14/03/2015

1

Ανοιχτές και δημιουργικές τάξεις Οι ΤΠΕ στο σχεδιασμό και υλοποίηση νέων

περιβαλλόντων μάθησης στο ελληνικό σχολείο

Καθηγητής Αθανάσιος ΤζιμογιάννηςΤμήμα Κοινωνικής & Εκπαιδευτικής ΠολιτικήςΠανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Πανελλήνιο Συνέδριο «Καλές πρακτικές και καινοτομία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση», Αθήνα, 14 Μαρτίου 2015

Το πλαίσιο

� Εκπαίδευση και Σχολείο του 21ου αιώνα

� Ο ρόλος των ΤΠΕ

� Από τις εκπαιδευτικές καινοτομίες στις

ανοιχτές και δημιουργικές τάξεις

� Παραδείγματα

� Συμπεράσματα

Τα τελευταία 30 χρόνια στη χώρα μας…

� Προσπάθειες εκπαιδευτικών αλλαγών

� Αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων

� Εκπαιδευτικές καινοτομίες …

� Δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά οι εκπαιδευτικές μέθοδοι, τα περιβάλλοντα και οι τρόποι με τους οποίους μαθαίνουν οι μαθητές

� Υπάρχουν νησίδες πολύ καλών εκπαιδευτικών παραδειγμάτων και πρακτικών

Εκπαιδευτικές καινοτομίες

� Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

� Αγωγή Υγείας

� Πανελλήνιοι Μαθητικοί Αγώνες

� Πολιτιστικές δράσεις

� Ευρωπαϊκά προγράμματα

� Comenius

� e-Twinning

� Erasmus+

Εκπαιδευτικές καινοτομίες

� Οι εκπαιδευτικές καινοτομίες θεωρούνται πρώτη προτεραιότητα στις αναπτυγμένες χώρες

(European Commission, 2010; US Department of Education, 2012).

� Europe 2020 strategy � έξυπνη ανάπτυξη

� προώθηση της γνώσης, της καινοτομίας, της εκπαίδευσης και της

ψηφιακής κοινωνίας

� βιώσιμη ανάπτυξη

� ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς

Καλή η καινοτομία αλλά… δεν την

προτιμούμε!

14/03/2015

2

Διάχυση-αποδοχή των καινοτομιών

2.5% 13.5% 34% 34% 16%

Καινοτόμοι

Πρώτοι

αποδέκτες

Πρώτη πλειονότητα

Αδρανείς

Ύστερη πλειονότητα

Πηγή: E. Rogers (2003). Diffusion of Innovations. New York: Free Press

Εκπαιδευτικές καινοτομίες

� Περιορίζονται συνήθως στο πλαίσιο της δράσης

� Δεν διαχέονται στα άλλα αντικείμενα του Προγράμματος Σπουδών

� Δεν έχουν ευρύτερη επίδραση στις εκπαιδευτικές

πρακτικές που ακολουθούνται στη σχολική μονάδα

� Είναι συνήθως ένα εξαιρετικό γεγονός στην τάξη

ή στο σχολείο

� Δεν είναι βιώσιμες

� Δεν εξελίσσονται

� Δεν διαμορφώνουν μια κουλτούρα ευρύτερων

εκπαιδευτικών αλλαγών

Οι ΤΠΕ στην εκπαίδευση

� Οι ΤΠΕ δεν αποτελούν καινοτομία για την

εκπαίδευση

� Οι ΤΠΕ διαμορφώνουν ένα νέο πλαίσιο για την

εκπαίδευση του 21ου αιώνα

� Παιδαγωγική θεμελίωση

� Μαθησιακοί στόχοι και μαθησιακά αποτελέσματα

� Νέα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

� Παιδαγωγικές στρατηγικές και εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί

Τα ερωτήματα

� Πώς το σημερινό σχολείο (2015) θα προετοιμάσει

αποτελεσματικά όλους τους μαθητές-πολίτες του

2025;

� Μήπως το σχολείο επιμένει να εκπαιδεύει τους

μαθητές για ένα κόσμο που δεν θα υπάρχει;

� Μπορεί ένα μοντέλο εκπαίδευσης που καθορίζεται

από ξεπερασμένες αντιλήψεις για τη γνώση και

τη μάθηση (βασίζεται σε στόχους, μεθοδολογίες

και μέσα που χαρακτήριζαν μια άλλη εποχή), να

ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές ανάγκες της

γενιάς της Ψηφιακής Εποχής;

Από την Κοινωνία της Πληροφορίας

στην Κοινωνία της Γνώσης (απαιτεί…)

