Manual frascati (vasco euskera)

Liburu honen jatorrizko izenburua Frascati Manual 2002:Proposed Standard Practice for Surveys onResearch and Experimental Development izan zen ISBN 9789264199033, ©2002 Ekonomia Lankidetza etaGarapenerako Antolakundea (ELGA), Paris.Itzulpen hau ELGArekin hitzarmenez argitaratu da. Ez da ELGAren itzulpen ofiziala.

www.oecdbookshop.org - ELGAren liburutegia ON-LINEwww.sourceoecd.org - ELGAren liburutegi elektronikoawww.oecd.org/oecddirect - ELGAren izenburuen alerta-zerbitzua

Ikerketa eta garapen esperimentalari buruzko azterketetarako praktikaadierazgarrien proposamena

Jarduera zientifiko eta teknologikoen neurketa

Aldaketa teknologiko, ikerketa eta garapen (I+G) handiko gure garai honetan hazkunde

ekonomikorako elementu garrantzitsua da. Industriak, administrazioak eta unibertsitateek

egindako ahaleginarekin batera, analisiak egiteko eta emaitza onak ekarriko dituzten

politikak egiteko giltza da.

Frascati-ko Eskuliburua gida metodologikoak nazioartean onesmena lortu du I+G

estatistikak biltzeko eta erabiltzeko, eta mundu osoko estatistika kabineteetarako

ezinbesteko tresna da. Funtsezko elementuen definizioak, datu-bilketari buruzko jarraibideak

eta estatistika-datuak biltzeko erabili behar diren sailkapenak jasotzen ditu.

Seigarren edizio honek hobetutako jarraibideak biltzen ditu, ELGAko ekonomien aldaketak,

zerbitzu sektoreko I+G neurketa, I+G globalizazioa, eta giza-baliabideak I+G-n barne.

Liburua formatu elektronikoan ere argitaratuko da eta horrela denbora errealean

eguneraketak egin ahal izango dira.

2008

Ikerketa eta garapen esperimentala definitzekoproposatutako metodologia

2008

www.f-iniciativas.net

1FRASCATI-KO ESKULIBURUA – © F.INICIATIVAS 2008

2 FRASCATI-KO ESKULIBURUA – © F.INICIATIVAS 2008


JARDUERA ZIENTIFIKO ETA TEKNOLOGIKOEN NEURKETA

2002

EKONOMIA LANKIDETZA ETA GARAPENERAKO ANTOLAKUNDEA

Ikerketa eta Garapen Esperimental InkestetarakoArau Praktiko Proposamena


paz

Frascati-ko EskuliburuaIkerketa eta Garapen Esperimental InkestetarakoArau Praktiko Proposamena

Edizioa: F-Iniciativas

Itzulpena: More than Just Words, Ldawww.morethanjustwords.org

Inprimaketa: G.C. GRÁFICA DE COIMBRA, LDA.Palheira – Assafarge3001-453 Coimbra

[email protected]

2008ko abenduan inprimatua.

Lege-gordailua: 286834/08


HITZAURREA

Badira hamabost urte baino gehiago I+G arloko inbertsioa Europan

eta hura gauzatzeko tresnak direla gure helburu nagusia.

Hemen aurkezten dugun Frascatiren eskuliburuan dago bilduta gaur

egun zientzialarien artean, industria alorrean eta politikako nola

legegintzako esparruetan erabiltzen ari diren Ikerketa eta Garapen

kontzeptuen definizioen muina.

Buruan harturik ekarpen bat egin behar geniola “Euskadiko

Berrikuntzaren Urte” honi, iruditu zaigu oso interesgarria izan zitekeela

hainbat hizkuntzatara itzulita dagoen eskuliburu hau euskaraz ere

eskaintzea. Era horretan, geure hondar alea ekarri nahi genioke

berrikuntzaren sustapen alorrean eraldaketa Ekonomiko eta Soziala

lortzeko denon artean egiten ari garen ahaleginari.

Liburu hau ahalik eta baliagarriena izatea nahi genuke, batez ere

unibertsitateko ikasleentzat, beren lanak gero eta sarriago euskaraz egiten

baitituzte, eta baita I+G+b-rekin etengabeko harremanetan dauden

langileentzat ere, hauek ere pixkanaka euskara beren bizitza profesionalean

txertatuz joango direlakoan.

Azkenik, mila esker ELGAri eta Innobasque-ri proiektu hau aurrera

ateratzeko eman diguten laguntzagatik.

Xabier Cazabon Intxausti

F-Iniciativas – Zuzendari Elkartua



FRASCATIren ESKULIBURUA

Euskadi bere bigarren eraldaketa ekonomikoan murgilduta dagoenhonetan iritsi zaigu Frascatiren Eskuliburua euskaraz argitaratzeko aukera,ekimenaren bultzatzaileek diotenez Euskadiko Berrikuntzaren Urteariekarpena egiteko asmoz. Ekimen honek ordea, 2008 Berrikuntzaren Urtekomugak gainditu eta gure herriari ekarpen benetan aberasgarria egitendiolakoan nago. Izan ere, Eusko Jaurlaritzarentzat berebiziko garrantziaduten bi arlo uztartzen baititu: Ikerketa eta Garapenerako metodologiak etagure hizkuntza, euskara.

Eskuliburu hau argitaratzen denean Euskadik, Gernikako Estatutoanaurreikusitako Ikerketa eta Garapenaren eskumena jaso berri izango du etaeskumenaren transferentzia ia hiru hamarkadako atzerapenarekin etorribaldin bada ere, esango nuke une aproposean iritsi dela: azken urteetanEuskadin I+Ga garatzeko egindako apostu sendo eta garrantzitsuak inoizkoemaitzarik onenak eman dituenean, arestian aipatutako Bigarren EraldaketaEkonomikoaren zutabe nagusietako bat Zientzia eta Teknologia direnean etaBerrikuntza, herri honen etorkizuna eraikitzeko oinarri bilakatu denean.

Ikerketa, Garapena eta Berrikuntza gure gizarteko alor ezberdinetarahedatzea lortu dugu azken urteetan; gero ta gehiago dira I+G+Brahurbiltzen ari diren pertsonak eta gero ta gehiago hurbiltze eta murgiltzeprozesu hori euskaraz egiten dutenak. Horrenbestez, behar beharrezkoadugu egunero erabiltzen ditugun kontzeptuak eta metodologiak gurehizkuntzan eskura izatea, heziketa zentru zein lantegietan, erakundepublikoetan zein pribatuetan Euskara eta I+G+B, biak uztartuta, txertatzenjoan daitezen.

Egungo ekonomiak jakintzan, ezagutzan oinarrituta daude, eta gukgizarte aurreratuenen lasterketako onenen artean egon nahi baldin badugu,euskarak bere toki propioa izan behar du, ezinbestean, jakintzaren gizartehorretan. Beraz, zorionak eman nahi dizkiet Frascatiren eskuliburuaeuskaraz eskaintzeko ekimena aurrera eraman dutenei, zalantza barik,baliogarria eta aberasgarria izango dugulako guk guztiok.

Ana AgirreIndustria, Merkataritza eta Turismo Sailburua

Eusko Jaurlaritza



FRASCATI-KO ESKULIBURUA: SARRERA

Aurten 45 urte bete dira ikerketa eta garapen (I+G) aditu aipagarriakFrascatin (Italia) “Falconieri Etxean” bildu zirenetik. Bertan “Ikerketa etaGarapen Esperimentalerako Arau Praktiko Proposamenaren” lehen bertsioofiziala proposatu zuten, “Frascati-ko Eskuliburua” izenez ezagunagoa.

Denboraldi honetan, Zientzia eta Teknologia Adierazleen EstatukoAditu Taldeko aditu lan-taldeari esker (NESTI), zenbait eskuliburumetodologiko garatu dira “Zientzia eta Teknologia” gaiarekin, “FrascatiFamilia” delako izenez ezagunak. Gai hauei buruzko eskuliburuak biltzenditu: I+G (Francati-ko Eskuliburua), Berrikuntza (Oslo-ko Eskuliburua), GizaBaliabideak (Camberrako eskuliburua) eta Ordainketa Balantza.

Frascati-ko Eskuliburuaren seigarren edizio hau ezinbesteko tresnada, I+Ga eta berrikuntza ekonomiaren funtsezko zereginen arteankokatzeko, azken hamarkadan, zorionez, gero eta interes handiagoa piztuduena. Horretarako, gomendio eta jarraibide metodologikoak proposatueta sustatzen dira, batez ere I+G estatistikak hobetzeko, zerbitzusektorean, edota I+G-ean giza baliabideei buruzko datu zehatzagoakbiltzeko.

Bere eduki teorikotik harantzago, adituentzat, Frascatiko EskuliburuaELGA-k garatutako ekintzen zutabeetako bat da, zientzia eta teknologiarenpapera hobeto ulertzeko, berrikuntza sistema nazionalen analisiarenbitartez. Erabiltzen diren adierazleetako asko, orain arte, “EuropeanInnovation Scoreboard-EIS” kalkulatzeko, Frascati Familiako Eskuliburuendefinizio eta kontzeptuekin zuzenki lotuta daude.

Horregatik guztiagatik, Euskadi Berrikuntzaren europar erreferentebilakatzeko beharraz euskal gizartea kontzientziatzeko jarri dugunhelburuan, Eskuliburu hau ezinbesteko erreferentzia da, abiapuntua. Segurunago, datozen urteetan eboluzionatu egingo dela, kontzeptu berriak, etaIkerketa eta Garapenaren oinarrizko alderdiak sartzeko, eta Berrikuntza-rekin duten harremana.


Innobasque-tik, Berrikuntzaren Euskal Agentzia, euskarara itzulitakoEskuliburuaren lehen bertsio honek helburu hori indartzeko, eta Euskadiknazioarteko komunitateari, adierazle horiek etengabe hobetzen laguntzekobalio izan dezan espero dugu sutsuki, gizarte moderno osoaren oparo-tasuna eta aurreikuspenak neurtzeko erreferentzia ona baitira.

Pedro Luis UriarteInnobasque-ko presidentea

HITZAURREAFRASCATI-KO ESKULIBURUA: SARRERA


EKONOMIA LANKIDETZA ETA GARAPENERAKOANTOLAKUNDEA

1960ko abenduaren 14an Parisen sinatutako Hitzarmenaren 1.artikuluaren arabera, 1961eko irailaren 30ean indarrean sartu zen,Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundeak (ELGA) hauetarabideratutako politikak sustatzea du helburu:

– Ekonomia iraunkorraren eta enpleguaren ahalik eta zabalpenhandiena lortzea, eta herrialde kideen bizi maila hobetzea, finantzaegonkortasuna mantenduz eta hartara, munduko ekonomiarengarapenari lagundu.

– Kideak diren herrialdeen eta garapen ekonomiko bidean daudenherrialde ez-kideen zabalpen ekonomiko egokiari ekarpenak egin.

– Munduko merkataritzaren zabalpenari ekarpenak egin, baztertzaileaez den oinarri aldeanitzarekin, nazioarteko betebeharrekin batetorriz.

ELGAren Hitzarmen osagilearen sinatzaileak hauek dira: Alemania,Austria, Belgika, Kanada, Danimarka, Espainia, Ameriketako Estatu Batuak,Frantzia, Grezia, Holanda, Irlanda, Islandia, Italia, Luxenburgo, Norvegia,Portugal, Erresuma Batua, Suezia, Suiza eta Turkia. Herrialde hauek gerorabatu zaizkio Hitzarmen honi, adierazten diren datetan:

Japonia (1964ko apirilaren 28a), Finlandia (1969ko urtarrilaren 28a),Australia (1971ko ekainaren 7a), Zelanda Berria (1973ko maiatzaren 29a),Mexiko (1994ko maiatzaren 18a), Txekiar Errepublika (1995eko abenduaren21a), Hungaria (1996ko maiatzaren 7a), Polonia (1966ko azaroaren 22a),Korea (1996ko abenduaren 12a) eta Eslobakiar Errepublika (2000koabenduaren 14a). Europar Komunitateen Komisioak ELGAren lanean partehartzen du (ELGAko Hitzarmenaren 13. artikulua).


ELGAk jatorrian ingelesez eta frantsesez argitaratutakoa, izenburu hauekin:

Frascati Manual 2002: Proposed Standard Practice for Surveys on Research

and Experimental Development.

Manuel de Frascati 2002: Méthode type proposée pour les enquêtes sur la

recherche et le développement expérimental.

© 2002, Ekonomian Elkarlanerako eta Garapenerako Erakundea, (OECD),

Paris.

Eskubide guztiak erretserbatuta.

© 2008 F- INICIATIVAS I+G+B Euskal edizio honetarako

Euskarazko edizio honetarako ELGArekin hitzarmenez, Paris.

Euskarazko itzulpenaren kalitatea eta jatorrizko testuarekin bat etortzea

F-INICIATIVAS I+G+B-ren ardura da.


Hitzaurrea

1963ko ekainean ELGAk ikerketa eta garapen (I+G) estatistiketannazio adituen bilera ospatu zuen, Frascati-ko Falconieri Etxean, Italian.

Bere lanen ondorioa Ikerketa eta Garapen Esperimentalerako inkestenAraudi Praktiko Proposamenaren lehen bertsio ofiziala izan zen, “Frascati-koEskuliburua” izenarekin ezagunagoa. Argitalpen hau seigarren argitaraldia da.

1994an bosgarren argitaraldia argitaratu zenetik, I+G-aren etaezagutzan oinarritutako ekonomiaren berrikuntzaren funtsezko zereginakinteres handia piztu du. I+G-aren jarraipena bermatzeko, estatistika etaadierazle fidagarri eta konparagarriak izatea funtsezkoa da. Arrazoihorregatik, Eskuliburuaren argitaraldi berri honetan askotarikometodologia gomendio eta jarraibideak sustatzen dira, batez ere I+G-arenestatistikak hobetzeko, zerbitzu sektorean eta I+G-aren giza baliabideeiburuzko datu zehatzagoak biltzerakoan. Globalizazio prozesua I+G-areninkestetarako erronka bat da, eta horregatik, argitaraldi berri honeksailkapenetan zenbait aldaketa gomendatzen ditu, kontuan hartzekosaiakera eginez.

Gaur egun ditugun I+G estatistikak Frascati-ko Eskuliburuan oinarri-tutako inkesten garapen sistematikoaren emaitza dira eta ELGAko kidediren herrialdeen estatistika sistemaren parte dira. Eskuliburua oinarriantxosten teknikoa den arren, ELGAk garatutako ekintzen zutabeetako bat da,zientziaren eta teknologiaren zeregina hobeto uler dadin, berrikuntzasistema nazionalen analisiaren bitartez. Gainera, I+G-aren definizioak,nazioarte mailan onartuak, eta beren jardueren sailkapenak ematean,Eskuliburuak politika zientifiko eta teknologiko gaietan “praktika hobeen”inguruko gobernu arteko eztabaidei ekarpena egiten die.

Frascati-ko Eskuliburua ez da soilik I+G-aren inkestetarako erreferen-tzia bat ELGAko kide diren herrialdeetan. ELGAren, UNESCOren, EuroparBatasunaren eta eskualdeko erakunde desberdinen ekimenei esker, mundukoherrialde guztietan I+G-aren inkestetarako araua osatzen du.


Frascati-ko Eskuliburua ELGAren herrialde kideetan I+G-aren estatisti-ketatik abiatuz lortutako esperientzian oinarritzen da. Estatuko AdituTaldeko estatuko adituek (NESTI) Zientzia eta Teknologia Adierazleetanegindako talde-lanaren emaitza da. Gaur egun zenduta dagoen Yvan Fabianizan zen hasieran Idazkaritzako buru, eta jarraian Alison Young, JohnDryden, Daniel Malkin eta Andrew Wyckoff. Idazkaritza egonkor horiberme hartuta, azken 40 urteetan Zientzia eta Teknologia kontzeptupeanzenbait eskuliburu metodologiko garatu ditu, “Frascati Familia” izenezezagunak, hauei buruzko eskuliburuak barne dituena: I+Ga (FrascatiEskuliburua), berrikuntza (Oslo-ko Eskuliburua), giza baliabideak (Kanberra-ko Eskuliburua), ordainketa teknologiko eta patenteen balantza, zientzia etateknologiaren adierazletzat jotzen direnak.

Frascati Eskuliburua forma elektronikoan ere argitaratzen da (hemeneskuragarri: www.oecd.org). Bertsio elektronikoa maiztasun handiagozeguneratzeko asmoa dago, elementu berriak eskuragarri dauden neurrian.Bertsio hau I+G inkestekin erlazionatutako dokumentazioarekin osatzen da.

Eskuliburuaren seigarren argitaraldia NESTI taldeko zenbait aditutaldek prestatu dute. ELGAren idazkaritzak batez ere (batez ere, DominiqueGuellec, Laudeline Auriol,Mosahid Khan,Geneviève Muzart eta SharonStandish) prozesuaren osotasunaren koordinazioan eta zenbait atalenidazketan zeregin aktiboa izan du. Bill Pattinson-ek (NESTIko antzinakoordezkari australiarra) bere gain hartu zituen gainbegiraketaren lehen lanakELGAn lan egiten zuenean. Mikael Åkerblom-ek (Finlandiako EstatistikaInstitutua eta NESTIan Finlandiako ordezkaria) urtebetez lan egin zuenELGAn Eskuliburuaren azken bertsioa prestatzeko, NESTIko kideengandiketorritako aipamen eta iradokizunak osatuz.

Japoniako gobernuak ELGAri egindako borondatezko ekarpen eskuza-balari esker, gainbegiraketa hau adituen ekarpen mamitsuen onuradun izanda eta garaiz amaitu ahal izan da. ELGAk eskerrak ematen dizkio Japoniariborondatezko ekarpen honengatik. Eskuliburua ELGAren IdazkariOrokorraren ardurapean argitaratzen da.

