dÞch


Bµi 128

HÇU CHñ NHIÖM41) ¢N TÆNG NHÊT Bé TH

Kho¶nh thõa chñ nhiÖm tèng th lai, §éc b·i tinh thÇn gi¸c ®èn khai; L·nh tô vÜ ng«n nh t¹i nhÜ, Thiªn biªn oanh ®éng nhÊt thanh l«i.

CHñ NHIÖM Hä HÇU TÆNG MéT Bé S¸CH

Võa råi ®îc Chñ nhiÖm ®a s¸ch ®Õn cho, §äc xong, thÊy tinh thÇn ®ét nhiªn më mang; Lêi l·nh tô nh cßn v¼ng bªn tai, Kh¸c nµo mét tiÕng sÊm Çm vang n¬i ch©n trêi. S¸ch ngµi Chñ nhiÖm míi ®a sang, §äc ®o¹n, tinh thÇn chît më mang; Cßn v¼ng bªn tai lêi l·nh tô, Ch©n trêi mét tiÕng sÊm rÒn vang.

§ç V¡N Hû dÞch

___________ 41) HÇu Chñ NhiÖm: Tøc HÇu ChÝ Minh, Chñ nhiÖm Côc chÝnh trÞ chiÕn khu IV, ngêi ®· trùc tiÕp th¶ Hå ChÝ Minh theo lÖnh cña Tëng Giíi Th¹ch. §îc tiÕp xóc víi Ngêi, «ng tõng tá lßng mÕn phôc.

Bµi 129

M«NG THîNG LÖNH CHUÈN XUÊT

LUNG HO¹T §éNG

Cöu nhµn lìng cíc nhuyÔn nh miªn, Kim thÝ hµnh hµnh lò dôc ®iªn; PhiÕn kh¾c dÜ v¨n Ban trëng h¸m: "Ph¶n lai, bÊt chuÈn t¸i tr× diªn".

§¦îC LÖNH TR£N CHO §I L¹I

NGOµI BUåNG GIAM

Nhµn rçi l©u ngµy, hai ch©n mÒm nh b«ng, Nay míi ®i thö vµi bíc ®· l¶o ®¶o mÊy lÇn chùc ng·;

Chèc l¸t ®· nghe Ban trëng qu¸t: "Quay l¹i! Kh«ng ®îc rÒnh rµng n÷a!".

NghØ l©u, ch©n tùa b«ng mÒm nhòn, §i thö, h«m nay muèn ng· quay; Chèc l¸t ®· nghe cai ngôc qu¸t: "Kh«ng rÒnh rµng n÷a, ph¶i vµo ngay!".

§ç V¡N Hû dÞch


Bµi 130

THU D¹

M«n tiÒn vÖ sÜ chÊp th¬ng lËp, Thiªn thîng tµn v©n b¹ng nguyÖt phi; Méc s¾t tung hoµnh nh th¶n kh¾c42), M©n trïng tô t¸n tù phi ky (c¬); T©m hoµi cè quèc thiªn ®êng lé43), Méng nhiÔu t©n sÇu, v¹n lò ti; V« téi nhi tï dÜ nhÊt t¶i, L·o phu hoµ lÖ t¶ tï thi.

___________ 42) Th¶n kh¾c: phiªn ©m tiÕng Anh "tank" lµ xe t¨ng. 43) Trong c©u nµy cã ba ch÷ "thiªn ®êng lé" trong ®ã ch÷ "®êng" lµ mét ®¬n vÞ cã chiÒu dµi tÝnh ®êng ®i cña Qu¶ng T©y. Mçi "®êng" lµ mét dÆm. Do ®ã côm tõ nµy cã nghÜa lµ ®êng xa hµng ngh×n dÆm, chø kh«ng ph¶i lµ mu«n ngh×n nÎo ®êng.

§£M THU

Tríc cöa lÝnh g¸c bång sóng ®øng, Trªn trêi ®¸m m©y tµn bay bªn vÇng tr¨ng; Lò rÖp bß ngæn ngang nh xe t¨ng, §µn muçi lóc tô lóc t¸n nh m¸y bay; Lßng nhí cè quèc çch xa ngh×n trïng, GiÊc méng vÊn v¬ng mèi sÇu míi nh v¹n mèi t¬; V« téi mµ ë tï ®· mét n¨m nay, Giµ nµy hoµ níc m¾t viÕt th¬ tï. Tríc cöa lÝnh canh bång sóng ®øng, Trªn trêi tr¨ng lít gi÷a lµn m©y; RÖp bß ngang däc nh xe cãc, Muçi lîn hung h¨ng tùa m¸y bay; Ngh×n dÆm b©ng khu©ng hån níc cò, Mu«n t¬ v¬ng vÊn méng sÇu nay; ë tï n¨m trän th©n v« téi, Hoµ lÖ thµnh th¬ t¶ nçi nµy.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 131

T×NH THI£N

Sù vËt tuÇn hoµn nguyªn h÷u ®Þnh,

Vò thiªn chi hËu tÊt t×nh thiªn;

PhiÕn th× vò trô gi¶i l©m phôc,

V¹n lý s¬n hµ s¸i cÈm chiªn;

NhËt no·n phong thanh hoa ®íi tiÕu,

Thô cao chi nhuËn ®iÓu tranh nghiªn (ng«n);

Nh©n hoµ v¹n vËt ®å hng phÊn,

Khæ tËn cam lai, lý tù nhiªn.

TRêI HöNG

Sù vËt vÇn xoay vèn ®Þnh s½n,

Sau ngµy ma tÊt ®Õn ngµy n¾ng;

Trong chèc l¸t, vò trô ®· cëi bé ¸o ít,

Mu«n dÆm non s«ng ph¬i mµu ch¨n gÊm;

Trêi Êm, giã nhÑ, hoa chóm chÝm cêi,

C©y cao, cµnh mît, chim ®ua hãt;

Ngêi cïng mu«n vËt ®Òu phÊn chÊn,

HÕt khæ ®Õn síng lµ lÏ tù nhiªn.

Sù vËt vÇn xoay ®µ ®Þnh s½n, HÕt ma lµ n¾ng höng lªn th«i; §Êt trêi mét tho¸ng thu mµn ít, S«ng nói mu«n trïng tr¶i gÊm ph¬i; Trêi Êm, hoa cêi chµo giã nhÑ, C©y cao, chim hãt rén cµnh t¬i; Ngêi cïng v¹n vËt ®Òu ph¬i phíi, HÕt khæ lµ vui vèn lÏ ®êi.

NAM TR¢N dÞch


Bµi 132

KH¸N "THI£N GIA THI" H÷U C¶M

Cæ thi thiªn ¸i thiªn nhiªn mü, S¬n thuû yªn hoa tuyÕt nguyÖt phong; HiÖn ®¹i thi trung ng h÷u thiÕt, Thi gia d· yÕu héi xung phong.

C¶M T¦ëNG §äC "THI£N GIA THI"44)

Th¬ xa nghiªng vÒ yªu c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn, Nói, s«ng, khãi, hoa, tuyÕt, tr¨ng, giã; Trong th¬ thêi nay nªn cã thÐp, Nhµ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong. Th¬ xa thêng chuéng thiªn nhiªn ®Ñp, M©y, giã, tr¨ng, hoa, tuyÕt, nói, s«ng; Nay ë trong th¬ nªn cã thÐp, Nhµ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong.

NAM TR¢N dÞch

___________ 44) Thiªn gia thi: tËp th¬ cña "ngh×n nhµ th¬". ë Trung Quèc cã hai tuyÓn tËp th¬ §êng - Tèng ®îc mang tªn "Thiªn gia thi". TËp ®Çu do Lu Kh¾c Trang ®êi Tèng tuyÓn chän, lÊy tªn §êng - Tèng thiªn gia thi tuyÓn, tËp sau do T¹ Ph¬ng §¾c cuèi ®êi Tèng tuyÓn l¹i tËp tríc, gäi lµ Thiªn gia thi. Cã lÏ Hå ChÝ Minh ®· ®äc tËp th¬ sau nµy.

Bµi 133

TøC C¶NH

Thô sao x¶o ho¹ Tr¬ng Phi tîng, XÝch nhËt trêng minh Quan Vò t©m; Tæ quèc chung niªn v« tÝn tøc, Cè h¬ng mçi nhËt väng håi ©m.

TøC C¶NH

Ngän c©y khÐo vÏ h×nh Tr¬ng Phi45), MÆt trêi hång s¸ng m·i lßng Quan Vò2);

Tæ quèc suèt n¨m kh«ng tin tøc,

Mong th tr¶ lêi cña quª nhµ hµng ngµy. Cµnh l¸ khÐo in h×nh Dùc §øc, VÇng hång s¸ng m·i d¹ Quan C«ng; N¨m trßn cè quèc t¨m h¬i v¾ng, Tin tøc bªn nhµ b÷a b÷a tr«ng.

NAM TR¢N dÞch

___________ 45, 2) Tr¬ng Phi vµ Quan Vò lµ hai danh tíng nhµ Thôc H¸n thêi Tam quèc. Tr¬ng Phi næi tiÕng vÒ tÝnh c¬ng trùc, dòng m·nh. Quan Vò næi tiÕng vÒ çc ®øc tÝnh: tÝn, nghÜa, trung dòng. Hai ngêi cïng lµ anh em kÕt nghÜa cña Lu BÞ.


Bµi 134

KÕT LUËN

H¹nh ngé anh minh HÇu Chñ nhiÖm, Nhi kim hùu thÞ tù do nh©n; Ngôc trung nhËt ký tßng kim chØ, Th©m t¹ HÇu c«ng t¸i t¹o ©n.

Hoµn

29-8-1942

10-9-1943

KÕT LUËN

May m¾n gÆp ®îc Chñ nhiÖm hä HÇu s¸ng suèt, Mµ nay ta l¹i lµ ngêi tù do; NhËt ký trong tï chÊm døt tõ ®©y, C¶m t¹ kh«n xiÕt c«ng ¬n t¸i t¹o cña «ng HÇu.

HÕt

29-8-1942

10-9-1943

S¸ng suèt, nhê ¬n HÇu chñ nhiÖm, Tù do trë l¹i víi m×nh råi; Ngôc trung nhËt ký tõ ®©y døt, T¸i t¹o ¬n s©u, c¶m t¹ ngêi.

HÕt

29-8-1942

10-9-1943



MôC §äC S¸CH46)

Nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ qu©n sù. Bµi gi¶ng cña Uû viªn trëng

1- Tæ chøc: Biªn chÕ vµ ®éi h×nh. Qu©n ®oµn, s ®oµn ®Õn trung ®éi, tiÓu ®éi lµ h×nh thÓ cña tæ chøc. MÖnh lÖnh, ®iÒu lÖnh, çc nhiÖm vô lµ nhiÖm vô cña tæ chøc. Tæ chøc cÇn ph¶i chÆt chÏ, thèng nhÊt. 2- Kû luËt cÇn nghiªm minh. Tæ chøc lµ c¬ thÓ cña qu©n sù. Kû luËt lµ sinh mÖnh cña qu©n sù. 3- KÕ ho¹ch cÇn rÊt tØ mØ, ®Çy ®ñ. §iÒu kiÖn: 1- §èi tîng; 2- Hoµn c¶nh, ®Þa h×nh, giao th«ng, vÖ sinh, qu©n ®éi b¹n, lùc lîng ta, lùc lîng kÎ thï; 3- NhiÖm vô vµ môc ®Ých cña ta; 4- C«ng viÖc chuÈn bÞ: l¬ng thùc, sóng ®¹n, giao th«ng, vÖ sinh.

___________ 46) Bµi Môc ®äc s¸ch vµ Môc ®äc b¸o tiÕp theo ®©y vèn ®îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt kÌm vµo nh÷ng trang cuèi cïng trong cuèn sæ chÐp nh÷ng bµi th¬ NhËt ký trong tï, b¾t ®Çu tõ sau bµi th¬ C¶m tëng ®äc "Thiªn gia thi". ë ®©y chóng t«i xÕp sau khi in toµn bé phÇn th¬ ®Ó b¹n ®äc tiÖn theo dâi. (BT).

4- MÖnh lÖnh cÇn ®¬n gi¶n, râ rµng, thiÕt thùc, chu ®¸o. Chó ý thêi gian, ®Þa ®iÓm, t×nh h×nh ®Þch, hoµn c¶nh, nhiÖm vô vµ môc ®Ých b¶n th©n c«ng viÖc chuÈn bÞ. 5- §éng t¸c nh ®øng nghiªm, v.v., cÇn nhanh chãng, x¸c thùc. §øng nghiªm: th©n, t©m, khÝ, thÕ ®Òu æn ®Þnh. 6- Hµnh ®éng cÇn ph¶i ®Òu r¨m r¾p, cïng nhÊt trÝ, nhanh chãng x¸c thùc. BÝ quyÕt nhanh chãng: ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm kh«ng gian, thêi gian vµ tµi lùc, vËt lùc. 7- Sinh ho¹t cÇn chØnh tÒ, s¹ch sÏ, ®¬n gi¶n, chÊt ph¸c. Thêi chiÕn b×nh tÜnh nh thêi b×nh. Thêi b×nh khÈn tr¬ng, chÞu ®ùng kh¾c khæ nh thêi chiÕn. 8- Qu¶n lý ngêi, viÖc, ®Þa ®iÓm, vËt dông, thêi gian. 9- TÝnh chÊt trong s¹ch, ®¸ng kÝnh; c¬ ®éng, bÝ mËt, diÖn: lêng ®Õn nh÷ng viÖc cã thÓ x¶y ra, tÝch cùc. 10- HiÖu qu¶ vµ môc ®Ých1): th©n ¸i ®oµn kÕt, mu«n ngêi mét lßng. 11- §iÒu kiÖn thµnh c«ng2): cÈn thËn, s½n sµng, kiÓm th¶o.

HUÊN LUYÖN

TÝnh chÊt huÊn luyÖn dùa trªn c¨n b¶n ph¶i xem xÐt vµ giao tr¸ch nhiÖm cho nh÷ng ngêi cã tµi n¨ng ®Ó huÊn luyÖn. NghÜa lµ nãi råi th× ph¶i ®i lµm, ®· nãi th× ph¶i lµm ®îc. Xem xÐt t×nh h×nh, phÈm çch, kinh nghiÖm, u ®iÓm vµ khuyÕt ®iÓm. Tæ chøc nh©n tµi. D¹y lµm ngêi, lµm viÖc. Th©n ¸i ®oµn kÕt. Kh«ng cÈu th¶, kh«ng dèi tr¸. Çn bé. Nghiªn cøu, phª b×nh, th¶o luËn, thi ®ua, hç trî. Tù gi¸c, tù ®éng. S¸ng t¹o, phô tr¸ch. §Çu ãc, miÖng, m¾t, tay, ch©n ®Òu ®¹t. Gi÷ kû luËt, tiÕc thêi gian. Ph©n biÖt sù vËt, cã çi nÆng, çi nhÑ, çi gÊp, çi kh«ng gÊp. Trao ®æi kinh nghiÖm. Giao c«ng t¸c thùc tÕ. Gi¶i ®¸p th¾c m¾c.

Ph©n c«ng viÖc kh«ng tiÕn th× lïi. Mét chç bu«ng l¬i, tr¨m chç lêi biÕng.

___________ 1), 2) Díi 2 ch÷ nµy kh«ng g¹ch díi nh çc hµng trªn.


Tinh thÇn cµng dïng cµng nh¹y bÐn, trÝ tuÖ cµng dïng cµng minh mÉn.

Çi cÇn lóc ®Çu lµ dòng khÝ. Míi, kh«ng ngõng tiÕn thñ, cÇn cã b¶n lÜnh ®éc lËp. Tù m×nh lµm lÊy, tù gi¸c, tù ®éng, tù chñ. Lao ®éng, s¸ng t¹o, quyÕt ®o¸n. Mçi ngµy mét míi. CÇn theo dâi, kiÓm tra, kh¶o s¸t, chØ ®¹o, héi b¸o. QuyÕt t©m trë thµnh ngêi tèt lµ ph¶i kh«ng sî khæ, kh«ng sî khã, nhÊt ®Þnh lµm ®Õn cïng nh÷ng ®iÒu chóng ta thÊy ®¸ng lµm, cho dï cha ch¾c thµnh c«ng vÉn ra søc lµm dï gÆp ph¶i gian nan nguy hiÓm g×, cïng cùc cµng phÊn ®Êu, kh«ng lïi bíc, ph¶i lµm thùc sù, lµm nhanh, lµm mét çch kiªn quyÕt. Liªn hîp víi çc quèc gia d©n téc ®ång t×nh víi ta ®Ó cïng ®Êu tranh cho hoµ b×nh vµ chÝnh nghÜa cña thÕ giíi... Tõ nay vÒ sau, chóng ta hy väng: tÊt c¶ çc d©n téc nhá yÕu trªn thÕ giíi nªn lÊy nhiÖt t×nh ®ßi ®éc lËp tù do cña d©n téc m×nh gióp ®ì cuéc kh¸ng chiÕn chèng NhËt cña Trung Quèc. Çc quèc gia, d©n téc bÞ chñ nghÜa b¹o lùc, bÞ ®Õ quèc NhËt th«n tÝnh... tõ nay vÒ sau ®Òu ph¶i liªn hîp l¹i (th¸ng 6-1927). Th¸i ®é: lÔ, quy, cñ. Kû luËt: nghiªm, chÝnh. Hµnh vi: nghÜa, chÝnh, ®¬ng. Hy sinh: kh¶ng kh¸i. Ph©n biÖt: liªm, thanh, së. TiÕt kiÖm: thùc, t¹i. Gi¸c ngé: sÜ, thiÕt, thùc. PhÊn ®Êu: dòng, liÖt. Mét vËt dïng nh hai vËt. Mét ngêi lµm viÖc cña hai ngêi. Mét ngµy lµm c«ng cña hai ngµy. Nãi Ýt, b¾t ®Çu b»ng hµnh ®éng. TiÕn bé. Qua ba n¨m kh¸ng chiÕn, mÊt B¾c B×nh, Thiªn T©n: 4-8-1937; Tr¬ng Gia KhÈu: 25-8-1937; Th¹ch Gia Trang: 10-10-1937; Th¸i Nguyªn: 9-11-1937; Tuy ViÔn: 13-11-1937; Thîng H¶i: 13-8 ®Õn 9-11-1937; Nam Kinh: 13-11-1937; TÕ Nam: 27-12-1937; Tõ Ch©u: 19-5-1938; Hµng Ch©u: 25-11-1938; Vò H¸n: 12-6 ®Õn 25-10-1938; Qu¶ng Ch©u: 21-10-1938; H¶i Nam: 10-2-1939; Nam Ninh: 24-2-1939; Nam X¬ng: 27-2-1939.

S ®oµn thø t¸m Trung §iÒu S¬n tÊn c«ng tõ th¸ng

5 ®Õn th¸ng 7-1939. §Þch kho¶ng 35 s ®oµn. Hµ B¾c,

Çp NhÜ T©n, Tuy ViÔn, S¬n T©y, S¬n §«ng, Hµ Nam,

Giang T«, TriÕt Giang, An Huy, Giang T©y, Hµ B¾c,

Qu¶ng §«ng, Hå Nam, Phóc KiÕn, Qu¶ng T©y, céng tÊt

c¶ 16 thµnh phè, 1.170 huyÖn, ®Þch chiÕm 15 thµnh

phè, 533 huyÖn. §Õn hÕt th¸ng 3-1940, cã tÊt c¶

179.000 qu©n nguþ vµ qu©n chÝnh quy. LÊy l¹i Nam

Ninh ngµy 30-10-1940. §Þch vµo ViÖt Nam th¸ng 9-1940. ý nghÜa cña v¨n ho¸: V× lÏ sinh tån còng nh môc ®Ých cña cuéc sèng, loµi ngêi míi s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ra ng«n ng÷, ch÷ viÕt, ®¹o ®øc, ph¸p luËt, khoa häc, t«n gi¸o, v¨n häc, nghÖ thuËt, nh÷ng c«ng cô cho sinh ho¹t h»ng ngµy vÒ mÆc, ¨n, ë vµ çc ph¬ng thøc sö dông. Toµn bé nh÷ng s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ®ã tøc lµ v¨n ho¸. V¨n ho¸ lµ sù tæng hîp cña mäi ph¬ng thøc sinh ho¹t cïng víi biÓu hiÖn cña nã mµ loµi ngêi ®· s¶n sinh ra nh»m thÝch øng nh÷ng nhu cÇu ®êi sèng vµ ®ßi hái cña sù sinh tån. N¨m ®iÓm lín x©y dùng nÒn v¨n ho¸ d©n téc. 1- X©y dùng t©m lý: tinh thÇn ®éc lËp tù cêng.

2- X©y dùng lu©n lý: biÕt hy sinh m×nh, lµm lîi cho

quÇn chóng. 3- X©y dùng x· héi: mäi sù nghiÖp cã liªn quan ®Õn phóc lîi cña nh©n d©n trong x· héi. 4- X©y dùng chÝnh trÞ: d©n quyÒn. 5- X©y dùng kinh tÕ. Tµi liÖu ch÷ H¸n,

viÕt trong b¶n th¶o

NhËt ký trong tï.


MôC §äC B¸O

210, G¨ng®i tuyÖt thùc1). Liªn X«. Ngµy 1-12) tÊn c«ng Virikiroky3). Dei Rosta. Ngµy 3-1 tÊn c«ng Mostok. 4. Norkhek 5. Foruklatnaia sÐski 17. MÐroJ 22. Sask 23. Amavir 25. 56 thµnh phè vµ lµng m¹c cña Fronosi vµ Donetz. §Çu th¸ng 24), quÐt s¹ch qu©n §øc ë Xtalingr¸t. Tï binh §øc: Nguyªn so¸i 2 Tíng lÜnh 24 SÜ quan 2500

___________ 1) §¶ng Quèc §¹i do G¨ng®i vµ Nªru l·nh ®¹o ®èi lËp víi ChÝnh phñ Anh, ®a ra yªu s¸ch: tæ chøc ngay mét chÝnh phñ d©n téc Ên, ®éng viªn çc lùc lîng nh©n d©n ®Êu tranh chèng x©m lîc, hîp t¸c tÝch cùc víi çc lùc lîng chèng ph¸t xÝt. Anh kh«ng chÊp nhËn. §¹i héi th«ng qua nghÞ quyÕt ngµy 18-7-1942 ®ßi xo¸ bá sù thèng trÞ cña Anh ë Ên, kªu gäi tæ chøc mét chiÕn dÞch quÇn chóng. Thùc d©n Anh ®µn ¸p. Ngµy 9-8-1942, thùc d©n Anh b¾t G¨ng®i, Nªru. Ngµy 2-10, G¨ng®i tuyÖt thùc. 2) Ngµy 1-1-1943. 3) Trong nguyªn b¶n ch÷ H¸n, cã mét sè tõ viÕt b»ng ch÷ Latinh. 4) §Çu th¸ng 2-1943, cô thÓ lµ 2-2-1943.

Binh lÝnh 9 v¹n M¸y bay 760 Xe t¨ng 15000 Vò khÝ ®¹n dîc nhiÒu v« kÓ.

Ngµy 17-21), tÊn c«ng Karkov, ®¸nh b¹i hai s ®oµn næi tiÕng

cña qu©n §øc. Tæng thèng Mü nãi: HÕt søc lµm hµi lßng mäi

ngêi, NghÞ viÖn Anh hoan h«.

Ngµy 18, phu nh©n Tëng ®äc diÔn v¨n tríc nghÞ viÖn Mü.

Ngµy 22, tõ cuéc chiÕn tranh X« - §øc ®Õn nay, §øc thiÖt h¹i

9 triÖu ngêi, trong ®ã chÕt trËn 4 triÖu.

Trong 35 cuéc tÊn c«ng cña ba th¸ng nay, 130 s ®oµn bÞ

®¸nh tan, bÞ chÕt trËn trªn 70 v¹n, bÞ b¾t lµm tï binh 31 v¹n,

mÊt 7.000 xe t¨ng, 4.000 m¸y bay, 17.000 träng ph¸o.

Toµn Trung Quèc cã 3736 nhµ tï. S¸u th¸ng ®Çu n¨m ngo¸i2)

®a vµo 5 v¹n ngêi tï.

Chi phÝ chiÕn tranh cña Mü mçi ngµy h¬n 250 triÖu ®«la.

Ngµy 21-3.

VËt t chuyÓn tõ h¶i c¶ng Mü ®Õn n¬i sö dông ë Trung Quèc

mÊt 75 ®Õn 80 ngµy.

Tõ ngµy næ ra chiÕn tranh ®Õn cuèi th¸ng 2 n¨m 1943, Mü

mÊt 66.399 ngêi.

Ngêi da ®en trong qu©n ®éi Mü cã 45 v¹n ngêi, sÜ quan cã

kho¶ng 2.000.

Mü tÆng Liªn X« 5600 m¸y bay, 6100 xe t¨ng, 85000 xe h¬i.

Ngµy 27-3.

§øc cã gÇn 500 tµu ngÇm. Mçi th¸ng cã thÓ ®ãng

xong tõ 15 ®Õn 30 chiÕc.

___________ 1) Ngµy 23-8-1943, Liªn X« tÊn c«ng Karkov, kh«ng ph¶i 17-2-1943. 2) S¸u th¸ng ®Çu n¨m 1942.


Ngµy 26-7-1941, NhËt ®æ bé lªn Sµi Gßn.

Ngµy 10-7-1943, vµo Sicile.

Ngµy 3-8 c«ng kÝch, qu©n §ång minh mÊt 31.158 ngêi, qu©n Trôc mÊt 165000 ngêi, trong ®ã 132000 lµ tï binh. Ngµy 25-7, ý ®¶o chÝnh1). 3-9, §ång minh vµo ý.

Thµnh phè Xtalingr¸t bÞ ®¸nh b»ng h¬n 1.050.000 m×n.

Ph¸ huû 73 kil«mÐt chiÒu dµi, 1 kil«mÐt chiÒu réng çc thµnh

phè vµ thÞ trÊn, n«ng trang viªn, ch«n 128.000 x¸c ngêi

Liªn X«, 11.000 x¸c ngùa.

Ngµy 1-11, trong mét má cña Xtalin«, §øc ch«n sèng 4 v¹n

ngêi Liªn X«.

Th¸ng 9, §ång minh oanh t¹c Trôc, nÐm 37 v¹n tÊn bom.

Ngµy 1-10, Mü nÐm bom H¶i Phßng, b¾n r¬i 29 m¸y bay

NhËt.

Ngµy 9, l¹i nÐm bom H¶i Phßng.

13, ý tuyªn chiÕn víi §øc2). Liªn X«, Anh, Mü c«ng nhËn ý lµ

b¹n chiÕn ®Êu.

C¾t tãc ë QuÕ L©m 30 ®ång, thÞt lîn 45 ®ång.

L¬ng mét g¸i b¸n vui cña nhµ chøa mçi th¸ng 30 v¹n ®ång.

Mçi lÇn Mü mÊt mét m¸y bay th× NhËt mÊt chÝn chiÕc.

§· chôp ¶nh hai tÊc, 144 ®ång mét chiÕc.

14, s ®oµn qu©n t×nh nguyÖn T©y Ban Nha (trong

qu©n ®éi §øc) rót khái mÆt trËn (Nga).

Chi phÝ qu©n sù cña Mü th¸ng 9 lµ 7 tû 220 triÖu ®ång.

M¸y bay qu©n §ång minh ®¸nh qu©n NhËt ë Labour48), ph¸

___________ 1), 47) Ngµy 25-7-1943, Nguyªn so¸i Badoglio cÇm ®Çu cuéc ®¶o chÝnh, b¾t giam Mótx«lini. Ngµy 3-9-1943, chÝnh phñ do Badoglio tuyªn bè ®Çu hµng §ång minh vµ ngµy 13-10-1943, tuyªn chiÕn víi §øc. 48) Chóng t«i cha biÕt râ Labour ë ®©u.

huû 177 m¸y bay, 121 tµu chiÕn lín nhá, nÐm tÊt c¶ 350 tÊn

bom, 25 v¹n viªn ®¹n sóng m¸y.

15, qu©n Mü nÐm bom vµo qu©n §øc. Mü mÊt 60 l« cèt trªn

kh«ng, §øc mÊt 104 çi. 16, bèn giê s¸ng, Mü nÐm bom H¶i Phßng. Tõ khi tham chiÕn ®Õn ngµy 1-9-1943, m¸y bay Mü xuÊt kÝch 223.758 lÇn, nÐm 105.449 tÊn bom, ph¸ huû 7.312 m¸y bay ®Þch. Mü mÊt 1.867 m¸y bay. TÝnh ®Õn 1-9 n¨m nay, trong nöa n¨m ph¸ huû cña ®Þch 5.369 m¸y bay, Mü mÊt 1.239 m¸y bay. 10, R.Rolland mÊt1). 20, Héi nghÞ ngo¹i trëng 3 níc: Liªn X«, Anh, Mü, häp t¹i thñ ®« Liªn X«2). Mçi th¸ng Ph¸p chi cho qu©n §øc trong thêi gian bÞ chiÕm ®ãng 12.166 triÖu phr¨ng. 27-29, Mü nÐm bom B¾c Kú. Ngµy 1-11.

Tuyªn ng«n tø cêng (t¹i M¸txc¬va), toµn thÕ giíi

hoan nghªnh. Th¸ng 10, qu©n §ång minh nÐm 18.000 tÊn bom. 5, trong 12 tiÕng ®ång hå, qu©n §ång minh nÐm 4.000 tÊn bom vµo qu©n §øc. Hµng ngh×n m¸y bay Mü nÐm bom Wilam Hurvol.

Trong bèn th¸ng tÊn c«ng mïa hÌ, Liªn X« lÊy l¹i ®îc 35 v¹n kil«mÐt vu«ng, ®¸nh b¹i 144 s ®oµn cña §øc. §Þch chÕt 90 v¹n, bÞ b¾t lµm tï binh 98 ngh×n.

§éi nh¶y dï n÷ cña Liªn X« ®· nh¶y dï. Hµng chôc v¹n d©n thêng vµ tï binh Liªn X« ë Xmolenxe¬ bÞ tµn s¸t d· man. Ngµy 7, tÊn c«ng lÊy l¹i KiÐp1).

___________ 1) R. Rolland, nhµ v¨n Ph¸p, mÊt ngµy 15-10-1944, thä 76 tuæi.

2) Héi nghÞ ngo¹i trëng ba níc häp tõ ngµy 10 ®Õn ngµy 30-10-1943. 1) Liªn X« tÊn c«ng qu©n §øc, lÊy l¹i KiÐp ngµy 6-11-1943, kh«ng ph¶i ngµy 7.


10, Sau khi kÕt thóc chiÕn tranh, Anh cÊm thuèc phiÖn ë çc ®Êt thuéc ®Þa t¹i ViÔn §«ng. §Õn th¸ng 5-1943, Anh gióp Liªn X« 4.690 m¸y bay, 22 tµu chiÕn, s¸u tµu ngÇm vµ çc lo¹i tµu kh¸c. Tæng céng gi¸ trÞ gióp Liªn X« 187 triÖu ®ång b¶ng Anh, gióp Mü 292 triÖu ®ång b¶ng Anh. Mü ph¸t minh m¸y cã thÓ b¾t ®îc môc tiªu b»ng søc ®iÖn. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 9 n¨m nay, sè vËt t mµ Mü cho Liªn X« vay mîn trÞ gi¸ 3.287 triÖu ®ång. 22, vÒ sau, m¸y bay qu©n §ång minh liªn tiÕp ph¸ huû mét phÇn ba thµnh phè BÐclin. Ph¸p c«ng nhËn nÒn ®éc lËp cña Lib¨ng. Mçi th¸ng Mü s¶n xuÊt ®îc 2000 chiÕc m¸y bay. Ngµy 1-12, Héi nghÞ l·nh ®¹o tø cêng häp ë thñ ®« Ai CËp. 11 th¸ng trong n¨m nay, m¸y bay Anh tËp kÝch qu©n §øc 8 v¹n lÇn. Th¸ng 11, qu©n §øc nÐm 120 tÊn bom vµo qu©n Anh. Qu©n Anh nÐm vµo qu©n §øc 13.000 tÊn bom. Chi phÝ chiÕn tranh cña Anh tõ 1940 ®Õn 1942, mçi ngêi mçi n¨m ph¶i g¸nh v¸c 194 ®ång, tõ 1942 ®Õn 1943, mçi ngêi ph¶i g¸nh v¸c 7.130 ®ång. Sinh ho¹t phÝ t¨ng 19%. * * *

ViÖt Nam: 702.000 dÆm, to gÇn b»ng hai phÇn ba níc Ph¸p. Bê biÓn dµi 2000 dÆm. Biªn giíi 3.900 dÆm. Nói cao nhÊt: Phansip¨ng 3.142 mÐt. S«ng Mªk«ng dµi 4.400 dÆm (trong ®ã ViÖt Nam 2.400 dÆm2)), réng 400 thíc.

Ph¸p cã 19.000 ngêi. ThÕ kû XVI, ngêi Bå §µo Nha vµ Hµ Lan ®Õn ViÖt Nam.

N¨m 1624, ngêi ®¹o Lamètt¬ ®i kinh lý kh¾p n¬i. Ngµy 28-11-1787, Gia Long vµ Ph¸p ký hiÖp íc (Gia Long lªn ng«i n¨m 1802).

___________ 2) Chóng t«i cha kiÓm tra ®îc çc con sè trong bµi nµy (B.T).

Ngµy 5-6-1862, Tù §øc ký nhîng Sµi Gßn, Biªn Hoµ, Mü Tho cña Nam Kú. Ngµy 20-11-1873, mÊt Hµ Néi. Ngµy 25-4-1882, l¹i mÊt. Ngµy 11-5-1884, ký hiÖp íc Thiªn T©n. Ngµy 28-3-1885, Ph¸p thÊt b¹i ë L¹ng S¬n. Binh lÝnh thuéc quèc tÞch ViÖt Nam tæ chøc vµo n¨m 1858 cã hai ®¹i ®éi, n¨m 1862 cã ba tiÓu ®oµn, n¨m 1884 cã hai trung ®oµn. Trung Kú cã bèn tiÓu ®oµn, vµo n¨m 1887. Khëi nghÜa, n¨m 1915 th¸ng 1: Phó Thä, th¸ng 2: Mãng Çi. N¨m 1916, th¸ng 2: Sµi Gßn; th¸ng 5: Duy T©n; th¸ng 8: B¸t X¸t. N¨m 1917, th¸ng 2: §ång V¨n. N¨m 1918, th¸ng 2: Mêng Kh¬ng, th¸ng 7: Pha Long; th¸ng 9: Cèc Sµn. Tõ th¸ng 9-1917 ®Õn th¸ng 1-1918: Th¸i Nguyªn. Tõ th¸ng 11-1918 ®Õn th¸ng 1-1919: B×nh Liªu. Th¸ng 6-1919: Qu¶ng Nam. Tõ 1918 ®Õn 1920: MÌo B¸t Chai.

Cuéc ®¹i chiÕn ë ch©u ¢u, 94.411 ngêi ViÖt Nam sang Ph¸p. Binh lùc cña Ph¸p: 11 tiÓu ®oµn ngêi Ph¸p, 16 tiÓu ®oµn ngêi ViÖt Nam, 21 khÈu ®éi ph¸o, 11 ®¹i ®éi c«ng binh, bèn phi ®éi m¸y bay, 14.765 lÝnh khè xanh vµ lÝnh khè ®á ngêi ViÖt Nam, 173 sÜ quan.

2000 ngêi Thuþ §iÓn, 9 tµu hé tèng, 8 ph¸o h¹m, 3 tµu ngÇm, 7 tuÇn d¬ng h¹m (17 tµu chiÕn kh«ng cã gi¸ trÞ lín). N¨m 1929, ViÖt Nam nép 32.300.000 ®ång phr¨ng cho chi phÝ qu©n sù. Tõ 1919 ®Õn 1929, t¨ng gÊp ®«i. NhËt B¶n: 70 s ®oµn, mçi s ®oµn 35.000 ngêi, ë Trung Quèc cã kho¶ng 35 s ®oµn, ë MiÕn §iÖn cã 21 v¹n qu©n, sè qu©n ®Ò phßng Liªn X« tÊn c«ng lµ 30 v¹n.


Mçi n¨m ®ãng ®îc mét tµu chiÕn lo¹i 12 v¹n tÊn.

§Õn 1945, cã 362 tµu chiÕn, 166 v¹n tÊn. Tõ chiÕn

tranh Th¸i B×nh D¬ng ®Õn cuèi th¸ng 6 n¨m nay mÊt

446 tµu chiÕn. §Õn 1945, Mü cã 736 tµu, céng tÊt c¶ lµ 353 v¹n tÊn, cø 36 giê s¶n xuÊt ®îc 1 chiÕc tµu chiÕn. Ngµy 31-5 n¨m nay, Mü chÕ t¹o xong ®îc chiÕc m¸y bay thø 10 v¹n, cã thÓ huy ®éng 10 triÖu binh lÝnh. Mçi n¨m NhËt B¶n cã thÓ chÕ t¹o ®îc 3000 m¸y bay. HiÖn nay, NhËt cã 15.000 chiÕc. Mçi th¸ng NhËt vËn chuyÓn vËt t vµo trong Trêng Thµnh 520 v¹n tÊn, vµo §«ng B¾c 280 v¹n tÊn. N¨m ngo¸i vËn chuyÓn tõ NhËt sang s¸u triÖu tÊn.

* * *

Phô n÷ tham gia s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch chång con ra trËn, gióp ®ì binh lÝnh may v¸ vµ giÆt giò quÇn ¸o, u ®·i çc gia ®×nh kh¸ng chiÕn, uý l¹o, quyªn gãp (tiÕt kiÖm), trõ gian, ®i du kÝch. Tµi liÖu ch÷ H¸n,

viÕt trong b¶n th¶o

NhËt ký trong tï.

T¢N XUÊT NGôC HäC §¡NG S¥N1)

V©n ñng trïng s¬n, s¬n ñng v©n, Giang t©m nh kÝnh tÞnh v« trÇn; Båi håi ®éc bé T©y phong lÜnh, Dao väng Nam thiªn øc cè nh©n.

MíI RA Tï, TËP LEO NóI

M©y «m dÉy nói, nói «m m©y, Lßng s«ng nh g¬ng, kh«ng chót bôi; Mét m×nh båi håi d¹o bíc trªn ®Ønh nói T©y

Phong Tr«ng vÒ phÝa trêi Nam xa x¨m nhí b¹n cò. Nói Êp «m m©y, m©y Êp nói, Lßng s«ng g¬ng s¸ng, bôi kh«ng mê; Båi håi d¹o bíc T©y Phong lÜnh, Tr«ng l¹i trêi Nam, nhí b¹n xa.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Bµi th¬ nµy nguyªn kh«ng cã ®Çu ®Ò, còng kh«ng cã trong tËp Ngôc trung nhËt ký, v× ®îc s¸ng t¸c sau khi t¸c gi¶ ®· ra tï. Trong hå s¬ cßn lu gi÷ ë ViÖn v¨n häc cã bót tÝch cña chÝnh t¸c gi¶ viÕt ®Çu ®Ò nµy göi cho TiÓu ban biªn tËp vµo ®Çu n¨m 1960. VËy, cã thÓ ®©y lµ ®Çu ®Ò do t¸c gi¶ míi ®Æt vÒ sau.


B¶n dÞch kh¸c: M©y «m nói nói «m m©y, Lßng s«ng s¹ch ch¼ng m¶y may bôi hång; Bïi ngïi d¹o ®Ønh T©y Phong, Tr«ng vÒ cè quèc ch¹nh lßng nhí ai.

T.LAN dÞch1)

___________ 1) B¶n dÞch nµy cña T. Lan in trong tËp Võa ®i ®êng võa kÓ chuyÖn. In lÇn thø hai, Nxb. Sù ThËt, Hµ Néi, 1976, tr.84.

TÆNG Cô §INH CH¦¥NG D¦¥NG

Quan san mu«n dÆm gÆp nhau ®©y, Môc ®Ých chung lµ ®uæi NhËt, T©y. D©n bÞ hai trßng vµo mét cæ, Ta liÒu tr¨m ®¾ng víi ngµn cay. Giµ dï yÕu søc mang mang nhÑ, TrÎ cè ra c«ng g¸nh g¸nh ®Çy. Non níc cña ta ta lÊy l¹i, Ngh×n thu sù nghiÖp næi tõ ®©y.

LiÔu Ch©u, n¨m 1943

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb. V¨n häc, Hµ Néi, 1970, tr.46.

Theo bµi in trong s¸ch Hå ChÝ Minh, Th¬


LIB¡NG1)

Lib¨ng lµ g×? Ch¾c lµ nhiÒu ®éc gi¶ cha tõng nghe nãi ®Õn tªn xø nµy. Êy lµ mét níc nhá ë CËn §«ng, gÇn ®©y ®· lµm cho thÕ giíi ph¶i chó ý.

Lib¨ng ë c¹nh xø Xyri, ®Êt réng 38 v¹n dÆm vu«ng (dÆm Anh), d©n sè 70 v¹n ngêi, kinh ®« lµ B©yrót, ngµy tríc thuéc Thæ NhÜ Kú, ®Õn n¨m 1861 th× tho¸t ly níc Thæ mµ ®éc lËp, song l¹i bÞ ®Õ quèc Ph¸p bao biÖn. Sau ThÕ giíi ®¹i chiÕn lÇn thø nhÊt, Lib¨ng ®ßi hoµn toµn ®éc lËp, nhng kh«ng ®îc. Th¸ng 7-1922, Héi Quèc liªn uû nhiÖm xø Êy cho níc Ph¸p. Trong lêi uû nhiÖm cã ®Þnh r»ng: "trong h¹n 3 n¨m, Ph¸p ph¶i lËp nªn HiÕn ph¸p cho Lib¨ng vµ Xyri, vµ ph¶i lµm cho hai níc Êy thµnh níc ®éc lËp". HiÕn ph¸p th× cã HiÕn ph¸p Lib¨ng ®îc Ph¸p qu¼ng cho tÊm ¸o Céng hoµ cã Tæng thèng, cã Néi çc, cã NghÞ viÖn.

Nhng HiÕn ph¸p l¹i do ngêi Ph¸p ®Þnh ra vµ chung quy chØ lîi cho níc Ph¸p, d©n téc Lib¨ng chØ cã tiÕng mµ kh«ng cã miÕng. Bëi vËy, d©n Lib¨ng lÊy lµm c¨m giËn, nªn ®Õn n¨m 1925 næi çch mÖnh chèng víi Ph¸p. §Õ quèc Ph¸p ®èi phã víi çch mÖnh Lib¨ng còng nh chóng ®· tõng ®èi phã víi çch mÖnh ViÖt Nam vµ çch mÖnh ë çc thuéc ®Þa kh¸c cña chóng. NghÜa lµ chóng dïng uy lùc tµn s¸t mµ ®µn ¸p vµ ®èt ph¸ mÊy thµnh thÞ ®Ó thÞ uy. Trong cuéc tranh ®Êu Êy,

___________ 1) Bµi nµy ®¨ng trªn b¸o §ång Minh do ViÖt Nam çch mÖnh ®ång minh héi ph¸t hµnh ë LiÔu Ch©u (Trung Quèc), sè ®Çu tiªn ra ngµy 1-1-1943. Sau Çch m¹ng Th¸ng T¸m, trô së biªn tËp cña b¸o chuyÓn vÒ Hµ Néi. Th¸ng 6-1946, b¸o §ång Minh tù ®ãng cöa.

díi sù tµn b¹o cña giÆc Ph¸p, 6000 çch mÖnh chiÕn sÜ Lib¨ng ch×m th©y trong bÓ m¸u. Song cuéc ®¹i khñng bè cña giÆc Ph¸p ch¼ng nh÷ng kh«ng lµm cho d©n Lib¨ng kinh sî, mµ tr¸i l¹i bÓ m¸u ®µo Êy ch¼ng bao l©u l¹i næi lªn mét trËn sãng to giã lín kh¸c khiÕn cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i ho¶ng sî, Êy lµ: n¨m 1931, d©n Lªban«n l¹i vïng dËy g©y thµnh phong trµo b·i kho¸, b·i thÞ, b·i c«ng, chèng thuÕ, v.v.. C«ng cuéc vËn ®éng tiÕn hµnh trµn lan kh¾p n¬i. N¨m 1936, c«ng cuéc çch mÖnh ®¹i vËn ®éng l¹i dÊy næi lµm cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i nhîng bé vµ theo lêi høa cña Ph¸p: sau 3 n¨m sÏ ®Ó cho Lib¨ng ®îc ®éc lËp h¼n. Nhng v× cuéc ThÕ giíi ®¹i chiÕn lÇn thø hai bïng næ, nªn cuéc ®éc lËp cña Lib¨ng cha ®îc thùc hiÖn. Cho tíi n¨m 1940, Ph¸p bÞ mÊt níc. Çch ®ã Ýt l©u, Anh mang qu©n ®¸nh Xyri, Ph¸p bÞ thua. Nhng Anh l¹i giao Xyri vµ Lib¨ng cho bän §ê G«n gi÷. N¨m 1941, Anh Ph¸p d©n téc gi¶i phãng uû viªn héi (bän §ê G«n) l¹i høa cho Lib¨ng ®éc lËp. Nhng trong thêi kú chiÕn tranh, bän §ê G«n vÉn ®îc quyÒn ®¹i lý Lib¨ng. §Çu th¸ng 11-1943, nghÞ viÖn Lªban«n söa ch÷a l¹i HiÕn ph¸p. Uû viªn cña ph¸i §ê G«n ë Lib¨ng b¶o r»ng HiÕn ph¸p míi kh«ng lîi cho ®Õ quèc Ph¸p, nªn b¾t giam Tæng thèng, Tæng lý vµ 49 nghÞ viªn Lib¨ng. D©n chóng tiÕp tin Êy, rÊt mùc c«ng phÉn, lËp tøc næi lªn can thiÖp. Ngêi Ph¸p ph¸i c¶nh s¸t ra dÑp, nhng c¶nh s¸t còng ®ång t×nh víi d©n chóng cù tuyÖt kh«ng chÞu tu©n theo mÖnh lÖnh, nªn ngêi Ph¸p l¹i ph¸i lÝnh Xªnªgan (lÝnh ch©u Phi) ®µn ¸p. ViÖc Êy ph¸t sinh tõ ngµy 10-11-1943, ®Õn nay còng cha gi¶i quyÕt xong. Xem viÖc Êy th× chóng ta ®ñ biÕt nhËn thÊy:

1) BÊt kú bän Pªtanh hay bän §ê G«n còng vÉn mang t©m lang sãi, kh kh trong çi khu«n khæ ®Õ quèc chñ nghÜa, ®Òu lµ kÎ thï chung cña nh÷ng d©n téc çc xø thuéc ®Þa hay b¶o hé mµ tríc ®©y, t¹i nh÷ng n¬i ®ã mµ chóng ®· hoµnh hµnh bao thñ ®o¹n tµn b¹o bãc lét, dÉu r»ng hiÖn t¹i chÝnh th©n thÓ chóng còng ®¬ng bÞ qu»n qu¹i ë chç trong c¶nh níc mÊt nhµ tan. Vµ tríc ®©y Ýt l©u, bän §ê G«n h¸ ch¼ng


tõng ph¶i ®em nh÷ng c©u "D©n téc gi¶i phãng" trng bµy víi thÕ giíi ®Ó cÇu mong çc cêng quèc gióp ®ì, thÕ mµ ®èi víi çc d©n téc kh¸c vËn ®éng sù gi¶i phãng ®éc lËp th× chóng l¹i gië tay ®µn ¸p ®Õn cïng. §Êy lµ mét lÏ mµ chóng ta cÇn ph¶i nhËn biÕt. 2) Lib¨ng tuy lµ mét níc rÊt nhá, d©n sè ViÖt Nam ta 20 phÇn th× ®em so víi d©n sè cña hä thËt kh«ng b»ng mét phÇn cña ta. ThÕ mµ d©n téc Lib¨ng, trong kho¶ng 18 n¨m trêi (1925-1943) g©y nªn biÕt bao cuéc ®Êu tranh oanh liÖt, sù thÊt b¹i trong nhÊt thêi ®· kh«ng lµm n¶n lßng chiÕn sÜ, th× sù tiÕp tôc phi thêng ®¸ng kÝnh Êy lµ mét lÏ tÊt nhiªn ph¶i cã, d©n téc ®ã anh dòng l¹i thªm tinh thÇn ®oµn kÕt c¶ níc mét lßng th× ai lµ ch¼ng kÝnh phôc? mµ loµi lang sãi v× thÕ còng ph¶i trïng gan ng¹i bíc. ViÖt Nam hiÖn ®ang chuÈn bÞ ®¸nh NhËt, ®uæi Ph¸p ®Ó giµnh lÊy sù ®éc lËp tù do, vËy nªn v« luËn gÇn hay xa vµ bÊt cø d©n téc nµo næi lªn chèng víi ®Õ quèc x©m lîc ®Òu lµ b¹n th©n cña d©n téc ViÖt Nam ta vËy. Cho nªn chóng ta rÊt ®ång t×nh vµ mong cho c«ng cuéc çch m¹ng cña d©n téc Lib¨ng ®îc th¾ng lîi. Tuy xa çch nhau mÊy ngh×n dÆm, chóng ta ®ång thanh cïng víi anh, víi chÞ em Lib¨ng h« to khÈu hiÖu: §¸nh ®æ bän ®Õ quèc x©m lîc! Lib¨ng çch m¹ng thµnh c«ng mu«n n¨m! Çc d©n téc bÞ ¸p bøc ®îc hoµn toµn gi¶i phãng!

Hå CHÝ MINH

B¸o §ång Minh,

sè 18, th¸ng 12-1943.

CHµO XU¢N

N¨m cò lÞch cò võa qua, N¨m míi lÞch míi l¹i tíi!

Sau mïa ®«ng l¹nh lÏo, mu«n vËt tiªu ®iÒu. Vµ t¹o ho¸ l¹i cho mïa Xu©n mang ®Õn cho thÕ gian nh÷ng vÎ tèt t¬i Êm ¸p, mu«n hoa t¬i th¾m, ngµn l¸ ®ua xanh. Loµi ®éng vËt còng nhê Xu©n mµ kh«i phôc l¹i sinh khÝ. VËy nªn gäi lµ Xu©n sinh. Loµi ngêi lîi dông çi luËt tù nhiªn cña t¹o ho¸, ch¼ng nh÷ng hëng thô çi h¹nh phóc kho¸i l¹c cña mïa Xu©n, vµ l¹i nhËn çi kh«ng khÝ phån vinh cña ngµy Xu©n ®Ó s¾p ®Æt çi kÕ ho¹ch ho¹t ®éng vµ sèng cßn cho c¶ n¨m, nªn tôc ng÷ cã c©u "NhÊt niªn chi kÕ thuû Xu©n". Còng v× thÕ cho nªn n¨m míi th× ngêi ta cã nh÷ng cuéc vui vÎ, sung síng cho xøng ®¸ng víi Xu©n vµ ®Ó mõng Xu©n. Ch¼ng nh÷ng lµ kÎ giµu sang tiÕp Xu©n víi sù hå hëi, mµ ngêi nghÌo khã thÊy Xu©n còng vui mõng.

"Mång mét ®èt toang ba chiÕc ph¸o Ba m¬i kÐo tuèt mét con nªu"

ChØ cã ba chiÕc ph¸o mµ vÉn inh ái cêi Xu©n nh ai! Xu©n ch¼ng nh÷ng lµ «n hoµ t¬i ®Ñp, mµ l¹i chÝ c«ng v« t. §· kh«ng riªng cho mét h¹ng ngêi nµo, còng kh«ng riªng cho mét n¬i nµo. Cho nªn cã c©u ca dao:

"Xu©n ¬i, Xu©n hìi, hìi Xu©n, Tõ xa tíi gÇn, Xu©n kh¾p mäi n¬i".

* * *


Song luËt x· héi kh«ng theo vßng trßn cña luËt tù

nhiªn. Tõ xa ®Õn nay, n¬i nµo còng cã Xu©n. Tõ xa

®Õn nay c©y nµo còng t¬i tèt. Nhng çch thøc loµi

ngêi ®ãn ríc Xu©n nµy vµ ®ãn ríc mïa Xu©n tríc,

kh¸c nhau nhiÒu l¾m. Ngµy nay, nh÷ng tiÕng ph¸o lèp ®èp chµo Xu©n ®· bÞ nh÷ng tiÕng ®ïng ®ïng cña ng l«i ngoµi bÓ vµ ®¹i b¸c trªn bê ¸t mÊt. Çi s¾c ®á cña hoa ®µo, mµu ®iÒu cña c©u ®èi Xu©n, tùa hå ®· nhuém b»ng giät m¸u hång cña nh÷ng chiÕn sÜ ë çc sa trêng kh¾p thÕ giíi! Khi ai hëng b¸nh chng, rîu ngät, cñ kiÖu, thÞt ®«ng, sao cho khái nhí ®Õn chiÕn sÜ ¨n tuyÕt, uèng s¬ng trªn mÆt trËn! Trong tù nhiªn th× Xu©n nµy kh«ng kh¸c g× çc Xu©n tríc. Nhng trong x· héi th× Xu©n nµy lµ mét chiÕc tranh Xu©n, mét Xu©n träng yÕu, ch¼ng nh÷ng nã gióp giïm sinh kÕ cña loµi ngêi trong mét n¨m mµ nã sÏ quyÕt ®Þnh mÖnh vËn cña loµi ngêi trong bao nhiªu thêi ®¹i. VËy muèn biÕt Xu©n nµy sÏ cã ¶nh hëng thÕ nµo, th× chóng ta ph¶i kiÓm th¶o l¹i nh÷ng cuéc chuyÓn biÕn trong thÕ giíi tõ Xu©n tríc.

* * *

§Õn Xu©n nµy: Trung NhËt chiÕn tranh ®· 6 n¨m rìi ThÕ giíi ®¹i chiÕn 4 n¨m Nga §øc chiÕn tranh ®· 2 n¨m rìi Th¸i B×nh D¬ng chiÕn tranh 2 n¨m

Muèn biÕt tõ Xu©n nµy, chiÕn tranh sÏ thÕ nµo th×

chóng ta ph¶i xÐt l¹i tõ Xu©n n¨m ngo¸i ®Õn giê, chiÕn

tranh ®· ®Õn bíc nµo råi. Tõ Xu©n n¨m ngo¸i, qu©n çc níc §ång minh ®· ®øng vµo chñ ®éng. Qu©n çc níc Trôc - T©m ®øng vÒ bÞ ®éng. Minh qu©n bíc qua thÕ c«ng. Trôc qu©n lui l¹i thÕ thñ. ChiÕn lîc chíp nho¸ng cña Trôc hoµn toµn thÊt b¹i. ChiÕn lîc (tr× cöu) cña §ång minh hoµn toµn th¾ng lîi.

MÆt trËn §øc - Nga Xu©n tríc, trong ®é nµy, 38 v¹n tinh binh cña §øc ®¸nh vµo thµnh Xtalingr¸t. Nhng kÕt qu¶ bÞ mét trËn thÊt b¹i rÊt to. Trong lóc qu©n Nga gi¶i v©y thµnh Xtalingr¸t b¾t ®îc n¨m ngµn tíng l·nh vµ h¬n 9 v¹n lÝnh §øc. TrËn Êy lµ trËn th¾ng lîi to nhÊt vµ ®Çu tiªn cña qu©n §ång minh. Tõ ®ã trë ®i, qu©n Trôc cø thÊt b¹i m·i, mµ qu©n §ång minh, nhÊt lµ qu©n Nga th× l¹i th¾ng lîi lu«n vµ lÊy l¹i ®îc nhiÒu thµnh tr× träng yÕu nh: Th¸ng 2 lÊy l¹i Gorsk, Rostof, Kharkof Th¸ng 3 lÊy l¹i Yoff, Virsma Th¸ng 7 lÊy l¹i Orel Th¸ng 8 lÊy l¹i Belarus Th¸ng 9 lÊy l¹i Staline, Chianof Smolensk Th¸ng 10 lÊy l¹i Maiopol vµ çc thµnh kh¸c Th¸ng 11 lÊy l¹i Kieb1) Th¸ng 12 lÊy l¹i biªn thuú Balan - Nga Trong lêi diÔn thuyÕt kû niÖm Çch mÖnh Nga, ngµy 6-11 d¬ng lÞch, §¹i nguyªn so¸i Xtalin nãi r»ng: "KÕt qu¶ trong 7 th¸ng võa qua, qu©n ®éi ta tiÕn ®îc n¬i th× 500 c©y sè, n¬i th× 1500 c©y sè. §· gi¶i phãng h¬n mét triÖu c©y sè vu«ng ®Êt níc cña ta, tøc lµ hai phÇn ba ®Êt ®ai t¹m thêi bÞ §øc chiÕm cø... Trong mét n¨m nay, trªn mÆt trËn Nga, qu©n ph¸t xÝt §øc ®· tæn thÊt h¬n 4 triÖu ngêi, trong sè ®ã, mét triÖu t ngêi chÕt t¹i mÆt trËn. Ph¸t xÝt §øc mÊt trªn 14.000 chiÕc tµu bay, h¬n 35.000 chiÕc xe t¨ng, h¬n 40.000 khÈu ®¹i ph¸o...".

Trong lóc viÕt bµi chµo Xu©n nµy, qu©n Nga ®uæi qu©n §øc ch¼ng nh÷ng ra khái ®Êt Nga, mµ l¹i vµo s©u gÇn 60 c©y sè trong níc Ba Lan.

* * *

ë §Þa Trung H¶i, tõ Xu©n tríc ®Õn Xu©n nµy, Minh qu©n còng th¾ng lîi lu«n, mµ bªn Trôc còng thÊt b¹i m·i.

___________ 1) Çc ®Þa danh trªn theo ®óng trong nguyªn b¶n.


Ngµy 3-1-1943, ®Ö 8 qu©n1) Anh khëi ph¶n c«ng tõ Ai CËp, ®Ö 19 qu©n2) Anh vµ viÔn chinh qu©n Mü ®æ bé t¹i Marèc vµ Angiªri. Qu©n Trôc ph¶i bá Libi (thuéc ®Þa cña ý) mµ rót c¶ ë Tuynidi. §Õn trung tuÇn th¸ng 5 th× qu©n §øc vµ ý hoµn toµn bÞ ®¸nh tan. Trong trËn ®ã, bao nhiªu thuéc ®Þa cña ý ®Òu mÊt s¹ch. Qu©n Trôc tæn thÊt h¬n 95 v¹n ngêi. Trong sè ®ã, 37 v¹n lÝnh ý, 15 v¹n lÝnh §øc, 17 ®¹i tíng vµ 2 nguyªn so¸i bÞ cÇm tï. VÒ khÝ giíi th× qu©n Trôc mÊt:

Tµu bay, h¬n 8000 chiÕc §¹i ph¸o 8100 khÈu Xe t¨ng 2250 çi Tµu thuû 210 v¹n tÊn

Qua th¸ng 6, qu©n Anh, Mü ®¸nh vµo ®¶o Xixin cña ý. Ngµy 17-3 th× ®¶o Êy ®Çu hµng. Trong mét thêi gian kh«ng ®Çy hai th¸ng, mµ qu©n §øc vµ qu©n ý mÊt h¬n 17 v¹n ngêi chÕt, bÞ th¬ng vµ bÞ cÇm tï. ChiÕm ®îc c¨n cø ®Þa Êy råi, qua ngµy 3-9, Minh qu©n ®æ bé t¹i phÝa nam ý. Çch 5 ngµy sau th× níc ý xin hµng. Trõ mét bé phËn nhá bÞ §øc Ðp b¾t theo nã, bé phËn lín qu©n ®éi ý víi hÕt th¶y h¶i qu©n cña ý, h¬n 100 chiÕc tµu binh lín, bÐ ®Òu theo Minh qu©n c¶. ThÕ lµ vÒ mÆt trËn nµy, Minh qu©n còng ®¹i th¾ng. Mótx«lini ph¶i ch¹y trèn.

* * *

T¹i Th¸i B×nh D¬ng. Tuy Minh qu©n kh«ng cã nh÷ng cuéc ®¹i th¾ng lîi nh çc mÆt trËn kia, nhng còng giµnh ®îc ®Þa vÞ chñ ®éng, bíc qua thÕ c«ng vµ kh¸ tiÕn bé.

T¹i B¾c Th¸i B×nh D¬ng, tõ h«m 12-2-1943, Mü

b¾t ®Çu ph¶n c«ng, ®Õn cuèi th¸ng 5-1943 lÊy l¹i ®¶o

Marian.

___________ 1) Lé qu©n thø 8.

2) Lé qu©n thø 19.

T¹i Nam Th¸i B×nh D¬ng, tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10, Minh qu©n lÊy l¹i ®îc 6 n¬i c¨n cø t¹i b¸n ®¶o vµ mét n¬i c¨n cø ®Þa t¹i quÇn ®¶o Sokman. Trong 2 n¨m, t¹i mÆt trËn Nam, NhËt mÊt 1300 tµu bay vµ 1500 chiÕc tµu thuû lín vµ bÐ. T¹i Trung Quèc, mïa Xu©n tríc ®Õn mïa Xu©n nµy, kh«ng cã ®¹i chiÕn tranh. Trong th¸ng 11, 12, t¹i miÒn B¾c tØnh Hå Nam, nhÊt lµ t¹i Thêng §øc ®· lµm cho giÆc NhËt mét mÎ mÊt hån.

*

* * §o¸n tríc ®Ó xÐt sau, xem sù chuyÓn biÕn nãi trªn, th× chóng ta cã thÓ nãi r»ng: Xu©n nµy sÏ lµ mét Xu©n th¾ng lîi cho mÆt trËn ph¶n x©m lîc. Xu©n lµ Xu©n chung, vËy chóng ta ph¶i g¾ng søc c«ng t¸c thÕ nµo cho §ång minh héi chóng ta còng cã phÇn th¾ng lîi chung cña §ång minh lín kia. VËy xin kÕt luËn vµi lêi n«m na r»ng:

Rãt cèc rîu Xu©n, mõng çch m¹ng. ViÕt bµi chµo TÕt, chóc thµnh c«ng!

Hå CHÝ MINH

B¸o §ång Minh,

sè Xu©n Gi¸p Th©n.


TR¶ LêI CHO BäN DE GAULLe1)

GÇn ®©y, Ph¸p quèc gi¶i phãng ñy héi ë Alger, tuyªn bè r»ng sau cuéc chiÕn tranh nµy, níc Ph¸p sÏ s½n lßng ban cho d©n ViÖt Nam vµi sù c¶i thiÖn.

Tha Ngµi, Tæ quèc cña Ngµi lµ ®¹i Ph¸p, ®· ®Çu

hµng Hitler mét çch rÊt vÎ vang, h¬n 500 tíng vµ hai

triÖu lÝnh cña quý quèc ®¬ng bÞ §øc cÇm tï mét çch

rÊt oanh liÖt, ba phÇn t non s«ng quý quèc ®¬ng bÞ

ngêi chiÕm lÜnh. Bèn m¬i triÖu ®ång bµo cña Ngµi

®¬ng trong kiÕp ngùa, tr©u, nh©n d©n quý quèc hiÖn

nay b¸nh kh«ng cã ¨n, ¸o kh«ng ®ñ mÆc, ph¶i quyªn ¸o

cò cña nh©n d©n ViÖt Nam, mét triÖu thanh niªn nam

n÷ níc Ngµi ph¶i qua lµm cu ly bªn §øc. Xin Ngµi lo

cøu níc vµ d©n téc cña Ngµi ®·, råi sÏ nãi ®Õn viÖc

kh¸c; cßn ViÖt Nam chóng t«i, 40 n¨m nay nhê "c«ng

®øc" quý quèc ®· nhiÒu råi. LÇn nµy, chóng t«i quyÕt

dïng sóng, ®¹n, g¬m, dao ®Ó ®¹p ®æ ¬n huÖ Êy vµ giµnh

l¹i ®éc lËp tù do cho ViÖt Nam. Chóng t«i xin Ngµi chí

lo! Vµ chóc Ngµi hai ch÷ ThÊt B¹i!.

Hå CHÝ MINH

B¸o §ång Minh,

sè Xu©n Gi¸p Th©n.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, viÕt tiÕng Ph¸p.

B¸O ÇO CñA PH¢N HéI VIÖT NAM

THUéC HéI QUèC TÕ CHèNG X¢M L¦îC

Do Hå ChÝ Minh ®äc t¹i §¹i héi çc ®oµn thÓ çch m¹ng ViÖt Nam ë níc ngoµi häp t¹i LiÔu Ch©u (Qu¶ng T©y Trung Quèc) th¸ng 31944.