� Λιγότερη μνήμη

� Λιγότερη δουλειά ρουτίνας

� Ενίσχυση ικανοτήτων

� συσχέτισης περιεχομένου-γνώσης (κριτική ικανότητα)

� δημιουργίας περιεχομένου (δημιουργική ικανότητα)

� επικοινωνίας ιδεών και συνεργασίας

� αξιοποίησης γνώσης σε διαφορετικά πλαίσια (μεταφορά γνώσης)

� Μια εκπαίδευση που να καλλιεργεί και να προωθεί την ανακάλυψη, τη φαντασία και την καινοτομία

14/03/2015

3

Expert thinking

21st Century skills

� Σχεδιασµός-µοντελοποίηση έρευνας και λύσεων

� Εφαρµογή γνώσεων για την επίλυση µη ‘τυποποιηµένων’ προβληµάτων

� Κριτική σκέψη, δηµιουργική ικανότητα, καινοτοµία

Complex

communication

� Ανάλυση, σύνθεση, επιχειρηµατολογία

� Συµµετοχή σε κοινωνικά δίκτυα

� Παγκόσµια κουλτούρα

Ψηφιακές Ικανότητες

� Αναζήτηση και αξιολόγηση πληροφοριών

� Επεξεργασία πληροφοριών

� ∆ηµιουργία πληροφοριακού υλικού

George Siemens

«Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αδυνατεί

να αξιοποιήσει τα χαρακτηριστικά της

πληροφορίας της εποχής είναι

καταδικασμένο να αποτύχει»

� Η πληροφορία σήμερα είναι

Open

Distributed

Social

Scalable

Networked

Self-organized

Adaptive

Global

Μαθησιακές δεξιότητες

Γενική Παιδεία

Πολλαπλά μέσα Ψηφιακό Υλικό

Ανοικτά-Ευέλικτα Προγράμματα Σπουδών

Στοχοθεσία, περιεχόμενο

Κοινωνικές στάσεις και δεξιότητες

Ανοιχτές προσεγγίσεις

Από τη διδασκαλία στη μάθηση

ΤΠΕ στην εκπαίδευση

Οι στόχοι του σχολείου του 21ου αιώνα

Βασικά αντικείμενα Νέα αντικείμενα

Ψηφιακός γραμματισμός � Τεχνολογική διάσταση

�Θεµελιώδεις γνώσεις και δεξιότητες χρήσης ΤΠΕ

� Γνωστική διάσταση

�∆ιαχείριση πληροφοριών, επικοινωνία, συνεργασία

� Επίλυση προβληµάτων µε ΤΠΕ

�∆ηµιουργικότητα, µοντελοποίηση, κριτική ικανότητα, καινοτοµία

� Ψηφιακή κουλτούρα

�στάσεις-συµπεριφορές (e-learner, e-citizen, e-safety)

Οι διαστάσεις των ΤΠΕ στο

σύγχρονο Πρόγραμμα Σπουδών

Εκπαιδευτικοί στόχοι

21ου αιώνα

Το Σχολείο του 21ου αιώνα

Μαθητές 21ου

αιώνα

Π.Σ. 20ου αιώνα

Σχολικές υποδοµές 20ου αιώνα

Εκπαιδευτικοί

?

Ανοιχτή εκπαίδευση

Δημιουργικές τάξεις

14/03/2015

4

Δημιουργικές τάξεις

� Ο όρος creative classrooms αναφέρεται για πρώτη φορά σε μια πρωτοβουλία-πρόσκληση

της ΕΕ που αφορά στην πειραματική υλοποίηση καινοτόμων μαθησιακών περιβαλλόντων βασισμένων σε ΤΠΕ

� European Commission (2012)