Takayuki Matsuo G iorgio Sirilli Fred GaultZientzia, Teknologia eta Industria NESTIko zuzendaria Gaur egungo NESTIko zuzendariapresidentea, ELGA gainbegiraketa hasi zenean

HITZAURREA

Director da Ciência,Tecnologia e Indústria, OCDE

Presidente do NESTI quandofoi iniciada a quinta revisão

Presidente actual do NESTI


Aurkibidea

1. kapitulua. Eskuliburuaren helburua eta norainokoa .................................... 211.1. I+ G datuen erabiltzaileentzat aldez aurreko oharrak .............................. 231.2. Eskuliburuaren eremua eta I+G estatistiken erabilera .............................. 231.3. Frascati-ko eskuliburuaren eta nazioarteko beste arau batzuen arteko

harremana ......................................................................................................... 251.4. I+ G-aren inputak eta outputak .................................................................... 271.5. I+Ga eta antzeko jarduerak ........................................................................... 28

1.5.1. Ikerketa eta garapen esperimentala (I+G) ....................................... 281.5.2. Jarduera zientifiko eta teknologikoak (JZT) ...................................... 281.5.3. I+Ga eta berrikuntza teknologikoa .................................................. 291.5.4. I+G-aren identifikazioa software-an, gizarte zientzietan eta zer-

bitzuetan ................................................................................................ 301.5.5. Kudeaketa eta I+Gari laguntzeko beste jarduera batzuk ............. 30

1.6. I+G-aren estaldura eremu zientifiko eta teknologiko guztietan ............... 301.7. I+G-aren inputak neurtzea ............................................................................. 31

1.7.1. I+G-eko langileak ................................................................................ 311.7.2. I+G-aren gastuak ................................................................................. 321.7.3. I+G-erako bitarteko materialak ........................................................ 331.7.4. Estatuaren ahaleginak I+G gaietan .................................................. 34

1.8. I+G-aren globalizazioa eta I+G-ean elkarlana ........................................... 341.9. I+Ga sailkatzeko sistemak ............................................................................ 35

1.9.1. Erakundeen arteko sailkapenak ......................................................... 351.9.2. Banaketa funtzionala .......................................................................... 36

1.10. I+G-aren arloko inkestak, datuen fidagarritasuna eta nazioarteko kon-parazioa ............................................................................................................. 38

1.11. Aurrekontu publikoen kredituak I+G-aren arloan ...................................... 391.12. Interes bereziko gaiak ..................................................................................... 401.13. I+ G datuen erabiltzaileentzat oharrak ........................................................ 41

2. kapitulua. Definizioak eta oinarrizko konbentzioak ................................... 432.1. Ikerketa eta garapen esperimentala (I+G) ................................................... 452.2. I+G-etik kanpoko jarduerak ........................................................................... 45

2.2.1. Irakaskuntza eta heziketa .................................................................. 452.2.2. Antzeko beste jarduera zientifiko eta teknologikoak ..................... 45


AURKIBIDEA

2.2.3. Beste industria-jarduera batzuk ......................................................... 492.2.4. Kudeaketa eta beste laguntza-jarduera batzuk ............................... 49

2.3. I+G-aren mugak ............................................................................................... 502.3.1. I+Ga antzeko jardueretatik desberdintzeko oinarrizko irizpideak 502.3.2. I+G, irakaskuntza eta prestakuntzaren arteko mugan arazoak .. 512.3.3. I+G-aren eta antzeko beste jarduera zientifiko eta teknologikoen

arteko mugan arazoak ........................................................................ 562.3.4. I+G-aren eta beste industria-jarduera batzuen arteko mugan ara-

zoak ....................................................................................................... 592.3.5. I+G-aren kudeaketaren eta zeharkako laguntza-jardueren arteko

mugan arazoak ..................................................................................... 652.4. I+G-aren identifikazioa software-garapenaren jardueretan, gizarte zien-

tzietan nahiz humanitateetan, eta industria- eta zerbitzu-sektoreko jar-dueretan ............................................................................................................. 662.4.1. I+G-aren identifikazioa software-aren garapenean ........................ 662.4.2. I+G-aren identifikazioa gizarte zientzietan eta humanitateetan .. 682.4.3. Zerbitzu-jardueretan I+Ga identifikatzeko arazo bereziak ............ 69

3. kapitulua. Erakundeen arteko sailkapenak ...................................................... 733.1. Erabilitako irizpidea ........................................................................................ 753.2. Unitate deklaratzailea eta unitate estatistikoa ........................................... 75

3.2.1. Unitate deklaratzailea ......................................................................... 753.2.2. Unitate estatistikoa ............................................................................. 75

3.3. Sektoreak ........................................................................................................... 763.3.1. Sektorizazioaren justifikazioa ............................................................ 763.3.2. Sektoreen artean aukeratzea .............................................................. 773.3.3. Sektorizazioaren arazoak .................................................................. 77

3.4. Enpresa-sektorea ............................................................................................... 783.4.1. Eremua ................................................................................................... 783.4.2. Sektoreen arteko azpisailkapen nagusiak ........................................ 803.4.3. Erakundeen arteko beste azpisailkapen batzuk .............................. 85

3.5. Administrazio sektorea ................................................................................... 883.5.1. Eremua ................................................................................................... 883.5.2. Sektoreen arteko azpisailkapen nagusiak ........................................ 893.5.3. Beste erakunde azpisailkapen batzuk ............................................... 90

3.6. Irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatuen sektorea (IAGEP) ........... 903.6.1. Eremua ................................................................................................... 903.6.2. Sektoreen arteko azpisailkapen nagusiak ........................................ 923.6.3. Erakundeen arteko beste azpisailkapen batzuk .............................. 93

3.7. Goi-mailako irakaskuntzaren sektorea ......................................................... 953.7.1. Eremua ................................................................................................... 953.7.2. Sektoreen arteko azpisailkapen nagusiak ........................................ 993.7.3. Beste erakunde azpisailkapen batzuk ............................................... 100

3.8. Atzerri sektorea ................................................................................................ 1013.8.1. Eremua ................................................................................................... 101


AURKIBIDEA

3.8.2. Sektorekako azpisailkapen nagusiak ................................................ 1013.8.3. Erakundeen arteko beste azpisailkapen batzuk .............................. 1013.8.4. Eremu geografikoa, funtsen jatorria edo helmuga denean ........... 102

4. kapitulua. Banaketa funtzionalak ........................................................................ 1034.1. Erabilitako irizpidea ........................................................................................ 1054.2. I+G mota .......................................................................................................... 105

4.2.1. Banaketa erabiltzea I+G motaren arabera ...................................... 1054.2.2. Banaketa zerrenda ................................................................................ 1064.2.3. I+G motak desberdintzeko irizpideak .............................................. 109

4.3. Produktu motak ................................................................................................ 1114.3.1. Banaketa erabiltzea produktu-taldeen arabera ................................ 1114.3.2. Banaketa-zerrenda ................................................................................ 1134.3.3. Banaketa-irizpideak ............................................................................. 113

4.4. Eremu zientifiko eta teknologikoak .............................................................. 1164.4.1. Sailkapena erabiltzea eremu zientifiko eta teknologikoen arabera . 1164.4.2. Banaketa zerrenda ................................................................................ 1164.4.3. Banaketa-irizpideak ............................................................................. 116

4.5. Helburu sozioekonomikoak ............................................................................ 1174.5.1. Banaketa erabiltzea helburu sozioekonomikoen arabera ............... 1174.5.2. Gutxienez gomendatzen den banakatzea ......................................... 1174.5.3. Banaketa-zerrenda ................................................................................ 1194.5.4. Banaketa-irizpideak ............................................................................. 119

5. kapitulua. I+G-aren arloan dabiltzan langileak neurtzea .......................... 1215.1. Sarrera ................................................................................................................ 1235.2. I+G-ean sartzen diren langileen eremua eta definizioa ............................. 124

5.2.1. Eremu orokorra ..................................................................................... 1245.2.2. I+G langileen kategoriak ................................................................... 1265.2.3. Sailkapena, lanbideen arabera ........................................................... 1265.2.4. Sailkapena, Titulazio formalen mailaren arabera ........................... 1295.2.5. Graduondoko ikasleen tratamendua ................................................. 130

5.3. Datuak neurtzea eta biltzea ........................................................................... 1325.3.1. Sarrera .................................................................................................... 1325.3.2. Pertsona fisikoen inguruko datuak ................................................... 1335.3.3. Egun osoko lanarekin parekatuta (EOLP) adierazitako datuak .... 1345.3.4. Agregatuak eta gomendatutako aldagai nazionalak ..................... 1375.3.5. Lanbide eta titulazioen arabera gurutzatutako datuak ................. 1405.3.6. Eskualdeko datuak .............................................................................. 141

6. kapitulua. I+Gera bideratutako gastuak neurtzea ....................................... 1436.1. Sarrera ................................................................................................................ 1456.2. Barne gastuak ................................................................................................... 145

6.2.1. Definizioa ............................................................................................... 1456.2.2. Ohiko gastuak ...................................................................................... 1466.2.3. Kapital-gastuak .................................................................................... 149


AURKIBIDEA

6.3. Finantzaketa-iturriak ....................................................................................... 1526.3.1. Neurketa-metodoak .............................................................................. 1526.3.2. I+G-erako funtsen fluxuak identifikatzeko irizpideak ................... 1536.3.3. I+G-eko finantzaketa-iturriak identifikatzeko modua ................... 156

6.4. Kanpo gastuak ................................................................................................. 1586.5. Betetearazleen datuetan oinarritutako informazioaren eta finantzaketa-

-iturrietan oinarritutako informazioaren arteko desberdintasunak bate-ratzea ................................................................................................................ 160

6.6. Eskualdeen araberako banaketa .................................................................... 1616.7. Estatukoak guztira .......................................................................................... 162

6.7.1. Barne gastu gordina I+G-ean (GERD) ............................................... 1626.7.2. Estatuko gastu gordina I+G-ean (GNERD) ....................................... 162

7. Kapitulua. Inkestak egiteko metodoak .............................................................. 1657.1. Sarrera ................................................................................................................ 1677.2. I+Gari buruzko inkesten norainokoa ............................................................ 1687.3. Inkestak zein herritan egingo diren eta zein herritarri egingo zaizkion

identifikatzea .................................................................................................... 1687.3.1. Enpresa-sektorea .................................................................................. 1697.3.2. Administrazio publikoaren sektorea .................................................. 1727.3.3. Irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatuen sektorea ............ 1727.3.4. Goi-mailako irakaskuntzaren sektorea ............................................. 1727.3.5. Ospitaleak ............................................................................................. 173

7.4. Nola lan egin inkestariekin ............................................................................. 1737.4.1. Elkarlana sustatzea ............................................................................. 1737.4.2. Irizpide operatiboak ............................................................................. 176

7.5. Balioztatze-prozedurak .................................................................................... 1777.5.1. Erantzunik ez izatea, edo zati bateko erantzuna izatea ................ 1777.5.2. Balioztatze-prozedurak, goi-mailako irakaskuntzaren sektorean . 179

7.6. ELGA-ri eta nazioarteko beste erakunde batzuei informazioa bidaltzea 180

8. kapitulua. I+G-aren aurrekontu kreditu publikoen sailkapena helburusozioekonomikoka ................................................................................ 181

8.1. Sarrera ................................................................................................................ 1838.2. Nazioarteko beste arau batzuekin harremanak ........................................... 1848.3. Aurrekontuko datuen iturriak I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoeta-

rako ................................................................................................................ 1848.4. I+G-aren eremua .............................................................................................. 185

8.4.1. Oinarrizko definizioa ........................................................................... 1858.4.2. Eremu zientifiko eta teknologikoak .................................................. 1858.4.3. I+G-aren identifikazioa ....................................................................... 185

8.5. Administrazioaren definizioa .......................................................................... 1858.6. I+G-aren arloko aurrekontu-kreditu publikoen eremua ............................. 186

8.6.1. Barne eta kanpo gastuak ................................................................... 1868.6.2. Finantzatzailearen eta betearazlearen txostenak ............................ 1868.6.3. Aurrekontuko funtsak ......................................................................... 186


AURKIBIDEA

8.6.4. Zuzeneko finantzaketa eta zeharkakoa ............................................ 1878.6.5. Gastu-motak .......................................................................................... 1888.6.6. I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoak atzerrian I+Gari bidera-

tzea ......................................................................................................... 1888.7. Helburu sozioekonomikoen banaketa ........................................................... 189

8.7.1. Banaketa-irizpideak ............................................................................. 1898.7.2. Aurrekontuko kapituluen banaketa ................................................... 1908.7.3. Banaketa ................................................................................................ 1908.7.4. Helburu sozioekonomikoak -HSE ....................................................... 1918.7.5. Zailtasun nagusiak .............................................................................. 196

8.8. I+G-aren arloko aurrekontu-kreditu publikoei buruzko datuen etaI+G-ean estatuko gastu gordinaren arteko desberdintasun nagusiak .... 1978.8.1. Desberdintasun orokorrak .................................................................. 1978.8.2. I+G-earen aurrekontu-kreditu publikoak eta I+G-ean Administra-

zio Publikoak finantzatutako estatuko gastu gordina .................. 1988.8.3. I+G-earen arloko aurrekontu-kreditu publikoak eta I+G-ean

estatuko gastu gordina banatzea, helburu sozioekonomikoenarabera .................................................................................................. 198

Eranskinak1. Eskuliburu honen historia laburra eta jatorriak .............................................. 1992. I+Gari buruzko datuak lortzea goi-mailako irakaskuntzaren sektorean ..... 2093. I+G-aren tratamendua, Nazio Batuen Kontabilitate Sistema Nazionalean .. 2274. Osasunari, informazio-teknologiei nahiz komunikazioari (IKT) eta biotekno-

logiari buruzko I+Ga ........................................................................................... 2415. I+Gari buruz eskualdeetan datuak lortzeko metodoak .................................. 2576. Nazioarteko beste erakunde batzuek zientzia eta teknologiaren adierazleei

buruz egindako lanak .......................................................................................... 2617. Zientzia eta teknologiaren arloko beste adierazle batzuk .............................. 2678. I+Gari eskainitako baliabideei buruz balioztapen eguneratuak eta proie-

kzioak lortzeko metodo praktikoak ................................................................... 2839. I+G-aren deflaktoreak eta dirua bihurtzeko indizeak .................................... 289

10. Adierazpen osagarriak, I+G-aren proiektu handiak sailkatzeko, defentsaindustriei eta industria aeroespazialei buruz aipamen berezia eginez .......... 301

11. Frascati-ko Eskuliburuan I+G-eko langileen kategoriak lanbideen araberabereizi ondoren, kategoria horiek eta SCO-88aren motak bat etortzea ........ 315

Akronimoak .................................................................................................................... 317

Bibliografia ..................................................................................................................... 321

Aurkibidea, atalen zenbakia kontuan hartuta .................................................... 327


AURKIBIDEA

Laukien zerrenda1.1. ELGAren eskuliburu metodologikoak ............................................................. 262.1. I+Ga antzeko beste jarduera zientifiko, teknologiko eta industrial

batzuetatik batzuetatik desberdintzeko irizpide osagarriak ................. 502.2. I+G-aren eta ISCDEko 6. mailako irakaskuntza nahiz heziketaren arteko

mugak ............................................................................................................... 542.3. Zenbait kasu adierazgarri, I+G-aren eta beste industria-jarduera batzuen

arteko mugari buruz ........................................................................................ 603.1. Nazioarteko Industria Sailkapena, I+G-aren estatistika-helburuetarako

egokitua ............................................................................................................. 813.2. Eremu zientifiko eta teknologikoak .............................................................. 954.1. Banaketa funtzionalen erabilgarritasuna ..................................................... 1064.2. Hiru ikerketa-mota Gizarte zientzietan eta Humanitateetan ..................... 1125.1. I+Ga eta zeharkako laguntza-jarduerak ...................................................... 1255.2. Frascati-ko Eskuliburuaren ISCED maila eta motetarako gako arautua

I+G-aren arloko langileentzat, langile horiek titulazio formalaren ara-bera sailkatuta ................................................................................................. 1315.3a. I+G-aren langileen guztizkoa estatuan, sektore eta lanbideen

arabera .................................................................................................... 1385.3b. I+G-aren langileen guztizkoa estatuan sektore eta titulazio-mailen

arabera .................................................................................................... 1385.4. I+G-aren arloko langileak lanbideen eta titulazio formalen arabera

sailkatuta .......................................................................................................... 1406.1. Barne Gastu Gordina I+G-ean (GERD) ........................................................... 1636.2. Estatuko Gastu Gordina I+G-ean (GNERD) ................................................... 1648.1. NABS 1992 helburuen arabera egindako banaketa eta ELGAk eratorri-

tako banaketaren (I+G-ean aurrekontu-kreditu publikoetarako) bat etor-tzea ................................................................................................................ 194

8.2. NABS 1992 helburuen arabera egindako banaketa eta Nordforsk batetortzea (I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoetarako) ............................. 195

Eranskinen laukiak

3 eranskina

1 laukia. KSNan eta Frascati-ko Eskuliburuan sektoreak harremanetan jartzea .... 2302 laukia. KSNaren sektoreak eta ekoizleak ................................................................. 2313 laukia. Frascati-ko Eskuliburuan posible den eran edo behin-betiko eran sartu-

tako goi-mailako irakaskuntza-unitateak KSNean banatzea ................... 2324 laukia. KSNaren sailkapenak, administrazio publikoen gastuetarako eta

IAGEP-en azken kontsumorako, partikularren zerbitzura ......................... 2355 laukia. I+G-ean egiten diren gastuen ekoizpen gordina eta barne-gastuen

guztizkoa ......................................................................................................... 237


4 eranskina1 laukia. I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoetan osasunari buruzko

I+G-aren identifikazioa ....................................................................... 2442 laukia. Osasunari buruzko I+Ga, betetearazleek emandako datuetatik

abiatuz: enpresa sektorea ...................................................................... 2453 laukia. Osasunari buruzko I+G-aren identifikazioa, diziplina zientifikoaren

arabera eta helburu sozioekonomikoaren arabera ............................. 247

10 eranskina1 laukia. Ohiko erabilerako terminologia, defentsa-industrietan eta industria

aeroespazialetan ...................................................................................... 3042 laukia. Frantziako, Erresuma Batuko eta Estatu Batuetako terminologiaren

gaur egungo sailkapena Frascati-ko Eskuliburuan .............................. 3053 laukia. Orga blindatuaren garapena .................................................................. 312

11 eranskina1 laukia. Frascati-ko Eskuliburuan lanbideen arabera I+G-aren arloko lan-

gileen kategoriak bereizi eta gero, kategoria horiek eta ISCO-88arenmotak bat etortzea ................................................................................. 316

Irudia3.1. I+G-aren unitateak sektore egokiarekin lotzeko erabaki-zuhaitza .......... 79

AURKIBIDEA


ESKULIBURUAREN HELBURUA ETA NORAINOKOA



1. kapitulua

Eskuliburuaren helburua eta norainokoa



1.1. I+G-eko datuen erabiltzaileentzat aldez aurreko oharrak

1. Eskuliburu hau I+G-aren inguruko estatuko datuak biltzen etaargitaratzen dituzten estatu-kideetako estatu-adituek beraientzaterredaktatu zuten, eta ELGAri I+G-aren inkesten emaitzak bidaltzendizkiete.Adibide asko ematen diren arren, Eskuliburu honek txostenteknikoa izaten jarraitzen du, kontsulta-lantzat hartzen dena oinarrian.