I- NGUY£N NH¢N Tæ CHøC Trong lÞch sö 80 n¨m mÊt níc ®au khæ vµ ®en tèi, chóng ta ®· kh«ng ngõng lµm r¹ng rì ngän cê nghÜa cøu níc vÎ vang. Tõ sau n¨m 1862, khi vua Tù §øc ký hiÖp íc b¸n níc, c¾t nhîng ba tØnh Sµi Gßn, Biªn Hoµ, Mü Tho cho giÆc Ph¸p, çc bËc nghÜa sÜ giµu lßng yªu níc th¬ng d©n ®· tõ bá c¶ c¬ nghiÖp cña c¶i, d¾t dÝu vî con ch¹y ra Trung Kú, thµ cam chÞu sèng cuéc ®êi gian tru©n, vÊt v¶ cña kÎ h¸i cñi, chµi líi, chø thÒ kh«ng ®éi trêi chung víi giÆc Ph¸p. Trong bèn m¬i n¨m, tõ 1870 ®Õn 1910, díi sù l·nh ®¹o cña Phan §×nh Phïng, Hoµng Hoa Th¸m vµ çc bËc anh hïng hµo kiÖt kh¸c, ®ång bµo chóng ta ®· anh dòng trêng kú chèng l¹i qu©n giÆc, lµm cho kÎ thï ¨n kh«ng ngon ngñ kh«ng yªn. Suèt bèn m¬i n¨m ®ã, çc cuéc næi dËy ®· liªn tiÕp næ ra:

1905: N«ng d©n Trung Kú khëi nghÜa. 1910: Binh lÝnh ViÖt Nam khëi nghÜa t¹i Hµ Néi. 1915: Nh©n d©n Phó Thä mu khëi nghÜa. 1916: Th¸ng 6 vua Duy T©n mu khëi nghÜa!

Th¸ng 8 cïng n¨m, ®ång bµo thiÓu sè Ba Xa b¹o ®éng. 1918: B×nh Liªu mu khëi nghÜa. 1919: Qu¶ng Nam mu khëi nghÜa.


1923: LiÖt sÜ Ph¹m Hång Th¸i nÐm bom mu s¸t toµn quyÒn MÐclanh.

1930: Khëi nghÜa Yªn B¸i. 1930-1931: NghÖ An khëi nghÜa. Cuèi n¨m 1940: B¾c Kú vµ Nam Kú khëi nghÜa. 1941: §« L¬ng (Trung Kú) khëi nghÜa.

Nh÷ng sù tÝch võa oanh liÖt l¹i võa bi tr¸ng nªu trªn, mét mÆt cho chóng ta thÊy r»ng: ®Êt níc ViÖt Nam tuy bÞ giµy xÐo díi gãt s¾t ®Ém m¸u cña dÞ téc, nhng tinh thÇn d©n téc cña ngêi ViÖt Nam vÜnh viÔn kh«ng v× thÕ mµ bÞ tiªu diÖt, mÆt kh¸c còng d¹y chóng ta r»ng: Kh«ng cã mét søc m¹nh thèng nhÊt cña c¶ níc, kh«ng cã sù gióp ®ì m¹nh mÏ cña bªn ngoµi, c«ng cuéc vËn ®éng gi¶i phãng khã mµ thµnh c«ng ®îc, nhÊt lµ hiÖn nay, chóng ta ®ang ®øng tríc hai tªn cíp x©m lîc hung ¸c nhÊt cña ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y, chóng ta l¹i cµng cÇn toµn d©n nhÊt trÝ, cµng cÇn sù gióp ®ì cña bªn ngoµi. Muèn ®oµn kÕt toµn d©n, cÇn ph¶i cã mét ®oµn thÓ réng lín, rÊt ®é lîng th× míi cã thÓ thu hót ®îc mäi ®oµn thÓ vµ ç nh©n cã lßng thiÕt tha yªu níc, kh«ng ph©n biÖt tuæi t¸c, g¸i trai, t«n gi¸o, nghÒ nghiÖp, giai cÊp, ®¶ng ph¸i. Môc ®Ých cña ®oµn thÓ Êy ph¶i thiÕt thùc tiªu biÓu cho nh÷ng yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n c¶ níc: §oµn kÕt toµn d©n, tranh thñ ngo¹i viÖn, ®¸nh ®uæi kÎ thï, kh«i phôc Tæ quèc. Th¸i ®é cña ®oµn thÓ Êy ph¶i cao c¶, ngay th¼ng, míi cã thÓ kh«ng thiªn lÖch, kh«ng dùa trªn ®Þnh kiÕn cña mét ®¶ng ph¸i, míi cã thÓ ®îc sù tin tëng vµ ñng hé cña çc tæ chøc, çc ®¶ng ph¸i vµ cña toµn d©n.

Ph©n héi ViÖt Nam chÝnh lµ mét ®oµn thÓ ra ®êi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ®ã cña thêi ®¹i. Ph¬ng ph¸p tranh thñ ngo¹i viÖn cña ®oµn thÓ nµy lµ:

- Bíc thø nhÊt: liªn l¹c víi çc ®oµn thÓ anh em çc níc nh Ph©n héi Trung Quèc, Ph©n héi Mü, v.v..

- Bíc thø hai: nhê çc ®oµn thÓ anh em giíi thiÖu víi ChÝnh phñ çc níc.

- Bíc thø ba: víi th¸i ®é ch©n thµnh vµ cëi më, yªu cÇu çc ChÝnh phñ, tríc hÕt lµ ChÝnh phñ Trung Quèc gióp ®ì.

Cho ®Õn nay, vÒ mÆt ®oµn kÕt trong níc ®· cã ®îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ, nhng vÒ mÆt tranh thñ sù gióp ®ì cña bªn ngoµi th× cha cã g×. VÒ phÇn m×nh - Ph©n héi ViÖt Nam trong Héi quèc tÕ chèng x©m lîc - còng kh«ng sao tr¸nh khái nh÷ng ®iÒu nä tiÕng kia cña mét sè ngêi, chóng t«i thÊy cha cÇn ph¶i thanh minh. Giê ®©y, h·y cø mÆc cho giã Xu©n thæi ®i, trong t¬ng lai sÏ ®Ó sù thËt chøng minh lµ ®ñ.

II- HÖ THèNG Tæ CHøC Tæ chøc cña Ph©n héi ViÖt Nam cã hai lo¹i héi viªn: - Mét lµ héi viªn ç nh©n: cã rÊt nhiÒu ngêi tõ tríc ®Õn nay cha tham gia mét ®oµn thÓ nµo, nay muèn tham gia c«ng viÖc cøu níc. Ph©n héi ViÖt Nam sÏ tuú theo hoµn c¶nh cña hä, tËp hîp nh÷ng ngêi cïng mét nghÒ nghiÖp thµnh mét tiÓu tæ vµ sÏ cö ngêi phô tr¸ch ®Æc biÖt liªn hÖ víi hä. - Hai lµ héi viªn ®oµn thÓ: ®ã lµ nh÷ng ®oµn thÓ mµ çc héi viªn t¸n thµnh gia nhËp Ph©n héi. ViÖc hîp nhÊt nhiÒu ®¶ng ph¸i kh¸c nhau vµ çc tæ chøc kh«ng ®¶ng ph¸i (nh hîp t¸c x·, v.v.) xem chõng nh rÊt phøc t¹p, rÊt m©u thuÉn, khã tr¸nh khái va ch¹m vµ xung ®ét, nhng trªn thùc tÕ th× rÊt ®¬n gi¶n, v× r»ng: 1- Mäi ngêi ®Òu cïng chung mét môc ®Ých lµ cøu níc.

2- Mäi ngêi ®Òu cã nh÷ng c«ng t¸c thiÕt thùc vµ ph¶i lµm trßn.

3- Mäi ngêi ®Òu hiÓu r»ng cßn th× cïng cßn, mÊt th× cïng mÊt.

4- Ngêi phô tr¸ch gi¶i quyÕt c«ng viÖc ®óng ®¾n. Ph©n héi ViÖt Nam chØ yªu cÇu çc héi viªn cña m×nh tu©n thñ mÊy ®iÒu díi ®©y: 1- Trong Héi kh«ng ®îc bµn chuyÖn ®¶ng ph¸i; ngoµi héi th× hoµn toµn tù do.


2- Cã vÊn ®Ò g×, mäi ngêi cÇn th¼ng th¾n, c«ng khai th¶o luËn; cã c«ng viÖc g×, mäi ngêi ®Òu ®ång t©m hiÖp lùc cïng lµm. 3- Thêng ngµy, mäi ngêi kh«ng ®îc c«ng kÝch lÉn nhau; gÆp khi nguy hiÓm, mäi ngêi ph¶i ra tay gióp ®ì. KÕt qu¶ lµ: gi÷a çc ®¶ng ph¸i kh«ng cßn t×nh tr¹ng tranh chÊp h¬n thua, sù ch©n thµnh ®oµn kÕt kh«ng ph¶i chØ ë ®Çu lìi mµ trë thµnh sù thËt. HÖ thèng tæ chøc: Toµn quèc chia thµnh kú, mçi kú chia thµnh tØnh, huyÖn, tæng, x·, th«n. N¬i nµo ®«ng héi viªn th× lÊy th«n lµm ®¬n vÞ. N¬i nµo Ýt héi viªn th× lÊy tæng hoÆc x· lµm ®¬n vÞ.

III- ÇCH L·NH §¹O Cho ®Õn khi t«i rêi níc, t×nh h×nh vÉn thÕ nµy: C¶ níc

chØ cã mÊy ngêi, ®ñ c¶ Nam Kú, Trung Kú, B¾c Kú, hä lµ

nh÷ng s¸ng lËp viªn, ®ång thêi còng lµ uû viªn trong Ban

ChÊp hµnh toµn quèc. VÒ t çch mµ nãi, mçi ngêi mét t

çch kh¸c nhau: Mét sè lµ nh÷ng ngêi tµi giái; mét sè lµ

nh÷ng bËc l·o thµnh, cã danh väng ®îc nh©n d©n tÝn nhiÖm.

Tuy vËy, hä gièng nhau ë chç ®Òu lµ nh÷ng nh©n sÜ thiÕt tha

yªu níc, liªm khiÕt, trung thùc, c«ng t©m. (Cho nªn t«i rÊt

tin tëng r»ng, nÕu cã tæng tuyÓn cö, d©n chóng nhÊt ®Þnh sÏ

bÇu hä). Hä ph©n c«ng, hîp t¸c, mçi ngêi g¸nh v¸c mét

phÇn tr¸ch nhiÖm, kh«ng cã chñ tÞch. DÜ nhiªn lµ hä kh«ng cã

l¬ng, mµ ngîc l¹i khi cã tiÒn, hä cßn ph¶i bá tiÒn tói cña

m×nh ra cho ®oµn thÓ dïng. V× hoµn c¶nh khã kh¨n, hä rÊt Ýt

khi häp héi nghÞ toµn thÓ, trõ nh÷ng trêng hîp v¹n bÊt ®¾c

dÜ. Khi cã viÖc, nh÷ng ngêi phô tr¸ch kú bé nµo ®ã bµn b¹c

çch thøc tiÕn hµnh, råi ®a trng cÇu ý kiÕn nh÷ng ngêi

phô tr¸ch hai kú bé kia, sau khi mäi ngêi t¸n thµnh th×

ph©n c«ng nhau mµ lµm. VÝ dô, muèn ra mét b¶n tuyªn

ng«n, çc ngêi phô tr¸ch B¾c Kú dù th¶o, råi göi dù th¶o

cho nh÷ng ngêi phô tr¸ch ë Nam Kú, Trung Kú. Sau khi

mäi ngêi ®ång ý, mçi Kú chÞu tr¸ch nhiÖm in lÊy Tuyªn

ng«n mµ ph©n ph¸t trong ph¹m vi Kú cña m×nh. Lóc gÆp viÖc

khÈn cÊp, ch¼ng h¹n nh ®Þch tiÕn hµnh khñng bè ë Nam Kú

th× Kú bé Nam Kú mét mÆt ph¸t ®éng cuéc "vËn ®éng chèng

khñng bè", mÆt kh¸c b¸o cho hai Kú ®Ó hëng øng ngay. Mäi hµnh ®éng, çc ®Þa ph¬ng ph¶i tu©n thñ nh÷ng

nguyªn t¾c vµ thêi h¹n do Trung ¬ng quy ®Þnh, cßn çch thøc thùc hiÖn, hä cã thÓ tuú c¬ øng biÕn. Mäi c«ng t¸c ph¶i cã kÕ ho¹ch tríc khi ®a ra lµm, lµm xong ph¶i tæ chøc kiÓm ®iÓm. TÊt c¶ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng còng nh thÊt b¹i ®Òu ®¨ng trªn b¸o bÝ mËt ®Ó mäi ngêi nghiªn cøu.

IV- ÇCH TUY£N TRUYÒN Cã tuyªn truyÒn b»ng miÖng, tuyªn truyÒn b»ng v¨n tù vµ tuyªn truyÒn b»ng hµnh ®éng. 1- Tuyªn truyÒn b»ng miÖng cã hai lo¹i: Nãi chuyÖn víi tõng ngêi vµ nãi chuyÖn tËp thÓ. Lo¹i tríc th× mçi héi viªn ®Òu ph¶i lµm, nh gi¶i thÝch cho b¹n bÌ th©n thÝch hiÓu t¹i sao ph¶i ®¸nh ®uæi qu©n thï, ph¶i cøu níc; cã kh«i phôc ®îc Tæ quèc th× míi kh«ng ph¶i nép thuÕ, khái bÞ b¾t ®i lµm phu vµ mäi ngêi míi cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, v.v.. Lo¹i sau th× khi héi viªn khai héi, çn bé gi¶i thÝch çc vÊn ®Ò ®Ó n©ng cao sù hiÓu biÕt cho hä, nãi cho hä biÕt çch tuyªn truyÒn. Khi bµ con cÊy cµy, gÆt h¸i hoÆc lµm nh÷ng c«ng viÖc cã ®«ng ngêi, çn bé ®Þa ph¬ng hoÆc nh÷ng héi viªn cã kh¶ n¨ng ¨n nãi ®Õn lµm gióp hä, nh©n dÞp ®ã mµ tuyªn truyÒn th× sÏ cã t¸c dông nhanh chãng vµ to lín. 2- Tuyªn truyÒn b»ng v¨n tù cã ba lo¹i: TruyÒn ®¬n, b¸o chÝ bÝ mËt vµ biÓu ng÷. Lµm b¸o bÝ mËt lµ c«ng viÖc rÊt khã kh¨n v× kh«ng dÔ g× kiÕm ®îc nguyªn liÖu. Ch¼ng h¹n, nÕu ta mua giÊy nhiÒu qu¸ dÔ bÞ nghi ngê vµ cã thÓ gÆp nguy hiÓm. Song, nÕu biÕt dùa vµo sù sèt s¾ng cña çc héi viªn, dÉu cã khã kh¨n g× cuèi cïng vÉn t×m ®îc çch gi¶i quyÕt. ë mét sè n¬i thêng hay bÞ ®Þch lïng sôc, chóng t«i cø çch mÊy chôc dÆm l¹i ®Æt mét "nhµ in": mét phiÕn ®¸, mét Ýt giÊy mùc, giÊu ë nh÷ng n¬i thËt kÝn ®¸o kh«ng ai biÕt. §Þch ®Õn th«n §«ng,


chóng t«i in b¸o ë th«n §oµi, chóng tíi th«n Nam, chóng t«i in b¸o ë th«n B¾c. Chóng kh«ng thÓ t×m ra chóng t«i, cßn chóng t«i cø tiÕp tôc ra b¸o ®óng kú h¹n. B¸o lµ thø vò khÝ cña ta mµ ®Þch c¨m ghÐt nhÊt.

ViÕt biÓu ng÷ còng lµ mét çch tuyªn truyÒn rÊt lý thó.

Bê têng, mÆt ®êng, gèc c©y, l¸ c©y, ®Òu lµ nh÷ng chç gióp ta

tuyªn truyÒn çch m¹ng. Cét ®iÖn, d©y ®iÖn còng lµ nh÷ng n¬i

rÊt tèt ®Ó c¨ng biÓu ng÷. Nh÷ng n¬i cã s«ng ngßi, chóng t«i lÊy

tre, gç, nøa, chuèi ®ãng thµnh bÌ, c¨ng biÓu ng÷ lªn trªn råi th¶

xu«i theo dßng níc. 3- Tuyªn truyÒn b»ng hµnh ®éng, tøc lµ mçi héi viªn ®Òu ph¶i g¬ng mÉu trong mäi viÖc ®Ó tá cho mäi ngêi thÊy r»ng cã tæ chøc, cã ®oµn thÓ cã tèt h¬n. C¬ng lÜnh tuyªn truyÒn ph¶i hÕt søc gi¶n ®¬n, ai ai còng hiÓu ®îc, nhí ®îc. §oµn kÕt, ®¸nh ®Þch, cøu níc, chØ s¸u ch÷ Êy th«i lµ ®ñ råi. Çch tuyªn truyÒn nh diÔn kÞch, ca h¸t, v.v., chóng t«i kh«ng dïng ®îc.

V- ÇCH HUÊN LUYÖN Tríc tiªn, c¬ quan l·nh ®¹o ®Þnh ra mét ch¬ng tr×nh häc tËp, cö mét vµi ngêi hoÆc vµi nhãm, võa ®i thÝ nghiÖm, võa tranh thñ ý kiÕn cña ngêi häc. Sau ®ã, viÖc biªn so¹n çc bµi gi¶ng ph¶i hoµn toµn c¨n cø vµo yªu cÇu cña häc viªn nh÷ng ®ît huÊn luyÖn tríc kÕt hîp víi kinh nghiÖm cña çc gi¶ng viªn.

T çch häc viªn: TÊt c¶ çn bé ®Þa ph¬ng nhÊt thiÕt ph¶i ®îc huÊn luyÖn. KÕ ®ã lµ nh÷ng héi viªn u tó, cuèi cïng lµ tÊt c¶ çc héi viªn kh«ng ph©n biÖt giµ trÎ, g¸i trai, miÔn lµ muèn häc ®Òu cã thÓ tham gia.

Thêi gian huÊn luyÖn: Mét hoÆc hai tuÇn lÔ. §Þa ®iÓm huÊn luyÖn: Hang ®éng, nói rõng, ruéng mÝa, n¬ng ng«, v.v., n¬i nµo b¶o ®¶m ®îc bÝ mËt ®Òu cã thÓ lµ nh÷ng gi¶ng ®êng thiªn nhiªn cña hä. Nhng còng cã khi mét líp häc çch mét hai ngµy l¹i ph¶i dêi ®i chç kh¸c.

Çc bµi gi¶ng ®¹i kh¸i gåm: - V× sao ph¶i lµm çch m¹ng? - V× sao ph¶i ®oµn kÕt? - Khai héi tiÓu tæ nh thÕ nµo? - Ph¸t biÓu ý kiÕn nh thÕ nµo? - Tù phª b×nh vµ phª b×nh ®ång chÝ nh thÕ nµo? - Bíc ®Çu tuyªn truyÒn cho bÌ b¹n nh thÕ nµo? - Gi÷ bÝ mËt nh thÕ nµo? - Nh÷ng hµnh ®éng hung ¸c cña kÎ thï.

- T×nh h×nh thÕ giíi (kinh nghiÖm kh¸ng chiÕn cña Trung Quèc).

- T×nh h×nh trong níc. CÇn khuyÕn khÝch häc viªn d¹y cho nhau häc ch÷ quèc ng÷. Nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®Òu do chÝnh çc héi viªn tù ®a ra yªu cÇu ®îc häc tËp. C¬ quan l·nh ®¹o chØ cÇn chän mét sè ngêi cã thÓ lµm gi¶ng viªn, ®a gi¸o tr×nh cho hä nghiªn cøu, khi hä ®· nghiªn cøu th«ng suèt, n¾m ®îc çc vÊn ®Ò råi th× çn bé ®Þa ph¬ng ®ãn hä vÒ tæ chøc çc líp. VÊn ®Ò ¨n, ë cña gi¶ng viªn ®Òu do häc viªn cïng nhau gi¶i quyÕt, v× thÕ nªn kh«ng tèn kÐm ®ång nµo mµ líp huÊn luyÖn mäc lªn nh nÊm, c¬ quan l·nh ®¹o cã c¶m gi¸c lµ sè gi¶ng viªn "cung kh«ng kÞp víi cÇu".

KÕt qu¶ râ rÖt nhÊt cña çc líp huÊn luyÖn lµ tÊt c¶

héi viªn kh«ng kÓ giµ trÎ ®Òu biÕt gi÷ bÝ mËt.

VI- TµI CHÝNH CñA HéI Ph©n héi ViÖt Nam kh«ng quy ®Þnh héi viªn ph¶i ®ãng héi phÝ mµ ¸p dông nguyªn t¾c "cã tiÒn gãp tiÒn", "cã søc gãp søc". Héi viªn tuú theo h»ng t©m h»ng s¶n cña m×nh mµ gióp ®ì kinh phÝ cho Héi. Lóc ®Çu, Héi chi phÝ mÊt kh¸ nhiÒu tiÒn (sè tiÒn nµy do çc héi viªn cã nhiÖt t©m tù nguyÖn ®ãng gãp). V× muèn ®Æt c¬ quan ë çc khu "quý téc" cña çc thµnh phè lín ®Ó che m¾t ®Þch, Héi ®· thuª nhµ t©y, mua s¾m ®å ®¹c sang träng, trang trÝ rÊt hµo nho¸ng, ®êng hoµng. §îc Ýt l©u, cã b¸o ®éng, tÊt c¶ ®å ®¹c ph¶i bá hÕt! Qua vµi lÇn


kinh nghiÖm qu¸ ®¾t nh vËy, ®µnh ph¶i bá ý ®Þnh lËp c¬ quan cè ®Þnh. HiÖn nay, trõ chi phÝ cho b¸o chÝ vµ viÖc ®i l¹i ra, kh«ng cßn kho¶n g× kh¸c ph¶i tiªu nhiÒu tiÒn n÷a, lóc cÇn thiÕt, çc héi viªn ®Òu h¨ng h¸i quyªn gãp, v× mäi ngêi ®Òu tin tëng r»ng mçi mét ®ång xu hä bá ra ®Òu ®îc dïng vµo c«ng viÖc chung cho níc nhµ, cho d©n téc, chø kh«ng ph¶i r¬i vµo tói riªng cña mét ai. §ñ thÊy c©u tôc ng÷ xa "Cã ngêi ¾t cã cña" lµ ®óng l¾m vËy.

VII - C¤NG T¸C CñA HéI §»ng tríc th× qu©n thï ®µn ¸p, ®»ng sau th× d©n

chóng th«i thóc, theo dâi, c«ng t¸c cña Héi hiÖn nay chØ cã gian khæ, chØ cã hiÓm nguy, hoµn toµn kh«ng thÓ cÇu danh lîi, ®Þa vÞ cho ç nh©n, cho nªn ngêi nµo muèn lµm viÖc cho Héi th× chØ cã vïi ®Çu vµo c«ng viÖc, ra søc mµ lµm. Ai kh«ng thËt lßng muèn lµm viÖc cho Héi th× kh«ng thÓ chØ ®eo nh·n hiÖu su«ng ®îc. Víi l¹i, c«ng viÖc th× nhiÒu, ph¹m vi ho¹t ®éng l¹i réng, ngêi nµo cã c«ng viÖc cña ngêi Êy, nªn kh«ng cã sù tranh chÊp. H¬n n÷a, do cïng ®ång cam céng khæ, ho¹n n¹n cã nhau, nªn rÊt cã tinh thÇn ®oµn kÕt. Vµ v× ®oµn kÕt chÆt chÏ nªn c«ng viÖc dÔ ph¸t triÓn. KÕt qu¶ c«ng t¸c, thµnh c«ng tuy nhiÒu, song thÊt b¹i còng kh«ng ph¶i Ýt. Thµnh c«ng ë chç, mÆc dï hai tªn ®Õ quèc hung ¸c nhÊt thi hµnh chÝnh s¸ch khñng bè d· man vµ gi÷a vßng v©y cña bän mËt th¸m Ph¸p, NhËt, bän ViÖt gian, H¸n gian, mµ trong mét n¨m rìi ng¾n ngñi, Héi ®· ®oµn kÕt ®îc h¬n hai m¬i v¹n ngêi, bao gåm çc ®oµn thÓ, çc ®¶ng ph¸i, çc ç nh©n, çc d©n téc mµ tríc ®©y vÉn cã nhiÒu thµnh kiÕn víi nhau. Mét níc víi hai m¬i l¨m triÖu d©n mµ míi cã hai m¬i v¹n ngêi cã tæ chøc, nghÜa lµ cø 125 ngêi míi cã mét ngêi cã tæ chøc, con sè ®ã thËt qu¸ Ýt ái. Nhng chóng t«i cã thÓ nãi lµ ph¹m vi ®oµn kÕt nµy ®ang më réng, ®ang ph¸t triÓn. Chóng ta biÕt r»ng, thµnh c«ng ®ã mét nöa lµ nhê sù ®oµn kÕt thµnh thËt vµ sù cè g¾ng ho¹t ®éng cña çn bé, mét nöa lµ nhê ¶nh hëng cña cuéc kh¸ng chiÕn anh dòng cña Trung

Quèc. Xin cö mét vÝ dô thùc tÕ: ë mét ®Þa ph¬ng nä, khi ®a cuèn s¸ch "Nh÷ng hµnh ®éng tµn b¹o cña NhËt B¶n" (do Héi ®ång qu©n sù Trung Quèc xuÊt b¶n) cho mäi ngêi bÝ mËt chuyÒn nhau xem, rÊt nhiÒu ngêi, nhÊt lµ chÞ em phô n÷, khi xem xong c¶m ®éng ®Õn r¬i níc m¾t. Mäi ngêi ®Òu nãi: "Bän quû NhËt thËt hung ¸c, kh«ng ®Ëp chÕt chóng nã th× chóng ta kh«ng sèng ®îc". Sau ®ã, nhiÒu ngêi c¶ nam lÉn n÷ ®Òu gia nhËp tæ chøc. ThÊt b¹i ë chç: 1- RÊt nhiÒu çn bé tèt, v× lµm viÖc qu¸ nhiÒu, båi dìng kh«ng ®ñ nªn sinh ®au èm, cã khi èm ®Õn chÕt (®ã lµ sù ®au lßng khã tr¸nh khái trong hoµn c¶nh ho¹t ®éng bÝ mËt). 2- Cã n¬i v× thiÕu kinh nghiÖm, lé bÝ mËt ®Ó c¬ quan bÞ vì vµ nhiÒu ®ång chÝ bÞ b¾t, bÞ giÕt. 3- V× giao th«ng liªn l¹c kh«ng thuËn tiÖn, c¬ quan cÊp trªn kh«ng kÞp thêi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n, do ®ã ®a ®Õn thÊt b¹i.

4- ThiÕu sù tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i: Mét lµ v× míi

thµnh lËp, ph¶i hoµn toµn gi÷ bÝ mËt; hai lµ thiÕu nh©n

tµi ngo¹i giao; ba lµ lÇn ®Çu tiªn ®i lµm ngo¹i giao, cö

ba ngêi th× hai ngêi gi÷a ®êng hy sinh, cßn l¹i mét

ngêi nhê ®îc Trung Quèc ch¨m nom hÕt søc chu ®¸o,

nhng ®· mét n¨m rìi vÉn cha thÊy trë vÒ. VÒ ®iÓm nµy, Trung Quèc còng cho chóng ta mét bµi häc quý b¸u, r»ng nÕu tù m×nh kh«ng cã thùc lùc lµm c¬ së th× kh«ng thÓ nãi g× ®Õn ngo¹i giao, gi¶ dô nh Trung Quèc nÕu kh«ng cã mÊy n¨m kh¸ng chiÕn kiªn quyÕt vµ gian khæ, th× chí mong g× cã thÓ xo¸ bá ®îc çc ®iÒu íc bÊt b×nh ®¼ng, vµ çc níc ®ång minh còng ch¼ng gióp ®ì g× Trung Quèc. Tuy vËy, vÒ phÇn chóng t«i, lóc nµo còng tin tëng v÷ng ch¾c ë ®¹o ®øc truyÒn thèng cña Trung Quèc lµ "bªnh vùc kÎ yÕu, gióp ®ì ngêi nguy, cøu kÎ s¾p chÕt" vµ tin tëng vµo quèc s¸ch cña Trung Quèc lµ "Liªn hiÖp çc d©n téc nhîc tiÓu trªn thÕ giíi ®Ó cïng nhau phÊn ®Êu". V× thÕ, chóng t«i cho


r»ng: lÇn nµy "thÊt b¹i lµ mÑ thµnh c«ng", chóng t«i quyÕt kh«ng ng· lßng.

VIII. MÊY VÊN §Ò KHã KH¡N D©n chóng thêng cho r»ng: §oµn thÓ lµ thÇn th«ng qu¶ng ®¹i, lµ tµi giái viÖc g× còng lµm ®îc, do ®ã tõ chuyÖn lín ®Õn chuyÖn nhá, hä ®Òu nhê ®Õn ®oµn thÓ. Anh A vµ anh B c·i lén nhau, hä còng t×m ®Õn ®oµn thÓ nhê ph©n xö ph¶i tr¸i. Anh X vµ anh Y tranh giµnh nhau gia tµi còng ®Õn nhê ®oµn thÓ gi¶i quyÕt, v.v.. Nhng c©u hái khã tr¶ lêi nhÊt lµ:

"§oµn thÓ tæ chøc chóng t«i l¹i cèt ®Ó ®¸nh giÆc NhËt, giÆc Ph¸p. HiÖn nay tæ chøc xong råi, thÕ bao giê th× ®¸nh?".

"§oµn thÓ nãi víi chóng t«i r»ng: Trung Quèc nhÊt ®Þnh sÏ gióp chóng ta ®¸nh ®uæi qu©n thï, vËy ®Õn bao giê hä míi gióp?".

IX. HY VäNG CñA CHóNG T¤I §ång bµo chóng ta ®· ®au khæ ®Õn tét bùc råi. D©n

chóng trong níc chØ cã mét yªu cÇu lµ ®¸nh ®uæi qu©n thï, kh«i phôc Tæ quèc.

Hoµn c¶nh cña chóng ta b©y giê, ®óng nh Tëng Trung ChÝnh1) tiªn sinh ®· nãi: "Kh«ng ph¸t ®éng ®îc quèc d©n ®øng lªn phÊn ®Êu th× kh«ng thÓ röa nhôc, tù cêng ®îc". T×nh h×nh thÕ giíi ®ang rÊt cã lîi cho chóng ta, cho nªn t«i hy väng r»ng: §ång minh héi, sau Héi nghÞ nµy cã thÓ thùc sù chÊn chØnh l¹i néi bé, thùc sù ®oµn kÕt ®îc çc lùc lîng çch m¹ng ViÖt Nam ë níc ngoµi, thùc sù kÕt hîp thµnh mét khèi víi çc lùc lîng çch m¹ng ë trong níc, nh»m thùc hiÖn cho ®îc nh lêi cña Tëng tiªn sinh: "Ho¹t ®éng thùc tÕ trong níc lÊy héi, ®¶ng lµm ®Çu, viÖn trî cña bªn ngoµi lÊy kiÒu bµo lµm chÝnh". T«i hy väng r»ng ph¹m vi gióp ®ì cña Trung Quèc ®èi víi nh©n d©n ViÖt Nam ngµy cµng thiÕt thùc, ngµy cµng më réng

___________ 1) Tøc Tëng Giíi Th¹ch (N.D).

h¬n. §îc nh thÕ, sù nghiÖp çch m¹ng cña d©n téc ViÖt Nam nhÊt ®Þnh sÏ sím thµnh c«ng. Tµi liÖu ch÷ H¸n,

b¶n chôp lu t¹i

B¶o tµng çch m¹ng ViÖt Nam.


B¸O ÇO VÒ T×NH H×NH

ÇC §¶NG PH¸I TRONG N¦íC

Do Hå ChÝ Minh ®äc t¹i §¹i héi çc ®oµn thÓ çch m¹ng ViÖt Nam ë níc ngoµi häp t¹i LiÔu Ch©u (Qu¶ng T©y Trung Quèc) th¸ng 3-1944.

V× chóng ta muèn çc ®¶ng ph¸i, çc ®oµn thÓ trong níc

tham gia §ång minh héi, nªn t«i xin b¸o ço vÒ t×nh h×nh çc

®¶ng ph¸i trong níc nh sau:

1- Cã ngêi nãi: ë ViÖt Nam cã qu¸ nhiÒu ®¶ng ph¸i. L¹i cã

ngêi nãi: ë ViÖt Nam ch¼ng cã ®¶ng ph¸i nµo. Dï ®iÒu hä nãi

®óng hay kh«ng ®óng, ®Òu lµm cho nh÷ng ngêi ho¹t ®éng ë

trong níc phÊn khëi, v× ®iÒu ®ã chøng tá r»ng ë trong níc

chóng t«i ®· gi÷ ®îc bÝ mËt, cÇn biÕt r»ng: Qu©n thï kh«ng sî

çi g×, chØ sî nh©n d©n ViÖt Nam ®oµn kÕt. §iÒu luËt ®Çu tiªn

cña chóng lµ ng¨n cÊm kh«ng cho d©n chóng lËp ra ®¶ng ph¸i,

v× ®ã lµ vò khÝ tæ chøc duy nhÊt. 2- Cã ngêi cho r»ng ®¶ng ph¸i ë ViÖt Nam qu¸ nhiÒu, ®ã lµ mét Ên tîng kh«ng tèt. Kú thùc kh«ng ph¶i nh thÕ. T¹i sao vËy? Chóng ta mÊt níc ®· h¬n t¸m m¬i n¨m, kÎ thï cña chóng ta lµ hai tªn cíp hung ¸c ë ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y, chóng dïng näc ®éc thuèc phiÖn, gi¸o dôc n« lÖ, chÝnh s¸ch trêng kú khñng bè vµ nhiÒu chÝnh s¸ch th©m ®éc kh¸c, hßng lµm tª liÖt sù hiÓu biÕt cña chóng ta, hßng tiªu diÖt tinh thÇn d©n téc vµ ®Ì bÑp nghÞ lùc ®Ò kh¸ng cña chóng ta. Çc ®¶ng ph¸i ë ViÖt Nam, trõ çc ®¶ng ph¸i th©n NhËt, th©n

Ph¸p míi ®îc ®Î ra gÇn ®©y, ®Òu ra ®êi vµ trëng thµnh trong hoµn c¶nh mu«n vµn gian khæ. §iÒu ®ã chøng tá sù hiÓu biÕt cña nh©n d©n ViÖt Nam ®· kh«ng bÞ kÎ thï lµm tª liÖt mµ vÉn tiÕn theo kÞp trµo lu cña thÕ giíi. Tinh thÇn d©n téc vµ nghÞ lùc ®Ò kh¸ng cña nh©n d©n ViÖt Nam kh«ng hÒ bÞ tiªu diÖt. 3- ë trong níc, kh«ng chØ çc chÝnh ®¶ng, mµ c¶ çc ®oµn thÓ kh«ng ®¶ng ph¸i, thËm chÝ çc h×nh thøc tæ chøc nh çc tæ t¬ng trî, v.v. còng ph¶i hÕt søc gi÷ bÝ mËt míi kh«ng bÞ ph¸ ho¹i vµ míi cã thÓ tån t¹i ®îc. Do ®ã, kh«ng nh÷ng ngêi ë níc ngoµi mµ ngay ngêi ë trong níc còng Ýt biÕt ®îc vÒ t×nh h×nh çc ®¶ng ph¸i.

Theo t«i ®îc biÕt, nh÷ng chÝnh ®¶ng cò vµ Ýt nhiÒu cã thÕ lùc, c¶ th¶y cã s¸u ®¶ng: §¶ng X· héi (thµnh lËp t¸m n¨m nay); ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng (thµnh lËp mêi t¸m n¨m nay); ViÖt Nam T©n Quèc d©n ®¶ng (thµnh lËp mêi ba n¨m nay); §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (thµnh lËp mêi bèn n¨m nay); §¶ng LËp hiÕn (thµnh lËp hai m¬i n¨m nay); §¶ng B¶o hoµng (thµnh lËp kho¶ng mêi n¨m nay). Nh÷ng ®oµn thÓ kh«ng ®¶ng ph¸i, cã: §oµn thanh niªn ph¶n ®Õ; Héi phô n÷ gi¶i phãng; Héi c«ng nh©n; Héi n«ng d©n (HiÖn nay çc ®oµn thÓ trªn cã thªm hai ch÷ "Cøu quèc", vµ ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh. HiÖn nay, hä ®Òu liªn hiÖp thµnh mét mÆt trËn cøu quèc, tøc Ph©n héi ViÖt Nam cña Héi quèc tÕ chèng x©m lîc.

4- Trong nh÷ng chÝnh ®¶ng kÓ trªn, næi bËt nhÊt lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nguyªn nh©n rÊt ®¬n gi¶n. Qu©n thï mong muèn níc ngoµi ®ång t×nh víi chÝnh s¸ch khñng bè cña chóng, nªn chóng quy tÊt c¶ çc phong trµo chèng ®èi ë trong níc, thËm chÝ c¶ nh÷ng hµnh vi bØ æi nh ph¸ nhµ, cíp cña ®Òu ®æ téi cho §¶ng Céng s¶n. Cã mét nhµ v¨n Ph¸p viÕt mét vë kÞch, nhan ®Ò lµ "H¹nh phóc gia ®×nh". Vai chÝnh trong vë kÞch lµ mét cÆp vî chång míi cíi, c« d©u bÞ bÖnh ®au ®Çu, c« ¶ kh¨ng kh¨ng cho r»ng m×nh bÞ céng s¶n bá thuèc ®éc; vµ nh÷ng chuyÖn nh mÌo nh¶y lµm vì ®Üa b¸t trong bÕp ®Õn chuyÖn níng b¸nh kh«ng chÝn, nÊu sóp kh«ng ngon, c« ¶ còng ®æ téi cho céng s¶n c¶. Qua ®ã ®ñ thÊy t©m ®Þa cña kÎ thï vµ ph¶n øng ë níc ngoµi


lµ thÕ nµo råi! Cã kÎ cho r»ng ë ViÖt Nam, ®©u ®©u còng lµ céng s¶n, tÊt c¶ çc ®oµn thÓ, çc tæ chøc ®Òu lµ céng s¶n tr¸ h×nh, tÊt c¶ mäi hµnh ®éng ®Òu do céng s¶n ba ®Çu s¸u tay chØ huy! 5- Ngêi ViÖt Nam cã sî céng s¶n kh«ng ? Kh«ng. C¶ níc ViÖt Nam chóng ta, kh«ng cã mét nhµ b¨ng nµo lµ cña ngêi ViÖt Nam, kh«ng cã mét ngêi ViÖt Nam nµo lµ nhµ t b¶n lín. Tµi s¶n cña chóng ta, mét lÇn ®· bÞ "céng" cho giÆc Ph¸p, mét lÇn bÞ "céng" cho giÆc NhËt, cßn cã çi g× ®Ó mµ "céng" n÷a?

Ngêi cã häc thøc l¹i cµng kh«ng sî. N¨m 1789, do cuéc §¹i çch m¹ng Ph¸p mµ t tëng d©n chñ truyÒn b¸ kh¾p ¢u ch©u. N¨m 1917, do cuéc çch m¹ng Nga mµ t tëng céng s¶n truyÒn b¸ kh¾p thÕ giíi. §ã lµ trµo lu t tëng cña thêi ®¹i, sî nã th× thËt kh«ng ®óng. Huèng hå, "lµm theo n¨ng lùc, hëng theo nhu cÇu", "mäi ngêi ®Òu b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ", "cÇn ph¶i lµm cho ®êi sèng vµ sù sinh tån cña mçi ngêi d©n ®îc b¶o ®¶m", ®ã lµ nh÷ng t tëng tõ thiÖn, t¬ng th©n t¬ng ¸i, nh©n d©n Êm no, thÕ giíi ®¹i ®ång. 6- Tríc ®©y, çc ®¶ng ph¸i thêng c«ng kÝch lÉn nhau trªn b¸o chÝ. A nãi A ph¶i, B nãi B tèt, cèt ®Ó tranh giµnh quÇn chóng. B©y giê hä rÊt ®oµn kÕt víi nhau, v×: a- Mäi ngêi ®Òu hiÓu, ®· lµ d©n mÊt níc th× ®¶ng ph¸i g×, chñ nghÜa g× còng v« dông; ®ång thêi mäi ngêi ®Òu cã chung mét môc ®Ých lµ: Cøu níc, cøu d©n téc.

b- KÎ ®Þch ®Òu coi chóng ta lµ kÎ thï. Ch¼ng may bÞ chóng nã b¾t ®îc th× dï thuéc ®¶ng ph¸i nµo, kh«ng bÞ cÇm tï còng bÞ chÆt ®Çu. VÝ dô, håi Nam Kú khëi nghÜa, ngêi §¶ng LËp hiÕn, ngêi §¶ng Céng s¶n hay ngêi ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng còng ®Òu cïng nhau tranh ®Êu vµ cïng nhau hy sinh.

c- Ngoµi c«ng viÖc cøu níc ra th× lý luËn g×, c«ng t¸c g×, còng kh«ng ®îc nh©n d©n ñng hé. d- Mäi ngêi ®Òu ph¶i theo trµo lu çch m¹ng thÕ giíi: Níc Trung Quèc tam d©n chñ nghÜa, níc Anh ®Õ quèc chñ nghÜa,

níc Nga X«viÕt céng s¶n chñ nghÜa, níc Mü t b¶n chñ nghÜa ®Òu cã thÓ hîp t¸c víi nhau ®Ó chiÕn th¾ng qu©n thï. Çc ®¶ng ph¸i ë Trung Quèc ®Òu tËp hîp chung quanh Quèc d©n ®¶ng Trung Quèc ®Ó chèng NhËt cøu níc. Níc Ph¸p tù do cã §¶ng Céng s¶n Ph¸p tham gia; níc §øc tù do cã §¶ng Céng s¶n §øc tham gia, cïng nhau ra søc cøu Tæ quèc, cøu ®ång bµo. ViÖt Nam lµ mét bé phËn cña thÕ giíi, còng kh«ng thÓ ®i ngîc dßng lÞch sö ®îc. HiÖn nay ë trong níc kh«ng cÇn nªu khÈu hiÖu "§oµn kÕt çc ®¶ng ph¸i", v× ®iÒu nµy ®· trë thµnh hiÖn thùc, mµ cÇn ph¶i më réng khèi ®oµn kÕt ®Õn toµn d©n ®Ó ®¹t tíi môc ®Ých: Bªn trong cã lùc lîng cña m×nh, bªn ngoµi tranh thñ ®îc sù gióp ®ì cña çc níc §ång minh, tríc hÕt lµ cña Trung Quèc, ®Æng hoµn thµnh sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. Tµi liÖu ch÷ H¸n,

b¶n chôp lu t¹i



CHIÕN THUËT DU KÝCH

ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 5-1944.

In theo s¸ch ViÖt Minh

xuÊt b¶n.


ÇCH §¸NH DU KÝCH1)

CH¦¥NG I

DU KÝCH Lµ G×

Du kÝch lµ ®¸nh óp hay ®¸nh lÐn, ®¸nh lóc kÎ thï kh«ng ngê, kh«ng phßng. Du kÝch lµ çch ®¸nh giÆc cña d©n téc bÞ ¸p bøc chèng ®Õ quèc. §Õ quèc cã khÝ giíi tèt, cã qu©n ®éi ®µng hoµng; qu©n du kÝch kh«ng cã khÝ giíi tèt, cha thµnh qu©n ®éi ®µng hoµng; nhng qu©n du kÝch ®îc d©n chóng ñng hé, thuéc ®Þa h×nh, ®Þa thÕ, khÐo lîi dông ®ªm tèi, ma n¾ng, khÐo xÕp ®Æt kÕ ho¹ch, nªn qu©n du kÝch vÉn cã thÓ ®¸nh ®îc ®Õ quèc. ChuyÕn nµy chóng ta vò trang khëi nghÜa ®¸nh T©y - NhËt, chÝnh dïng lèi du kÝch mµ ®¸nh. BiÕt ®¸nh du kÝch thÕ nµo còng th¾ng lîi. Muèn ®¸nh du kÝch cho th¾ng lîi cÇn bèn ®iÒu: 1. Ph¶i cã con ®êng chÝnh trÞ ®óng.

Con ®êng chÝnh trÞ chóng ta lµ ®¸nh T©y - NhËt lµm cho níc ta ®éc lËp. Muèn th¾ng T©y - NhËt chóng ta ph¶i dïng lèi du kÝch vµ dïng lèi du kÝch lµ cèt ®Ó ®¸nh T©y - NhËt. Muèn ®¸nh T©y - NhËt mµ kh«ng dïng lèi du kÝch th× kh«ng ®¸nh ®îc T©y - NhËt vµ mîn tiÕng du kÝch kh«ng ®Ó ®¸nh T©y - NhËt, mµ l¹i ®Ó theo ®uæi môc ®Ých kh¸c lµ kh«ng chÝnh ®¸ng.

2. Ph¶i dùa trªn c¬ së quÇn chóng.

Muèn ®¸nh du kÝch cÇn ph¶i cã d©n chóng tham gia

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, ngoµi b×a s¸ch ghi "ChiÕn thuËt du kÝch".


vµ gióp søc. "Du kÝch nh ç, d©n chóng nh níc. Ç

kh«ng cã níc th× ç chÕt, du kÝch kh«ng cã d©n chóng

th× du kÝch chÕt". Qu©n du kÝch vµ d©n chóng ph¶i mËt

thiÕt liªn l¹c víi nhau lµ v× qu©n du kÝch ®¸nh T©y -

NhËt ®Ó b¶o hé d©n chóng, vËy d©n chóng ph¶i hÕt søc

ñng hé qu©n du kÝch. 3. Ph¶i cã tæ chøc v÷ng ch¾c vµ nghiªm mËt. Qu©n du kÝch nÕu kh«ng cã tæ chøc th× kh«ng ph¶i mét ®éi qu©n çch m¹ng, kh«ng thÓ ®¸nh ®îc T©y - NhËt. Qu©n du kÝch cÇn ph¶i cã tæ chøc v÷ng ch¾c vµ nghiªm mËt, kû luËt ph¶i nghiªm nh s¾t, bao nhiªu hµnh ®éng cña qu©n du kÝch ®Òu ph¶i theo kû luËt Êy, kh«ng ai ®îc lµm tr¸i. 4. Ph¶i cã mét lèi ®¸nh rÊt tµi giái. Qu©n du kÝch th¾ng ®îc kÎ thï chÝnh nhê lèi ®¸nh tµi giái nµy. Qu©n du kÝch lµ ®éi qu©n thiªn biÕn v¹n ho¸, xuÊt quû nhËp thÇn, khÐo dïng lèi nµy th× tr¨m trËn tr¨m ®îc.

CH¦¥NG II

Tæ CHøC §éI DU KÝCH

1. TiÓu tæ du kÝch. Tõ 2, 3 ngêi cho tíi 2, 3 chôc ngêi cã thÓ tæ chøc thµnh tiÓu tæ du kÝch do tæ trëng chØ huy (nÕu cÇn ph¶i cã phã tæ trëng). Cã nhiÒu tiÓu tæ th× lËp ban chØ huy chung. TiÓu tæ du kÝch kh«ng tho¸t ly sinh s¶n (nghÜa lµ kh«ng bá viÖc lµm ¨n). Cã viÖc th× häp nhau hµnh ®éng; kh«ng cã viÖc th× cø lµm ¨n nh thêng. Vò trang cña tiÓu tæ du kÝch th× tuú hoµn c¶nh, xoay ®îc thø g× dïng thø Êy, sóng, dao, gËy ®Òu ®îc. 2. Chi ®éi. Chi ®éi du kÝch lµ mét ®éi du kÝch cã vò trang, hoµn toµn hay kh«ng hoµn toµn tho¸t ly sinh s¶n1). Sè ngêi cña mét chi ®éi kh«ng nhÊt ®Þnh tõ mÊy chôc ngêi ®Õn mÊy tr¨m, ®Õn mÊy ngh×n ngêi. Chi ®éi du kÝch cã thÓ lÊy tªn g× còng ®îc: nh ®éi qu©n cøu quèc Phan Béi Ch©u, ®éi qu©n du kÝch Phan Chu Trinh, hay ®éi qu©n du kÝch ngêi M¸n tr¾ng, ®éi qu©n cøu quèc B¾c S¬n, v.v.. Çch biªn chÕ (biªn chÕ lµ hÖ thèng tæ chøc tõ díi lªn trªn) cña chi ®éi du kÝch do tiÓu ®éi lªn trung ®éi2), trung ®éi lªn ®¹i ®éi, ®¹i ®éi lªn chi ®éi, theo lèi tam tam chÕ, tø tø chÕ hay ngò ngò chÕ (nghÜa lµ ba hay bèn, n¨m tiÓu ®éi lªn trung ®éi, råi cø thÕ lªn m·i). 3. T çch ®éi viªn du kÝch. Ai lµ d©n ViÖt Nam khoÎ m¹nh,

___________ 1) Lµ ®éi du kÝch hoµn toµn tho¸t ly s¶n xuÊt hay võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu. 2) Tõ tiÓu ®éi lªn trung ®éi.


muèn ®¸nh T©y - NhËt, kh«ng sî khã nhäc, nguy hiÓm ®Òu cã thÓ thµnh mét ®éi viªn du kÝch. Nªn chó ý nh÷ng ngêi nhanh nhÑn, dòng c¶m cã kinh nghiÖm ®¸nh giÆc chót Ýt, nhÊt lµ nh÷ng ngêi ®· ®i lÝnh. 4. C¬ quan chØ huy. TiÓu tæ du kÝch cã ch¸nh phã tæ trëng, tiÓu ®éi cã tiÓu ch¸nh phã ®éi trëng, trung ®éi cã trung ch¸nh phã ®éi trëng, ®¹i ®éi cã ®¹i ch¸nh phã ®éi trëng, chi ®éi cã chi ch¸nh phã ®éi trëng. VÒ mÆt chÝnh trÞ, cÊp nµo còng cã mét ngêi chÝnh trÞ ph¸i viªn do ®oµn thÓ çch m¹ng chän trong bé ®éi Êy hoÆc ph¸i ngêi ngoµi ®Õn lµm.

Chi ®éi cã ®«ng ngêi th× cã thÓ tæ chøc nh÷ng ban ®Æc

biÖt phô tr¸ch viÖc trinh th¸m, viÖc qu¶n lý, viÖc ph¸ ho¹i,

hay vÒ mÆt chÝnh trÞ th× cã ban d¹y ch÷, gi¶ng b¸o, vËn ®éng

d©n chóng, vËn ®éng binh lÝnh ®Õ quèc, v.v..

CH¦¥NG III

NGUY£N T¾C CñA ÇCH §¸NH DU KÝCH

§¸nh du kÝch cÇn chó ý 4 nguyªn t¾c chÝnh nµy: 1. Gi÷ quyÒn chñ ®éng. Gi÷ quyÒn chñ ®éng lµ kh«n khÐo sö khiÕn qu©n thï1), muèn ®¸nh nã ë chç nµo th× ®a nã ®Õn ®ã mµ ®¸nh, muèn ®a nã vµo bÉy cña m×nh cã thÓ ®a ®îc. NÕu nã m¹nh qu¸ ®¸nh kh«ng cã lîi th× m×nh lïi, m×nh tù ý lïi còng lµ gi÷ quyÒn chñ ®éng, gi÷ ®îc chñ ®éng th× thÕ nµo còng th¾ng, kh«ng th¾ng to th× th¾ng nhá. Tr¸i l¹i, nÕu m×nh kh«ng gi÷ ®îc quyÒn chñ ®éng mµ l¹i ë vµo ®Þa vÞ bÞ ®éng, ®Ó cho qu©n thï sö khiÕn m×nh dÔ bÞ thÊt b¹i. 2. HÕt søc nhanh chãng. §¸nh du kÝch cÇn nhanh chãng. ChËm ch¹p th× kh«ng ®¸nh ®îc du kÝch. BÊt kú lóc nµo, lóc hµnh qu©n, lóc tiÕn c«ng, hay lóc rót lui, mét cö ®éng nµo cña ®éi du kÝch cÇn nhanh chãng míi ®îc. §éi du kÝch ph¶i nhanh chãng nh ma sa giã t¸p, chíp nho¸ng ®· ®¸nh xong mét trËn, qu©n thï cha tØnh th× ®· biÕn mÊt råi. 3. Bao giê còng gi÷ thÕ c«ng. Gi÷ thÕ c«ng lµ m×nh tiÕn ®¸nh qu©n thï tríc. Du kÝch ph¶i gi÷ quyÒn chñ ®éng chÝnh ®Ó gi÷ thÕ c«ng. Gi÷ thÕ c«ng míi ®¸nh ®îc giÆc, kh«ng ®¸nh ®îc trËn to th× ®¸nh trËn nhá, lµm tiªu hao giÆc Ýt nµo hay Ýt Êy. Du kÝch mµ chØ phßng thñ th× thÕ nµo còng thÊt b¹i.

4. Ph¶i cã kÕ ho¹ch thÝch hîp vµ chu ®¸o. Du kÝch

®¸nh ®îc

___________ 1) Tøc lµ kh«n khÐo ®iÒu khiÓn qu©n thï.


giÆc cè nhiªn nhê 3 nguyªn t¾c trªn, nhng nÕu lµm ®óng 3 ®iÒu trªn mµ kh«ng cã kÕ ho¹ch thÝch hîp vµ chu ®¸o th× còng kh«ng thµnh. Tµi giái cña du kÝch chÝnh lµ xÕp ®Æt kÕ ho¹ch Êy, thËt lµ thiªn biÕn v¹n ho¸, kÎ thï kh«ng biÕt ®©u mµ ngê, mµ phßng. §¸nh du kÝch cÇn chó ý 4 mu mÑo lín nµy: 1. Tr¸nh chç m¹nh ®¸nh chç yÕu, n¸o phÝa ®«ng ®¸nh phÝa t©y. §¸nh du kÝch ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh qu©n thï, chç qu©n thï m¹nh m×nh kh«ng d¹i g× tiÕn ®¸nh, chØ nh»m chç yÕu cña nã mµ ®¸nh, lóc nh»m ®¸nh vµo chç nµo, m×nh ph¶i lõa qu©n thï kh«ng chó ý phßng bÞ chç Êy mµ l¹i phßng bÞ chç kh¸c, nghÜa lµ n¸o phÝa ®«ng ®¸nh phÝa t©y. 2. Tr¸nh trËn gay go, kh«ng chÕt sèng gi÷ ®Êt. §¸nh du kÝch cèt chän miÕng dÔ miÕng ngon mµ ¨n, kh«ng ph¶i hao tæn nhiÒu. Ph¶i tr¸nh nh÷ng trËn gay go, ®îc thua kh«ng ch¾c mµ cã thÓ thiÖt h¹i nhiÒu, lóc qu©n thï tiÕn c«ng, nÕu chèng l¹i kh«ng lîi th× ph¶i lïi, nÕu cÇn rót ra khái ph¹m vi thÕ lùc cña m×nh ®Ó gi÷ g×n lùc lîng th× cø viÖc rót, kh«ng bao giê nªn chÕt sèng gi÷ ®Êt. 3. Ho¸ chØnh vi linh (nghÜa lµ ph©n t¸n), ho¸ linh vi chØnh (nghÜa lµ tËp trung), lóc qu©n thï nh»m vµo bé ®éi m×nh mµ tiÕn c«ng, hoÆc lóc v× mét lÏ kh¸c mµ ®Ó nguyªn c¶ bé ®éi th× hµnh ®éng kh«ng tiÖn, qu©n du kÝch ph¶i ho¸ chØnh vi linh, nghÜa lµ ph©n t¸n ra, ph©n t¸n ra råi, nÕu cÇn tËp trung bé ®éi l¹i, ®Ó hµnh ®éng th× l¹i ho¸ linh vi chØnh, (chØnh lµ toµn bé, linh lµ tõng bé phËn hay tõng ngêi). 4. M×nh yªn ®¸nh qu©n thï ®éng, m×nh khoÎ ®¸nh qu©n thï mÖt. §¸nh du kÝch ph¶i gi÷ quyÒn chñ ®éng, ph¶i chän lóc qu©n thï ®¬ng lµm mét viÖc g×, nhÊt lµ lóc ®i ®êng, nh©n lóc qu©n thï kh«ng chó ý, m×nh yªn nóp mét chç tho¹t ra ®¸nh nã, thÕ lµ m×nh yªn ®¸nh qu©n thï ®éng. Cßn ph¶i chän lóc qu©n thï mÖt vµ m×nh khoÎ ®Ó ®¸nh nã. Lóc m×nh yªn qu©n thï ®éng, lóc m×nh khoÎ, qu©n thï mÖt, m×nh l¹i ®¸nh óp qu©n thï th× m×nh thÕ nµo ch¼ng th¾ng? Du kÝch ®¸nh T©y - NhËt cÇn nh»m vµo mÊy ®éng t¸c sau nµy:

1. Lõa g¹t qu©n giÆc. Lµm cho chóng m¾t mï, tai ®iÕc, hoÆc truyÒn ®Õn cho chóng nh÷ng tin tøc sai lÇm ®Ó lõa g¹t chóng. 2. Trinh th¸m qu©n giÆc1). Mét nhµ ®¹i qu©n sù cã nãi: "BiÕt m×nh, biÕt giÆc tr¨m trËn, tr¨m th¾ng". §¸nh du kÝch cèt trinh th¸m cho râ t×nh h×nh qu©n giÆc. 3. Lµm cho qu©n giÆc khèn ®èn. Du kÝch nÕu cha th¾ng ngay ®îc qu©n giÆc còng hÕt søc lµm cho chóng khæ së, khèn ®èn, ¨n ngñ kh«ng ngon, ®i ®øng kh«ng yªn. 4. Lµm cho qu©n giÆc ®ãi khæ. Lµm vên kh«ng nhµ trèng, ®¸nh cíp ®éi vËn t¶i l¬ng thùc cña giÆc, ®¸nh ph¸ kho l¬ng thùc cña giÆc lµ nh÷ng çch lµm cho qu©n giÆc ®ãi khæ. 5. Ng¨n c¶n qu©n giÆc. Kh«ng cho chóng tù do ®em qu©n ®¸nh ph¸ d©n chóng hay ®éi du kÝch. Ph¸ ®êng s¸ cÇu cèng xe cé cña giÆc lµ çch hay nhÊt ®Ó ng¨n c¶n qu©n giÆc tù do hµnh ®éng.

6. B¾t cãc qu©n giÆc. Nh lÝnh ®i truyÒn lÞnh, lÝnh

®em th tõ, lÝnh ®i thu l¬ng thùc cña d©n chóng. B¾t råi lét

khÝ giíi vµ tra hái t×nh h×nh qu©n thï. 7. Lµm cho qu©n giÆc mï mÞt, ho¶ng hèt. VÝ nh m×nh cã Ýt ngêi mµ lµm nh ®«ng ngêi, m×nh cã mét ®éi mµ lµm nh nhiÒu ®éi, m×nh cã Ýt sóng, mµ lµm nh nhiÒu sóng, lµm cho qu©n giÆc ho¶ng hèt råi m×nh thõa c¬ ®¸nh óp nã. 8. Dô qu©n giÆc vµo bÉy ®Ó ®¸nh. Èn nÊp ®©u ®ã råi lËp mu dô qu©n giÆc ra ®Ó ®¸nh óp, hoÆc gi¶ ®¸nh thua ph¶i ch¹y ®Ó cho qu©n giÆc ®uæi theo råi Èn nóp mét chç chê qu©n giÆc qua tho¹t ra ®¸nh.

9. TËp kÝch, phôc kÝch vµ truy kÝch qu©n giÆc. TËp

kÝch lµ m×nh ®Õn ®¸nh qu©n giÆc ®¬ng ë mét chç. Phôc kÝch

lµ m×nh Èn nÊp mét chç chùc qu©n giÆc ®i qua tho¹t ra ®¸nh

óp. Truy kÝch lµ ®uæi theo sau qu©n giÆc ®Ó ®¸nh.

___________ 1) TÊt c¶ nh÷ng ch÷ trinh th¸m ë ®©y hiÓu lµ trinh s¸t ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh.


CH¦¥NG IV

ÇCH TIÕN C¤NG, TËP KÝCH

Du kÝch bao giê còng tiÕn c«ng. Cã 2 çch tiÕn c«ng, mét lµ tËp kÝch, hai lµ phôc kÝch.

TËP KÝCH.

Muèn tËp kÝch ®îc th¾ng lîi ph¶i chuÈn bÞ rÊt bÝ mËt vµ chu ®¸o, lóc tiÕn ®¸nh ph¶i nhanh chãng vµ kiªn quyÕt. VËy cÇn lµm ®óng mÊy ®iÒu sau nµy: trinh th¸m, xÕp kÕ ho¹ch, b¾t ®Çu ra ®i, lóc ®Õn chç tËp kÝch, xung phong, sau khi tËp kÝch.

1. Trinh th¸m Muèn ®¸nh du kÝch cÇn biÕt râ: A) T×nh h×nh qu©n giÆc. B) §Þa h×nh. C) T×nh h×nh chÝnh trÞ. Ph¶i biÕt râ çc t×nh h×nh th× míi xÕp ®Æt kÕ ho¹ch ®îc. §¸nh ®îc hay thua phÇn lín nhê viÖc trinh th¸m nµy.

A- Trinh th¸m t×nh h×nh qu©n giÆc

a) Sè ngêi bao nhiªu, thuéc vÒ thø lÝnh g×, sóng èng thÕ nµo,

hµnh ®éng thÕ nµo, søc chiÕn ®Êu m¹nh hay yÕu, phßng bÞ vµ

canh g¸c thÕ nµo, bän quan thÕ nµo.

b) GÇn ®ã cã bé ®éi kh¸c cña qu©n giÆc kh«ng, sè ngêi

nhiÒu hay Ýt, cã thÓ t¨ng thªm kh«ng, qu©n giÆc ®«i bªn liªn

l¹c víi nhau thÕ nµo, ®i l¹i víi nhau b»ng çch g×. Ph¶i hiÓu

râ t×nh h×nh nµy th× míi tr¸nh khái çc sù bÊt ngê. VÝ dô: Çc khu du kÝch ë Hoa B¾c (Tµu) nhê d©n chóng gióp søc nªn viÖc trinh th¸m t×nh h×nh qu©n giÆc lµm ®îc chu

®¸o. Qu©n NhËt cö ®éng thÕ nµo ®éi du kÝch ®Òu biÕt ®Ých x¸c. Cho nªn ®éi du kÝch bao giê còng ®¸nh ®îc qu©n giÆc, kh«ng bao giê ph¶i thua v× nÕu sî thua lµ kh«ng ®¸nh. T¹i huyÖn B×nh §Þnh cã 200 qu©n NhËt ®ãng trong mét lµng. V× ®Ò phßng du kÝch ®¸nh óp chóng xÕp nhiÒu lÝnh g¸c chung quanh chç chóng ®ãng. Nhê d©n chóng gióp søc, ®éi du kÝch trinh th¸m ®îc ®Ých x¸c chç çc lÝnh NhËt g¸c vµ nhÊt lµ giê ®æi g¸c, lîi dông ®ªm tèi vµ lóc lÝnh g¸c mÖt mái, ph¸i ngêi rÊt kh«n khÐo vµ nhanh nhÑn tho¹t ®Õn gi¶i quyÕt bän lÝnh g¸c trong lóc ®¹i ®éi du kÝch1) tiÕn ®¸nh qu©n NhËt ®¬ng say ngñ trong lµng.

B- Trinh th¸m ®Þa h×nh

a) Tõ chç ®éi du kÝch ®Õn chç qu©n giÆc ®ãng cã mÊy con ®êng, lín nhá thÕ nµo, cã chç Èn nÊp vµ cã tiÖn ®i l¹i hay kh«ng? b) Däc ®êng cã chç Èn nÊp kh«ng, cã ®Þa h×nh, ®Þa vËt lîi cho ta kh«ng, nhÊt lµ gÇn giÆc cã chç tèt Èn nóp kh«ng, ®êng tiÕn tho¸i thÕ nµo? C- Trinh th¸m vÒ chÝnh trÞ

a) Qu©n giÆc ®èi víi d©n chóng thÕ nµo? Cã cíp cña, ®èt nhµ giÕt ngêi kh«ng? Nh©n d©n ®èi víi giÆc thÕ nµo? §èi víi çch m¹ng thÕ nµo?

b) Qu©n lÝnh cña giÆc ¨n ë thÕ nµo, tinh thÇn thÕ nµo, ®èi víi quan cña chóng thÕ nµo, ®èi víi d©n vµ ®èi víi çch m¹ng thÕ nµo? D©n chóng cã thÓ gióp ®éi du kÝch ®îc çi g×, lµm thÕ nµo tæ chøc sù liªn l¹c víi d©n chóng. 2. XÕp ®Æt kÕ ho¹ch vµ chuÈn bÞ Trinh th¸m çc t×nh h×nh ®Çy ®ñ råi, th× ®éi trëng vµ chÝnh trÞ ph¸i viªn nghiªn cøu kÕ ho¹ch tËp kÝch theo nh÷ng nguyªn t¾c kÓ tríc ®©y. NÕu ®iÒu kiÖn tËp kÝch kh«ng ®ñ th× m×nh cã thÓ lµm cho ®iÒu kiÖn Êy ®Çy ®ñ b»ng çch lõa g¹t

___________ 1) TÊt c¶ nh÷ng ch÷ ®¹i ®éi ë ®©y hiÓu lµ bé phËn lín hay toµn bé lùc lîng.


qu©n thï, n¸o phÝa ®«ng ®¸nh phÝa t©y, lõa qu©n thï vµo chç dÔ tËp kÝch. XÕp ®Æt kÕ ho¹ch tËp kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy:

A- Chän lóc tËp kÝch TËp kÝch tèt nhÊt vµo 4 lóc nµy. a) §ªm tèi. §ªm tèi th× dÔ bÝ mËt, cö ®éng dÔ kh«ng cho qu©n thï biÕt. Nhng ®ªm tèi th× chãng mÖt vµ hay nhÇm ®êng. Tuy vËy ®éi du kÝch ®· luyÖn tËp th¹o vµ kû luËt nghiªm th× còng kh«ng ng¹i g×. b) S¾p s¸ng. §éi du kÝch ë xa l¹i, c¶ ®ªm ph¶i ®i, chùc lóc s¾p s¸ng tiÕn ®¸nh qu©n giÆc lóc qu©n giÆc ®¬ng say ngñ, ®¸nh xong lµ võa s¸ng, rÊt lµ thuËn tiÖn. c) §Çu h«m. §Çu h«m giÆc canh g¸c s¬ sµi, ban ngµy ®éi du kÝch Èn nóp däc ®êng, ®Õn ®Çu h«m vµo ®¸nh óp th× dÔ th¾ng lîi, nÕu kh«ng th¾ng lîi nh©n ®ªm tèi rót lui còng dÔ dµng. d) Ban ngµy. TËp kÝch ban ngµy rÊt khã. Muèn tËp kÝch ban ngµy ph¶i cã ®ñ mÊy ®iÒu nµy: 1) giÆc rÊt xoµng, kh«ng cã thµnh luü ph¸o ®µi, l¹i kh«ng nhanh nhÑn; 2) giÆc lÎ loi; 3) giÆc khinh thêng kh«ng ®Ò phßng mu mÑo cña ®éi du kÝch; 4) gÆp ma to giã lín, mï nhiÒu, dÔ Èn nÊp, dÔ l¹i rÊt gÇn qu©n giÆc.

