Library goes Green Through ICT:Online & Open Sources & Open Access

องสนา ธงไชยการประชมวชาการประจ าป 2554 STKS

Library goes Green Through ICT22 กรกฎาคม 2554

Libraryภารกจหลกประการหนงของหองสมดคอการจดเกบความร

เพอทจะสามารถสงตอใหมนษยชนในอนาคตElectronic Library, Digital Library, Living Library, Modern Library

Green Library

ลดการใชน าและพลงงาน โดยการออกแบบในทางทเพมการใชทรพยากรธรรมชาตและพลงงานทดแทน

Green Library & Electronic Document

• สงพมพใชวตถดบในการผลตมากกวา 3 เทา ใชน ามากกวา 78 เทา

• การผลตกระดาษทก 1 กโล จะใชน า 324 ลตร

• หนงสอพมพ New York Times ฉบบวนอาทตย ใชกระดาษจากตนไม 75,000 ตน

• อตสาหกรรมกระดาษ ใชน ามนเปนอนดบท 3

• ใชสารเคมในการผลต 47 ชนด

• หากคนอเมรกนงดสงบตรอวยพร 1 เทศกาล จะประหยดกระดาษ=50,000 ลกบาศกหลา

Green Library & Electronic Document

• เอกสารอเลกทรอนกสลดตนทน รอยละ 70• ประหยดพนทจดเกบ • การเดนทางระยะทาง• เครองมออาน ตามความเหมาะสม

On Campus

49%

In Library

8%Off Campus

43%

Location of Use

Paper versus Electronic Journals

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Electronic Journals Paper Journals

หองสมดควรจดท าเอกสารอเลกทรอนกสอยางไร

1. ลขสทธ (Copyright)

2. คงลขสทธ และอนญาตสทธการใชบางประการให (Copyright and grants some rights)

3. เปนสาธารณะ (Public Domain) Project Gutenberg

มองไปขางหนา

ขอ 2 และ 3 = การเขาถงแบบเปด (Open Access)

เอกสารแบบเปดแตกตางกบเอกสารทมลขสทธอยางไร

• เอกสารอเลกทรอนกส• ออนไลน• เขาถงไดโดยไมเสยคาใชจาย - งบประมาณ• ส าหรบวารสารแบบเปด เจาของผลงานเปนผจาย (จากแหลงทน สถาบน)

• เจาของผลงานเปนเจาของลขสทธแตอนญาตสทธการน าไปใชบางประการ เชน การคดลอก การดดแปลง การท าส าเนา

+ สญญาอนญาต (License) เชน Creative Common= Green

แนวคด Open Accessสงคม• ความร มน าไปใชเชงพาณชย นกวชาการเขยน ลขสทธขาย/โอน

ส านกพมพ หองสมดซอมาบรการ เปลยน = ฟร• ทนท เพอประโยชนสาธารณะตอยอดความร รวดเรวขน• ยงยนเจาของผลงาน• ไดรบการยอมรบทางวชาการ ไดรบการน าไปอางถง• อางองขอทนวจย • เลอนวทยฐานะ ตอสญญามหาวทยาลย/สถาบน/หนวยงาน• สงเสรมการศกษาคนควา วจย ชอเสยง การจดอนดบ

การจดท า Open Access

• วารสารแบบเปด (Open Access Journal)

• คลงจดเกบเอกสารแบบเปด (Open Access Repository)

– เฉพาะทาง (Disciplinary)

– สถาบน (Institutional) สถาบน หนวยงานในสถาบน

องคความรทมการผลตในสถาบนบทความวชาการ บทความวจย รายงานวจย เอกสารการประชม

อาจารย นกวชาการ นกวจย นกศกษา

วารสารแบบเปด

มวารสาร 6,694 รายชอ

12 OA journals from Thailand - 2011

• Asian Pacific Journal of Cancer Prevention Start year: 2000

• Engineering Journal Start year: 2009

• EnvironmentAsia Start year: 2008

• International School Bangkok Journal of Physics Start year: 2007

• International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies Start year: 2010