2. 1. kapitulua I+G-aren datuen erabiltzaileei zuzentzen zaie batezere. Eskuliburuaren eremu eta edukiaren laburpena errazten du,testuaren erabileran laguntzeko. Gainera zenbait datu zehatz zergatikbiltzen diren arrazoia adierazten du, datu horiek dakartzatenkonparazio arazoak eta beren interpretazioaren inguruan egindaitekeen balioztapena.

1.2. Eskuliburuaren eremua eta I+G-aren estatistiken erabilera

3. Eskuliburu hau duela ia 40 urte argitaratu zen eta ikerketa etagarapen esperimentalera (I+G) bideratutako giza- eta finantza-baliabideen neurketaz dihardu soilik, sarritan I+G-aren “sarreradatuak” (inputak) esaten zaienak.

4. Denborarekin, sarrera datu hauei buruzko estatistikak adierazleerabilgarriak direla erakutsi dute eta estatuko eta nazioartekotxostenetan erabili izan dira. Zientzia eta teknologia adierazleeiburuzko ELGAren txostenak (ELGA, 1984; ELGA, 1986; ELGA, 1989a),ELGAren serieak, politika zientifiko eta teknologikoaren gainbe-giraketa eta ikuspegiaren ingurukoak eta Science,Technology andIndustry Scoreboard-a (“Zientzia, teknologia eta industriaren adierazlekonparatzaileak”, ELGA, bi urtero). Horiek guztiek I+G-arenzabaltasun eta orientazioaren neurri erabilgarriak ematen dituzteherrialde, sektore, industria, eremu zientifiko askotan eta bestesailkapen maila batzuetan. Hazkunde ekonomikoan eta ekoizpeneaninteresatutako administrazioek I+G-aren estatistiketan konfidantzadute, aldaketa-teknologiko adierazle modu gisa. Politika zientifikoan,politika industrialean eta are izaera orokorreko politika ekonomiko



eta sozialetan ere interesa duten aholkulariek asko erabiltzen dituzte.Estatistika horiek oinarrizko abiapuntua dira gobernu-programaaskotarako, eta beren ebaluaziorako tresna garrantzitsua ere badira.Herrialde askotan, I+G-aren estatistikak estatistika-ekonomikoorokorren partetzat hartzen dira.

5. I+G estatistikak, ordea, ez dira nahikoak. Jakintzan oinarritutakoekonomiaren testuinguruan, gero eta nabariagoa da datuak kontzeptumarko baten barruan aztertu behar direla. Horiek eskura dauden bestebitarteko batzuekin, eta dagozkien I+G jardueretatik eratorritakoemaitzekin erlazionatzea ahalbidetzen dute. Adibidez, lotura hauberrikuntza-prozesuaren bitartez ezarri beharko litzateke (ikus 1.5.3atala) edo “inbertsio ukiezinaren” testuinguru zabalagoan: I+Ga etagainerako jarduera zientifiko eta teknologiko kidekoak soilik ez,baizik eta baita software, prestakuntza, antolakuntza, eta abarrekogastuak ere estaltzen dituena. Era berean, I+G-aren langileen datuaklangile-zientifiko eta -teknikoen prestakuntza eta erabilera eredu batenmarkoan hartu behar dira. I+G-aren datuen analisia ere interesgarriada beste aldagai ekonomiko batzuekin harremanetan, adibidez, balioerantsiaren eta inbertsioaren datuekin. Eskuliburu honek ez dusistema zientifiko eta teknologiko eredu aplikagarri bakar batinspirazio-iturri, baizik eta funtsean eredu desberdinetan erabildaitezkeen estatistikak ematea du helburu, adierazleak ezartzeaahalbidetuko dutenak.

6. Eskuliburu honek bi zati ditu. Lehenak zazpi kapitulu ditusarrerako kapitulu honetaz gain. Horietan ezarritako I+G-aren datuenbilketa eta interpretazioari aplika dakizkion gomendio etaprintzipioak azaltzen dira. Kide diren herrialde guztiak egindakogomendioei egokitzeko baldintzetan ez dauden arren, denak adosdaude, horretara egokitzen saiatzeko arau bat osatzearen inguruan.

7. Bigarren zatia 11 eranskinez osatuta dago, aurreko kapituluetanlandutako oinarrizko printzipioak interpretatzea eta garatzea helburudutena, I+G inkestak egiteko jarraibide gehigarriak ematekohelburuarekin, edota inkesta horiekin harremanetan, gai aipagarriaklantzeko. Gehigarri hauek informazio helburuekin erabil daitezke,baina ez dute ezinbestean dagokion gaiaren interpretazio eguneratuenaislatzen.



8. Eskuliburu hau inprimatutako bertsioan eta elektronikoan argitaratuda, eta Internet bidez eskura daiteke. Bertsio elektronikoa dagozkionberritasunekin sarriago eguneratuko da.

1.3. Frascati-ko eskuliburuaren eta nazioarteko beste arau batzuenarteko harremanak

9. I+Ga jarduera-ekonomiko bat da; baina baditu zenbait ezaugarrijarduera zientifikoen familia handitik horrenbeste desberdintzendutenak, parte den jarduera ekonomikoak esaterako. Hasieratikaurreikusita zegoen ELGAk oinarrizko printzipio sail bat ezarri beharzuela, jarduera zientifiko eta teknologien neurketaren ingurukoak.Urte askotan, Frascati-ko Eskuliburua izan zen funtzio hau betetzenzuen bakarra; orain dela gutxi beste lau gehitu dira. Gainera ELGArenbeste direktorio metodologiko batzuk daude, zientzia eta teknolo-giarentzat eta erlazionatutako jarduerentzat, irakaskuntza esaterako(Ikus 1.1 Laukia).

10. ELGAren asmoa ez zen izan jarduera-zientifiko eta -teknologikoeiaplika dakizkien nazioarteko arauak ezartzea, ordurako existitzenbaitziren. Ondorioz, Eskuliburu hau bat dator jarduera-zientifiko eta-teknologiko guztien inguruko UNESCOren gomendioekin (UNESCO,1978), baina I+Gaz, eta ELGAren estatu kideen beharrez ari da zehazki.Nahiko sistema ekonomiko eta zientifiko antzekoa dute, eta kideak ezdiren estatuetatik bereizten dituzte.

11. I+Ga testuinguru zabalago batean barneratzeko beharra kontuanhartuta, bai ikuspuntu kontzeptualetik bai datu-baseei dagokienetik,posible izan den neurrian, Nazio Batuen sailkapenak erabili izan dira,batez ere Estatuko Kontabilitate Sisteman (NBE, 1968;CEC et al., 1994);Nazioarteko Industria Sailkapena ISIC (NBE, 1998a;NBE 1990);Lanbideen Nazioarteko Sailkapena ISCO (OIT, 1968; OIT, 1990); etaNazioarteko Hezkuntza Sailkapena ISCED (UNESCO, 1997). Gainera,posible den guztietan, Eskuliburuak ELGAren eremuko eskualdeerakundeen esperientzia biltzen du, batez ere Europar Batasuna (EB)etaNordforsk (Iparraldeko Industria Funtsa).

12. Sailkapen horietan, I+Gari egindako erreferentziak nahikoberriak dira eta Frascati-ko Eskuliburuan oinarritzen dira orokorrean,nazioartean errekonozitutako estatistika markotzat hartzen dena.



Datu motak Izenburua

A. “Frascati Familia”

I+G

T2eknologiagatik ordainketenbalantza

Berrikuntza

Patenteak

Z etaT langileak

B. Zientzia eta teknologia neurtzeko beste obra metodologiko batzuk

Goi-mailako teknologia

Bibliometria

Globalizazioa

C. ELGAren beste lan estatistiko aplikagarri batzuk

Irakaskuntza estatistikak

Irakaskuntzaren sailkapena

Prestakuntza estatistikak

Tabela 1.1. Manuais metodológicos da OCDE

Serieak: jarduera zientifiko eta teknologikoen neurketa

Frascati-ko Eskuliburua: ikerketa eta garapen esperimen-tal inkestetarako arau praktiko proposamena

“Ordainketa teknologikoen balantza neurtu eta interpre-tatzeko eskuliburua-OTB Eskuliburua (ELGA, 1990)

Berrikuntza teknologikoaren inguruko datu-bilketa etainterpretaziorako proposatutako jarraibideak – OslokoEskuliburua (1997a)

“Patenteen datuen erabilera Zientzia eta Teknologia adi-erazle gisa -Patenteen Eskuliburua” (ELGA, ELGA/GD(94)114, 1994b)1

“Zientzia eta teknologian jarduten duten giza baliabi-deen neurketari buruzko eskuliburua -Kanberrako Esku-liburua (ELGA, 1995)

I+G estatistikak eta output neurriak, goi-mailakoirakaskuntza sektorean. “Frascati-ko EskuliburuarenGehigarria” (ELGA, 1989b)

Globalizazio-ekonomiko adierazleen eskuliburua (behin-behineko izenburua, prestakuntzan)

Goi-mailako teknologiako sektore eta produktuen sai-lkapenen gainbegiraketa (ELGA, STIaren Lan-txostena1997/2)

“Adierazle bibliometrikoak erabiltzeko eta ikerketa-anali-siak egiteko gomendioak:Metodoak eta adibideak”,Yoshiko Okubo-ren eskutik (ELGA, STI 1997/1aren Lan-txostenak)

Hezkuntza-estatistika konparatiboen Eskuliburua (pres-takuntzan)

Prestakuntza-estatistikak jasotzeko metodorik onenareneskuliburua -Kontzeptuak, neurria eta inkestak (ELGA,1997b)

Hezkuntza sistemen sailkapena. ISCED-97a ELGAren her-rialdeetan erabiltzeko eskuliburua. (ELGA, 1999)

1 Batez ere eskura dauden datuen sailkapen eta interpretazio arazoez dihardu.Iturria: ELGA



13. Eskuliburuaren aurreko argitaraldietan bezala, I+Gari buruzkoinkestak Nazioarteko Kontabilitate Sistemaren (NKS) printzipioekadierazten dituztenekin bateratu nahi izan dira. Ahal den neurrian,“Frascati-ko Eskuliburuaren” eta KSNaren motako datuen arteko zubidiren datu osagarriak biltzea komeni da. Arrazoi honegatik, funtseniturrien banakapenaren eta I+G-aren kanpo gastuen (mugaz kanpo)inguruko gomendioak bereziki zehaztuta daude, eta gomendio batsartu da, I+Garekin erlazionatutako software inbertsioaren ingurukodatuak biltzera bideratuta dagoena. 3. eranskinak, zehaztasunhandiagoz, I+G eta estatuko kontabilitateen arteko inkesten harre-mana aurkezten du.

1.4. I+ G-aren inputak eta outputak

14. Eskuliburu honek I+G-aren inputak neurtzea du helburu. I+Gak,I+G unitateen I+G jarraia (formala) eta beste unitate batzuenaldizkako I+Ga (informala) hartzen ditu bere baitan. Hala ere, I+G-arenganako interesa gero eta gehiago da jakintza eta berrikuntzaberrien mendekoa, eta baita horietatik eratortzen diren efektuekonomiko eta sozialena, jarduerarena berarena baino. Inputeninguruko estatistikak osatzeko I+G-aren emaitzen adierazleak behardirela nabarmena da, baina, zoritxarrez, adierazle hauek definitzea etaproduzitzea askoz ere zailagoa da.

15. I+G-aren outputak, edo orokorrean, zientzia eta teknologiarenak(ZetaT) neurtzeko zenbait baliabide daude. Berrikuntzaren ingurukoinkestak berrikuntza prozesuen emaitzak eta efektuak neurtzekosaiakera dira, eta honetan I+Gak zeregin garrantzitsua du.Berrikuntza- inkesten inguruko eskuliburu bat argitaratu, etadagoeneko behin gainbegiratu da (ELGA, 1997a).

16. Beste aukera bat dago, iturriak ustiatzean datzana. Lanmetodologiko garrantzitsuak egitea beharrezkoa izan da, Z etaT-arenadierazleak atera ahal izateko, nazioarteko metodo estandarragomendatu ahal izan aurretik. Teknologia ordainketa-balantzeeninguruko patente-datuak erabiltzeko eskuliburuak argitaratu dira,zientzia eta teknologia adierazle hartuta (ELGA, 1990, 1994b).Bibliometria eta datu komertzialen analisirako oinarrizko printzipioakere badaude, produktu edo jarduera industrial adar horren “inten-tsitate teknologikoaren” ikuspuntutik (Ikus 1.l laukia).



Aipatutako obrak Eskuliburu honetatik desberdintzen dira, batez ereinterpretazio arazoei dagozkielako; kontuan izandako datuak ez dirabildu Z eta Taren jarduerak aztertzeko helburuarekin, baizik etadauden iturrietatik bilduta, eta helburu horretarako antolatzen dira(zehaztasun gehiagorako, ikus 7. eranskina).

1.5. I+Ga eta antzeko jarduerak

1.5.1. Ikerketa eta garapen esperimentala (I+G)

17. Eskuliburua ikerketa eta garapen esperimentalaren neurketaz arida soilik (oinarrizko ikerketa, ikerketa aplikatua eta garapenesperimentala barne dituena). 2. kapituluan jarduera horien definizioosoa eskaintzen da.

18. I+Ga zientzian eta teknologian oinarritzen diren beste jarduerabatzuekin erlazionatuta dago. Sarritan beste jarduera horiek I+Garekinestuki lotuta dauden arren, informazio fluxuen bitartez, etafuntzionamendu, erakunde, langileei dagokionez, jarduera horiek ezdira kontuan izan behar I+Ga neurtzeko orduan.I+Ga eta jarduerakideko horiek bi izenburupean jar daitezke: jarduera zientifiko etateknologiko saila (JZT) eta berrikuntza zientifiko eta teknologikoprozesua.

1.5.2. Jarduera zientifiko eta teknologikoak (JZT)

19. JZTa kontzeptu zabala UNESCOk landu du “Zientzia etateknologia estatistiken nazioarteko normalizazioaren ingurukogomendioa”-ren arabera (UNESCO, 1978). I+Gaz gain, jarduerazientifiko eta teknologikoek irakaskuntza eta prestakuntza zientifikoeta teknikoa (STET) hartzen dute beren baitan, eta baita zerbitzuzientifiko eta teknikoak ere (ZZT). Azken zerbitzu hauek, adibidez,liburutegi eta museoen Z eta Taren jarduerak dituzte barne, edota Zeta T-an itzulpena eta literatur argitalpena, kontrola eta aurreikuspena,fenomeno sozioekonomikoen inguruko datu bilketa, entseguak,normalizazioa eta kalitate kontrola, bezeroei aholkularitza etaaholkularitza-zerbitzuak, eta patente eta lizentzia gaietan jarduerakere bai, administrazio publikoen kargura.

20. Ondorioz, I+Gak ( UNESCOk ELGAren antzera definitzen duena)STET eta ZZTetatik desberdindu behar du.



1.5.3. I+G eta berrikuntza teknologikoa

21. Berrikuntza-teknologiko jarduerak etapa zientifiko, teknologiko,antolakuntzazko, finantziero eta komertzial saila dira, jakintzaberrietan inbertsioak barne direla, produktuen eta prozesu berri edohobetuen gehikuntzara daramatenak edo eraman nahi dutenak. I+Gajarduera hauetako bat baino gehiago da eta berrikuntza prozesuarenaldi desberdinetan gauza daiteke, ez baita soilik ideia sortzaile iturrigisa erabiltzen, baizik eta baita bere edozein epetan ere, amaiera artesor daitezkeen arazoak konpontzeko.

22. I+Gaz gainera, berrikuntza prozesuan beste jarduera berritzailebatzuk desberdindu daitezke. Oslo-ko Eskuliburuan (ELGA, 1997a)agertzen den definizioaren arabera, jarduera hauek “barneratu gabekoteknologia eskuratzea eta “know-how”-a, barneratutako teknologiaeskuratzea, erremintak prestatzea eta ingeniaritza industriala,industria-diseinua, beste kapital eskurapen bat, ekoizpenaren hasieraeta produktu berri eta hobetuen komertzializazioa dira”.

23. Gainera I+G-aren programa publikoetan oinarritutako berri-kuntzez ari garenean, prozesuan frogaldi aipagarria egin daiteke.“Frogaketa berrikuntza operatiboa eskatzen duen proiektua da, neurrihandi batean egoera errealistak oinarri dituena, honetarako: i) esta-tuko politika definitu eta ii) berrikuntzaren erabilera sustatu” Glennanet al. (1978). Energiaren Nazioarteko Agentziak bildutako etaargitaratutako datuak ikertzea, garatzea eta frogatzea (I+G+F) berebaitan hartzen dituela azpimarratu behar da.

24. I+G-aren neurketari dagokionez, akats iturri nagusia, garapenesperimentalaren eta jarduera kidekoen arteko muga-lerroa finkatzekozailtasunetik eratorri da seguraski, berrikuntzarako beharrezkoakdirenak. Honi dagokionez egindako akatsak bereziki garrantzitsuakdira, berrikuntza askok kostu handiko I+Ga zehaztu dezaketenbitartean, ekoizpenaren berrikuntza prestatzeko kostuak sarritanhandiagoak direlako. 2. kapituluko 2.3.4 eta 2.4.1 atalek arazo hauekkonpontzeko aplikatzen diren oinarrizko printzipioak eta konben-tzioak adierazten dituzte, eta adibideak ematen dituzte. Programainformatikoen garapenaren eta maila handiko proiektuen artekomugaren oinarrizko printzipio berriak ere ematen dituzte, batez eredefentsan. 10. eranskinean maila handiko proiektuen tratamenduariaplika dakizkion oinarrizko printzipioak eskaintzen dira eta I+G eta



ekoizpenaren aurreko garapenaren arteko desberdintasuna ezartzeaahalbidetzen duten adibideak ematen dira.