B- ChuÈn bÞ tËp kÝch Tríc khi ®i tËp kÝch cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÓm

sau nµy: a) ¦íc ®Þnh víi nhau tríc nh÷ng dÊu hiÖu nhÊt lµ dÊu hiÖu lóc nµo tiÕn ®¸nh, lóc nµo xung phong. b) Phßng khi tËp kÝch kh«ng thµnh ph¶i thèi1), íc ®Þnh víi nhau tríc nªn thèi ®êng nµo, tËp häp chç nµo.

c) Nh ®êng ®i hay ®êng vÒ ph¶i qua s«ng, trÌo nói, ph¶i dù bÞ tríc çc ®å ®¹c cÇn dïng nh bÌ, phao, d©y, v.v.. Cßn nh tËp kÝch l« cèt hay nhµ cöa th× cÇn

___________ 1) Thèi hay thèi lui lµ rót lui.

®em ®å ph¸ ho¹i, ®å ®èt ch¸y. d) Trong ph¹m vi kh«ng sî lé bÝ mËt, ph¶i cho bé ®éi biÕt tríc cuéc tËp kÝch vµ tuyªn truyÒn cæ ®éng hä chuÈn bÞ cho ®Çy ®ñ ®Ó n¾m ch¾c phÇn th¾ng lîi.

C- TuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt KÕ ho¹ch hay ®Õn mÊy nÕu ®Ó lé ra cho qu©n thï biÕt th× nguy, ta nªn cÇn tuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt cho kÕ ho¹ch tËp kÝch, kh«ng cÇn ®em toµn thÓ kÕ ho¹ch cho mäi ®éi viªn ®Òu biÕt, ngêi nµo cÇn biÕt phÇn nµo chØ cho biÕt phÇn Êy th«i, vµ lóc nµo nªn cho biÕt ®iÒu g× ®Õn lóc Êy sÏ cho biÕt. Cã khi muèn ®îc hoµn toµn bÝ mËt vµ ®Ó ®¸nh lõa qu©n giÆc, lóc ra ®i m×nh ®i mét híng gi¶, råi sau míi quay l¹i híng ®óng cña m×nh. 3. B¾t ®Çu ra ®i a) Lóc ®i ®êng, kh«ng ®i ®êng to cho ®Õn ®êng con nÕu cÇn còng tr¸nh, tèt nhÊt lµ t×m ®êng míi h¼n mµ ®i, nhng chó ý ®õng ®Ó l¹c ®êng, ®õng ®Ó chËm trÔ hay qu¸ mái mÖt. b) Lóc hµnh qu©n tuyÖt ®èi ph¶i yªn tÜnh, tr¸nh tiÕng ån, ¸nh s¸ng, trõ ngêi trinh th¸m ®îc lªn ®¹n, mäi ngêi ®Òu kh«ng ®îc lªn ®¹n phßng khi sóng næ bÊt ngê. c) Ph¶i cã ngêi trinh th¸m ¨n mÆc nh thêng ®i tríc ®Ó do th¸m t×nh h×nh. d) Lóc hµnh qu©n nÕu gÆp lÝnh g¸c cña giÆc th× nªn tr¸nh, hoÆc nÕu cã thÓ ®îc th× b¾t sèng hay im lÆng giÕt chÕt, quyÕt kh«ng b¾n sóng, kh«ng lµm ®éng. NÕu kh«ng may gÆp ph¶i qu©n thï th× ph¶i rÊt nhanh chãng vµ kiªn quyÕt tiÕn ®Õn tËp kÝch nhng ®ång thêi ph¶i ®Ò phßng qu©n thï kh«ng ®Ó qu©n thï chiÕm tríc chç tèt ®Ó ®¸nh l¹i m×nh. 4. Lóc ®Õn chç tËp kÝch

a) Ph¶i rÊt bÝ mËt tËp hîp t¹i chç Èn nÊp ®Ó tËp kÝch, chç Èn

nÊp Êy kh«ng nªn qu¸ xa chç qu©n giÆc ®ãng, còng kh«ng nªn

qu¸ gÇn. b) Nhanh chãng triÖu tËp nh÷ng ngêi chØ huy, ph©n phèi c«ng t¸c, lÇn cuèi cïng xem xÐt l¹i t×nh h×nh qu©n giÆc. NÕu b¾t sèng ®îc lÝnh g¸c cña giÆc ®Ó tra hái th× cµng hay.


c) Lóc tËp kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: kh«ng nªn qu¸ ph©n t¸n qu©n lùc, th«ng thêng nªn ph©n lµm ®«i, phÇn nhá kiÒm chÕ qu©n giÆc trong lóc phÇn ®«ng tiÕn ®Õn tËp kÝch. NÕu cã nhiÒu ngêi nªn ph¸i mét bé phËn nhá Èn nÊp t¹i con ®êng qu©n giÆc cã thÓ rót lui ®Ó ®ãn ®¸nh. NÕu cÇn còng nªn ph¸i mét sè ngêi Èn nóp t¹i çc con ®êng do çc con ®êng Êy1) qu©n giÆc ë gÇn cã thÓ ®Õn cøu bän bÞ tËp kÝch. Sè ngêi Êy ph¶i ph¸ cÇu, ph¸ ®êng, c¾t d©y thÐp2). d) §©u ®ã xÕp ®Æt xong th× ra dÊu hiÖu tiÕn c«ng. 5. Xung phong a) DÊu hiÖu tiÕn c«ng ®· ra lµ ph¶i xung phong ngay ®¸nh óp qu©n giÆc trë tay kh«ng kÞp. Chó ý kh«ng nªn b¾n sóng v× b¾n sóng hiÖu qu¶ Ýt l¹i ®éng qu©n thï. Tèt nhÊt lµ dïng gi¸o m¸c ®Ó ®©m chÐm. VÝ dô trËn tËp kÝch cña chi ®éi du kÝch hä TriÖu t¹i trÊn D¬ng Phßng gÇn B¾c B×nh ë Hoa B¾c. LÝnh g¸c cña NhËt ®· bÞ gi¶i quyÕt, ®éi du kÝch ®Õn tËn gÇn, qu©n NhËt míi biÕt, nhng ®¹i ®ao, gi¸o m¸c ®· quay tÝt mï ®· giÕt chÕt phÇn lín qu©n giÆc, cßn phÇn nhá muèn kh¸ng cù nhng ch¼ng mÊy l©u còng bÞ gi¶i quyÕt s¹ch. Trong trËn tËp kÝch nµy bªn du kÝch chØ cã mét sè Ýt bé ®éi mµ l¹i ®îc rÊt nhiÒu qu©n giÆc. L¹i cßn b¾t tï ®îc h¬n mét tr¨m. §îc toµn th¾ng lµ nhê ®¸nh b»ng gi¸o m¸c, nÕu dïng sóng th× nhÊt ®Þnh kh«ng ®îc hoµn toµn nh thÕ. Mét ngêi ®éi viªn du kÝch thêng hái bän qu©n NhËt bÞ b¾t chóng sî çi g× nhÊt, bän nµy ®Òu nãi chóng sî nhÊt çi gi¸o dµi h×nh thoi cña ®éi du kÝch.

b) NÕu qu©n giÆc trong lóc bÞ tËp kÝch rót vµo nhµ ®Ó

chèng cù th× ta ph¶i t×m çch ®èt nhµ, chùc chóng ra th× giÕt,

nÕu kh«ng ra còng bÞ chÕt thiªu. c) TËp kÝch xong phÇn lín bé ®éi ph¶i rót ngay, chØ ®Ó l¹i sè Ýt thu nhÆt çc ®å lÊy ®îc vµ xö lý tï binh. NÕu qu©n giÆc

___________ 1) Nªn hiÓu lµ: Èn nóp t¹i çc con ®êng mµ qu©n giÆc ë gÇn cã thÓ theo con ®êng ®ã ®Õn cøu bän bÞ tËp kÝch. 2) C¾t d©y ®iÖn tho¹i.

tho¸t ®îc mét phÇn th× cã thÓ ®uæi theo ®¸nh cho hÕt tiÖt, nhng ph¶i phßng qu©n cøu viÖn cña giÆc vµ còng kh«ng nªn ®uæi xa qu¸. d) NÕu tËp kÝch kh«ng thµnh c«ng, v× qu©n thï qu¸ m¹nh hay ®· phßng bÞ, hay cã viÖn binh ®Õn th× ®éi du kÝch ph¶i rÊt kiªn quyÕt vµ rÊt nhanh chãng thèi ngay kh«ng nªn trï trõ, chØ ®Ó l¹i mét ®éi nhá tinh nhuÖ che chë cho ®¹i ®éi rót lui. TËp häp chç nµo ph¶i íc ®Þnh víi nhau tríc. 6. Sau khi tËp kÝch a) TËp kÝch xong, ®¹i ®éi rót vÒ mét ®Þa ®iÓm kh¸ xa chç tËp kÝch. Sè bé ®éi ë l¹i thu xÕp ®å ®¹c vµ xö lý tï binh còng lµm mau ®Ó rót vÒ ®Þa ®iÓm. NÕu cã ngêi bÞ th¬ng bao giê còng cÈn thËn ®a ®i tríc. b) NÕu tËp kÝch ®¸nh tan ®îc qu©n giÆc, vµ nÕu qu©n cøu viÖn cña giÆc kh«ng thÓ ®Õn ®îc th× bé ®éi du kÝch cã thÓ lu l¹i chç tËp kÝch Ýt l©u ®Ó tuyªn truyÒn tæ chøc d©n chóng vµ trõ diÖt ph¶n ®éng. Lóc cßn ë ®ã, dÇu sao còng kh«ng nªn ®ãng trong lµng xãm, v× sî tµu bay ®Õn ®¸nh, ph¶i ®ãng n¬i bÝ mËt, xa lµng xãm mét Ýt. §èi víi tï binh, nÕu ®em ®i kh«ng tiÖn th× sau khi tra hái vµ tuyªn truyÒn cã thÓ tha hä vÒ, nhng kh«ng nªn lé cho hä biÕt nh÷ng ®iÒu bÝ mËt cña m×nh. Bao giê cã c¨n cø ®Þa ®µng hoµng míi nªn b¾t tï binh vÒ giam. C«ng viÖc ®©u ®Êy xong råi, lóc kÐo ®i ph¶i tr¸ h×nh vµ ®i ph¬ng híng gi¶ ®Ó gi÷ bÝ mËt. TËp kÝch thµnh luü. Muèn tËp kÝch thµnh luü qu©n thï ph¶i xÕp kÕ ho¹ch rÊt kh«n khÐo vµ chu ®¸o.

a) Tríc khi tËp kÝch ph¶i chuÈn bÞ néi c«ng, nghÜa lµ cã ngêi theo m×nh mµ bÝ mËt ë chung víi qu©n thï trong thµnh, cã khi lµ binh lÝnh cña chóng. Lóc tËp kÝch trong ngoµi hëng øng víi nhau th× qu©n thï nhÊt ®Þnh chÕt.

VÝ dô: Mét ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 trong lóc tËp kÝch


thµnh Tró Ch©u, nhê cã 1 ngh×n 6 nguþ qu©n (nguþ qu©n lµ

qu©n ngêi Tµu do NhËt cai qu¶n) ph¶n l¹i ®¸nh NhËt nªn

®éi du kÝch h¹ thµnh Tró Ch©u rÊt dÔ vµ giÕt ®îc h¬n 2

tr¨m qu©n NhËt. b) Chän chç qu©n thï kh«ng phßng bÞ t×m çch kh«n khÐo lÎn vµo thµnh råi næi lªn tËp kÝch.

VÝ dô: Qu©n NhËt cã lËp mét trêng tµu bay ë thµnh D¬ng Ninh. Kh¾p ba mÆt thµnh chóng x©y ®¾p thµnh luü rÊt v÷ng ch·i, cßn mét mÆt th× kh«ng phßng bÞ g× hÕt v× mÆt Êy tiÕp cËn víi mét con s«ng lÇy ai kh«ng biÕt mµ léi qua th× lón mÊt tÝch. Ngêi chØ huy ®éi du kÝch sau khi ®iÒu tra vµ thÝ nghiÖm ®Ých x¸c nÕu ch¹y qua s«ng rÊt nhanh th× kh«ng sî lón, nªn khÐo dïng lèi Êy qua s«ng lät vµo thµnh ®èt ch¸y 20 çi tµu bay cña NhËt råi bÝ mËt rót mÊt. c) Gi¶ lµm qu©n thï, kÐo vµo thµnh råi ®¸nh óp. VÝ dô: Mét ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 muèn ®¸nh mét thµnh nhá ë TÝch D¬ng, mét h«m gi¶ ¨n mÆc nh mét ®éi qu©n NhËt nghiÔm nhiªn tiÕn vµo thµnh, lÝnh g¸c kh«ng biÕt cø ®Ó cho vµo. Vµo thµnh l¹i ®îc hoan nghªnh tö tÕ. ChÝnh trong lóc Êy ®éi du kÝch quay ra ®¸nh óp giÕt s¹ch qu©n NhËt råi th¸o lui ngay. d) Qu©n giÆc cã viÖc kÐo ra ngoµi thµnh, hoÆc do m×nh kh«n khÐo dô ra ngoµi thµnh råi lîi dông lóc Êy tËp kÝch chóng vµ nh©n ®ã x«ng vµo thµnh. Çch ®èi phã nÕu qu©n thï tËp kÝch m×nh. §éi qu©n du kÝch chuyªn tËp kÝch qu©n thï chø kh«ng bao giê ®Ó cho qu©n thï tËp kÝch m×nh. Tuy vËy, ®éi du kÝch còng ph¶i phßng xa, nÕu kh«ng may bÞ qu©n thï tËp kÝch th× cã thÓ ®èi phã th¾ng lîi.

Lóc ®éi du kÝch ®ãng t¹i mét n¬i nµo, nhÊt lµ trong lµng th× cÇn ph¶i canh g¸c rÊt cÈn thËn, cÊm ngêi ra vµo lµng vµ bao giê còng ®Ò phßng qu©n thï ®Õn tËp kÝch. NÕu bÞ tËp kÝch th× lùc lîng chÝnh qu©n du kÝch ph¶i rót lui ngay. Nhng rót xong råi ph¶i liÖu thÕ quËt l¹i ®¸nh óp qu©n giÆc ®Ó cøu vít sè ngêi m×nh bÞ b¾t hay cha tho¸t kÞp. Lèi ®¸nh quËt l¹i nh thÕ thêng ®îc th¾ng lîi v× qu©n giÆc lóc Êy tëng ®éi du kÝch ch¹y råi kh«ng phßng bÞ g×.

CH¦¥NG V

PHôC KÝCH

Èn nÊp trong mét chç chùc qu©n giÆc ®i qua tho¹t ra ®¸nh óp, thÕ gäi lµ phôc kÝch. Phôc kÝch dÔ th¾ng lîi h¬n tËp kÝch, vËy ®éi du kÝch cÇn chó ý nhiÒu vÒ çch phôc kÝch nhÊt lµ ®éi du kÝch míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng, cha cã nhiÒu kinh nghiÖm, cha rÌn luyÖn nhiÒu. Muèn phôc kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: trinh th¸m, chän chç phôc kÝch, thi hµnh phôc kÝch, sau khi phôc kÝch th¾ng lîi, phôc kÝch lÝnh lÎ cña giÆc, phôc kÝch ®éi vËn t¶i cña giÆc, phôc kÝch lÝnh kþ m·, xe « t«, xe ho¶ cña giÆc. 1. Trinh th¸m t×nh h×nh giÆc. Ph¶i trinh th¸m râ t×nh h×nh qu©n giÆc th× míi xÕp ®Æt kÕ ho¹ch phôc kÝch cho ®óng ®îc. Trinh th¸m kh«ng ®óng ®· kh«ng cã lîi g× mµ kh«ng may l¹i nguy hiÓm. Ph¶i trinh th¸m ®Ých x¸c mÊy ®iÒu nµy: a) Qu©n giÆc lóc nµo ®i, ®i ®êng nµo, ®i ®Õn chç nµo. b) Qu©n giÆc cã bao nhiªu ngêi thuéc vÒ thø lÝnh g×, vâ khÝ thÕ nµo, søc chiÕn ®Êu thÕ nµo, cã xe cé g× kh«ng, cuéc hµnh qu©n cña giÆc cã môc ®Ých g×. c) Lóc hµnh qu©n, qu©n giÆc liªn l¹c víi bé ®éi kh¸c thÕ nµo, hµnh qu©n mau chËm thÕ nµo, qu©n giÆc cã thÓ cã viÖn binh ®Õn cøu nh thÕ nµo.

Trinh th¸m ®îc tin tøc g× ph¶i rÊt bÝ mËt, chØ ngêi chØ huy biÕt mµ th«i, ngêi nµo kh«ng cÇn biÕt tuyÖt ®èi kh«ng cho biÕt. 2. Chän chç phôc kÝch. Lóc chän chç phôc kÝch nªn chó ý mÊy ®iÒu nµy:


a) Cã chç nÊp tèt khiÕn cho ®éi du kÝch tr«ng thÊy qu©n thï cßn qu©n thï th× kh«ng tr«ng thÊy ®éi du kÝch. b) Cã ®Þa h×nh tèt khiÕn cho ®éi du kÝch ®¸nh qu©n thï dÔ, cßn qu©n thï khã ®¸nh ®îc ®éi du kÝch nhÊt lµ lóc qu©n thï ®eo mang nÆng nÒ. c) CÇn chç Èn nóp cã chç tiÖn cho ®éi du kÝch thèi chí kh«ng tiÖn cho qu©n thï thèi. d) Chç Èn nóp ph¶i ë ngoµi vßng qu©n ®Þch dß th¸m. DÉu cã chç Èn nóp tèt nhng l¹i ë trong vßng dß th¸m cña nã còng cø ph¶i bá, t×m chç kh¸c. e) Cã chç ®øng tr«ng cho râ. Cã khi ph¶i ®Æt hai chç, mét chç xa, mét chç gÇn, vµ xÕp ®Æt rÊt chu ®¸o çch liªn l¹c nhanh chãng gi÷a hai chç. VÝ dô mÊy trËn phôc kÝch rÊt tµi giái cña mét ®éi du kÝch thuéc §éi qu©n thø 8 t¹i con ®êng §«ng D¬ng quan ë Hoa B¾c. Con ®êng Êy lµ con ®êng giao th«ng quan träng cña qu©n ®Þch. Trªn con ®êng Êy bao nhiªu lÇn ®éi du kÝch ®· phôc kÝch qu©n NhËt. VÒ sau qu©n NhËt nghÜ ra mét kÕ kÓ còng hay. Chóng phao ra çi tin ngµy nä ngµy kia mét ®éi vËn t¶i NhËt sÏ qua con ®êng Êy, ®ång thêi chóng bÝ mËt ph¸i bé ®éi ®Õn Èn nóp t¹i mét chç hiÓm yÕu trªn con ®êng Êy, chùc ®éi du kÝch ®i t×m chç phôc kÝch ®éi vËn t¶i mµ chóng ®· phao tin s¾p ®i qua ®êng. Ngê ®©u nhê d©n chóng ®em tin, ®éi du kÝch biÕt ®Ých x¸c mu kÕ qu©n giÆc nªn kh«ng ®éng ®Ëy. Chóng chê mét ngµy, hai ngµy ch¼ng thÊy g× bÌn lñi thñi kÐo vÒ. LÇn sau chóng l¹i dïng kÕ Êy, còng phao tin cã mét ®éi xe « t« NhËt s¾p qua con ®êng Êy. §îc tin nµy, ®éi du kÝch lËp tøc ph¸i bé ®éi ®i Èn nóp tríc. Tøc th× mét ®éi qu©n NhËt ®i qua, ®éi du kÝch nh¶y ra ®¸nh óp mét trËn tan tµnh. Sè lµ ®éi qu©n NhËt nµy ®Þnh ®i t×m chç Èn nóp ®Ó tËp kÝch qu©n du kÝch. 3. Lóc ®i ®Õn chç phôc kÝch.

a) Ph¶i khÐo chän con ®êng ®i ®Õn chç phôc kÝch. Con ®êng Êy ph¶i rÊt bÝ mËt, tèt nhÊt lµ t×m ®êng hoµn toµn míi mµ ®i, t×m chç kh«ng cã ®êng mµ ®i. Tr¸nh ®êng bïn lÇy, v× ®i ®êng bïn lÇy ph¶i hao søc nhiÒu, mÖt nhäc nhiÒu.

b) Ph¶i cã ngêi trinh th¸m mÆc quÇn ¸o thêng, cã vò trang ®i tríc bé ®éi. Lóc bé ®éi ®i qua lµng xãm ph¶i ho¸ trang (ho¸ trang lµ ¨n mÆc nh ngêi thêng chø kh«ng nh qu©n ®éi). c) §Õn chç Èn nóp råi ph¶i gi÷ rÊt kÝn ®¸o vµ im lÆng, kh«ng ®îc hót thuèc, nãi chuyÖn, lµm ån. 4. Lóc tiÕn hµnh phôc kÝch. a) Bé ®éi phôc kÝch ph¶i chia lµm 2 phÇn, mét phÇn nhá (thêng 1 phÇn 3 bé ®éi) dïng ®Ó kiÒm chÕ qu©n giÆc, trong lóc chñ lùc (2 phÇn 3) tiÕn ®¸nh qu©n giÆc. §éi trëng ph¶i ®øng chç nµo tr«ng râ t×nh h×nh qu©n giÆc ®Ó ra dÊu hiÖu tiÕn c«ng.

b) NhiÖm vô cña mçi bé phËn, cña mçi ®éi viªn ph¶i bµn ®Þnh tríc rÊt râ rµng vµ thÝch ®¸ng. Ngêi chØ huy ph¶i theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Þnh mµ l·nh ®¹o bé ®éi m×nh tiÕn c«ng. c) NÕu qu©n giÆc Ýt ngêi th× ®éi du kÝch cã thÓ chÆn ®êng tiÕn vµ ®êng thèi cña qu©n giÆc ®Ó tiªu diÖt chóng. NÕu qu©n giÆc cã ®«ng ngêi th× ®éi du kÝch ph¶i bá ®o¹n ®Çu, chØ chÆn ®¸nh ®o¹n gi÷a, cã khi chØ chÆn ®¸nh ®o¹n ®u«i cho ch¾c th¾ng lîi.

d) Lóc ®¸nh ®o¹n ®u«i cña giÆc ph¶i cã ngêi quÊy rèi ®o¹n ®Çu, hoÆc hai bªn sên. NÕu cã thÓ ®îc th× ph¸ ho¹i ®êng s¸, cÇu cèng lµm cho qu©n giÆc rèi lo¹n, ®Çu ®u«i kh«ng tiÕp øng nhau ®îc.

e) Lóc tËp kÝch cÇn ph¶i kiªn quyÕt vµ nhanh chãng, chíp nho¸ng tiÕn ®¸nh qu©n giÆc trë tay kh«ng kÞp. Tríc hÕt lµ nÐm mét lo¹t thñ lùu ®¹n, hay xæ mét lo¹t sóng råi rót dao, m¸c xung phong ngay. ChÐm ®©m qu©n giÆc lµm cho chóng ho¶ng hèt t¸n lo¹n, kh«ng thÓ nµo chèng cù ®îc. Ngêi chØ huy ph¶i cã kÕ ho¹ch rÊt kh«n khÐo vµ chu ®¸o, ®õng ®Ó m×nh ph¶i thiÖt nhiÒu ngêi. NÕu m×nh th¾ng trËn, nhng còng thiÖt nhiÒu ngêi th× thËt kh«ng xøng. 5. Sau khi phôc kÝch th¾ng lîi. Phôc kÝch th¾ng lîi xong ph¶i lËp tøc thu dung ngêi m×nh bÞ th¬ng, thu thËp ®å ®¹c lÊy ®îc, xö trÝ phï lç (qu©n giÆc bÞ b¾t gäi lµ phï lç) råi thèi ngay kh«ng trï trõ l©u. NhÊt lµ nÕu kh«ng tiªu diÖt ®îc toµn bé qu©n giÆc, cÇn ph¶i xÕp ®Æt thèi ngay1), phßng qu©n cøu viÖn cña giÆc ®Õn ®¸nh.

___________ 1) CÇn ph¶i bè trÝ rót lui ngay.


§éi du kÝch kh«ng chØ chê qu©n giÆc ®i qua ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh råi míi phôc kÝch, m×nh cã thÓ t×m çch dô qu©n giÆc, ®¸nh lõa qu©n giÆc vµo bÉy ®Ó phôc kÝch. VÝ dô t¹i lµng Lu Trang, huyÖn TÝch D¬ng (Hoa B¾c) cã qu©n NhËt ®ãng. §éi du kÝch hä U«ng ph¸i mét tiÓu ®éi ®Õn quÊy. Hä b¾n lê phê mÊy ph¸t sóng råi chuån cho qu©n NhËt ®uæi theo. §uæi theo cho ®Õn chç ®éi du kÝch Èn nóp, mÊy chôc qu©n NhËt bÞ giÕt s¹ch chØ sãt mÊy th»ng bá ®éi trèn tho¸t. §îc tin thÊt b¹i, qu©n NhËt ph¸i bèn tr¨m ngêi ®Õn cøu viÖn. §o¸n ®óng, ®éi du kÝch l¹i Èn nóp trªn con ®êng tõ TÝch D¬ng ®Õn Lu Trang l¹i ®îc mét lÇn phôc kÝch th¾ng lîi n÷a. GÆp khi phôc kÝch kh«ng xong. §éi du kÝch Èn nóp ®Ó phôc kÝch qu©n giÆc, lóc s¾p tiÕn lªn phôc kÝch bçng thÊy qu©n giÆc qu¸ nhiÒu hay qu©n giÆc ®· chiÕm chç tèt ®Ó ®èi phã, lóc Êy ®éi du kÝch ph¶i nhanh chãng vµ kiªn quyÕt thèi lui, nÕu cÇn th× b¾n mét lo¹t sóng cho tîn råi rót ngay. Cã khi ®· tiÕn lªn phôc kÝch råi míi ph¸t gi¸c m×nh yÕu, qu©n giÆc m¹nh th× còng liÖu thÕ rót lui ngay, kh«ng nªn liÒu ®¸nh ®Õn cïng, hy sinh v« Ých. GÆp nh÷ng lóc nµy, ngêi chØ huy ph¶i quyÕt ®o¸n cho nhanh chãng vµ chØ huy cho kh«n khÐo. 6. Phôc kÝch nh÷ng binh lÝnh lÎ tÎ cña giÆc. Qu©n giÆc ®ãng t¹i mét chç thêng ph¸i lÝnh ®em giÊy tê tõ chç nµy qua chç kh¸c hay ph¸i ngêi vµo lµng mua rau, lÊy ®å. Phôc kÝch ®Ó b¾t sèng hay giÕt chÕt bän lÝnh lÎ tÎ Êy rÊt dÔ vµ cã khi nhê ®ã ®iÒu tra ®îc nhiÒu tin tøc quý ho¸. NÕu cÇn th× cã thÓ t×m nhiÒu çch dô lÝnh lÎ tÎ vµo chç bÝ mËt vµ hiÓm yÕu ®Ó phôc kÝch, dÔ nhÊt lµ dïng con g¸i. 7. Phôc kÝch ®éi vËn t¶i hay ®éi thu l¬ng thùc cña giÆc. Phôc kÝch ®éi vËn t¶i cña qu©n giÆc thêng dÔ th¾ng lîi, v× nh÷ng ®éi nµy rÊt nÆng nÒ, chËm ch¹p. Lóc phôc kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: a) Chän chç hiÓm yÕu ®Ó Èn nóp, nh chç lªn dèc, xuèng dèc, qua s«ng, qua ®êng quÑo, ®êng kÑt trong nói.

b) Phôc kÝch ®éi vËn t¶i cèt ®Ó cíp ®å ®¹c chø kh«ng ®Ó

®¸nh bé ®éi ®i kÌm, vËy lóc phôc kÝch chó ý lõa bé ®éi ®i kÌm

xa ®éi vËn t¶i ®Ó gi¶i quyÕt ®¸m nµy cho dÔ.

c) Lóc tiÕn lªn ®¸nh, cÇn b¾n tîn vµo ®o¹n ®Çu vµ ®o¹n ®u«i th× c¶ ®oµn ®Òu ho¶ng hèt, rèi lo¹n, xe cé, ngêi ngùa ®¹p ®æ lÉn lén. §ã lµ c¬ héi tèt cho ®éi du kÝch xung phong giÕt giÆc ®o¹t cña. d) NÕu lùc lîng m×nh Ýt, ph¶i kh«n khÐo ph©n t¸n qu©n giÆc, chç nµo còng cã sóng næ, qu©n giÆc ph¶i ph©n t¸n ®Ó ®èi phã. Lóc Êy m×nh nh»m bé phËn nµo thuËn tiÖn th× xung phong gi¶i quyÕt bé phËn Êy. e) Phôc kÝch th¾ng lîi råi, nh¾m chõng qu©n cøu viÖn cña giÆc kh«ng ®Õn kÞp th× m×nh cã thÓ tr× ho·n mét chót ®Ó thu nhÆt ®å ®¹c cña giÆc, çi g× ®em ®i ®îc th× ®em ®i, çi g× kh«ng ®em ®i ®îc th× ph¸ huû. Nhê lèi phôc kÝch nµy mµ ®éi du kÝch cíp ®îc v« sè ®å dïng cña giÆc. VÝ dô (trÝch mét ®o¹n trong b¶n b¸o ço cña mét ®éi qu©n NhËt): "GÇn huyÖn D¬ng TruyÒn t¹i lµng B¶o An vµ Qu¸ch Th«n, bän qu©n ®á (NhËt gäi ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 lµ qu©n ®á) bÝ mËt liªn l¹c víi d©n chóng, mÊy lÇn ®¸nh óp çc ®éi vËn t¶i cña chóng ta, tiªu diÖt s¹ch bé ®éi ®i kÌm vµ ®o¹t lÊy tÊt c¶ ®å ®¹c, l¬ng thùc, thuèc ®¹n, ¸o quÇn. MÊy l©u nay mäi chç ®Òu cã chuyÖn nh thÕ, thËt lµ ®¸ng lo". Phôc kÝch ®éi thu l¬ng thùc cña giÆc cã 3 çch: a) Kh«ng ®îi ®éi thu l¬ng ®· thu ®îc l¬ng: Èn nóp gi÷a ®êng phôc kÝch ®¸nh giÕt. b) Chê ®éi thu l¬ng ®Õn lµng chia nhau ®i çc nhµ thu l¬ng thùc, lóc bÊy giê míi tiÕn lªn ®¸nh óp bé phËn nµo dÔ ®¸nh. Tríc khi tiÕn ®¸nh ph¶i giÕt chÕt hay b¾t sèng lÝnh g¸c cña giÆc. c) NÕu ®éi du kÝch Ýt ngêi, tèt nhÊt lµ chê ®éi thu l¬ng thùc thu xong l¬ng thùc råi trë vÒ, chÆn ®êng phôc kÝch. Lèi nµy dÔ th¾ng nhÊt v× lóc bÊy giê qu©n thï g¸nh v¸c nÆng nÒ, kh«ng thÓ chó ý ®îc mäi mÆt, kh«ng thÓ ®èi phã kÞp. 8. Phôc kÝch lÝnh cìi ngùa, xe « t«, xe ho¶, thuyÒn, tµu.

Phôc kÝch lÝnh cìi ngùa. Muèn phôc kÝch lÝnh cìi

ngùa cÇn chó ý 3 ®iÒu nµy:


a) Chç Èn nÊp ®Ó phôc kÝch ph¶i chän chç ®êng chËt hÑp, hiÓm yÕu, qu©n giÆc khã xoay xë.

b) Tríc tiªn ph¶i b¾n cho ngùa quþ, thÕ lµ ngêi còng ng· lung tung, rÊt dÔ gi¶i quyÕt.

c) Tèt nhÊt lµ chê chóng vµo lµng nghØ, ngêi mét n¬i, ngùa mét n¬i, ®ét nhiªn ®¸nh óp th× chóng trë tay kh«ng kÞp. Tríc tiªn ph¶i ph¸i ngêi lµm d©n thêng vµo lµng do th¸m, ®îi c¬ héi tèt lµ ra dÊu hiÖu ph¸t ®éng1). Phôc kÝch « t«. Muèn phôc kÝch « t« cÇn chó ý 4 ®iÒu nµy: a) Chç Èn nÊp ®Ó phôc kÝch ph¶i chän chç ®êng chËt hÑp, lªn dèc, xuèng dèc, chç ®êng quÑo, chç gÇn hang hè, hoÆc lóc qua s«ng lén xén.

b) Trªn ®êng ph¶i ®Æt ®å c¶n xe, hoÆc ®µo hè, hoÆc ®Æt chÊt næ.

c) Lóc phôc kÝch ph¶i cã bé phËn nhá chÆn ®Çu tríc vµ chÆn ®êng sau. Cßn lùc lîng chÝnh th× tiÕn ®¸nh çc xe vµ bé phËn ®i kÌm. Ngêi th× b¾t tï hay th¶ cho ®i, xe th× ®èt huû. Phôc kÝch « t« rÊt dÔ th¾ng lîi. ë Hoa B¾c ngµy nµo còng cã ®éi du kÝch phôc kÝch çc ®oµn vËn t¶i « t« cña NhËt. VÝ dô: Chi ®éi du kÝch hä D¬ng gi÷a con ®êng tõ Qu¶ng Linh ®Õn Linh Nh¹c ®Þnh ®ãn ®¸nh mét ®oµn « t« NhËt. Tríc hä ph¸ mét ®o¹n ®êng t¹i chç rÊt hiÓm yÕu råi Èn nóp gÇn ®ã. B¾t ®Çu cã 30 h¬n chiÕc « t«2) vËn t¶i tõ Linh Nh¹c ®i Qu¶ng Linh, ®Õn chç ®êng bÞ ph¸ kh«ng ®i ®îc. Mét Ýt l©u tõ Qu¶ng Linh ®Õn Linh Nh¹c l¹i cã 40 h¬n chiÕc « t« vËn t¶i, 10 h¬n chiÕc « t« bäc s¾t vµ 78 chiÕc xe t¨ng ®Õn ®ã còng bÞ nghÏn. §éi du kÝch xem xÐt ®Ých x¸c råi nh¶y ra ®¸nh óp, ph¸ h¹i qu©n NhËt rÊt nhiÒu. VÒ sau qu©n NhËt l¹i ®em mét ®éi kþ m· (lÝnh cìi ngùa) vµ 5 khÈu ®¹i b¸c ®Õn cøu viÖn. Nhê ®éi du kÝch kh«n khÐo Èn nóp vµ ®¸nh giái nªn giÕt ®îc qu©n NhËt mÊy tr¨m ngêi vµ ph¸ ®îc mÊy m¬i chiÕc « t«, cßn m×nh chØ bÞ th¬ng mÊy chôc ngêi th«i.

___________ 1) Ph¸t hiÖu lÖnh tÊn c«ng. 2) H¬n 30 chiÕc « t«.

Phôc kÝch xe ho¶. Muèn phôc kÝch xe ho¶ cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: a) Chç phôc kÝch ph¶i chän chç hiÓm yÕu nh lóc vµo hÇm ra hÇm (hÇm lµ chç ®êng xuyªn qua nói), lªn dèc, xuèng dèc, ®êng quÑo, chç bªn cao bªn thÊp, lóc qua cÇu. b) Tríc khi phôc kÝch ph¶i th¸o c©y ngang ®êng ray1) vµ çc ®inh èc lµm cho xe ho¶ trËt ®êng ray, hay dïng c©y, ® ̧chÊt ®èng trªn ®êng ray còng ®Ó lµm cho xe ho¶ trËt ®êng ray. c) Lóc xe ho¶ trËt ®êng ray ch¹y bËt ra ngoµi lµ lóc ®éi du kÝch tiÕn lªn phôc kÝch. §éi du kÝch Êy ph¶i ph©n lµm ba phÇn: mét phÇn dù bÞ ®¸nh bé ®éi cña giÆc ®i kÌm xe ho¶, mét phÇn ®¸nh vµo c¹nh çc toa xe, cßn mét phÇn x«ng vµo trong toa cíp khÝ giíi, ®å ®¹c vµ b¾t ngêi. d) HÕt søc bÝ mËt liªn l¹c víi nh©n viªn lµm trong xe ®Ó ®Õn thêi c¬ ngo¹i c«ng néi øng2). Phôc kÝch thuyÒn gç. Chùc lóc thuyÒn gÇn bê hay gÆp chç quÑo th× tiÕn ®¸nh. Lóc ®¸nh th× ®¸nh ®Çu thuyÒn vµ ®u«i thuyÒn, b¾t thuyÒn ph¶i vµo bê hay ®¸nh ch×m còng ®îc. §¸nh xong, cña c¶i trong thuyÒn th× lÊy, cßn ngêi th× b¾t tï hay th¶. §¸nh thuyÒn m¸y th× ph¶i cÈn thËn vµ ph¶i cã lùc lîng nhiÒu, nhÊt lµ ph¶i cã sóng to b¾n ph¸ ®Çu m¸y míi ®îc. §i ®êng gÆp qu©n giÆc. a) Lóc ®i ®êng ®éi du kÝch ph¶i cã ngêi do th¸m ¨n mÆc thêng ®i tríc, ban ngµy ®i tríc kh¸ xa bao nhiªu xa3) tuú mçi lóc mµ quyÕt ®Þnh, ban ®ªm ®i gÇn mét Ýt, thÊy viÖc g× l¹, nhÊt lµ cã qu©n giÆc th× cÊp tèc quay l¹i b¸o ço ®éi trëng. §éi trëng ph¶i ®i tríc bé ®éi ®Ó gÆp tin tøc g× th× quyÕt ®Þnh ngay çch ®èi phã.

b) Lóc ®îc tin cã qu©n giÆc th× ph¶i mau chãng quyÕt ®Þnh ®¸nh

___________ 1) Tµ vÑt. 2) Bªn ngoµi tÊn c«ng phèi hîp víi bªn trong cïng ®¸nh ®Þch. 3) Xa bao nhiªu.


hay chuån kh«ng ®îc do dù, v× do dù lµ nguy v« cïng. c) NÕu qu©n giÆc Ýt ngêi, kÐm søc, m×nh ®¸nh lµ ch¾c ®îc, th× quyÕt ®Þnh ®¸nh vµ trong nh¸y m¾t ph¶i t×m chç Èn nóp chê qu©n giÆc ®i qua b¾n cho mét lo¹t råi nh¶y ra xung phong. Qu©n giÆc ch¹y, nÕu kh«ng ng¹i g× th× ®uæi theo ®¸nh, nhng chí ®uæi theo qu¸ xa. d) NÕu qu©n giÆc ®«ng vµ m¹nh, hoÆc m×nh do th¸m kh«ng râ søc m¹nh cña giÆc th× quyÕt ®Þnh chuån, kh«ng do dù chót nµo, lóc chuån nÕu qu©n giÆc thÊy ph¶i nh»m chóng b¾n mét lo¹t sóng cho tîn, buéc chóng ph¶i Èn nóp, ®Ó m×nh chuån cho tiÖn. VÝ dô: Mét ®éi du kÝch kþ binh ®¬ng ®i trªn con ®êng ë phÝa t©y huyÖn B¶o §Þnh (Hoa B¾c), bçng cã ngêi do th¸m ®i tríc tr«ng thÊy mÊy tr¨m qu©n NhËt. §îc tin, ®éi du kÝch Èn nóp vµo mét bªn ®êng chùc qu©n thï ®i qua, nh¶y ra phôc kÝch. ChØ trong mÊy chôc phót, qu©n NhËt bÞ ®¸nh tan, mét phÇn chÕt, mét phÇn ch¹y, ®Ó l¹i v« sè sóng ®¹n. QuÊy rèi qu©n giÆc. §éi du kÝch cã thÓ dïng mét sè Ýt ®éi viªn t×m c¬ héi tèt quÊy rèi qu©n giÆc, nh b¾n mÊy ph¸t sóng vµo ®ån lµm cho qu©n giÆc ph¶i lao ®ao mái mÖt. VÝ dô: §éi du kÝch ho¹t ®éng trªn con ®êng xe ho¶ B¾c B×nh - H¸n KhÈu, mét lÇn nh©n ®ªm tèi ®Õn gÇn huyÖn T b¾n chÕt 2 tªn lÝnh g¸c cña NhËt råi lËp tøc ®Õn trÊn Quang L¹c ph¸ ho¹i ®êng xe ho¶. §îc tin, qu©n NhËt ë huyÖn T vµ trÊn Quang L¹c ®Òu ph¸i binh ra ®ãn ®¸nh du kÝch. V× ®ªm tèi qu©n giÆc kh«ng nhËn râ ®îc nhau nªn bªn nµo còng tëng lÇm bªn kia lµ ®éi du kÝch. LÇn Êy chóng b¾n nhau c¶ ®ªm, giÕt lÉn nhau mÊy tr¨m ngêi, s¸ng h«m sau míi biÕt.

Mét çch lµm rèi lo¹n qu©n giÆc lµ çch ®¸nh "lèi chim sÎ". Lóc qu©n giÆc hµnh qu©n qua nói non hiÓm trë, ®éi du kÝch r¶i r¸c Èn nóp çc n¬i rÊt bÝ mËt, ë trong nói b¾n ra giÕt qu©n giÆc, lµm cho qu©n giÆc muèn ®¸nh ®éi du kÝch còng kh«ng biÕt ®©u mµ ®¸nh, muèn tr¸nh còng kh«ng biÕt ch¹y ®©u cho khái. Çch ®¸nh "lèi chim sÎ" tuy kh«ng gi¶i quyÕt ®îc toµn ®éi qu©n giÆc, nhng còng lµm h¹i chóng nhiÒu, vµ nhÊt lµ lµm cho chóng mÊt tinh thÇn.

CH¦¥NG VI

ÇCH PHßNG NGù

Phßng ngù nghÜa lµ chèng gi÷. M×nh ë mét chç, qu©n thï ®Õn ®¸nh, m×nh chèng gi÷ gäi lµ phßng ngù. Nh trªn ®· nãi du kÝch lµ tiÕn c«ng, m×nh bao giê còng nh»m qu©n thï ®¸nh tríc. Du kÝch mµ ®Ó cho qu©n thï ®Õn ®¸nh, m×nh ph¶i phßng ngù, lµ kh«ng tèt råi, lµ ph¶i ë vµo thÕ khã råi. Tuy vËy nhiÒu khi ®éi du kÝch v× t×nh thÕ buéc ph¶i phßng ngù nh lóc ®éi du kÝch ho¹t ®éng trong vïng qu©n thï, bÊt ngê bÞ qu©n thï tËp kÝch, hoÆc sau khi ®¸nh óp qu©n giÆc mét trËn, ®éi du kÝch ph¶i dïng lèi phßng ngù ®Ó b¶o vÖ cho chñ lùc an toµn rót lui, hoÆc lóc b¶o vÖ c¨n cø ®Þa cña çch m¹ng, ®éi du kÝch còng ph¶i dïng lèi phßng ngù. Nhng lèi phßng ngù nµy lµ lèi phßng ngù thÕ c«ng1) chø kh«ng ph¶i rót vµo mét chç ®Ó cho qu©n thï tha hå ®¸nh ph¸.

A- Çch phßng ngù ë ngoµi c¨n cø ®Þa. 1. Ph¶i do th¸m vµ canh g¸c rÊt nghiªm mËt. §éi du kÝch ho¹t ®éng trong vïng ngoµi c¨n cø ®Þa m×nh thêng cã qu©n thï qua l¹i, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng nªn ®Ó cho qu©n thï dß ra dÊu tÝch m×nh vµ cã thÓ ®Õn ®¸nh m×nh. Muèn ®îc thÕ, ®éi du kÝch ph¶i liªn l¹c mËt thiÕt víi d©n chóng råi chän ngêi tèt trong d©n chóng tæ chøc nh÷ng ®éi do th¸m bao v©y chç qu©n thï ®ãng vµ çc con ®êng qu©n thï hay ®i l¹i. HÔ qu©n thï ®éng tÜnh thÕ nµo lµ çc ®éi do th¸m Êy cho ®éi

___________ 1) Phßng ngù thÕ c«ng, tøc lµ phßng ngù nhng ph¶i lu«n lu«n ë thÕ tiÕn c«ng.


du kÝch biÕt ngay. Cßn ®éi du kÝch lóc hµnh qu©n hay lóc ®ãng t¹i n¬i nµo cÇn ph¶i ®Æt ngêi canh g¸c cÈn thËn, canh g¸c chung quanh, canh g¸c çc ®êng, nÕu cÇn, ph¶i canh g¸c hai ba líp. 2. Kh«ng ®ãng qu©n ë chç kh«ng tèt. §éi du kÝch ph¶i kiªn quyÕt kh«ng ®ãng qu©n t¹i chç kh«ng ch¾c ch¾n, khã phßng ngù. NÕu v¹n bÊt ®¾c dÜ ph¶i ®ãng, th× ph¶i tËp trung t¹i mÊy nhµ cã ®Þa thÕ tèt, råi xÕp ®Æt canh phßng nghiªm ngÆt. NÕu chç Êy cã ph¶n ®éng, viÖt gian th× ph¶i cÊm ngêi ra vµo, vµ nÕu cÇn th× tèng giam bän ph¶n ®éng vµ viÖt gian l¹i. Nhng ph¶i nhí r»ng: çch phßng ngù tèt nhÊt lµ nhê d©n chóng do th¸m canh phßng hé cho, hÔ cã tin g× cho hay ngay. 3. Ph¶i lµm hµo luü vµ chuÈn bÞ. Do th¸m ®Ó phßng ngù nh thÕ còng cha ®ñ, ®éi du kÝch cÇn chuÈn bÞ nÕu bÞ ®¸nh óp th× ®èi phã l¹i. §ãng ë mét n¬i nµo, ®éi du kÝch ph¶i lu«n lu«n chuÈn bÞ s½n sµng, nÕu cã viÖc th× tËp hîp ngay ®Ó ®èi phã. §éi trëng vµ ngêi th«ng tin ph¶i ë lu«n t¹i chç dù bÞ tËp hîp. Vò trang vµ ®å dïng ph¶i s½n sµng lu«n. DÊu hiÖu lóc tiÕn lóc lui còng ph¶i íc ®Þnh víi nhau tríc.

Nh÷ng con ®êng ®i ®Õn chç tËp hîp ph¶i dïng vËt chíng ng¹i (vËt chíng ng¹i lµ vËt ng¨n mäi ®êng kh«ng cho ®i l¹i ®îc) dÔ cÊt ®Ó chÊn phßng. Nh÷ng con ®êng m×nh rót lui ph¶i lµm hµo luü hai bªn. Nh÷ng con ®êng kh«ng dïng ph¶i bÝt h¼n l¹i. NÕu cÇn th× ngoµi phßng tuyÕn thø nhÊt Êy ph¶i ®Æt phßng tuyÕn thø hai (phßng tuyÕn lµ con ®êng cã x©y hµo luü ®Ó m×nh Èn nóp mµ ®¸nh giÆc). 4. BÊt ngê bÞ qu©n thï ®¸nh óp.

Lóc Êy ph¶i quyÕt ®Þnh ngay ®¸nh óp l¹i hay rót lui, kh«ng trï trõ. Lóc rót lui chØ ®Ó mét bé phËn nhá kiÒm chÕ qu©n giÆc cho ®éi du kÝch rót lui, ngoµi ra kh«ng cã phßng ngù g× kh¸c. NÕu bÞ ®¸nh óp n¬i ®ãng qu©n th× ph¶i nhanh chãng vµ kiªn quyÕt ph¶n xung phong chèng l¹i råi rót ngay (tríc ®©y cã nãi råi).

B- Çch phßng ngù c¨n cø ®Þa cña m×nh.

§éi du kÝch ®· lËp ®îc mét c¨n cø ®Þa cã c¬ quan träng yÕu nh kho tµng, nhµ trêng, nhµ th¬ng th× ®éi du kÝch quyÕt kh«ng ®Ó qu©n giÆc dÔ lÊy. Nhng kh«ng ph¶i chÕt sèng g× còng kh kh gi÷ lÊy c¨n cø ®Þa. Muèn phßng ngù c¨n cø ®Þa ph¶i chó ý mÊy ®iÒu sau nµy: 1. Dïng lèi ®iÒu qu©n lanh lÑ mµ phßng ngù. Khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh c¨n cø ®Þa cña chóng ta, nÕu cã ®ñ lùc lîng th× chóng ta cã thÓ ph¸i bé phËn nhá ®i chiÕm n¬i hiÓm yÕu, x©y hµo luü ®Ó chèng qu©n giÆc. Lµm thÕ ®Ó kiÒm chÕ qu©n giÆc, vµ ®Ó cho chñ lùc qu©n du kÝch t×m çch ®¸nh óp chóng.

Qu©n giÆc tiÕn c«ng c¨n cø ®Þa ta thêng dïng lèi chia ra nhiÒu ®êng mµ tiÕn råi hîp l¹i mµ ®¸nh. NÕu ®éi du kÝch ®ñ søc th× cã thÓ ph¸i bé phËn ®i chÆn çc ®êng tiÕn cña giÆc, cßn chñ lùc qu©n th× lÇn lît tiªu diÖt çc ®¹o qu©n cña giÆc cßn çch xa nhau cha kªu gäi ®îc víi nhau. NÕu çc ®¹o qu©n giÆc ®Õn gÇn nhau råi, kªu gäi ®îc víi nhau råi th× chñ lùc qu©n du kÝch ph¶i nh¾m chç yÕu cña giÆc, ®¸nh t¹t ngang vµo, chia qu©n giÆc ra nhiÒu ®o¹n, råi cø tõng ®o¹n mµ tiªu diÖt. Lèi ®¸nh nµy ph¶i cã lùc lîng ®Çy ®ñ míi ®îc. NÕu lùc lîng ta yÕu, th× ta ph¶i tr¸nh, qu©n giÆc muèn ®¸nh ta còng kh«ng t×m thÊy ta, ®Õn lóc chóng kh«ng phßng bÞ, ta h·y ®¸nh óp chóng, ph¸ h¹i chóng ®îc chõng nµo hay chõng Êy. 2. HÕt søc dïng mäi çch ng¨n c¶n qu©n giÆc. Ph¶i ph¸ ho¹i ®êng s¸, cÇu cèng, ph¸ ®Ëp cho níc trµn vµo. T×m ®ñ çch ng¨n c¶n qu©n giÆc nhÊt lµ bé ®éi m¸y mãc (bé ®éi cã xe chë sóng) vµ kþ binh cña giÆc. 3. Thùc hµnh vên kh«ng nhµ trèng. Thùc hµnh vên kh«ng nhµ trèng ®Ó lµm cho qu©n giÆc kh«ng cã c¬m ¨n, kh«ng cã ®å dïng, kh«ng t×m ®îc ngêi lµm phu.

4. H« hµo d©n chóng tham gia vµo viÖc ®¸nh giÆc.

Muèn chèng l¹i qu©n giÆc, mét søc ®éi du kÝch kh«ng

®ñ, ph¶i h« hµo d©n chóng hÕt søc tham gia vµo viÖc

®¸nh giÆc, nh ph¸ ®êng s¸, cÇu cèng,


c¾t d©y thÐp, lµm vên kh«ng nhµ trèng, do th¸m t×nh

h×nh giÆc, canh phßng, chuyªn chë ®å ®¹c, ®a ®ãn

ngêi bÞ th¬ng; tiÕn lªn mét bíc n÷a, d©n chóng cã

thÓ tæ chøc nh÷ng ®éi vò trang gióp søc ®éi du kÝch

®¸nh giÆc, giÕt giÆc. 5. Lóc qu©n giÆc tiÕn vµo c¨n cø ®Þa m×nh, m×nh ®¸nh ph¸ ®»ng sau chóng. Lèi ®¸nh nµy cèt ®Ó c¾t ®øt sù liªn l¹c cña giÆc víi n¬i c¨n cø cña chóng. Ph¶i ph¸ ®êng s¸, cÇu cèng, c¾t d©y thÐp, ®¸nh óp ®éi vËn t¶i, ®¸nh óp qu©n cøu viÖn cña giÆc. 6. Dïng lèi ®¸nh chim sÎ hay lèi ®¸nh ngêi M¸n. Lóc qu©n giÆc kÐo vµo c¨n cø ®Þa chóng ta, chóng ta ph¸i ®éi viªn du kÝch t¶n m¸t ra nh mét ®µn chim sÎ, nÊp hai bªn ®êng, sau çc mám nói, chç mét ngêi, çch nhau kh¸ xa, råi cø nh»m vµo hµng ngò qu©n giÆc, nhÊt lµ bän quan mµ b¾n. Lèi ®¸nh chim sÎ nµy quyÕt kh«ng th¾ng ®îc qu©n giÆc, nhng còng lµm cho chóng hao tæn vµ rèi lo¹n, muèn chèng l¹i còng kh«ng biÕt ®©u mµ chèng, rót côc chóng ph¶i lïi. VÝ dô: ë Hoa B¾c, mét lÇn qu©n NhËt chia 6 ®êng ®¸nh vµo phÝa nam ChÝnh Th¸i bÞ qu©n du kÝch Tµu dïng lèi ®¸nh "chim sÎ" b¾n giÕt nhiÒu qu¸ ®Õn nçi ph¶i rót lui.

CH¦¥NG VII

ÇCH §¸NH §UæI GIÆC

Qu©n giÆc ®· bÞ ®¸nh thua th× ®éi du kÝch ph¶i ®uæi theo thõa lóc chóng bÞ khã kh¨n mµ kÕ tiÕp xung phong ®Ó tiªu diÖt chóng. Tuy vËy kh«ng nªn ®uæi theo qu¸ xa v× sî gÆp qu©n cøu viÖn cña chóng.

Lóc qu©n giÆc bÞ ®¸nh tan råi th× ®éi du kÝch ph¶i

c¾t ra mét sè ®éi viªn xÕp dän chiÕn trêng (chiÕn

trêng lµ chç ®¸nh nhau) cøu kÎ bÞ th¬ng vµ ®a ®i

n¬i dìng bÖnh, xö trÝ nh÷ng ®å ®¹c lÊy ®îc, xö trÝ tï

binh. Cßn ®¹i ®éi th× ph¶i ®i ngay phßng khi tµu bay

giÆc ®Õn nÐm bom. ChØ khi nµo mêi phÇn ch¾c ch¾n lµ

qu©n cøu viÖn giÆc kh«ng ®Õn ®îc th× ®¹i ®éi du kÝch

míi nªn ë l¹i h¬i l©u ®Ó tiÕn hµnh çc c«ng viÖc tuyªn

truyÒn cæ ®éng d©n chóng. NÕu qu©n giÆc bÞ ®¸nh b¹i ë n¬i gÇn c¨n cø ®Þa cña chóng ta th× chóng ta l¹i cµng cÇn ®uæi theo mµ tiªu diÖt. Lóc nµy ph¶i ®éng viªn d©n chóng gióp vµo.


CH¦¥NG VIII

ÇCH RóT LUI

§¸nh du kÝch cÇn biÕt çch rót lui v× sau mét trËn

®îc hay thua g× còng vËy, ®éi du kÝch cÇn ph¶i rót lui

ngay, cã khi ®Þnh ®¸nh mµ thÊy qu©n giÆc m¹nh qu¸

còng ph¶i rót lui ngay kh«ng ®¸nh.

§¸nh ®îc råi rót lui th× thêng ch¼ng cã g× khã, chí ®Ó ®¸nh

thua råi míi rót lui nghÜa lµ ph¶i rót tríc. NÕu ®éi du kÝch

biÕt ®o ®¾n cÈn thËn, bao giê mêi phÇn ch¾c ch¾n míi tiÕn

c«ng, cßn ngÇn ng¹i mét chót còng tr¸nh ®i lµ h¬n v× khái

m¾c vµo c¶nh thua råi míi rót lui. Nhng nÕu kh«ng may bÞ

®¸nh thua råi míi rót lui, hoÆc gÆp qu©n giÆc qu¸ m¹nh,

®¸nh kh«ng ®îc ph¶i rót lui, l¹i bÞ qu©n giÆc ®uæi theo th×

ph¶i ®èi phã thÕ nµo. Lóc Êy cÇn ph¶i chó ý 5 ®iÒu nµy:

1. Tríc hÕt ph¶i chän mét sè ®éi viªn rÊt can ®¶m vµ nhanh

nhÑn Èn nóp l¹i chèng víi qu©n giÆc ®Ó che chë cho sè ®«ng

rót lui. Trong khi rót lui kh«ng nªn ph©n chia ra tõng bé

phËn nhá, v× ph©n chia nh vËy ®éi viªn du kÝch dÔ mÊt tinh

thÇn vµ cã khi l¹c ®êng. Nhng nÕu hoµn c¶nh b¾t buéc th×

ph¶i ph©n chia, nhng ph¶i íc ®Þnh víi nhau tríc chç tËp

hîp.

2. §éi trëng vµ chÝnh trÞ ph¸i viªn ph¶i tá tinh thÇn

vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña m×nh. Khã kh¨n nguy hiÓm

chõng nµo th× hai ngêi Êy ph¶i xung phong tríc

chõng Êy ®Ó d×u d¾t bé ®éi.

3. Tuy bÞ qu©n giÆc ®uæi theo, ®éi du kÝch vÉn ph¶i tiÕp cËn d©n chóng, cæ ®éng d©n chóng gióp m×nh, gióp l¬ng thùc, gióp dÉn ®êng, gióp gi÷ bÝ mËt, gióp do th¸m, canh g¸c, cã khi gióp chèng qu©n giÆc. 4. Lóc rót lui ph¶i cã kÕ ho¹ch thÝch hîp. Rót qua ®êng nµo, rót çch thÕ nµo, ph¶i suy tÝnh cÈn thËn vµ chu ®¸o. NhÊt lµ tr¸nh bé ®éi m¸y mãc vµ kþ binh cña giÆc. §i qua ®êng nµo ph¶i lµm mÊt dÊu tÝch. Ph¶i ®i ®êng t¾t, ®i ban ®ªm hoÆc c«ng khai ®i mét ®êng råi bÝ mËt quÆt gië l¹i ®i ®êng kh¸c, hoÆc t×m ®êng míi h¼n mµ ®i, hoÆc ¨n mÆc nh ngêi thêng hoÆc ¨n mÆc nh qu©n lÝnh cña giÆc mµ ®i, hoÆc ®i rÊt nhanh mçi ngµy 50 h¬n c©y sè1). 5. Lóc tr¸nh khái qu©n giÆc råi th× ph¶i t×m ngay mét n¬i ch¾c ch¾n, tæ chøc huÊn luyÖn d©n chóng cè lµm chç Êy thµnh mét n¬i ®øng ch©n råi tæ chøc l¹i ®éi du kÝch chuÈn bÞ tiÕn c«ng qu©n giÆc. §©y lµ nãi lóc qu©n giÆc qu¸ m¹nh m×nh kh«ng thÓ nµo chèng l¹i nã ®îc buéc ph¶i ch¹y. NÕu qu©n giÆc xoµng th× ®éi du kÝch cã thÓ t×m n¬i Èn nóp tèt chê qu©n giÆc ®i qua tiÕn ra phôc kÝch cho mét vè råi sÏ rót. Cè nhiªn ph¶i cÈn thËn, kh«ng ®îc liÒu m¹ng. Mét ®iÒu n÷a cÇn chó ý trong ®éi du kÝch nÕu cã sè ngêi phô tr¸ch viÖc phô thuéc2) (nh thuèc men, s¸ch b¸o, ch÷a sóng, lµm ®¹n) ®i theo th× bao giê còng ph¶i thu xÕp çch che chë cho sè ngêi Êy rót lui mét çch an toµn. Nhng ngµy thêng cÇn huÊn luyÖn cho sè ngêi Êy biÕt çch ®èi phã trong lóc khã kh¨n nµy, nhÊt lµ cÇn gi÷ trËt tù, ph¶i trÊn tÜnh, lµm ®óng theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh.

___________ 1) H¬n 50 kil«mÐt.

2) Tøc lµ çc bé phËn trùc thuéc, bé phËn phèi hîp.


CH¦¥NG IX

PH¸ HO¹I

Ph¸ ho¹i lµ phÇn rÊt träng yÕu trong çch ®¸nh du kÝch. Ph¸ ho¹i cã thÓ ng¨n c¶n ®îc ®éi m¸y mãc, ®éi kþ m· vµ lµm chËm trÔ ®éi bé binh (bé binh lµ lÝnh ®i ®Êt) cña giÆc. Muèn ph¸ ho¹i ph¶i cã d©n chóng ñng hé vµ gióp søc. §ång thêi d©n ph¶i lµm vên kh«ng nhµ trèng th× míi cã hiÖu qu¶ nhiÒu. Qu©n giÆc ®Õn ®©u, ®êng s¸, cÇu cèng ®Òu bÞ ph¸ tiÖt, l¹i ph¶i ®ãi kh¸t khèn khæ.

A- Nguyªn t¾c träng yÕu cña çch ph¸ ho¹i.

Tríc khi ph¸ ho¹i ph¶i xÐt râ ph¸ ho¹i nh thÕ th× thiÖt h¹i qu©n giÆc nh thÕ nµo vµ cã thiÖt h¹i g× cho ta kh«ng. 21). Tríc khi thi hµnh ph¸ ho¹i ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh qu©n giÆc gÇn ®ã. Ph¶i hiÓu râ con ®êng hay cÇu cèng m×nh ®Þnh ph¸ h×nh thÕ ra sao, tiÕp gi¸p víi nói s«ng thÕ nµo. 3. Lóc ph¸ ho¹i ph¶i xÕp ®Æt ®éi yÓm hé (®éi yÓm hé lµ ®éi phô tr¸ch che chë cho sè ngêi ph¸ ho¹i). §éi yÓm hé ph¶i ®ãng nh÷ng n¬i qu©n giÆc cã thÓ qua l¹i, nÕu qu©n giÆc yÕu, ®éi yÓm hé cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc th× gi¶i quyÕt nÕu kh«ng ®ñ søc gi¶i quyÕt th× lê ®i (nÕu qu©n giÆc kh«ng ®i ®Õn chç ®êng ph¸ ho¹i) hoÆc che chë sè ngêi ph¸ ho¹i rót lui cho an toµn.

4. Ph¶i chän: a) thêi gian, b) c¬ héi, c) ®Þa ®iÓm. a) Thêi gian nªn chän ban ®ªm v× dÔ bÝ mËt.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc 1.

b) Chän c¬ héi th× ph¶i chó ý lóc nµo ph¸ ho¹i th× h¹i nhiÒu cho qu©n thï vµ lîi nhiÒu cho ta. VÝ dô: chóng ta ®· biÕt ngµy nµo, giê nµo cã ®oµn xe cña giÆc ®i qua con ®êng nµo, thÕ lµ tríc ngµy Êy, giê Êy, chóng ta ®· ph¸ ho¹i xong ®êng s¸, cÇu cèng qu©n giÆc s¾p ®i qua lµm cho chóng bÞ ®æ xe, tæn h¹i. HoÆc chóng ta ®· biÕt giÆc s¾p ®i qua con ®êng nµo ®Ó tiÕn c«ng chóng ta. Chóng ta lËp tøc ph¸ ho¹i cÇu cèng, ®êng s¸ råi Èn nóp gÇn ®ã, chùc qu©n giÆc ®Õn, bèi rèi víi chç ph¸ ho¹i lµ chóng ta phôc kÝch. c) Cßn ®Þa ®iÓm th× nªn chän n¬i nµo ? Ph¶i chó ý hai mÆt: mét lµ n¬i nµo qu©n giÆc Ýt chó ý canh g¸c tuÇn phßng, cã thÓ tiÕn hµnh viÖc ph¸ ho¹i dÔ dµng. Hai lµ n¬i nµo hiÓm yÕu khã söa ch÷a.

