ДЭЛХИЙН МОНГОЛЧУУД

Чингис хааны Их Монгол 1206-1227 оны хооронд Тангуд, Хорезм, Хар хятан, Зүрчидийн Алтан улсийг

байлдан дагуулж уртаашаа Манжуураас Каспийн тэнгис хүртэл уудам газар нутгийг эзэлжээ. Чингис хаан нас барах үед зүүн хойд иран, хойд хятад, сибирь, дундад ази багтаж байв. Үр удам нь газар нутгаа хоёр дахин томруулж, Солонгос, Номхон далайгаас Дунай мөрөн хүртэл газар нутгийг хамарсан байв. 

ДЭЛХИЙН МОНГОЛЧУУД Монгол улс Буриад улс Халимаг улс Өвөрмонгол Улаанбаатар Улаан-Үд Элст Хөх хот, Хятадын 7

муж

Уулын Алтай улс -

ойрд

Хазара: Афганистан,

Эрхүү муж, Оросын 5 муж, Иран, Пакистан, Чита муж Москва хот Непал, Энэтхэг Тува улс

Дэлхийд тархсан монголчууд

Монгол улс

Ìîíãîë óëñûí 2010 îíû õ¿í àìûí òîîëëîãîîð Ìîíãîë óëñûí íèéò 2 826 205 õ¿í амтай. (1396715 эрэгтэй, 1429490 эмэгтэй)

http://registrationmongolia.com

ОХУ дахь буриадууд нь Эрхүү хот, Чита муж, Буриад улсад гурван хэсэг тасран суурьшжээ.

Өвөрмонголын Улаанхад аймагт барга буриадууд суудаг.

Бүгд Найрамдах Буриад Улс

Газар нутаг 351300 км2. Нийт 981238 хүн амтайгаас 30 хувь нь буюу 286,839 буриад. Энэ нь Орос улс дахь нийт буриадуудын 62 % нь юм.

1923 онд ЗСБНХОУ-ын бүрэлдэхүүн дэх Автономит Улс болсон. 1992 оноос Бүгд Найрамдах Буриад Улс гэж нэрлэх болсон байна.

Нийт буриадуудын тоо

Бүгд тоо 560 мянга гаруйТөвлөрсөн газар орон ОХУ 461,389  БНБурУ 286,839 Эрхүү муж 77,667 Өвөр Байгалийн хязгаар 73,941Монгол 47,000 БНХАУ 60,000

mn.wikipedia.org/wiki/Бүгд_Найрамдах_Буриад_Улс

Буриад нэрийн учир

Ö.Á.Öûäåíäàìáàåâ: чîíî áýëãýäýë (òîòåì) -òýé ìîíãîë àéìãóóäûí “чèíîñ” íýð õîæèì ò¿ðýãèéí íî¸ðõîëä îðîõîä ò¿ðýã õýëíýý îðчóóëàãäàí “áóðåò” áóþó “áîðÿò” áîëñîí.

Á.Ð.Çîðèãòóåâ ºòãºí øèã¿¿ îé ìîä ãýñýí óòãàòàé “áóðàà” õýìýýõ ¿ãýíä îëîí òîîíû “–ä” íºõöºë çàëãàæ ¿¿ññýí íýð

гэх мэт олон тайлбар бий.

Халимаг улс Орос гүрний баруун захад байх бөгөөд төв халхаас хамгийн их алслагдсан.

Мөн Хятад улсын Хөхнуур мужид ойрдууд байна.

Халимаг улс

1957 онд байгуулагдсан. Нийслэл нь Элст. Хүн ам 292410. Гэвч 55 орчим % буюу 162,740 хүн халимаг, бусад нь орос үндэстэн.

mn.wikipedia.org/wiki/Бүгд_Найрамдах_Халимаг_Улс

Орос улс дахь халимагууд (1, 8, Алтай)

Орос дахь Уулын Алтай улсад

Орос дахь Уулын Алтай улсад ойрд монголчууд суудаг. Тус улс одоо 202947 хүн амтай бөгөөд 30 гаруй % нь буюу 69000 орчим нь түрэг монгол холилдсон цусны хүмүүс байдаг аж. Анхны үндэстэн нь ойрдууд.

Ойрд ястны нийт тоо

Бүгд тоо 1 180 000 орчим.Төвлөрсөн газар орон ОХУ,  183,372 Үүнд:Халимаг  162,740Астрахань муж 6,624Москва хот 3,996Хиргис 5,825Иссык-Күл муж 3,801Монгол улс 229500Өвөрмонголын Шинжаан уйгар, Хөхнуур болон бусад мужид 400000Уулын Алтай улс 69000Тува улс 300000

Халимаг улсын нэр

“Õàëèìàã” ãýäýã íýð нь ýõ îðíîîñîî “í¿¿í îäîãñîä”, “õàëüæ ãàðàãñàä” ãýñýí óòãàòàé õýìýýí òàéëáàðëàäàã.

Анх тîðãóóäûí õàí Õîî ºðëºã, äºðâºäèéí Äàëàé áààòàð íàð õîðèí ìÿíãàí ºðõ àëáàòàà àâч, Îðîñûí íóòàãò í¿¿æ èðýýä, Õàëèìàãèéí õàíò óëñ áîëñîí учир òîðãóóä, äºðâºä¿¿ä õîëèëäсîí, “õîëèìîã” ãýäýã ¿ã.

Өвөрмонгол

Өвөрмонгол улс Хятад, Монголын завсарт байх бөгөөд түүнээс гадна Хятадад тархсан монголчууд байна.

Хятад дахь монголчуудӨвөрмонголын өөртөө засах улс 1947 онд

байгуулагдсан. 24706321 хүн амтай. Үүнээс 17,13% буюу 3 995 349 хүн монгол үндэстэн. Хятадын бусад мужид суух монголчууд нийлбэл 6 720 000 орчим монголчууд болно. Үүнээс ойрд, барга буриадыг хасвал 6 260 000 орчим болно.

mn.wikipedia.org/wiki/Өвөрмонголын_Өөртөө_Засах_Улс mn.wikipedia.org/wiki/Бүгд_Найрамдах_Хятад_Ард_Улс

Хазара үндэстэн буюу Чингис хааны баатруудын хойчис

1400 оны үеийн Монголын Төмөр хааны ач хүү Бабурын үед хүчирхэгжиж, 200 жил Энэтхэгийг ноёрхсон Могол улсын хойчис одоо Афганистанд 5 сая, Пакистанд 600 мянга, Иранд 1 сая, Непалд 10 сая, Энэтхэгт 30 сая нийт 47 сая шахам хазара үндэстэн байна гэсэн мэдээ бий.

Бабур хааны 5 дахь үе Жалан нь алдарт Таж махалыг босгосон ажээ.

Дэлхийн 7 гайхамшгийн нэг Таж махалыг Монгол удмын хаан бариулжээ.

Энэ бүхний эцэст, дэлхийн Монголчуудын тоо:

Дэлхий дээрх монгол хэлтэн бүгд 10 500 000 орчим

Төвлөрсөн газар орон: Монгол улс 3 000 000 ОХУ ба буриад, халимаг 1 740 000БНХАУ ба Өвөрмонгол 6 260 000Монгол гаралтай хүмүүс нийт 57 сая орчим