1.5.4. I+ G-aren identifikazioa software-an, gizarte zientzietan etazerbitzuetan

25. Azken urte hauetan I+Gari buruzko kalitate handiagokoinformazioak lortzeko nahia adierazi da zerbitzu jardueretan. Hasieran,Eskuliburu honen oinarrizko definizioak eskulangintza industriarakoezarri ziren, eta baita zientzia zehatz, naturalean eta ingeniaritzanikerketa egiteko ere. Gerora zerbitzuei egiten zaien aplikazioan arazobereziak sortzen dira, jarduera hauek sarritan, aplikazio informatikoaketa gizarte zientzietan ikerketa lanak dakartzatelako. 2. kapituluanatal berri bat gehitu da (2.4) arazo horiek aztertzeko.

1.5.5. Kudeaketa eta I+Gari laguntzeko beste jarduera batzuk

26. Aurretik deskribatutako I+G jarduerak gauzatzeko, funtsakeraginkorrak izatea eta proiektuaren kudeaketa eta finantzaketaeskatzen dituzte. Zientzia eta Teknologia Ministerioa edo IkerketaKontseilua bezalako erakundeen I+G-aren finantzaketa-jarduerek ezdute I+Ga bera osatzen. I+G-aren proiektuen barne kudeaketaren etabere finantzaketaren kasuan, I+Gari laguntza zuzenak, eta langileareneta gastuen datu sailetan sartzen direnak, desberdindu egin behar dira,adibidez, finantza zuzendariek egindakoetatik. Horiek zeharkakolaguntza edo laguntza osagarria baizik ez dute ematen eta gastueiburuzko datu sailean sartzen dira, gastu orokorren barnean. Laguntza-jarduera osagarriak, elikadura zerbitzuak eta garraioa esaterako, gastuorokortzat hartzen dira berdin-berdin. Desberdinketa hauekzehaztasun handiagoz aztertzen dira 2., 5. eta 6. kapituluetan.

1.6. I+G-aren estaldura eremu zientifiko eta teknologiko guztietan

27. Eskuliburuaren lehen bi bertsioek natur zientziak eta ingenia-ritzak baizik ez zituzten barne. Gizarte zientziak eta humanitateakhirugarren argitaraldian barneratu ziren (ELGA, 1976), 1974anegokitutakoa.Eskuliburuak metodo mota zehatz batzuk hartzeagomendatzen duen arren, arrazoi desberdinengatik, gizarte zientzietaneta humanitateetan desberdintasun batzuk onartu ahal izango dira.Esperientzia ez da berdina herrialde kide guztietan: zenbaitek



balioztatzen dute, hain zuzen, inkestek modu berean estali behardituztela zientzia guztiak, sektorea edozein delarik ere; beste batzuek,ordea, metodo hauek uniformeki aplikatzea beti ez dela posible ustedute.

28. Eskuliburuaren kapitulu desberdinetan, eta agertzen joaten direnneurrian, I+Ga neurtzeko berariazko arazoak aipatzen dira gizartezientzietan eta humanitateetan.

1.7. I+ G-aren inputak neurtzea

29. Helburu estatistikoekin bi input neurtzen dira: I+Gari etajarduera horietan diharduten langileei bideratutako gastuak. Inputhauek urteko oinarri batekin neurtu ohi dira: I+G-ean urtebeteangastatutako horrenbeste eta I+G-ean lanean dabiltzan horrenbestepertsona/urte. Bi estatistika serieek abantailak eta desabantailakdituzte, eta bietara jotzea beharrezkoa da, I+G-ean egindakoahaleginak egoki irudikatzea lortzeko.

1.7.1. I+G-eko langileak

30. Nazioarteko konparaketarako, langile zientifiko eta teknikoenerabileraren inguruko datuek I+Gari eskainitako baliabideak neurtzekobide zehatza eskaintzen dute. Hala ere, I+G-aren inputak gizabaliabideen elementu bat baino ez direla onartzen da, nazioek interesorokorrari eskaintzen diotena, eta langile zientifiko eta teknikoakaskoz ere ekarpen handiagoa egiten diola industriaren, nekazaritzareneta medikuntzaren garapenari, ekoizpenean, funtzionamendua, kalitatekontrolean, kudeaketan, irakaskuntzan eta beste funtzio batzuetanparte hartzeari esker. Langile zientifiko eta teknikoaren neurketakosatzen du Kanberra-ko Eskuliburuaren (ELGA, 1995) gaia; Eskuliburuhau I+G baliabideen neurketa eta sailkapenera bideratuta dagobereziki.

31. I+G-eko langileen datuak egun osoko lanarekin parekatuta (EOLP)eman nahi direnean sortzen da arazoa, edota I+G-era bideratutakopertsona/urte kopuruarekin (ikus 5. kapitulua, 5.3. atala). Datuakpertsona fisikoen arabera biltzea gomendatzen da eredu orokorretan,eta langile zientifiko eta teknikoen datu-baseetan erabili ahal izatekohelburuarekin.



32. I+G-ean estatuak egindako ahaleginak oso pertsona motadesberdinen parte-hartzea eskatzen du, Nobel Saritik hasi eta bereidazkariraino eta ikerketa espazialean espezialistatik hasi etalaborategiko animalia zaindariarenganaino. Eskatutako titulazio- etajakite-eskaintza handia dela eta, I+G-aren langileak kategoriatansailkatzea garrantzitsua da.

33. ELGAko kide diren estatuek I+G-eko jarduerak egiten dituenlangileak sailkatzeko bi sistema erabiltzen dituzte. 5. kapituluko 5.2atalak lanbideen araberako sailkapenari aplika dakizkion definizioakditu bere baitan [ahal den neurrian Lanbideen Nazioarteko Sailkapenarilotua (ISCO OIT, 1990)] eta baita titulazio mailaren arabera egindakosailkapenari ere [Nazioarteko Hezkuntza Sailkapenean oinarritutaguztiz, ISCED (UNESCO, 1997)]. Irizpide hauetan oinarritutako datuakeskuratzea komenigarria litzatekeen arren, herrialde kide gehienekbakar bat erabiltzen dute. Beste hitz batzuekin esanda, ELGAkoherrialde gehienek datuak lanbideen arabera sailkatuta dituztenez,horietakoren batzuek denei edo sektoreetako batzuei dagozkien titulazio--datuak ez jasotzeak, nazioartean konparaketa arazo garrantzitsuakiraun dezaten eragiten du. Sistema eraginkor batean, ez litzateke bienartean desberdintasun nabaririk izan behar; adibidez, ikertzaile gisalanean diharduten pertsona guztiek unibertsitate-tituluak izan zitzateneta I+G-ean lan egiten duten unibertsitate titulatu guztiak ikertzailegisa enplegatuta egon zitezen. Praktikan hau ez da horrela. Adibidez,adin batera iritsi den ikertzaile kopuru handi batek ez du unibertsitatemailako titulaziorik, “bigarrengoen ondorengo” beste titulazio batzukizan arren edo esperientzia baliokidea izan arren. Alderantziz,unibertsitateko gazte titulatu kopuru handi bat ez dago ikertzaile gisaenplegatuta, baizik eta goi-mailako teknikari gisa edo langile-laguntzaile gisa.

1.7.2. I+G-aren gastuak

34. “Barne gastuek (mugaz barrukoak)” osatzen dute oinarrizkoneurria, estatistika-unitate batean edo ekonomiaren sektore bateanegindako I+G jarduerei dagozkien datuak barne hartzen dituztenak.Beste neurri batek, “kanpoko gastuak (mugaz kanpokoak)”,estatistika-unitatetik edo ekonomia sektoretik kanpo egindako I+G-aren ordainketak estaltzen ditu. I+Gari dagokionez, ohiko gastuak etakapital gastuak neurtzen dira. Administrazio sektorean, gastuak gastu



zuzenei buruzkoak dira eta ez zeharkako gastuei buruzkoak. Balio-galeren gastuak kanpo gelditzen dira. Eskuliburuko 6. kapituluko 6.2atalak I+G gastuen norainoko eta edukiaren inguruan bestezehaztasun batzuk ematen ditu.

35. I+Ga unitate, erakunde eta sektoreen arteko baliabide-transferentzia garrantzitsuak eskatzen dituen jarduera da, batez ereAdministrazio publikoaren eta beste betetzaile batzuen artean.Politika zientifiko arloan kontseilari eta analistentzat I+Ga norkfinantzatzen duen eta nork betearazten jakitea garrantzitsua da. 6.kapituluak I+G-era bideratutako funtsen fluxua nola kalkulatuadierazten du. Funtsen fluxuen identifikazioa I+G-aren betearazleenerantzunetan oinarritu behar dela azpimarratzen du eta ez finantzatzendituztenen erantzunetan (ikus 6. kapitulua, 6.3 atala). Unibertsitateenfunts publiko orokorren (UFO) tratamendurako jarraibideakproposatzen ditu, hau da, Hezkuntza Ministeriotik eratorritako izaeraorokorreko diru-laguntzekin finantzatutako unibertsitate ikerketarenzatia eta irakaskuntzara eta ikerketara elkarrekin bideratuak. Funtshoriek unibertsitate-ikerketaren erdia baino gehiago adieraz dezakete,eta I+G-ean laguntza publikoetarako zati garrantzitsua osa dezakete.

36. I+G-aren input serieen desabantaila nagusia, termino moneta-rioetan adieraziak, herrialdeen prezio desberdintasunetik eratortzenda, denboraren joanean. Sarritan truke-tasa ohikoek ez dutela herrialdedesberdinetan I+G-aren prezioen arteko harremana islatzen frogadaiteke, eta inflazio handiko garaietan, prezioen indize orokorrak ereez du I+G-ean gauzaketa kostuen eboluzioa garbi islatzen. I+Gestatistiketan, Eskuliburuak gomendatzen du erosteko gaitasunparekotasunak (EGP) eta barne produktu gordinean (BPG) inplizituaden prezio indizea aplikatzea, I+G-era bideratutako aukera kostuak,inplikatutako “benetako” kantitateak baino hobeto islatzen dituztelaonartuz. 9. eranskinean deflaktore bereziak eta I+G-erako truke-tasakerabiltzea ahalbidetzen duten metodoak aztertzen dira.

1.7.3. I+G-erako bitarteko materialak

37. I+G-erako eskuragarri dauden bitarteko materialei adierazleakbeha lekieke, baina gai honi dagokionez ez da ia daturik biltzen etaEskuliburuak ez ditu lantzen. Zenbait elementu neur litezke, hala nola



ekipoak, liburutegi funtsak, aldizkarietan izen-emateak eta ordena-gailuak erabilitako denbora.

1.7.4. Estatuaren ahaleginak I+G gaietan

38. I+G-aren jarduerek ekonomiarekin harreman zuzena duten arren,politika zientifikoari dagokionez, bateratasun gisa ikusten dira: “I+G-ean estatu-ahalegin” izena hartzen du. Eskuliburuaren helburuetakobat, beraz, I+G inputen datuetarako zehaztapenak ezartzea da, aldebatetik betetzaile sorta handi batetik bildu ahal izan daitezkeenak, etabestetik, adierazgarria izango den guztizko nazionala osatzeko batudaitezkeenak. Nazioarteko konparazioetarako erabilitako barne gastugehigarri nagusia I+G-ean egindako barne gastu gordina da,urtebetean herrialde baten barruan egindako I+G jarduerei dagozkiengastuak biltzen dituena. Herrialde barruan egindako eta atzerritiketorritako funtsekin finantzatutako I+G jarduerak hartzen ditu barneberaz, baina I+G-erako atzerrian egindako ordainketak kanpoangelditzen dira, hain zuzen ere, nazioarteko erakundeetara bideratzendirenak. Adierazitako gastuari dagokion I+G-eko langile multzoak ezdu izen berezirik. Estatuan urtebetean I+G-ean lan egiten duenpertsona saila hartzen du bere baitan (EOLP-an adierazia). Nazioartekoalderaketak zenbaitetan ikertzaileei mugatzen zaizkie (edo unibertsi-tate titulatuei), ikertzaileak hartzen baitira I+G sistemaren erdi-guneko elementutzat.

1.8. I + G-aren globalizazioa eta I+G-ean elkarlana

39. Ikerketa desberdinek erakutsi dute I+G jarduerak, gero etagehiago, mundu mailako jarduerak direla eta I+Ga neurri handi batbakarkako ikertzaileekin, ikerketa taldeekin eta ikerketa unitateekinelkarlanean egiten dela. Enpresa multinazionalen papera handituegiten da, I+G egiten baitute unibertsitatearen eta beste ikerketaunitate eta enpresen arteko elkarlanean, bai formalki, EuroparBatasuna (EB) edo Ikerketa Nuklearrerako Europar Zentroa (INEZ)bezalako erakundeen bitartez, edo informalki, akordio aldeanitz etaaldebikoitzen bitartez. Joera hauei buruzko informazio gehiago osobeharrezkoa da.

40. Frascati-ko Eskuliburuaren argitaraldi honek globalizazioprozesua du kontuan I+G-aren funtsen eta atzerriko unitateekin



transakzioetarako, kanpoko I+G- iturrien banakapen xeheagoairadokitzen baitu. Globalizazio teknologikoaren adierazleen beharrariburuzko informazio gehigarria, fenomeno honen neurriaren alderdidesberdinen ikerketa zehatzean aurkituko da (Manual of EconomicGlobalisation Indicators, hurrengo argitalpenaren behin-behinekotitulua). Talde multinazionalen I+G jarduerak antolatuta, kudeatutaeta finantzatuta egon ohi direnez, talde mailan eta taldeen azpiba-naketetan, sarritan oso zaila da, ezinezkoa ez denean, herrialdedesberdinetan talde unitateetan gauzatutako I+G jarduerak zehazteaeta unitate horien arteko I+G fluxuen inguruko informazioa esku-ratzea.

41. I+G-ean elkarlana I+G inkestetan tradizionalki estalita ez dagoeneremua da. Hori bai: oso eskergarria litzateke, erabaki politikoakhartzen dituztenek gai honen inguruan informazio gehiago izanzezaten. Hala ere, estatu kideetan beharrezko esperientzia nahikorikez dagoenez, ez da posible izan Eskuliburuaren argitaraldi honetanI+G-ean elkarlanari buruzko datu-bilketaren gomendioak sartzea.Erakunde mota desberdinen artean I+G fluxuei buruzko informaziobereizleren bat dago. Berrikuntza inkestekin esperientziak erakutsi duunitate mota desberdinen elkarlanari buruzko galdera sinple bat egiteaposible dela, eremu geografiko desberdinetan. Hau I+G galdetegietanere proba liteke, etorkizunean gomendio esplizituak ematea posibleizan dadin eran.

1.9. I+Ga sailkatzeko sistemak

42. I+G-aren jarduera eta zeregina ulertzeko, bi aldetatik aztertubehar da, I+Ga gauzatzen eta finantzatzen duten erakundeei arretajarriz (erakunde sailkapena) eta programei beraiei erantzunez(banaketa funtzionala).

43. Estatuko (eta nazioarteko) I+G inkestetan oinarrizko erakundesailkapenak erabili ohi dira inkesta prozesua errazteko helburuarekin,banaketa funtzionalekin tartekatuz, estatistikek deskribatzen dutenegoera hobeto ulertzea lortzeko helburuarekin.

1.9.1. Erakundeen arteko sailkapenak

44. Erakunde sailkapena oinarrian I+G ekintzak gauzatu edofinantzatzen dituzten erakundeen ezaugarriei bideratuta dago. Irizpide



honen arabera, unitate guztiak beren jarduera nagusiaren araberasailkatzen dira, eta estatistika-unitatearen I+G baliabide saila katego-ria edo azpikategoria bati esleitzen zaio. Irizpide honen abantaila I+Gdatuak biltzean datza, orokorrean, aldizkako estatistika ekonomikoakbezala, eta honek inkestak egitea eta I+G datuak gainerako datuekonomikoekin alderatzea errazten du. Desabantaila, unitateko I+Gjarduerak zehatz-mehatz ez deskribatzea da, eta ez dute beti berenjarduera “ofizialarekin” zuzenean erlazionatuta egon behar.

45. Eskuliburuko 3. kapitulua erabilitako erakunde sailkapenezarduratzen da. Aldizkako estatistika-ekonomiko edo sozialekinkonparagarritasun handiena lortzeko helburuarekin, sailkapen hauek,ahal den neurrian, Nazio Batuetan oinarritzen dira. Estatuko I+Gahaleginen erakunde-sailkapen nagusia sektoreen araberakoa da. Bostsektore definitzen dira: enpresak, Administrazio publikoa, irabaziasmorik gabeko erakunde pribatuak (IAGEP), goi mailako irakaskuntzaeta atzerria. Estatuko lau sektoreetatik hirutan azpisailkapenak egitendira (enpresak, IAGEP-ak eta goi-mailako irakaskuntza) eta beste era-kunde azpibanaketa batzuk iradokitzen dira, sektorizazioan nazioar-teko desberdintasunak agerian uztera bideratuak.

1.9.2. Banaketa funtzionala

46. 4. kapituluan aztertzen den irizpide funtzionalak, I+G-arenberaren izaera du erdigune. Unitate horren I+G jardueren izaeraaztertzen da eta banaketa modu desberdinetan egiten da: I+G motarenarabera, produktu talde, helburu, diziplina talde eta abarren araberaerakusteko helburuarekin. Hartara, irizpide-funtzionalak erakundeenaraberako sailkapenetik eratorritakoak baino zehatzagoak dira, etateorian, nazioarteko alderaketetarako egokiagoak, hemen herrialdebatetik besterako erakundeen egitura desberdintasunek eragintxikiagoa baitute. Hala ere, sarritan, praktikan irizpide hau aplikatzeazailagoa da. Hau horrela da I+G motaren araberako analisian(oinarrizko ikerketa, ikerketa aplikatua eta garapen esperimentala),politika zientifikorako nabarmena izan arren, zientzia-teknologiasistemaren oso eredu sinplifikatuan oinarritzen dena. Inkestarierantzuten dionaren balioztapen subjektibo argia du barne, gainera.Alderdi hau 4. kapituluan, 4.2.3. atalean aztertu egiten da.