B- Çch thøc ph¸ ho¹i. 1. Ph¸ ho¹i çc thø d©y thÐp th× nªn chän çc ®o¹n d©y vît qua s«ng nói hoÆc ë ®êng ng· ba, ng· t, v× ph¸ ho¹i nh÷ng chç Êy rÊt khã söa ch÷a. Ph¶i ph¸ ho¹i c¶ cét lÉn d©y. NÕu ph¸ ho¹i ®Ó dô qu©n giÆc ®Õn söa ch÷a råi ®¸nh óp chóng th× nªn chän n¬i cã chç Èn nóp tèt.

Ph¸ ho¹i xong ph¶i vÊt hay huû nh÷ng vËt liÖu ®· bÞ ph¸ ho¹i nh cét d©y thÐp, b×nh sµnh, gi¨ng d©y, kh«ng ®Ó cho qu©n giÆc dïng lµm l¹i. Cßn d©y thÐp mang ®i ®îc th× mang, kh«ng mang ®îc th× còng huû tiÖt.

Muèn cho qu©n thï khã t×m ra chç ph¸ th× cã thÓ dïng d©y ch× buéc vµo d©y thÐp råi cho th«ng xuèng ®Êt, nÕu cã cét s¾t th× cø dïng ch× nèi d©y thÐp víi cét s¾t lµm cho luång ®iÖn ch¹y qua cét s¾t råi ch¹y xuèng ®Êt. D©y bäc cao su th× c¾t ®øt mét ®o¹n d©y thÐp råi bäc cao su l¹i nh cò. Ph¸ nh thÕ th× qu©n thï khã t×m ra chç bÞ ph¸. Lóc ph¸ ho¹i d©y thÐp chó ý kh«ng ®Ó ®iÖn giËt. Ph¶i mang bao tay da, lóc gi«ng to, sÊm sÐt th× ph¶i th«i ngay. 2. Ph¸ ho¹i cÇu cèng. CÇu gç, cÇu tre, cÇu phao (cÇu phao lµ cÇu kÕt thuyÒn lµm) th× dïng chÊt ch¸y mµ ®èt, hoÆc th¸o gç, th¸o tre, th¸o thuyÒn. CÇu ®¸ th× ®µo ph¸ hoÆc dïng thuèc


næ ®Ó ph¸. CÇu s¾t th× ph¶i cã ngêi chuyªn m«n dïng thuèc næ mµ ph¸. 3. Ph¸ ho¹i ®êng xe ho¶. Ph¶i ph¸ chç khã söa ch÷a. Çch ph¸: cã thÓ vÆn ®inh èc ®Ó th¸o ®êng ray. NÕu cã ngêi chuyªn m«n vµ cã ®ñ ®å ph¸ ho¹i th× cã thÓ lµm cho ®êng xe ho¶ v« dông. 4. Ph¸ ho¹i ®êng « t«. Ph¸ ®êng ®Ó chuÈn bÞ ®¸nh óp, th× nªn ph¸ chç dÔ Èn nóp. NÕu kh«ng th× chó ý ph¸ n¬i nµo khã söa ch÷a nhÊt, n¬i ®êng quanh, lªn dèc, xuèng dèc, n¬i qua s«ng. NÕu muèn ®¸nh lõa lµm h¹i qu©n giÆc th× sau khi ph¸ lÊy v¸n l¸t l¹i råi r¶i ®Êt nh ®êng thêng. Xe « t« qu©n giÆc ®i qua lµ ®æ ngay. Chç con ®êng kÑt gi÷a nói cã thÓ x« ®¸ lÊp h¼n ®i. Chç thÊp cã thÓ th¸o níc trµn ngËp.

5. Ph¸ ®ån luü, thµnh qu¸ch. §ån luü, thµnh qu¸ch

lµ n¬i chèng gi÷ rÊt tèt cña qu©n giÆc, v× chóng cã sóng

èng tèt. Chóng ta lÊy ®îc lµ ph¶i ph¸ huû ngay, v×

chóng ta kh«ng thÓ n¬ng dùa vµo thµnh luü ®Ó chèng

l¹i víi sóng èng tèt cña giÆc. VÝ dô: ë Hoa B¾c, çc ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 thêng tæ chøc d©n chóng ph¸ ho¹i çc ®êng « t«, ®êng xe ho¶, cÇu cèng, çc thø d©y thÐp cña NhËt. ChØ trong mét ®ªm, hµng mÊy chôc c©y sè bÞ ph¸ ho¹i. Qu©n NhËt ph¶i hao tæn nhiÒu míi söa ch÷a l¹i, nhng råi l¹i bÞ ph¸ ho¹i. Cø nh thÕ kh«ng biÕt bao nhiªu lÇn.

CH¦¥NG X

TH¤NG TIN Vµ LI£N L¹C

§¸nh du kÝch cÇn xÕp ®Æt th«ng tin vµ liªn l¹c cho nhanh chãng, ch¾c ch¾n vµ chu ®¸o. Kh«ng cã th«ng tin vµ liªn l¹c víi çc n¬i th× ®éi du kÝch ®øng ch¬ v¬ gi÷a trêi, kh«ng lµm g× ®îc. Th«ng tin vµ liªn l¹c cña du kÝch phÇn lín nhê cËy vµo d©n chóng. Ngêi phô tr¸ch th«ng tin vµ liªn l¹c ph¶i chän ngêi nhanh nhÑn, ch¾c ch¾n vµ kh«n khÐo, dïng lèi ®i bé, ®i ngùa, ®i xe, ®i thuyÒn ®Ó ®a tin tøc. Lóc cÇn ph¶i dïng nhiÒu ngêi, ®i nhiÒu ®êng phßng khi ngêi nµy bÞ tr¾c trë, ®êng nµy bÞ tr¾c trë th× cßn ngêi kh¸c, ®êng kh¸c. HÑn nhau ph¶i hÑn nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu giê kh¸c nhau phßng khi ®Þa ®iÓm nµy hay giê nµy bÞ tr¾c trë cßn ®Þa ®iÓm kh¸c, giê kh¸c. Ph¶i íc ®Þnh víi nhau dÊu hiÖu hÑn nhau nh: ë gÇn nói th× dïng tiÕng chim kªu, gÇn lµng th× dïng gµ g¸y, chã sña; däc ®êng ph¶i cã dÊu hiÖu riªng nh ë rõng th× v¹ch da c©y1), ë lµng th× dïng dÊu riªng viÕt trªn têng. Ban ®ªm th× cã thÓ ®èt löa, ban ngµy cã thÓ hun khãi hoÆc dïng lèi kh¸c th«ng tin liªn l¹c víi nhau. Ph¶i chê lóc ®éi du kÝch ph¸t triÓn nhiÒu th× míi cã çch th«ng tin liªn l¹c b»ng d©y thÐp vµ v« tuyÕn ®iÖn.

___________ 1) V¹ch vµo vá c©y hay ®¸nh dÊu vµo th©n c©y trªn däc ®êng hµnh qu©n.


CH¦¥NG XI

HµNH QU¢N

Lóc hµnh qu©n cÇn chó ý 3 ®iÒu: mét lµ nhÑ nhµng nghÜa lµ chØ mang theo nh÷ng ®å rÊt cÇn thiÕt; hai lµ nhanh chãng, nhanh chãng chõng nµo hay chõng Êy; ba lµ bÝ mËt, kh«ng nh÷ng bÝ mËt víi qu©n thï cßn ph¶i bÝ mËt víi d©n chóng n÷a. Lóc hµnh qu©n cÇn xÕp ngêi trinh th¸m ho¸ trang ®i tríc. Ngêi Êy ph¶i chó ý: 1. Do th¸m sù canh phßng xÕp ®Æt cña giÆc ë däc ®êng. 2. KhÊu lu1) nh÷ng ngêi ®¸ng nghi ngê gÆp gi÷a ®êng. 3. GÆp lÝnh g¸c cña giÆc th× b¸o ®éi du kÝch hÕt søc tr¸nh hay im lÆng gi¶i quyÕt. 4. NÕu gÆp bé ®éi qu©n giÆc th× lËp tøc b¸o ço ®éi trëng quyÕt ®Þnh ®¸nh hay chuån. 5. §Æt çc dÊu hiÖu däc ®êng, ®Ó b¸o tin, ngêi ®i sau ph¶i nhÆt s¹ch. Lóc hµnh qu©n nÕu ®»ng tríc cã qu©n giÆc th× ngêi ®éi trëng ph¶i ®i tríc, cßn ngêi chÝnh trÞ ph¸i viªn ®i sau. NÕu ®»ng sau cã qu©n giÆc th× ngêi ®éi trëng ph¶i ®i sau, nÕu hai bªn cã giÆc th× ngêi ®éi trëng ®i gi÷a.

___________ 1) KiÓm so¸t vµ gi÷ l¹i.

CH¦¥NG XII

§ãNG QU¢N

§ãng qu©n ph¶i chó ý chän chç thuËn tiÖn ®Ó nghØ ng¬i vµ phßng thñ. NÕu chç ®ãng qu©n xa qu©n thï vµ cã ®Þa thÕ hiÓm yÕu kh«ng sî bÞ qu©n thï ®¸nh óp th× cã thÓ ®ãng qu©n trong lµng. NÕu kh«ng ®îc thÕ th× ph¶i rÊt cÈn thËn trong lóc ®ãng qu©n. 1. Kh«ng nªn ®ãng trong lµng, ph¶i t×m chç rõng nói mµ ®ãng. 2. Mçi ®ªm ®ãng mét chç, nÕu cÇn th× trong mçi ®ªm còng thay ®æi chç ®ãng. §Õn n¬i råi, cÊm ngay ngêi ra vµo. 3. Ph¶i canh g¸c rÊt cÈn thËn. Xem xÐt ®Þa h×nh. BÊt kú ®ãng n¬i nµo, ngêi ®éi trëng ph¶i xem xÐt tØ mØ ®Þa h×nh, chó ý ®êng tiÕn ®êng tho¸i, çch ®èi phã nÕu bÞ ®¸nh óp bÊt ngê. §ång thêi quyÕt ®Þnh chç tËp hîp vµ ®Æt chç canh g¸c. Lóc nghØ ng¬i ph¶i tËp trung víi nhau mét chç, kh«ng nªn ph©n t¸n ë nhiÒu nhµ, vò trang vµ ®å ®¹c1) ph¶i s½n sµng bªn c¹nh, nÕu cÇn, sóng cø ph¶i mang trong ngêi vµ lªn ®¹n.

___________ 1) Vò khÝ vµ trang bÞ.


CH¦¥NG XIII

C¡N Cø §ÞA

§éi du kÝch trong lóc ho¹t ®éng ®¸nh qu©n thï cÇn cã mét vµi n¬i ®øng ch©n lµm c¬ së. T¹i n¬i Êy, ®éi du kÝch tÝch tr÷ l¬ng thùc, thuèc ®¹n, l©u l©u vÒ ®ã nghØ ng¬i, luyÖn tËp. N¬i Êy ph¶i cã ®Þa thÕ hiÓm yÕu che chë vµ quÇn chóng c¶m t×nh ñng hé. §éi du kÝch ho¹t ®éng ph¸t triÓn nhiÒu th× chç c¬ së nhá ®Çu tiªn Êy cã thÓ trë nªn c¨n cø ®Þa v÷ng vµng, nhÊt lµ sau khi ®éi du kÝch ®¸nh ®uæi ®îc qu©n giÆc vµ thµnh lËp chÝnh quyÒn çch m¹ng trong ®Þa ph¬ng. Cha thµnh lËp ®îc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng th× c¨n cø ®Þa khã thµnh lËp vµ kh«ng thÓ cñng cè ®îc. Cã chÝnh quyÒn çch m¹ng cña ®Þa ph¬ng, cã c¨n cø ®Þa v÷ng vµng, ®éi du kÝch nhê ®ã mµ ph¸t triÓn lùc lîng vµ ho¸ ra qu©n chÝnh quy (qu©n chÝnh quy lµ ®éi qu©n tæ chøc theo quy cñ nhÊt ®Þnh vÒ mÆt biªn chÕ, kû luËt, sóng èng, ¸o quÇn, ¨n uèng ®Òu theo quy cñ nhÊt ®Þnh Êy).

TH¦ GöI §åNG BµO TOµN QUèC

Toµn quèc ®ång bµo! Toµn thÓ ®ång chÝ!

Th¸ng 8 n¨m 1942, t«i v©ng lÖnh §oµn thÓ ®i cÇu ngo¹i

viÖn. Ch¼ng may gÆp sù hiÓu lÇm ë ngoµi, lµm cho ®ång bµo,

®ång chÝ lo phiÒn cho t«i h¬n mét n¨m giêi. VËy, mét mÆt th×

t«i ph¶i thõa nhËn v× t«i hµnh ®éng kh«ng ®ñ kh«n khÐo ®Ó

®ång bµo, ®ång chÝ ph¶i phiÒn lßng, mét mÆt th× t«i rÊt c¶m

¬n lßng th©n ¸i cña ®ång bµo, ®ång chÝ ®èi víi t«i. Trong sù rñi l¹i cã sù may. Nh©n dÞp ë ngoµi mµ t«i hiÓu râ t×nh h×nh thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch cña çc h÷u bang, tríc hÕt lµ Trung Quèc. Nay t«i mang vÒ cho ®ång bµo, ®ång chÝ mét mãn quµ cùc kú quý b¸u, tøc lµ lßng ®ång t×nh sèt s¾ng cña 450 triÖu ®ång bµo Trung Quèc ®èi víi 25 triÖu ®ång bµo ViÖt Nam vÒ çi tin Trung Quèc sÏ tÝch cùc gióp ®ì cuéc d©n téc gi¶i phãng cña chóng ta.

Song muèn tiÕp thu lßng ®ång t×nh vµ sù gióp ®ì ®ã, chóng ta tríc ph¶i cã mét çi c¬ cÊu ®¹i biÓu cho sù ch©n thµnh ®oµn kÕt vµ hµnh ®éng nhÊt trÝ cña toµn thÓ quèc d©n ta. Mµ c¬ cÊu Êy th× ph¶i do mét cuéc Toµn quèc ®¹i biÓu §¹i héi gåm tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i çch mÖnh vµ çc ®oµn thÓ ¸i quèc trong níc bÇu cö ra. Mét c¬ cÊu nh thÕ míi ®ñ lùc lîng vµ oai tÝn, trong th× l·nh ®¹o c«ng viÖc cøu quèc, kiÕn quèc, ngoµi th× giao thiÖp víi çc h÷u bang.

Phe x©m lîc gÇn ®Õn ngµy bÞ tiªu diÖt. Çc §ång minh


quèc s¾p tranh ®îc sù th¾ng lîi cuèi cïng. C¬ héi cho d©n

téc ta gi¶i phãng chØ ë trong mét n¨m hoÆc n¨m rìi n÷a.

Thêi gian rÊt gÊp. Ta ph¶i lµm nhanh! T«i mong r»ng çc ®¶ng ph¸i vµ çc ®oµn thÓ ®Òu ra søc chuÈn bÞ cïng nhau th¶o luËn, ®Ó khai cuéc Toµn quèc ®¹i biÓu §¹i héi trong n¨m nay. Nh vËy th× ngo¹i viÖn nhÊt ®Þnh cÇu ®îc, cøu quèc nhÊt ®Þnh thµnh c«ng.

Lêi chµo th©n ¸i

Th¸ng 10 n¨m 1944

Hå CHÝ MINH


(tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945),

Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1963,

tr.446-447.

CHØ THÞ THµNH LËP §éI VIÖT NAM

TUYªN TRUYÒN GI¶I PHãNG QU¢N30

1. Tªn §éI VIÖT NAM TUY£N TRUYÒN GI¶I PHãNG QU¢N nghÜa lµ chÝnh trÞ träng h¬n qu©n sù. Nã lµ ®éi tuyªn truyÒn. V× muèn hµnh ®éng cã kÕt qu¶ th× vÒ qu©n sù, nguyªn t¾c chÝnh lµ nguyªn t¾c tËp trung lùc lîng, cho nªn, theo chØ thÞ míi cña §oµn thÓ, sÏ chän läc trong hµng ngò nh÷ng du kÝch Cao - B¾c - L¹ng sè çn bé vµ ®éi viªn kiªn quyÕt, h¨ng h¸i nhÊt vµ sÏ tËp trung mét phÇn lín vò khÝ ®Ó lËp ra ®éi chñ lùc. V× cuéc kh¸ng chiÕn cña ta lµ cuéc kh¸ng chiÕn cña toµn d©n cÇn ph¶i ®éng viªn toµn d©n, vò trang toµn d©n, cho nªn trong khi tËp trung lùc lîng ®Ó lËp mét ®éi qu©n ®Çu tiªn, cÇn ph¶i duy tr× lùc lîng vò trang trong çc ®Þa ph¬ng cïng phèi hîp hµnh ®éng vµ gióp ®ì vÒ mäi ph¬ng diÖn. §éi qu©n chñ lùc tr¸i l¹i cã nhiÖm vô d×u d¾t çn bé vò trang cña çc ®Þa ph¬ng, gióp ®ì huÊn luyÖn, gióp ®ì vò khÝ nÕu cã thÓ ®îc, lµm cho çc ®éi nµy trëng thµnh m·i lªn.

2. §èi víi çc ®éi vò trang ®Þa ph¬ng: ®a çc çn bé ®Þa ph¬ng vÒ huÊn luyÖn, tung çc çn bé ®· huÊn luyÖn ®i çc ®Þa ph¬ng, trao ®æi kinh nghiÖm, liªn l¹c th«ng suèt, phèi hîp t¸c chiÕn.

3. VÒ chiÕn thuËt: vËn dông lèi ®¸nh du kÝch, bÝ mËt,

nhanh chãng, tÝch cùc, nay §«ng mai T©y, lai v« ¶nh, khø v«

tung.


§éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n lµ ®éi qu©n ®µn anh, mong cho chãng cã nh÷ng ®éi ®µn em kh¸c. Tuy lóc ®Çu quy m« cña nã cßn nhá, nhng tiÒn ®å cña nã rÊt vÎ vang. Nã lµ khëi ®iÓm cña gi¶i phãng qu©n, nã cã thÓ ®i suèt tõ Nam chÝ B¾c, kh¾p ®Êt níc ViÖt Nam.

Th¸ng 12 n¨m 1944

Hå CHÝ MINH


(tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945),

Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1963,

tr. 459-460.

TÆNG CH¸U N¤NG THÞ TR¦NG

Vë nµy ta tÆng ch¸u yªu ta, Tá chót lßng yªu ch¸u gäi lµ. Mong ch¸u ra c«ng mµ häc tËp, Mai sau ch¸u gióp níc non nhµ.


N¨m 1944

Theo bµi in trong s¸ch

Hå ChÝ Minh, Th¬.


PhÐp dïng binh

cña «ng T«n Tö ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 2-1945.

In theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n.


PHÐP DïNG BINH CñA ¤NG T¤N Tö

¤ng T«n Tö lµ mét ngêi qu©n sù cã tiÕng nhÊt ë Trung Quèc. ¤ng sinh h¬n 2.000 n¨m tríc. Ngµy nay ch¼ng nh÷ng trêng häc Trung Quèc, mµ nh÷ng trêng häc qu©n sù çc níc còng lÊy phÐp nµy lµm gèc vµ ra søc nghiªn cøu. V× phÐp «ng T«n Tö tuy ®· l©u ®êi nhng nguyªn t¾c ®Õn nay vÉn lµ rÊt ®óng. Nguyªn t¾c cña T«n Tö ch¼ng nh÷ng dïng vÒ qu©n sù ®óng, mµ dïng vÒ chÝnh trÞ còng rÊt hay. Çch «ng T«n Tö nãi rÊt gi¶n ®¬n v¾n t¾t, ch÷ Ýt mµ nghÜa nhiÒu. NÕu dÞch theo tõng c©u tõng ch÷ th× khã hiÓu l¾m. Cho nªn ®©y chØ dÞch theo ý nghÜa. Mong çc ®ång chÝ ra søc nghiªn cøu cho hiÓu râ nguyªn t¾c ®ã, vµ dïng nã trong c«ng t¸c chÝnh trÞ vµ qu©n sù cña m×nh. PhÐp dïng binh T«n Tö cã 13 ch¬ng: 1- KÕ ho¹ch. 2- PhÐp chiÕn tranh. 3- §¸nh b»ng mu. 4- Qu©n h×nh. 5- ThÕ cña binh. 6- Chç m¹nh vµ chç yÕu. 7- Qu©n tranh. 8- ChÝn dù biÕn. 9- PhÐp hµnh qu©n. 10- §Þa h×nh. 11- ChÝn thø ®Êt. 12- PhÐp ®¸nh b»ng löa. 13- Dïng trinh th¸m.


CH¦¥NG I

KÕ HO¹CH

Binh lµ viÖc lín cña níc. Ph¶i xÐt cho râ chç sèng chÕt, ®¹o mÊt cßn ph¶i kinh qua 5 viÖc, c©n nh¾c kÕ ho¹ch cña ta, xÐt râ t×nh h×nh ta víi ®Þch, n¨m viÖc lµ: 1 - Lµ ®¹o, nghÜa lµ tÊt c¶ d©n ®ång t×nh víi ta, cã thÓ cïng sèng chÕt mµ kh«ng sî nguy hiÓm. 2 - Lµ giêi, tøc lµ ngµy ®ªm, s¸ng tèi, rÐt Êm, giã lÆng n¾ng ma. 3 - Lµ ®Êt, nghÜa lµ gÇn xa, réng hÑp, hiÓm b»ng sinh tö. 4 - Lµ tíng, tíng ph¶i cã mu trÝ, ph¶i ®îc ngêi ta tin cËy, ph¶i tèt víi d©n vµ lÝnh, ph¶i gan gãc, ph¶i cã th¸i ®é nghiªm trang vµ kû luËt tÒ chØnh. Tíng ph¶i ®ñ: trÝ, tÝn, nh©n, dòng, nghiªm. 5 - Lµ ph¸p, nghÜa lµ çch tæ chøc qu©n ®éi, qu©n phÝ, qu©n nhu, v.v.. Ngêi lµm tíng ph¶i râ n¨m ®iÒu ®ã, râ th× th¾ng, kh«ng râ th× b¹i. Ai ®îc lßng d©n, ®îc thiªn thêi ®Þa lîi, cã tíng giái, theo ®óng phÐp dïng binh, qu©n ®éi m¹nh h¬n, binh lÝnh luyÖn tËp h¬n, thëng ph¹t c«ng b×nh h¬n - th× bªn Êy th¾ng. Ngµy nay cÇn cã 3 ®iÒu n÷a: 1- Vµng b¹c ai ®Çy ®ñ h¬n. 2- Sinh s¶n ai nhiÒu h¬n. 3- Ngo¹i giao ai thuËn lîi h¬n, th× th¾ng. Ngêi tíng theo kÕ ho¹ch ta, dïng nã ta ch¾c th¾ng, th× dïng nã. Ngêi tíng kh«ng theo kÕ ho¹ch ta, dïng nã ta

ch¾c b¹i, th× chí dïng nã. KÕ ho¹ch khÐo, lóc thùc hµnh l¹i cÇn ph¶i biÕt tuú c¬ øng biÕn. Dïng binh lµ çch lõa g¹t ®Þch nh©n. Cho nªn: 1) Ta hay, mµ lµm cho ®Þch tëng kh«ng hay. 2) Ta toan dïng binh mµ lµm cho ®Þch tëng ta kh«ng dïng. 3) Ta muèn ®¸nh n¬i xa, mµ lµm cho ®Þch tëng ta muèn ®¸nh n¬i gÇn. 4) Ta hy sinh chót lîi nhá mµ måi ®Þch. 5) Ph¸ ph¸ch nã, quÊy rèi nã, ®Ó thõa dÞp mµ lÊy nã. 6) §Þch cã chuÈn bÞ, th× ta ra søc ®Ò phßng. 7) §Þch m¹nh th× ta tr¸nh nã. 8) Ta lµm cho nã giËn d÷, ®Ó lµm rèi ãc nã. 9) Ta ra bé nhêng nhÞn, ®Ó lµm cho nã kiªu ng¹o. 10) Nã thong th¶, th× ta quÊy rèi, lµm cho nã mÖt nhäc. 11) Ta chia rÏ nh÷ng ngêi th©n thiÕt víi nã. 12) Ta ®¸nh n¬i nã kh«ng phßng bÞ, xa n¬i nã chó ý. §ã lµ phÐp dïng binh th¾ng lîi, ph¶i biÕt tuú c¬ øng biÕn kh«ng thÓ b¶o hÕt. Cha ®¸nh mµ ®· cã kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ th× th¾ng. KÕ ho¹ch kh«ng ®Çy ®ñ, th× kh«ng th¾ng. Huèng g×, kh«ng cã kÕ ho¹ch th× sao khái thÊt b¹i cho nªn xem ®ã th× ®ñ biÕt ai th¾ng ai b¹i. (Çn bé lµ tíng cña ®oµn thÓ. Çn bé lµm ®óng kÕ ho¹ch cña ®oµn thÓ, cã mu trÝ, ®îc quÇn chóng tin yªu kiªn quyÕt, gan gãc, gi÷ ®óng kû luËt, biÕt lµm cho d©n chóng cïng ®oµn thÓ sèng chÕt mµ kh«ng sî nguy hiÓm nh thÕ míi lµ tíng giái cña ®oµn thÓ. Nh thÕ th× çch m¹ng nhÊt ®Þnh chãng thµnh c«ng).


CH¦¥NG II

PHÐP CHIÕN TRANH

(Ch¬ng nµy chñ tr¬ng ®¸nh mau, gi¶i quyÕt mau. §¸nh l©u th× hao qu©n tèn cña. L¹i chñ tr¬ng lÊy l¬ng thùc vµ khÝ giíi cña ®Þch cho qu©n ta ¨n vµ dïng. Vµ chñ tr¬ng u ®·i cïng lîi dông nh÷ng ngêi ®Þch ta b¾t ®îc). HÔ dïng binh, th× ngh×n chiÕc xe ngùa, ngh×n chiÕc xe bäc da, 10 v¹n binh, l¬ng thùc chë rÊt xa, nµo tiªu dïng vÒ viÖc kh¸ch khøa, nµo tµi liÖu, nµo xe ngùa, phÝ tæn nµy kh¸c, ngµy h¬n ngh×n vµng. ChiÕn tranh quý th¾ng lîi chãng. §¸nh l©u th× hao binh mái søc. Qu©n ®éi ë ngoµi l©u th× trong níc bÞ thiÕu thèn. Ta hao binh mßn søc, th× çc níc ch hÇu sÏ nh©n dÞp næi lªn chèng ta. NÕu vËy, th× dï ngêi kh«n ngoan mÊy còng kh«ng thÓ cøu v·n ®îc. VËy nªn, dïng binh chãng lµ kh«n, cha bao giê cã dïng binh l©u mµ khÐo, còng cha bao giê cã dïng binh l©u mµ níc nhµ cã lîi. Cho nªn ai kh«ng biÕt hÕt nh÷ng sù tæn h¹i trong viÖc dïng binh, th× kh«ng biÕt hÕt nh÷ng sù Ých lîi trong viÖc dïng binh. Ngêi khÐo dïng th× kh«ng ph¶i bæ sung binh lÝnh nhiÒu lÇn, kh«ng ph¶i chë l¬ng thùc nhiÒu bËn. §Çu th× dïng cña ta, råi th× lÊy cña ®Þch mµ dïng. Nh thÕ th× qu©n ta ®ñ l¬ng thùc. NÕu ph¶i vËn t¶i xa, th× níc sÏ nghÌo vµ d©n sÏ khæ. N¬i gÇn qu©n ®éi th× vËt g× còng ®¾t ®á. §¾t ®á th× d©n ho¸

nghÌo ngÆt. D©n nghÌo nhng chÝnh phñ ph¶i ®¸nh thuÕ thªm. Hao binh tèn cña th× 10 nhµ d©n nghÌo hÕt 7 nhµ. Xe ngùa sóng èng th× 10 phÇn háng mÊt 6. VËy nªn ngêi tíng giái cèt lÊy l¬ng thùc cña ®Þch mµ dïng. 1 t¹ g¹o cña ®Þch b»ng 20 t¹ g¹o cña ta. Cho nªn muèn cho binh lÝnh ta h¨ng h¸i giÕt ®Þch, th× ph¶i lµm cho hä tøc giËn ®Þch. Muèn cho hä ra søc tranh lÊy cña ®Þch, th× thëng hä. ThÝ dô: b¾t ®îc 10 chiÕc xe cña ®Þch, th× thëng ngêi b¾t ®îc chiÕc xe ®Çu hÕt. §em cê ta c¾m lªn xe ®Þch ph©n phèi nã lén víi xe ta. §èi tï binh th× ®·i hä tö tÕ cho hä theo vµo qu©n ®éi ta. ThÕ gäi lµ: ®¸nh th¾ng ®Þch th× ta cµng m¹nh thªm. Cho nªn dïng binh quý th¾ng lîi chãng. Kh«ng quý kÐo dµi. Mét ngêi tíng biÕt dïng binh lµ kÎ gi÷ g×n sinh mÖnh cña d©n, lµ ngêi lµm chñ sù an nguy cña níc. (N¨m lêi dÆn cña «ng T«n Tö: 1- Qu¶n lý ®«ng ngêi còng ph¶i rµnh m¹ch nh qu¶n lý Ýt ngêi. 2- Lóc b×nh thêi còng ph¶i cÈn thËn nh lóc cã ®Þch. 3- Lóc ra trËn th× kh«ng nghÜ ®Õn sù sèng cña m×nh. 4- §¸nh th¾ng trËn råi còng ph¶i cÈn thËn nh khi míi ra trËn. 5- MÖnh lÖnh th× ph¶i râ rµng mµ l¹i v¾n t¾t.


CH¦¥NG III

®¸NH B»NG M¦U

Ch¬ng nµy chñ tr¬ng b»ng mu, kh«ng dïng ®Õn binh mµ th¾ng ®îc ®Þch nh©n. Vµ nãi sù biÕt râ søc ta, biÕt râ søc ®Þch lµ mét ®iÒu rÊt quan träng. PhÐp dïng binh, gi÷ toµn níc ®Þch mµ ta th¾ng lîi lµ khÐo nhÊt. Ph¸ tan níc ®Þch chØ lµ khÐo thø hai. Gi÷ toµn qu©n ®éi ®Þch mµ ta th¾ng, lµ khÐo nhÊt. Ph¸ tan qu©n ®éi ®Þch mµ ta th¾ng, chØ lµ khÐo thø hai. Cho nªn ®¸nh h¬n tr¨m trËn, kh«ng ph¶i lµ giái nhÊt. Giái nhÊt lµ kh«ng ph¶i ®¸nh mµ qu©n ®Þch ph¶i thua. Cho nªn dïng binh giái nhÊt, lµ ®¸nh b»ng mu. Thø hai lµ ®¸nh b»ng ngo¹i giao. Thø ba míi lµ ®¸nh b»ng binh. V©y thµnh mµ ®¸nh lµ kÐm nhÊt. V©y thµnh th× ph¶i chuÈn bÞ rÊt l©u, v©y ®¸nh nhiÒu ngµy, hao binh tæn søc, mµ cã khi kh«ng lÊy ®îc thµnh. §ã lµ mét sù tai h¹i to. (Nh qu©n §øc v©y thµnh Xtalingr¸t mµ kh«ng lÊy ®îc mµ tõ ®ã bÞ thÊt b¹i ®Õn cïng). Cho nªn khÐo dïng binh th× th¾ng ®îc qu©n ®Þch mµ kh«ng ph¶i ®¸nh. LÊy ®îc thµnh ®Þch mµ kh«ng ph¶i v©y. Huû ®îc níc ®Þch mµ kh«ng ph¶i ®¸nh l©u. VËy nªn kh«ng hao tèn binh lÝnh mµ th¾ng lîi hoµn toµn. §ã lµ phÐp ®¸nh b»ng mu. Cho nªn phÐp dïng binh: lóc ®¸nh thµnh, søc ta gÊp 10 ®Þch, th× v©y nã, gÊp 5 th× ®¸nh nã. GÊp 2 th× chia hai mÆt ®¸nh

nã. Lóc ®¸nh n¬i kh¸c: søc ngang nhau th× ®¸nh. Ta kÐm ®Þch th× gi÷. Ta kÐm qu¸, th× tr¸nh nã. Cho nªn, nÕu søc ta kÐm ®Þch mµ cø ®¸nh liÒu th× ch¾c thÊt b¹i. Tíng lµ kÎ gióp níc. Tíng giái (®ñ c¶: trÝ, tÝn, nh©n, dòng, nghiªm) th× níc m¹nh. Tíng xoµng th× níc hÌn. Cho nªn do 5 ®iÒu mµ biÕt sù th¾ng lîi: 1- Tíng biÕt cã thÓ ®¸nh vµ kh«ng thÓ ®¸nh. 2- Tíng biÕt çch dïng chñ lùc vµ bé phËn cña bé ®éi. 3- Trªn díi ®ång lßng. 4- Ta lu«n lu«n chuÈn bÞ ®Ó chê dÞp ®Þch kh«ng chuÈn bÞ. 5- Tíng giái mµ chóa cho tíng réng quyÒn. Cho nªn: biÕt søc ta, biÕt søc ®Þch th× tr¨m trËn ®Òu th¾ng. BiÕt søc ta, mµ kh«ng biÕt søc ®Þch th× 1 th¾ng 1 b¹i. Kh«ng biÕt ta, kh«ng biÕt ®Þch th× trËn nµo còng thua.


CH¦¥NG IV

QU¢N H×NH

(H×nh trong lµ lý luËn. H×nh ngoµi lµ thùc hµnh). Tíng giái, th× tríc lµm cho ®Þch kh«ng thÓ th¾ng ta, kh«ng thÓ lµm ta nhÊt ®Þnh th¾ng ®îc ®Þch. Cho nªn nãi r»ng: th¾ng lîi cã thÓ biÕt ®îc mµ kh«ng thÓ lµm ®îc. (V× dÞp tèt cha ®Õn, ta kh«ng thÓ kÐo nã ®Õn. §iÒu kiÖn cha muåi, ta kh«ng thÓ b¶o nã muåi). §Þch kh«ng thÓ th¾ng ta v× ta biÕt gi÷. Ta cã thÓ th¾ng ®Þch lµ v× ta biÕt ®¸nh. Søc cha ®ñ, th× gi÷. Søc cã thõa, th× ®¸nh. Gi÷ khÐo th× nh giÊu kÝn díi 10 líp ®Êt. §¸nh giái th× nh hµnh ®éng trªn 9 tÇng giêi. Cho nªn gi÷ th× ch¾c, mµ ®¸nh th× th¾ng. Ta tr«ng thÊy sù th¾ng lîi mµ ai còng tr«ng thÊy ®îc, thÕ cha ph¶i lµ tuyÖt giái. Ta th¾ng mµ ai còng cho lµ ®¸ng th¾ng, thÕ cha ph¶i lµ tuyÖt kh«n. V× kh«ng cÇn søc m¹nh míi nhÊc næi sîi l«ng. Kh«ng cÇn m¾t tá míi tr«ng thÊy mÆt trêi. Kh«ng cÇn tai nhanh míi nghe ®îc tiÕng sÊm. Ngêi tíng giái th× th¾ng kÎ ®Þch nã ®· s½n dÔ th¾ng råi, cho nªn th¾ng mµ kh«ng cã tiÕng t¨m. Cho nªn th¾ng lµ v× kh«ng lÇm. KÎ kh«ng lÇm th× ch¾c th¾ng, v× hä th¾ng kÎ ®Þch nã ®· s½n b¹i råi. Cho nªn tíng giái th× tríc ®øng vµo ®Þa vÞ kh«ng b¹i, mµ kh«ng bá qua dÞp mµ lµm cho ®Þch b¹i. Cho nªn, qu©n ®éi th¾ng lîi lµ v× hä ch¾c th¾ng råi hä míi ra ®¸nh. Qu©n ®éi thÊt b¹i th× ra ®¸nh råi míi cÇu th¾ng. Ngêi tíng giái th× lu«n lu«n gi÷ ®¹o ®øc, vµ lu«n lu«n chuÈn bÞ. Cho nªn hä cã thÓ ®Þnh sù th¾ng, b¹i.

(§¹o ®øc lµ: ®ång cam ®ång khæ, tµi chÝnh c«ng khai, huÊn luyÖn kh«n khÐo, kû luËt nghiªm minh. Thëng ph¹t c«ng b×nh. ChuÈn bÞ lµ: bao giê binh bÞ còng chuÈn bÞ ®Çy ®ñ lu«n). Binh ph¸p cã: 1- Lµ ®o: (XÐt ®Þa h×nh hiÓm b»ng, gÇn xa ®Ó quyÕt ®Þnh çch ®¸nh). 2- Lµ lìng: (XÐt mÆt trËn réng hÑp dµi v¾n ®Ó ph©n phèi çc thø binh). 3- §Õm: (Do ®Þa thÕ mµ ®Þnh sè binh nhiÒu hay Ýt). 4- Lµ c©n: (Do sù ®Õm mµ c©n nh¾c søc ta vµ søc ®Þch). 5- Lµ th¾ng: (Do 4 ®iÒu trªn mµ ®Æt kÕ ho¹ch ®Ó tranh lÊy th¾ng lîi). Cho nªn h×nh cña qu©n th¾ng lîi, nh lÊy 1 t¹ mµ c©n víi 1 ®ång. H×nh qu©n thÊt b¹i, th× nh lÊy 1 ®ång mµ c©n víi 1 t¹. Sù tiÕn c«ng cña mét ngêi tíng giái, th× nh th¸o níc xuèng 1 çi th¸c cao mÊy ngh×n thíc. §ã lµ qu©n h×nh.


CH¦¥NG V

ThÕ cña binh

(Ch¬ng nµy nãi: ChiÕn ®Êu chØ cã 2 phÝa. Kú binh lµ bé ®éi phô thuéc, chÝnh binh lµ bé ®éi chñ lùc. Ph¶i khÐo dïng 2 phÝa ®ã, ®Ó ph¸t triÓn tµi n¨ng cña qu©n ta). ChØ huy ®«ng ngêi, còng dÔ dµng nh chØ huy Ýt ngêi, ®ã lµ do ph©n sè, (ph©n sè lµ thø líp chiÕn ®Êu vµ çch ph©n phèi qu©n ®éi. DÔ dµng lµ v× kÕ ho¹ch râ rµng, chiÕn thuËt gi¶n ®¬n). §¸nh víi ®«ng ngêi còng nh ®¸nh víi Ýt ngêi, lµ do trèng cê (theo s¾c cê tiÕng trèng mµ tiÕn tho¸i). Cã thÓ khiÕn 3 qu©n x«ng vµo trËn ®Þch mµ kh«ng thÊt b¹i, lµ do khÐo dïng kú binh vµ chÝnh binh. Qu©n ta ®Õn ®©u ®Òu nh lÊy ®¸ chäi vµo trøng, lµ do søc m¹nh cña ta vµ søc yÕu cña ®Þch. §em chñ lùc mµ ®¸nh. Dïng kú binh mµ th¾ng. Cho nªn khÐo dïng kú binh, th× v« cïng nh giêi ®Êt, kh«ng hÕt nh s«ng ngßi, sau råi l¹i tríc nh mÆt giêi mÆt gi¨ng, tö råi l¹i sinh nh xu©n h¹ thu ®«ng. TiÕng chØ cã 5 thø, khÐo biÕn ho¸ th× nghe kh«ng biÕt mÊy m¬i thø. S¾c chØ cã 5 mÇu, khÐo biÕn ho¸ thµnh kh«ng biÕt mÊy m¬i mÇu. Mïi chØ cã n¨m gièng, khÐo biÕn ho¸ th× nªn kh«ng biÕt mÊy m¬i vÞ. ThÕ binh chØ cã ChÝnh (lµ trùc tiÕp) vµ Kú (lµ gi¸n tiÕp). KhÐo biÕn ho¸ th× v« cïng. Kú sinh chÝnh, chÝnh l¹i sinh kú, nh tuÇn hoµn kh«ng cã chç hë, ai mµ lµm cho nã cïng ®îc.

Níc ch¶y m¹nh th× ®¸ còng tr«i, ®ã lµ v× ®óng ThÕ. Chim diÒu chim c¾t cæ mau, mµ lµm gÉy cæ gµ cæ thá, lµ v× mæ ®óng TiÕt. Cho nªn ngêi tíng giái th× çi thÕ hiÓm, çi tiÕt nhanh. ThÕ, th× nh cung d¬ng. TiÕt, th× nh nÈy cß. §¸nh lung tung mµ kh«ng rèi lo¹n. Xoay trßn chong chãng mµ kh«ng hë han. TrÞ mµ h÷ng hê thi sinh lo¹n. Gan mµ h÷ng hê th× sinh nh¸t. M¹nh mµ h÷ng hê th× sinh yÕu. TrÞ vµ lo¹n lµ sinh ra bëi ph©n sè. Gan vµ nh¸t lµ sinh ra bëi ThÕ. M¹nh vµ yÕu lµ do ®Þa h×nh vµ qu©n h×nh. Cho nªn kÎ khÐo måi ®Þch, th× hä tá h×nh g× ®Þch còng theo. Hä cho g× ®Þch còng lÊy. Hä lÊy lîi ®Ó måi ®Þch. Hä ®em binh ®Ó chê ®Þch. Cho nªn tíng giái th× biÕt chän ngêi mµ gi÷ ThÕ. V× vËy nªn hä chän ®îc ThÕ tèt. §îc ThÕ tèt, th× ®¸nh víi ®Þch nh xoay gç víi ®¸. Gç víi ®¸ khi yªn th× nã tÜnh, khi nguy th× nã ®éng. Vu«ng th× n»m, trßn th× nã l¨n. Cho nªn lóc ®¸nh ®Þch, th× ThÕ nh l¨n ®¸ trßn xuèng dèc nói cao mÊy ngh×n thíc. §ã lµ binh ThÕ.


CH¦¥NG VI

CHç M¹NH Vµ CHç YÕU

Lóc chiÕn ®Êu, quý ®øng vµo ®Þa vÞ chñ ®éng ®¸nh vµo chç yÕu vµ tr¸nh chç m¹nh cña ®Þch, th× th¾ng. Ta ®Õn tríc mµ chê ®Þch th× khoÎ. §Õn sau mµ ra ®¸nh, th× mÖt. Cho nªn tíng giái th× kÐo ®Þch ®Õn chø kh«ng ®Ó ®Þch kÐo ta ®Õn. Cã thÓ kÐo ®Þch ®Õn, lµ v× ta lÊy lîi måi nã. Cã thÓ khiÕn cho ®Þch kh«ng ®Õn, lµ v× ta lÊy h¹i do¹ nã. Cho nªn, ®Þch khoÎ mµ ta cã thÓ lµm cho nã mÖt. §Þch no, mµ ta cã thÓ lµm cho nã ®ãi. §Þch yªn mµ ta cã thÓ lµm cho nã ®éng. Ta ®ãn n¬i ®Þch ch¾c ®i qua. Ta ®i qua n¬i ®Þch kh«ng ®Ó ý. Ta ®i ngh×n dÆm mµ kh«ng mÖt, lµ v× ®i n¬i kh«ng cã ngêi. Cho nªn ®¸nh mµ ch¾c lÊy ®îc, v× ta ®¸nh chç ®Þch kh«ng gi÷. Gi÷ mµ gi÷ ®îc bÒn, lµ v× ta gi÷ n¬i ®Þch kh«ng ®¸nh. Cho nªn ta khÐo ®¸nh, th× ®Þch kh«ng biÕt ®©u mµ gi÷. Ta khÐo gi÷ th× ®Þch kh«ng biÕt ®©u mµ ®¸nh. Ta ph¶i kh«n khÐo ®Õn nçi kh«ng h¬i kh«ng t¨m. Cho nªn ta cã thÓ cÇm m¹ng ®Þch trong tay ta. Ta tiÕn mµ ®Þch kh«ng chèng næi, v× ta x«ng vµo chç yÕu cña nã. Ta tho¸i mµ ®Þch kh«ng theo kÞp lµ v× ta ®i nhanh. Cho nªn lóc ta muèn ®¸nh, th× tuy ®Þch gi÷ trong thµnh cao hµo s©u, nã còng ph¶i ra ®¸nh, v× ta ®¸nh vµo chç nã cÇn ph¶i cøu. Khi ta kh«ng muèn ®¸nh, th× dï ta v¹ch ®Êt mµ gi÷, ®Þch còng kh«ng cã thÓ ®¸nh, v× nã kh«ng biÕt ta ë ®©u.

Cho nªn, ta râ ®Þch mµ ®Þch kh«ng râ ta, th× ta chuyªn nhÊt

mµ ®Þch ph©n t¸n. Ta chuyªn 1 chç, mµ ®Þch ph©n 10 n¬i, thÕ

lµ ta 10 ®¸nh l¹i ®Þch 1, thÕ lµ ta nhiÒu ®¸nh l¹i ®Þch Ýt. Ta

nhiÒu ®Þch Ýt, th× ta ch¾c th¾ng ®Þch ch¾c thua.

Ta muèn ®¸nh n¬i nµo, ®Þch kh«ng biÕt: kh«ng biÕt th× ph¶i

phßng bÞ nhiÒu n¬i. Nã phßng bÞ nhiÒu n¬i, th× ta cã thÓ ®¸nh

vµo n¬i nã yÕu nhÊt.

Cho nªn phßng bÞ phÝa tríc th× phÝa sau Ýt. Phßng bÞ phÝa

sau, th× phÝa tríc Ýt. Phßng bÞ phÝa t¶, th× phÝa h÷u Ýt.

Phßng bÞ phÝa h÷u, th× phÝa t¶ Ýt. N¬i nµo còng phßng bÞ th×

n¬i nµo còng Ýt. §Þch Ýt lµ v× nã ph¶i phßng bÞ ta. Ta ®«ng lµ v× ta lµm cho ®Þch ph¶i phßng bÞ.

Cho nªn, ta biÕt râ chç ta ®¸nh vµ ngµy ta ®¸nh, th× dï xa

ngh×n dÆm, ta còng cã thÓ ®¸nh th¾ng. Kh«ng biÕt chç ®¸nh,

kh«ng biÕt ngµy ®¸nh, th× t¶ kh«ng cøu ®îc h÷u, h÷u kh«ng

cøu ®îc t¶, sau kh«ng cøu ®îc tríc, tríc kh«ng cøu ®îc

sau. Huèng g× xa th× m¬i dÆm, gÇn th× vµi dÆm, cøu lµm sao

®îc.

Cho nªn, nghiªn cøu t×nh h×nh ®Þch mµ biÕt kÕ ho¹ch ta ®óng

hay kh«ng. Thö ®Þch mµ biÕt çi lý ®éng hay tÜnh. XÐt râ ®Þa

thÕ mµ biÕt chç tö hay sinh. Xung ®ét nhá mµ thö søc ®Þch

thõa hay thiÕu.

Cho nªn binh h×nh khÐo tét bùc, ®Õn nçi kh«ng cã h×nh.

Kh«ng cã h×nh tÝch, th× mËt th¸m giái còng dß kh«ng ra, ®Þch

nh©n giái còng mu kh«ng ®îc. Do h×nh mµ ta ®em qu©n

®Õn chç th¾ng, mµ qu©n ta kh«ng biÕt. Ai còng biÕt çi h×nh

ta th¾ng, song kh«ng ai biÕt çi h×nh v× ®ã mµ lµm nªn

th¾ng. Cho nªn: çch chiÕn th¾ng kh«ng nªn dïng ®i dïng

l¹i 2, 3 lÇn. Song nh©n ®Þch mµ biÕn ho¸ th× v« cïng.

H×nh cña binh còng nh h×nh cña níc. Níc bá chç cao mµ

ch¶y vµo chç thÊp. Binh tr¸nh chç m¹nh mµ ®¸nh vµo chç


hÌn. Níc tuú h×nh ®Êt mµ ch¶y. Binh tuú thÕ ®Þch mµ

th¾ng. Cho nªn binh kh«ng cã thÕ nhÊt ®Þnh, còng nh níc kh«ng cã h×nh nhÊt ®Þnh. BiÕt nh©n thÕ ®Þch, biÕn ho¸ ®Ó tranh lÊy th¾ng lîi, gäi lµ thÇn. Cho nªn, kim méc thuû ho¶ thæ, sinh nhau l¹i kh¾c nhau. Xu©n h¹ thu ®«ng th× lu«n lu«n thay ®æi. Ngµy cã khi dµi khi v¾n. Th¸ng cã th¸ng tö th¸ng sinh. Çch chiÕn ®Êu còng biÕn ho¸ v« cïng nh vËy.

CH¦¥NG VII

QU¢N TRANH

Tíng v©ng mÖnh chóa, tËp hîp qu©n ®éi, cïng ®Þch ®èi diÖn mµ ë, kh«ng g× khã b»ng qu©n tranh. Khã t¹i n¬i biÕt lÊy ®êng quanh lµm ®êng th¼ng, biÕt ®æi sù khã kh¨n thµnh sù Ých lîi. Cho nªn, ta ®i ®êng quanh, lÊy lîi måi ®Þch. Ta ®i sau, mµ ®i ®Õn tríc. ThÕ lµ biÕt çch quanh vµ th¼ng. Cho nªn, qu©n tranh cã lîi, mµ còng cã nguy. Nguy lµ kÐo c¶ qu©n mµ tranh lîi, th× kh«ng kÞp. Bá qu©n mµ tranh lîi, th× mÊt cña c¶i. (Tr× träng). NÕu ®i suèt ngµy ®ªm kh«ng nghØ, ®Ó ®Õn ngoµi tr¨m dÆm mµ tranh lîi, th× nhiÒu tíng sÜ sÏ bÞ ®Þch cÇm tï; kÎ m¹nh ®i tríc, ngêi yÕu ®i sau, th× 10 phÇn chØ mét phÇn ®Õn. §i 50 dÆm ®Ó tranh lîi, th× ngêi thîng tíng sÏ bÞ vµ chØ nöa sè binh ®i ®Õn. §i 10 dÆm mµ tranh lîi, th× 3 phÇn binh, chØ 2 phÇn ®i ®Õn. VËy nªn qu©n ®éi kh«ng cã vËn t¶i th× chÕt. Kh«ng cã l¬ng thùc th× chÕt. Kh«ng cã tÝch tr÷ th× chÕt. Lîi lµ: tíng giái ph¶i lùa dÞp mµ lµm. Cha biÕt mu m« cña çc níc, th× kh«ng thÓ ngo¹i giao. Kh«ng biÕt râ h×nh thÕ rõng nói s«ng ngßi th× kh«ng thÓ hµnh qu©n. Kh«ng cã ngêi ®a ®êng th× kh«ng ®îc ®Þa lîi. Cho nªn, viÖc binh cèt dïng mu mÑo dèi tr¸ lµm gèc. LÊy lîi mµ ®éng. LÊy ph©n hîp lµm biÕn ho¸.


Cho nªn khi mau th× nh giã, lóc chËm th× nh nói rõng. Khi ®¸nh th× nh löa. Khi ®øng th× v÷ng nh nói ®¸. BiÕn ho¸ th× nh ngµy ®ªm. Khi ®éng th× nh sÊm sÐt. BiÕt râ çi kÕ quanh th¼ng, th× th¾ng. §ã lµ phÐp qu©n tranh. Nãi kh«ng nghe kh¾p nªn ph¶i dïng kÌn trèng. Tr«ng kh«ng thÊy kh¾p nªn ph¶i dïng cê hiÖu. KÌn trèng vµ cê hiÖu lµ ®Ó thèng nhÊt sù nghe thÊy cña mäi ngêi. Cho nªn ®¸nh ban ®ªm th× dïng nhiÒu löa vµ trèng, ®¸nh ban ngµy th× dïng nhiÒu cê hiÖu ®Ó lµm rèi lo¹n tai m¾t cña ®Þch. Cho nªn cã thÓ lµm dôt chÝ khÝ cña qu©n ®éi vµ lµm ng· lßng cña tíng lÜnh bªn ®Þch. Cho nªn, buæi s¸ng th× khÝ s¾c s¶o, lóc tra th× khÝ mÖt nhäc, ban chiÒu th× khÝ buån rÇu. Ngêi khÐo dïng binh th× tr¸nh khÝ s¾c s¶o cña ®Þch, mµ ®¸nh vµo khÝ mÖt nhäc vµ khÝ buån rÇu cña nã. §ã lµ phÐp trÞ khÝ. Ta gi÷ trËt tù, ®Ó chê ®Þch rèi lo¹n. Ta trÊn tÜnh, ®Ó chê ®Þch x«n xao. §ã lµ phÐp trÞ t©m. Ta ë gÇn chê ®Þch ë xa tíi. Ta khoÎ ®Ó chê ®Þch mÖt nhäc. Ta ¨n no, chê ®Þch ®ãi kh¸t. §ã lµ phÐp trÞ lùc. Chí xem khinh ngän cê chØnh tÒ cña ®Þch. Chí x«ng mÆt trËn ®êng hoµng cña ®Þch. §ã lµ phÐp trÞ biÕn. Cho nªn phÐp dïng binh, ®Þch ®ãng trªn ®åi cao, th× ta chí gîng trÌo. §Þch trë lng cho cån gß, th× ta chí gîng ch¾n. §Þch gi¶ ®ß tho¸i, ta chí ®uæi theo. §Þch ®¬ng søc h¨ng, ta chí véi ®¸nh. §Þch kÐo qu©n vÒ níc nã, ta chí ®ãn l¹i. Khi v©y qu©n ®Þch, ta nªn ®Ó hë 1 phÝa. Khi ®Þch cïng ®êng ta chí ®uæi riÕt nã. §ã lµ phÐp qu©n tranh.

CH¦¥NG VIII

CHÝN Sù BIÕN

1. Chí ®ãng dinh ë n¬i d¬ bÈn vµ n¬i khã ®i l¹i. 2. Chí ®¸nh trËn trong níc trung lËp. 3. Chí dõng l¹i n¬i tuyÖt ®Þa (lµ n¬i khã níc, khã l¬ng thùc, khã giao th«ng). 4. Chç bÞ v©y th× ph¶i dïng mu tr¸nh tho¸t. 5. Chç tö ®Þa th× ph¶i liÒu ®¸nh. 6. §êng kh«ng nªn ®i th× chí ®i ®êng ®ã. 7. Qu©n ®éi ®Þch cã khi kh«ng nªn ®¸nh, th× chí ®¸nh. 8. Thµnh cã khi kh«ng nªn v©y. §Êt cã khi kh«ng nªn tranh. 9. MÖnh lÖnh cña chóa cã khi kh«ng nªn theo. Tíng mµ biÕt 9 ®iÒu biÕn ho¸ ®ã, tøc lµ biÕt dïng binh. NÕu kh«ng biÕt sù Ých lîi cña 9 ®iÒu biÕn ho¸ ®ã, th× tuy biÕt ®Þa h×nh còng kh«ng dïng ®îc ®Þa lîi, tuy biÕt ®Þa lîi còng kh«ng biÕt khÐo dïng binh. Cho nªn ngêi tíng kh«n khÐo ph¶i xÐt phÝa lîi vµ phÝa h¹i trong mét viÖc. BiÕt n¾m chÆt phÝa lîi trong sù h¹i, th× hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô. BiÕt tr¸nh khái phÇn h¹i trong sù lîi, th× khái gÆp sù khã kh¨n. Cho nªn lÊy sù h¹i mµ buéc ngêi ph¶i phôc ta. LÊy sù lîi mµ buéc ngêi ph¶i theo ta. Cho nªn phÐp dïng binh: chí ch¾c r»ng ®Þch kh«ng ®Õn, nhng ch¾c n¬i ta cã çch ®Ò phßng nã. Chí ch¾c n¬i ®Þch kh«ng ®¸nh ta, nhng ch¾c n¬i ta lµm cho nã kh«ng thÓ ®¸nh. Cho nªn cã 5 ®iÒu nguy hiÓm cho ngêi lµm tíng:


1- LiÒu, th× hay chÕt. 2- Nh¸t, th× hay bÞ ®Þch b¾t. 3- TÝnh nãng, th× hay bÞ ®Þch lõa. 4- Qu¸ liªm, th× cã khi bÞ ®Þch lµm nhôc. 5- Qu¸ yªu d©n, cã khi bÞ phiÒn. NÕu kh«ng cÈn thËn, th× 5 ®iÒu ®ã cã thÓ lµm h ngêi tíng vµ lµm háng viÖc dïng binh.

CH¦¥NG IX

PHÐP HµNH QU¢N

§i ®êng nói th× nªn ®i theo khe níc. Chç nói mµ giao th«ng dÔ, th× chiÕm n¬i cao mµ dµn trËn. §Þch ë n¬i cao th× chí trÌo mµ ®¸nh nã. §ã lµ phÐp hµnh qu©n miÒn nói. Qua s«ng th× qua cho mau. §Þch qua s«ng, ta chê nã qua nöa s«ng råi sÏ ®¸nh nã. Chí dµn trËn trªn bê s«ng. GÇn s«ng th× ph¶i t×m chç cao vµ giao th«ng dÔ mµ dµn trËn. Qua s«ng chí ®i ngîc dßng s«ng. §ã lµ phÐp hµnh qu©n miÒn níc. Qua ®Çm ph¶i ®i qua mau. NÕu cÇn ph¶i ®¸nh víi ®Þch ë vïng ®Çm, th× dùa chç cã níc cã cá, mµ trë lng cho c©y cèi. §ã lµ phÐp hµnh qu©n ë vïng ®Çm. ë ®Êt b»ng, th× phÝa h÷u nªn dùa vµo ®åi, phÝa tríc th× khèng chÕ çc tö ®Þa (chç hiÓm, cã s«ng níc, nói dèc, ®Þch khã tiÕn lªn), phÝa sau cã sinh ®Þa lµ chç dÔ vËn ®éng, dÔ tho¸i. §ã lµ phÐp hµnh qu©n vïng ®Êt b»ng. KhÐo dïng 4 ®Þa lîi ®ã th× th¾ng. Qu©n ®éi a chç cao, mµ ghÐt chç thÊp. Quý chç s¸ng mµ ghÐt chç tèi. ¡n no ë tèt, binh lÝnh m¹nh khoÎ, thÕ th× ch¾c


th¾ng. N¬i cån gß ®ª ®åi, th× ®ãng dinh vÒ phÝa ®«ng nam (mïa ®«ng

th× Êm, mïa h¹ th× m¸t).

ThÕ lµ ®Þa thÕ gióp Ých cho qu©n ®éi.

Trªn nguån cã ma, níc ch¶y xo¸y xuèng, ph¶i chê níc

®øng, ta sÏ léi qua suèi.

§Êt cã mÊy thø:

1- Dèc ®øng.

2- Lßng ch¶o (thung lòng).

3- Ngôc giêi (rõng nói bao bäc, dÔ vµo khã ra nh çi nhµ ngôc).

4- Líi giêi (gai gèc mÞt mï, khã ®i l¹i, nh mét çi líi).

5- BÉy giêi (bïn lÇy, ít ¸t, khã ®i l¹i, nh giêi ®Æt bÉy).

6- Hang giêi (®êng lèi chËt hÑp, hè s©u hang nhiÒu).

Nh÷ng chç nh thÕ, th× ta nªn tr¸nh. GÇn xung quanh qu©n

®éi ta, nÕu cã chç hiÓm trë, ao giÕng, lau l¸ch, rõng nói, th×

ta ph¶i lïng xÐt rÊt cÈn thËn. §ã lµ nh÷ng n¬i bän gian hay

nÊp.

32 çch xÐt sù ®éng tÜnh cña ®Þch:

1- GÇn ta mµ ®Þch lÆng lÏ, lµ nã cËy cã chç hiÓm.

2- Xa ta mµ ®Þch ®Õn khiªu chiÕn, lµ nã muèn måi ta tiÕn lªn.

3- §Þch cè ý ë chç dÔ bÞ ta ®¸nh, lµ nã muèn lõa ta.

4- NhiÒu c©y cèi lay ®éng, lµ ®Þch ®i ®Õn.

5- NhiÒu cá l¸ phÊt ph¬, lµ ®Þch lµm nghi binh.

6- Chim bay lªn, lµ ®Þch ®Æt phôc binh.

7- NhiÒu con thó sî ch¹y, lµ ®Þch mß vµo.

8- §Êt bôi bay cao vµ nhän lµ xe ®Þch ®Õn.

9- Bay thÊp mµ réng lµ binh ®Þch.

10- Bay rêi r¹c tõng lèi lµ ®Þch ®i lÊy cñi.

11- Bay Ýt mµ khi qua khi l¹i, lµ ®Þch ®ãng dinh.

12- §Þch ®èi víi ta ngät ngµo, mµ ®ång thêi nã thªm chuÈn

bÞ, lµ nã muèn tiÕn.

13- Nã ®èi víi ta hung h¨ng vµ lµm bé tiÕn tíi, lµ nã s¾p lui.

14- Khi kh«ng mµ nã xin hoµ, lµ nã dïng mu.

15- Xe h¹ng nhÑ cña ®Þch ch¹y tríc ra 2 bªn lµ nã s¾p dµn

trËn.

16- Xe võa ch¹y, võa thóc qu©n, lµ ®Þch chùc x«ng ®¸nh ta.

17- §Þch nöa tiÕn, nöa tho¸i lµ nã måi ta.

18- Qu©n ®Þch chèng gËy mµ ®øng, lµ nã ®ãi.

19- §i lÊy níc mµ thß ®Çu uèng tríc, lµ nã kh¸t.

20- ThÊy lîi mµ kh«ng biÕt tiÕn ®Õn, lµ nã mÖt.

21- Chç nhiÒu chim ®Ëu, lµ kh«ng cã ®Þch.

22- §i ®ªm mµ hß hÐt, lµ chóng nã sî.

23- Binh lÝnh x«n xao, lµ tíng kh«ng nghiªm.

24- Cê xÝ lén xén, lµ trËt tù lo¹n.

25- Tíng lÜnh giËn d÷, lµ nã mÖt nhäc.

26- GiÕt ngùa mµ ¨n, lµ ®Þch hÕt l¬ng.

27- Nåi ch¶o kh«ng ®em vµo nhµ, lµ ®Þch cïng tóng.

28- Tíng nãi ngon ngät víi binh, lµ binh kh«ng phôc tíng.

29- Hay thëng qu¸, lµ tíng ®· lËn quËn.

30- Hay ph¹t qu¸, lµ tíng ®· khèn ®èn.

31- Tríc hung tîn mµ sau l¹i sî qu©n lÝnh m×nh, lµ tíng

khê d¹i.

32- §Þch uý l¹o hoÆc c¶m ¬n ta, lµ nã muèn nghØ ®¸nh.

§Þch khiªu chiÕn, song m·i kh«ng ®¸nh tíi, mµ còng kh«ng

kÐo lui, gÆp lóc nh thÕ, ta ph¶i xÐt cÈn thËn.

Cho nªn binh kh«ng cÇn nhiÒu l¾m nÕu biÕt hîp søc ®ång

lßng vµ xÐt râ t×nh h×nh cña ®Þch, th× còng th¾ng ®îc. NÕu

kh«ng xem xÐt kü vµ khinh ®Þch th× binh nhiÒu còng thÊt

b¹i. Binh cha th©n thiÕt theo m×nh, mµ ph¹t hä th× hä kh«ng phôc. Hä kh«ng phôc th× khã dïng.


Binh ®· th©n thiÕt theo m×nh, mµ ph¹t hä kh«ng sî, th× kh«ng thÓ dïng. Cho nªn, lÊy lßng th©n ¸i lµm cho hä mÕn, lÊy kû luËt nghiªm lµm cho hä phôc, th× ch¾c dïng ®îc. MÖnh lÖnh thi hµnh h¼n hoi ®Ó d¹y chóng, th× chóng phôc. MÖnh lÖnh thi hµnh kh«ng h¼n hoi, th× chóng kh«ng phôc. MÖnh lÖnh thi hµnh h¼n hoi lµ v× ®îc lßng chóng.

CH¦¥NG X

§ÞA H×NH

§Þa h×nh cã 6 thø: 1 lµ th«ng, 2 lµ qu¶i, 3 lµ chi, 4 lµ ¶i, 5 lµ hiÓm, 6 lµ xa. 1- Ta cã thÓ qua, ®Þch cã thÓ l¹i, gäi lµ th«ng. GÆp chç nh thÕ, ta tríc chiÕm chç cao, më ®êng l¬ng thùc, ®Ó mµ ®¸nh, th× th¾ng. 2- §i qua dÔ, trë l¹i khã, gäi lµ qu¶i. GÆp chç nh thÕ, nÕu ®Þch kh«ng chuÈn bÞ, th× ta ®¸nh, nÕu ®Þch cã chuÈn bÞ th× ta chí ®¸nh. (V× tiÕn ®¸nh th× dÔ, mµ tho¸i lui th× khã). 3- Ta ra kh«ng lîi. §Þch ra còng kh«ng lîi, gäi lµ chi, gÆp chç nh thÕ, dï ®Þch måi ta, ta còng chí ®¸nh. Ta ph¶i måi ®Þch ra nöa chõng mµ ®¸nh th× míi lîi cho ta. 4- NÕu ta tíi tríc chç ¶i, th× gi÷ çc nÎo ®êng mµ chê ®Þch. NÕu ®Þch tíi tríc ¶i mµ gi÷ çc nÎo ®êng, th× ta chí ®¸nh. NÕu ®Þch kh«ng gi÷ çc nÎo ®êng, th× ta ®¸nh. 5- ë ®Êt hiÓm, ta tíi tríc, th× gi÷ chç cao mµ chê ®Þch. NÕu ®Þch ®Õn tríc, th× ta kÐo ®i, chí ®¸nh. 6- §Êt xa, lµ ®Þch víi ta çch nhau xa, ®¸nh th× kh«ng lîi. Ngêi lµm tíng ph¶i xÐt râ 6 ®Þa h×nh ®ã. Cho nªn cã 6 sù b¹i ho¹i cã thÓ x¶y ra ë trong qu©n ®éi: 1 lµ ch¹y, 2 lµ kh«ng phôc tïng, 3 lµ r· rêi, 4 lµ tan n¸t, 5 lµ rèi lo¹n, 6 lµ thÊt b¹i. 1- Lùc lîng ngang nhau, binh khÝ 1 phÇn ®¸nh l¹i 10 phÇn ®Þch, (ch¾c lµ thua ch¹y) gäi lµ ch¹y.


