1. ANG TAWAG SA SANGAY NA ITO NG LINGWISTIKS. PINAG- AARALAN
DITO ANG MGA KATANGIAN NG MGA TUNOG NG WIKA AT KUNG PAANO
BINIBIGKAS ANG MGA ITO.
2. ANG PRAKTIKAL NA BENTAHE NITOY HINDI LANG SA PAG-AARAL AT
PAGTUTURO NG MGA WIKANG BANYAGA, KUNDI SA SPEECH THERAPY RIN, AT
NGAYON SA MGA MAKABAGONG SISTEMANG PANGKOMUNIKASYON NA PINAAANDAR
NG BOSES NG TAO.
3. Ang unang layunin ng Fonetiks- ay kilalanin at ilarawan ang
mga tunog sa isang partikular na wika o sa mga wika sa
pangkalahatan. Dahil ang mga tunog sa pagsasalita ang ginagamit
para maghatid ng impormasyon, pwedeng tingnan ang mga tunog na ito
mula sa Tatlong Perspektib:
4. A. Artikulatori-Fonetiks pinag- aaralan ang pisikal na
mekanismo ng prodaksyon ng mga tunog, sa madaling salita, kung
papano binubuo ng nagsasalita ang mga tunog.
5. B. Akustiks- Fonetiks pinag- aaralan ang transmisyon ng mga
tunog bilang mga alon na nagdadala ng mga tunog.
6. C. Perseptwal Fonetiks tinitingnan kung papano nauunawaan at
nakikilala ng nakikinig ang mga tunog.
7. Tatlong Bahagi ng Artikulatori Fonetiks 1. Tinitingnan natin
ang artikulasyon o prodaksyon ng mga tunog o kung pano binubuo ang
mga ito sa bibig at lalamunan.
8. 2. Sa pagbigkas ng alinman sa mga yunog ng sariling wika,
sangkot ang dilat mga labi bukod sa hangin o hiningang pinalalabas
sa bibig o di kaya sa ilong.
9. 3. Ikaklasify ang mga tunog ayon sa kanilang katangian.
Dalawang Sistema ng Representasyon ng Tunog 1. International
Phonetic Alphabet 2. Sistemang gamit ng mga Linggwist sa Amerika
(US)
10. 2.1 FONETIK NA TRANSKRIPSYON Karaniwan, hindi sitematik na
nirerepresent ang mga tunog ng mga salita sa Ortografi ng maraming
wika. Siguro masasabing pumapangalawa lamang ng wikang Ingles sa
wikang Franses sa pagiging komplikado sa bagay na ito.
11. Ang di- pagkakaayon ng ispeling at ng mga tunog ang
pinagsimulan ng kilusan ng mga pagbabago sa ispeling sa mga
nasabing wika na naglalayong makabuo ng isang Fonetik Alfabet kung
saan tumutugon sa isang tunog ang isang letra, at ang isang letra
sa isang tunog (Fromkin at Rodman 1988) .
12. Dalawang Sistema ng Representasyon ng Tunog sa Pagsasalita
a. Ang IPA na syang ipinakakilala at pangunahing sistema na gamit
sa buong mundo ng sinumang gustong isimbolays ang salitang
oral.
13. b. Ang mga simbol na gamit ng mga linggwist sa US sa halip
ng mga simbol ng IPA 2.2. Prodaksyon ng mga Tunog
14. Ang mekanismo ng prodaksyon ng salita ay binibuo: a. sors
ng hangin b. sors ng tunog na nagpapagalaw sa hangin c. set ng mga
filter at mga resoneytor na nagmomodifay ng mga tunog sa ibat ibang
paraan.
15. Mekanismo sa Pagsusuri ng Tunog Baga- nagsusuplay ng hangin
Laringks- na tinatawag sa Ingles na Adams Apple ang sors ng tunog
na kung saan naroroon Vokal kord isang pares ng manipis na masel na
pinagagalaw ang daan ng hangin
16. Ang mga Filter naman ay ang mga organ sa itaas ng laringks:
a. faringks ang bahagi ng lalamunan sa pagitan ng laringks at ng
oral kaviti b. oral kaviti c. ang neysal -kaviti na siyang daanan
sa loob ng ilong
17. 2.3. KLASIPIKASYON NG MGA TUNOG O SEGMENT 1. Mga Katinig
(voiced) ay ganap na ginagawa ang pagsasara o pakipot sa vocal
track / b c d f g h j k l m n p r q s t v w x y z ?/
18. 2. Mga patinig ( Voiceless) karaniwang may tunog ang
gingawa sapagkat halos walang gingawa sa vocal track / a, e, i ,o,
u /
19. 3. Mga Malapatinig (Glayd) ay hindi katulad ng atinig na
isang nucleus, ito ay mabilis na binibigkas Tagalog (y) ( l ) kamiy
tulay Waray ( w ) (u) Wara- Wala Tawo- Tao
20. 2.4 Artikulesyon ng mga konsonant Mga Katinig sinasabi ang
Dila ang pangunahing artikulador maaari itong ilagay sa ibat ibang
posisyon sa ating bibig.