47. I+G militar eta zibilaren arteko desberdinketa, estatuko I+Gahaleginen banakapen funtzional nagusietakotzat hartzen da. ELGAkoherrialde gehienetan, defentsako I+Gak neurri batean bigarrenmailako zeregina betetzen du. Hala ere, I+G-ean jarduera garrantzitsuagaratzen duten zenbait herrialdetan, I+G gastuek defentsan, guztizkoI+G gastu publikoen erdia edo gehiago izan daitezke. Honek azaltzendu nazioarteko alderaketak desberdinak izatea, defentsa I+Ga kontuanhartzen den ala ez arabera. I+G eskakizuna defentsan egoerapolitikoen arabera aldatzen da, eta epe luzera duen eboluzioa ere I+Gzibiletik desberdina da. Horrek adierazten du I+G-ean egindakoestatuko ahaleginen testuinguruan, beti izango dela beharrezkoa bigastu kategoria hauek banatzea. 10. eranskinean defentsa I+Gazehaztasun handiagoz aztertzen da.

48. Banaketa funtzionalak erakunde sailkapenak baino zehatzagoakdiren arren, oraindik ez dute zehaztasun nahikorik I+G datuenerabiltzaile potentzial azpimarragarri talde batek erabil dezan.Adibidez, oso gai zehatz batenganako interesa dutenak, azpidiziplinazientifiko bat, edo produktu talde bat, esaterako (holografia edoordenagailu bidezko makina-erreminta kontrola, esaterako).

Honezkero adierazi dugunez, Eskuliburu hau I+G-ean egindakoestatuko ahaleginak neurtzeko gauzatu da funtsean, eta horiek zenbaitkategoriatan sailkatzeko. Estatu kide gutxi izan dira beren sailkapenakfintzeko gai, zehaztasun maila zabaltzera iristeko adina, berariazkoeremuetan egindako inbentarioen kasuan izan ezik. Eta ez dirudi ELGAguztian zehaztasun maila berdina lortuko denik.

49. Gainera estatuko administrazioei interesatzen zaizkien arauakezartzea zaila da, diru publikoarekin finantzatutako ikerketa-motakaztertzen direnean, baina zenbait konnotazio politiko izan ditzake-tenak. Ikerketa estrategikoaren gaiak arreta handia bereganatu du.Orokorrean, adierazpen honekin herrialde batek bere ikerketarenoinarria, eta azken batean, bere ekonomia garatzeko lehentasunez-kotzat jotzen duen ikerketa izendatzen da. Estrategikoa denaren eta ezdenaren definizioa herrialde kideen arabera aldatzen da. Hala ere,zenbait estatu kidetan ikerketa estrategikoaren garrantzi politikoazkonturatzeko, Eskuliburuko 4. kapituluan bere identifikazioari errefe-rentzia egiten zaio.



1.10. I+G-aren arloko inkestak, datuen fidagarritasuna etanazioarteko konparazioa

50. Zenbait datu honezkero argitaratutako datuetatik eratordaitezkeen arren, ezerk ezin du ordezkatu I+G-era bideratutako inkestabat. Eskuliburuaren zatirik handiena erredaktatzean, inkesta horiekgutxienez estatuko I+G-aren betetzaile nagusi guztiek gauzatu ditzatenhipotesiarekin egin da. Hala ere, balioztapenak egitea beharrezkoa izandaiteke, bai inkestei erantzuten dietenen aldetik, bai erakunde inkesta-tzaileen aldetik; kontu hau zehaztasunez lantzen da 7. kapituluan.

51. Orokorrean zaila da balioztapenak zein puntutaraino direnbeharrezkoak adieraztea edo zein neurritan eragiten dioten datuenfidagarritasunari, egoera aldatu egiten baita herrialde batzuetatikbesteetara. Hala ere, inkestari erantzuten diotenen aldetik balioztapen“subjektiboak” handienak izatea gertatu ohi da, oinarrizko ikerketa,ikerketa aplikatua eta garapen esperimentalaren artean desberdintzekoorduan; eta balioztapen zehazgabeen (gutxi gorabeherako neurketaaplikatuz) erabilera, agentzia inkestatzaileen aldetik, seguraskihandiagoa da goi-mailako irakaskuntza sektoreko I+G-ean. Horre-gatik, datu horiek erabiltzean kontuz ibili behar da. 2. eranskinean,Eskuliburuko 1980ko bertsioaren gehigarri berezian, puntu honenadierazpen osagarriak aurki daitezke (ELGA, 1989b).

52. Nahiko I+G datu zehatzak ematen dituzten estatuko inkestaketa erabiltzaileen beharrei erantzuten dietenak, nazioarteko eremuankonparaezinak izan daitezke. Hori izan daiteke, erraz-erraz, estatukodefinizio edo sailkapenak ez direlako nazioarteko arauen berdinak.Orokorrean, kasu horiek oin-oharren bidez adierazi ohi dira. Arazoakonplexuagoa da estatuko egoera nazioarteko arauekin bat ezdatorrenean. Halaxe gertatzen da sarritan sektoreen araberakoanalisietan, administrazio arrazoiengatik, itxuraz antzekoak direnerakundeak herrialdeen arabera sektore desberdinetan sailkatzenbaitira. Bestalde, estatuan arau horiek ulertzeko modua desberdinaizan daiteke, batez ere jarduera motaren araberako analisian etalanbideen araberako I+G langileen analisian. Desberdintasun horiekneurtzea ezinezkoa da.



1.11. Aurrekontu publikoen kredituak I+G-aren arloan

53. I+G-ari buruzko aurrekontu-kreditu publikoen inguruko datuak,sarritan, I+G-aren inguruko inkesten emaitzak baino askoz erelehenago dira eskuragarri, eta politikarientzat interes berezikokategoriatan jasota daude.

54. Kapitulu hau aparte lantzen da 8. kapituluan. 2. kapitulukodefinizio orokorrak I+G-ari buruzko aurrekontu-kreditu publikoeiaplikagarriak diren arren, ondoren, kapituluen zehaztapenak, sarritanez dira hala izaten, (oinarrian betetzaileen adierazpenetanoinarritutako inkestetarako diseinatuta egon ohi dira).

55. Analisi modu honek administrazio publikoek I+G-erako funtsakhitzartzeko orduan dituzten asmo edo helburuak neurtzea bilatzen duoinarrian. I+G-aren finantzanketa finantzatzen duen horrek definitutageratzen da (unibertsitateen funts publiko orokorrak barne) etaaurreikuspenak (behin-behineko aurrekontuak edo hasierakoaurrekontu-kredituak) edo atzera begirako datuak izan daitezke (azkenaurrekontua edo benetako gastuak).I+G estatistikak berariazkoinkesten bitartez lortzen diren bitartean, I+G-erako finantzaketa-publikoaren datuak une zehatz batean estatuko aurrekontuetatikateratzen dira, eta arauetan beretan eta araututako terminologianoinarrituta daude. Azken urte hauetan I+G-aren finantzaketapublikoaren inkesten eta datuen arteko lotura hobetu den arren,analisia I+G-aren ikuspuntutik desigarria den horren eta aurrekontuanedo antzeko beste iturri batzuetan eskura dagoen horren artekokonpromisoa izango da beti.

56. Helburu sozioekonomikoaren arabera egindako I+G-arenfinantzaketa publiko datuen sailkapenak administrazioari politikazientifiko eta teknologikoa egiten laguntzea du helburu. Ondorioz,kategoriak zabalak izan behar dira eta serie estatistikoek helburunagusira bideratutako baliabideen garrantzia islatu behar dute(defentsa, industria garapena, etab.). Hala ere, bat etortzea inoiz ez daperfektua eta sailkapenak programa zehatz batek arlo politikoandituen asmoak islatzen ditu, honen eduki zehaztua baino gehiago.Arrazoi horregatik, eta datuak biltzeko moduari lotutako metodologiaalorreko mugaketengatik, I+G-aren finantzaketa-publiko zenbatekoannazioarteko konparagarritasun maila zorrotza, Eskuliburuan azter-tutako beste sail gehienak baino txikiagoa da seguraski.



1.12. Interes bereziko gaiak

57. Sarritan I+G datuak eskatzen dira lehentasunezko eremu zehatzbatean, erakundeetako sailkapen estandar eta funtzionalak gainditzendituena. Eskakizun honi erantzuteko, orokorrean datu hauek berreraikibehar dira, erauzpen edo tabulazio bereziak eginez. 4. eta 5. eranskinakgaur egun gaurkotasun handiagoko lehentasun eremuez ari dira.

58. Azken urte hauetan botere publikoak I+G-az serioski arduratzenhasi dira osasunaren eremuan, eta nazioarteko zenbait ikerketagauzatu dira. Eskuliburu honetan deskribatutako sailkapen motetakobatek ere ez du osasun arloan I+G-ari buruzko datuak zuzeneanlortzea ahalbidetzen. 4. eraskinean, ordea, osasun arloko I+G-ariburuzko balioztapenak lortzeko metodo pragmatiko bat aurkezten da,dauden datu iturrietatik abiatuz. Adierazleen lanketa eta interpreta-zioari egindako laguntza bat da zehazki eta ez litzateke nazioartekogomendio bat bezala ikusi behar.

59. ELGA ekonomiari eta informazio gizarteari buruzko estatistikaketa adierazleak garatzen ari da. Informazio teknologien eta komuni-kazioen (IKT) sektoreko I+G-erako agregatu bat kalkulatzea posibleda, IKT sektoreari dagozkion industria zerrenda adostuan oinarrituz, 4.eranskinean deskribatzen den bezala.

60. Informazio teknologiak bezala, garapen ekonomikoarenetorkizunerako bioteknologia, esanahi handiko nonahiko teknologiaizatea espero da. ELGA bioteknologiarako marko estatistikoa garatzenhasi da. 4. eranskinean I+G inkestetan agertu beharko luketenbioteknologiari buruzko zenbait ideia ematen dira eta bioteknologiainkesta berezi baten kontzeptua.

61. I+G jardueren eskualde-banaketa interes politiko handikoa da, ezsoilik EBko herrialdeetan, baizik eta baita ELGAko beste herrialdebatzuetan ere, batez ere erregimen federala duten horietan. 5. eta 6.kapituluek eskualdeko zenbait aldagai banatzeko gomendio batsartzen dute eta 5. eranskinak zenbait alderdi metodologiko azaltzenditu.



1.13. I+ G-aren datuen erabiltzaileentzat oharrak

62. Amaitzeko, I+G-aren estatistiken eta I+G-aren finantzaketareninguruko datuei buruzko izaera orokorreko lau behaketa egin behardira:

– Serieak jardueren eta erakundeen egitura oso konplexuen islakuantitatiboa baino ez dira. Ondorioz, “bere horretan” erabiltzeaarriskutsua izan daiteke. Posible den neurrian dagokion informaziokualitatiboaren argitara aztertzea komeniko litzateke. Zehazki,nazioarteko konparaketetarako, kontuan izandako herrialdeentamaina, asmoak, egitura ekonomikoa eta erakunde antolaketakhartu beharko lirateke kontuan.

– Erabiltzaileak, orokorrean, I+G datuez ari dira, hauek bezalakogalderak buruan dituztela: unibertsitate ikerketan gure estatukoahalegina behera egiten ari al da? nire enpresak, sektore berdinekobeste enpresen aldean, bere funtsen zati handiagoa eskaintzen aldio oinarrizko ikerketari? etab. Galdera hauei erantzutekohorietako bakoitzari buruzko oinarrizko datuak identifikatzeabeharrezkoa da, eta gero I+G adierazle bat lantzeko erabiltzea.Zenbait oinarrizko datu galdera bati erantzuteko nahikoa zehatzakizan daitezke, baina ez beste bati. Adibidez, I+G aurrekontu-kreditu publikoak, sarritan definizio errazeko helburuetan, joereiburuzko galdera orokorrei erantzuteko adina zehatzak dira:defentsan I+G-aren berreskurapen zantzuak al daude ELGAreneremuan? Definitzeko zailagoak diren helburuei buruzko galdereierantzutea ez dute ahalbidetzen: osotasunari begira, nireherrialdeak x herrialdeak baino gehiago edo gutxiago gastatzen aldu ingurugiroa babesteko I+G-ean?

– Adierazleak lantzeko moduetako bat, nazioarteko konparazioetarakobereziki erabilgarria dena, I+G-aren inputak dagozkien sailestatistiko-ekonomikoekin harremanetan jartzean datza, adibidez,I+G-ean barne produktu gordina, barne produktu gordinaren (BPG)ehuneko gisa hartzea. Adierazle zabal hauek nahiko zehatzak dira,baina desbideraketa sistematiko bat ekar dezakete, aztertutakoherrialdeen egitura ekonomikoen artean desberdintasun aipagarriakdaudenean. Adibidez, I+G intentsiboa duten multinazional handienjarduerek barne produktu gordina I+G / BPG harremanean oso eraadierazgarrian eragin dezakete herrialde zehatz batean. Posible denneurrian, I+G estatistika bilketarako erabilitako sailkapen eta



arauak estatistika orokorretarako aplikatzen direnekin batera-garriak dira, eta I+G datu sailen eta I+G-az kanpoko datu sailenarteko konparazio zehatzak askoz ere zailagoak izan arren, I+Gadierazle “estruktural” horiek egitea oso adierazgarria izan daiteke.

– Adierazitako kalitate eta datu-konparazio arazoak jarduerasozioekonomiko dinamikoei buruzko sorta guztiaren bereizgarriakdira, enplegua edo nazioarteko merkataritza esaterako, etapolitikarientzat, enpresa zuzendarientzat, analistentzat, etab.garrantzitsuak dira. I+G-ari aplikagarria den erreferentzia esta-tistiko marko bat ezartzeko, Eskuliburu honetan erabilitako arauaarazoak identifikatzea eta progresiboki ebaztea izan da, ikuspuntudesberdinetatik probatuz eta estatu kideetan hartutako espe-rientziatik ikasiz.



2. kapitulua

Oinarrizko definizioak eta konbentzioak


I+G-AREN ARLOKO AURREKONTU-KREDITU PUBLIKOAK SAILKATZEA HELBURU SOZIOEKONOMIKOEN ARABERA



2.1. Ikerketa eta garapen esperimentala (I+G)

63. Ikerketak eta garapen esperimentalak (I+G) beren baitanhartzen dute, bateko, jakiteen multzoa (gizakiaren,kulturaren eta gizartearen jakintza barne) era sistematikoanhanditzeko garatutako lan sortzailea, eta, besteko, jakitekohorien erabilera, aplikazio berriak sortzeko.

64. I+G terminoak hiru jarduera hartzen ditu bere baitan: oinarrizkoikerketa, ikerketa aplikatua eta garapen esperimentala, 4. kapituluanzehaztasunez deskribatuko direnak. Oinarrizko ikerketa lanesperimental edo teorikoetan oinarritzen da; halako lanak egiten dira,batez ere, behatutako fenomeno eta gertakarien oinarriei buruz jakiteberriak lortzeko, horiei aplikazio edo erabilera zehatzik emateapentsatu gabe. Ikerketa aplikatuaren kasuan ere, jatorrizko lanakegiten dira, jakite berriak lortzeko helburuarekin; baina funtseanhelburu praktiko zehatza lortzera bideratuta dago ikerketa hori.Garapen esperimentalaren kasuan, lan sistematikoak egiten dira etalan horiek aprobetxatu egiten dituzte ikerketatik edota esperientziapraktikotik lortutako jakitea; garapen esperimental hori bideratutadago, material, produktu eta gailu berriak ekoiztera; prozesu, sistemaeta zerbitzu berriak abiaraztera; edo egun direnak. I+Gak bere baitanhartzen du, dela I+G sailetan egindako I+G formala, dela beste sailbatzuetan egindako I+G informal edo aldizkakoa.

2.2. I+G-etik kanpoko jarduerak

65. Inkesten helburuetarako I+Ga desberdindu behar da oinarrizientifiko eta teknologikoa duen antzeko jarduera-sorta zabaletik.Beste jarduera horiek I+Garekin harreman estuak dituzte, baiinformazio-fluxuen bitartez, bai funtzionamenduari, erakundeei etalangileei dagokienez; baina, ahal den neurrian, ez lirateke kontuanhartu behar I+Ga neurtzeko orduan.


OINARRIZKO DEFINIZIOAK ETA KONBENTZIOAK

66. Jarduera horiek jarraian landuko dira, lau ataletan banatuta:

– Irakaskuntza eta heziketa (2.2.I atala).– Antzeko beste jarduera zientifiko eta teknologikoak (2.2.2 atala).– Beste industria-jarduera batzuk (2.2.3 atala).– Kudeaketa eta beste laguntza-jarduera batzuk (2.2.4 atala).

67. Definizioek izaera praktikoa dute hemen eta jarduera horiekI+G-etik kanpo uztera bideratuta daude soilik.

2.2.1. Irakaskuntza eta heziketa

68. Langileen irakaskuntza eta heziketa kanpo geratu behar dira,halakoak natur-zientzia, ingeniaritza, medikuntza, gizarte zientzia etahumanitateen alorrekoak izanik, unibertsitateetan edo goi-mailakoirakaskuntza-erakunde espezializatuetan nahiz baliokideetan ematendirenean. Hala ere, I+G-aren parte gisa hartu behar da, ahal denneurrian, doktoradutzako ikasleek unibertsitateetan egindako ikerketa(ikus 2.3.2 atala).

2.2.2. Antzeko beste jarduera zientifiko eta teknologikoak

69. I+G-etik kanpo utzi behar dira jarraian aipatuko diren jarduerak,I+G-eko proiektu zehatz baterako zehazki edo nagusiki egitendirenean izan ezik, (ikus 2.3.1 ataleko adibideak ere bai).