2- Binh m¹nh quan yÕu, binh kh«ng phôc tïng mÖnh lÖnh quan. 3- Quan m¹nh binh yÕu, kh«ng cã søc ®¸nh gäi lµ r· rêi. 4- Quan binh hên giËn v× tíng kh«ng biÕt tµi n¨ng m×nh, gÆp ®Þch hä cø ®¸nh liÒu mµ thua. ThÕ gäi lµ tan n¸t. 5- Tíng nhót nh¸t, kh«ng nghiªm trang, d¹y dç kh«ng khÐo, thay quan ®æi lÝnh lu«n lu«n, dµn binh lén xén, gäi lµ lo¹n. 6- §em binh Ýt, ®¸nh ®Þch nhiÒu, ®em søc yÕu ®¸nh ®Þch m¹nh, kh«ng biÕt lùa chän bé ®éi ®Õn nçi thÊt b¹i. BÞ mét trong s¸u ®iÒu ®ã, nhÊt ®Þnh thÊt b¹i. Ngêi lµm tíng ph¶i hÕt søc chó ý. (¤ng Ng« Tö nãi: trong níc kh«ng hoµ thuËn, th× kh«ng thÓ ph¸i qu©n ®éi. Trong qu©n ®éi kh«ng hoµ thuËn, th× kh«ng thÓ ra trËn. Trong trËn kh«ng hßa thuËn, th× kh«ng thÓ th¾ng lîi). §Þa h×nh lµ ®Ó gióp cho binh, cho nªn tr¸ch nhiÖm cña tíng lµ: 1- Xem xÐt ®Þa h×nh hiÓm hay b»ng, gÇn hay xa, ®Ó c©n nh¾c søc ®Þch, mµ lµm cho ta th¾ng. BiÕt râ ®iÒu ®ã mµ ®¸nh, th× th¾ng. Kh«ng biÕt râ mµ ®¸nh, th× thua. Ngêi lµm tíng cèt lµm trän tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Cho nªn khi tiÕn còng kh«ng cÇu danh, khi tho¸i còng kh«ng tr¸nh téi. ChØ cèt lîi d©n lîi níc. ThÕ lµ mét ngêi tíng tèt cña níc nhµ. 2- MÕn binh ta nh con trÎ, cho nªn cã thÓ cïng hä x«ng pha nguy hiÓm. Th¬ng binh lÝnh ta nh con yªu, cho nªn khiÕn hä cïng tö sinh. ë tèt víi binh, mµ kh«ng biÕt sai khiÕn hä, yªu hä mµ kh«ng biÕt mÖnh lÖnh hä, hä l«i th«i mµ kh«ng biÕt ng¨n c¶n hä, th× ho¸ ra nh con mÊt d¹y. VËy th× kh«ng thÓ dïng hä. 3- BiÕt binh ta cã thÓ ®¸nh, nhng kh«ng biÕt ®Þch cã thÓ ®¸nh hay kh«ng. ThÕ th× chØ biÕt th¾ng cã mét nöa, biÕt ®Þch cã thÓ ®¸nh nhng kh«ng biÕt binh ta cã thÓ ®¸nh hay kh«ng, thÕ th× chØ biÕt th¾ng mét nöa. BiÕt cã thÓ ®¸nh ®îc

®Þch nhng kh«ng râ ®Þa h×nh cã thÓ ®¸nh hay kh«ng, thÕ còng chØ biÕt th¾ng mét nöa. 4- Cho nªn biÕt dïng binh, th× ®éng mµ kh«ng rèi, tÜnh mµ kh«ng cïng. Cho nªn nãi r»ng: biÕt ta biÕt ngêi, th¾ng ch¾c phÇn mêi. BiÕt giêi biÕt ®Êt, th¾ng lîi n¾m ch¾c. (BiÕt søc ta, biÕt søc ®Þch, lµ ph¶i biÕt dïng thiªn thêi ®Þa lîi, th× míi th¾ng. ¤ng Khæng Minh nãi: tríc nhÊt cèt lÊy lßng d©n, thø hai míi cèt lÊy thµnh tr× cña ®Þch).


CH¦¥NG XI

CHÝN THø §ÊT

Trong phÐp dïng binh cã 9 thø ®Êt: t¸n ®Þa, khinh ®Þa, tranh ®Þa, giao ®Þa, cï ®Þa, träng ®Þa, kû ®Þa, vi ®Þa, tö ®Þa. 1- Çc ch hÇu tù ®¸nh nhau trong níc m×nh gäi lµ t¸n ®Þa. (V× lßng binh lÝnh t¶n m¹n, kh«ng chuyªn nhÊt). T¸n ®Þa th× chí ®¸nh. (Tríc ph¶i lµm cho qu©n ta chÝ khÝ chuyªn nhÊt). 2- Qu©n ta vµo ®Êt ngêi, nhng cha vµo s©u gäi lµ khinh ®Þa. (V× qu©n ta gi¸c ngé cha s©u). Khinh ®Þa th× chí dõng l¹i. (Ph¶i lµm cho qu©n ta gi¸c ngé s©u h¬n). 3- Ta lÊy ®îc chç ®ã th× ta lîi. §Þch lÊy ®îc chç ®ã th× ®Þch lîi, gäi lµ tranh ®Þa. (Nh nh÷ng n¬i träng yÕu, bªn nµo còng muèn tranh lÊy). Tranh ®Þa th× chí ®¸nh. Ta ph¶i bao v©y phÝa sau. 4- Ta cã thÓ qua, ®Þch cã thÓ l¹i, gäi lµ giao ®Þa. (V× giao th«ng dÔ dµng). Giao ®Þa th× chí tuyÖt. Ta ph¶i gi÷ cÈn thËn. 5- §Êt trung lËp, gi¸p giíi nhiÒu níc. Ai ®Õn tríc th× ®îc d©n thiªn h¹, gäi lµ cï ®Þa. Cï ®Þa th× ta ngo¹i giao cho khÐo. 6- Vµo s©u ®Êt ngêi, xung quanh nhiÒu thµnh thÞ lµng m¹c, gäi lµ träng ®Þa.

Träng ®Þa th× mau tranh lÊy l¬ng thùc.

7- Chç nhiÒu rõng nói ®Çm ao hiÓm trë, gäi lµ kû ®Þa. GÆp kû

®Þa th× kÐo ®i mau.

8- §êng vµo th× hÑp, ®i quanh co míi ®Õn. §Þch Ýt ngêi

còng cã thÓ ®¸nh ta ngêi ®«ng, gäi lµ vi ®Þa. (Rõng nói bao

v©y, tiÕn tho¸i ®Òu khã).

Vi ®Þa th× ph¶i dïng mu. Ch¾n gi÷ nh÷ng nÎo ®êng ra vµo.

9- Chç ®ã nÕu ®¸nh mau th× sèng, kh«ng ®¸nh mau th× chÕt,

gäi lµ tö ®Þa.

GÆp tö ®Þa th× ph¶i kiªn quyÕt ®¸nh.

Cho nªn ngêi tíng giái ph¶i khiÕn cho ®Þch phÝa tríc,

phÝa sau kh«ng gióp ®îc nhau, chç ®«ng chç Ýt, kh«ng cøu

®îc nhau, kÎ trªn kÎ díi kh«ng a nhau, quan lÝnh kh«ng

a nhau, lÝnh tr¸ng kh«ng cïng nhau ®ång t©m hiÖp lùc.

Lîi cho ta th× ta ®éng. Kh«ng lîi cho ta th× ta tÜnh.

NÕu qu©n ®Þch mét çch chØnh tÒ kÐo ®Õn, th× ta nªn t¹m

tr¸nh chñ lùc cña nã. Ta nªn tríc - cíp lÊy nh÷ng chç rÊt

cÇn cho nã, (nh nh÷ng n¬i nã ®Ó kho tµng, nh÷ng ®êng

giao th«ng cña nã...) th× nã ph¶i tho¸i.

ViÖc binh quý mau chãng. Ta ®i theo con ®êng ®Þch kh«ng

ngê, ®¸nh vµo chç ®Þch kh«ng phßng bÞ.

Qu©n ta vµo s©u ®Êt ngêi, th× lßng hä chuyªn nhÊt. Ta lÊy

l¬ng thùc ë níc ®Þch, qu©n ®éi ta ¨n no.

Ta cÈn thËn nu«i dìng hä chí b¾t hä lao khæ qu¸ ®Ó n©ng

cao khÝ lùc cña hä. Ta ®Æt kÕ ho¹ch kh«n khÐo, th×nh l×nh

®¸nh vµo qu©n ®Þch. ThÕ th× qu©n ®éi ta ai còng kh«ng sî

chÕt, ai còng hÕt søc ®¸nh.

HÔ qu©n lÝnh ®· ®Õn chç xung quanh ®Òu ®Þch nh©n, th× lßng

hä kiªn cè. Vµo s©u ®Êt ®Þch, tinh thÇn hä bÞ rµng buéc, th×

hä nhÊt trÝ ra søc ®¸nh.


Cho nªn qu©n ta kh«ng chê khuyªn r¨n, mµ hä tù gi÷. Kh«ng

chê dÆn dß mµ hä tù nghe. Kh«ng chê d¹y b¶o mµ hä tù th©n

thiÕt víi nhau. Kh«ng chê mÖnh lÖnh mµ hä tù tin.

Ta ph¶i cÊm sù mª tÝn, vµ ®Ò phßng sù tuyªn truyÒn cña

®Þch. ThÕ th× dï chÕt qu©n ta còng kh«ng muèn tho¸i. Qu©n ta kh«ng ham thõa tiÒn, kh«ng ph¶i v× hä ghÐt cña. Hä kh«ng sî chÕt, kh«ng ph¶i v× hä ghÐt sèng l©u. (Nhng v× kh«ng bÞ sù ham muèn vËt chÊt bã buéc, th× chÝ khÝ cµng kiªn quyÕt). Khi cã lÖnh ra ®¸nh th× nh÷ng ngêi ®¬ng bÞ bÖnh, còng h¨ng h¸i khãc lãc muèn theo ra trËn. Cho nªn dïng binh khÐo th× nh con r¾n: "thèt nhiªn". Thèt nhiªn lµ mét thø r¾n ë Thêng S¬n. §¸nh ®Çu nã th× ®u«i nã cøu, ®¸nh ®u«i nã th× ®Çu nã cøu. §¸nh lng nã th× ®Çu ®u«i nã ®Òu cøu. Thö hái, cã thÓ khiÕn cho qu©n ®éi nh con r¾n thèt nhiªn kh«ng? Cã thÓ l¾m. Ngêi níc Ng« vµ ngêi níc ViÖt xa nay vÉn kh«ng a nhau. Nhng hä ®i chung mét chiÕc thuyÒn gÆp c¬n sãng giã th× hä còng hÕt lßng cøu nhau, nh tay ph¶i cøu tay tr¸i. Bëi vËy cÇn ph¶i lµm cho ngêi yÕu còng nhÊt trÝ víi ngêi m¹nh. Ph¶i lîi dông ®Þa thÕ ®Êt cøng còng nh ®Þa thÕ ®Êt mÒm. (Cøng mÒm lµ gÇn xa, réng hÑp, hiÓm b»ng, sinh tö). Ngêi lµm tíng ph¶i yªn tÜnh kh«ng ®Ó ai dß ®îc m×nh. Ph¶i nghiªm chÝnh, lo xa vµ lµm viÖc cã hÖ thèng. Ph¶i bng bÝt tai m¾t binh lÝnh, kh«ng cho hä biÕt kÕ ho¹ch cña m×nh. (Ph¶i rÊt bÝ mËt). Ph¶i thêng thay ®æi çch lµm viÖc, thay ®æi çch dïng mu, lµm cho ngêi ta kh«ng dß ®o¸n. Ph¶i thêng ®æi chç ë, ®æi ®êng ®i, lµm cho ngêi ta kh«ng biÕt ®îc. §em qu©n ra trËn, nh trÌo lªn têng cao råi cÊt cÇu thang. §em qu©n vµo ®Êt ®Þch, th× nh nÈy cß sóng, (nghÜa lµ kiªn quyÕt tiÕn tíi, kh«ng nghÜ ®Õn gië vÒ). Nh lïa bÇy dª, ®em ®i th× ®i, ®em l¹i th× l¹i, hä kh«ng biÕt lµ ®i ®©u.

§em qu©n ®Õn chç nguy hiÓm lµ viÖc cña tíng. VËy nªn tíng cÇn ph¶i hiÓu râ chÝn sù biÕn ®æi cña ®Þa thÕ, ph¶i hiÓu râ lóc nµo nªn tiÕn, lóc nµo nªn tho¸i. Ph¶i hiÓu râ t©m lý cña ngêi. Qu©n ®éi ta vµo ®Êt ngêi vµo c¹n th× lßng hä rêi r¹c, vµo s©u th× lßng hä nhÊt trÝ. Cho nªn lóc bÞ v©y th× hä ra søc chèng cù, bÊt ®¾c dÜ th× hä ra søc ®¸nh, bÞ bøc th× hä liÒu. Qu©n ®éi giái, ®¸nh níc lín th× qu©n ®Þch kh«ng tËp trung ®îc; ra oai víi ®Þch, th× bÇu b¹n nã kh«ng nhãm häp ®îc. Cho nªn ta lÊy ®îc thµnh vµ huû ®îc níc ®Þch. Th¨ng thëng rÊt réng r·i, mÖnh lÖnh rÊt nghiªm ngÆt, chØ huy ba qu©n còng nh sai khiÕn 1 ngêi. B¶o hä lµm viÖc, chí nãi nhiÒu lêi. Cho hä biÕt lîi, chí nãi ®Õn h¹i. NÐm vµo chç mÊt, th× hä míi cßn. H·m vµo chç chÕt, th× hä míi sèng. §Èy vµo chç h¹i, hä míi lµm nªn th¾ng lîi. Cho nªn trong viÖc dïng binh, ta gi¶ ®ß theo ý cña ®Þch, nhng ta ra søc theo mét ph¬ng híng, th× ta cã thÓ ngh×n dÆm ph¸ ®Þch. ThÕ th× gäi lµ khÐo lµm th× thµnh c«ng. VËy nªn khi ®· ®Þnh dïng binh, th× phong to¶ çc lèi giao th«ng, huû çc giÊy th«ng hµnh, kh«ng qua l¹i víi ®Þch n÷a, ta tù söa so¹n c«ng viÖc. §Þch më hÐ cöa ¶i, th× ta lËp tøc x«ng vµo. Tríc ta tranh lÊy nh÷ng n¬i quan träng cña ®Þch, (nh cöa bÓ, thµnh tr×, ...), mét mÆt th× ta lu«n lu«n dù bÞ cïng ®Þch quyÕt chiÕn. Cho nªn ban ®Çu th× lÆng lÏ nh ngêi con g¸i t¬. Khi ®Þch më cöa th× ta nhanh chãng nh thá rõng, ®Þch kh«ng trë tay kÞp.


CH¦¥NG XII

PHÐP §¸NH B»NG LöA

§¸nh b»ng löa cã 5 çch: 1- §èt ngêi. 2- §èt n¬i ®Þch ®Ó ®å ®¹c. 3- §èt vËn t¶i cña ®Þch. 4- §èt kho tµng cña ®Þch. 5- §èt dinh tr¹i cña ®Þch. Dïng löa ph¶i theo thiªn thêi vµ ®Þa lý. §èt löa ph¶i cã m¸y mãc vµ tµi liÖu. Nhen löa ph¶i xem th× giê vµ ngµy th¸ng. Th× giê lµ lóc kh« r¸o. Ngµy, th¸ng lµ theo ng«i sao Kþ ë phÝa ®«ng nam, sao BÝch ë phÝa ®«ng b¾c, sao Dùc, sao ChÈn ë t©y nam. (Bèn ng«i sao Êy chØ râ ngµy nµo giã thæi ph¬ng híng nµo). Ph¶i theo 5 thø ho¶ c«ng biÕn ho¸ mµ tiÕp øng: 1- Löa ch¸y phÝa trong, th× ngoµi ph¶i tiÕp øng mau. 2- Löa ch¸y mµ qu©n ®Þch vÉn lÆng lÏ, th× ta ph¶i chê, chí ®¸nh véi. 3- Löa ch¸y rÊt m¹nh, ta xÐt cã thÓ ®¸nh th× ®¸nh, kh«ng thÓ ®¸nh th× chí ®¸nh. 4- NÕu cã thÓ ®èt dinh tr¹i phÝa ngoµi cña ®Þch th× ®èt, kh«ng cÇn chê cã néi øng.

5- Löa ch¸y trªn giã, ta chí tiÕn ®¸nh díi giã. Ban ngµy giã l©u. Ban ®ªm giã chãng. Qu©n ®éi ph¶i biÕt çch biÕn ho¸ cña 5 thø löa mµ gi÷ g×n. Cho nªn lÊy löa mµ ®¸nh th× s¸ng, lÊy níc mµ ®¸nh th× m¹nh. NÕu ®¸nh ®îc trËn mµ kh«ng mau mau thu lÊy kÕt qu¶, th× kh«ng tèt. V× hao phÝ søc ngêi, søc cña h kh«ng. Cho nªn ngêi lµm tíng ph¶i tÝnh tríc. Kh«ng cã lîi th× ta chí ®éng. Kh«ng ch¾c th¾ng, th× chí dïng binh, kh«ng ®Õn nguy c¬, th× chí chiÕn tranh. Chóa kh«ng nªn v× giËn mµ ®éng viªn. Tíng kh«ng nªn v× c¨m khai chiÕn. Lîi cho níc th× ta hµnh ®éng. Kh«ng lîi cho níc th× th«i. GiËn cã khi l¹i vui. C¨m cã khi l¹i hoµ, nhng níc mÊt th× kh«ng l¹i cßn, ngêi chÕt th× kh«ng l¹i sèng. Cho nªn chóa vµ tíng ph¶i hÕt søc cÈn thËn. §ã lµ çch yªn níc nhµ vµ toµn qu©n ®éi.


CH¦¥NG XIII

DïNG TRINH TH¸M

§em binh mêi mu«n, ®i ®¸nh ngh×n dÆm, hao søc d©n, tèn cña níc, mçi ngµy mÊt ngh×n vµng. Trong ngoµi rén rÞp, ¨n giã n»m ma, 70 v¹n gia ®×nh mÊt c«ng ¨n viÖc lµm. Gi÷ nhau mÊy n¨m ®Ó tranh th¾ng lîi trong mét ngµy. NÕu v× tiÕc tiÒn mµ kh«ng biÕt râ t×nh h×nh cña ®Þch, th× khê l¾m. NÕu vËy th× kh«ng ®¸ng lµm tíng, kh«ng biÕt dïng binh, kh«ng bao giê th¾ng. Cho nªn chóa hiÒn tíng giái, ®¸nh th× th¾ng lîi, thµnh c«ng h¬n ngêi, lµ v× biÕt tríc. Muèn biÕt tríc kh«ng ph¶i nhê quû thÇn, kh«ng ph¶i do bãi to¸n. Muèn biÕt th× ph¶i cã ngêi ®i do th¸m cho râ t×nh h×nh cña ®Þch. Cho nªn cã 5 çch dïng trinh th¸m: 1- H¬ng th¸m lµ dïng ngêi lµng lµm trinh th¸m. (Còng cã thÓ xÐt lêi chuyÖn trß vµ çch cö ®éng cña d©n trong lµng mµ suy ®o¸n t×nh h×nh cña ®Þch). 2- Néi gi¸n lµ mua chuéc quan lÝnh cña ®Þch lµm trinh th¸m cho ta. 3- Ph¶n gi¸n lµ lîi dông bän trinh th¸m cña ®Þch. 4- Tö gi¸n lµ ta gi¶ lµm lé kÕ ho¹ch, khiÕn cho thÊu ®Õn tai ®Þch. 5- Sinh gi¸n lµ nh÷ng ngêi trinh th¸m thêng cña ta. Cho nªn, trong qu©n ®éi, kh«ng ai th©n b»ng trinh th¸m, kh«ng ai ®îc thëng nhiÒu b»ng trinh th¸m, kh«ng viÖc g× bÝ mËt b»ng trinh th¸m.

Kh«ng kh«n khÐo th× kh«ng dïng ®îc trinh th¸m, kh«ng

nh©n nghÜa th× kh«ng khiÕn ®îc trinh th¸m. Kh«ng tinh

anh th× kh«ng hiÓu ®îc sù thùc cña trinh th¸m.

ViÖc g× còng cÇn cã trinh th¸m. (NÕu kh«ng cã trinh th¸m th×

kh«ng hiÓu râ t×nh h×nh).

ViÖc trinh th¸m cha b¾t ®Çu lµm, mµ ®· lé tiÕng ra, th×

ngêi trinh th¸m vµ ngêi nã nãi víi ®Òu ®¸ng téi chÕt.

(V× lµm lé bÝ mËt).

Ta muèn ®¸nh qu©n ®éi nµo, muèn v©y thµnh nµo, muèn giÕt

tíng nµo cña ®Þch, th× tríc ph¶i biÕt râ ai lµ ngêi tíng

®Þch, nh÷ng kÎ th©n cËn nã lµ ai, nh÷ng ngêi thêng ®i l¹i

gÆp nã lµ ai, nh÷ng ngêi canh cöa, ngêi hÇu h¹, ngêi hé

vÖ nã lµ ai, tÝnh nÕt thÕ nµo? Tr¸ch nhiÖm cña bän trinh s¸t

ta, lµ ph¶i dß biÕt cho râ.

XÐt hái bän trinh th¸m cña ®Þch nã tíi do th¸m ta. LÊy lîi mµ

dç nã. T×m çch mµ dïng nã. Nh vËy míi cã ph¶n gi¸n.

Do ®ã mµ biÕt tin tøc, cho nªn sai khiÕn ®îc h¬ng gi¸n vµ

néi gi¸n. Do nã mµ biÕt, cho nªn tö gi¸n lµm viÖc gi¶ cã thÓ

thÊu ®Õn tai ®Þch. Do nã mµ biÕt, cho nªn sinh gi¸n cã thÓ

lµm viÖc theo kú h¹n.

C«ng viÖc çc h¹ng trinh th¸m ®Òu nhê ph¶n gi¸n mµ biÕt râ.

Cho nªn ta ph¶i ®èi ®·i víi bän ph¶n gi¸n mét çch rÊt réng

r·i.

§êi xa, nhµ ¢n th¾ng lîi, lµ v× cã «ng Y Do·n ë bªn nhµ H¹,

nhµ Chu th¾ng lîi lµ v× cã «ng L÷ Väng ë bªn nhµ ¢n.

Cho nªn chóa hiÒn tíng giái biÕt dïng nh÷ng ngêi kh«n

khÐo nhÊt ®i lµm trinh th¸m, mµ thµnh c«ng to. §ã lµ viÖc

cèt yÕu cho viÖc dïng binh qu©n ®éi nhê ®ã mµ hµnh ®éng.

(Nay çc níc cã 2 h¹ng trinh th¸m: mét lµ trinh th¸m chiÕn

lîc, ngµy thêng do th¸m qu©n sù vµ chÝnh trÞ níc ngoµi,

hoÆc cæ ®éng nh©n d©n çc níc ®ã ph¶n ®èi chÝnh s¸ch cña


chÝnh phñ hä. Hai lµ trinh th¸m chiÕn thuËt, ngµy thêng th×

do th¸m binh bÞ cña níc ngoµi, lóc chiÕn tranh th× lµm viÖc

ph¸ ho¹i). KÕt luËn v¾n t¾t 13 ch¬ng cña «ng T«n Tö lµ: Muèn thµnh c«ng: th× ph¶i biÕt tríc mäi viÖc. Muèn biÕt tríc mäi viÖc: th× ph¶i dïng trinh th¸m! Theo tµi liÖu gèc cña


TH¦ GöI ¤NG BÐCNA Vµ ¤NG PHEN

¤ng BÐcna vµ «ng Phen th©n mÕn! T«i hÕt lßng çm ¬n çc «ng vÒ sù gióp ®ì cña çc «ng cho çc b¹n chóng t«i. T«i mong muèn lµ çc b¹n cña chóng t«i sÏ häc ®îc v« tuyÕn ®iÖn vµ nh÷ng thø cÇn thiÕt kh¸c cho cuéc ®Êu tranh chung chèng NhËt cña chóng ta. T«i hy väng mét ngµy gÇn ®©y nhÊt sÏ h©n h¹nh ®îc ®ãn tiÕp çc «ng t¹i khu c¨n cø cña chóng t«i. NÕu ®îc thÕ th× thËt lµ tuyÖt. Cho phÐp t«i göi lêi chµo kÝnh träng tíi tíng Sªn«n.

9-5-1945

Ch©n thµnh göi tíi çc «ng lêi

chóc mõng tèt ®Ñp nhÊt.

Th©n mÕn

Hå


b¶n chôp lu t¹i



TH¦ GöI ¤NG PHEN

¤ng Phen th©n mÕn! ¤ng T vµ ngêi gióp viÖc cña «ng ta vÉn m¹nh khoÎ. Chóng t«i ®· trë nªn b¹n bÌ th©n thiÕt nh anh em mét nhµ. T«i hy väng «ng sÏ ®Õn th¨m chóng t«i mét ngµy gÇn nhÊt. ¤ng lµm ¬n ®a bøc th nµy tíi ngêi b¹n cña t«i tªn lµ Tèng Minh Ph¬ng ë qu¸n cµ phª §«ng D¬ng. Mêi hoÆc mêi hai ngµy sau ®ã hä sÏ trao cho «ng mét gãi quµ trong ®ã cã l¸ cê cña §ång minh. T«i rÊt c¶m ¬n «ng nÕu «ng göi nh÷ng thø ®ã cho t«i b»ng çch nhanh nhÊt. Xin göi «ng vµ «ng BÐcna cïng çc b¹n nh÷ng lêi tèt ®Ñp nhÊt. Chóc «ng søc khoÎ vµ may m¾n.

9-6-1945

Th©n mÕn

Hå


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI ¤NG PHEN

¤ng Phen th©n mÕn! T«i muèn viÕt cho «ng th dµi ®Ó c¶m ¬n t×nh c¶m cña «ng ®èi víi t«i. TiÕc thay kh«ng thÓ viÕt dµi ®îc v× søc khoÎ t«i hiÖn giê cha ®îc tèt l¾m (nhng kh«ng ®Õn nçi nguy kÞch, «ng an t©m). §iÒu t«i muèn nãi víi «ng th× «ng Tam sÏ nãi thay t«i. NÕu «ng gÆp çc «ng BÐcna, Vinca Reit vµ Çcten (cña c¬ quan th«ng tÊn) vµ nh÷ng ngêi b¹n kh¸c cña chóng ta, nhê «ng chuyÓn tíi hä lêi chóc mõng tèt ®Ñp nhÊt cña t«i. ¤ng Tam nãi lµ «ng sÏ ®Õn ®©y. Chóng t«i lu«n s½n sµng nång nhiÖt ®ãn «ng. H·y ®Õn nhanh «ng nhÐ. T«i chóc «ng m¹nh khoÎ vµ may m¾n.

21-7-1945

Th©n mÕn

C.M Hå


b¶n chôp lu t¹i



TH¦ GöI TRUNG Uý PHEN

Trung uý Phen th©n mÕn! ChiÕn tranh ®· kÕt thóc. §Êy lµ ®iÒu tèt cho mäi ngêi. T«i c¶m thÊy ¸y n¸y khi nh÷ng ngêi b¹n Mü ph¶i rêi chóng t«i qu¸ nhanh. ViÖc ra ®i cña hä khái ®Êt níc nµy cã nghÜa lµ mèi quan hÖ gi÷a «ng vµ chóng t«i sÏ khã kh¨n h¬n. ChiÕn tranh ®· kÕt thóc th¾ng lîi. Nhng chóng t«i, nh÷ng níc nhá vµ phô thuéc, kh«ng cã phÇn ®ãng gãp hoÆc ®ãng gãp rÊt Ýt vµo th¾ng lîi cña tù do, cña d©n chñ. NÕu muèn ®ãng gãp mét phÇn xøng ®¸ng chóng t«i ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu. T«i tin r»ng «ng vµ nh©n d©n Mü vÜ ®¹i sÏ lu«n lu«n ñng hé chóng t«i. T«i còng tin r»ng sím hay muén chóng t«i còng sÏ ®¹t ®îc môc ®Ých cña m×nh, bëi v× môc ®Ých ®ã lµ chÝnh nghÜa. Vµ ®Êt níc chóng t«i sÏ ®éc lËp. T«i tr«ng chê ngµy h¹nh phóc ®îc gÆp «ng vµ nh÷ng ngêi b¹n Mü cña chóng ta ë §«ng D¬ng hay trªn ®Êt Mü. Chóc «ng may m¾n vµ søc khoÎ.

Th¸ng 8-1945

C.M Hå


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ GöI ¤NG TAM

¤ng Tam th©n mÕn ! ChiÕn tranh ®· kÕt thóc. Mäi thø ®Òu thay ®æi. Nhng t×nh b¹n cña chóng ta vÉn thÕ, kh«ng bao giê thay ®æi. Nhng «ng biÕt ®Êy, chóng t«i kh«ng cã phÇn ®ãng gãp chiÕn th¾ng nµy. §Ó gãp phÇn m×nh vµo chiÕn c«ng chung, chóng t«i cßn ph¶i chiÕn ®Êu gian khæ. ¤ng h·y tin r»ng chóng t«i ®· chiÕn ®Êu vµ sÏ chiÕn ®Êu cho tíi khi chóng t«i ®¹t ®îc çi mµ chóng t«i mong muèn: §éc lËp d©n téc. T«i thÊy ¸y n¸y v× nh÷ng ngêi b¹n Mü ®· rêi chóng t«i qu¸ nhanh vµ do ®ã mèi quan hÖ gi÷a «ng vµ chóng t«i trë nªn khã kh¨n h¬n. Chóng t«i sÏ kh«ng bao giê quªn «ng. ¤ng còng ®õng quªn chóng t«i nhÐ! Ngµy mai t¬i s¸ng chóng ta sÏ gÆp nhau, chóng ta tr«ng chê ngµy ®ã! Tha «ng, ngêi b¹n ®îc giao nhiÖm vô mua nh÷ng vßng xuyÕn cho «ng bÞ èm vµ anh ta ®· trao c«ng viÖc ®ã cho ngêi kh¸c. Nhng ngêi nµy l¹i nhËn c«ng t¸c xa Hµ Néi, nªn anh ta ®· trao c«ng viÖc ®ã cho ngêi thø ba. Ngêi nµy kh«ng thùc hiÖn ®óng mµ chØ mua ®îc mét sè çi mµ «ng muèn. TÊt c¶ gi¸ 440 piastres1). T«i göi l¹i «ng nh÷ng g× mµ hä chuyÓn cho t«i vµ tiÒn cßn l¹i lµ 2.560 piastres.

___________ 1) Piastre: ®¬n vÞ tiÒn §«ng D¬ng.


Chóc «ng søc khoÎ vµ may m¾n. Vµ chóc «ng sím gÆp ngêi b¹n ®êi tèt. H·y tin ë t«i, t«i sÏ m·i m·i nh xa.

8-1945

Th©n mÕn

C.M Hå


b¶n chôp lu t¹i


TH¦ K£U GäI TæNG KHëI NGHÜa

Hìi ®ång bµo yªu quý! Bèn n¨m tríc ®©y, t«i cã th kªu gäi ®ång bµo ta ®oµn kÕt. V× cã ®oµn kÕt míi cã lùc lîng, cã lùc lîng míi giµnh ®îc §éC LËP, Tù DO. HiÖn nay qu©n ®éi NhËt ®· tan r·, phong trµo cøu quèc lan trµn kh¾p níc. ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh (ViÖt Minh) cã hµng chôc triÖu ®éi viªn, gåm ®ñ çc tÇng líp sÜ, n«ng, c«ng, th¬ng, binh, gåm ®ñ çc d©n téc ViÖt, Thæ, Nïng, Mêng, M¸n. Trong ViÖt Minh ®ång bµo ta b¾t tay nhau chÆt chÏ, kh«ng ph©n biÖt trai, g¸i, giµ, trÎ, l¬ng, gi¸o, giµu, nghÌo. Võa ®©y ViÖt Minh l¹i triÖu tËp "ViÖt Nam quèc d©n ®¹i biÓu §¹i héi", cö ra Uû BAN D¢N TéC GI¶I PHãNG VIÖT NAM ®Ó l·nh ®¹o toµn quèc nh©n d©n kiªn quyÕt ®Êu tranh kú cho níc ®îc ®éc lËp. §ã lµ mét tiÕn bé rÊt lín trong lÞch sö tranh ®Êu gi¶i phãng cña d©n téc ta tõ ngãt mét thÕ kû nay. §ã lµ mét ®iÒu khiÕn cho ®ång bµo ta phÊn khëi vµ riªng t«i hÕt søc vui mõng. Nhng chóng ta cha thÓ cho thÕ lµ ®ñ. Cuéc tranh ®Êu cña chóng ta ®¬ng cßn gay go, d»ng dai. Kh«ng ph¶i NhËt b¹i mµ bçng nhiªn ta ®îc gi¶i phãng, tù do. Chóng ta vÉn ph¶i ra søc phÊn ®Êu. ChØ cã ®oµn kÕt, phÊn ®Êu, níc ta míi ®îc ®éc lËp. ViÖt Minh lµ c¬ së cho sù ®oµn kÕt, phÊn ®Êu cña d©n téc ta trong lóc nµy. H·y gia nhËp ViÖt Minh, ñng hé ViÖt Minh, lµm cho ViÖt Minh réng lín m¹nh mÏ.


Uû ban d©n téc gi¶i phãng ViÖt Nam còng nh ChÝnh phñ l©m thêi cña ta lóc nµy. H·y ®oµn kÕt chung quanh nã, lµm cho chÝnh s¸ch vµ mÖnh lÖnh cña nã ®îc thi hµnh kh¾p níc. Nh vËy th× Tæ quèc ta nhÊt ®Þnh mau ®îc ®éc lËp, d©n téc ta nhÊt ®Þnh mau ®îc tù do. Hìi ®ång bµo yªu quý! Giê quyÕt ®Þnh cho vËn mÖnh d©n téc ta ®· ®Õn. Toµn quèc ®ång bµo h·y ®øng dËy ®em søc ta mµ tù gi¶i phãng cho ta. NhiÒu d©n téc bÞ ¸p bøc trªn thÕ giíi ®ang ganh nhau tiÕn bíc giµnh quyÒn ®éc lËp. Chóng ta kh«ng thÓ chËm trÔ. TiÕn lªn! TiÕn lªn! Díi l¸ cê ViÖt Minh, ®ång bµo h·y dòng c¶m tiÕn lªn!

Th¸ng 8 n¨m 1945

Hå chÝ minh

In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, (tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945), Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1963, tr. 532-533.

Theo bµi in trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng.

TUY£N ng«n ®éc lËp31

Hìi ®ång bµo c¶ níc, "TÊt c¶ mäi ngêi ®Òu sinh ra cã quyÒn b×nh ®¼ng. T¹o ho¸ cho hä nh÷ng quyÒn kh«ng ai cã thÓ x©m ph¹m ®îc; trong nh÷ng quyÒn Êy, cã quyÒn ®îc sèng, quyÒn tù do vµ quyÒn mu cÇu h¹nh phóc". Lêi nãi bÊt hñ Êy ë trong b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp32 n¨m 1776 cña níc Mü. Suy réng ra, c©u Êy cã ý nghÜa lµ: tÊt c¶ çc d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nµo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung síng vµ quyÒn tù do. B¶n Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn33 cña Çch m¹ng Ph¸p n¨m 1791 còng nãi: "Ngêi ta sinh ra tù do vµ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi; vµ ph¶i lu«n lu«n ®îc tù do vµ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi". §ã lµ nh÷ng lÏ ph¶i kh«ng ai chèi c·i ®îc. ThÕ mµ h¬n 80 n¨m nay, bän thùc d©n Ph¸p lîi dông l¸ cê tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i, ®Õn cíp ®Êt níc ta, ¸p bøc ®ång bµo ta. Hµnh ®éng cña chóng tr¸i h¼n víi nh©n ®¹o vµ chÝnh nghÜa. VÒ chÝnh trÞ, chóng tuyÖt ®èi kh«ng cho nh©n d©n ta mét chót tù do d©n chñ nµo. Chóng thi hµnh nh÷ng luËt ph¸p d· man. Chóng lËp ba chÕ ®é kh¸c nhau ë Trung, Nam, B¾c ®Ó ng¨n c¶n viÖc thèng nhÊt níc nhµ cña ta, ®Ó ng¨n c¶n d©n téc ta ®oµn kÕt. Chóng lËp ra nhµ tï nhiÒu h¬n trêng häc. Chóng th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng ngêi yªu níc th¬ng nßi cña ta. Chóng t¾m çc cuéc khëi nghÜa cña ta trong nh÷ng bÓ m¸u. Chóng rµng buéc d luËn, thi hµnh chÝnh s¸ch ngu d©n.


Chóng dïng thuèc phiÖn, rîu cån ®Ó lµm cho nßi gièng ta suy nhîc. VÒ kinh tÕ, chóng bãc lét d©n ta ®Õn x¬ng tuû, khiÕn cho d©n ta nghÌo nµn, thiÕu thèn, níc ta x¬ x¸c, tiªu ®iÒu. Chóng cíp kh«ng ruéng ®Êt, hÇm má, nguyªn liÖu. Chóng gi÷ ®éc quyÒn in giÊy b¹c, xuÊt c¶ng vµ nhËp c¶ng. Chóng ®Æt ra hµng tr¨m thø thuÕ v« lý, lµm cho d©n ta, nhÊt lµ d©n cµy vµ d©n bu«n, trë nªn bÇn cïng. Chóng kh«ng cho çc nhµ t s¶n ta ngãc ®Çu lªn. Chóng bãc lét c«ng nh©n ta mét çch v« cïng tµn nhÉn. Mïa thu n¨m 1940, ph¸t xÝt NhËt ®Õn x©m l¨ng §«ng D¬ng ®Ó më thªm c¨n cø ®¸nh §ång minh, th× bän thùc d©n Ph¸p quú gèi ®Çu hµng, më cöa níc ta ríc NhËt. Tõ ®ã d©n ta chÞu hai tÇng xiÒng xÝch: Ph¸p vµ NhËt. Tõ ®ã d©n ta cµng cùc khæ, nghÌo nµn. KÕt qu¶ lµ cuèi n¨m ngo¸i sang ®Çu n¨m nay, tõ Qu¶ng TrÞ ®Õn B¾c Kú, h¬n hai triÖu ®ång bµo ta bÞ chÕt ®ãi. Ngµy 9 th¸ng 3 n¨m nay, NhËt tíc khÝ giíi cña qu©n ®éi Ph¸p. Bän thùc d©n Ph¸p hoÆc lµ bá ch¹y, hoÆc lµ ®Çu hµng. ThÕ lµ ch¼ng nh÷ng chóng kh«ng "b¶o hé" ®îc ta, tr¸i l¹i, trong 5 n¨m, chóng ®· b¸n níc ta hai lÇn cho NhËt. Tríc ngµy 9 th¸ng 3, biÕt bao lÇn ViÖt Minh ®· kªu gäi ngêi Ph¸p liªn minh ®Ó chèng NhËt. Bän thùc d©n Ph¸p ®· kh«ng ®¸p øng, l¹i th¼ng tay khñng bè ViÖt Minh h¬n n÷a. ThËm chÝ ®Õn khi thua ch¹y, chóng cßn nhÉn t©m giÕt nèt sè ®«ng tï chÝnh trÞ ë Yªn B¸i vµ Cao B»ng. Tuy vËy, ®èi víi ngêi Ph¸p, ®ång bµo ta vÉn gi÷ mét th¸i ®é khoan hång vµ nh©n ®¹o. Sau cuéc biÕn ®éng ngµy 9 th¸ng 3, ViÖt Minh ®· gióp cho nhiÒu ngêi Ph¸p ch¹y qua biªn thuú, l¹i cøu cho nhiÒu ngêi Ph¸p ra khái nhµ giam NhËt vµ b¶o vÖ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cho hä. Sù thËt lµ tõ mïa thu n¨m 1940, níc ta ®· thµnh thuéc ®Þa cña NhËt, chø kh«ng ph¶i thuéc ®Þa cña Ph¸p n÷a. Khi NhËt hµng §ång minh th× nh©n d©n c¶ níc ta ®· næi dËy giµnh chÝnh quyÒn, lËp nªn níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ.

Sù thËt lµ d©n ta ®· lÊy l¹i níc ViÖt Nam tõ tay NhËt, chø kh«ng ph¶i tõ tay Ph¸p. Ph¸p ch¹y, NhËt hµng, vua B¶o §¹i tho¸i vÞ. D©n ta ®· ®¸nh ®æ çc xiÒng xÝch thùc d©n gÇn 100 n¨m nay ®Ó g©y dùng nªn níc ViÖt Nam ®éc lËp. D©n ta l¹i ®¸nh ®æ chÕ ®é qu©n chñ mÊy m¬i thÕ kû mµ lËp nªn chÕ ®é d©n chñ céng hoµ. Bëi thÕ cho nªn, chóng t«i, L©m thêi ChÝnh phñ cña níc ViÖt Nam míi, ®¹i biÓu cho toµn d©n ViÖt Nam, tuyªn bè tho¸t ly h¼n quan hÖ thùc d©n víi Ph¸p, xo¸ bá hÕt nh÷ng hiÖp íc mµ Ph¸p ®· ký vÒ níc ViÖt Nam, xo¸ bá tÊt c¶ mäi ®Æc quyÒn cña Ph¸p trªn ®Êt níc ViÖt Nam. Toµn d©n ViÖt Nam, trªn díi mét lßng kiªn quyÕt chèng l¹i ©m mu cña bän thùc d©n Ph¸p. Chóng t«i tin r»ng çc níc §ång minh34 ®· c«ng nhËn nh÷ng nguyªn t¾c d©n téc b×nh ®¼ng ë çc héi nghÞ Tªhªr¨ng35 vµ Cùu Kim S¬n36 quyÕt kh«ng thÓ kh«ng c«ng nhËn quyÒn ®éc lËp cña d©n ViÖt Nam. Mét d©n téc ®· gan gãc chèng ¸ch n« lÖ cña Ph¸p h¬n 80 n¨m nay, mét d©n téc ®· gan gãc ®øng vÒ phe §ång minh chèng ph¸t xÝt mÊy n¨m nay, d©n téc ®ã ph¶i ®îc tù do! D©n téc ®ã ph¶i ®îc ®éc lËp! V× nh÷ng lÏ trªn, chóng t«i, ChÝnh phñ L©m thêi cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ trÞnh träng tuyªn bè víi thÕ giíi r»ng: Níc ViÖt Nam cã quyÒn hëng tù do vµ ®éc lËp, vµ sù thËt ®· thµnh mét níc tù do ®éc lËp. Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc lîng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy. B¶n sao b¨ng ghi ©m,


Phô lôc

chiÕn thuËt du kÝch

N¡M §IÓM LíN

1. Bá mäi thµnh kiÕn xung ®ét cò, thµnh thËt hîp t¸c ®Ó thèng nhÊt çc nhãm céng s¶n §«ng D¬ng; 2. §Þnh tªn §¶ng lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; 3. Th¶o ChÝnh c¬ng vµ §iÒu lÖ s¬ lîc cña §¶ng; 4. §Þnh kÕ ho¹ch thùc hiÖn viÖc thèng nhÊt trong níc; 5. Cö mét Ban Trung ¬ng l©m thêi gåm 9 ngêi, trong ®ã cã hai ®¹i biÓu chi bé céng s¶n Trung Quèc ë §«ng D¬ng. Tµi liÖu cña B¶o tµng



B¸o ço vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt

cña Trung ¬ng §¶ng céng s¶n

®«ng d¬ng

Phong trµo n«ng d©n: 1. Nh©n d©n §«ng D¬ng 90% lµ n«ng d©n. ë çc th«n x·, ngoµi bän ®¹i ®Þa chñ ra, toµn bé n«ng d©n lµ t¸ ®iÒn. C¨n cø vµo t liÖu s¶n xuÊt cã thÓ ph©n lo¹i n«ng d©n ra nhiÒu tÇng líp. A- BÇn n«ng: kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt ruéng ®Êt nªn ph¶i ®i lµm thuª cho ®¹i ®Þa chñ hoÆc lµm thªm mét nghÒ phô míi ®ñ sèng; B- Trung n«ng: cã ®ñ ruéng ®Êt tù cµy cÊy lÊy, hä kh«ng bãc lét ai; C- Phó n«ng: cã nhiÒu ruéng ®Êt, mét phÇn do m×nh canh t¸c, mét phÇn thuª ngêi lµm, phÇn cßn l¹i cho lÝnh canh; D- Cè n«ng1): lµm thuª cho ®¹i ®Þa chñ, chñ ®ån ®iÒn vµ phó n«ng. §a sè n«ng d©n §«ng D¬ng lµ cè, bÇn n«ng. 2. Do tËp qu¸n phong kiÕn, l¹i bÞ ®Õ quèc ¸p bøc, n«ng d©n bÞ ba tÇng bãc lét: a) BÞ ®¹i ®Þa chñ bãc lét: PhÇn lín ruéng ®Êt tèt, ®Òu n»m trong tay bän t s¶n. Chóng cho n«ng d©n lÜnh canh tõng thöa thu t« rÊt cao (lÊy mét nöa hoa mµu hoÆc thu b»ng tiÒn) b¾t buéc n«ng d©n

___________ 1) Manoeuvres agricoles, ouvriers agricoles (c«ng nh©n n«ng nghiÖp)= cè n«ng.

ph¶i thuª n«ng cô cña chóng. Cã nhiÒu n¬i, ®Þa chñ cho bän "qu¸ ®iÒn" lÜnh canh, bän nµy chia nhá ruéng ®Êt ®em ph¸t canh l¹i cho n«ng d©n. B»ng thñ ®o¹n Êy chóng cµng n©ng cao t« ruéng ®Êt lªn h¬n n÷a, nªn ngêi n«ng d©n nghÌo bÞ trãi chÆt víi chóa ®Êt gÇn nh n«ng n« tríc kia. ¡n ®· kh«ng ®ñ no v× ®Þa t« qu¸ nÆng, nh÷ng ngµy lÔ b¸i hoÆc khi ®Þa chñ më tiÖc tïng, ngêi bÇn n«ng cßn ph¶i ®em lÔ vËt ®Õn kÝnh biÕu vµ lµm c«ng kh«ng cho chñ. Khi ph¶i vay mîn, hä ph¶i tr¶ lêi rÊt cao (Ýt nhÊt lµ 100%) hoÆc ph¶i b¸n hoa mµu non lÊy cã mét nöa tiÒn hoÆc ®em cÇm cè ruéng n¬ng cho bän vay ¨n l·i. b) BÞ t b¶n bãc lét: Cè n«ng lµm viÖc suèt ngµy kh«ng h¹n ®Þnh giê giÊc, mµ vÉn kh«ng ®ñ nu«i th©n vµ gia ®×nh. Nh÷ng ngêi ®i ë mçi n¨m chØ ®îc nhËn 10 ®ång. Cßn anh em phu ®ån ®iÒn (cao su, cµ phª, b«ng, v.v.), th× bÞ ®a ®i nh÷ng n¬i xa x«i, níc ®éc, ¨n ë trong nh÷ng l¸n tr¹i bÈn thØu, ®îc tr¶ c«ng mét phÇn b»ng tiÒn, mét phÇn b»ng g¹o. Thêng thêng c«ng x¸ cña nh÷ng anh em ®ã bÞ cóp ph¹t hÕt. Khi lµm viÖc hä l¹i bÞ ®èi xö ®¸nh ®Ëp nh con vËt. Chñ ®Êt lµm chóa trong ®ån ®iÒn, chóng cã lÝnh vµ cã ngêi canh g¸c. NÕu c«ng nh©n næi dËy th× bÞ chñ hµnh h¹ hÕt çch. c) BÞ ®Õ quèc bãt lét: Ngoµi viÖc bãc lét n«ng d©n vÒ kinh tÕ, bän ®Õ quèc Ph¸p cßn b¾t d©n cµy chÞu biÕt bao thø thuÕ nÆng nÒ: thuÕ th©n, thuÕ chî, thuÕ ruéng ®Êt, thuÕ x©y dùng trêng, v.v.. H»ng n¨m mçi ngêi ph¶i ®i x©u 6 ngµy kh«ng c«ng cho chÝnh phñ hoÆc ph¶i n¹p mét sè tiÒn t¬ng ®¬ng. §Æc biÖt hai n¨m nay thuÕ m¸ l¹i t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Bän ®Õ quèc Ph¸p ®Ó cho bän quan l¹i vµ t s¶n bãp nÆn ¸p bøc n«ng d©n, chóng t×m hÕt çch ®Ó gi÷ v÷ng chÕ ®é thuéc ®Þa cña chóng. 3. Bän ®Õ quèc vµ t s¶n cíp dÇn hÕt ruéng ®Êt canh t¸c, ¸p bøc vµ bãc lét n«ng d©n thËm tÖ, l¹i chång chÊt thªm n¹n thÊt nghiÖp vµ ®ãi rÐt. Kh«ng kh¸c g× n« lÖ, ngêi n«ng d©n


ph¶i b¸n søc lao ®éng ®i lµm phu ë çc ®ån ®iÒn trong níc hoÆc ë ngoµi níc. Hoµn c¶nh ®ãi khæ ®ã ngµy cµng kÝch ®éng n«ng d©n tiÕn lªn ®Êu tranh chèng bän ®Þa chñ, t s¶n vµ ®Õ quèc. Do ®ã ë n«ng th«n ®· h×nh thµnh hai phe ®èi ®Þch, mét bªn lµ hÇu hÕt tÊt c¶ anh chÞ em n«ng d©n, cßn mét bªn lµ bän phong kiÕn ®Õ quèc. HiÖn nay ë Trung Kú, Nam Kú vµ B¾c Kú, n«ng d©n ®ang s«i sôc ®Êu tranh. V« s¶n lµ ®éi qu©n cña çch m¹ng ruéng ®Êt vµ çch m¹ng ph¶n ®Õ ë §«ng D¬ng. HiÖn nay phong trµo çch m¹ng ®ang lªn m¹nh, ph¶i tr¸nh lµm sao cho v« s¶n khái ph¹m nh÷ng sai lÇm cã thÓ ®a çch m¹ng ®Õn thÊt b¹i. Cho nªn ph¬ng thøc l·nh ®¹o quÇn chóng v« cïng quan träng. §¶ng ph¶i hÕt søc quan t©m. Sai lÇm vµ khuyÕt ®iÓm trong phong trµo çch m¹ng cña n«ng d©n. 4. N«ng héi ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh, nhng vÉn cha ®¹t ®îc yªu cÇu. Nguyªn nh©n lµ v× nh÷ng ®ång chÝ chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc n«ng d©n ë th«n x· cßn ph¹m nhiÒu sai lÇm thiÕu sãt chñ yÕu sau ®©y: a) VÒ tæ chøc - nguyªn t¾c tæ chøc N«ng héi kh«ng râ rµng. Tæ chøc tiÕn hµnh chËm. N«ng héi cha biÓu hiÖn hÕt tÝnh chÊt ®éc lËp cña nã. N«ng héi ph¶i nªu râ vai trß cña m×nh ®Ó thu hót quÇn chóng. Nhng lÒ lèi tæ chøc N«ng héi cha tèt, hÇu hÕt mäi c«ng viÖc ®Òu do ®¶ng viªn bao biÖn, çc ®ång chÝ nµy kh«ng biÕt chän lÊy çn bé ë trong hµng ngò n«ng d©n. Çc Ban phô tr¸ch phô n÷ vµ thanh niªn còng cha thµnh lËp. Çc cuéc héi häp th× kh«ng thèng nhÊt. b) ViÖc tuyªn truyÒn trong n«ng d©n yÕu vµ ph¹m vi tuyªn truyÒn l¹i qu¸ hÑp. ChØ tuyªn truyÒn ph¶n ®Õ vµ tuyªn truyÒn mét Ýt chèng ®¹i ®Þa chñ vµ t s¶n. Mét mÆt ph¶i ®Êu tranh m¹nh h¬n n÷a chèng nh÷ng ®Þnh kiÕn cho r»ng: "Tay kh«ng lµm sao mµ ®Êu tranh ®îc, hoÆc chóng ta kh«ng nªn g©y ra mét cuéc chiÕn tranh nhá", nhng mÆt kh¸c l¹i ph¶i chèng xu híng khñng bè. Chóng ta còng cha quan t©m ®Çy ®ñ

®Õn cuéc ®Êu tranh cña cè n«ng1) chèng l¹i phó n«ng, ®Þa chñ2). Ph¶i nh©n mäi t×nh tr¹ng bèi rèi chung nµy mµ l«i cuèn quÇn chóng ®Êu tranh; ngµy 1-5 ch¼ng h¹n, ®¸ng lÏ ph¶i kªu gäi anh chÞ em n«ng d©n Th¸i B×nh "H·y tiÕn lªn, ®©y lµ c¬ héi çc b¹n ph¶i vïng dËy". NÕu kh«ng lµm nh vËy th× chØ cã Ðp buéc hä ®Êu tranh mµ th«i. Ngêi chØ huy thiÕu kh¶ n¨ng vµ kh«ng biÕt chuÈn bÞ çc cuéc ®Êu tranh, sau mçi cuéc ®Êu tranh, gi¶i t¸n tù vÖ lµ sai lÇm. Ph¶i tæ chøc ®Êu tranh ban ®ªm. N«ng héi lµ mét tæ chøc ®Êu tranh cã tr¸ch nhiÖm ®a cuéc çch m¹ng ruéng ®Êt ®Õn th¾ng lîi, cho nªn trong c«ng t¸c vËn ®éng vµ tuyªn truyÒn, héi viªn N«ng héi lu«n lu«n ph¶i nhí nh÷ng ®iÒu sau ®©y: a) Nh÷ng sù ¸p bøc vµ bãc lét hµng ngµy (nh thuÕ m¸, b¾n giÕt, chÕ ®é lÜnh canh, tíc ®o¹t ruéng ®Êt, quan l¹i vµ t s¶n ¸p bøc, v.v.) lµm cho quÇn chóng n«ng d©n nhËn thøc râ t×nh c¶nh cña m×nh vµ thÊy cÇn ph¶i ®Êu tranh chèng ®Þa chñ, t s¶n vµ ®Õ quèc. b) Gi¸o dôc quÇn chóng vÒ ý nghÜa cuéc çch m¹ng ruéng ®Êt (tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ b¶n xø vµ ngêi ngo¹i quèc ®em chia cho bÇn vµ trung n«ng), ®ång thêi còng ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu môc tiªu c¬ b¶n cña cuéc çch m¹ng t s¶n d©n chñ. c) Gi¶i thÝch cho quÇn chóng thÊy cÇn thiÕt ph¶i liªn minh víi giai cÊp v« s¶n, cÇn ph¶i ®îc v« s¶n vµ §¶ng Céng s¶n, ®éi tiªn phong cña v« s¶n l·nh ®¹o. d) Ph¶i tuyªn truyÒn ph¶n ®èi Héi ®ång c¶i l¬ng, ph¶n ®èi mäi c¶i çch, mäi nhãm vµ ®¶ng ph¸i cã tÝnh chÊt quèc gia. N«ng héi ph¶i xuÊt b¶n mét tê b¸o vµ khuyÕn khÝch n«ng d©n viÕt bµi ®¨ng b¸o. ®) Lµng lµ c¬ së cña tæ chøc N«ng héi. Tæ chøc n«ng d©n bao gåm N«ng héi lµng, N«ng héi tæng, N«ng héi tØnh vµ Tæng N«ng héi §«ng D¬ng. Ph¶i tæ chøc bÇn n«ng vµ trung n«ng vµo N«ng héi. Trong thêi kú ®Çu cña phong trµo çch m¹ng, cã thÓ cã nh÷ng phó

___________ 1) C«ng nh©n n«ng nghiÖp: owriers agraires. 2) Trong nguyªn b¶n: riches paysans.


n«ng cïng ®i víi bÇn, trung n«ng, nhng vÒ sau hä sÏ chèng l¹i çch m¹ng. Cho nªn ngay tõ bíc ®Çu ph¶i lo¹i trõ ra khái N«ng héi, vµ g¹t ¶nh hëng cña hä ®èi víi bÇn, trung n«ng. ChÝnh bän hä - phó n«ng vµ mét sè ®¹i ®Þa chñ ®· t×m çch lät vµo N«ng héi ®Ó lòng ®o¹n vµ ph¸ ho¹i. N«ng d©n ph¶i ®¶m nhËn lÊy phÇn lín nh÷ng tr¸ch nhiÖm quan träng. Trong N«ng héi, nh÷ng anh chÞ em n«ng d©n díi 23 tuæi, ph¶i do mét ban thanh niªn n«ng d©n l·nh ®¹o, ®Ó dÔ g©y phong trµo thanh niªn. Thanh niªn ph¶i tham gia l·nh ®¹o N«ng héi. N«ng héi còng ph¶i thµnh lËp mét Ban phô n÷ ®Ó vËn ®éng chÞ em phô n÷ tham gia cuéc ®Êu tranh chung. Thî thñ c«ng vµ c«ng nh©n n«ng nghiÖp ph¶i tæ chøc thµnh C«ng héi. Nh÷ng C«ng héi nµy ph¶i thêng xuyªn liªn l¹c víi çc tæ chøc v« s¶n thµnh thÞ vµ liªn hÖ thËt chÆt chÏ víi N«ng héi. Tæ chøc tù vÖ cña n«ng d©n rÊt quan träng trong çc cuéc ®Êu tranh ë th«n x·. N«ng héi ph¶i tuyªn truyÒn gi¶i thÝch trong quÇn chóng ý nghÜa viÖc thµnh lËp mét ®éi tù vÖ ®Ó b¶o vÖ vµ kªu gäi quÇn chóng tham gia. 71). N«ng héi ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi C«ng héi. N«ng d©n vµ c«ng nh©n chÞu sù l·nh ®¹o tèi cao vÒ chÝnh trÞ cña §¶ng, nhng ph¶i ph©n biÖt §¶ng víi çc tæ chøc N«ng héi vµ C«ng héi. §¶ng tuyªn truyÒn ®êng lèi th«ng qua nh÷ng çn bé cña m×nh. Khi tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch cña §¶ng, çn bé ph¶i dïng çch thuyÕt phôc chø kh«ng ®îc dïng mÖnh lÖnh vµ ph¶i ra søc lµm cho quÇn chóng n«ng d©n tin tëng ë §¶ng. 8. §êng lèi chung cña çch m¹ng n«ng d©n hiÖn nay nh»m: - TËp hîp, tæ chøc trung, bÇn n«ng vµ kÝch ®éng hä ®Êu tranh giµnh lÊy chñ quyÒn cho nh©n d©n; - Chø kh«ng ph¶i ®Ó tiÕn hµnh mét cuéc khëi nghÜa ®Þa ph¬ng (khëi nghÜa cã nghÜa lµ næi dËy giµnh chÝnh quyÒn).

___________ 1) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc 5, 6.

§¶ng viªn ph¶i c¨n cø vµo ®êng lèi chung ®ã mµ l·nh ®¹o n«ng d©n ®Êu tranh. §¸nh vµo giai cÊp thèng trÞ, ®¸nh vµo ®Þa chñ vµ t s¶n tøc lµ chóng ta ph¶i kÝch ®éng n«ng d©n ®Êu tranh ph¶n ®èi thu thuÕ, ph¶n ®èi chÕ ®é ph¸t canh, ph¶n ®èi nh÷ng quy t¾c luËt lÖ cña t s¶n, v.v., vµ ph¶i kÕt hîp ®Êu tranh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, lîi dông mäi c¬ héi ®Ó phæ biÕn t tëng çch m¹ng ruéng ®Êt vµ khuyÕn khÝch tæ chøc mét ®éi tù vÖ n«ng d©n. ChuÈn bÞ ®Êu tranh tríc hÕt ph¶i tuyªn truyÒn m¹nh mÏ ®Ó l«i cuèn ®a sè quÇn chóng tham gia; khi cã ®iÒu kiÖn tæ chøc nh÷ng cuéc ®Êu tranh lín mµ chØ ph¸t ®éng ®Êu tranh lÎ tÎ th× ¶nh hëng chÝnh trÞ kh«ng tèt. §Ó chèng l¹i ®µn ¸p, cÇn ph¶i chuÈn bÞ thËt chu ®¸o vµ l·nh ®¹o cã kÕ ho¹ch mäi cuéc ®Êu tranh, ph¶i ph¸t triÓn vµ huÊn luyÖn ®éi tù vÖ n«ng d©n. CÇn lµm cho n«ng d©n nhËn thøc râ lùc lîng vµ vai trß cña m×nh. Hä ph¶i hiÓu ®îc r»ng hµnh ®éng ç nh©n hoÆc mçi xu híng khñng bè ®Òu tr¸i víi c¬ng lÜnh hµnh ®éng cña m×nh. §ång thêi, ph¶i gi¶i thÝch cho n«ng d©n hiÓu r»ng chØ cã mét lùc lîng m¹nh mÏ vµ cã tæ chøc míi cã thÓ ®¬ng ®Çu chèng khñng bè tr¾ng ®îc. L·nh ®¹o n«ng d©n cã nghÜa lµ nghiªn cøu t×nh h×nh ®Þa ph¬ng ®Ó råi ph¸t ®éng phong trµo quÇn chóng. Mçi cuéc ®Êu tranh ®Òu nh»m më réng ¶nh hëng cña N«ng héi vµ cña §¶ng vµ nh»m thu hót quÇn chóng vµo N«ng héi. 9. Nh÷ng yªu s¸ch cña n«ng d©n a) VÒ chÝnh trÞ - §ßi tù do lËp héi, tù do héi häp, tù do ng«n luËn vµ ®ßi bá chÕ ®é kiÓm duyÖt; ph¶n ®èi khñng bè tr¾ng, ph¶n ®èi Héi ®ång c¶i l¬ng; ph¶n ®èi ®a n«ng d©n ®i lµm phu ®ån ®iÒn vµ ®a hä sang çc thuéc ®Þa kh¸c. b) VÒ kinh tÕ - §ßi gi¶m su thuÕ - ®ßi bá thuÕ th©n, ®ßi gi¶m t« ruéng ®Êt, bá chÕ ®é ph¸t canh, bá chÕ ®é lao dÞch. §èi víi cè n«ng: ph¶i t¨ng c«ng x¸, bít giê lµm viÖc. §ßi b¶o


hiÓm x· héi, ngµy nghØ (tÕt, kÓ c¶ ngµy kû niÖm çch m¹ng) ®îc tr¶ c«ng. B¸o ço vµo kho¶ng n¨m 1930.


b¶n chôp lu t¹i

ViÖn lÞch sö §¶ng.

NH÷NG thñ ®o¹n cña §Õ QUèC PH¸P

Khñng bè tr¾ng ®ang hoµnh hµnh díi ®ñ mäi h×nh thøc. §Õ quèc ®ãng ®ån binh ë kh¾p çc th«n x·, chóng tæ chøc x· ®oµn1) (gièng nh d©n ®oµn2) ë Trung Quèc) ®Ó canh phßng ngµy ®ªm. LËp danh hé ë mçi lµng ®Ó kiÓm so¸t nh÷ng ngêi l¹ mÆt. CÊm ®i l¹i tõ vïng nµy sang vïng kh¸c. §éc ¸c h¬n lµ chóng cho phÐp bän t s¶n ®îc quyÒn ®èt nhµ vµ giÕt ngêi. Chóng chia thµnh phè ra thµnh nhiÒu khu, ë mçi khu phè tªn trëng phè ®îc quyÒn kiÓm so¸t tÊt c¶ d©n chóng. ChÝnh phñ cña chóng ra mÆt tuyªn truyÒn vu ço céng s¶n. Ngoµi chÝnh s¸ch khñng bè, bän ®Õ quèc Ph¸p cßn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch lõa bÞp: lËp Héi ®ång c¶i l¬ng, Héi ®ång hoµ gi¶i t b¶n vµ lao ®éng, v.v.. Chóng giao tr¸ch nhiÖm cho ®èc c«ng ë nhµ m¸y vµ trëng phè ph¶i ng¨n ngõa phong trµo çch m¹ng ë nhµ m¸y vµ khu phè. Chóng ®a mËt th¸m vµo çc xÝ nghiÖp tæ chøc héi häp thî thuyÒn ®Ó ph¸ nh÷ng cuéc b·i c«ng. Bän ®Õ quèc cßn thuª ngêi viÕt b¸o xuyªn t¹c chñ nghÜa céng s¶n vµ vu ço Nga - X«. T×nh h×nh néi bé §¶ng ë B¾c Kú: 1. Trong khi çc ®ång chÝ Trung ¬ng bËn häp Héi nghÞ th¸ng 10-1930, mét Xø uû l©m thêi ®îc thµnh lËp gåm ba ®ång chÝ BÝ th ba TØnh uû lín. Nhng kh«ng mét ®ång chÝ nµo ®îc giao tr¸ch nhiÖm râ rµng vµ còng kh«ng ®ång chÝ nµo cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó l·nh ®¹o mäi c«ng t¸c trong xø. Do ®ã

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, viÕt b»ng tiÕng ViÖt. 2) Nguyªn b¶n: Min-tuan.