� http://eacea.ec.europa.eu/llp/funding/2012/call_et_20

12_en.php

Ψηφιακές δεξιότητες

Ανοιχτή μάθηση

Αυθεντική μάθηση

Επίλυση προβλήματος Δημιουργικότητα

ΚαινοτομίαΣυνεργασία και αλληλεπίδραση

Αλληλοδιδασκαλία

Πολλαπλό εκπαιδευτικό υλικό

Διαθεματικότητα Σχέδια εργασίας

Παιδαγωγικές στρατηγικές

Κριτική σκέψη γνωστικές ικανότητες

Ανοιχτές παιδαγωγικές στρατηγικές

Σύνδεση με την Κοινωνία

Αναστοχασμός αυτορρυθμιζόμενη

μάθηση

Ανοιχτή τάξη, δίκτυα σκέψηςΣυνεργατική γνώση

Ηλεκτρονικές κοινότητες

Επίσημο Π.Σ. εκπαιδευτικό υλικό Ανοιχτές παιδαγωγικές

στρατηγικές

Ειδικοί επιστήμονες

Οικογένεια

Τοπική κοινωνία

Κοινωνικά δίκτυα

Blogs, Wikis

e-portfolios

Φωτόδεντρο

Ηλεκτρονικές πλατφόρμες

Καινοτόμες δράσεις και προγράμματα

Μη τυπικές και άτυπες στρατηγικές μάθησης

Δίκτυα σχολείωνΑποθετήρια ψηφιακού

περιεχομένου

Συνεχής μάθηση

Δίκτυα σκέψης και γνώσης

Το πλαίσιο της ανοιχτής μάθησης

Δημιουργικότητα Καινοτομία

Κριτική ικανότηταΕπίλυση

προβλήματος

Διερεύνηση

διαχείριση πληροφοριών

Επικοινωνία

Συνεργασία

Ψηφιακή κουλτούρα

Ψηφιακές δεξιότητες

Κοινωνική διάσταση

Ατομική διάσταση

Στοχοθεσία

αυτορρυθμιζόμενη μάθηση

Μάθηση 2.0

� Πέρα από το διδακτικό παράδειγμα

� Νέοι ρόλοι και νέες προσεγγίσεις

� Ενεργητική, αναστοχαστική μάθηση

� Διερεύνηση, έρευνα, πειραματισμός

� Αυτονομία στη μάθηση (μαθαίνω πώς να μαθαίνω)

� Αυτορρυθμιζόμενη (και εξατομικευμένη) μάθηση

� Αναστοχαστική μάθηση

� Συνεργατική μάθηση

� Συνεχής μάθηση (πανταχού παρούσα, ubiquitous learning)

� Δημιουργία κοινότητας

� Δικτυακή-συλλογική γνώση

Παραδείγματα

� Αναστοχαστική μάθηση

� Ιστολόγια

� Συνεργατική γραφή

� Wiki

� GoogleDocs

� Κινητή μάθηση (σχέδιο έρευνας)

� Ανεστραμμένη τάξη

14/03/2015

5

Συνεργατική γραφή σε διαδικτυακά περιβάλλοντα

Εννοιολογικό μοντέλο

α) Άμεση επικοινωνία μαθητών 1,2

β) Έμμεση επικοινωνία μέσω του εγγράφου

γ) Αλληλεπίδραση μέσω του κειμένου (στο περιβάλλον επεξεργασίας κειμένου)

δ) Ατομική συμβολή περιεχομένου

ε) Άμεση επικοινωνία μέσω οn-line συζήτησης (σύγχρονα ή ασύγχρονα)

ζ) Αλληλεπίδραση μέσω οn-line συζήτησης

η) Συν-δημιουργία περιεχομένου

θ) Συνεργατική οικοδόμηση γνώσης

Μαθητής 1

Μαθητής 2

α

β

ε

ε

β

δ η

θ

γζ

Κείµενο Chat

Κείµενο επεξεργασία

Παραδείγματα

� Ταυτόχρονη επεξεργασία

� Διαδοχική επεξεργασία

14/03/2015

6

Wiki editing

Wiki forumνέα σελίδα

αναδιοργάνωσηαλλαγή

μηνύματα

Κινητή μάθηση

� Η εικόνα της τάξης

Project Ιστορίας (Μικρασιατική Καταστροφή)

� Η εικόνα της τάξης

14/03/2015

7

Project (Μικρασιατική Καταστροφή)

Επίσκεψη στις προσφυγικές κατοικίες της Δραπετσώνας

Διαδικτυακό εργαλείο: Evernote

Project (Μικρασιατική Καταστροφή)

Project (Μικρασιατική Καταστροφή)

Έργα μαθητώνΕννοιολογικοί Χάρτες

Έργα μαθητώνΕννοιολογικοί Χάρτες

14/03/2015

8

Έργα μαθητώνΔιαμοίραση στην τάξη

Ανεστραμμένη τάξη

Η αντιστροφή της τάξηςΑντεστραμμένη τάξη

� Ο μαθητής προετοιμάζεται στο σπίτι (βιντεομάθημα, βιβλίο,

δικτυακές πηγές, λογισμικά,

πλατφόρμες ΣΔΜ)