Informazio zientifiko eta teknikoaren zerbitzuak

70. Jarduera espezializatuetatik kanpo utzi behar dira, horien xedeahauetatik bat denean:

– Bilketa – Langile zientifiko eta teknikoak

– Kodeketa – Zerbitzu bibliografikoak

– Erregistroa – Patente zerbitzuak

– Sailkapena – Hedapen-zerbitzuak eta informaziozientifiko eta teknikoaren zerbitzuak

– Hedapena – Hitzaldi zientifikoak

– Itzulpena

– Analisia

– Ebaluazioa

hauenbitartez:



Salbuespenez, ez dira halakoak kanpo utzi behar, zehazki edo nagusikiI+Gari laguntzeko egiten direnean (adibidez, I+G-aren jarduera gisahartu behar da I+G-aren arloko emaitzei buruz jatorrizko txostenaprestatzea).

Interes orokorreko datuak biltzea

71. Jarduera hau erakunde publikoen bitartez gauzatu ohi da,erakunde horiek interes publiko orokorrekoak diren fenomeno natural,biologiko edo sozialen datuak biltzen dituztenean; bestela, datu horiekbiltzeko beharrezkoak diren baliabideak administrazioak soilik izatenditu. Horien adibide dira mapa topografikoak, altxamendu geologiko,hidrologiko, ozeanografiko eta meteorologikoak eta ohiko behaketaastronomikoak. I+G-ean sartzen da I+G-aren arloko prozesuenpartetzat zehazki edo nagusiki egindako datu-bilketa (adibidez,erreaktore nuklearretan, partikulen ibilbide eta ezaugarriei buruzkodatuak). Arrazoinamendu berdina aplikatzen da datuen tratamendu etainterpretaziorako. Gizarte zientziak, bereziki, gizarteari buruzkoinformazio-bilketaren mende daude sarrii, adibidez, erroldak, laginketabidezko inkestak, etab. Horien bilketa edo tratamendua ikerketazientifikoaren helburuekin egiten bada, haren kostua ikerketari gehitubehar zaio, eta datuen planifikazioa, sistematizazioa etab. estalikoditu. Baina datuak beste helburu batzuetarako edo izaera orokorra-rekin biltzen direnean, hiru hilik behin egiten diren langabezia-inkestak esaterako, I+G-etik kanpo utzi behar dira, ikerketarakoaprobetxatzen badira ere. Merkatu-inkestak ere kanpo utzi behar dira.

Entseguak eta normalizazioa

72. Horrek estaltzen ditu estatuko arauen eguneratzea, bigarrenmailako arauak kalibratzea, eta material, osagai, produktu, prozesu,zoru, atmosfera, eta abarreko.-en ohiko entsegu eta analisiak.

Bideragarritasun-ikerketak

73. Ingeniaritza proiektuen ebaluazioa ez da I+Ga, baldin eta, egundauden teknikak erabilita, ebaluazio horren helburua bada informaziogehigarria ematea, proiektuak funtzionamenduan jartzea erabakiaurretik. Gizarte zientzietan, bideragarritasun-ikerketek ezaugarrisozioekonomikoak eta zenbait egoeren ondorioak aztertzea duteoinarri (adibidez, gune petrokimiko baten bideragarritasun-ikerketa



eskualde zehatz batean). Hala ere, ikerketa-proiektuen bideragarri-tasun-ikerketak I+G-aren parte dira.

Mediku-laguntza espezializatua

74. Horren barruan sartzen dira ohiko ikasketak eta medikuntzakojakite espezializatuen ohiko aplikazioa. Hala ere, “laguntza medikoespezializatua” deitzen dugun horretan I+G elementu bat egondaiteke, adibidez, unibertsitate ospitaletan egiten denean (ikus 2.3.2atala).

Patente eta lizentzien lanak

75. Patente eta lizentzien inguruko lan administratibo eta juridikoezari da hori. I+G-aren arloko proiektuekin zuzenean erlazionatutakopatenteei buruzko lanak, ordea, I+G-aren parte dira.

Politikarekin erlazionatutako ikerketak

76. Testuinguru honetan, “politika” hitza ez da soilik estatuarenpolitikaz ari; eskualdeko politikaz edo herrikoaz ere ari da, bai etaenpresenaz ere, horien jarduera ekonomikoari buruz jarraipena egitendenean. Izaera politikoa duten ikerketek, besteak beste, jarduera hauekhartzen dituzte beren baitan: egun dauden programen analisia etaebaluazioa; ministerioetako sailen nahiz bestelako erakundeenpolitikak eta jarduera; kanpoko fenomenoen analisiaz eta etengabekokontrolaz arduratzen diren sailetako lanak (defentsarekin etasegurtasun nazionalarekin lotura duten arazoen analisia, esaterako) etaorokorrean gobernuaren nahiz ministerio desberdinen politika edofuntzionamenduari buruzko ikerketa-batzorde legegileen lanak.

Softwarea garatzeko ohiko jarduerak

77. Software-arekin erlazionatutako ohiko jarduerak ez diraI+G-horiek beren baitan hartzen dituzte lan horiekin hasi baino lehendagoeneko jendearen esku zeuden sistema edo programa zehatzakhobetzeko lanak. Kanpoan geratzen dira, orobat, aurreko proiektuetansistema eragile eta arkitektura-informatiko berdinen inguruangainditu diren arazo teknikoak ere.Ohiko informatika-mantentze lanakere ez dira I+G-tzat hartzen (ikus 2.4.1. atalean software-garapenareneta I+G-aren arteko mugan dauden arazoen zenbait adibide).



2.2.3. Beste industria jarduera batzuk

78. Bi epigrafetan sar daitezke halakoak, neurri batean gainjarri egitendiren arren.

Beste berrikuntza-jarduera batzuk

79. Oslo-ko Eskuliburuan (ELGA, 1997a) horrela definitzen dira I+Gez diren etapa zientifiko, tekniko, komertzial eta finantzazko guztiak,produktu berri edo hobetuak abian jartzeko eta prozesu berri edohobetuen ustiapen komertzialerako beharrezkoak direnak. Kategoriahonek bere baitan hartzen ditu teknologiaren eskurapena (barneratuaeta ez barneratua), tresneria eta industria ingeniaritza, industria-diseinua, beste kapital eskurapen batzuk, ekoizpen prozesuaabiaraztea, eta produktu berri eta hobetuen merkaturatzea.

Ekoizpena eta antzeko jarduera teknikoak

80. Atal honek industria ekoizpena, ondasun eta zerbitzuen ekoizpeneta banaketa eta enpresa-sektoreari eta orokorrean, ekonomia guztiarilotutako zerbitzu tekniko anitzak hartzen ditu bere baitan, eta gizartezientzietan sartzen diren diziplinek erabiltzen dituzten antzekojarduerak ere bai, hala nola, merkatu-ikerketak.

2.2.4. Kudeaketa eta beste laguntza jarduera batzuk

81. Talde honetan bi alderdi bereizten dira.

Soilik I+G finantzatzeko jarduerak

82. Ez dira I+G ministerioek, ikerketa-erakundeek, eta ongintzazkofundazio nahiz erakundeek egindako jarduerak, horien helburua deneanbetearazleei I+G funtsak biltzea, administratzea eta banatzea; hori batdator ISIC sailkapenaren azken bertsioan onetsitako erregelarekin(NBE, 1990).

Zeharkako laguntza-jarduerak

83. Atal honek I+Ga bera osatzen ez duten jarduera-kopuru zehatzbat estaltzen du, jarduera horiek laguntza ematen diotelako I+Gari.Hitzarmenez, I+G-aren arloko langileen datuek, I+Ga bera hartzendute barne; baina zeharkako laguntza-jarduerak kanpo uzten dituzte,horiek betearazleen I+G gastuen barruan bai sar daitezkeelako, gastu



orokorren izenburupean. Horri dagokionez, adibide moduan jardaitezke, garraio, biltegiratze, garbiketa, konponketa, kontserbazio etasegurtasun jarduerak. Era berean, atal honetan sailkatzen diraI+G-erako soilik egiten ez diren administrazio-jarduerak eta bulego-lanak, hala nola, aurrekontuaz eta langileez arduratzen diren zerbitzuzentralen jarduerak.

2.3. I+G-aren mugak

2.3.1. I+Ga antzeko jardueretatik desberdintzeko oinarrizko irizpideak

84. I+Ga antzeko jardueretatik desberdintzea ahalbidetzen duenoinarrizko irizpidea da, I+G-aren baitan berritasun nabariko elementubat egotea, eta galdera zientifiko edota teknologiko batentzaterantzuna bilatzea; edo beste modu batera esanda, I+Ga agertzen daarazo baten konponbidea agerikoa ez denean, kasuan kasuko sektoreanerabiltzen diren oinarrizko jakiteak eta teknikak ondo baino hobetomenderatzen dituen batentzat. 2.1 laukiak I+Ga desberdintzekozenbait irizpide osagarri iradokitzen ditu.

2.1. laukia. I+Ga beste jarduera zientifiko, teknologiko eta industrial kidekobatzuetatik desberdintzeko irizpide osagarriak

A. Zeintzuk dira proiektuaren helburuak?

B. Elementu berri edo berritzaileren bat ba al dago proiektu honetan?Orain arte ezezagunak ziren fenomenoak, egiturak edo harremanak bilatzen ditu?Jakiteak edo teknikak aplikatzeko modu berri bat adierazten du?Aukera esanguratsurik ba al dago erakunde batek baino gehiagok fenomeno,harreman edo manipulazio-printzipioen ezagutza hobea izateko (luzerari edosakontasunari dagokionez)?Emaitzak patentatu daitezke?

C. Nortzuk dira proiektuan diharduten langileak?

D. Zein dira erabilitako metodoak?

E. Zein programak finantzatzen du proiektua?

F. Proiektu honen ondorio, emaitza edo aurkikuntzek zer neurritan eduki dezaketeizaera orokorra?

G. Proiektua hobeto sailkatuta egongo litzateke beste jarduera zientifiko,teknologiko edo industrial gisa?

Iturria: ELGA



85. Irizpide horien arabera, proiektu jakin bat I+G izan daitekearrazoi zehatz batengatik egiten bada; baina ez da izango beste arrazoibatengatik egiten bada, adibide hauetan erakusten den bezala:

– Medikuntzaren alorrean, heriotza baten arrazoiak jakiteko ohikoautopsia bat egitea, ohiko medikuntza-lana da eta ez da I+G;aitzitik, heriotza -kasu jakin bat ikertzeko autopsia egiten bada,minbiziaren kontrako tratamendu zehatz baten bigarren-mailakoondorioak ezartzeko helburuarekin, hori bada I+G. Era berean,sendagileek egiten dituzten odol analisiak edo bakteria-analisiakbezalako ohiko azterketak, ez dira I+G; baina sendagai berri batsartu dela eta, odolaren analisirako programa berezi bat egitendenean, hori bada I+G.

– Tenperatura edo presio atmosferikoa egunero erregistratzea ez daI+G, halako eragiketak egin ohi dituelako eguraldiaren iragarpenazedo interes orokorreko datuen bilketaz arduratzen den erakundeak.Tenperaturak neurtzeko metodo berriak ikertzea, ordea, I+G da,datuak interpretatzeko sistema eta teknika berriak aztertu etagaratzea bezala.

– Ingeniaritza mekanikoaren industrian egindako I+G jarduerakdiseinu eta marrazketa teknikoaren lanari oso lotuta egon ohi dira.Orokorrean, industria-sektore honetako enpresa txiki eta ertainetan(PYME) ez dago I+G sail berezi bat, eta jarduera horiek sarritan“ikasketak eta proiektuak” izenburu orokorraren barruan egitendira. Kalkuluak, proiektuak, planoak eta funtzionamendu-jarrai-bideak gune pilotuak eta prototipoak eraikitzeko eta abiaraztekoegiten direnean, I+G-ean sartu beharko lirateke; baina ekoizpenekoizpen normalizatua prestatu, betearazi eta mantentzekogauzatzen badira (adibidez, plantilak, erreminta-makinak) edoproduktuen salmenta sustatzeko (adibidez, truke-piezetarakoeskaintzak, esku-orriak eta katalogoak) I+G-etik kanpo geratukolirateke.

2.3.2. I+Ga, irakaskuntza eta heziketaren arteko mugan, arazoak

Azalpen orokorra

86. Ikerketa eta irakaskuntza unibertsitateetan oso lotuta daudebeti, irakasle gehienek bi jarduera horiek egiten baitituzte, eta eraikineta ekipo asko bi helburu horietarako erabiltzen baitira.



87. Ikerketaren emaitzak irakaskuntzan erabiltzen direnez gero, etairakaskuntzan lortutako informazioa eta esperientzia ikerketan erabildaitezkeenez gero, zaila da zehaztea non bukatzen diren unibertsi-tateko irakasle nahiz ikasleen irakaskuntzaeta heziketa-jarduerak, etanon hasten diren I+G jarduerak, eta alderantziz. I+Ga ohikoirakaskuntzatik eta gainerako jardueretatik desberdintzen da harenelementu berritzaileengatik. Benetan oso zaila da jakitea irakaskun-tzaren edo heziketaren azpiproduktu diren jarduera zientifikoakI+G-ean sartu behar diren ala ez.

88. Zailtasun hori sarritan kasu hauetan gertatzen da:

– Graduondoko ikasleak doktoradutza ikasketak eta horren jarduerakburutzen ari direnean.

– Unibertsitateako irakasleek ikasleen gainbegiratzea burutzendutenean.

– Mediku-arreta espezializatuaren kasuan.– Unibertsitateko irakasleen jakiteak etengabe zabaltzean (bakarkako

ikasketa).

Graduondoko ikasleen kasua, doktoradutza-mailan

89. ELGAko zenbait herrialdetan, “graduondoko ikasle” izendapenaez da normalizatutako kategoria nazionala. Kasu horietan, pertsonahorien I+G jarduera egun erdiz ari diren beste irakasle batzuenbarruan sartuko da seguraski.

90. Graduondoko ikasleen taldea aitortuta duten herrialdeetan,ordea, beren I+G jardueren muga alde batetik, eta irakaskuntza etaheziketarena beste batetik, oso zaila da ezartzen. Bai graduondokoikasleen jarduerak eta bai beren irakasleenak izan behar dira kontuan.

91. ISCEDko 6. mailari dagozkion ikasketa programen zenbait zatioso egituratuta daude, eta beren baitan biltzen dituzte, esaterako,ikasketa-planak, ikastaroak, laborategiko nahitaezko praktikak, etab.Kasu honetan irakasleak ikerketaren metodologian irakaskuntza etaheziketa ematen ditu. Ikasle horien ohiko jarduerak dira, besteakbeste, eskoletara nahitaez joatea, kasuan kasuko gaiaren literaturaikastea, ikerketa-metodologia ikastea, etab.. Jarduera horiek ez dutebetetzen I+G-aren definizioan zehaztutako berritasun-baldintza.



92. Gainera ISCEDko 6. mailako azken titulazioa lortzeko, ikasleekbere gaitasuna neurtu behar dute, nolabait independientea denikerketa eginez; ikerketa horrek bere barruan hartu behar ditu I+Gproiektuetarako eskatzen diren berritasun-elementuak eta emaitzenaurkezpena. Jarduera horiek beraz, I+G-tzat hartu behar dira,irakasleek egindako gainbegiraketarekin batera. Gainera, graduondokoikastaroen eremuan egindako I+Gaz gain, irakasleak eta ikasleakI+G-eko beste proiektu batzuetan barneratuta egon daitezke.

93. Maila honetako ikasleek ere sarritan loturaren bat izaten duteedo zuzenean lan egiten dute eurek ikasten duten erakundean etakontratua edo antzeko konpromisoren bat izaten dute, behekomailetan eskolak emateko edo beste jarduera batzuk egiteko, laguntzamediku espezializatua esaterako, beren ikasketak jarraitu etaikerketekin lan egin dezaketen bitartean.

94. I+G eta ISCEDko 6. mailako heziketaren arteko mugak 2.2laukiaren bidez irudikatzen dira; lauki hori, lehenago adierazitakotesturik gehienak bezala, Eskandinabiako Eskuliburuan oinarritutadago, R&D Statistics in the Higher Education Sector:Work onImproved Guidelines (Nordforsk, 1986). Kontzeptu hori aplikatzekoorduan, arazo praktikoagoak azal daitezke eta horiek 5. kapituluanlantzen dira (ikus 5.2.5. atala).

Irakasleek ikasleen lana gainbegiratzea

95. Graduondoko ikasleek egindako lanean, beraz, I+G elementuadago. Bada, elementu hori identifikatzeko arazoari estu-estuki lotuta,ikasle horien eta beren ikerketa proiektuen gainbegiraketan denboraematen dute tesi-zuzendariek, eta zuzendari horiei dagokien I+Gosagaia lortzeko arazoa sortzen da.

96. Gainbegiraketa jarduerak I+G-tzat hartuko dira soil-soilik, I+Gproiektu baten zuzendaritza nahiz kudeaketarekin baliokideak badira,berritasun nahikoa duen elementu bat badute eta helburua bada jakiteberriak sortzea. Kasu horietan, unibertsitateko irakasleen gainbe-giraketa eta ikasleen lana I+G-ean sartu behar dira. Haatik,gainbegiraketa I+G metodoak irakastean edo doktoradutzako ikasleentesi, memoria edo lanen irakurketa nahiz zuzenketan soilik badatza,I+G-etik kanpo utzi behar da.



2.2. laukia. I+G-aren eta ISCDEko 6. mailako irakaskuntzanahiz heziketaren arteko mugak

Irakaskuntza eta prestakuntzaISCDEko 6. mailan I+G Beste jarduera batzuk

Irakasleak 1. 6. mailako ikasleeiirakastea.

2. 6 mailako ikasleakheztea I+G metodologi-an, laborategiko prakti-ketan, etab.

1. Titulazio formalalortzeko egindakolanak.

2. Titulazio formalerakobeharrezkoak direnikerketa independien-teak gauzatzea eta ida-ztea (I+G proiektuak).

3. I+G-ekobeste edozein jarduera.

5. Irakaskuntza 6. mai-latik beherako mailetan.

6. Beste jarduera batzuk.

Graduondokoikasleak

3. 6. mailako ikaslearentitulaziorako beharre-zkoak diren I+G proi-ektuak gainbegiratzea.