çc tØnh ®Òu tù trÞ, trong khi ®ã th× mäi c«ng viÖc vÉn ë t×nh tr¹ng hçn lo¹n. 2. Cã 6 tØnh ®· cã tæ chøc: H¶i Phßng, Hµ Néi, má than Hßn Gai, Nam §Þnh, Th¸i B×nh vµ Phñ Lý (hai tØnh sau lµ nh÷ng tØnh hoµn toµn n«ng nghiÖp). Ngoµi viÖc l·nh ®¹o Ban phô tr¸ch Hµ Néi, mét trong ba ®ång chÝ Êy cßn ph¶i l·nh ®¹o çc Ban giao th«ng, tµi chÝnh, tuyªn truyÒn vµ huÊn luyÖn. Do ®ã viÖc in truyÒn ®¬n vµ s¸ch b¸o kh«ng ch¹y vµ t×nh h×nh tµi chÝnh thiÕu thèn ®Õn nçi çc ®ång chÝ thêng thiÕu g¹o ¨n. V× kh«ng ®ñ ®ång chÝ nªn Ban giao th«ng ph¶i nhê héi viªn C«ng héi gióp viÖc, cã khi ph¶i nhê ®Õn c¶ ngêi ngoµi n÷a (Ban tµi chÝnh còng vËy). Do ®ã c«ng viÖc cña hai Ban ®ã kh«ng tèt. Cã nhiÒu vô b¾t bí vµ khñng bè tr¾ng ngµy cµng d÷ déi, nªn tæ chøc ë nhiÒu tØnh bÞ tan vì (cã tØnh v× ®Êu tranh còng cã tØnh v× kh«ng ®Êu tranh). Cho nªn çc TØnh uû ®· ph¶i ®Ó hÕt th× giê vµ t×m hÕt mäi çch ®Ó bæ cøu t×nh tr¹ng ®ã. 3. HiÖn nay, phÇn lín çc chøc vô quan träng ®Òu do çc ®ång chÝ míi thiÕu kinh nghiÖm ®¶m nhiÖm. HÇu hÕt çc ®ång chÝ cÊp uû ®Òu ®îc chØ ®Þnh chø kh«ng bÇu. Nhng mçi khi cã bÇu cö, kÕt qu¶ cña cuéc bá phiÕu rÊt ®îc coi träng. Tríc ®©y ë trong Trung ¬ng, mçi ®ång chÝ ph¶i phô tr¸ch mét tØnh chø kh«ng phô tr¸ch çc Ban (giao th«ng, tµi chÝnh, tuyªn truyÒn, v.v.). Nay th× cã mét ®ång chÝ Trung ¬ng, ngoµi nh÷ng tr¸ch nhiÖm kh¸c cña m×nh, cßn phô tr¸ch c«ng t¸c giao th«ng vµ Ên lo¸t n÷a. Tõ TØnh uû ®Õn chi bé, çc ®ång chÝ chØ biÕt cã: tæ chøc. Cha khi nµo ®îc huÊn luyÖn, nªn çc ®ång chÝ kh«ng thÓ hiÓu ®îc môc ®Ých cña §¶ng. H¬n n÷a, nhiÒu ®¶ng viªn tríc kia ®· tham gia §«ng D¬ng cò vµ "Thanh niªn" vÉn cßn gi÷ t tëng bÌ ph¸i vµ xu híng

khñng bè.

4. ë çc chi bé, çc ®ång chÝ chØ biÕt lµm theo chØ thÞ cÊp trªn

chø kh«ng cã quyÕt nghÞ, kh«ng cã kÕ ho¹ch lµm viÖc riªng.

Çc ®ång chÝ kh«ng hiÓu chÝnh trÞ, kinh tÕ lµ g× thËm chÝ

còng cã nh÷ng ®ång chÝ kh«ng biÕt §¶ng kh¸c quÇn chóng

nh thÕ nµo.

QuÇn chóng

1. Çc viÖc tæ chøc c«ng nh©n tiÕn bé Ýt. Chóng ta cã héi viªn

ë nhiÒu nhµ m¸y; nhng héi viªn rÊt ph©n t¸n, ®©y 2, 3

ngêi, kia 5, 10 ngêi. C«ng héi m¹nh nhÊt lµ C«ng héi Nhµ

m¸y dÖt Nam §Þnh cã 239 héi viªn. Nhng kh«ng ph¶i hÕt

tÊt c¶ mäi héi viªn ®Òu ®· nhËn thøc râ vai trß cña m×nh.

2. N«ng d©n rÊt m¹nh ë çc tØnh Th¸i B×nh vµ Hµ Nam.

Chóng t«i ®· t×m çch tæ chøc quÇn chóng n«ng d©n ë kh¾p

çc tØnh nhng n«ng d©n qu¸ ph©n t¸n. HuyÖn kh¸ nhÊt chØ

cã 80 n«ng d©n vµo tæ chøc.

3. K«mx«m«n (Thanh niªn Céng s¶n ®oµn). Thanh niªn

kh«ng ®«ng l¾m. ë nhiÒu n¬i hä sinh ho¹t víi ngêi lín vµ

cha tæ chøc riªng.

4. Phô n÷, M.O.P.R. (Quèc tÕ Cøu tÕ ®á), Héi ph¶n ®Õ ®ång

minh: cha cã g×. ë trong nhiÒu tæ chøc cã c¶ ®¶ng viªn lÉn héi viªn, ®¶ng viªn kh«ng hiÓu râ vai trß cña m×nh. H¶i Phßng 7 chi bé nhµ m¸y: 20 ®¶ng viªn. 2 chi bé ®êng phè: 10 ®¶ng viªn. Çc chi bé kh¸c: 7 ®¶ng viªn (2 n÷). Trêng thùc nghiÖp: 8 thanh niªn céng s¶n. 8 nghiÖp ®oµn thî thuyÒn: 101 héi viªn (4 thanh niªn vµ 11 n÷). Hßn Gai (má)


§¶ng: 8 ®¶ng viªn. C«ng héi: 10 héi viªn. (tríc nh÷ng thÊt b¹i võa råi, cã 20 ®¶ng viªn, 10 thanh niªn C.S vµ 30 héi viªn C«ng héi).

Nam §Þnh

6 nhµ m¸y: 21 ®¶ng viªn.

Chi bé ®êng phè: 34 ®¶ng viªn (4 n÷).

Thanh niªn C.S: (15 c«ng nh©n) 31 ®oµn viªn.

C«ng héi: 293 héi viªn (210 thanh niªn, 21 n÷ thanh

niªn).

Çc lµng: 60 ®¶ng viªn, 100 héi viªn N«ng héi.

Phñ Lý 82 ®¶ng viªn (6 n÷).

Thanh niªn céng s¶n (n«ng d©n): 13.

366 héi viªn N«ng héi.

Th¸i B×nh

8 chi bé lµng: 38 (10 n÷).

3 chi bé thanh niªn céng s¶n: 14.

270 n«ng d©n

H¶i D¬ng ®ång chÝ n«ng d©n: 9 (mÊt liªn l¹c)

Hµ §«ng ®ång chÝ n«ng d©n: 12

51 ®ång chÝ n«ng d©n

B¾c Ninh ®ång chÝ n«ng d©n: 6

Hµ Néi ®¶ng viªn: 6 (4 n÷), n÷ thanh niªn: 29 ë trong

çc khu vùc.

Tæng sè: ®¶ng viªn: 344 (31 n÷), 82 c«ng nh©n, 209 n«ng d©n.

Thanh niªn céng s¶n: 79

C«ng héi: 404

N«ng héi: 818

Phª b×nh nh÷ng NghÞ quyÕt cña Trung ¬ng.

1. VÒ vÊn ®Ò Nga - X«, nªn thªm "díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng

b«nsªvÝch, v« s¶n Nga ®· giµnh ®îc chÝnh quyÒn".

2. Nãi sù æn ®Þnh kinh tÕ t¹m thêi kh«ng ®óng. Ph¶i nãi nh

trong NghÞ quyÕt cña Quèc tÕ Céng s¶n "Sù æn ®Þnh bé phËn,

bÊp bªnh vµ t¹m thêi".

3. Trong thêi kú thø hai, cÇn nãi ®Õn nh÷ng thÊt b¹i cña çch m¹ng ë Java vµ ë Trung Quèc. 4. Trong thêi kú thø ba, ph¶i nãi ®Õn viÖc nh÷ng ngêi quèc gia chuÈn bÞ mét cuéc biÕn ®éng th¶m khèc vµ ®a thªm nhiÒu vÝ dô h¬n n÷a vÒ nh÷ng mèi bÊt hoµ xuÊt hiÖn trong thêi kú Êy. 5. Ph¶i gi¶i thÝch râ h¬n n÷a nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a çch m¹ng §«ng D¬ng víi çch m¹ng thÕ giíi. 6. "Vâ trang b¹o ®éng" nghÜa lµ thÕ nµo? 7. Phong trµo c«ng nh©n: NghÞ quyÕt nãi: "Mçi cuéc ®Êu tranh kinh tÕ còng lµ mét cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ". C©u nµy kh«ng râ, nªn nãi: "Mçi cuéc ®Êu tranh kinh tÕ ®Òu cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ". 8. Nãi nh nghÞ quyÕt: "Môc ®Ých cuèi cïng cña C«ng héi lµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi". Kh«ng râ l¾m. Ph¶i gi¶i thÝch nhiÒu h¬n n÷a vÒ ý nghÜa cña tæ chøc C«ng héi. 9. C©u: "§¶ng lµ bé tham mu cña C«ng héi" nghÜa qu¸ hÑp; nªn nãi: "§¶ng lµ bé Tæng tham mu cña giai cÊp v« s¶n vµ cña nh©n d©n lao ®éng". 10. Phong trµo n«ng d©n - chiÕn lîc vµ chiÕn thuËt: kh«ng râ l¾m. Cha ®Ò cËp ®Õn vÞ trÝ quan träng cña çch m¹ng ruéng ®Êt trong tõng giai ®o¹n çch m¹ng. Mèi quan hÖ gi÷a vÊn ®Ò n«ng d©n vµ ruéng ®Êt víi çch m¹ng: cha râ l¾m. 11. T¹i sao l¹i ®Þnh ra nh÷ng ®iÒu lÖ h×nh thøc kh¸c nhau cho N«ng héi vµ C«ng héi.

Ph¬ng ph¸p c«ng t¸c


1. Xø uû ph¶i göi chØ thÞ gi¶i thÝch râ rµng t¹i sao ph¹m khuyÕt ®iÓm vµ ®Þnh râ ph¬ng ph¸p c«ng t¸c tõ nay vÒ sau. 2. Çc BÝ th Xø uû vµ TØnh uû ph¶i xem m×nh lµ nh÷ng cè vÊn, lµ ngêi huÊn luyÖn gi¸o dôc, chø kh«ng nªn bao biÖn tÊt c¶ mäi c«ng viÖc trong ®Þa ph¬ng nh tríc ®©y. 3. Mçi cÊp uû ph¶i quy ®Þnh nhiÖm vô cho mçi chi bé, mçi ®¶ng viªn. Cã nh vËy mçi ngêi míi cã mét tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh. 4. ChØ thÞ göi cho chi bé ph¶i dÔ hiÓu ®Ó çc ®ång chÝ cã thÓ th¶o luËn vµ nghiªn cøu thi hµnh: kh«ng khi nµo ®îc dïng mÖnh lÖnh. Ph¶i chó ý kiÓm tra c«ng t¸c cña çc tæ chøc §¶ng cÊp díi. 5. Çc Ban chÊp hµnh cña tÊt c¶ mäi tæ chøc cña §¶ng ph¶i cã nh÷ng ®ång chÝ xung phong lµm viÖc cho cÊp uû, khi bÞ khñng bè hoÆc cã ai trong cÊp uû v¾ng mÆt, çc ®ång chÝ ®ã s½n sµng cã thÓ thay thÕ.

Tµi chÝnh

Ch¬ng tr×nh ®· quy ®Þnh tæ chøc mét Ban tµi chÝnh

Tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc

1. Ph¶i tæ chøc mét Ban gåm 5 ®ång chÝ phô tr¸ch tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc ®¶ng viªn. 2. Ph¶i ra mét tê b¸o 4 trang, xuÊt b¶n mçi tuÇn hai kú, ®Ó tuyªn truyÒn gi¸o dôc quÇn chóng vµ ®¶ng viªn. B¸o ®ã lÊy tªn lµ "Tiªn phong" (The Forward). 3. §Ó ®µo t¹o çn bé ph¶i tæ chøc mét trêng huÊn luyÖn, thêi h¹n häc lµ mét th¸ng. Ch¬ng tr×nh häc tËp nh sau: a) Danh tõ chÝnh trÞ; b) TÝnh chÊt vµ môc ®Ých cña §¶ng; c) Ch¬ng tr×nh cña §¶ng; d) Tæ chøc §¶ng; e) Chi bé; f) Phong trµo c«ng n«ng;

g) ChÝnh c¬ng. DÇn dÇn cã kinh nghiÖm ch¬ng tr×nh nµy cã thÓ thay ®æi.

C«ng t¸c tríc m¾t

1. Ph¶i gi¶i thÝch cho ®¶ng viªn hiÓu nh÷ng nghÞ quyÕt cña

Trung ¬ng.

2. Söa ch÷a nh÷ng sai lÇm vµ khuyÕt ®iÓm.

3. §Êu tranh chèng nh÷ng khuynh híng sai.

C«ng vËn

1. ChuÈn bÞ tæ chøc trong çc ngµnh c«ng nghiÖp theo ngµnh

däc;

2. Trong 3 th¸ng tíi, Nam §Þnh ph¶i tæ chøc §¹i héi c«ng

nh©n toµn tØnh;

3. Trong 4 th¸ng tíi, H¶i Phßng ph¶i tæ chøc §¹i héi c«ng

nh©n toµn tØnh;

4. T¨ng cêng tuyªn truyÒn ë çc hÇm má;

5. Tæ chøc mét Tæng C«ng héi ë Hµ Néi;

6. §a ®ång chÝ vµo çc ngµnh c«ng nghiÖp quan träng, çc

®ån ®iÒn, çc nhµ m¸y ®iÖn vµ ngµnh vËn t¶i;

7. Tæ chøc ®oµn thanh niªn vµ héi phô n÷ trong mçi c«ng héi.

Thanh niªn vµ phô n÷ ph¶i tham gia l·nh ®¹o C«ng héi;

8. B¾t ®Çu tuyªn truyÒn nh÷ng c«ng nh©n thÊt nghiÖp;

9. Tæ chøc kû niÖm ngµy 25 th¸ng 2;

10. Ph¸t triÓn çc tæ chøc phô thuéc, hîp ph¸p vµ nöa hîp

ph¸p;

11. Liªn kÕt chÆt chÏ c«ng nh©n víi n«ng d©n.


12. Trong 3 th¸ng tíi, Th¸i B×nh vµ Phñ Lý ph¶i cã N«ng héi

tØnh.

Héi nghÞ häp 15 h«m, nhng tranh luËn cha ®Çy ®ñ vµ chu

®¸o, çc ®ång chÝ lu«n lu«n híng cuéc th¶o luËn v¹ch cho

hÕt nh÷ng cuéc thÊt b¹i, h¬n n÷a héi nghÞ cha ®îc chuÈn

bÞ tõ tríc.

Tµi liÖu cña


B¸O ÇO VÒ héi nghÞ

çn bé xø uû b¾c kú

(Gi÷a th¸ng 1 vµ 2)

§Õn dù héi nghÞ ®ã:

- 1 ®¹i biÓu Trung ¬ng.

- 2 çn bé Xø uû cò.

- 1 ®¹i biÓu tØnh Nam §Þnh.

- 1 ®¹i biÓu tØnh Phñ Lý.

- 1 ®¹i biÓu tØnh Th¸i B×nh.

- 1 ®¹i biÓu tØnh Ban huÊn luyÖn.

- 1 céng t¸c viªn cña Xø uû.

B¸o ço:

a) VÒ t×nh h×nh kinh tÕ.

b) VÒ phong trµo quÇn chóng.

c) Kinh nghiÖm.

d) VÒ chÝnh s¸ch ®µn ¸p çch m¹ng cña ®Õ quèc.

®) VÒ c«ng t¸c vµ tinh thÇn ®oµn kÕt cña chóng ta.

Th¶o luËn: KÕ ho¹ch do Trung ¬ng dù th¶o.

NghÞ quyÕt:

a) VÒ ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh.

b) VÒ néi dung chuyªn m«n cña mçi ban.

c) VÒ viÖc ®µo t¹o çn bé.


d) Gi¶i thÝch cho ®¶ng viªn hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò ®· nªu trong

kÕ ho¹ch cña Trung ¬ng.

e) VÒ phong trµo c«ng nh©n.

f) VÒ phong trµo n«ng d©n.

BÇu cö çn bé Xø uû míi.

A- T×nh h×nh kinh tÕ

MÆc dÇu c«ng kü nghÖ cã ph¸t triÓn chót Ýt, B¾c Kú chñ yÕu vÉn lµ mét xø n«ng nghiÖp. Ngoµi nhµ m¸y R«be (Robert) ë H¶i Phßng (®ãng vµ söa ch÷a tµu thuû) vµ lß ®óc kÏm Qu¶ng Yªn, B¾c Kú cã rÊt Ýt xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp nÆng, l¹i cßn bÞ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1930 ¶nh hëng nÆng nÒ. 1. HÇm má: N¨m 1929 cã 600 ngêi chuyªn mé c«ng nh©n. HiÖn nay kh«ng nh÷ng kh«ng tuyÓn mé c«ng nh©n míi n÷a mµ cã tõ 5.000 ®Õn 6.000 c«ng nh©n bÞ th¶i håi. 2. Xi m¨ng: Çch ®©y 5 th¸ng, cã 10 chiÕc tµu chuyªn chë h»ng ngµy 10.000 thïng xi m¨ng ra b¸n ë thÞ trêng. Nay nh÷ng chiÕc tµu ®ã chØ ch¹y mét tuÇn hoÆc 15 ngµy mét chuyÕn. H¬n n÷a, xi m¨ng do çc m¸y míi s¶n xuÊt, phÈm chÊt xÊu b¸n kh«ng ch¹y. Nhµ m¸y ®· th¶i håi h¬n 1.000 c«ng nh©n. 3. DÖt: Tõ t¸m th¸ng nay, ngµnh dÖt bÞ khñng ho¶ng hoµn toµn, tríc kia hµng ngµy b¸n ra tõ 60 ®Õn 70 kiÖn hµng, nay sôt xuèng 4 hoÆc 10 kiÖn. Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh th¶i håi 2.000 c«ng nh©n, Nhµ m¸y H¶i Phßng còng ph¶i th¶i håi c«ng nh©n viªn. 4. Nhµ m¸y R«be (Robert): ®ãng vµ söa ch÷a tµu thuû, buéc thî lµm viÖc theo mét chÕ ®é míi, hai ngµy lµm mét. MÆc dÇu vËy, h·ng nµy còng kh«ng sö dông ®îc hÕt nh©n c«ng. 5. C«ng ty dÇu ho¶ Ph¸p: Tõ ba th¸ng nay, mçi c«ng nh©n chØ lµm viÖc cã 18 ngµy. TÊt c¶ çc nhµ m¸y c«ng kü nghÖ kh¸c còng ®· hoÆc b¾t ®Çu l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nµy, ë mçi xÝ nghiÖp tÝnh ra cã tõ 50, 60 - 100 vµ cã n¬i ®Õn 800 thî thÊt nghiÖp.

Cßn nh÷ng anh chÞ em c«ng nh©n ®ang lµm viÖc còng khæ së v× chÕ ®é hîp lý ho¸, v× bÞ gi¶m l¬ng, lµm thªm giê vµ bÞ cóp ph¹t. Trung b×nh h»ng ngµy ph¶i lµm viÖc 11 tiÕng. C«ng x¸ th× tr¶ nh sau: - 0®20 ®Õn 0®30 cho thî phô - 0®40 ®Õn 0®50 cho thî chuyªn nghiÖp - 0®15 ®Õn 0®25 cho ®µn bµ - 0®10 ®Õn 0®15 cho trÎ em. Bän chñ ngµy cµng dïng nhiÒu phô n÷ vµ trÎ em, chóng ®uæi thî ngêi lín. ë Nhµ m¸y dÖt H¶i Phßng, sè trÎ em tõ 10 tuæi ®Õn 16 tuæi chiÕm ®Õn mét phÇn t sè c«ng nh©n. §êi sèng cña c«ng nh©n rÊt cùc khæ.

B- N«ng nghiÖp

Nh©n d©n ë vïng thîng du lµ ngêi Thæ. C¶ vïng nµy cßn

rÊt l¹c hËu vµ do bän "thæ ty chuyªn chÕ" thèng trÞ; cßn n«ng

d©n th× ph¶i chÞu c¶nh n« lÖ. ë nh÷ng vïng d©n c ngêi

Kinh, ®Êt ruéng ®Òu lµ cña ngêi Ph¸p vµ cña phó h÷u ViÖt

Nam. C¶ hai bän nµy tæ chøc trång trät vµ ch¨n nu«i hoÆc

cho n«ng d©n lÜnh canh ruéng ®Êt.

ë Th¸i B×nh cã rÊt nhiÒu ®Þa chñ tõ 300 ®Õn 500 mÉu ruéng

®Êt, cho n«ng d©n lÜnh canh vµ thu t« mét nöa. Mçi vô, n«ng

d©n ph¶i ®Õn lµm c«ng kh«ng cho ®Þa chñ mét sè ngµy nhÊt

®Þnh. Khi gia ®×nh ®Þa chñ cã giç ch¹p, ngêi n«ng d©n cßn

ph¶i ®em lÔ vËt ®Õn kÝnh biÕu vµ gióp c«ng.

TiÒn cho vay l·i trung b×nh 120 phÇn tr¨m. Çch cho øng

tríc mét ®Êu lóa vô 5 ®Õn vô 10 ph¶i tr¶ hai ®Êu, lµ th«ng

thêng. NÕu gi¸ g¹o h¹, ngêi n«ng d©n ph¶i tr¶ b»ng tiÒn,

nÕu g¹o cao th× hä ph¶i tr¶ sè tiÒn nî ®ã b»ng lóa. N«ng d©n

ph¶i ®èi xö víi tr¹i chñ còng nh ®èi víi ®Þa chñ, nghÜa lµ

ph¶i kÝnh biÕu lÔ vËt, lµm c«ng kh«ng, v.v..


Ngµy gi¸p h¹t, chñ cho vay 1 hµo th× ®Õn vô gÆt ngêi n«ng

d©n ph¶i lµm bï mét ngµy c«ng (c«ng nhËt lµ 1 hµo rìi). PhÇn lín ruéng ®Êt lµ cña c«ng, ®¸ng lÏ ph¶i ®em cÊp ®Òu cho nh©n d©n çc th«n x·. Nhng trong thùc tÕ, bän t s¶n chiÕm lÊy phÇn h¬n, cßn ngêi n«ng d©n bÇn khæ chØ ®îc nhËn Ýt m¶nh nhng l¹i lµ phÇn ruéng ®Êt xÊu nhÊt. ViÖc thêng x¶y ra lµ nh÷ng miÕng ruéng ®Êt r¶i r¸c ë kh¾p ®ã ®©y, khã lµm vµ khã b¶o vÖ, nªn ngêi n«ng d©n l¹i ph¶i tËu ruéng cña t s¶n vµ cña ®¹i ®Þa chñ. Bän quan l¹i vµ t s¶n lîi dông phong trµo çch m¹ng ®Ó ¸p bøc bãc lét n«ng d©n. Ai kh«ng "®ót lãt" cho chóng th× bÞ chóng vu ço vµo héi kÝn hoÆc céng s¶n vµ bÞ b¾t. H»ng n¨m, n«ng d©n tõ 18 ®Õn 60 tuæi ph¶i n¹p thuÕ th©n mçi ®Çu ngêi tõ 3®50 ®Õn 4®50 vµ ph¶i ®i phu 6 ngµy lµm c«ng cho chÝnh phñ. NhiÒu khi gi÷a mïa, n«ng d©n ph¶i ®×nh chØ c«ng viÖc, ®i "lao dÞch". Ngoµi ra, ngµy ®ªm hä ph¶i ®i canh ®iÕm ë lµng (®Ó phßng céng s¶n). MÊt mïa hai n¨m nay lµm cho n«ng d©n cµng khæ cùc. N¨m ngo¸i, phÇn lín bµ con n«ng d©n chØ ¨n mçi ngµy mét b÷a ch¸o cã mét Ýt h¹t g¹o nÊu víi thËt nhiÒu níc. Anh em ®i ë cho ®Þa chñ (nh÷ng ngêi cã søc lùc), h»ng n¨m chØ nhËn 12®00 c«ng vµ 2 tÊm v¶i méc. S¸ng sím mÆt trêi cha mäc hä ®· ph¶i ra ®ång lµm viÖc cho ®Õn tèi mÞt. VÒ nhµ hä ph¶i lµm lông cho ®Õn nöa ®ªm. Cßn anh chÞ em ®i lµm thuª ngµy mïa: phô n÷ ®îc nhËn 7 ®Õn 12 xu mét ngµy, nam 10 ®Õn 15 xu. Nhng hÕt mïa hä l¹i thÊt nghiÖp. ¸p bøc vµ bãc lét lµm cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n c¨m giËn vµ kÝch ®éng hä vïng dËy, c«ng nh©n má than CÈm Ph¶, c«ng nh©n viªn C«ng ty dÇu ho¶, phu kÐo xe H¶i Phßng b·i c«ng, ë Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh bïng næ cuéc ®×nh c«ng lín cña c«ng nh©n (ph¶n ®èi bít l¬ng, lµm thªm giê, ph¶n ®èi quy ho¹ch tr¸ch nhiÖm thî thuyÒn, ph¶n ®èi lµm kho¸n). N«ng d©n Th¸i B×nh vµ Phñ Lý biÓu t×nh ®Êu tranh chèng t s¶n vµ ph¶n ®èi ®Õ quèc Ph¸p b¾t çc lµng ph¶i lËp ng©n s¸ch.

Tuy çc cuéc ®Êu tranh cã lµm cho chóng ta ph¶i chó ý,

nhng kÕt qu¶ cßn Ýt ái, v×:

1. §¶ng cßn non trÎ thiÕu kinh nghiÖm.

2. Tr×nh ®é nhËn thøc cña quÇn chóng cßn thÊp.

3. §«ng ®¶o quÇn chóng cha tham gia ®Êu tranh.

VÝ dô:

a) §· sö dông hai viªn ®èc c«ng ®Ó khëi ®éng cuéc b·i c«ng ë

nhµ m¸y ®iÖn, mäi viÖc ®Òu tr«i ch¶y!

Nhng l¹i kh«ng cã biÖn ph¸p tr¸nh ¶nh hëng cña hai ®èc

c«ng ®èi víi quÇn chóng; sau th¾ng lîi l¹i kh«ng tæ chøc

tuyªn truyÒn ®Ó gi÷ v÷ng tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn

chóng, cuèi cïng hä ®· nhîng bé. KÕt qu¶ lµ nh thÕ ®Êy.

Hä kh«ng nhËn ®îc mét kÕ ho¹ch hµnh ®éng nµo, khi phong

trµo bÞ dËp t¾t th× kh«ng cßn cã ph¬ng nµo cøu ch÷a n÷a.

b) Cuéc b·i c«ng ë Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh lµ mét th¾ng lîi

cña anh chÞ em c«ng nh©n, nhng lµ thÊt b¹i cña §¶ng v×:

1. Çc ®ång chÝ chóng ta kh«ng hiÓu môc ®Ých cña cuéc b·i

c«ng;

2. Çc tæ chøc cña §¶ng kh«ng hoµn toµn nhÊt trÝ;

3. B·i c«ng kh«ng ®îc chuÈn bÞ vµ còng kh«ng cã tæ chøc,

kh«ng gi¸o dôc thî thuyÒn vÒ môc ®Ých cuéc b·i c«ng còng

nh vÒ ph¬ng ph¸p tæ chøc ®Êu tranh vÒ sau;

4. §¶ng kh«ng cã kÕ ho¹ch s¸t víi hoµn c¶nh;

5. ThiÕu tuyªn truyÒn. C«ng héi cã høa gióp ®ì quÇn chóng

vÒ tµi chÝnh, hä rÊt phÊn khëi, nhng ®¶ng viªn l¹i kh«ng

biÕt l·nh ®¹o vµ nhÊt lµ thiÕu kiªn quyÕt;

6. Thêi c¬ chän kh«ng ®óng (s¸t ngµy s¾p ph¸t l¬ng vµ ngay

gi÷a vô ®ãi);


7. Tríc khi b·i c«ng, l¹i göi th cho bän chøc tr¸ch Ph¸p vµ

cho chñ nhµ m¸y, nªn chóng biÕt vµ dÔ ®µn ¸p;

8. TÊt c¶ b¹n bÌ cña nh÷ng anh chÞ em b·i c«ng kh«ng ®îc

l«i cuèn hÕt vµo phong trµo;

9. Cuéc ®Êu tranh kÐo dµi nªn quÇn chóng mÖt mái; 10. Çc chØ huy hµnh ®éng kh«ng l«i cuèn ngêi kh¸c theo; 11. Çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm hµnh ®éng qu¸ lé liÔu; 12. Cho quÇn chóng biÕt kÕ ho¹ch qu¸ sím, nªn bän ph¶n ®éng n¾m ®îc; 13. Tríc cuéc b·i c«ng kh«ng bÇu uû ban ®Êu tranh; 14. Sau cuéc b·i c«ng, xem nhÑ viÖc gi¶i thÝch cho c«ng nh©n hiÓu râ vµ rót ®îc kinh nghiÖm bæ Ých.

C- Nh÷ng thiÕu sãt trong çc cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n Th¸i B×nh

1. ë çc huyÖn l©n cËn, kh«ng tæ chøc lùc lîng dù bÞ ®Ó cã thÓ t¨ng cêng cho phong trµo. 2. Kh«ng b¸o ço cho quÇn chóng biÕt môc ®Ých cuéc ®Êu tranh. 3. §Ó cho bän t s¶n vµ mËt th¸m trµ trén vµo cuéc ®Êu tranh, quÇn chóng biÕt râ hÕt tÊt c¶ nh÷ng ngêi chØ huy. 4. Sau khi ®i ®Êu tranh vÒ kh«ng tæ chøc mÝt tinh. 5. Kh«ng rót kinh nghiÖm çc cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n NghÖ An. KÕT LUËN Phong trµo ®Êu tranh ë B¾c Kú cha thu ®îc kÕt qu¶ v× nh÷ng lý do sau ®©y: a) ThiÕu liªn hÖ gi÷a B¾c Kú, Trung Kú vµ Nam Kú, xø nµy kh«ng rót ®îc kinh nghiÖm cña xø kh¸c. b) §¶ng cha ®ñ lùc lîng ®Ó l·nh ®¹o tèt phong trµo ®Êu tranh cña quÇn chóng. c) Çc tæ chøc cña §¶ng cha liªn hÖ thËt mËt thiÕt víi nhau.

Tµi liÖu cña


CH¦¥NG TR×NH VIÖT MINH

ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh (nãi t¾t lµ ViÖt Minh) chñ

tr¬ng liªn hiÖp hÕt th¶y çc tÇng líp nh©n d©n, çc ®oµn thÓ

çch m¹ng, çc d©n téc bÞ ¸p bøc ®oµn kÕt l¹i, chiÕn ®Êu

®¸nh ®æ chñ nghÜa ®Õ quèc ph¸t xÝt NhËt, giµnh quyÒn ®éc

lËp cho níc ViÖt Nam.

Sau khi ®¸nh ®uæi ®îc ®Õ quèc ph¸t xÝt NhËt, sÏ lËp lªn

chÝnh phñ nh©n d©n cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ,

lÊy cê ®á, sao n¨m çnh lµm quèc cê. ChÝnh phñ nh©n d©n

cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ do Quèc d©n ®¹i héi cö

lªn sÏ thi hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch sau nµy:

A- CHÝNH TRÞ

1. Phæ th«ng ®Çu phiÕu: hÔ ai lµ ngêi ViÖt Nam, v« luËn

nam n÷ tõ 18 tuæi trë lªn ®Òu cã quyÒn tuyÓn cö vµ øng cö,

trõ bän ViÖt gian ph¶n quèc.

2. Ban bè çc quyÒn tù do d©n chñ cho nh©n d©n: tù do ng«n

luËn, tù do xuÊt b¶n, tù do tæ chøc, tù do tÝn ngìng, tù do ®i

l¹i trong níc, tù do xuÊt d¬ng. Bá chÕ ®é b¾t phu vµ çc

chÕ ®é ¸p bøc do ®Õ quèc ®Æt ra.

3. Tæ chøc ViÖt Nam çch m¹ng qu©n vµ vò trang d©n chóng,

th¼ng tay trõng trÞ bän ph¶n quèc, gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn

çch m¹ng. 4. TÞch thu hÕt th¶y tµi s¶n cña ®Õ quèc ph¸t xÝt. Trõng trÞ vµ tÞch thu tµi s¶n cña bän ViÖt gian ph¶n quèc. 5. Toµn x¸ ph¹m nh©n.


6. Nam n÷ b×nh quyÒn. 7. Tuyªn bè d©n téc tù quyÕt. 8. Liªn hiÖp vµ th©n thiÖn víi tÊt c¶ çc d©n téc hÌn yÕu, nhÊt lµ d©n téc Miªn, Lµo, Tµu, TriÒu Tiªn, Ên §é.

B- KINH TÕ

1. Bá thuÕ th©n vµ çc thø thuÕ do ®Õ quèc ®Æt ra. LËp lªn mét thø thuÕ rÊt nhÑ vµ c«ng b×nh. 2. Quèc h÷u ho¸ çc ng©n hµng ®· tÞch thu cña ®Õ quèc ph¸t xÝt NhËt. LËp lªn mét ng©n hµng quèc gia thèng nhÊt. 3. Më mang çc ngµnh kü nghÖ, gióp ®ì thñ c«ng nghiÖp lµm cho nÒn quèc d©n kinh tÕ chãng ph¸t ®¹t. 4. Më mang dÉn thuû nhËp ®iÒn, båi ®¾p ®ª ®iÒu lµm cho n«ng nghiÖp phån thÞnh. 5. Nh©n d©n tù do khai khÈn ®Êt ruéng do chÝnh phñ gióp ®ì. 6. Quan thuÕ (thuÕ ®¸nh hµng ho¸ xuÊt c¶ng, nhËp c¶ng) ®éc lËp. 7. Më mang çc ®êng giao th«ng vËn t¶i (nh ®êng xe löa, ®êng « t«, çc nhµ gi©y thÐp, s«ng ngßi, v.v.).

C- V¡N HO¸ GI¸O DôC

1. Huû bá nÒn gi¸o dôc n« lÖ. G©y dùng nÒn quèc d©n gi¸o dôc. Cìng bøc gi¸o dôc tõ bùc s¬ häc. Mçi d©n téc cã quyÒn dïng tiÕng mÑ ®Î trong nÒn gi¸o dôc d©n téc m×nh. 2. LËp çc trêng chuyªn m«n huÊn luyÖn chÝnh trÞ, qu©n sù, kü thuËt ®Ó ®µo t¹o1) çc líp nh©n tµi. 3. KhuyÕn khÝch vµ gióp ®ì çc h¹ng trÝ thøc ®îc ph¸t triÓn tµi n¨ng cña hä. 4. KhuyÕn khÝch vµ gióp ®ì nÒn gi¸o dôc quèc d©n lµm cho nßi gièng ngµy thªm m¹nh. D- §èI VíI ÇC TÇNG LíP NH¢N D¢N

___________ 1) Trong nguyªn b¶n chôp mi-cr« phim chç nµy bá trèng, kh«ng cã ch÷ ®µo t¹o.

1. C«ng nh©n. Ngµy lµm 8 giê. §Þnh tiÒn l¬ng tèi thiÓu.

C«ng viÖc lµm nh nhau nhËn tiÒn l¬ng ngang nhau. Cøu tÕ

thÊt nghiÖp. X· héi b¶o hiÓm. CÊm ®¸nh ®Ëp, chöi m¾ng.

Thñ tiªu çc giÊy giao kÌo n« lÖ, lËp çc giÊy giao kÌo chung

cña chñ vµ thî. C«ng nh©n giµ cã l¬ng hu trÝ.

2. N«ng d©n. N«ng d©n ai còng cã ruéng cµy. Gi¶m ®Þa t«.

Cøu tÕ n«ng d©n trong nh÷ng n¨m mÊt mïa.

3. Binh lÝnh. HËu ®·i binh lÝnh cã c«ng gi÷ g×n Tæ quèc vµ

phô cÊp gia ®×nh binh lÝnh ®îc ®Çy ®ñ.

4. Häc sinh. Bá häc phÝ, bá khai sinh h¹n tuæi. Më thªm

trêng häc. Gióp ®ì häc trß nghÌo.

5. Phô n÷. VÒ çc ph¬ng diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ , v¨n ho¸,

®µn bµ ®Òu ®îc b×nh ®¼ng víi ®µn «ng.

6. Th¬ng nh©n vµ çc nhµ kinh doanh. ChÝnh phñ hÕt søc

gióp çc nhµ cã vèn tù do kinh doanh. Bé thuÕ m«n bµi vµ

çc thø t¹p thuÕ do ®Õ quèc ®Æt ra.

7. Viªn chøc. HËu ®·i viªn chøc xøng ®¸ng víi c«ng häc hµnh

cña hä.

8. Ngêi giµ vµ kÎ tµn tËt. §îc chÝnh phñ ch¨m nom vµ cÊp

dìng.

9. Nhi ®ång. §îc chÝnh phñ s¨n sãc ®Æc biÖt vÒ thÓ dôc vµ

trÝ dôc.

10. Hoa kiÒu. §îc chÝnh phñ b¶o chøng tµi s¶n an toµn:

®îc ®èi ®·i nh d©n tèi huÖ quèc.

E- X· HéI

1. Thi hµnh luËt lao ®éng, ngµy lµm viÖc 8 giê.

2. Gióp ®ì çc gia ®×nh ®«ng con.

3. LËp Êu trÜ viªn ®Ó ch¨m nom trÎ con.


4. LËp çc nhµ chiÕu bãng, diÔn kÞch, c©u l¹c bé, th viÖn ®Ó

n©ng cao tr×nh ®é trÝ dôc cho nh©n d©n. 5. LËp thªm nhµ th¬ng, nhµ ®ì ®Î, nhµ dìng l·o. G- NGO¹I GIAO 1. Huû bá hÕt th¶y nh÷ng ®iÒu íc do bän thèng trÞ cò ký kÕt víi bÊt kú níc nµo. Ký nh÷ng hiÖp íc giao h¶o vµ b×nh ®¼ng víi mäi níc vÒ çc ph¬ng diÖn. 2. Chñ ch¬ng çc d©n téc ®îc b×nh ®¼ng. HÕt søc gi÷ g×n hoµ b×nh. 3. Kiªn quyÕt chèng hÕt th¶y nh÷ng sù x©m ph¹m ®Õn quyÒn tù do ®éc lËp cña níc ViÖt Nam . 4. Liªn hiÖp víi tÊt c¶ nh©n d©n vµ d©n téc bÞ ¸p bøc trªn thÕ giíi. Tµi liÖu cña B¶o tµng



QuyÓn IV

Phßng ngù §¸nh ®uæi Rót lui


In theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1944

S¸ch lu t¹i B¶o tµng



I

CHIÕN THUËT PHßNG NGù §éi du kÝch kh¸ng NhËt, kh¸ng Ph¸p, v× nh÷ng sù khã

kh¨n thùc tÕ, cho nªn vÒ mÆt chiÕn thuËt kh«ng thÓ dïng lèi phßng ngù lµm cèt yÕu. Thêng ®éi du kÝch kh«ng chñ tr¬ng gi÷ ®Õn chÕt mét n¬i nµo, v× nÕu chñ tr¬ng nh vËy th× víi vâ khÝ l¹c hËu cña m×nh, cã thÓ tù ®a m×nh tíi chç bÞ ®¸nh b¹i. §éi du kÝch bao giê còng chñ tr¬ng tranh lÊy chñ ®éng tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch, ph¸ ho¹i ®êng s¸, quÊy rèi qu©n ®Þch. Lóc cã thÓ ®¸nh th× trong gi©y l¸t tiªu diÖt chóng, lóc kh«ng thÓ ®¸nh th× trong gi©y l¸t cao ch¹y xa bay; quyÕt kh«ng ®øng vµo ®Þa vÞ bÞ ®éng, vµ hÕt søc tr¸nh kh«ng dïng chiÕn thuËt phßng ngù.

Tuy vËy, kh«ng ph¶i ®éi du kÝch kh«ng bao giê dïng tíi chiÕn thuËt phßng ngù ®©u. Lóc th×nh l×nh bÞ qu©n ®Þch ®¸nh óp, lóc võa tiÕn c«ng xong, cÇn ph¶i phßng ngù ®Ó rót lui. NhÊt lµ lóc b¶o vÖ cho c¨n cø ®Þa kh¸ng Ph¸p kh¸ng NhËt th× chiÕn thuËt phßng ngù l¹i cµng cÇn thiÕt l¾m. Nhng chóng ta ph¶i biÕt r»ng: chiÕn thuËt phßng ngù cña ®éi du kÝch rÊt lµ ®Æc biÖt, lóc nµo còng "dÜ c«ng vi thñ", nghÜa lµ muèn gi÷, muèn phßng ngù tÊt ph¶i tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch mét phÇn nµo.

A. ChiÕn thuËt phßng ngù ngoµi n¬i c¨n cø chèng NhËt Ph¸p

§éi du kÝch nÕu nhanh nhÑn, bÝ mËt ®îc d©n chóng ñng hé (sù ñng hé cña d©n chóng chÝnh lµ çi têng lòy che chë cho m×nh) th× rÊt Ýt khi bÞ qu©n ®Þch ®¸nh óp. Tuy vËy, ®éi du kÝch lu«n lu«n ph¶i cÈn thËn míi tr¸nh khái mu m« cña qu©n ®Þch.

a) Ph¶i xÕp ®Æt do th¸m canh g¸c


§éi du kÝch ph¶i ph¸i ®éi viªn thêng, ¨n mÆc tr¸ h×nh ®i dß th¸m chung quanh qu©n ®Þch. Dï lµ ®ãng tr¹i hay ®ang kÐo qu©n ®i, tríc m×nh, sau m×nh vµ trªn tÊt c¶ çc nÎo ®êng qu©n ®Þch cã thÓ ®Õn, ®Òu ph¶i cã ®éi viªn canh g¸c; ngoµi vßng canh g¸c Êy, l¹i ph¶i cã ®éi viªn vâ trang, ¨n mÆc thêng ®i do th¸m. Ph¶i hÕt søc chó ý liªn l¹c víi d©n chóng, nhê d©n chóng b¶o tin tøc cho, d©n chóng lµ kÎ dß th¸m tinh nhÊt cña ®éi du kÝch. b) Ph¶i tr¸nh ®ãng qu©n ë nh÷ng chç kh«ng ch¾c ch¾n Lµng nµo m×nh kh«ng ®ñ søc gi÷ th× kh«ng nªn chiÕm ®ãng c¶ lµng, chØ nªn lÊy mét xãm mÊy nhµ vµ ®ãng qu©n ë ®Êy. NÕu d©n chóng bÞ ®Õ quèc lõa g¹t, ®èi víi du kÝch kh«ng cã c¶m t×nh, th× ®éi du kÝch ®õng ngÇn ng¹i, ph¶i ®èi phã ngay: hoÆc trõ bän ViÖt gian râ mÆt, hoÆc b¾t bän bÞ ngê lµm ViÖt gian gi÷ l¹i lµm con tin, hoÆc cÊm chØ trong ngoµi th«ng tin qua l¹i.

NÕu t×nh h×nh g¨ng, th× ph¶i ph¸i ®éi viªn chiÕm mÆt trËn, c¾t ®éi viªn ¨n mÆc thêng ®i dß th¸m, ®Æt nh÷ng ngêi phô tr¸ch viÖc liªn l¹c gi÷a ®éi du kÝch víi nhau hay gi÷a ®éi du kÝch víi d©n chóng c¶m t×nh. Ta nªn nh¾c l¹i mét lÇn n÷a: çch phßng ngù tèt nhÊt lµ dß th¸m, canh phßng cho kü cµng, cÈn thËn, ®Æng, tr¸nh khái nh÷ng sù ®¸nh óp bÊt ngê.

c) Ph¶i x©y ®¾p chiÕn luü phßng ngù Do th¸m ®Ò phßng nh thÕ còng cha ®ñ, ®éi du kÝch

cßn ph¶i chuÈn bÞ, nÕu bÞ th×nh l×nh ®¸nh óp th× øng phã thÕ nµo. §éi du kÝch lu«n lu«n ph¶i s½n sµng ®Ó tô häp, ph¶i cã n¬i nhÊt ®Þnh ®Ó tô häp. N¬i tô häp (thêng thêng lµ mét gian nhµ lín) cÇn ph¶i cã ngêi ®øng ë n¬i quang ®·ng, cã thÓ tr«ng xa mµ canh g¸c, ®éi trëng vµ çc ®éi viªn th«ng tin liªn l¹c ®Òu ë c¶ ®Êy. Vâ khÝ vµ ®å dïng ph¶i s½n sµng lu«n lu«n, cÇn ®i lµ mang ®i ngay. DÊu hiÖu lóc bÞ ®¸nh óp, lóc tiÕn, lóc lui còng ph¶i dù bÞ cho ®Çy ®ñ s½n sµng.

Nh÷ng con ®êng ®i vµo n¬i tô häp, th× nªn dïng vËt

ng¨n c¶n cã thÓ c¾t ®i ®îc mµ chÆn phßng. Nh÷ng con

®êng rót lui còng nªn ®¾p chç nÊp b¾n: hai bªn ®êng.

Nh÷ng con ®êng kh«ng cÇn dïng ®Õn th× ph¶i chÆn nghÏn

h¼n ®i. NÕu cã thÓ ®îc th× ngoµi phßng tuyÕn thø nhÊt Êy

ph¶i ®Æt thªm phßng tuyÕn thø hai.

Ban ngµy, nÕu m¸y bay qu©n ®Þch tíi nÐm bom th× ®éi du kÝch ph¶i hÕt søc tæ chøc phßng bÞ, lîi dông ®Þa thÕ, nh÷ng hµo r·nh, hÇm hè ®Ó tr¸nh khái sù thiÖt h¹i. d) §ang ®i gÆp ®Þch NÕu ®ang kÐo qu©n ®i mµ gÆp qu©n ®Þch th× hoÆc s¾p ®Æt rÊt nhanh ®Ó ®¸nh óp chóng, hoÆc ra lÖnh th¸o lui ngay. Khi th¸o lui, trõ mét bé ®éi ë l¹i sau ®Ó che chë cho ®éi du kÝch th¸o lui, kh«ng cã sù hµnh ®éng phßng ngù g× kh¸c n÷a. NÕu bÞ ®¸nh óp ë n¬i ®ãng tr¹i, th× ®éi du kÝch ph¶i tá tinh thÇn chiÕn ®Êu cña m×nh vµ thùc hµnh ngay cuéc ph¶n c«ng x«ng ra chèng l¹i.

B. ChiÕn thuËt phßng ngù nh÷ng n¬i c¨n cø chèng NhËt - Ph¸p

N¬i c¨n cø chèng NhËt - Ph¸p do ®éi du kÝch mét m×nh lËp ra, hoÆc do ®éi du kÝch hîp søc víi qu©n chÝnh quy mµ lËp ra, kh«ng nh÷ng cã chÝnh phñ çch m¹ng mµ l¹i cã kho l¬ng thùc, ®¹n dîc vµ nhµ th¬ng cña ®éi du kÝch n÷a. Nh÷ng n¬i c¨n cø Êy, cè nhiªn ®éi du kÝch kh«ng thÓ dÔ dµng bá mµ ®i, ph¶i hÕt søc b¶o vÖ lÊy nã. Tuy vËy, kh«ng ph¶i lµ dï sèng chÕt còng ph¶i kh kh gi÷ lÊy nã. Trong lóc phßng gi÷ còng ph¶i chia qu©n ra ®ãng tõng n¬i nhÊt ®Þnh mµ chäi víi ®¹i ®éi qu©n ®Þch. Chóng ta ph¶i nhí lu«n r»ng: lèi phßng gi÷ cña chóng ta lµ mét lèi riªng, nhanh nhÑn thay ®æi theo t×nh thÕ, kh«ng bao giê lµm cho ®éi du kÝch sa vµo ®Þa vÞ bÞ ®éng; kh«ng bao giê ®Ó qu©n ®Þch cã th× giê, cã c¬ héi tiªu diÖt ta.

ThÕ th× trong trêng hîp Êy, lèi phßng ngù cña chóng ta ph¶i thÕ nµo: a) Ph¶i dïng lèi phßng ngù nhanh nhÑn

Trong khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh n¬i c¨n cø cña ta, chóng ta còng cã thÓ cho mét sè Ýt ®éi viªn du kÝch ®i chiÕm lÊy nh÷ng n¬i yÕu hiÓm, x©y ®¾p chiÕn luü t¹m thêi, cïng qu©n ®Þch ®èi chiÕn. Nhng ®èi chiÕn nh vËy, môc ®Ých kh«ng


ph¶i lµ ta quyÕt gi÷ trËn ®Þa ®Õn chÕt, mµ lµ chØ ®Ó k×m h·m thÕ lùc qu©n ®Þch, lµm cho chóng kh«ng thÓ tiÕn mau, ®Ó trong lóc Êy qu©n chñ lùc cña ta cã dÞp mµ ®¸nh óp l¹i vµ tiªu diÖt chóng.

Qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh c¨n cø du kÝch thêng dïng lèi chia ra nhiÒu ®êng mµ tiÕn, hîp l¹i mét ®êng mµ ®¸nh. Cho nªn, nÕu ®éi du kÝch m¹nh th× cã thÓ ®em hÕt søc ng¨n c¶n chóng, lµm cho chóng kh«ng thÓ tiÕn chãng nh ý muèn, vµ tríc khi çc ®¹o qu©n cña chóng ®ang çch xa nhau, cha tiÕp øng nhau ®îc, th× ®éi du kÝch cø ®¸nh tõng ®¹o, tiªu diÖt tõng ®¹o. NÕu çc ®¹o qu©n ®Þch ®· tiÕn gÇn nhau, ®· tiÕp øng nhau ®îc, th× ®éi du kÝch nªn nh»m xem n¬i nµo lµ n¬i yÕu cña qu©n ®Þch, ®¸nh t¹t ngang vµo, chia qu©n ®Þch ra nhiÒu ®o¹n, råi cø tõng ®o¹n mét mµ tiªu diÖt. Lèi ®¸nh nµy cÇn ph¶i cã lùc lîng ®Çy ®ñ míi lµm ®îc.

NÕu lùc lîng ta yÕu, th× ta chí nªn cè ®¸nh l¹i qu©n ®Þch ngay. Lóc qu©n ®Þch t×m ta th× ta nªn tr¸nh, ®îi lóc nµo chóng kh«ng ngê bÞ ®¸nh, ta h·y ®¸nh óp, nh quyÓn "ChiÕn thuËt du kÝch sè II"1) ®· nãi.

b) Ph¶i hÕt søc lîi dông h×nh thÕ ®Êt ®ai mµ ng¨n c¶n qu©n ®Þch tiÕn

Ph¶i ph¸ hay chÆn ®êng s¸. Ph¶i ph¸ cÇu cèng. NÕu cã thÓ ®îc, l¹i ph¶i dÉn níc lµm ngËp ®êng s¸. Lµm ®îc nh vËy th× ®éi c¬ giíi ho¸ cña qu©n ®Þch kh«ng thÓ tiÕn ®îc, ®éi kþ binh cña chóng còng kh«ng thÓ tiÕn mau. Chóng chØ cã thÓ ph¸i bé binh tiÕn ®¸nh chóng ta. Chóng ta cã thÓ ®èi phã dÔ h¬n nhiÒu. c) Ph¶i thùc hµnh kÕ ho¹ch "Vên kh«ng nhµ trèng" ë nh÷ng n¬i ®éi du kÝch söa so¹n rót lui th× nªn cæ ®éng d©n chóng thùc hµnh kÕ ho¹ch "Vên kh«ng nhµ trèng"; lÊp giÕng níc hay bá chÊt ®éc xuèng; rót ngâng cèi xay, chë l¬ng thùc, quÇn ¸o, mang nåi niªu, chÐn b¸t, d¾t sóc vËt ch¹y lªn nói.

Qu©n ®Þch ®Õn võa ®ãi, võa kh¸t (Nh÷ng chç cã s«ng ngßi Ýt nhÊt lµ lµm cho qu©n lÝnh, lõa ngùa cña ®Þch kh«ng cã l¬ng thùc); vËn l¬ng khã kh¨n. Nh©n thÕ søc chiÕn ®Êu

___________ 1) Xem "ChiÕn thuËt du kÝch quyÓn II" ë tr.247.

cña chóng bÞ gi¶m; bÞ ®¸nh lµ ph¶i bá ch¹y.

d) Ph¶i cæ ®éng d©n chóng h¨ng h¸i tham gia chiÕn ®Êu Nh÷ng c«ng viÖc kÓ trªn kh«ng cã d©n chóng ñng hé,

tÊt khã mµ thùc hµnh ®îc. Chóng ta cÇn ph¶i cæ ®éng d©n chóng gióp ®éi du kÝch mét çch h¨ng h¸i, tÝch cùc nh do th¸m, ®a ®êng, ®a th¬, gióp ®ì chuyªn chë, khiªng lÝnh bÞ th¬ng, tù ®éng ph¸ cÇu, ph¸ ®êng, v.v.. NÕu d©n chóng thËt lµ h¨ng h¸i, th× víi nh÷ng vâ khÝ l¹c hËu nh: cung, ná, sóng kÐp, gi¸o, m¸c, rõu, bóa, gËy géc còng cã thÓ lµm ®îc viÖc lín, nhÊt lµ trõng trÞ bän do th¸m cña qu©n ®Þch vµ bän ViÖt gian.

Kinh nghiÖm Hoa B¾c d¹y ta r»ng: nÕu cã d©n chóng gióp vµo, th× sù b¶o vÖ çc c¨n cø du kÝch tuy khã, nhng kh«ng ph¶i kh«ng thÓ lµm ®îc. ®) Ph¶i ho¹t ®éng phÝa sau qu©n ®Þch

Trong khi chia ®éi viªn ®ãn ®¸nh qu©n ®Þch th× l¹i ph¶i ph¸i ®éi viªn quÊy rèi phÝa sau qu©n ®Þch, ®¸nh óp çc ®éi vËn t¶i, ph¸ tan liªn l¹c giao th«ng. Lµm ®îc nh vËy th× qu©n ®Þch sÏ bÞ thiÕu thèn vµ sÏ dÔ bÞ ta ®¸nh b¹i.

e) Dïng lèi ®¸nh "chim sÎ" Tøc lµ lóc qu©n ®Þch kÐo vµo ®¸nh n¬i c¨n cø cña ta,

chóng ta ph¸i ®éi viªn du kÝch t¶n m¸t ra nh mét ®µn chim sÎ, nÊp hai bªn ®êng, trªn çc mám nói, chç mét ngêi, chç hai ngêi, çch nhau kh¸ xa. Çc ®éi viªn Êy cø b¾n vµo hµng ngò qu©n ®Þch, tèt nhÊt lµ nh»m bän quan chØ huy mµ b¾n. Lèi ®¸nh "chim sÎ" tuy kh«ng quyÕt ®Þnh ®îc sù th¾ng lîi, song, hiÖu lùc rÊt lín. Qu©n ®Þch sinh ra rèi lo¹n, cø bÞ b¾n mµ t×m kh«ng thÊy kÎ thï, cã t¶n ra mµ ®¸nh ®uæi còng kh«ng biÕt theo híng nµo mµ ®¸nh ®uæi. Rèt cuéc, nhiÒu khi cha ®¸nh nhau, mµ ®· ph¶i rót lui.

ë Hoa B¾c mét lÇn qu©n NhËt chia s¸u ®êng, ®¸nh vµo phÝa Nam ®êng ChÝnh Th¸i, bÞ ®éi du kÝch TÇu dïng lèi ®¸nh "chim sÎ" mµ chèng l¹i. Rèt cuéc, ®¹i ®éi qu©n NhËt míi xung ®ét víi mét liªn du kÝch (100 ngêi) mµ ®· mÊt c¶ chÝ chiÕn ®Êu, ph¶i tho¸i lui ngay.


II

CHIÕN THUËT §¸NH §UæI

ChiÕn thuËt ®¸nh ®uæi qu©n ®Þch ph¶i chia lµm hai trêng hîp: ®uæi theo qu©n ®Þch bÞ ®éi du kÝch ®¸nh b¹i vµ ®uæi theo qu©n ®Þch bÞ qu©n chÝnh quy ®¸nh b¹i.

A. §uæi ®¸nh qu©n ®Þch bÞ ®éi du kÝch ®¸nh b¹i Qu©n ®Þch ®· bÞ ®¸nh b¹i th× ®éi du kÝch ph¶i ®uæi theo, thõa lóc chóng bÞ khã kh¨n mµ kÕ tiÕp xung phong, tiªu diÖt lùc lîng cña chóng. Tuy vËy kh«ng nªn ®uæi xa qu¸, v× ®uæi xa qu¸ tÊt cã thÓ gÆp viÖn binh qu©n ®Þch. Qu©n ®Þch bÞ ®¸nh tan råi, th× c¾t ra mét sè ®éi viªn xÕp dän chiÕn trêng: cøu kÎ bÞ th¬ng, xö trÝ nh÷ng vËt liÖu lÊy ®îc, xö trÝ tï binh, cßn ®¹i ®éi th× ph¶i ®i ngay, phßng khi m¸y bay ®Þch tíi nÐm bom. ChØ cã khi nµo thËt mêi phÇn ch¾c ch¾n lµ viÖn binh qu©n ®Þch kh«ng ®Õn th× ®¹i ®éi du kÝch míi cã thÓ vµ míi nªn ë l¹i h¬i l©u, ®Ó tiÕn hµnh çc c«ng viÖc kh¸c, nh c«ng viÖc tuyªn truyÒn, tæ chøc quÇn chóng, v.v.. NÕu qu©n ®Þch bÞ ®¸nh b¹i ë gÇn n¬i c¨n cø chóng ta, th× chóng ta l¹i cµng cÇn ®uæi theo mµ tiªu diÖt. Trong trêng hîp nµy, cµng cÇn ®éng viªn d©n chóng gióp vµo. Víi nh÷ng vâ khÝ l¹c hËu, d©n chóng còng cã thÓ gióp ®éi du kÝch tiªu diÖt qu©n ®Þch, lµm cho chóng kh«ng mét tªn nµo lät khái líi m×nh.

B. §uæi ®¸nh qu©n ®Þch bÞ qu©n chÝnh quy ta ®¸nh b¹i

Qu©n ®Þch bÞ b¹i tríc mÆt trËn th× chÝ chiÕn ®Êu kÐm

l¾m, ®éi du kÝch tuy søc kh«ng m¹nh còng cã thÓ ®uæi ®¸nh.

§uæi ®¸nh bé binh, th× môc ®Ých lµ tiªu diÖt binh lÝnh cña

®Þch, lµm cho chóng bá hµng ngò ch¹y tan, trong lóc bÞ c¶ ®éi

du kÝch, c¶ d©n chóng hÕt søc b¾t hay giÕt; ®uæi ®¸nh ph¸o

binh vµ ®éi vËn t¶i, th× môc ®Ých lµ lµm cho binh lÝnh ®Þch bá

ch¹y, ®Ó chóng ta chiÕm lÊy sóng ®¹i b¸c, ®¹n dîc, l¬ng

thùc. §éi du kÝch còng cã thÓ ®¸nh ®uæi theo lèi "®i ngang

hµng" (b×nh hµnh) nghÜa lµ trong lóc qu©n ®Þch thua ch¹y,

®éi du kÝch kÐo ®i mét ®êng kh¸c, cïng mét híng víi qu©n

®Þch, ®i thËt nhanh, lóc nµo ®i kÞp hay vît qu¸ qu©n ®Þch

th× ®¸nh t¹t ngang vµo sên hoÆc mai phôc ®îi nã ®i qua sÏ

®¸nh óp.


III

CHIÕN THUËT RóT LUI

Rót lui ®èi víi qu©n chÝnh quy lµ mét viÖc rÊt thêng vµ Ýt khi cã lîi, v× qu©n chÝnh quy cã bÞ thua míi rót lui, hoÆc tiÕn qu¸ trín ph¶i rót lui ®Ó thu ng¾n bít mÆt trËn hay gi÷ v÷ng liªn l¹c víi mÆt sau. §èi víi ®éi du kÝch th× kh¸c h¼n. Kh«ng nh÷ng bÞ thua míi rót lui mµ sau mét trËn th¾ng còng ph¶i rót lui ®Ó tr¸nh viÖn binh cña ®Þch vµ nhiÒu khi cha ®¸nh ®· ph¶i rót lui ®Ó tr¸nh cho qu©n ®Þch khái ®¸nh óp. V× vËy chiÕn thuËt rót lui mµ dïng cho ®óng th× ®èi víi ®éi du kÝch kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu xÊu hæ mµ tr¸i l¹i lµ mét viÖc cÇn thiÕt ®Ó cho ®éi du kÝch khái bÞ tiªu diÖt vµ cã thÓ chuÈn bÞ cuéc tiÕn c«ng cã lîi h¬n. §¸nh ®îc råi rót lui th× thêng thêng ch¼ng cã g× lµ khã kh¨n. Cßn ®Õn lóc bÞ ®¸nh thua míi rót lui th× ®ã lµ mét viÖc nªn hÕt søc tr¸nh, nÕu ®éi trëng ®éi du kÝch biÕt dß xÐt, ®o ®¾n cho cÈn thËn, cã ch¾c ®îc míi tiÕn c«ng, th× ®¹i ®éi qu©n ®Þch ®Õn m×nh vÉn cã thÓ tr¸nh ®îc. Nhng nÕu x¶y ra viÖc bÊt lîi: bÞ ®¸nh thua ph¶i rót lui hay nghe tin qu©n ®Þch m¹nh s¾p ®Õn mµ rót lui kh«ng kÞp, bÞ ®uæi theo, th× ph¶i ®èi phã thÕ nµo? Trong nh÷ng lóc khã kh¨n Êy, cã n¨m ®iÒu cÇn ph¶i chó ý:

a) Mét lµ chän ra mét sè ®éi viªn chèng víi qu©n ®Þch ®Ó che chë cho sè ®«ng rót lui. Trong khi rót lui, trõ khi nµo bÊt ®¾c dÜ, cßn th× kh«ng nªn chia ra tõng bé phËn, v× chia nh vËy rÊt dÔ lµm cho ®éi viªn du kÝch mÊt tinh thÇn h¨ng h¸i. §iÒu ®ã nªn ®Æc biÖt chó ý.

b) Hai lµ ®éi trëng ph¶i tá tinh thÇn kiªn quyÕt cña m×nh, trong khi gÆp khã kh¨n hay nguy hiÓm gi÷a ®êng ph¶i lµm g¬ng can ®¶m cho ®éi viªn. Cã thÕ míi gi÷ ®îc tinh thÇn c¶ ®éi h¨ng h¸i nh tríc. c) Ba lµ lóc rót lui, tuy bÞ qu©n ®Þch theo ®uæi, nhng vÉn ph¶i hÕt søc gÇn gòi d©n chóng, cæ ®éng d©n chóng theo du kÝch hoÆc dÉn ®êng, dÉn lèi vµ gióp du kÝch dß th¸m tin tøc cña qu©n ®Þch. d) Bèn lµ rót lui ph¶i cã kÕ ho¹ch, ph¶i cã mu mÑo. HÕt søc tr¸nh kh«ng ®Ó cho bé ®éi c¬ giíi ho¸ vµ ®éi kþ binh cña qu©n ®Þch ®uæi kÞp. HÕt søc lµm cho mÊt tung tÝch, qu©n ®Þch kh«ng thÓ t×m ra m×nh ®i nÎo nµo. Theo hoµn c¶nh, hoÆc ®i ®êng t¾t, hoÆc chän chç kÝn Èn nÊp, råi tíi khuya sÏ kÐo ®i, hoÆc ®i quÆt l¹i, kÐo vÒ ph¬ng híng tr¸i víi ph¬ng híng qu©n ®Þch ®uæi, hoÆc c¶i trang ¨n mÆc quÇn ¸o thêng hay quÇn ¸o gièng hÖt qu©n ®Þch, hoÆc kÐo qu©n ®i thËt nhanh, mçi ngµy ®i n¨m s¸u m¬i c©y sè. ®) N¨m lµ lóc ®· tr¸nh khái bÞ ®uæi th× t×m ngay mét n¬i ch¾c ch¾n, hÕt søc cæ ®éng d©n chóng lËp ra mét chç ®øng ch©n, tæ chøc ®éi du kÝch l¹i cho v÷ng vµng h¬n vµ chuÈn bÞ tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch. Trªn ®©y lµ nãi trêng hîp qu©n ®Þch qu¸ m¹nh. Cßn nÕu qu©n ®Þch yÕu, liÖu thÓ lµm ®îc th× trong lóc rót lui nöa ®êng nªn chän n¬i tèt, mai phôc ®îi chóng ®i qua ®¸nh óp cho chóng mét vè! Nhí ph¶i cÈn thËn l¾m míi ®îc! Chí lµm liÒu mµ thÊt b¹i to! Cßn mét ®iÒu n÷a lµ trong lóc rót lui, nh÷ng ®éi viªn phô tr¸ch viÖc vÆt (t¹p vô) thêng thêng rÊt khã lßng gi÷ ®îc trËt tù. V× vËy ngµy thêng nªn chó träng huÊn luyÖn cho nh÷ng ®éi viªn Êy mét çch kü cµng. Còng cã lóc ®· ph¸i mét sè ®éi viªn phô tr¸ch che chë cho sè ®«ng råi, nhng çc ®éi viªn Êy cha kÞp b¾n th× qu©n ®Þch ®· x«ng tíi; trong nh÷ng lóc nguy hiÓm Êy, ®éi viªn nµo còng ph¶i can ®¶m, ra ®øng mòi chÞu sµo chèng víi qu©n ®Þch, che chë cho anh em, kh«ng ®îc bèi rèi.




In theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1945

S¸ch lu t¹i B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam.


C¤NG T¸C PH¸ Ho¹i1)

Sè III

I. CHIÕN THUËT DU KÝCH VíI C¤NG T¸C PH¸ HO¹I

Môc ®Ých ph¸ ho¹i cña qu©n ®éi du kÝch cèt ®Ó ®o¹n tuyÖt sù tiÕp tÕ l¬ng thùc, khÝ giíi, qu©n cøu viÖn bªn ®Þch, ®o¹n tuyÖt tin tøc giao th«ng b»ng th tõ hay b»ng ®iÖn tho¹i, h·m ®Þch qu©n vµo mét t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ nguy khèn, lµm gi¶m bít hoÆc tiªu diÖt søc chiÕn ®Êu bªn ®Þch, nh©n ®ã, ®Þch qu©n sÏ bÞ ta tiªu diÖt mét çch râ rµng.

VÒ mÆt tinh thÇn, cã thÓ ph¸ ho¹i tinh thÇn chiÕn ®Êu qu©n ®Þch, do ®ã sÏ xÈy ra sù ph¶n ®èi chiÕn tranh trong hµng ngò qu©n ®Þch, lµm cho ®Þch qu©n bÞ tan r·. Bëi thÕ ta cã thÓ cho r»ng c«ng t¸c ph¸ ho¹i lµ mét c«ng t¸c rÊt quan träng trong nh÷ng c«ng t¸c quan träng kh¸c cña ®éi qu©n du kÝch. Díi ®©y sÏ bµn tÝnh çc vÊn ®Ò thuéc vÒ c«ng t¸c ph¸ ho¹i cña ®éi qu©n du kÝch.

II. THÕ NµO Lµ C¤NG T¸C PH¸ HO¹I? C«ng t¸c ph¸ ho¹i lµ mét c«ng t¸c rÊt quan träng cña

®éi qu©n du kÝch. §Þch nh©n chiÕm ®ãng thµnh thÞ cïng çc ®êng giao th«ng quan träng cña ta. §éi qu©n du kÝch cÇn ph¶i ë r¶i r¸c xung quanh ®Þch nh©n, ho¹t ®éng ë bªn tr¸i, bªn ph¶i, ®»ng tríc vµ sau lng qu©n ®Þch. Tuú thêi, tuú lóc cã thÓ thi hµnh ®îc c«ng t¸c ph¸ ho¹i; cã thÕ, míi cã thÓ lµm trßn nhiÖm vô du kÝch chiÕn tranh.

___________ 1) Ngoµi b×a s¸ch ghi “ChiÕn thuËt du kÝch”.


C«ng t¸c ph¸ ho¹i ®¹i kh¸i chia lµm hai mÆt: 1- Ph¸ ho¹i vÒ mÆt vËt chÊt a) Ph¸ ho¹i ®êng çi quan, ®êng s¾t cïng çc ®êng lèi kh¸c vµ cÇu cèng. b) Ph¸ ho¹i d©y thÐp, d©y ®iÖn tho¹i. c) Ph¸ ho¹i sù bè phßng vÒ qu©n sù: ®ån tr¹i, ph¸o ®µi, bãt g¸c, trËn tuyÕn.

d) Ph¸ ho¹i nhµ m¸y ®iÖn, nhµ m¸y níc.

e) Ph¸ ho¹i kho l¬ng thùc, sóng ®¹n. f) Ph¸ ho¹i çc c«ng binh xëng vµ çc ngµnh kü nghÖ thuéc vÒ qu©n sù kh¸c. g) Ph¸ ho¹i tr¹i lÝnh vµ çc n¬i c¾m tr¹i t¹m thêi. 2- Ph¸ ho¹i vÒ mÆt tinh thÇn

A. Qu©n sù

a) Lµm gi¶m bít søc chiÕn ®Êu cña ®Þch qu©n. b) Chia rÏ hµng ngò ®Þch qu©n. c) G©y ra sù khiªu khÝch gi÷a quan vµ lÝnh, cÊp trªn, cÊp díi bªn ®Þch ¸c c¶m lÉn nhau. d) Liªn l¹c víi nh÷ng phÇn tö n¸o ®éng bªn ®Þch bµy çch cho hä lµm binh biÕn.

B. X· héi

a) Cæ ®éng tinh thÇn çch m¹ng chiÕn ®Êu cña d©n chóng. b) B¾n giÕt ®Æng tiªu diÖt chã s¨n chim måi. c) ¸m s¸t ViÖt gian, H¸n gian. d) Ph¸ ho¹i çc tæ chøc ph¶n ®éng.

III. NH÷NG §IÒU CèT YÕU VÒ VIÖC THI HµNH C¤NG T¸C PH¸ HO¹I

Cè nhiªn ®éi du kÝch cÇn ph¶i th©n hµnh ®i lµm nh÷ng c«ng t¸c ph¸ ho¹i. Nhng nÕu c«ng viÖc ®ã chØ dµnh riªng cho ®éi qu©n du kÝch lµm lÊy c¶, nhÊt ®Þnh sÏ kh«ng lµm ®îc ®Õn n¬i ®Õn chèn, lµm hÕt vµ lµm lu«n lu«n ®îc. Muèn c«ng viÖc ph¸ ho¹i thµnh c«ng viÖc h»ng ngµy, phæ biÕn triÖt ®Ó, nÕu kh«ng ®îc d©n chóng gióp søc, th× kh«ng

tµi nµo ®¹t ®Õn môc ®Ých Êy ®îc, v× qu©n sè cña ®éi qu©n du kÝch cã h¹n, kh«ng ®ñ ngêi ph©n phèi ®i lµm nh÷ng viÖc ®ã, v¶ l¹i cÇn ph¶i nh¾m vµo nh÷ng dÞp tèt cïng nh÷ng n¬i canh phßng s¬ sµi bªn ®Þch míi cã thÓ thi hµnh ®îc. Cßn nh vÒ phÇn d©n chóng trong nh÷ng ngµy lµm ¨n b×nh thêng, hä thÊy n¬i ®Þch nh©n canh phßng hí hªnh vµ nh©n nh÷ng dÞp ®ã hä tù ®i ph¸ ho¹i. Nh thÕ so víi sù hµnh ®éng cña qu©n du kÝch cßn hiÖu nghiÖm h¬n nhiÒu. Bëi vËy, muèn lµm trßn nhiÖm vô ®ã, ®éi qu©n du kÝch cÇn ph¶i hîp t¸c víi d©n chóng, ®éng viªn d©n chóng gióp søc vµo c«ng viÖc chung ph¸ ho¹i, nh thÕ rÊt cã lîi cho ta. Còng bëi d©n chóng gióp søc vµo viÖc ph¸ ho¹i, nªn hä còng hiÓu biÕt çch thøc ph¸ ho¹i. Cè nhiªn, vÒ mÆt vËt chÊt, c«ng t¸c ph¸ ho¹i lµ mét kü thuËt cèt lµm cho ®Þch nh©n c¶m thÊy m×nh bÞ trãi buéc ho¶ng hèt reo ®éng gièng nh mét con thó d÷ bÞ bÎ gÉy r¨ng, bÞ trãi ch©n l¹i, dï cho cã søc m¹nh hïng hæ, còng kh«ng lµm g× nªn chuyÖn. Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, ®êng çi tøc lµ c¾t ®øt mèi liªn l¹c gi÷a tiÒn ph¬ng vµ hËu ph¬ng, gi÷a bªn tr¸i vµ bªn ph¶i, lµm cho ®Þch nh©n bÞ khèn ®èn, khñng ho¶ng vµ c« lËp. Ph¸ ho¹i ®êng s¾t hoÆc ph¸ ho¹i cÇu cèng, ®èt ph¸ çc nhµ ga lµm cho ®Þch nh©n kh«ng thÓ dïng ®êng s¾t ®Ó chë qu©n ®éi, khÝ giíi, v.v. ®îc. Khi ph¸ ho¹i cÇn ph¶i chó ý mÊy ®iÒu nh sau: 1) Çch xa ®éi qu©n coi ®êng bªn ®Þch kh¸ xa. 2) Çch xa ®éi phô kÝp ch÷a ®êng kh¸ xa.

3) Nh÷ng n¬i ®Þa h×nh hiÓm trë nh nh÷ng ®êng ®i qua hå ao, qua ven nói, qua ®Ìo, ®êng ®ª v.v..

4) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, nªn ph¸ ho¹i nh÷ng qu·ng ®êng vßng.

5) Ph¸ ho¹i cÇu cèng th× nªn ph¸ gi÷a qu·ng dßng níc

ch¶y xiÕt vµ s©u.

6) Ph¸ ho¹i nh÷ng bÕn « t«, xe h¬i, nhµ ga nµo quan hÖ vÒ chiÕn lîc qu©n sù nhÊt.

Hå ChÝ Minh toµn tËp

7) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇn c¾t d©y ®iÖn tho¹i tríc tiªn. 8) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇn ®èt nh÷ng khóc gç ®Öm ®êng s¾t vµ qu¨ng ®êng s¾t xuèng s«ng. 9) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t cÇn chia lµm mÊy ®o¹n, mçi ®o¹n çch xa nhau Ýt ra ®é ba bèn c©y sè. 10) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, nªn ph¸ ho¹i c¶ ®êng ®Êt (cña ®êng s¾t) n÷a cµng tèt. Cßn nh c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®êng çi nhùa vµ çc ®êng lèi kh¸c còng nh ph¸ ho¹i ®êng s¾t th«i kh«ng kh¸c nhau mÊy tÝ, cèt yÕu lµ ph¸ ho¹i tõng qu·ng ®êng mét hoÆc ®µo hè s©u lâm xuèng ®êng ®i, hoÆc ph¸ cÇu cèng. Ph¸ ho¹i d©y thÐp, d©y ®iÖn tho¹i th× c¾t ®øt lµ ®îc, ph¸ ®æ çc cét d©y thÐp, nhng cã ®«i khi cha cÇn ph¸ ho¹i l¹i cßn dïng ®Ó trém nghe tin tøc bªn ®Þch n÷a.

§èi víi viÖc ph¸ ho¹i çc c«ng tr×nh kiÕn tróc vÒ mÆt qu©n sù khã kh¨n h¬n, v× nh÷ng n¬i ®ã phÇn nhiÒu cã lÝnh g¸c. Nhng ®«i khi ta cã thÓ hµnh ®éng mét çch kh«n khÐo, tiÕn tíi nh÷ng n¬i hë c¬, phßng bÞ s¬ sµi, råi ph¸ ho¹i mét çch mau chãng b»ng çc thø thuèc næ, t¹c ®¹n, cèt m×n v.v. hay ®èt ph¸ ®i. CÇn tËp trung lùc lîng l¹i ph¸ ho¹i nh÷ng n¬i rÊt quan träng, nÕu kh«ng, c«ng viÖc cña ta kh«ng ¨n thua g×.

PH¸ HO¹I NHµ M¸Y §ÌN, M¸Y N¦íC

Nh÷ng thµnh thÞ tríc khi bÞ ®Þch nh©n chiÕm ®o¹t cÇn ph¶i ph¸ ho¹i nhµ m¸y ®iÖn, m¸y níc ®i. NÕu ë çc n¬i nhá kh«ng cã nhµ m¸y ®iÖn, m¸y níc, chØ cã nh÷ng thø nh dÇu x¨ng, dÇu t©y, ®Ìn nÕn... thêi ph¶i th©u lÊy hÕt mang ®i hoÆc ®èt ®i.

§éi coi giÕng níc th× vÊt tr©u bß, lîn gµ chÕt xuèng, råi lÊp ®i lµm cho ®Þch nh©n kh«ng cã níc mµ uèng. Çc kho chøa chÊt, c«ng xëng, dinh tr¹i ph¶i ®èt ph¸ ®i hay dïng thuèc næ ph¸ huû ®i.

Nãi tãm l¹i lµ hÔ ®å vËt g×, ®Þch nh©n cã thÓ dïng vÒ mÆt sinh ho¹t, còng nh vÒ mÆt chiÕn ®Êu thêi ta kh«ng ngÇn ng¹i g× ph¶i ph¸ huû ®i hÕt. Nh÷ng khÝ cô dïng ®Ó ph¸ huû nh çc thø thuèc næ, dÇu ho¶, v.v. cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ míi lµm trßn nhiÖm vô Êy ®îc.

IV. NH÷NG VÊN §Ò CÇN GI¶I QUYÕT TR¦íC KHI THI HµNH C¤NG T¸C PH¸ HO¹I

§Þch nh©n tíi tÊn c«ng ta, phÇn nhiÒu chóng dïng xe löa, xe h¬i vµ ®«i khi dïng m¸y bay chë qu©n lÝnh, vâ khÝ, ®¹n dîc, thuèc men, quÇn ¸o vµ çc thø ®å dïng. Khi chóng ®i xa vµo néi ®Þa ta, çch xa hËu ph¬ng råi, sù vËn t¶i khã kh¨n vµ phiÒn phøc; ®©y lµ nh÷ng nhîc ®iÓm mµ ®Þch qu©n kh«ng tµi nµo tr¸nh khái.

NÕu chóng ta cã thÓ ph¸ ho¹i nh÷ng khÝ cô giao th«ng vËn t¶i nh m¸y bay, xe cé, vâ khÝ, xe t¨ng ë hËu ph¬ng qu©n ®Þch, sÏ lµm cho ®Þch nh©n t¨ng thªm nhiÒu sù khã kh¨n vµ lµm cho sù tÊn c«ng bªn ®Þch gÆp nhiÒu sù trë ng¹i lín. C«ng t¸c ph¸ ho¹i cÇn ph¶i phèi hîp víi c«ng t¸c ®ång kh«ng têng v÷ng (kiªn bÝch thanh da)1) thêi míi ®o¹n tuyÖt ®îc mäi sù tiÕp tÕ vÒ l¬ng thùc, ®¹n dîc, vâ khÝ, nguyªn liÖu, v.v. ®îc.

Lóc Êy ®Þch nh©n sÏ kh«ng chiÕm ®îc mét vËt g×, mét thøc g× ®Ó ¨n hay ®Ó dïng; tin tøc kh«ng th«ng, ®iÒu ®éng kh«ng ®îc, cÇn ph¶i nhiÒu qu©n canh phßng, binh lùc t¶n m¸t, nhÞn ®ãi, nhÞn rÐt, lµm cho qu©n thï thªm dao ®éng. Muèn tiÕn th× chç nµo còng gÆp qu©n ng¨n c¶n, l¹i lu«n lu«n bÞ uy hiÕp ®»ng sau. Nh thÕ sÏ ®Èy ®Þch qu©n vµo mét t×nh thÕ khã kh¨n, nguy hiÓm nh qu©n ®éi N· Ph¸ Lu©n n¨m

___________ 1) Theo nguyªn b¶n. Chóng t«i kh«ng râ nghÜa.


1812 vËy. TiÕn tho¸i lìng nan, lóc bÊy giê qu©n chñ lùc ta sÏ cã c¬ héi ®¸nh tan qu©n ®Þch.

Sè ngêi ®i lµm c«ng viÖc ph¸ ho¹i c¨n cø, cø theo nhiÖm vô nÆng nhÑ vµ t×nh h×nh bªn ®Þch mµ quyÕt ®Þnh. Thêng ph¸i du kÝch tiÓu tæ hay mét sè qu©n trong ®éi du kÝch ra lµm c«ng viÖc ®ã còng ®ñ råi. Nhng nªn nhí r»ng tríc khi tiÕn hµnh cÇn ph¶i chó ý mÊy ®iÒu sau nµy: 1- §iÒu tra ®Þa h×nh, t×nh h×nh bªn ®Þch, nh÷ng vËt ph¸ ho¹i mét çch râ rµng:

Tríc hÕt lÊy n¬i m×nh ®Þnh ph¸ ho¹i lµm c¨n cø, råi ®iÒu tra vµ xem xÐt kü cµng n¬i ®Þch qu©n ®ãng cã h¹ng lÝnh g×, binh lùc thÕ nµo, sù canh phßng ra sao, ë gÇn chç ®ã ®Þa h×nh ®êng lèi ra sao, råi sÏ ®Þnh kÕ ho¹ch cho s¸t. NÕu nh kh«ng râ t×nh h×nh vµ kh«ng dÔ dµng hµnh ®éng th× kh«ng nªn lµm, v× nh thÕ kh«ng nh÷ng kh«ng ¨n thua g× mµ cßn cã khi nguy hiÓm lµ kh¸c.

2- Lùa chän n¬i ph¸ ho¹i vµ thêi gian ph¸ ho¹i: Khi ph¸ ho¹i ®êng lèi giao th«ng th× ta còng xÐt xem

cã tæn h¹i tíi sù hµnh ®éng cña ta kh«ng tríc ®·, råi ta sÏ lµm. §èi víi c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇu s¾t, çc nhµ ga, cét d©y thÐp th× chän nh÷ng n¬i mµ ®Þch nh©n canh g¸c s¬ sµi vµ chç khuÊt mÆt kh«ng dÔ nh×n thÊy, c«ng viÖc ph¸ ho¹i l¹i dÔ dµng nhng rÊt khã söa ch÷a l¹i.

Cßn viÖc lùa chän thêi gian ph¸ ho¹i nªn chän lóc mµ qu©n ®Þch canh g¸c s¬ sµi, sù hµnh ®éng cña ta rÊt tiÖn lîi, nªn chän lóc chËp tèi, ®ªm khuya, tê mê s¸ng hoÆc khi qu©n ®éi ®ang vËn ®éng tËp tµnh.

3- Lùa chän çch ph¸ ho¹i vµ chuÈn bÞ khÝ cô ph¸ ho¹i:

§· cã çi ®èi tîng ph¸ ho¹i vµ ®· chän ®îc chç ph¸ ho¹i råi, cÇn ph¶i chuÈn bÞ ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i ngay, hoÆc: ®èt ch¸y, ph¸ huû, c¾t ®øt, ®µo s©u, v.v..

CÇn ph¶i chuÈn bÞ khÝ cô nh: C¾t d©y thÐp th× ph¶i cã kÒm, kÐo. §µo hÇm hè ph¶i cã xÎng, cuèc. Th¸o ®êng s¾t th× cÇn kÒm lÆc lª, ngoµi ra ph¶i dù bÞ dÇu ho¶ ®Ó ph¸ huû çc kho chøa chÊp. Ph¸ ®êng s¾t, cÇu cèng cÇn thuèc næ hay m×n vµ cÇn xem xÐt søc kiªn cè cña nh÷ng vËt ®ã nh thÕ nµo, ta míi biÕt dïng bao nhiªu thuèc næ ®Ó dïng vµo c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®ã.

4- Chia lµm hai ®éi: ®éi lµm vµ ®éi che chë, ph¶i giao nhiÖm vô ph©n minh cho hä lµm. Nh÷ng ngêi ®i phô tr¸ch c«ng viÖc ph¸ ho¹i gäi chung lµ ®éi ph¸ ho¹i. Nhng trong ®ã ph¶i chia lµm 2 ®éi kh¸c nhau: ®éi c«ng t¸c vµ ®éi che chë. Mçi ®éi cã mét viªn ®éi trëng chØ huy. Nh÷ng ®éi viªn cña ®éi c«ng t¸c ph¶i lµ nh÷ng ngêi can ®¶m, cÈn thËn, mau lÑ, l¹i hiÓu biÕt c«ng viÖc ph¸ ho¹i.

Nh÷ng ®éi viªn cña ®éi che chë cÇn ph¶i lµ nh÷ng ngêi

can ®¶m, cÈn thËn, trÇm tÜnh, tai m¾t tinh th«ng, s¸ng suèt vµ

b¾n giái.

Ngoµi ra, hÇu hÕt çc ®éi viªn ®Òu cã mét tr×nh ®é gi¸c ngé chÝnh trÞ kh¸ c¬ng quyÕt hy sinh vµ gi÷ ®îc bÝ mËt. §©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt cÇn thiÕt, vËy tríc khi tiÕn hµnh c«ng viÖc ph¸ ho¹i, ph¶i quy ®Þnh nhiÖm vô râ rµng cña mçi ®éi. Nãi râ çi ®èi tîng m×nh ®Þnh ph¸ ho¹i, n¬i ph¸ ho¹i, thêi gian ph¸ ho¹i, ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i, khÝ cô ph¸ ho¹i vµ ph¶i ph©n phèi ®éi qu©n che chë, nh¾c thªm cho mçi ngêi cÇn chó ý lu«n lu«n trong khi ®i lµm c«ng viÖc ph¸ ho¹i. 5- Nh÷ng viÖc cÇn chó ý trong lóc ®¬ng tiÕn hµnh c«ng t¸c ph¸ ho¹i vµ sau khi ph¸ ho¹i råi, cÇn ph¶i lµm thÕ nµo? Khi ®· chuÈn bÞ ®ñ çc thø ®å dïng ®Ó ph¸ ho¹i råi, thêi ®i theo con ®êng mµ ta ®· ®Þnh s½n, hµnh ®éng khÐo lÐo ®Ó ®i tíi gÇn n¬i ®ã.

NÕu nh ®i ®Õn nöa ®êng, gÆp mét hai tªn lÝnh bªn ®Þch nµo ®ã th× ph¶i kiÕm çch b¾t lÊy hoÆc giÕt ®i. NÕu nh


gÆp ®éi qu©n tuÇn phßng hay ®éi qu©n ®Þch nµo ®ã th× ph¶i trèn tr¸nh, ®îi chóng nã ®i qua, råi ta sÏ tiÕn lªn.

Lóc b¾t ®Çu thùc hµnh c«ng viÖc ph¸ ho¹i, tr«ng thÊy ®Þch nh©n th× ®éi che chë ph¶i hÕt søc chèng l¹i, ®éi c«ng t¸c ph¶i hÕt søc lµm viÖc cho mau ®Æng lµm xong c«ng viÖc ph¸ ho¹i.

Sau khi ph¸ ho¹i, chiÕm ®o¹t ®îc nh÷ng ®å vËt g× ph¶i

ph¸ huû hoÆc vÊt ®i, nh÷ng çi g× ®èi víi ta cÇn dïng thêi lÊy

mang vÒ dïng.

Ph¸ ho¹i xong ph¶i mau mau rót lui.

V. LµM THÕ NµO PH¸ HO¹I §¦êNG S¾T

§¦êNG HÇM (TUNEL), BÕN XE XA TR¹M?

A- Ph¸ ho¹i ®êng lèi

§èi víi c«ng viÖc thùc hµnh ph¸ ho¹i ®êng çi nhùa vµ ®êng lèi kh¸c, cã khi dïng thuèc næ, ®«i khi l¹i dïng khÝ cô, tuú tõng trêng hîp mµ quyÕt ®Þnh. §¹i kh¸i nh sau: 1) Ph¸ ho¹i ®êng ®i qua sên nói, cÇn chän qu·ng ®êng ®i qua dèc, ®µo mét çi hè s©u råi ch«n thuèc næ vµo ®Êy lµm næ tung qu·ng ®êng ®i, hay dïng cuèc xuæng ®µo tõng qu·ng ®i còng ®îc. 2) Ph¸ ho¹i ®êng lâm, th× chän nh÷ng qu·ng ®êng nµo s©u lâm xuèng, ®µo mét nöa ®êng ®i, nhng chän chç nµo khã ch÷a nhÊt hay ®µo hè ch«n thuèc næ ë hai bªn ®Çu dèc xÎ xuèng chç ®êng lâm ®Ó lµm bËt tung ®êng lªn

B- Ph¸ ho¹i ®êng s¾t

Muèn ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇn chän chç nµo khã söa ch÷a nhÊt nh cÇu cèng, ®êng hÇm hay nh÷ng qu·ng ®êng quanh co. Ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i th× dïng thuèc næ, cèt m×n hay khÝ cô ph¸ ho¹i, nÕu n¬i nµo cã hai con ®êng s¾t tr¸nh nhau còng ph¶i ph¸ ho¹i hÕt. §¹i kh¸i cã mÊy çch nh sau:

1) Ph¬ng ph¸p lµm bËt tung ®êng s¾t: Ch«n mét èng thuèc næ ®é 4,5 kil« ë hai bªn vÖ ®êng gÇn chç ®êng s¾t nèi nhau, råi ®Æt ®Çu ngßi dÉn ho¶ lªn trªn ®êng s¾t.

2) Ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i: NÕu nh cã ®ñ th× giê thêi dïng ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i: Th¸o ®anh èc ra, bá côc gç ra, thanh s¾t ®em cÊt giÊu ®i, hay qu¨ng xuèng s«ng, b»ng gç th× ®èt. 3) Cßn nh÷ng ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i kh¸c th× mau h¬n vµ to t¸t h¬n, ®¹i kh¸i nh:

a) Chång chÊt cñi gç lªn trªn ®êng s¾t ®èt lªn; nÕu cã nh÷ng

toa xe gÇn ®ã th× ®Èy vµo ®èt mét thÓ; khi ®èt cÇn kiÕm mét

Ýt dÇu t©y hay r¬m r¹, cá kh« ®Ó lµm måi dÉn ho¶.

b) Th¸o ®anh èc ra, råi buéc d©y thõng vµo ®êng s¾t, dïng

ngùa hay tr©u kÐo lµm cho ®êng s¾t cong ®i.

c) Th¸o ®anh èc ë nh÷ng qu·ng ®êng s¾t lªn dèc hay xuèng

dèc, chç quanh eo hay ë cÇu cèng, khi tµu ho¶ ch¹y qua chç

®ã, nhÊt ®Þnh bÞ trËt b¸nh.

C- Çch ph¸ ho¹i ®êng hÇm nhµ ga

Muèn ph¸ ho¹i ®êng hÇm mét çch hiÖu qu¶ th× cÇn ®µo

mét lç ë trªn ®Ønh qu·ng gi÷a råi ch«n thuèc næ vµo ®Êy lµm

næ tung lªn cho ®Êt ®¸ lÊp h¼n lèi ®i. NÕu con ®êng ®ã cßn

®Ó ta dïng, chØ t¹m thêi ph¸ ho¹i th«i th× chØ lµm næ 2 ®Çu ra

vµo ®êng hÇm hay th¸o bá mét ®o¹n ®êng ®i lµ ®ñ.

Cßn nh muèn ph¸ ho¹i nhµ ga, tríc hÕt ph¶i c¾t ®øt d©y

thÐp, d©y thÐp nãi liªn l¹c gi÷a ga nµy víi ga kh¸c ®·, råi ph¸

ho¹i m¸y níc, çc chç bÎ ghi cïng çc thø m¸y mãc, khÝ cô

giao th«ng vËn t¶i, v.v. ®Òu ph¸ huû hÕt.

1) Ph¸ m¸y níc cÇn ph¶i ph¸ çi thïng ®ùng níc, ®ót çc

chÊt næ vµo thïng lµm næ tung lªn. 2) Ph¸ ho¹i çc n¬i bÎ ghi çc ®êng rÏ.

3) Nh÷ng n¬i ®êng rÏ cÇn th¸o qu·ng ®êng s¾t ®ã ®i hoÆc ph¸ ho¹i ®i.

Ph¸ ho¹i ®Çu tÇu th× ph¶i ph¸ nh÷ng bé phËn cèt yÕu

nh cßi, èng dÉn níc, dÉn h¬i, dÉn dÇu, m¸y h·m. Cßn


nh÷ng khÝ cô vËn t¶i nµy kh¸c, thø g× kh«ng lÊy ®îc th× tËp

trung l¹i, tíi dÇu löa hoÆc lÊy cñi chÊt ®èng l¹i ®èt. Nh÷ng

thø g× kh«ng ch¸y còng sÏ bÞ h háng kh«ng thÓ dïng ®îc

n÷a, nh÷ng ®êng s¾t còng ho¸ mÒm ®i, v« dông.

VI. LµM THÕ NµO PH¸ HO¹I CÇU CèNG?

Muèn lµm ng¨n c¶n giao th«ng vËn t¶i bªn ®Þch trong mét thêi gian l©u dµi, th× c«ng viÖc ph¸ ho¹i cÇu cèng cÇn ph¶i ph¸ ho¹i c¶ nÒn mãng cña nã n÷a. Ýt nhÊt còng ph¶i ph¸ bá mÊy çi cét cÇu ë gi÷a qu·ng mµ níc ch¶y xiÕt nhÊt, nÕu chØ ph¸ ho¹i Ýt th«i th× chØ ph¸ mét hai ®o¹n lãt v¸n hay mét hai ®o¹n s¾t b¾c ngang còng ®îc.

Khi ph¸ ho¹i çc cÇu cèng cÇn ph¶i ®èt huû c¶ hay khu©n v¸c lÊy çc ®å gç ë gÇn ®Êy cã thÓ dïng lµm vËt liÖu söa ch÷a cÇu cèng. Cßn nh ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i cÇn ph¶i xem çi cÇu m×nh ®Þnh ph¸ lµm b»ng g×, s¾t hay gç, thêi gian ph¸ ho¹i ng¾n hay dµi, cÇn bao nhiªu ngêi, bao nhiªu ®å dïng, råi míi cã thÓ hoÆc dïng çch ®èt ph¸ hay ph¸ huû, hay thuèc næ, tuú ®ã mµ chän ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh. C«ng viÖc ph¸ ho¹i cÇu cèng ®¹i kh¸i nh sau nµy: a) CÇu gç th× dïng çch thiªu ®èt, lµm bËt næ, v.v., ®¹i kh¸i cã 4 çch:

1- Dïng thuèc næ ph¸ tung cÇu ®i. Çch nµy chØ trõ khi nµo cÇn ph¶i ®o¹n tuyÖt ngay ®êng giao th«ng bªn ®Þch míi dïng çch nµy.

Cßn nh lùa chän ®Ó ph¸, thêi ph¶i xem t×nh h×nh lóc bÊy giê mµ quyÕt ®Þnh. Tèt nhÊt lµ chän mét n¬i mµ ch«n thuèc næ, sau khi ph¸ ho¹i l¹i khã söa ch÷a nhÊt. NÕu lµ cÇu næi trªn s«ng th× ®ót thuèc næ vµo díi thuyÒn råi ®èt, cÇu sÏ ®øt ®«i.

2- Çch ph¸ huû. NÕu nh cã ®ñ ngêi vµ ®ñ thêi giê, th× cã thÓ dïng çch ph¸ hñy nµy: Th¸o hÕt çc bé phËn cÇu ra råi vËn ®i n¬i kh¸c. NÕu ch©n cÇu b»ng s¾t, b»ng ®¸ th× ph¸ ®i, b»ng gç th× ®èt ®i.

3- Dïng çch thiªu ®èt. Dïng çc thø nh cñi gç, cã buéc ë díi gÇm cÇu, råi tíi dÇu hay çc thø dÉn ho¶ kh¸c ®èt lªn. 4- Dïng çch ph¸ ho¹i th¶ xuèng níc. Khi ch¸y ®Õn cÇu th× bïng næ lµm cÇu h háng, çch nµy trõ khi nµo ®· bÞ qu©n ®Þch chiÕm gi÷, xa kh«ng thÓ gÇn ®îc míi lµm nh vËy. b) CÇu s¾t. Ph¸ ho¹i cÇu s¾t th× dïng çc chÊt næ ®Ó ph¸. Khi muèn ph¸ cÇu, chó ý mÊy ®iÒu sau nµy: 1- Ph¸ ho¹i cÇu s¾t cÇn nhiÒu thuèc næ vµ mét thêi gian kh¸ dµi. Tríc hÕt ph¶i xem cÇu Êy cao hay thÊp, cã khi ch«n thuèc næ ë ch©n cÇu, cã khi ch«n ë cét cÇu. 2- Ch©n cÇu cÇn ®µo mét lç råi ch«n thuèc næ xuèng ®Êy. 3- Dïng thuèc næ ph¸ ho¹i c©y s¾t b¾c ngang cÇu lµm cho hai c©y s¾t Êy gÉy ®i, cÇu sÏ ®æ. 4- NÕu chØ t¹m thêi ph¸ ho¹i Ýt l©u l¹i dïng, th× chØ nªn ph¸ nh÷ng thanh s¾t b¾c ngang cÇu, cßn nh 2 c©y s¾t cét trô b¾c tõ ®Çu nµy sang ®Çu kia th× ®Ó nguyªn. 5- NÕu nh thêi gian cÇn kÝp cha kÞp ph¸ ch©n cÇu th× cèt ph¸ th©n cÇu còng ®îc.


CHó THÝCH

vµ

b¶n chØ dÉn tªn ngêi


Chó thÝch

1. Sù kiÖn thµnh lËp §¶ng: Vµo nh÷ng n¨m 1928-1929, phong trµo ®Êu tranh çch m¹ng cña nh©n d©n ta tiÕp tôc d©ng lªn kh¾p ®Êt níc. Chñ nghÜa M¸c-Lªnin ®· ®îc truyÒn b¸ m¹nh mÏ trong phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc. Mét trµo lu çch m¹ng míi xuÊt hiÖn, ®ßi hái ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña mét chÝnh ®¶ng thùc sù cña giai cÊp c«ng nh©n.

Nh÷ng phÇn tö tiªn tiÕn trong phong trµo çch m¹ng ®· nhËn thøc ®îc t×nh h×nh ®ã vµ ®· ®øng ra thµnh lËp nh÷ng tæ chøc céng s¶n ®Çu tiªn.

Ngµy 17-6-1929, §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng ®îc thµnh lËp ë Hµ Néi. §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng ra Ch¸nh c¬ng, Tuyªn ng«n, nªu râ ®êng lèi cña §¶ng lµ lµm çch m¹ng d©n chñ t s¶n do giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, tiÕn lªn çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, thùc hµnh c«ng n«ng liªn hiÖp. Sù ra ®êi cña §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng ®· thóc ®Èy phong trµo céng s¶n ë trong níc tiÕn m¹nh. Th¸ng 7-1929, An Nam Céng s¶n §¶ng còng ®îc thµnh lËp. Th¸ng 9-1929, nh÷ng ®¶ng viªn u tó cña §¶ng T©n ViÖt ra tuyªn bè thµnh lËp §«ng D¬ng Céng s¶n liªn ®oµn. Trong vßng 4 th¸ng, ba tæ chøc céng s¶n liªn tiÕp ra ®êi. Sù kiÖn ®ã chøng tá viÖc thµnh lËp §¶ng Céng s¶n lµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo yªu níc ë ViÖt Nam n¨m 1929. Nhng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, còng nh nguyªn t¾c tæ chøc cña chÝnh ®¶ng M¸c - Lªnin kh«ng cho phÐp tån t¹i t×nh h×nh lµ trong mét níc mµ cã ba tæ chøc céng s¶n. V× vËy tæ chøc mét §¶ng duy nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n lµ yªu cÇu bøc thiÕt cña phong trµo çch m¹ng ë ViÖt Nam lóc ®ã. NhËn ®îc tin cã çc tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam, Quèc tÕ Céng s¶n ®· göi th kªu gäi çc tæ chøc céng s¶n nµy thèng nhÊt l¹i.


Sau khi n¾m ®îc t×nh h×nh trªn, NguyÔn ¸i Quèc, víi t çch lµ ®¹i diÖn cña Quèc tÕ Céng s¶n, ®· triÖu tËp Héi nghÞ hîp nhÊt çc tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam. §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng, An Nam Céng s¶n §¶ng ®· cö ®¹i biÓu ®Õn dù Héi nghÞ. Riªng §«ng D¬ng Céng s¶n liªn ®oµn, kh«ng kÞp cö ®¹i biÓu ®Õn dù ®îc, sau Héi nghÞ nµy ®· xin gia nhËp vµo §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.

Héi nghÞ hîp nhÊt mang tÇm vãc lÞch sö cña mét §¹i héi thµnh lËp §¶ng. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt lÞch sö vÜ ®¹i cña çch m¹ng ViÖt Nam. Tr.10.

2. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn (chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn): ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña níc Nga X«viÕt thi hµnh trong thêi kú néi chiÕn vµ chèng sù can thiÖp cña 14 níc ®Õ quèc (1918-1920). Theo chÝnh s¸ch nµy, chÝnh quyÒn X«viÕt kh«ng chØ kiÓm so¸t c«ng nghiÖp lín mµ cßn kiÓm so¸t c¶ c«ng nghiÖp nhá vµ võa, n¾m ®éc quyÒn mua b¸n lóa m×, cÊm t nh©n bu«n b¸n l¬ng thùc, trng mua l¬ng thùc thõa cña n«ng d©n, n¾m hµng tiªu dïng vµ n«ng s¶n ®Ó cung cÊp cho qu©n ®éi, c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng. ChÝnh quyÒn X«viÕt thi hµnh chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng ®èi víi tÊt c¶ çc giai cÊp, kÓ c¶ giai cÊp t s¶n, theo nguyªn t¾c "ai kh«ng lµm th× kh«ng ¨n". ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn lóc ®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ ®óng ®¾n. Nhê ®ã ®· huy ®éng ®îc søc ngêi, søc cña phôc vô cho c«ng cuéc chiÕn ®Êu chèng bän b¹ch vÖ vµ bän can thiÖp, gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn X«viÕt non trÎ. Sau khi ®Ëp tan bän can thiÖp vò trang vµ kÕt thóc cuéc néi chiÕn, chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn ®îc thay b»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP) th¸ng 3-1921. Tr.28. 3. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP): ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña níc Nga X«viÕt do Lªnin ®Ò xíng th¸ng 3-1921 víi néi dung: lÊy th¬ng nghiÖp lµm kh©u trung t©m ®Ó kh«i phôc kinh tÕ, thay thÕ chÕ ®é trng thu l¬ng thùc b»ng thuÕ l¬ng thùc, thùc hiÖn chÕ ®é n«ng d©n ®îc tù do trao ®æi n«ng s¶n; ®Æt çc xÝ nghiÖp nhµ níc trªn c¬ së h¹ch to¸n kinh tÕ, sö dông chñ nghÜa t b¶n nhµ níc vµ t« nhîng cho t b¶n ngo¹i quèc nh»m phôc vô lîi Ých x©y dùng chñ nghÜa x· héi... §©y lµ sù x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi trong mét thêi kú dµi. Tr.28.

4. Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ thø ba): Tæ chøc çch m¹ng quèc tÕ cña giai cÊp v« s¶n, trung t©m l·nh ®¹o phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n thÕ giíi.

Do ¶nh hëng to lín cña Çch m¹ng Th¸ng Mêi n¨m 1917 vµ sau khi Quèc tÕ thø hai bÞ ph¸ s¶n, cuéc ®Êu tranh cña Lªnin vµ nh÷ng ngêi céng s¶n ch©n chÝnh chèng bän c¬ héi chñ nghÜa ®· thóc ®Èy sù ra ®êi cña çc ®¶ng céng s¶n vµ tæ chøc céng s¶n ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. §Ó gióp çc tæ chøc céng s¶n nµy l·nh ®¹o phong trµo çch m¹ng çc níc ®i theo con ®êng cña chñ nghÜa M¸c ch©n chÝnh, th¸ng 1-1919, díi sù l·nh ®¹o cña Lªnin, Héi nghÞ ®¹i biÓu cña 8 ®¶ng céng s¶n vµ nhãm céng s¶n ®· kªu gäi tÊt c¶ çc ®¶ng céng s¶n, çc tæ chøc x· héi chñ nghÜa ph¸i t¶ tham gia §¹i héi thµnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ thø ba).

Hëng øng lêi kªu gäi ®ã, th¸ng 3-1919, díi sù l·nh ®¹o cña Lªnin, çc ®¶ng céng s¶n vµ nhãm céng s¶n cña 30 níc ®· tiÕn hµnh §¹i héi thµnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n t¹i M¸txc¬va. Quèc tÕ Céng s¶n ®· cã c«ng lao trong viÖc tæ chøc vµ l·nh ®¹o phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n thÕ giíi. Quèc tÕ Céng s¶n ®· rÊt chó träng tíi vÊn ®Ò gi¶i phãng d©n téc. S¬ th¶o lÇn thø nhÊt luËn c¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa cña Lªnin ®îc §¹i héi II Quèc tÕ Céng s¶n (1920) th«ng qua ®· ®Æt nÒn t¶ng chÝnh trÞ vµ t tëng cho viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc. Trªn con ®êng cøu níc, NguyÔn ¸i Quèc ®· hoµn toµn tin theo Lªnin vµ Quèc tÕ thø ba. §Õn thêi gian ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, c¨n cø vµo hoµn c¶nh míi, th¸ng 5-1943, §oµn chñ tÞch Quèc tÕ Céng s¶n víi sù t¸n thµnh cña ®a sè çc ®¶ng céng s¶n, ®· th«ng qua nghÞ quyÕt gi¶i t¸n tæ chøc quèc tÕ nµy. Tr. 28. 5. Quèc tÕ C«ng héi (Quèc tÕ C«ng héi ®á): Tæ chøc liªn hiÖp quèc tÕ cña çc c«ng ®oµn çch m¹ng, ®îc h×nh thµnh vÒ mÆt tæ chøc vµo n¨m 1921, tån t¹i ®Õn cuèi n¨m 1937. Nã liªn kÕt çc trung t©m c«ng ®oµn kh«ng gia nhËp tæ chøc c«ng ®oµn c¶i l¬ng lµ Quèc tÕ AmxtÐc®am, vµ liªn kÕt çc nhãm, çc khuynh híng ®èi lËp tiÕn bé trong néi bé çc tæ chøc c«ng ®oµn c¶i l¬ng ë çc níc. Quèc tÕ C«ng ®oµn ®Êu tranh ®Ó thiÕt lËp mét sù thèng nhÊt trong phong trµo c«ng ®oµn trªn c¬ së ®Êu tranh çch m¹ng nh»m b¶o vÖ nh÷ng yªu s¸ch cña giai cÊp c«ng nh©n, chèng nguy c¬ chiÕn tranh


®Õ quèc chñ nghÜa, vµ ®oµn kÕt víi giai cÊp c«ng nh©n níc Nga X«viÕt. Tr.28. 6. Quèc tÕ N«ng d©n: Mét tæ chøc do Quèc tÕ Céng s¶n thµnh lËp n¨m 1923 nh»m vËn ®éng n«ng d©n çc níc thuéc ®Þa lµm çch m¹ng díi sù l·nh ®¹o cña çc ®¶ng céng s¶n. Trong thêi gian ho¹t ®éng ë níc ngoµi, NguyÔn ¸i Quèc ®· tham dù héi nghÞ cña Quèc tÕ N«ng d©n (th¸ng 10-1923) vµ ®îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ N«ng d©n. Tr.28. 7. Phong trµo CÇn V¬ng: Phong trµo yªu níc chèng thùc d©n Ph¸p x©m lîc díi sù l·nh ®¹o cña çc sÜ phu, v¨n th©n hëng øng chiÕu CÇn V¬ng cña vua Hµm Nghi. Phong trµo ®· kÐo dµi gÇn 10 n¨m, tõ 1885 ®Õn n¨m 1895.

Sau khi kinh thµnh HuÕ thÊt thñ (ngµy 3-7-1885), T«n ThÊt ThuyÕt, ngêi ®øng ®Çu ph¸i chñ tr¬ng chèng Ph¸p trong triÒu ®×nh, ®· tæ chøc ®a vua Hµm Nghi (lóc nµy cßn nhá) ch¹y ra S¬n Phßng (Qu¶ng TrÞ) ®Ó tæ chøc lùc lîng chèng Ph¸p. Ngµy 10-7-1885, ®Õn S¬n Phßng, vua Hµm Nghi ®· xuèng chiÕu CÇn V¬ng h« hµo toµn d©n næi dËy chèng Ph¸p. Hëng øng chiÕu CÇn V¬ng, çc sÜ phu, v¨n th©n yªu níc nhiÒu n¬i ®· næi dËy chèng Ph¸p, nhÊt lµ ë B¾c Kú vµ Trung Kú mµ tiªu biÓu lµ cuéc khëi nghÜa H¬ng Khª (vïng rõng nói H¬ng S¬n, Hµ TÜnh) do cô Phan §×nh Phïng l·nh ®¹o. Tr. 31.

8. Vô "Hµ thµnh ®Çu ®éc": §©y lµ nãi vÒ vô ®Çu ®éc binh lÝnh Ph¸p ë Hµ Néi vµo th¸ng 6 n¨m 1908. Mét sè sÜ phu yªu níc cïng víi nghÜa qu©n Hoµng Hoa Th¸m chñ tr¬ng ®¸nh óp Hµ Néi, ®· liªn l¹c víi nh÷ng ngêi lÝnh khè ®á yªu níc trong qu©n ®éi Ph¸p. Theo kÕ ho¹ch, ®Õn b÷a ¨n tèi ngµy 27-6, nh÷ng ngêi lÝnh khè ®á lµm ®Çu bÕp sÏ bá thuèc ®éc vµo thøc ¨n ®Ó giÕt bän sÜ quan Ph¸p, sau ®ã nghÜa binh sÏ cíp kho vò khÝ, ®¸nh chiÕm çc c«ng së, phèi hîp víi nghÜa qu©n Hoµng Hoa Th¸m tõ ngoµi ®¸nh vµo Hµ Néi. KÕt qu¶ lµ mét sè ®«ng lÝnh Ph¸p ®· bÞ ngé ®éc. Nhng do kÕ ho¹ch bÞ lé, cho nªn nh÷ng binh sÜ yªu níc lµm néi øng bÞ thùc d©n Ph¸p tµn s¸t rÊt d· man. Tr.32.

9. Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918), ®¹i biÓu çc níc tham gia chiÕn tranh ®· häp héi nghÞ ë VÐcx©y (Ph¸p), tõ ngµy 18-6-1919 ®Õn ngµy 21-1-1920. Môc ®Ých cña Héi nghÞ nµy lµ nh»m chia l¹i thÕ giíi gi÷a çc níc ®Õ quèc th¾ng trËn vµ trót hËu qu¶ chiÕn tranh lªn ®Çu nh©n d©n çc níc thua trËn vµ çc d©n téc bÞ ¸p bøc.

Nh©n danh nhãm ngêi ViÖt Nam yªu níc, NguyÔn ¸i Quèc ®· göi tíi Héi nghÞ VÐcx©y b¶n Yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam. Néi dung b¶n yªu s¸ch gåm 8 ®iÓm, ®ßi chÝnh phñ Ph¸p ph¶i thõa nhËn vµ thùc hiÖn çc quyÒn tù do d©n chñ, quyÒn b×nh ®¼ng cña d©n téc ViÖt Nam. B¶n yªu s¸ch ®ã kh«ng nh÷ng ®îc göi ®Õn çc ®oµn ®¹i biÓu çc níc §ång minh, çc nghÞ sÜ Ph¸p mµ cßn ®îc Ngêi thuª in thµnh 6.000 tê truyÒn ®¬n (in t¹i nhµ in S¸cp¨ngchiª, sè 70, phè G«b¬lanh), göi ®¨ng trªn çc b¸o, göi çc nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cã tªn tuæi, ph©n ph¸t trong çc buæi héi häp, mÝt tinh, göi cho çc ViÖt kiÒu ë Ph¸p vµ göi vÒ níc. B¶n yªu s¸ch ®ã ®· lµm chÊn ®éng d luËn Ph¸p, cã tiÕng vang lín trong nh©n d©n ta vµ nh©n d©n çc thuéc ®Þa Ph¸p. B¶n yªu s¸ch cã t¸c dông thøc tØnh, cæ vò nh©n d©n ta vïng lªn ®Êu tranh çch m¹ng. Tr.34. 10. Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa: Mét tæ chøc çch m¹ng do NguyÔn ¸i Quèc cïng mét sè nhµ ho¹t ®éng çch m¹ng cña çc níc thuéc ®Þa Ph¸p nh Ma®ag¸txca, M¸ctinÝch, Haiti, Angiªri, Tuynidi, Marèc, v.v. thµnh lËp n¨m 1921 t¹i Pari (thñ ®« níc Ph¸p), víi sù gióp ®ì cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Môc ®Ých cña Héi lµ ®oµn kÕt çc d©n téc thuéc ®Þa trong mét mÆt trËn chung ®Ó ®Êu tranh gi¶i phãng çc d©n téc thuéc ®Þa khái ¸ch ¸p bøc cña chñ nghÜa ®Õ quèc. NguyÔn ¸i Quèc ®îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng Héi, lµm uû viªn thêng trùc cña Héi. N¨m 1922, Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa cho xuÊt b¶n b¸o Ngêi cïng khæ (Le Paria). Ngêi lµ chñ nhiÖm kiªm chñ bót tê b¸o. Ngêi ®· viÕt nhiÒu bµi cho b¸o, v¹ch trÇn bé mÆt gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña çi gäi lµ "khai ho¸ v¨n minh" cña thùc d©n Ph¸p ë çc thuéc ®Þa. Sù ra ®êi cña Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa vµ tê b¸o Ngêi cïng khæ lµ nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ quan träng ®èi víi çc d©n téc bÞ ¸p bøc. Tuy chØ ho¹t ®éng ®Õn n¨m 1926, nhng Héi ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc ®oµn kÕt nh©n d©n çc níc thuéc ®Þa trong mét mÆt trËn chung, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p, x©y dùng t×nh ®oµn kÕt chiÕn ®Êu gi÷a nh©n d©n çc níc thuéc ®Þa Ph¸p víi giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng Ph¸p, thøc tØnh nh©n d©n çc thuéc ®Þa vïng lªn ®Êu tranh. Tr.34. 11. Th¸ng 6 n¨m 1924, MÐclanh, toµn quyÒn §«ng D¬ng sang th¨m NhËt B¶n, Hång C«ng, V©n Nam. Trªn ®êng vÒ, y ghÐ l¹i Qu¶ng Ch©u th¨m Sa DiÖn, t« giíi Ph¸p. T©m t©m


x· - mét tæ chøc yªu níc cña ngêi ViÖt Nam ë Qu¶ng Ch©u, cö Ph¹m Hång Th¸i vµ Lª Hång S¬n tæ chøc vô nÐm bom ¸m s¸t tªn toµn quyÒn MÐclanh vµo ngµy 19-6-1924, khi y ®Õn Sa DiÖn. ViÖc kh«ng thµnh, Ph¹m Hång Th¸i ®· hy sinh trªn dßng Ch©u Giang. Tuy vËy, tiÕng bom cña Ph¹m Hång Th¸i ®· cã tiÕng vang rÊt lín. §ã lµ "chim Ðn nhá b¸o hiÖu mïa xu©n", thøc tØnh nh©n d©n ta ®øng dËy ®Êu tranh çch m¹ng vµ c¶nh ço m¹nh mÏ bän thùc d©n x©m lîc. Tr.34. 12. ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi: Cuèi n¨m 1924 sau mét thêi gian ho¹t ®éng çch m¹ng ë níc ngoµi, NguyÔn ¸i Quèc ®Õn Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) ®Ó xóc tiÕn viÖc chuÈn bÞ thµnh lËp §¶ng. Th¸ng 6-1925, t¹i ®©y, Ngêi ®· s¸ng lËp ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi - mét tæ chøc tiÒn th©n cña §¶ng ta. Héi cã ChÝnh c¬ng, Ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng vµ §iÒu lÖ tãm t¾t. C¬ quan tuyªn truyÒn cña Héi lµ tuÇn b¸o Thanh niªn. T¹i Qu¶ng Ch©u, Tæng bé ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi ®· më çc líp huÊn luyÖn chÝnh trÞ. NguyÔn ¸i Quèc lµ ngêi trùc tiÕp phô tr¸ch tæ chøc vµ huÊn luyÖn çc líp häc nµy. ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi lµ mét tæ chøc çch m¹ng ®Çu tiªn ë níc ta theo xu híng chñ nghÜa céng s¶n khoa häc. Héi ®· ®i vµo quÇn chóng, vËn ®éng c«ng nh©n, n«ng d©n theo quan ®iÓm t tëng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin. §îc sù gi¸o dôc cña NguyÔn ¸i Quèc vÒ chñ nghÜa M¸c- Lªnin, vÒ ®êng lèi vµ ph¬ng ph¸p çch m¹ng, vÒ ®¹o ®øc çch m¹ng, ®îc rÌn luyÖn trong phong trµo ®Êu tranh cña quÇn chóng, rÊt nhiÒu çn bé cña ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi sau nµy ®· trë thµnh nh÷ng ngêi céng s¶n ch©n chÝnh vµ lµ nßng cèt cña §¶ng ta. Lµ tæ chøc tiÒn th©n cña §¶ng, ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi ®· lµm trßn sø mÖnh lÞch sö cña m×nh lµ ngêi chuÈn bÞ vÒ chÝnh trÞ, t tëng vµ tæ chøc cho mét ®¶ng céng s¶n ch©n chÝnh ra ®êi ë ViÖt Nam. Tr.34. 13. Cuéc b¹o ®éng Yªn B¸i: Cuéc khëi nghÜa do ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng tæ chøc vµ thùc hiÖn. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng lµ mét tæ chøc çch m¹ng theo xu híng d©n chñ t s¶n, thµnh lËp ngµy 25-12-1927. Do ®êng lèi tæ chøc kh«ng chÆt chÏ, l¹i kÕt n¹p ®¶ng viªn dÔ d·i, ®Ó bän mËt th¸m chui vµo nªn ®Çu n¨m 1930, c¬ së cña

§¶ng bÞ vì ë nhiÒu n¬i, nhiÒu çn bé ®¶ng viªn bÞ b¾t. Tríc t×nh h×nh ®ã, çc l·nh tô cña §¶ng lµ NguyÔn Th¸i Häc vµ NguyÔn Kh¾c Nhu quyÕt ®Þnh khëi nghÜa, v× cho r»ng: ®»ng nµo §¶ng còng bÞ khñng bè vµ bÞ tiªu diÖt, cho nªn cø b¹o ®éng, "kh«ng thµnh c«ng còng thµnh nh©n". Ngµy 9-2-1930, 10 giê tèi, b¹o ®éng ®· næ ra. NghÜa qu©n chiÕm çc ®ån Ph¸p ë Yªn B¸i. Mét bé phËn binh lÝnh ViÖt Nam trong qu©n ®éi Ph¸p ph¶n chiÕn tham gia vµo qu©n khëi nghÜa. NghÜa qu©n chiÕm ®îc nhµ d©y thÐp, nhµ ga, ph¸t truyÒn ®¬n, h« hµo quÇn chóng vµ binh lÝnh hëng øng. Ngay s¸ng h«m sau, thùc d©n Ph¸p ®· ph¶n c«ng, cuéc b¹o ®éng bÞ thÊt b¹i. Trong vßng mét tuÇn, phong trµo khëi nghÜa bÞ dËp t¾t ë çc n¬i. NguyÔn Th¸i Häc vµ çc l·nh tô kh¸c bÞ b¾t vµ bÞ xö tö. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng còng bÞ tan r·. Trong lóc ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng chuÈn bÞ khëi nghÜa, NguyÔn ¸i Quèc ®ang ë Xiªm (Th¸i Lan). Nghe tin ®ã, NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn xÐt: "Cuéc b¹o ®éng næ ra lóc nµy lµ qu¸ sím, vµ khã thµnh c«ng". Ngêi muèn gÆp çc l·nh tô cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng ®Ó "bµn l¹i kÕ ho¹ch" nhng kh«ng thùc hiÖn ®îc. Trong lóc NguyÔn ¸i Quèc vît biªn giíi Th¸i Lan ®Õn Trung Quèc, cuéc b¹o ®éng ®· ®îc chuÈn bÞ vµ vÉn næ ra nh trªn. Tr.36. 14. Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta): TuÇn b¸o c«ng khai b»ng tiÕng Ph¸p cña §¶ng xuÊt b¶n t¹i Hµ Néi trong thêi kú MÆt trËn D©n chñ (1936-1939). Trong thêi gian trë l¹i ho¹t ®éng ë Trung Quèc (1938), NguyÔn ¸i Quèc ®· theo dâi s¸t sao cuéc vËn ®éng thµnh lËp MÆt trËn D©n chñ §«ng D¬ng. Díi danh nghÜa mét nhµ b¸o Trung Quèc, Ngêi viÕt mét sè bµi b¸o göi ®¨ng trªn tê Notre Voix. Trªn çc bµi b¸o ®ã, Ngêi ®Òu ghi: QuÕ L©m, ngµy... vµ ký tªn P.C.LIN. Th«ng qua nh÷ng bµi b¸o nµy, Ngêi truyÒn ®¹t cho §¶ng ta nh÷ng néi dung chÝnh vÒ ®êng lèi chñ tr¬ng cña §¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n vµ gãp phÇn chØ ®¹o çch m¹ng trong níc. Tr.121. 15. B¸o D©n chóng: C¬ quan trung ¬ng cña §¶ng xuÊt b¶n c«ng khai tõ ngµy 22-7-1938 t¹i Sµi Gßn, díi danh nghÜa lµ c¬ quan cña nh÷ng ngêi lao ®éng vµ d©n chóng §«ng D¬ng. Trô së cña toµ b¸o ®Æt t¹i sè nhµ 51E, phè Grim«, sau chuyÓn vÒ sè nhµ 43 phè Ham¬lanh, Sµi Gßn. Lóc ®Çu b¸o ra hµng tuÇn, mçi sè 3000-4000 b¶n, vÒ sau mçi tuÇn ra 2 kú víi sè lîng lµ 10.000 b¶n. Nh÷ng sè ®Æc biÖt ra 15.000


b¶n vµ c«ng khai in ¶nh çc l·nh tô çch m¹ng cña thÕ giíi nh M¸c, ¡ngghen, Lªnin... MÆc dï bÞ bän thùc d©n Ph¸p g©y nhiÒu trë ng¹i, trong h¬n 1 n¨m ho¹t ®éng, b¸o D©n chóng ®· ra ®îc gÇn 100 sè. Çc sè b¸o 46 (21-1-1939), 47 (24-1-1939), 48 (28-1-1939) ®· ®¨ng bµi cña NguyÔn ¸i Quèc: Nh÷ng sù hung tµn cña ®Õ quèc Nhùt, víi bót danh P.C.LIN. Còng nh çc tê b¸o kh¸c cña §¶ng, b¸o D©n chóng ®· thùc sù trë thµnh vò khÝ ®Êu tranh cña §¶ng, tuyªn truyÒn ®êng lèi chÝnh s¸ch, nhÊt lµ ®êng lèi vÒ MÆt trËn D©n chñ, ®éng viªn, gi¸o dôc vµ tæ chøc quÇn chóng, më réng ¶nh hëng cña §¶ng trong nh©n d©n vµ tËp hîp réng r·i çc tÇng líp nh©n d©n vµo MÆt trËn D©n chñ §«ng D¬ng. Tr.121. 16. Chñ nghÜa Têrètxki: Mét trêng ph¸i t tëng cña nh÷ng ngêi ®i theo ®êng lèi vµ quan ®iÓm cña Têrètxki. §ã lµ khuynh híng t tëng c¬ héi chñ nghÜa "t¶" khuynh, ®èi lËp víi chñ nghÜa Lªnin. Trong phong trµo c«ng nh©n Nga, Têrètxki lu«n lu«n chèng l¹i Lªnin trªn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña çch m¹ng nh: vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n, tÝnh tÊt yÕu cña liªn minh c«ng n«ng, th¸i ®é cña §¶ng ®èi víi cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa trong mét níc...

Chñ nghÜa Têrètxki cã ¶nh hëng ®Õn mét sè phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa trong çc ®¶ng céng s¶n ë çc níc. Çc ®¶ng céng s¶n ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh kh«ng khoan nhîng chèng bän têrètxkÝt trªn çc mÆt t tëng vµ chÝnh trÞ ®Ó thùc hiÖn ®óng ®¾n ®êng lèi M¸c - Lªnin do Quèc tÕ Céng s¶n ®Ò ra.

ë níc ta, bän têrètxkÝt ®îc chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p lîi dông, ®· ra søc khiªu khÝch vµ chèng ph¸ çch m¹ng. NguyÔn ¸i Quèc chØ râ: "§èi víi bän têrètxkÝt, kh«ng thÓ cã tho¶ hiÖp nµo, mét nhîng bé nµo. Ph¶i dïng mäi çch ®Ó lét mÆt n¹ chóng lµm tay sai cho chñ nghÜa ph¸t xÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ chÝnh trÞ"... Tr.125. 17. MÆt trËn d©n chñ §«ng D¬ng: Tríc sù bµnh tríng cña chñ nghÜa ph¸t xÝt vµ nguy c¬ chiÕn tranh thÕ giíi do ph¸t xÝt §øc, ý, NhËt r¸o riÕt chuÈn bÞ, theo chñ tr¬ng cña Quèc tÕ Céng s¶n, çc ®¶ng céng s¶n ®Òu chuyÓn híng ho¹t ®éng, thµnh lËp mÆt trËn nh©n d©n réng r·i chèng ph¸t xÝt, chèng chiÕn tranh. ë ViÖt Nam, th¸ng 7-1936, Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng häp héi nghÞ quyÕt ®Þnh thµnh lËp

MÆt trËn nh©n d©n ph¶n ®Õ §«ng D¬ng, sau ®ã ®æi tªn lµ MÆt trËn d©n chñ §«ng D¬ng. Tr.138. 18. MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p: §îc thµnh lËp n¨m 1935 theo s¸ng kiÕn cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Tham gia MÆt trËn, cã §¶ng Céng s¶n, §¶ng X· héi cïng nhiÒu ®¶ng ph¸i vµ tæ chøc cÊp tiÕn kh¸c, nh»m chèng l¹i chñ nghÜa ph¸t xÝt. N¨m 1936, MÆt trËn nh©n d©n giµnh ®îc th¾ng lîi lín trong cuéc bÇu cö nghÞ viÖn. ChÝnh phñ MÆt trËn nh©n d©n (1936-1938) ®· thi hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch tiÕn bé. Nh÷ng chÝnh s¸ch tiÕn bé Êy ®· cã ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh §«ng D¬ng. KÕt hîp chÆt chÏ chÝnh s¸ch cña MÆt trËn D©n chñ §«ng D¬ng víi çc ho¹t ®éng bÝ mËt, §¶ng ta ®· triÖt ®Ó lîi dông nh÷ng kh¶ n¨ng tæ chøc vµ ®Êu tranh c«ng khai, hîp ph¸p vµ nöa hîp ph¸p ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng çch m¹ng cña nh©n d©n. Nhê ®ã, phong trµo ®Êu tranh trong thêi kú nµy ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Tr.138. 19. Héi Nh©n quyÒn: Tæ chøc d©n chñ t s¶n nh»m ®Êu tranh ®ßi b¶o vÖ nh÷ng quyÒn tù do t s¶n. Tæ chøc nµy ®îc thµnh lËp n¨m 1898 ë Ph¸p, do s¸ng kiÕn cña nhµ v¨n Ph¸p Trari¬, nh©n vô nhµ cÇm quyÒn Ph¸p xö ph¹t nhµ v¨n Emin D«la. Tr.143. 20. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng: Mét tæ chøc theo xu híng çch m¹ng d©n chñ t s¶n, ®îc thµnh lËp ngµy 25-12-1927, do NguyÔn Th¸i Häc ®øng ®Çu. Thµnh phÇn chñ yÕu cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng gåm tiÓu t s¶n, trÝ thøc thµnh thÞ, häc sinh, sinh viªn, gi¸o viªn, c«ng chøc, ngêi lµm nghÒ tù do... Tæ chøc cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng cã çc cÊp: Tæng bé, Kú bé, TØnh bé, vµ Chi bé nhng cha cã hÖ thèng chÆt chÏ trong toµn quèc. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng thiÕu mét ®êng lèi chÝnh trÞ thËt sù khoa häc, kh«ng liªn kÕt víi phong trµo ®Êu tranh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n.