� Στην τάξη ο μαθητής εμβαθύνει,

εξασκείται, λύνει προβλήματα

� Συνεργάζεται με συμμαθητές

� Δέχεται υποστήριξη και βοήθεια

από τον διδάσκοντα

Παραδοσιακή τάξη

� Ο διδάσκων παραδίδει και αναλύει τις έννοιες

� Ο μαθητής παρακολουθεί-κρατά σημειώσεις

� Ο διδάσκων αναθέτει εργασίες

για το σπίτι

� Ο μαθητής μόνος μελετά και

λύνει προβλήματα

Ανεστραμμένη τάξη: Από τη διδασκαλία στη μάθηση

Διερευνητική Μάθηση

Διερευνητική Μάθηση

Επίλυση προβλήματος

Επίλυση προβλήματος

Ενεργητική μάθηση

Ενεργητική μάθηση

Πώς υλοποιείται στην πράξη;

� Οι μαθητές παρακολουθούν τη διάλεξη

(βιντεομάθημα) εκτός τάξης

� Μελετούν το συνοδευτικό υλικό

� Θέτουν τους δικούς τους ρυθμούς

� Αλληλεπιδρούν με συμμαθητές και διδάσκοντα (π.χ.

forum)

� Ο χρόνος στην τάξη αφιερώνεται για διερεύνηση

και επίλυση προβλημάτων

� Δραστηριότητες, παρουσιάσεις

� Πειράματα, Projects

Γιατί να το επιλέξω; Ανάστροφη ταξινομία!!

Γ

ν

ω

σ

τ

ι

κ

ό

ς

φ

ό

ρ

τ

ο

ςΓνωρίζω

Κατανοώ

Εφαρμόζω

Αναλύω

Αξιολογώ

Δημιουργώ

Διάλεξη στην τάξη

Παρουσίαση υλικού-

εννοιών

Ατομική εργασία

Μελέτη υλικού

επίλυση

προβλημάτων

14/03/2015

9

Γιατί να το επιλέξω; Ανάστροφη ταξινομία!!

Γνωρίζω

Κατανοώ

Εφαρμόζω

Αναλύω

Αξιολογώ

Δημιουργώ

Ατομική εργασία

Παρουσίαση υλικού-

εννοιών

Μελέτη υλικού

Εργασία στην τάξη

Δημιουργικές

δραστηριότητες

επίλυση

προβλημάτων

Γ

ν

ω

σ

τ

ι

κ

ό

ς

φ

ό

ρ

τ

ο

ς

Ψηφιακή κουλτούρα και παιδεία

Κουλτούρα ανοιχτής εκπαίδευσης

για όλους τους μαθητές

Δικτύωση

Κοινότητες

Μάθησης

Ανοιχτές πηγές

υλικού

Ψηφιακά Μέσα

Ανοιχτό Περιεχόμενο

Ανοιχτά ΠΣ

Ανοιχτές

Δημιουργικές

Τάξεις

Παιδαγωγικές στρατηγικές

Ενεργοποίηση

Δημιουργικότητα

Συνεργασία

Ικανότητες εκπαιδευτικού σχεδιασμού με ΤΠΕ

Επίλογος

� Οι ΤΠΕ πυλώνας του σύγχρονου σχολείου (για

μαθητές και εκπαιδευτικούς)

� Ανοιχτές και δημιουργικές τάξεις επιτρέπουν

την αποτελεσματική χρήση των ΤΠΕ στην πράξη

ως εργαλείων μάθησης

� Πέρα από το παράδειγμα της διδασκαλίας� Συμμετοχή – διαμοίραση περιεχομένου

� Επικοινωνία – αλληλεπίδραση – συνεργασία

� Επίλυση προβλημάτων

� Δημιουργικότητα-καινοτομία

� Ενίσχυση της αυτονομίας και της ευελιξίας της

σχολικής μονάδας

Επιμύθιο

“If we teach today’s students as we taught

yesterday’s, we rob them of tomorrow”

“Εάν διδάσκουμε τους σημερινούς μαθητές

όπως τους παλαιοτέρους, τούς κλέβουμε το

μέλλον”

John Dewey (1859 –1952 )

14/03/2015

10

Ευχαριστίες στους συνεργάτες

Παναγιώτη Τσιωτάκη

Δημήτρη Ρούσσινο

Γιώργο Κούτρα

Κωνσταντίνα Δράκου

Ευχαριστώ θερμά

τον πρόεδρο της ΠΑ.ΠΕ.ΔΕ. κ. Δημητρόπουλο

για την τιμητική πρόσκληση

&

όλους τους συμμετέχοντες για την προσοχή

και τα εποικοδομητικά τους σχόλια!

Αθήνα 14 Μαρτίου 2015