4. I+Geko beste proi-ektu batzuk gainbegi-ratzea eta beraien I+Gproiektuak gauzatzea.

Iturria: ELGA

4. Irakaskuntza 6. mai-latik beherako mailetan.

5. Beste jarduera batzuk.



Mediku-laguntza espezializatua

97. Unibertsitateetako ospitaleetan, ikasleen mediku-prestakuntzakleku aipagarria betetzen du haien jarduera nagusiaren ondoan, alegia,mediku-laguntzaren ondoan. Horregatik, irakaskuntza, I+Ga eta ohikomediku-laguntza eta aurreratua sarritan estu-estu lotuta daude. Arauorokor gisa, “mediku-laguntza espezializatua” I+G-etik kanpo utzibehar da (ikus 2.2.2. atala). Mediku-laguntza espezializatu esaten zaionhorretan I+G-eko elementu bat egon daiteke, ordea, (adibidez,unibertsitateetako ospitaleetan gauzatzen dena). Sendagileen eta berenlaguntzaileen kasuan, I+G-era soilik bideratuta dagoen jarduerarenpartea zehaztea zaila da. I+G estatistiketan sartuko balira, ordea,ohiko mediku-zaintzan emandako denbora eta dirua, orduanmedikuntza-zientzietan I+G baliabideen gainbalioztatzea gertatukolitzateke.

98. Orokorrean, medikuntza laguntza espezializatua ez da I+G-tzathartzen, eta, beraz, I+G estatistiketatik kanpo utzi behar dira I+Gproiektu zehatz batekin zuzenean lotuta ez dauden medikuzaintzaguztiak.

Unibertsitateko irakasleen jakiteak zabaltzea

99. Jarduera honek bere baitan hartzen du etengabeko prestakuntzan(“bakarkako ikasketan”), emandako denbora, hitzaldi eta mintegietarajoatea etab.

100. I+Ga eta horrekin zerikusia duten lotura duten beste jarduerabatzuk elkarrekin bereiztean, “bakarkako ikasketa” I+G jarduerenbarruan sartu beharko litzatekeen galdera sortzen da. Benetan,ikerketa langileen lanbide-hobekuntzaren parte da, eta, epe luzera,horrela lortutako esperientzia eta jakiteak ikertzailearen buruanbarneratuko dira, I+G-aren benetako gauzatzean ez bada. Egia esatera,“bakarkako ikasketa” prozesu pilatzailea da, eta jarduera horrenbitartez lortutako informazioa ikerketa bilakatzen denean, I+G-tzatneurtu behar da.

101. Jakite profesionalen zabalkuntza I+G-tzat hartu behar da,soilik, ikerketa-proiektu baterako berariaz egin denean.



2.3.3. I+G-aren eta antzeko beste jarduera zientifiko eta teknologikoenarteko mugan, arazoak

Azalpen orokorra

102. I+Ga beste jarduera zientifiko eta tekniko batzuetatik desber-dintzeko zailtasuna gertatzen da, erakunde berean zenbait jardueraegiten direnean. Inkestak egiteko orduan, zenbait arau enpirikokI+Gari dagokion zatia errazago zehaztea ahalbidetzen dute. Adibidez:

– Erakunde eta enpresetako instituzio nahiz sailen jarduera nagusiaI+G egitea denean, I+G-az bestelako jarduerak egin ohi dituzte(adibidez, informazio zientifiko eta teknikoa, entseguak, kalitate-kontrola, analisia). Kasu horietan, bigarren-mailako jardueranagusiki I+G-aren intereserako egiten denez gero, I+G-ekojarduera gisa sailkatu behar da; bigarren-mailako jarduera egitenbada I+G-etik kanpoko beharrizanak asetzeko, orduan kanpoangeratu behar da.

– Erakundeen helburu nagusia I+G-arekin erlazionatutako jarduerazientifiko bat egitea denean, erakundeok jarduera horrekinerlazionatutako ikerketaren bat egin ohi dute. Kasu horretan,ikerketa hori gainerako jardueretatik kanpo utzi behar da eta I+Ganeurtzeko hartu behar da kontuan.

103. Erregela enpiriko horien aplikazioa adibide hauekin argitzen da:– I+G-ean sartu behar dira informazio zientifiko eta teknikoaren

zerbitzuetarako jarduerak eta ikerketa-laborategietan barnera-tutako liburutegienak, baldin eta laborategi horien ikertzaileeinagusiki bideratuta badaude. I+G-etik kanpo utzi behar diraenpresen dokumentazio-zentroetako jarduerak, erabilera publiko-koak direnean enpresako langile guztiarentzat, are zentroakenpresaren ikerketa-sailen lokal berdinetan badaude ere. Eraberean, I+G-etik kanpo utzi behar dira unibertsitateetako libu-rutegi zentralen jarduerak. Irizpide horiek aplikatuko dira, soilik,erakunde edo sail baten jarduerak beren osotasunean kanpo uzteabeharrezkoa denean.Kontabilitate-metodo zehatzagoak erabiltzendiren kasuetan, I+G-aren gastu orokor gisa egotz daitezke kanpoutzitako jardueren kostuen zati bat. Orokorrean, I+G-etik kanpouzten dira argitalpen zientifiko eta teknikoak; aldiz, ikerketenemaitzak aurkezten dituzten jatorrizko txostenak prestatzea I+G-eansartu behar da.



– Sarritan, erakunde publikoek eta kontsumitzaileen elkarteeklaborategiak kudeatzen dituzte, eta laborategi horien helburunagusia da entseguen normalizazioa eta gauzatzea. Gerta daitekelaborategi horietako langileek, era berean, entsegu metodoaksortzen edo hobetzen jardutea, eta kasu horretan jarduera horiekI+G-ean sartu behar dira.

– Gizarte zientzien ikerketarako garrantzia berezia du interesorokorreko datuen bilketak, hori gabe ikerketaren alderdi ugariezin izango bailirateke aztertu. Hala ere, ikerketa gisa sailkadaitezke, soil-soilik, ikerketa-helburuekin bildutako datuak.Bestalde, estatistika-erakunde handiek zenbait I+G jarduera eginditzakete (adibidez, guztiz berritutako edo oinarrian eraldatutakoinkesta- eta estatistika- garapenaren inguruko lan kontzeptual edometodologikoak, laginketa-metodologiak, gai zehatzetan estatis-tika-balioztapenak). Ahal den guztietan, I+G jarduerak kontabili-zitatu egin behar dira.

Kasu zehatzak

104. Zenbait kasutan, I+Ga antzeko jarduera zientifiko etateknologikoetatik bereizteko irizpide teorikoak daude, baina irizpidehoriek aplikagaitzak dira. Espazioaren esplorazioak, meatze- nahizprospekzio- lanek eta gizarte-sistemen garapenak, hiru eremu osatzendituzte; eremu horietan, baliabide-kopuru zehatza behar da, eta beraz,horien tratamenduan edozein aldaketa eginez gero, aldaketa horrekeragin garrantzitsuak ekarriko ditu I+G-etik lortutako datuennazioarteko konparazioan.Neurri handiko proeiktuek ere arazoakdakartzate, I+G-ean dagokien osagaia definitzeko orduan, eta 2.3.4.atalean eztabaidatzen dira arazo horiek. Aipatutako lau eremuotan,itundutako hitzarmen hauek aplikatzen dira.

• Espazioaren azterketa

105. Espazioa aztertzeko zailtasuna, zenbait alderditan, etor daitekebere jarduera horren zati handi bat gaur egun ohikotzat jotzetik.Benetan, kostuen zatirik handiena I+G izaerarik ez duten ondasun etazerbitzuen erosketari dagokio. Hala ere, espazio-azterketa guztienhelburua da, oraindik jakite-maila handitzea, eta, beraz, ahaleginhoriek I+G-ean sartu beharko lirateke. Espazio-azterketarekinerlazionatutako jarduerak , ibilgailuen, ekipoen eta tekniken garapenabarne, desberdindu beharko lirateke orbita espazialean sateliteak



jartzeko edota jarraipen- eta komunikazio- estazioak sortzeko ohikojardueretatik.

• Meatze- eta prospekzio- lanak

106. Meatze- eta prospekzio- jarduerek, zenbaitetan, lengoaia-nahasketa ekar dezakete, baliabide berrien edo nahiko berrituenikerketaren (elikagaiak, energia, etab.) eta baliabide naturalenprospekzio gisa ulertutako ikerketaren artean; eta horrek zaildu egitendu, alde batetik, I+G, eta bestetik, altxamendu geologikoak etaprospekzioa, berezitea. Teorian behintzat, I+G-eko datu zehatzakezartzeko, honako jarduera hauek identifikatu, neurtu eta batu beharkolirateke:

– Altxamendu geologikorako -metodo eta -teknika berriak garatzea.– Altxamendu geologikoak, horiek egiten direnean fenomeno

geologikoen inguruko ikerketa-proiektu baten oinarrizko zati gisa.– Fenomeno geologikoen ikerketa berez, hori egiten denean prospe-

kzio eta altxamendu geologikorako programen barruko parte gisa.

107. Praktikan, hiru puntu hauetako azkenak zenbait arazo sortzenditu. Zaila da definizio zehatza ematea eta definizio horrek esanguraizatea estatu mailako inkestak bete behar dituztenentzat. Horregatik,I+G-ean jarduera hauek bakarriksartu behar dira:

– Metodo eta ekipo berriak edo nahiko berrituak garatzea, datuaklortzeko eta horiek tratatu, aztertu eta interpretatzeko.

– Fenomeno geologikoen inguruko ikerketa-proiektu baten parte gisaegiten diren altxamendu geologikoak, oinarrian helburu zientifi-koekin egindako datu-bilketa, tratamendua eta interpretazioabarne.

108. Esandakotik ateratzen da, enpresek gauzatutako altxamendugeologiko eta prospekzio-jarduerak, beren osotasunean ia, I+G-etikkanpo geratu behar direla. Adibidez, zerbitzu zientifiko eta teknikotzathartu behar da aztarnategi bateko baliabideak ebaluatzeko esplorazio-putzuak zabaltzea.

• Gizarte-sistemak garatzea

109. Orokorrean, eta, bereziki, gizarte zientzien eremuan, azterketenhelburua da (estatuko, eskualdeko nahiz udaleko) administraziopublikoetako arduradunen edo industria nahiz merkataritza-enpresenerabakietarako bidea prestatzea. Azterketa horiek egiteko, ondo



ezarritako metodologiak erabili ohi dira; baina batzuetan, lehenagoerabiltzen ziren metodologiak eraldatzea -edo berri batzuk garatzeabeharrezkoa da, eta horrek ikerketa-lan aipagarria behar du. Teorian,eraldaketa edo garapen horiek I+G-ean sartu behar dira; bainaazpimarratu behar da zail gertatzen dela kasuan-kasuan I+G-eko kuotaegokia ebaluatzea. Praktikan, arazo tekniko eta kontzeptualakgorabehera, berritasun-elementu nabarmena duten azterketak guztizesleitu ahal zaizkio ikerketari; osterantzean, azterketa hori ikerketatikdagoen zatia balioztatzen saiatu eta zati hori I+G gisa sailkatu beharda (ikus 2.4.2. atala ere bai). Jarduera zehatz bat I+G-tzat edo I+G-renparekotzat har daitekeen zehazteko, jarduera horri edo horrenondoriozko txostenari, azterketa deitzeak ala ez deitzeak ez dugarrantzirik. Jarduera zehatz bat I+G-aren definizioarekin bat badator,I+G-tzat edo I+G-aren parekotzat hartuko da; kontrako kasuan,baztertu egingo da.

2.3.4. I+G-aren eta beste industria-jarduera batzuen arteko mugan,arazoak

Azalpen orokorra

110. Kontuz ibili behar da jarduerak baztertzean, jarduera horiek,zalantzarik gabe berrikuntza teknologikoaren prozesuan parte izanarren, nekez sartuko direnean I+G-ean, adibidez, patente eta lizentzieneskakizuna, merkatu-ikerketak, ekoizpen-prozesua abiatzea, makinaketa erremintak prestatzea, eta fabrikazio-prozesuan aldaketak egitea.Jarduera batzuek, esaterako,tresneriak, prozesu-diseinuak etaprototipoen diseinuak nahiz eraikuntzak, I+G-eko osagai garrantzitsuaizan dezekete, eta horrek I+G-tzat hartu behar dena eta hartu behar ezdena zehatz-mehatz identifikatzea zailtzen du. Behaketa hori defentsarieta sektore pribatuko neurri handiko industriei aplika dakiekebereziki, industria aeroespazialari esaterako. Antzeko zailtasunak sordaitezke izaera teknologikoko zenbait zerbitzu publiko (inspekzioa etakontrola, esaterako) eta I+G-aren antzeko jarduerak desberdintzekoorduan, elikagai- eta botika- gaietan gertatzen den bezala (2.3. laukia).

111. 4. kapituluak honela definitzen du garapen esperimentala: “lansistematikoa, ikerketatik eta esperientzia praktikotik lortutakojakiteetan oinarritua, material, produktu edo gailu berrien ekoizpenera,prozesu, sistema eta zerbitzu berriak abiaraztera, edo egun diren



Oharrak

Helburu nagusia hobekuntzak egiteaden guztietan.

Helburu nagusia I+G den guztietan

I+G jardueretarako beharrezko diseinuabarne dago.Ekoizpen-prozesuetarako diseinuakanpo uzten da.

Barne daude “atzeraeraginezko” I+Gaeta makinak nahiz erremintak prestjartzeko jarduerak eta industria-ingeniaritzakoak, horiek produktueta prozesu berriak lantzearekinlotuta daudenean. Ekoizpen- proze-suekin erlazionatutakoak kanpogelditzen dira.

Ekoizpenak maila naturalean entse-guak behar baditu, barne dago, on-doriozko diseinu- eta ingeniaritza-azterketekin batera. Elkartutakogainerako jarduerak kanpo daude.

“Atzeraeraginezko” I+Ga izan ezik.

Patente eta lizentziekin erlazionatu-tako lan administratibo eta juridikoguztiak (zuzenean I+G proiektuekinerlazionatutakoak izan ezik).

Are I+G-aren arloko langileek egitenbadituzte ere kanpo daude.

I+G-aren zati denean izan ezik, kanpogelditzen da

2.3. Laukia. Zenbait kasu adierazgarri, I+G-aren eta beste industria-jarduerabatzuen arteko mugari buruz

Gaia

Prototipoak

Planta pilotua

Industria diseinua etamarrazketa teknikoa

Industria-ingeniaritzaeta makinak nahizerremintak prest jart-zea

Ekoizpena, moduesperimentalean

Salmenta ondorengozerbitzua eta matxurakantzematea

Patente eta lizentzi-ekin erlazionatutakolanak

Ohiko entseguak

Datu bilketa

Ikuskapenerako, kon-trolerako eta legenahiz arauen aplikazi-orako zerbitzu publi-koak

Tratamendua

I+G-ean sartzen dira

I+G-ean sartzen da

I+G-ean sartzen dirasoilik, neurri batean

I+G-ean sartzen dirasoilik, neurri batean

I+G-ean sartzen dira,soilik, neurri batean

I+G-etik kanpo daude



I+G-etik kanpo dago




horiek hobetzera bideratua”. Zaila da zehaztasunez garapen esperimen-talaren eta ekoizpenaren aurreko garapenaren arteko muga ezartzea;adibidez, erabiltzaileentzat entsegu- eta erakusketa- eredu berriaklortzeko egiten duena, edota industrian gertatzen diren egoera guztie-tara aplikatzeko sortutako ekoizpena. Industria-mota bakoitzarentzatkonbentzio- edo irizpide-multzo bat lantzea beharrezkoa izangolitzateke. Estatu Batuetako Zientziaren Fundazio Amerikarrak (NSF)jatorrian ezarri zuen oinarrizko araua; bada, arau horrek oinarripraktikoa ematen du kasu zailak epaitzeko.Arauak, zertxobaitzabalduta, honela dio:

“Produktuan edo prozesuan hobekuntza teknikoak sartzeabada helburu nagusia, jarduera I+G gisa defini daiteke.Produktua, prozesua edo metodologia funtsean ezarritabadago, ordea, eta helburu nagusia merkatuak zabaltzea,ekoizpenaren aurreko planifikazioa egitea edo ekoizpen-nahiz kontrol-sistemek behar bezala funtziona dezatenlortzea bada, jarduera ez da orduan I+G izango”.

112. Arau hori gorabehera, industria-sektore desberdinetan huraaplikatzea zaila izan daiteke. Baliteke oso garbi ez egotea berritasunaipagarria dakarren osagai bat noiz den nabari edo produktua nahizprozesua noiz dagoen ordurako funtsean ezarrita.

• Prototipoak

114. Prototipoa, izatez, eraikitako eredu originala da, eta produktuberriaren ezaugarri tekniko eta funtzionamendu-ezaugarri guztiak ditu.Adibidez, likido korrosiboentzako bonba garatzeko, prototipo batbaino gehiago behar da, produktu kimiko desberdinekin zahartze-entseguak egin ahal izateko. Berrelikadura ziklo bat dago, eta, beraz,prototipoarekin egindako entseguen emaitzak ez badira nahibezalakoak, emaitza horiek bonba garatzeko lan berrietan erabildaitezke.

115. NSFren irizpidea aplikatzen bada, prototipoen diseinua,eraikuntza eta entseguak, eskuarki, I+G-aren definizioaren barruansartzen dira.Hori horrela da, prototipo bakar bat egiten direnean, batabestearen atzetik edo aldi berean eraiki diren kontuan hartu gabe.



Baina, behin prototipoan/-etan beharrezko aldakuntzak egin eta gero,eta beharrezko entsegu guztiak behar bezala egin ondoren, horamaitzen da I+Ga. Prototipo berberaren zenbait kopia eraikitzenbadira, beharrizan komertzial, militar edo medikuei aurre egiteko,behin jatorrizko prototipoarekin arrakastaz entseatu ondoren, hori ezda I+G-ean sartzen, jarduera hori I+G-aren arloko langileek egitenbadute ere.

• Planta pilotuak

116. Planta pilotuaren eraikuntza eta erabilera I+G-aren parte dira,horien helburu nagusia esperientzia hartzea eta datu teknikoak lortzeabada, eta datuok erabil badaitezke honako jarduera hauek tarteandaudenean:

– Hipotesi-ebaluazioa.– Produktuen formula berriak lantzea.– Amaitutako produktuaren zehaztapen berriak ezartzea.– Prozesu berri baterako ekipoa eta egitura bereziak diseinatzea.– Prozesuaren inguruko funtzionamendu-jarraibideak edo eskuliburuak

idaztea.