Suèt thêi gian ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng tån t¹i, c¬ së chñ yÕu cña nã lµ ë B¾c Kú. Sau cuéc khëi nghÜa Yªn B¸i (th¸ng 2-1930) bÞ thÊt b¹i, ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng bÞ tan r·. Mét sè ®¶ng viªn cã lßng yªu níc vµ cã tinh thÇn chiÕn ®Êu th× chuyÓn dÇn sang lËp trêng cña chñ nghÜa céng s¶n vµ gia nhËp §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng. Mét sè kh«ng ho¹t ®éng, cßn mét sè lµm tay sai cho ®Õ quèc. Tr.166.

21. ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi: Mét héi quÇn chóng do «ng Hå Häc L·m, mét chÝ sÜ yªu níc sèng ë Trung Quèc nhiÒu n¨m tæ chøc, nh»m tËp hîp nh÷ng ngêi yªu níc ViÖt


Nam ®Êu tranh cho nÒn ®éc lËp d©n téc. Héi ®îc thµnh lËp n¨m 1935. Tr.186. 22. Lµng P¸c Bã thuéc x· Trêng Hµ, huyÖn Hµ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng. §©y lµ n¬i cã nhiÒu di tÝch lÞch sö quan träng cña çch m¹ng níc ta; ®Æc biÖt lµ hang Cèc Bã - n¬i ë vµ lµm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong nh÷ng ngµy ®Çu Ngêi tõ níc ngoµi trë vÒ níc l·nh ®¹o çch m¹ng. Tr.195. 23. Khëi nghÜa Nam Kú: Sèng díi hai tÇng ¸p bøc cña Ph¸p vµ NhËt, nh©n d©n ViÖt Nam v« cïng cùc khæ. N¨m 1940, thùc d©n Ph¸p b¾t binh lÝnh ngêi ViÖt ®i ®¸nh nhau víi qu©n Th¸i Lan. ViÖc ®ã g©y hoang mang vµ bÊt b×nh trong binh lÝnh ngêi ViÖt Nam vµ gia ®×nh hä. Phong trµo chèng chiÕn tranh, ph¶n ®èi viÖc ®iÒu ra mÆt trËn ®· lan réng vµ s«i næi trong binh lÝnh ngêi ViÖt vµ nh©n d©n Nam Kú. Tríc t×nh h×nh sôc s«i ®ã, th¸ng 7-1940, Xø uû Nam Kú quyÕt ®Þnh ph¶i tÝch cùc chuÈn bÞ khëi nghÜa. NhËn ®Þnh r»ng cuéc khëi nghÜa ®ã cha ®îc chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ mäi mÆt, cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan, Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng häp th¸ng 11-1940 ®· quyÕt ®Þnh ®×nh chØ cuéc khëi nghÜa vµ cö ®ång chÝ Phan §¨ng Lu vÒ truyÒn ®¹t quyÕt ®Þnh cña Trung ¬ng. Nhng lÖnh khëi nghÜa ®· ®îc ph¸t ®i. §ªm 23-11-1940, cuéc khëi nghÜa ®· næ ra rÊt anh dòng. NhiÒu ®ån bèt ®Þch bÞ h¹, nhiÒu cÇu cèng, ®êng s¸ bÞ ph¸ ... ChÝnh quyÒn ®Þch ë mét sè x· vµ quËn hoang mang, tan r·. ChÝnh quyÒn çch m¹ng nh÷ng n¬i ®ã ®îc thµnh lËp, ®· thùc hiÖn nh÷ng quyÒn d©n chñ, b¶o vÖ trÞ an, xÐt xö bän ph¶n çch m¹ng... L¸ cê ®á sao vµng ®· xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn.

Nhng sau ®ã, thùc d©n Ph¸p ®iÒu ®éng lôc qu©n Ph¸p vµ c¶ lÝnh lª d¬ng tõ B¾c Kú vµo tµn s¸t rÊt d· man nh©n d©n khëi nghÜa.

Cuéc khëi nghÜa Nam Kú tuy thÊt b¹i, nhng ®· tá râ lßng c¨m thï s©u s¾c cña nh©n d©n ta ®èi víi bän thùc d©n Ph¸p, tinh thÇn ®Êu tranh v« cïng anh dòng cña quÇn chóng çch m¹ng. Cuéc khëi nghÜa Nam Kú cïng víi cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n næ ra tríc ®ã Ýt l©u lµ nh÷ng tiÕng sóng b¸o hiÖu cuéc khëi nghÜa toµn quèc ®ang ®Õn, nh©n d©n çc d©n téc §«ng D¬ng ®· kiªn quyÕt ®øng lªn dïng b¹o lùc çch m¹ng ®Ó gi¶i phãng d©n téc khái ¸ch ¸p bøc cña bän thùc d©n vµ bÌ lò tay sai. Tr.197.

24. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp: C¬ quan tuyªn truyÒn cña Ban ViÖt Minh tØnh Cao B»ng, do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh s¸ng lËp.

Môc ®Ých cña tê b¸o lµ "cèt lµm cho d©n ta biÕt, biÕt çc viÖc, biÕt ®oµn kÕt, ®Æng ®¸nh T©y, ®¸nh NhËt lµm cho ViÖt Nam ®éc lËp, b×nh ®¼ng tù do" (ViÖt Nam ®éc lËp, sè 101 (tøc sè 1), ngµy 1-8-1941). Çc bµi ®¨ng trªn b¸o ViÖt Nam ®éc lËp lu«n lu«n chÜa mòi nhän vµo kÎ thï chÝnh cña d©n téc lµ ph¸t xÝt NhËt - Ph¸p vµ bän tay sai, tè ço nh÷ng téi ¸c d· man cña ®Þch, kÞp thêi v¹ch trÇn nh÷ng ©m mu, thñ ®o¹n x¶o quyÖt cña chóng trªn mäi lÜnh vùc. Tê b¸o ®· cæ ®éng mäi tÇng líp nh©n d©n tham gia çc Héi cøu quèc nh N«ng d©n cøu quèc, Phô n÷ cøu quèc, Thanh niªn cøu quèc... B¸o còng thêng xuyªn cã çc bµi ph©n tÝch s©u s¾c, nh¹y bÐn vÒ t×nh h×nh vµ nhiÖm vô çch m¹ng, gióp cho çn bé vµ nh©n d©n hiÓu ®óng t×nh h×nh vµ hµnh ®éng ®óng víi chñ tr¬ng cña §¶ng. Trong thêi gian ho¹t ®éng ë Cao B»ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dµnh cho b¸o ViÖt Nam ®éc lËp sù chØ ®¹o trùc tiÕp vµ Ngêi cßn tham gia duyÖt bµi, viÕt bµi, cã khi c¶ viÖc tr×nh bµy, minh ho¹ vµ in b¸o. NhiÒu th¬ ca cña Ngêi, lÇn ®Çu in trªn b¸o nµy vµ thêng kh«ng ký tªn. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp díi sù trùc tiÕp chØ ®¹o vµ tham gia cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ sè 1, ngµy 1-8-1941 ®Õn th¸ng 8-1942, Ngêi ra níc ngoµi c«ng t¸c lµ trªn 30 sè, 400 b¶n, mçi th¸ng ra 3 sè, mçi sè trªn 2 trang, khæ nhá, in ®¸. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp sè 1 ®¸nh sè 101 vµ tiÕp theo 102, 103 víi ý nghÜa kÕ tôc lÞch sö cña nh÷ng tê b¸o çch m¹ng ra ®êi tõ tríc ®ã. Sau khi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ra níc ngoµi c«ng t¸c, ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång ®îc ph©n c«ng trùc tiÕp chØ ®¹o tê b¸o ®Õn th¸ng 4-1945. Lóc ®Çu ViÖt Nam ®éc lËp lµ cña Ban ViÖt Minh tØnh Cao B»ng. Sau nµy, c¨n cø ®Þa çch m¹ng më réng ra hai tØnh Cao B»ng vµ B¾c C¹n, b¸o ViÖt Nam ®éc lËp trë thµnh c¬ quan cña liªn tØnh bé ViÖt Minh - Cao B»ng- B¾c C¹n, tõ sè 229 ®Õn 286 (tøc lµ sè 129 ®Õn 186), råi liªn tØnh bé ViÖt Minh ba tØnh Cao B»ng - B¾c C¹n - L¹ng S¬n, tõ sè 287 ®Õn 325 (tøc lµ sè 187 ®Õn 225). Sau Çch m¹ng Th¸ng T¸m, b¸o ViÖt Nam ®éc lËp tiÕp tôc xuÊt b¶n ë Cao - B¾c - L¹ng, råi Cao B»ng. Tr.199. 25. MÆt trËn ViÖt Minh (hoÆc ViÖt Minh): Lµ tªn gäi t¾t cña Héi ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh, ®îc thµnh lËp t¹i P¸c Bã (Cao B»ng), ngµy 19-5-1941 theo s¸ng kiÕn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tríc ®ã, vµ theo NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 8 cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng (th¸ng 5-1941), nh»m më réng MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt chèng thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t xÝt NhËt. Héi gåm çc thµnh viªn lµ §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng vµ çc Héi cøu quèc nh Héi C«ng nh©n cøu quèc, Héi N«ng d©n cøu quèc, Héi Thanh niªn cøu quèc, Héi


Phô n÷ cøu quèc, Héi Qu©n nh©n cøu quèc, Héi Phô l·o cøu quèc, Héi PhËt gi¸o cøu quèc, Héi Nhi ®ång cøu quèc,v.v.. §©y lµ mét mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt réng r·i, tËp hîp ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n, çc ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ vµ t«n gi¸o yªu níc, thµnh mét lùc lîng çch m¹ng hïng m¹nh ®Ó chèng kÎ thï chÝnh cña d©n téc ViÖt Nam lóc Êy lµ thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t xÝt NhËt. Sau khi Çch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, theo chñ tr¬ng cña §¶ng nh»m më réng mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®Ó kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc, Héi liªn hiÖp quèc d©n ViÖt Nam ra ®êi (gäi t¾t lµ Liªn ViÖt). ViÖt Minh ®· gia nhËp Liªn ViÖt cïng nhau vËn ®éng nh©n d©n tham gia cuéc ®Êu tranh chèng thùc d©n Ph¸p. Ngµy 5-3-1951, t¹i §¹i héi MÆt trËn thèng nhÊt d©n téc toµn quèc, ®· thèng nhÊt hai tæ chøc ViÖt Minh vµ Liªn ViÖt thµnh MÆt trËn Liªn - ViÖt. Khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p kÕt thóc th¾ng lîi, ®Ó ®¸p øng t×nh h×nh vµ nhiÖm vô míi, th¸ng 9-1955, MÆt trËn Liªn - ViÖt ®îc tæ chøc l¹i thµnh MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam. Tr.205. 26. ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939-1945): Cuéc chiÕn tranh do bän ph¸t xÝt §øc, ý, NhËt g©y ra víi ©m mu chia l¹i thÞ trêng thÕ giíi vµ tiªu diÖt níc Nga X«viÕt, lóc ®Çu mang tÝnh chÊt chiÕn tranh ®Õ quèc, sau trë thµnh chiÕn tranh chèng ph¸t xÝt cña phe §ång minh chèng phe trôc ph¸t xÝt (§øc - ý - NhËt).

Víi quy m« vµ sù ¸c liÖt cña nã, cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®· cuèn hót 72 níc víi 1.700 triÖu ngêi vµo vßng chiÕn. Tæng sè qu©n tham chiÕn lµ 110 triÖu. Loµi ngêi ®· ph¶i chÞu mét tai ho¹ rÊt khñng khiÕp, h¬n 55 triÖu ngêi bÞ chÕt, chiÕn sù diÔn ra trªn l·nh thæ cña h¬n 40 níc víi mét khèi lîng cña c¶i vËt chÊt khæng lå tíi 316 tû ®«la, bÞ chiÕn tranh tiªu huû.

ChiÕn tranh kÕt thóc víi sù th¾ng lîi cña lùc lîng §ång minh. Çc lùc lîng ph¸t xÝt ®· bÞ tiªu diÖt. Liªn X« kh«ng nh÷ng ®· giµnh ®îc th¾ng lîi vÎ vang trong cuéc chiÕn tranh gi÷ níc vÜ ®¹i (1941-1945) mµ cßn trùc tiÕp gi¶i phãng cho nh©n d©n nhiÒu níc ch©u ¢u khái tai ho¹ ph¸t xÝt. Th¾ng lîi Êy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu níc ch©u ¸ giµnh ®îc th¾ng lîi trong sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. Tr.208.

27. LÞch sö níc ta: TËp diÔn ca lÞch sö do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt vµo kho¶ng cuèi n¨m 1941, t¹i Cao B»ng. HiÖn nay B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam cßn gi÷ ®îc mét sè b¶n in cuèn LÞch sö níc ta xuÊt b¶n n¨m 1942, n¨m 1947 vµ n¨m 1949. B¶n in nh÷ng lÇn sau so víi b¶n in n¨m 1942 cã ®îc bæ sung vµ söa ch÷a. Nhng do cha x¸c minh ®îc ngêi söa t¸c phÈm nµy nªn bµi LÞch sö níc ta in trong TËp 3 nµy theo ®óng v¨n b¶n do Bé tuyªn truyÒn cña ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 2-1942, ®ång thêi cã chó thÝch mét sè ®iÓm thuéc vÒ lÞch sö vµ mét sè ®iÓm mµ çc b¶n in sau nµy ®· söa ch÷a hoÆc bæ sung. TËp diÔn ca lÞch sö nµy ®îc viÕt ®Ó lµm tµi liÖu häc tËp cho çn bé trong çc líp huÊn luyÖn ë chiÕn khu thêi ®ã, vµ ®îc phæ biÕn réng r·i trong nh©n d©n ta, nh»m gi¸o dôc vµ ®éng viªn mäi ngêi ph¸t huy truyÒn thèng lÞch sö vÎ vang cña d©n téc, gãp phÇn chuÈn bÞ cho cuéc Çch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945. LÞch sö níc ta ®· in s©u vµo t©m trÝ cña nhiÒu ®ång chÝ vµ ®ång bµo ta, cã ngêi ®Õn nay vÉn cßn thuéc lßng toµn v¨n hoÆc tõng ®o¹n cña tËp diÔn ca nµy. Tr. 219. 28. ChiÕn thuËt du kÝch: Mét trong nh÷ng t¸c phÈm ®Çu tiªn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt vÒ qu©n sù. HiÖn nay míi t×m thÊy cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942. Ngoµi ra cßn thÊy cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn IV) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1944 (viÕt vÒ: phßng ngù, ®¸nh ®uæi, rót lui) vµ ChiÕn thuËt du kÝch (Tñ s¸ch gi¶i phãng), ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1945 (viÕt vÒ: C«ng t¸c ph¸ ho¹i in kÌm §iÒu lÖ cña TiÓu tæ du kÝch). Cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) xuÊt b¶n n¨m 1942 ®îc ViÖt Minh xuÊt b¶n l¹i n¨m 1944 díi tªn gäi lµ Çch ®¸nh du kÝch (quyÓn II). (§Õn th¸ng 11-1945, cuèn s¸ch nµy ®îc ViÖt Minh NghÖ An t¸i b¶n). Çch ®¸nh du kÝch (quyÓn II) cã néi dung ®óng nh ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) xuÊt b¶n n¨m 1942. V× vËy, trong lÇn xuÊt b¶n nµy chØ sö dông cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942. Hai cuèn ChiÕn thuËt du kÝch trªn ®©y, míi t×m ®îc, ®Ó ë phÇn Phô lôc. TÊt c¶ çc cuèn s¸ch ®· t×m thÊy ®Òu viÕt ng¾n gän, gi¶n dÞ nhng ®Çy ®ñ, phï hîp víi viÖc huÊn luyÖn qu©n sù vµ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña thêi kú nµy.


ChiÕn thuËt du kÝch do ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 5-1944 lµ sù tæng hîp vµ ph¸t triÓn néi dung cña çc cuèn trªn. §ã lµ cuèn s¸ch chi tiÕt nhÊt vÒ chiÕn tranh du kÝch, gåm 13 ch¬ng vµ ®îc sö dông ®Ó huÊn luyÖn cho çn bé qu©n sù (Tñ s¸ch çn bé) trong thêi gian chuÈn bÞ cho Çch m¹ng Th¸ng T¸m. Tr.247.

29. NhËt ký trong tï: Th¸ng 8-1942, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ Cao B»ng sang Trung Quèc víi danh nghÜa ®¹i biÓu cña ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh vµ Ph©n bé quèc tÕ chèng x©m lîc cña ViÖt Nam ®Ó tranh thñ sù ñng hé cña quèc tÕ. Sau khi ®Õn Tóc Vinh (mét thÞ trÊn thuéc huyÖn TÜnh T©y, Qu¶ng T©y, Trung Quèc), Ngêi bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cña Tëng Giíi Th¹ch b¾t giam. Trong h¬n mét n¨m trêi, Ngêi lÇn lît bÞ giam trong kho¶ng 30 nhµ tï cña 13 huyÖn ë tØnh Qu¶ng T©y. Trong thêi gian nµy, Ngêi ®· ghi NhËt ký trong tï, b»ng ch÷ H¸n.

TËp NhËt ký gåm 134 bµi, ®îc ghi vµo mét cuèn sæ tay, b×a mµu xanh, trang ®Çu cã vÏ h×nh hai çnh tay bÞ xÝch kÌm theo bèn c©u th¬:

"Th©n thÓ ë trong lao, Tinh thÇn ë ngoµi lao; Muèn nªn sù nghiÖp lín, Tinh thÇn cµng ph¶i cao". NhËt ký trong tï lªn ¸n chÕ ®é nhµ tï hµ kh¾c cña chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch vµ thÓ hiÖn tinh thÇn chÞu ®ùng gian khæ, kh¾c phôc khã kh¨n, tinh thÇn l¹c quan çch m¹ng vµ t×nh c¶m nh©n ®¹o céng s¶n chñ nghÜa cao ®Ñp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §ã lµ mét t¸c phÈm v¨n häc lín cña mét chiÕn sÜ céng s¶n vÜ ®¹i. Tr.263. 30. ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n: Th¸ng 12-1944, trªn c¬ së lùc lîng chÝnh trÞ cña çch m¹ng ®· ph¸t triÓn m¹nh vµ lùc lîng vò trang nh©n d©n ®ang h×nh thµnh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ra ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n. Thùc hiÖn chØ thÞ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n ®îc thµnh lËp ngµy 22-12-1944, t¹i khu rõng Sam Cao thuéc tæng Hoµng Hoa Th¸m, ch©u Nguyªn B×nh, Cao B»ng (nay thuéc x· CÈm Lý, huyÖn Hoµ An, tØnh Cao B»ng). B¶n ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n lµ mét tµi liÖu ng¾n, gän, sóc tÝch, cã tÝnh chÊt nh mét c¬ng lÜnh qu©n sù v¾n t¾t bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu trong ®êng lèi qu©n sù cña §¶ng nh: vò trang toµn d©n, kh¸ng chiÕn toµn d©n, nguyªn t¾c vµ ph¬ng ch©m x©y dùng

çc ®éi qu©n chñ lùc vµ ph¸t triÓn çc lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng, ph¬ng thøc ho¹t ®éng kÕt hîp qu©n sù víi chÝnh trÞ, nguyªn t¾c t¸c chiÕn cña lùc lîng vò trang nh©n d©n. Tr.543. 31. Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®äc t¹i cuéc mÝt tinh cña hµng chôc v¹n nh©n d©n Hµ Néi ngµy 2-9-1945 ®· ®îc in trªn çc b¸o Cøu quèc ngµy 5-9-1945, b¸o §éc lËp ngµy 7-9-1945, b¸o Cê gi¶i phãng ngµy 12-9-1945... Tõ sau n¨m 1954, Tuyªn ng«n §éc lËp ®îc in l¹i trªn çc s¸ch Nh÷ng lêi kªu gäi cña Hå Chñ tÞch, tËp I, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi xuÊt b¶n n¨m 1958, Hå ChÝ Minh TuyÓn tËp, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi xuÊt b¶n n¨m 1960, Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 3, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt n¨m 1983, v.v.. Trong lÇn xuÊt b¶n thø hai bé Hå ChÝ Minh Toµn tËp, theo sù chØ ®¹o cña Thêng trùc Ban BÝ th vµ Bé ChÝnh trÞ, Tuyªn ng«n §éc lËp ®îc c«ng bè dùa theo bµi ghi ©m cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, hiÖn ®îc lu gi÷ t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh trùc thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, ®ång thêi cã tham kh¶o b¶n c«ng bè ®Çu tiªn trªn b¸o Cøu quèc sè ra ngµy 5-9-1945. Tr.555. 32. Tuyªn ng«n §éc lËp n¨m 1776 cña Hoa Kú: Trong cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng cña nh©n d©n B¾c Mü chèng chñ nghÜa thùc d©n Anh (1775-1781), çc xø thuéc ®Þa Anh ë B¾c Mü ®· tæ chøc çc cuéc §¹i héi ®¹i biÓu ®Ó th¶o luËn nh÷ng biÖn ph¸p chèng bän thùc d©n Anh. §¹i héi lÇn thø hai häp ë Phila®enphia n¨m 1775 ®· cö ra mét Uû ban do GiÐpphÐcx¬n lµm Chñ tÞch ®Ó th¶o ra mét b¶n nghÞ quyÕt tuyªn bè çc xø thuéc ®Þa lµ nh÷ng níc tù do ®éc lËp, t¸ch khái ph¹m vi, quyÒn lùc cña Anh hoµng. B¶n dù ¸n nghÞ quyÕt nµy ®îc ®¹i biÓu 13 bang th«ng qua ngµy 4-7-1776 vµ trë thµnh Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc Mü. B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp nµy tiªu biÓu cho nguyÖn väng çc d©n téc thuéc ®Þa ë B¾c Mü ®Êu tranh ®Ó giµnh l¹i ®éc lËp tù do cho nh©n d©n Mü lóc bÊy giê.

Sau khi giµnh ®îc ®éc lËp, giai cÊp t s¶n Mü lªn n¾m chÝnh quyÒn ®· ph¶n béi quyÒn lîi cña nh©n d©n, thi hµnh chÝnh s¸ch ph©n biÖt chñng téc, ¸p bøc bãc lét nh©n d©n trong níc, ®ång thêi x©m lîc çc níc kh¸c. Chóng ®· thùc hiÖn nh÷ng thñ ®o¹n tµn b¹o cña chñ nghÜa thùc d©n, ¸p dông chÝnh s¸ch th©m ®éc vµ nham hiÓm cña chñ nghÜa thùc d©n míi, thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ vµ lòng ®o¹n vÒ chÝnh trÞ


nh»m thùc hiÖn mu ®å b¸ chñ thÕ giíi, chµ ®¹p tr¾ng trîn lªn nh÷ng nguyªn t¾c tù do, b×nh ®¼ng ®· ghi trong Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc Mü.

VËn dông tinh thÇn, t tëng tù do, b×nh ®¼ng - tiªu biÓu cho nguyÖn väng ®éc lËp, tù do cña nh©n d©n Mü, khi so¹n th¶o Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· trÝch mét c©u trong Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc Mü, kh¼ng ®Þnh quyÒn b×nh ®¼ng, tù do vµ ®éc lËp cña nh©n d©n ViÖt Nam. Tr.555. 33. Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn cña çch m¹ng Ph¸p: Cuéc çch m¹ng n¨m 1789 ë Ph¸p lµ mét cuéc çch m¹ng t s¶n ®iÓn h×nh. Sau khi lËt ®æ chÝnh quyÒn phong kiÕn, chÝnh quyÒn míi- chÝnh quyÒn t s¶n- ®îc thiÕt lËp. Ngµy 26-8-1789, Héi nghÞ lËp hiÕn do chÝnh quyÒn míi nµy tæ chøc ®· th«ng qua mét v¨n kiÖn cã tÝnh chÊt c¬ng lÜnh - b¶n Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn næi tiÕng cña çch m¹ng Ph¸p . B¶n Tuyªn ng«n nµy ®· c«ng khai ghi râ çc quyÒn tù do d©n chñ: tù do th©n thÓ, tù do ng«n luËn, tù do tÝn ngìng, quyÒn b×nh ®¼ng cña mäi ngêi tríc ph¸p luËt, quyÒn chèng ¸p bøc... B¶n Tuyªn ng«n ®· cã ¶nh hëng lín ®Õn phong trµo cña nh©n d©n çc níc ®ang ®Êu tranh chèng chÕ ®é phong kiÕn lóc bÊy giê. Nhng khi giai cÊp t s¶n ®· giµnh ®îc quyÒn thèng trÞ ®Êt níc, chóng ®· c«ng khai chµ ®¹p lªn çc quyÒn tù do d©n chñ ®ã. Chóng ra søc bãc lét nh©n d©n lao ®éng ë trong níc vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch x©m lîc vµ bãc lét çc thuéc ®Þa v« cïng tµn khèc. Tr. 555. 34. §ång minh: Liªn minh çc níc chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt trong cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939-1945), h×nh thµnh vµo cuèi n¨m 1941 ®Çu n¨m 1942. Th¸ng 1-1942, t¹i Oasinht¬n (Mü), 26 níc §ång minh trong ®ã cã Liªn X«, Anh, Mü ký chung vµo b¶n Tuyªn ng«n chèng ph¸t xÝt x©m lîc vµ b¶o ®¶m trong cuéc chiÕn tranh nµy kh«ng cã sù gi¶ng hoµ riªng rÏ. Nhng môc ®Ých cña viÖc ký Tuyªn ng«n ®ã rÊt kh¸c nhau. Liªn X« ký Tuyªn ng«n nµy nh»m môc ®Ých tiªu diÖt chñ nghÜa ph¸t xÝt, kh«i phôc chÕ ®é d©n chñ ë ch©u ¢u. Cßn Mü vµ Anh ký Tuyªn ng«n nh»m ®¸nh b¹i thÕ lùc cña §øc vµ NhËt ®Ó x¸c lËp quyÒn b¸ chñ thÕ giíi. VÒ sau, çc chÝnh phñ Mü vµ Anh ®· ph¶n béi §ång minh, ph¸ ho¹i tÊt c¶ çc ®iÒu kho¶n trong Tuyªn ng«n. Tr. 557.

35. Héi nghÞ Tªhªr¨ng: Héi nghÞ cña ®¹i diÖn ba níc Liªn X«, Mü vµ Anh häp tõ ngµy 28-11 ®Õn ngµy 1-12-1943 t¹i Tªhªr¨ng (thñ ®« níc Iran).

Héi nghÞ ®· th«ng qua kÕ ho¹ch tiªu diÖt çc lùc lîng vò trang cña ph¸t xÝt §øc, quyÕt ®Þnh më mÆt trËn thø hai ë ch©u ¢u tríc ngµy 1-5-1944 vµ th«ng qua NghÞ quyÕt b¶o ®¶m nÒn hoµ b×nh l©u dµi trªn toµn thÕ giíi sau chiÕn tranh, v.v.. Nhng sau ®ã, giíi cÇm quyÒn ë Mü vµ Anh kh«ng thi hµnh ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· ®îc ký ë Héi nghÞ nµy. Tr. 557.

36. Héi nghÞ Cùu Kim S¬n: Héi nghÞ gåm ®¹i diÖn 51 níc do Liªn X«, Mü, Anh vµ Trung Quèc (chÝnh phñ Tëng Giíi Th¹ch) triÖu tËp, häp t¹i Cùu Kim S¬n (tøc Xan Phranxixc«, mét thµnh phè c«ng nghiÖp vµ h¶i c¶ng cña níc Mü) tõ ngµy 25-4 ®Õn ngµy 26-6-1945 ®Ó thµnh lËp mét tæ chøc quèc tÕ lÊy tªn lµ Liªn hîp quèc.

Môc ®Ých thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ nµy lµ nh»m ng¨n ngõa vµ lo¹i trõ nh÷ng mèi ®e do¹ ®èi víi hoµ b×nh, ph¸t triÓn quan hÖ th©n thiÖn gi÷a çc d©n téc vµ thùc hiÖn sù hîp t¸c gi÷a çc níc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ; t«n träng çc quyÒn tù do c¨n b¶n cña con ngêi, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam, n÷, tiÕng nãi vµ tÝn ngìng. TÊt c¶ çc níc héi viªn ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng mét níc nµo cã quyÒn can thiÖp vµo néi bé cña çc níc kh¸c.

Nhng tÊt c¶ nh÷ng nguyªn t¾c quan träng trªn ®©y ®Òu bÞ bän ®Õ quèc thùc d©n vi ph¹m nªn kh«ng thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®îc. Tr.557.


B¶N CHØ DÉN T£N NG¦êI

B

Bµ TRIÖU (tªn thËt lµ TriÖu ThÞ Trinh): Quª ë huyÖn TriÖu S¬n, Thanh Ho¸.

N¨m 19 tuæi (n¨m 248), bµ ®· cïng anh lµ TriÖu Quèc §¹t l·nh ®¹o nh©n

d©n khëi nghÜa chèng qu©n x©m lîc nhµ H¸n (Trung Quèc).

Cuéc khëi nghÜa lµm cho qu©n giÆc lo sî vµ t×m mäi çch ®Ó dËp

t¾t. Bµ ®· hy sinh oanh liÖt trong trËn chiÕn ®Êu ë nói Tïng, x· Phó

DiÔn, huyÖn HËu Léc, Thanh Ho¸. §Õn nay ë ®©y vÉn cßn l¨ng mé vµ

®Òn thê Bµ TriÖu.

§

§¥CU, Gi¨ng: (1884-1963) N¨m 1940, lµ toµn quyÒn Ph¸p ë §«ng D¬ng.

§¬cu ®· thi hµnh chÝnh s¸ch hîp t¸c víi qu©n phiÖt NhËt, ký víi NhËt

nhiÒu hiÖp íc nh©n nhîng cho chóng nh÷ng quyÒn lîi vÒ çc mÆt

qu©n sù, chÝnh trÞ, kinh tÕ. Nhng ®Õn ®Çu n¨m 1945, ®Ó ®Ò phßng

nguy c¬ bÞ qu©n ®éi §ång minh ®æ bé vµo §«ng D¬ng, bän qu©n phiÖt

NhËt B¶n ®· lµm cuéc ®¶o chÝnh ®ªm mång 9-3-1945, b¾t gi÷ toµn

quyÒn §êcu vµ bÌ lò, chiÕm gi÷ çc c¬ quan hµnh chÝnh vµ qu©n sù

Ph¸p trªn toµn §«ng D¬ng.

H

HAI Bµ TR¦NG (Trng Tr¾c vµ Trng NhÞ): Th¸ng 3 n¨m 40, Hai Bµ

Trng phÊt cê khëi nghÜa chèng giÆc phong kiÕn §«ng H¸n tõ ph¬ng

B¾c x©m lîc vµ thèng trÞ níc ta.

Phong trµo ®îc nh©n d©n kh¾p n¬i hëng øng. ChØ trong mét thêi

gian ng¾n, 65 huyÖn thµnh, tøc lµ toµn bé níc ta håi ®ã, ®· ®îc gi¶i

phãng.

Trng Tr¾c ®îc suy t«n lªn lµm vua (Trng V¬ng) ®ãng ®« ë Mª

Linh (nay thuéc huyÖn Mª Linh). Sau 3 n¨m níc ta giµnh ®îc

quyÒn ®éc lËp tù chñ, nhµ §«ng H¸n mét lÇn n÷a l¹i ®em qu©n x©m

lîc níc ta. Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta bÞ thÊt b¹i. Tuy vËy,

khëi nghÜa cña Hai Bµ Trng - cuéc khëi nghÜa chèng qu©n x©m lîc

®Çu tiªn ë níc ta, ®· ®Ó l¹i mét trang sö vÎ vang trong cuéc ®Êu

tranh chèng x©m lîc giµnh quyÒn ®éc lËp cho d©n téc.

HOµNG HOA TH¸M tøc §Ò Th¸m (1864-1913): L·nh tô cña nghÜa qu©n

Yªn ThÕ.

N¨m 1888, «ng tham gia phong trµo khëi nghÜa cña n«ng d©n

chèng thùc d©n Ph¸p ë vïng Yªn ThÕ. Nhê cã lßng dòng c¶m, tµi chØ

huy, nghÖ thuËt thu phôc lßng ngêi, «ng trë thµnh thñ lÜnh cña

nghÜa qu©n. Cuéc chiÕn ®Êu do «ng chØ huy kÐo dµi ngãt 30 n¨m, ®·

lµm cho kÎ thï nhiÒu phen khèn ®èn. Kh«ng khuÊt phôc ®îc nghÜa

qu©n b»ng qu©n sù, n¨m 1913 thùc d©n Ph¸p ®· cho tay sai ¸m h¹i

«ng. Phong trµo khëi nghÜa bÞ dËp t¾t. Cuéc khëi nghÜa vµ chiÕn tranh

du kÝch ë Yªn ThÕ lµ mét phong trµo ®Êu tranh yªu níc quyÕt liÖt vµ

bÒn bØ, gãp phÇn t« th¾m truyÒn thèng yªu níc, bÊt khuÊt cña d©n

téc ViÖt Nam.

L L£ LîI: Anh hïng d©n téc, sinh ngµy 10-9-1385 trong mét gia ®×nh "§êi

®êi lµm qu©n trëng mét ph¬ng" (v¨n bia VÜnh L¨ng). ¤ng lµ ngêi

yªu níc, c¬ng trùc, kh¶ng kh¸i.

N¨m 1406, nhµ Minh x©m lîc níc ta. Tríc c¶nh níc mÊt nhµ

tan, «ng rÊt ®au lßng vµ nu«i chÝ diÖt giÆc cøu níc.

Ngµy 7-2-1418, sau qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ vËn ®éng nh©n d©n, Lª

Lîi ®îc NguyÔn Tr·i gióp søc ®· phÊt cê khëi nghÜa ë Lam S¬n

(Thanh Ho¸). §îc ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n ñng hé, cuéc khëi

nghÜa ®· nhanh chãng chuyÓn thµnh cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng d©n

téc. Cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i nµy kÐo dµi 10 n¨m (1418-1428) vµ kÕt

thóc th¾ng lîi, lËt ®æ ¸ch thèng trÞ cña nhµ Minh- mét quèc gia phong

kiÕn hïng cêng lóc bÊy giê.


Sau khi chiÕn th¾ng qu©n Minh, ngµy 29-4-1428, Lª Lîi lªn ng«i

vua vµ lËp ra triÒu Lª ®a chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam lªn giai ®o¹n

ph¸t triÓn thÞnh vîng nhÊt.

Lý TH¦êNG KIÖT (1019-1105): Anh hïng d©n téc, quª ë phêng Th¸i

Hoµ, Hµ Néi. Tõ nhá «ng ®· tá ra lµ mét ngêi cã chÝ híng, ham ®äc

s¸ch vµ say sa nghiªn cøu binh th, luyÖn tËp vâ nghÖ. Díi triÒu Lý

Th¸i T«ng vµ Lý Th¸nh T«ng, «ng ®· tõng gi÷ nh÷ng chøc vô quan

träng trong triÒu.

Khi Lý Nh©n T«ng lªn ng«i, «ng gi÷ chøc Phô quèc th¸i uý, c¬ng

vÞ nh TÓ tíng. N¨m 1072, lîi dông lóc Lý Th¸nh T«ng mÊt, qu©n

Tèng r¸o riÕt chuÈn bÞ x©m lîc níc ta. Chóng x©y dùng nhiÒu c¨n

cø, tÝch tr÷ l¬ng thùc vµ khÝ giíi ë Ung Ch©u... V× vËy, ngµy 27-10-

1075, Lý Thêng KiÖt ph¶i chñ ®éng tiÕn c«ng sang ®Êt Tèng ®Ó tiªu

diÖt tríc c¨n cø x©m lîc cña kÎ thï råi nhanh chãng quay vÒ phßng

thñ ®Êt níc. Ngµy 1-3-1076, qu©n ta chiÕm ®îc thµnh Ung Ch©u

råi nhanh chãng rót vÒ x©y dùng tuyÕn phßng thñ s«ng CÇu.

Qu¶ nhiªn, cuèi n¨m 1076, qu©n Tèng kÐo sang x©m lîc níc ta.

Nhng do ®· chuÈn bÞ tríc vµ ®éng viªn ®îc lùc lîng cña nh©n

d©n chèng giÆc, nªn qu©n Tèng x©m lîc ®· thÊt b¹i vµ th¸ng 3-1077

ph¶i rót ch¹y vÒ níc chóng. Cuéc kh¸ng chiÕn anh hïng cña d©n téc

ta hoµn toµn th¾ng lîi.

Lý Thêng KiÖt ®· cã c«ng lao to lín trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng

qu©n Tèng x©m lîc. ¤ng lµ mét nhµ qu©n sù lçi l¹c, mét nhµ chÝnh

trÞ vµ ngo¹i giao xuÊt s¾c.

M M¸CTI, ¡ng®rª (1886-1956): sÜ quan c¬ khÝ trong H¶i qu©n Ph¸p. ¤ng cã

mÆt trong cuéc tiÕn c«ng cña qu©n ®éi Ph¸p vµo níc Nga X«viÕt vµ lµ

ngêi tham gia cuéc næi dËy cña binh lÝnh Ph¸p ph¶n chiÕn n¨m

1919. ¤ng bÞ tßa ¸n qu©n sù kÕt ¸n tï. N¨m 1923, ra tï, ®îc bÇu vµo

nghÞ viÖn vµ gia nhËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p.

Trong cuéc chiÕn tranh T©y Ban Nha, «ng ®îc cö lµm thanh tra

trong binh ®oµn quèc tÕ tham chiÕn chèng ph¸t xÝt. Nh÷ng n¨m ChiÕn

tranh thÕ giíi thø hai, «ng c«ng t¸c ë Liªn X«.

¤ng nhiÒu n¨m lµm ñy viªn Bé ChÝnh trÞ §¶ng Céng s¶n Ph¸p.

§¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n (1935), M¸cti ®îc bÇu lµ Uû

viªn Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n vµ lµ Uû viªn §oµn Chñ tÞch,

tham gia Ban BÝ th.

Sau nµy, v× ®Êu tranh néi bé, «ng bÞ khai trõ khái §¶ng Céng s¶n

Ph¸p ngµy 30-12-1952.

N NG¤ QUYÒN (899-944): Anh hïng d©n téc, mét tíng lÜnh tµi giái, chÝ

lín, mu cao, quª ë §êng L©m (nay thuéc Ba V× - Hµ Néi). Tríc

nguy c¬ x©m lîc cña nhµ Nam H¸n, Ng« QuyÒn ®· h¹ thµnh §¹i La,

giÕt chÕt tªn b¸n níc KiÒu C«ng TiÔn, trõ mèi ho¹ bªn trong, æn ®Þnh

t×nh h×nh trong níc vµ gÊp rót chuÈn bÞ lùc lîng kh¸ng chiÕn. ¤ng

lµ ngêi tæ chøc chiÕn dÞch B¹ch §»ng lÞch sö. ChiÕn th¾ng oanh liÖt

trªn s«ng B¹ch §»ng ®· ®¸nh b¹i mu ®å x©m lîc cña nhµ Nam

H¸n, chÊm døt mét thêi kú mÊt níc kÐo dµi h¬n mét ngh×n n¨m vµ

më ra mét giai ®o¹n míi cña lÞch sö d©n téc.

Trªn c¬ së th¾ng lîi qu©n sù vang déi ®ã, Ng« QuyÒn ®· tiÕn lªn

mét bíc cñng cè nÒn ®éc lËp d©n téc. ¤ng ®· quyÕt ®Þnh bá chøc TiÕt

®é sø cña bän phong kiÕn ph¬ng B¾c vµ tù xng v¬ng, lËp thµnh

mét v¬ng quèc ®éc lËp. Díi thêi Ng« QuyÒn, triÒu ®×nh ®· ®îc x©y

dùng theo thÓ chÕ cña mét quèc gia phong kiÕn ®éc lËp.

NGUYÔN H¶I THÇN (1878-1959): tªn thËt lµ Vò H¶i Thu, quª ë §¹i Tõ,

huyÖn Thanh Tr×, tØnh Hµ §«ng cò. N¨m 1905 theo cô Phan Béi Ch©u

sang Trung Quèc, ®· theo häc çc trêng vâ bÞ Hoµng Phè, Hå Nam,

ThiÒu Quan, vèn lµ thµnh viªn ViÖt Nam Quang phôc héi, sau lµ ®¶ng

viªn §¹i ViÖt, tham gia qu©n ®éi Quèc d©n ®¶ng, ®îc cö lµm liªn

trëng (t¬ng ®¬ng nh ®¹i ®éi trëng) kiªm tri huyÖn. V× cã "c«ng"

trong viÖc tµn s¸t ®Ém m¸u çc chiÕn sÜ C«ng x· Qu¶ng Ch©u (1927),

nªn ®îc chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch tin dïng.

N¨m 1931, NguyÔn H¶i ThÇn vÒ Qu¶ng Ch©u më cöa hµng xem sè

tö vi. Sau ®ã ®îc chÝnh quyÒn Tëng tËp häp cïng Vò Hång Khanh

vµ mét sè ngêi cã t tëng chèng céng lËp ra ViÖt Nam çch m¹ng

®ång minh héi. N¨m 1945, NguyÔn H¶i ThÇn theo ®oµn qu©n cña

Tiªu V¨n vÒ ViÖt Nam.


§Ó thùc hiÖn s¸ch lîc t¹m hoµ ho·n víi qu©n Tëng nh»m tËp

trung lùc lîng kh¸ng chiÕn ë Nam Bé, ngµy 1-1-1946, NguyÔn H¶i

ThÇn ®îc cö gi÷ chøc Phã Chñ tÞch ChÝnh phñ l©m thêi níc ViÖt Nam

D©n chñ Céng hoµ vµ sau ®ã ®îc cö bæ sung vµo Quèc héi kh«ng qua

bÇu cö vµ gi÷ chøc Phã Chñ tÞch ChÝnh phñ liªn hiÖp kh¸ng chiÕn.

Sau khi qu©n Tëng rót vÒ Trung Quèc, NguyÔn H¶i ThÇn bá trèn

theo qu©n Tëng vÒ Nam Kinh. N¨m 1947, NguyÔn H¶i ThÇn l¹i vÒ

Qu¶ng Ch©u tiÕp tôc më cöa hµng xem sè tö vi vµ sèng ë Trung Quèc

cho ®Õn lóc chÕt (1959).

NGUYÔN HUÖ, tøc QUANG TRUNG (1753-1792): Sang thÕ kû XVIII, chÕ

®é phong kiÕn ViÖt Nam bíc vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng s©u s¾c,

toµn diÖn. §©y lµ thêi kú ph©n tranh gi÷a hai thÕ lùc phong kiÕn

TrÞnh - NguyÔn. Çc cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n liªn tiÕp næ ra

kh¾p n¬i mµ ®Ønh cao lµ phong trµo T©y S¬n do ba anh em NguyÔn

Nh¹c, NguyÔn HuÖ, NguyÔn L÷ l·nh ®¹o.

Phong trµo T©y S¬n tõ mét cuéc khëi nghÜa ®Þa ph¬ng ë Quy

Nh¬n ®· ph¸t triÓn réng ë nhiÒu n¬i trong níc, råi tiÕn lªn thµnh

phong trµo quËt khëi cña c¶ d©n téc, quÐt s¹ch çc tËp ®oµn phong

kiÕn thèi n¸t trong Nam, ngoµi B¾c, kh«i phôc nÒn thèng nhÊt ®Êt

níc. NguyÔn HuÖ thùc chÊt lµ l·nh tô vµ linh hån cña phong trµo

T©y S¬n.

NguyÔn HuÖ ®· l·nh ®¹o qu©n d©n ta ®Ëp tan cuéc x©m lîc cña

phong kiÕn Xiªm (1784 - 1785). N¨m 1788, NguyÔn HuÖ lªn ng«i

Hoµng ®Õ, lÊy niªn hiÖu lµ Quang Trung, thèng lÜnh qu©n ®éi chuÈn

bÞ ®¹i ph¸ qu©n Thanh. ChØ trong 5 ngµy ®ªm ®Çu xu©n Kû DËu (tõ

ngµy 25 ®Õn 30-1-1789), díi sù l·nh ®¹o tµi t×nh cña Quang Trung,

nh©n d©n ta ®· tiªu diÖt 20 v¹n qu©n M·n Thanh. §©y lµ mét chiÕn

c«ng vÜ ®¹i vµ thÇn kú trong lÞch sö chèng ngo¹i x©m cña d©n téc ta.

Quang Trung kh«ng nh÷ng lµ mét nhµ qu©n sù thiªn tµi, mét

danh tíng mµ cßn biÓu thÞ mét tµi n¨ng lçi l¹c trªn çc lÜnh vùc

chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, ngo¹i giao.

Quang Trung lµ mét vÞ anh hïng d©n téc trÝ dòng song toµn cã

mét sù nghiÖp vÎ vang trong lÞch sö d©n téc ta.

NGUYÔN THÞ MINH KHAI (1-11-1910 - 26-8-1941) cßn cã tªn lµ Vinh,

con mét viªn chøc xe löa ë thµnh phè Vinh, NghÖ An. N¨m 1927,

NguyÔn ThÞ Minh Khai tham gia tæ chøc Héi Hng Nam (tiÒn th©n

cña T©n ViÖt çch m¹ng ®¶ng). §Çu n¨m 1930, NguyÔn ThÞ Minh

Khai chuyÓn sang thµnh ®¶ng viªn cña §«ng D¬ng Céng s¶n liªn

®oµn. Th¸ng 3-1930, NguyÔn ThÞ Minh Khai ®îc cö sang c«ng t¸c t¹i

V¨n phßng chi nh¸nh Ban ph¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n (trô së

t¹i Hång C«ng, Trung Quèc).

Th¸ng 7-1935, ®ång chÝ lµ thµnh viªn trong ®oµn ®¹i biÓu do §¶ng

ta cö ®i dù §¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n t¹i M¸txc¬va. T¹i

§¹i héi, víi biÖt danh Phan Lan, ®ång chÝ ®· ®äc b¶n tham luËn vÒ

vai trß cña phô n÷ §«ng D¬ng trong cuéc ®Êu tranh çch m¹ng.

VÒ níc, ®ång chÝ ®îc cö vµo Xø uû Nam Kú vµ trùc tiÕp lµm BÝ

th Thµnh uû Sµi Gßn - Chî Lín.

Ngµy 30-7-1940, NguyÔn ThÞ Minh Khai bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t vµ

bÞ giÕt h¹i vµo ngµy 26-8-1941.

NGUYÔN T¦êNG TAM (1905-1963): Tøc NhÊt Linh, quª gèc ë Qu¶ng

Nam. NguyÔn Têng Tam lµ ngêi cÇm ®Çu nhãm Tù lùc v¨n ®oµn,

chñ nhiÖm b¸o Phong Ho¸ vµ Ngµy nay. N¨m 1940, ®øng ra lËp ®¶ng

§¹i ViÖt D©n chÝnh th©n NhËt. Do s¸ch lîc cña ChÝnh phñ ta t¹m

thêi hoµ ho·n víi Tëng, th¸ng 3-1946, ®îc bæ sung vµo Quèc héi

kh«ng th«ng qua bÇu cö vµ gi÷ chøc Bé trëng Bé Ngo¹i giao trong

ChÝnh phñ Liªn hiÖp kh¸ng chiÕn; lµ trëng ®oµn ®¹i biÓu ChÝnh phñ

®i dù Héi nghÞ §µ L¹t (4-1946) vµ ®îc cö lµm trëng ®oµn ®¹i biÓu

ChÝnh phñ ta dù Héi nghÞ Ph«ngtenn¬bl«, nhng NguyÔn Têng Tam

®· bá nhiÖm vô. Sau ®ã theo Vò Hång Khanh ®i V©n Nam (Trung

Quèc) råi tiÕp tôc lµm tay sai cho thùc d©n Ph¸p vµ sau nµy lµ ®Õ quèc

Mü. ChÕt n¨m 1963 t¹i Sµi Gßn.

P

PH¹M HåNG TH¸I: (1895-1924) Mét thanh niªn ViÖt Nam yªu níc, quª

ë Hng Nh©n, Hng Nguyªn, NghÖ An, tham gia nhãm T©m t©m x·

(tøc T©n ViÖt thanh niªn ®oµn) - mét tæ chøc çch m¹ng quèc gia cña

ngêi ViÖt Nam, thµnh lËp n¨m 1923 ë Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc).

Ph¹m Hång Th¸i hy sinh ngµy 19-6-1924 t¹i Ch©u Giang (Qu¶ng

Ch©u) sau khi nÐm t¹c ®¹n ¸m s¸t tªn MÐclanh, toµn quyÒn §«ng

D¬ng, nhng kh«ng thµnh c«ng.


PHAN BéI CH¢U: (1867-1940) quª ë §an NhiÔm, Nam §µn, NghÖ An,

mét nhµ yªu níc cã nhiÒu ho¹t ®éng tÝch cùc trong nh÷ng n¨m ®Çu

cña thÕ kû XX. Tham gia lËp Duy T©n héi (1904) tæ chøc phong trµo

§«ng Du (1905-1908), lËp ViÖt Nam Quang phôc héi (1912). Th¸ng 6-

1925, thùc d©n Ph¸p b¾t cãc cô ë Trung Quèc råi bÝ mËt ®a vÒ giam ë

Hµ Néi vµ ®Þnh kÕt ¸n tö h×nh. MÆc dï thùc d©n Ph¸p cè t×nh bng

bÝt, nhng tin cô Phan Béi Ch©u bÞ b¾t vÉn lät ra ngoµi. LËp tøc, mét

phong trµo ®Êu tranh rÇm ré ®ßi th¶ Phan Béi Ch©u diÔn ra díi

nhiÒu h×nh thøc phong phó. §«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n xuèng

®êng biÓu t×nh, hµng tr¨m cô giµ ®ãn xe Toµn quyÒn Ph¸p ®a ®¬n

ph¶n kh¸ng, nhiÒu tËp thÓ göi ®iÖn cho Toµn quyÒn Ph¸p ë §«ng

D¬ng; nhiÒu ®¬n kh¸ng nghÞ göi ®Õn Quèc héi Ph¸p, Tæng thèng

Ph¸p, ®¹i sø Ph¸p t¹i Tßa ¸n quèc tÕ La Hay, Héi quèc liªn, v.v..

Cïng víi phong trµo ®Ó tang Phan Ch©u Trinh, phong trµo ®Êu

tranh ®ßi th¶ Phan Béi Ch©u ®· thóc ®Èy tinh thÇn ®Êu tranh cña

nh©n d©n ViÖt Nam chèng thùc d©n Ph¸p ®ßi th¶ tï chÝnh trÞ vµ ®ßi

quyÒn d©n sinh d©n chñ.

Tríc lµn sãng ®Êu tranh m¹nh mÏ cña nh©n d©n ta, ngµy 21-12-

1926, thùc d©n Ph¸p buéc ph¶i tr¶ l¹i tù do cho cô Phan Béi Ch©u,

nhng chóng l¹i giam láng cô ë HuÕ cho ®Õn lóc cô qua ®êi.

PHAN CH©u TRINH (1872-1926): Quª ë lµng T©y Léc, huyÖn Tiªn Phíc,

tØnh Qu¶ng Nam (nay thuéc Qu¶ng Nam - §µ N½ng).

Sau khi ®ç Phã b¶ng, cã thêi gian «ng ®· lµm quan trong triÒu

®×nh HuÕ, nhng råi tõ chøc vÒ quª ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ¤ng chñ

tr¬ng dùa vµo Ph¸p ®Ó tiÕn hµnh çc c¶i çch, thùc hiÖn tù do, d©n

chñ lµm cho d©n giµu níc m¹nh råi sau ®ã míi tÝnh ®Õn chuyÖn gi¶i

phãng d©n téc.

N¨m 1906, sau chuyÕn ®i NhËt vÒ, «ng ra søc tuyªn truyÒn chñ

tr¬ng c¶i çch cña m×nh vµ «ng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ngêi

cÇm ®Çu xu híng c¶i l¬ng ë níc ta håi ®Çu thÕ kû XX.

N¨m 1908, khi phong trµo chèng thuÕ cña n«ng d©n Trung Bé bÞ

®µn ¸p, «ng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t ®µy ra C«n §¶o.

N¨m 1911, nhê cã Héi Nh©n quyÒn Ph¸p can thiÖp, «ng ®îc tr¶

tù do vµ sau ®ã sang c tró ë Ph¸p.

N¨m 1925, «ng vÒ níc, l©m bÖnh vµ mÊt vµo ®Çu n¨m 1926.

PHAN §×NH PHïNG (1847-1895): Mét sÜ phu yªu níc næi tiÕng cuèi thÕ

kû XIX. Hëng øng chiÕu CÇn V¬ng (1885) cña vua Hµm Nghi, «ng

®· ®øng ra tæ chøc khëi nghÜa chèng thùc d©n Ph¸p, lËp c¨n cø ë vïng

rõng nói H¬ng S¬n, huyÖn H¬ng Khª (tØnh Hµ TÜnh).

¤ng ®· l·nh ®¹o nghÜa qu©n duy tr× cuéc chiÕn ®Êu chèng thùc

d©n Ph¸p trong 10 n¨m trêi. MÆc dï ®Þch dïng nhiÒu ©m mu th©m

®éc, võa dô dç võa dïng vò lùc ®e do¹, nhng «ng vµ nghÜa qu©n

H¬ng Khª vÉn kh«ng chÞu khuÊt phôc.

N¨m 1895, «ng l©m bÖnh vµ mÊt t¹i c¨n cø.

T T¤N Tö lµ çch xng tªn T«n Vò, nhµ qu©n sù lín sèng ë cuèi thÕ kû VI

tríc C«ng nguyªn, tíng níc Ng« díi triÒu vua H¹p L thêi Xu©n

Thu (722-481 tríc C«ng nguyªn), t¸c gi¶ T«n Tö binh ph¸p, bé binh

th sím nhÊt thÕ giíi ®· ®îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng vµ ®îc ®¸nh

gi¸ cao.

T¤R£, M«rix¬ (1900-1964): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p cña phong trµo

céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ. ¤ng lµ Uû viªn Trung ¬ng §¶ng

Céng s¶n Ph¸p n¨m 1924, ñy viªn Bé ChÝnh trÞ vµ BÝ th Ban ChÊp

hµnh trung ¬ng §¶ng n¨m 1925, Tæng BÝ th §¶ng Céng s¶n Ph¸p

tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1964. M«rix¬ T«rª lµ ñy viªn Ban ChÊp hµnh

Quèc tÕ Céng s¶n tõ n¨m 1928 ®Õn n¨m 1943.

TRÇN H¦NG §¹O (1213-1300): Tªn thËt lµ TrÇn Quèc TuÊn, lµ anh hïng

d©n téc, v¨n vâ song toµn, ®îc triÒu ®×nh nhµ TrÇn phong tíc Hng

§¹o v¬ng vµ ®îc cö gi÷ chøc Quèc c«ng tiÕt chÕ (Tæng chØ huy qu©n

®éi).

¤ng ®· tham gia l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø nhÊt vµ lµ

ngêi chØ huy tèi cao cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø hai vµ lÇn thø ba chèng

giÆc Nguyªn. Tríc nguy c¬ x©m lîc cña bän phong kiÕn ph¬ng B¾c,

«ng lu«n lu«n ®Æt lîi Ých cña d©n téc, cña ®Êt níc lªn trªn hÕt, chñ

®éng gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt hoµ trong hoµng téc, cñng cè khèi ®oµn kÕt

toµn d©n, tËp trung lùc lîng chiÕn ®Êu b¶o vÖ ®Êt níc.

¤ng lµ t¸c gi¶ cña HÞch tíng sÜ næi tiÕng vµ lµ t¸c gi¶ cña t¸c

phÈm qu©n sù: V¹n KiÕp t«ng bÝ truyÒn th...


TRÇN PHó (1-5-1904 - 6-9-1931): Tæng BÝ th cña §¶ng Céng s¶n §«ng

D¬ng, quª ë huyÖn §øc Thä, tØnh Hµ TÜnh.

N¨m 1925, ®ång chÝ tham gia s¸ng lËp Héi Phôc ViÖt, tæ chøc tiÒn

th©n cña T©n ViÖt çch m¹ng ®¶ng. N¨m 1926, ®ång chÝ tham dù líp

huÊn luyÖn çch m¹ng ë Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) do NguyÔn ¸i

Quèc tæ chøc, sau ®ã ®îc cö sang häc t¹i Trêng ®¹i häc ph¬ng

§«ng Liªn X«.

Th¸ng 4-1930, TrÇn Phó vÒ níc, ®îc bæ sung vµo Ban ChÊp

hµnh Trung ¬ng §¶ng (7-1930).

§ång chÝ ®· cïng Ban Thêng vô Trung ¬ng khëi th¶o LuËn

c¬ng chÝnh trÞ cña §¶ng. B¶n LuËn c¬ng ®îc Héi nghÞ Trung ¬ng

lÇn thø nhÊt (10-1930) th«ng qua. T¹i Héi nghÞ nµy, TrÇn Phó ®îc

bÇu lµm Tæng BÝ th cña §¶ng.

Ngµy 19-4-1931, TrÇn Phó bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t. ë trong tï, ®ång

chÝ ®· bÞ kÎ thï tra tÊn hÕt søc d· man. Do bÞ bÖnh nÆng, søc yÕu

kh«ng qua næi, ®ång chÝ ®· hy sinh ngµy 6-9-1931.

TR¦¥NG BéI C¤NG: tªn thËt lµ NguyÔn V¨n ChiÕn, thuéc líp §«ng Du,

tèt nghiÖp kho¸ II Häc viÖn Qu©n sù B¶o §Þnh, lµ trung ®oµn trëng

trong qu©n ®éi Trung Quèc (Quèc d©n ®¶ng), sau lµ gi¸o vô trëng

cña Häc viÖn Qu©n sù Nam Ninh. Trong thêi gian lµm viÖc ë §Ö tø

chiÕn khu, C«ng cã liªn hÖ chÆt chÏ víi Tr¬ng Ph¸t Khuª, dÇn dÇn lé

râ bé mÆt ph¶n béi.

TR¦¥NG PH¸T KHU£, sinh n¨m 1896 t¹i Qu¶ng §«ng tèt nghiÖp Häc

viÖn Qu©n sù Hµ B¾c. Trong thêi kú Quèc Céng hîp t¸c ë Qu¶ng Ch©u

(1924-1927), Tr¬ng cã liªn l¹c víi tíng qu©n X«viÕt Galen, lóc bÊy

giê lµ cè vÊn qu©n sù cho qu©n ®éi Quèc d©n ®¶ng. Lµ t lÖnh Qu©n

®oµn 4, Tr¬ng ®· lµm cho Qu©n ®oµn nµy næi tiÕng lµ "Qu©n ®oµn

thÐp" trong thêi kú B¾c ph¹t. NhiÒu tíng lÜnh cao cÊp cña Gi¶i

phãng qu©n Trung Quèc sau nµy ®· phôc vô trong Qu©n ®oµn 4 nh

DiÖp KiÕm Anh lóc ®ã lµ tham mu trëng, DiÖp §Ünh lµ s ®oµn

trëng, L©m Bu lµ tiÓu ®oµn trëng. Nh÷ng n¨m 40 Tr¬ng lµ T

lÖnh §Ö tø chiÕn khu cña Quèc d©n ®¶ng. VÒ sau, Tr¬ng kh«ng cßn

lµ ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng n÷a, nhng trªn thùc tÕ vÉn trung thµnh

víi ®¶ng Êy. Tõ n¨m 1949, Tr¬ng ®· r¸o riÕt ho¹t ®éng nh»m tæ chøc

"lùc lîng thø ba", nhng kh«ng cã kÕt qu¶. §i th¨m Mü n¨m 1960,

nãi chuyÖn nhiÒu buæi ë New York, Baltimore, Washington, Boston vµ

San Francisco, Tr¬ng kªu gäi ngêi Hoa "chiÕn ®Êu" chèng "Trung

céng" ®Ó "kh«i phôc Trung Hoa d©n quèc" trªn lôc ®Þa, nhng Tr¬ng

còng bÊt ®ång ý kiÕn víi nhµ cÇm quyÒn §µi Loan.

T¦ëNG GiíI TH¹CH (1887-1975), ngêi tØnh ChiÕt Giang, Trung Quèc.

Häc qu©n sù ë NhËt. N¨m 1923, gi÷ chøc Tham mu trëng Tæng

hµnh dinh ChÝnh phñ qu©n sù Qu¶ng §«ng. N¨m 1924, ®îc T«n

Trung S¬n cö ®i kh¶o s¸t vÒ qu©n sù ë Liªn X« råi vÒ níc gi÷ chøc

HiÖu trëng Trêng qu©n sù Hoµng Phè.

Sau khi T«n Trung S¬n mÊt, Tëng Giíi Th¹ch gi÷ chøc Chñ tÞch

Ban thêng vô Ban ChÊp hµnh trung ¬ng Quèc d©n ®¶ng, Tæng t

lÖnh qu©n çch m¹ng quèc d©n. N¨m 1948, gi÷ chøc Tæng thèng.

Th¸ng 1-1949, Tëng Giíi Th¹ch tõ chøc, cïng n¨m rót ra §µi Loan,

tiÕp tôc gi÷ chøc Tæng tµi Quèc d©n ®¶ng vµ Tæng thèng Trung Hoa

d©n quèc ë §µi Loan.

U

UYNX¥N, Vu®r« (1865-1924): Tæng thèng níc Mü tõ n¨m 1913 ®Õn

n¨m 1921. Díi thêi Uynx¬n, vÒ ®èi néi, ChÝnh phñ Mü ®· thi hµnh

chÝnh s¸ch ®µn ¸p d· man phong trµo c«ng nh©n; vÒ ®èi ngo¹i, ChÝnh

phñ ®ã thi hµnh chÝnh s¸ch ¨n cíp vµ bµnh tríng, can thiÖp th« b¹o

vµo c«ng viÖc néi bé cña çc níc kh¸c, ®Æc biÖt lµ víi çc níc ch©u

Mü la tinh.

N¨m 1918, Uynx¬n ®a ra "Ch¬ng tr×nh 14 ®iÓm". Thùc chÊt

ch¬ng tr×nh nµy lµ mét chÝnh s¸ch x©m lîc nh»m thiÕt lËp ¸ch

thèng trÞ cña ®Õ quèc Mü trªn thÕ giíi, chèng l¹i níc Nga X«viÕt míi

ra ®êi. ChÝnh s¸ch nµy ®îc che ®Ëy b»ng nh÷ng lêi lÏ mü miÒu "d©n

chñ", "quyÒn d©n téc tù quyÕt". Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· v¹ch râ:

"Chñ nghÜa Uynx¬n chØ lµ mét trß bÞp lín".

N¨m 1920, Uynx¬n bÞ thÊt b¹i trong cuéc bÇu cö Tæng thèng Mü

vµ th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ.

V

VAY¡NG CUTUYARI£, P«n (1892-1937): mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp

§¶ng Céng s¶n Ph¸p; nguyªn nghÞ sÜ Quèc héi Ph¸p, cùu chñ nhiÖm

b¸o L'HumanitÐ. ¤ng lµ ngêi giíi thiÖu NguyÔn ¸i Quèc vµo §¶ng X·

héi Ph¸p (1919). T¹i §¹i héi Tua n¨m 1920, «ng lµ mét trong nh÷ng


ngêi ®Êu tranh b¶o vÖ chñ tr¬ng cña §¶ng X· héi Ph¸p gia nhËp

Quèc tÕ Céng s¶n, lµ mét trong nh÷ng ngêi ñng hé bµi ph¸t biÓu cña

NguyÔn ¸i Quèc ë §¹i héi nµy. Khi NguyÔn ¸i Quèc bÞ b¾t ë Hång

C«ng, «ng tÝch cùc vËn ®éng vµ gióp ®ì NguyÔn ¸i Quèc tho¸t khái nhµ

tï, trèn ®i Thîng H¶i, b¾t liªn l¹c víi tæ chøc ®Ó sang Liªn X«.

Vò HåNG KHANH: Tªn thËt lµ Vò V¨n Gi¶n, ngêi lµng Thæ Tang tØnh

VÜnh Yªn cò. N¨m 1928, Vò Hång Khanh tham gia ViÖt Nam Quèc

d©n ®¶ng. Sau vô b¹o ®éng cña Quèc d©n ®¶ng ë Yªn B¸i (®Çu n¨m

1930) thÊt b¹i, ch¹y sang Trung Quèc lîi dông danh nghÜa Quèc d©n

®¶ng ®Ó ®Çu c¬ çch m¹ng. N¨m 1945, theo ch©n qu©n ®éi Tëng vÒ

níc ®Ó chèng ph¸ çch m¹ng. Thùc hiÖn s¸ch lîc hoµ ho·n víi qu©n

Tëng, Vò Hång Khanh lµ mét trong 50 ®¹i biÓu cña ViÖt quèc ®îc

bæ sung vµo Quèc héi kh«ng qua bÇu cö vµ ®îc cö lµm Phã Chñ tÞch

uû viªn qu©n sù héi. Cuèi th¸ng 6-1946, theo ch©n qu©n ®éi Tëng l¹i

ch¹y sang Trung Quèc.

N¨m 1949, khi çch m¹ng Trung Quèc th¾ng lîi, Vò Hång Khanh

theo tµn qu©n cña B¹ch Sïng Hy ch¹y vÒ Cao B»ng vµ ra lµm tay sai

cho Ph¸p. N¨m 1954, Vò Hång Khanh ch¹y vµo miÒn Nam lµm tay

sai cho Mü.

Education

Hồ chí minh toàn tập tập 3