• Journal of Science and Technology Start year: 2008

• Maejo International Journal of Science and Technology Start year: 2007

• Science Journal Ubon Ratchathani University Start year: 2010

• ScienceAsia Start year: 1999

• Silpakorn University Science and Technology Journal Start year: 2007

• Songklanakarin Journal of Science and Technology Start year: 2002

• Thammasat International Journal of Science and Technology Start year: 1996

คลงจดเกบเอกสารแบบเปด

3,096 IR6,013 IR

Health&Medicine 149LIS 71

ไทย 7

http://opendoar.org

สถานภาพ

• DOAJ 6,694 รายชอ ขยายตว 4 เทา เพม 4 รายชอ/วน• Electronic Journals Library (free journals of

academic interest) 29,000 รายชอ เพม 11 รายชอ/วน

• OpenDOAR 3,096 คลงฯ เพม 1 คลงฯ/วน• ROARMAP 289 open access mandate policies

• BASE 29 ลานฉบบ เพม 11,000/วน

http://poeticeconomics.blogspot.com/2011/06/let-competition-begin-dramatic-growth.html

OSS – Journal Management

• E-Journal - Drupal

• Dpubs

• HyperJournal

• Topaz

• Open Journal System

– ใช OJS 7,500 รายชอ (December 2010)

– ใช OJS 10,000 รายชอ (April 2011)

• Open Conference System

http://pkp.sfu.ca/ojs-journalshttp://pkp.sfu.ca/node/3946

OJS – วารสารประเทศไทย

• วารสารมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (OA) ไมไดลงทะเบยน

• วารสารมหาวทยาลยสงขลานครนทรฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร (OA) ไมไดลงทะเบยน

• วารสารมหาวทยาลยสงขลานครนทรฉบบวทยาศาสตรและเทคโนโลย (OA)

• วารสารมหาวทยาลยศลปากร (OA)

• วารสารวศวกรรมศาสตร (จฬา) (N/A) ไมไดลงทะเบยน

• วารสารมนษยศาสตรสาร (OA - ก าลงจดท า) ไมไดลงทะเบยน

OSS – Repository Management

• DSpace

• E-Print

• Fedora

ใครเปนผจดท าเอกสารแบบเปด

• สถาบน• หองสมด

– วารสารแบบเปด – คลงจดเกบแบบเปด– เผยแพรประชาสมพนธแนวคด OA– สงเสรมสนบสนนการใช OA – ใหทนงบประมาณสงตพมพ

องคกรการกศล สถาบนทไมหวงก าไร ทอยบรเวณใกลเคยง

ขอเสนอ 1

สถานภาพการจดท าวารสารแบบเปดในประเทศไทย = 12

หนวยงาน สถาบนอดมศกษาลงทนการจดพมพ

วารสารมนษยศาสตรสาร คณะมนษยศาสตร

คาด าเนนการ 51,700/300 ฉบบ 172 บาท/ฉบบ• คาตอบแทนกองบรรณาธการ 3,700 บาท

• คาตอบแทนผทรงคณวฒ 10,000 บาท

• คาตอบแทนเจาหนาทด าเนนการ 2,000 บาท

• คาตพมพ (300 เลม) 3,6000 บาท

• SW - บาท

ขอเสนอ 2

Repository = 7 ???

พฒนาไดหรอไม? ความรมอยมากมายในแตละสถาบน

ตวอยางคลงจดเกบเอกสาร

1. eCommons @ Cornell: This project is a service of the Cornell University Library that provides long-term access to a broad range of Cornell-related digital content of enduring value.

2. Open Access Books: The Hilton C. Buley Library at Southern Connecticut State University offers open access resources for the public and for students.

3. Public Knowledge Project: This project is a college and library cooperative dedicated to improving the scholarly and public quality of research.

ขอเสนอ 3

ความรวมมอIREL-Open

Collaborative workspace of the IREL-Open Project Working Group which is tasked with building a federated open access repository service for Ireland. All Irish universities (10) are represented on the Working Group.

ปญหา

ความร ความเขาใจ• ผบรหาร

• คณาจารย นกวจย

• เจาหนาท IT

สรป

Green + ICT + Content = องคกรทเปนเลศ

Online & Open Sources & Open Access