21. Bahagi ng Dila Tip makitid na erya sa dulo Bleyd- parteng
kasunod ng tip Katawan pangunahing bahagi Likod- pinakalikod na
bahagi Ugat- parteng nakakabit sa lalamunan
22. Mga Punto ng Artikulesyon 1. Lebyal sinasabing lebyal ang
anumang tunog na gingawa ng makasara ang mga labi. Baylebyal- ang
tawag sa mga tunog na gamit ang dalawang labi.Labyodental naman ang
tawag sa mga tunog kung nilalapit ang ibabang labi sa mga ngipin sa
itaas.
23. 2. Dental Sa paggawa ng mga tunog na dental, tinatamaan ng
tip o bleyd ng dila ang likod ng mga ngipin sa itaas. Interdental-
ang tawag sa mga tunog kung nilalagay ang tip ng dila sa pagitan ng
mga ngipin.
24. 3. Alvyolar- tinatawag na alvyolar ang mga tunog kung
tinatamaan ng tip o bleyd ng dila ang alvyolar rij.
25. 4. Alvyopalatal - Sa pagitan ng alvyolar rij at ngalangala
, ang eryang kasunod o pagkatapos ng alvyolar rij ang tinatawag na
alvyopalatal . Kapag inaakyat ang tip o di kaya ang bleyd ng dila
sa alvyopalalatal ang tunog.
26. 5. Palatal- Ang ngalangala ang pinakamataas na parte ng
loob ng bibig. Palatal ang tunog kapag tumatama o lumalapit dito
ang dila.
27. 6. Velar Velum ang tawag sa malambot na erya ng ngalangala
na malapit sa lalamunan. Tinatawag na Velar ang mga tunog kapag
tumatama o lumalapiot ang likod ng dila sa velum.
28. 7. Uvular- ang nakalawit na laman sa may velum ay tinatawag
na uvula o Tag. Tilao/ tilaukan. Kapag tumatama o lumalapit dito
ang likod ng dila , tintawag ang tunog na uvular
29. 8. Farinjal- ang faringks ang erya sa lalamunan sa pagitan
ng uvula at ng laringks. Farinjal ang tunog kapg inuurong ang ugat
ng dila o di kaya ay sinisikipan ang faringks. Matatagpuan ang mga
ganitong tunog sa ilang mga wikang Semitik at Arabik.
30. 9. Glotal - maliban sa voysing nagagawa rin sa pag-impit ng
glotis ang tinatawag n glotal ng mga tunog
31. Mga Paraan ng Artikulesyon Oral at Nesyal Oral na Tunog
-ang nagagawa kung sa bibig lamang dumadaloy ang papalabas na
hangin. Tunog na Nesyal resulta kung dumadaloy anng hangin sa
neysal kaviti kapag nakababa ang velum at pinalalabas ang hangin sa
ilong.
32. Mga Stap(Stop) ganap na pagpigil o pagbara ng daloy ng
hangin sa bibig sa paggawa ng mga stap (minsan tintawag na
plosiv)
33. Mga Frikativ- (Fricative) pinapadaloy ang hangin sa masikip
na daanan ngunit tuloy- tuloy pa rin ang daloy nito at nagkakaroon
ng hagod parang sumsagitsit ang hangin dahil sa makitid na daanan
nito.
34. Mga Afrikeyt (Africate) May pagpipigil ng hangin sa simula
at sinusundan kaagad ng pagbibitiw nito tulad ng frivative.
35. Mga Likwid ( Liquid) Nabibilang sa mga kontinuwant ,pero
hindi sapat ang obstraksyon ng daloy ng hangin sa bibig par
magkaroon ng friksyon gaya ng nangyayari sa frikativ.
36. 2 Klase ng mga Likwid 1. Lateral- Sa paggawa ng tunog na
ito, inaangat ang tip ng dila sa dental o alvyolar na posisyon pero
nakababa ang mga gilid kaya nakakalabas dito ang hangin.
37. Palatal Lateral- ginagawa nang nakaangat ang katawan ng
dila sa ngalangala.
38. 2. Mga ibat ibang klase ng r karaniwang voys ang r, pero
may mga voysles din i, e. May sari-saring r sa mga wika sa mundo:
a. Tap b. Retroflex c. Tril d. Uvular
39. - Mga Silabik-Likwid at Neysal - Mga Glayd o
Semivawel/Semikonsonant
40. Mga Vawel - nagiging reasoning chamber ang bibig kapag
binibigkas ang mga vawel kaya nagiging buo ang mga tunog ng mga
ito. Monoptong- ay isang simpleng vawel Diptong ay sekwens ng vawel
at glayd
41. -Deskripsyon ng mga Vawel -Posisyon at Parte ng Dila #
pataas # paharap # Pababa # Palikod # pasentral