117. Behin fase esperimentala amaitu ondoren, planta pilotuakekoizpen komertzialaren unitate arrunt gisa funtzionatzen badu, unehorretatik aurrera ezin da esan haren jarduera I+G denik, areinstalazioei “instalazio pilotu” deitzen bazaie ere. Planta pilotu batenhelburu nagusia izaera komertzialekoa ez denez gero, hasieran ez dugarrantzirik haren ekoizpenaren parte bat edo guztia saltzenamaitzeak. Horrela lortutako diru-sarrerak ez dira I+G-aren kostutikkendu behar.

• Neurri handiko proiektuak eta kostu handiko planta pilotuak

118. Neurri handiko proiektuen adibide nagusiak dira, besteak beste,defentsakoak eta aeroespazialak. Bada, halako proiektuek orokorreanbetetzen dute garapen esperimentaletik ekoizpenaren aldez aurrekogarapenera doan jarduera-sorta. Baldintza horietan, proiektuokfinantzatu edo betearazten dituen erakundeak normalean ezin duI+G-aren eta beste gastu batzuen arteko bereizketarik egin.I+G gastuen eta I+G-etik kanpoko gastuen arteko bereizketa berezikigarrantzitsua da, gastu publikoaren zati handi bat I+G-era bideratzen



duten herrialdeetan. 10. eranskinean gai honen inguruko oinarrizkoprintzipio gehigarriak adieraziko dira.

119. Planta pilotuen edo prototipoen izaera zehaztasunez aztertzeaoso garrantzitsua da; adibidez, zentral nuklearren multzo batetikaurrenekoa, edota izotz-hausgailuen sorta berri batetik lehen alea.Prototipo horiek, ia guztiz, egun diren materialetatik sortzen dira, etaegun dagoen teknologia erabilita; eta, sarritan, aldi berean eraikitzendira I+G-ean erabiltzeko, eta horrekin bideratzen diren lehen-mailakozerbitzuak hornitzeko (energia elektrikoa sortzeko edo izotzahausteko). Planta eta prototipo horien eraikuntza ez da osotasuneanI+G-tzat hartu behar. I+Gari egotzi behar zaizkio, soilik, prototipoaizateak eratorritako kostuak.

• Ekoizpen esperimentala

120. Prototipoa behar bezala frogatu ondoren,eta beharrezkoeraldaketak egin eta gero, ekoizpen-fasea hasten da. Prozesu horiindustria-mailako ekoizpenarekin lotuta dago, eta, horretarako,beharrezkoa izan daiteke produktuaren edo prozesuaren eraldaketa,langileen prestakuntza teknika berrietan edo makina berrien erabilera.Diseinu eta ingeniaritzako lan berriak beharrezkoak direnean izan ezik,ekoizpen-prozesuari ekitea ez da I+G-tzat hartu behar, horren helburunagusia ez baita produktuaren hobekuntza, baizik eta ekoizpenprozesua abiaraztea. Serieko ekoizpen masiboan lortutako lehenengounitate esperimentalak ez dira I+G protipotzat hartu behar, eztazorroztasun gutxirekin izen hori jartzen zaienean ere.

121. Adibidez, produktu berria soldaketa automatikoz muntatubehar denean, soldatze- ekipoaren doikuntza hobekuntza-prozesuakeragingarritasunik eta abiadurarik handiena lortu behar du, eta hori ezda I+G-tzat hartu behar (are bateratze-erresistentziaren baldintzak asebehar direnean ere).

• Matxurak eta ustekabeak

122. Matxurek eta ustekabeek, batzuetan, I+G-aren arloko jardueraosagarriak egiteko beharra erakusten dute; baina ohikoena daekipoetan funtzionamendu-akatsak antzematea eta, akats horienondorioz, ekipoetan eta prozesu normaletan aldaketak egitea.Ondorioz, jarduera horiek ez dira I+G-ean sartu behar.



• “Atzeraeraginezko” I+G

123. Produktu edo prozesu berriak ekoizpen-unitateak sortu ondoren,oraindik konpondu behar diren arazo teknikoak ager daitezke etahorietako batzuk I+G berria eska dezekete. “Atzeraeraginezko”I+G hori I+G gisa hartu behar da.

• Industria-diseinua

124. Industria-sektore zehatz batean lan-bolumen handia ekoizpen-prozesuetara bideratuta dago, eta hori ez da I+G-tzat sailkatzen. Halaere, diseinu-lanaren zenbait elementu bai hartu behar dira I+G-tzat,hala nola, prozesuak definitzera bideratutako planoak eta irudiak,zehaztapen teknikoak, eta produktu eta prozesu berriak sortu, garatueta ekoizteko beharrezkoak diren funtzionamendu-ezaugarriak.

125. Adibidez, ingeniaritza-produktu bat garatu bada eta produktuhorrek mekanizatua, tratamendu termikoa edo elektrodeposizioa beharduten osagaiak barneratzen baditu, I+G-tzat hartuko dira azalerenkalitatearen inguruko ezaugarri eta zehaztapenen definizioa,tratamendu termikoaren prozedurak edo elektrodeposizio-prozesuarenbaldintzak, hori guztia planoetan sartuta agertu zein agertu ez, edoaparteko dokumentuetan azaldu zein azaldu ez.

• Makinak eta erremintak prest jartzea, eta industria-ingeniaritza

126. Kasurik gehienetan, makinak eta erremintak prest jartzekofaseak eta industria- ingeniaritzakoak, ekoizpen-prozesuaren partetzathartzen dira.

127. Makinak eta erremintak prest jartzeko hiru fase bete behar dira:

– Osagaiak lehen aldiz erabiltzea (I+G jardueretan lortutako osa-gaien erabilera barne).

– Ekoizpen masiboko ekipoa hasieran prest jartzea.– Ekoizpen masiboaren hasierari lotutako ekipoa instalatzea.

128. Nolanahi ere, makinak eta erremintak prest jartzeko prozesuakI+G-aren arloko jarduera berriak badakartza, hala nola, ekoizpen-makinak eta erremintak garatzea, ekoizpen-prozeduretan eta kalitate-kontrolean edo metodo eta arau berrien garapenean eraldaketak egitea,jarduera horiek I+G-tzat hartzen dira.



129. Makinak eta erremintak prest jartzeko fasean “atzeraeraginezko”I+Ga sortzen da, eta hori I+G-ean sartu behar da.

• Entsegu klinikoak

130. Botika, txerto edo tratamendu berriek merkatura atera aurretik,giza boluntarioekin entsegu sistematikoak egin behar dira, haiekseguruak eta eragingarriak direla ziurtatzeko. Entsegu kliniko horieknormalizatutako lau fasetan zatitzen dira, eta horietako hiru,ekoizpenerako baimena izan aurretik egiten dira. Nazioartekokonparazioak egin ahal izateko helburuarekin, 1, 2 eta 3. faseak I+G-ean sartu ahal izatea hitzartu da. Entsegu klinikoen 4. fasean, botikaedo tratamendua onartu eta fabrikatu ondoren, oraindik entseguakegiten dira, eta horregatik aurrerapen zientifiko edo teknologikoberriak sortzen direnean soilik sartu behar da hori I+G-ean. Gainera,ekoizpenerako baimena lortu aurretik egindako jarduera guztiak ezdira I+G-tzat hartu behar, entseguen 3. fasea amaituondorenatzerapen-denbora adierazgarria ematen denean bereziki; fase horretanpublizitate- eta garapen-jarduerak has daitezke.

2.3.5. I+G-aren kudeaketaren eta zeharkako laguntza-jardueren artekomugan, arazoak

131. Aurretik adierazitako I+G jarduerak beste jarduera batzuetanoinarritzen dira. I+Gari buruzko estatistiketan, praktikak ezartzen dulangileen inguruko datuek egiazko I+Ga bakarrik barrura sartu behardutela; gastuei dagozkien datuek, berriz, I+G-aren kostu guztia estalibehar dute, zeharkako laguntza-jarduerak barne, horiek gastuorokortzat hartzen baitira (ikus 2.2.4. atala).

132. Zenbait jarduerak, liburutegi- edo informatika-zerbitzuenhornikuntzak esaterako, I+Ga bera osatzen dute, I+G-era bideratzenbadira soil-soilik; baina zeharkako laguntza jardueretan sailkatzendira, zerbitzu zentralek aldi berean I+G jardueretara eta I+G ez direnbeste batzuetara bideratzen dituztenean (ikus 2.3.3 atala).Arrazoinamendu berdina erabiltzen da, kudeaketa, administrazio etabulego-lanetako jardueren kasuan. Jarduera horiek zuzenean I+Gproiektuei ekarpenak egiten dizkietenean eta I+G helburuetarakosoilik egiten direnean, I+Ga bera osatzen dute, eta I+G-aren arlokolangileetan sartzen dira. Ohiko adibideak dira, kasurako, I+G gerentea,proiektuaren alderdi zientifiko eta teknikoaren planifikazio eta



gainbegiraketa egiten dituena, edota bitarteko eta bukaerakoproiektuen emaitza-txostena idazten duena. Zehazteko dago I+Gproiektu zehatz bati lotutako kontabilitate-jarduera zuzenekojarduerak (I+Ga bera) edo zeharkakoak (laguntzaileak) diren.Konbentzioz, jarduera horiek I+G-ean bertan sailkatzen dira, eta ezzeharkako laguntza-jardueretan, I+G-aren arloko jarduerei oso lotutadaudenean (ikus 5. kapitulua, 5.1. laukia eta 5.1 atala).

2.4. I+G-aren identifikazioa software-garapenaren jardueretan,gizarte zientzietan nahiz humanitateetan, eta zerbitzuensektore jardueretan

133. Eskuliburuak, jatorrian, oinarri hartzen zuen eredu jakin bat;eredu horretan I+Ga, erakunde gisa, natur zientzietan eta ingeniari-tzetan egituratzen zen, lehen eta bigarren mailako industria-sektoreanberrikuntza teknologiko nabariak zekartzatenean. Orduz geroztik,software-garapena jarduera berritzaile ukiezin bilakatu da, eta jarduerahorrek I+G edukia handia du. Gainera, gizarte zientzietatik etahumanitateetatik sortzen den jarduera-ehunekoa gero eta garrantzi-tsuagoa da, eta informatika-aurrerapenekin batera, zerbitzu-sektorekojarduera eta produktuetan berrikuntza ukiezinak dakartzate haiek,enpresa-sektorean zerbitzu-sektoreko industriek gero eta parte-hartzehandiagoa baitute.

134. Eremu eta industria tradizionaletan I+Ga identifikatzekogaratutako tresnak ez dira beti erraza aplikatzen eremu berri horietan.Atal honek I+Ga identifikatzeko arazoa gaia lantzen du software-garapenaren jardueretan, gizarte zientzietan eta humanitateetan etazerbitzuen sektoreko jardueretan.

2.4.1. I+G-aren identifikazioa, software-aren garapenean

135. Software-garapeneko proiektu bat I+G gisa sailkatu ahal izateko,hori egitean garapen zientifiko edo tekniko bat gertatu behar da, etaharen helburua izan behar da, era sistematikoan zalantza zientifikoedo tekniko bat argitzea.

136. I+G gisa sailkatu behar dira, I+G proiektu baten parte densoftwarea, eta software bati lotutako I+G jarduerak, hau bukatutakoproduktua bada.



137. Software garapenak, berez, berez I+G osagaia identifikatzeazailtzen du, hori existitzen baldin bada behintzat. Programa informa-tikoen garapena proiektu askoren osagaia da, eta proiektuok, berenhorretan, ez daukatu inongo I+G osagairik. Proiektu horien software-garapena I+G gisa sailka daiteke, informatika-alorrean aurrerapenenbat gertatzen den guztietan. Normalean, aurrerapen horiekeboluziozkoak dira, iraultzaileak baino gehiago. Beraz, bertsioeragingarri batera eguneraketa, eta egungo programa nahiz sistemabaten hobekuntza, nahiz eraldakuntza, I+G gisa sailka daitezke,aurrerapen zientifiko edota teknologikoak badakartzate, eta, horienondorioz, jakite gehiago eskuratzen badira. Aplikazio edo helburuberri baterako softwarea erabiltzea ez da berez aurrerapena.

138. Are proiektua ondo amaitzen ez bada ere, software-anaurrerapen zientifiko edo teknologikoa lor daiteke, porrotak software-teknologiaren inguruan jakite gehiago izatea ekar dezakeelako,adibidez, azalpen zehatz baten bitartez, aurreikusitako emaitza onaklortu ezin daitezkeela erakustean.

139. Software-proiektu baten ondorioz beste eremu batzuetanlortzen diren aurrerapenek ez dute zertan adierazi software gaietanaurrerapenak gertatu direnik.

140. Ondoko adibide hauek informatikan I+G- kontzeptuairudikatzen dute.I+G-ean sartu behar dira:

– Informatika teorikoaren alorrean teorema eta algoritmo berriakdakartzan I+Ga.

– Informazio-teknologien garapena, sistema-eragileei, programazio-lengoaiari, datu-kudeaketari, komunikazio programei eta software-garapenerako erremintei dagokienez.

– Interneteko teknologien garapena.– Diseinu, garapen, egokitzapen eta software-mantentze metodoetan

ikerketa.– Informazioaren harrapaketa, transmisio, bilketa, berreskuraketa,

tratamendu edo aurkezpenerako adierazpen generikoetan aurrera-penak ekarriko dituen softwarearen garapena.

– Garapen esperimentala, horrekin garatu nahi denean sistema edoprograma informatikoren bat garatzeko beharrezkoak diren jakiteteknologikoak ez izatea.



– Software-erreminta edo -teknologietan I+Ga, informatikaren arloespezializatuetan (irudien prozesamendua, geografia-datuenaurkezpena, karaktereak errekonozitzea, adimen artifiziala eta bestebatzuk).

141. Informatika-jarduerek ohikoak izan arren, ez badakarte aurrapenzientifiko edo teknikorik, edo zalantza teknologikoak argitzen ezbadituzte, ez dira I+Gtzat hartu behar. Adibide batzuk hauek dira:

– Aplikazio komertzialeko softwarea eta informazio sistemengarapena, metodo ezagunak eta egun diren informatika-erremintakerabiltzen dituztenak.

– Egun dauden sistemak mantentzea.– Lengoaia informatikoen konbertsioa edo itzulpena.– Erabiltzaile-funtzioak aplikazio informatikoei gehitzea.– Sistema informatikoak fintzea.– Egun dagoen softwarea egokitzea.– Erabiltzailearentzako dokumentazioa prestatzea.

142. Sistemen informatikari dagokion eremuan, bakarkako proiektuakez dira I+G-tzat hartzen; baina proiektu zabalago batean barneegoteak han sartzea justifika lezake. Hartara, adibidez, teknologiaerlazionala barneratzeak berarekin ekar dezake laugarren generaziokolengoaia prozesatzeaile batean fitxategi-egiturak eta erabiltzaileinterface-ak erabili beharra. Eraldaketa hauek isolatuta hartzen badira,I+G-tzat ez hartzea izan liteke; baina, beren osotasunean, egokitzapen-proiektuak zalantza zientifiko edo tekniko bat argitzea ekar lezake, etaondorioz, I+G-tzat saikatzea merezi izatea.

2.4.2. I+G-aren identifikazioa, gizarte zientzietan eta humanitateetan

143. Eskuliburu honetan, gizarte zientziak eta humanitateak kontuanhartzen dira I+G-aren definizioan, “gizakiaren, kulturaren etagizartearen jakiteak” aipatzen direnean (ikus 2. kapitulua, 2.1 atala).Gizarte zientzietarako eta humanitateetarako, berritasun elementuhautemangarri bat egotea, edo zalantza zientifiko edo teknologiko batargitzea izango da berriz ere, I+G-aren eta antzeko jarduerazientifikoen (ohikoak) arteko muga definitzen lagunduko digunirizpidea. Elementu hori proiektuaren alde kontzeptual, metodologikoedo enpirikoari lotuta egon daiteke. Berarekin erlazionatutakojarduerak, ohikoak izanik ere, I+G-ean sartu ahal izango dira soilik



ikerketa proiektu zehatz batera bideratuta badaude eta horren parteosagarri bezala burutzen badira. Ondorioz, gizarte zientzietakozientzialariek, ohiko proiektuetan, metodologiak, printzipioak etaereduak erabiltzen dituztenean, arazo bat konpontzeko, horiek gizartezientzien berezkoak izan arren, arazo zehatz bat ebazteko, ezin izangodira ikerketa gisa sailkatu.

144. Ohiko izateagatik ez dira I+G-ean sartzen zenbait jarduera.Horien adibide dira ondokoak: sistema fiskalaren eraldaketak ustezizango dituen ondorio ekonomikoei buruz, interpretazio-iruzkinakegitea, egun dauden datu ekonomikoak baliatuta; psikologiaaplikatuan, teknika-ereduak erabiltzea, besteak beste, langile industri-al eta militarra, ikasleak, eta abarrekoak aukeratu eta sailkatzeko,edota dislexia nahiz beste edozein urritasun duten umeak aztertzeko.

2.4.3. Zerbitzu jardueretan I+Ga identifikatzeko arazo bereziak

145. Zerbitzu-sektoreko jardueretan I+G-aren muga ezartzea zailada, bi arrazoi nagusi hauengatik: lehena, zaila delako identifikatzeaI+Gak zein proiektutan hartzen duen parte; eta, bigarrena, I+G-areneta I+G ez diren beste berrikuntza-jardueren arteko muga oso arinadelako.

146. Zerbitzuen sektoreko berrikuntza-proiektu ugarien artean, I+Gaosatzen dutenek jakite berriak dakartzate edo jakiteak erabiltzendituzte aplikazio berriak sortzeko, kapitulu honen lehen parrafoanemandako definizioaren arabera.

147. Zerbitzuen sektoreko jardueretan I+G-aren identifikazioa,ekoizpenekoan baino zailagoa da, ez dagoelako nahitaez “espezia-lizatua”. Eremu desberdinak hartzen ditu bere baitan: teknologiarekinerlazionatutako I+Ga, I+Ga gizarte zientzietan eta humanitateetan,jokabidearen eta erakundeen jakiteei buruzko I+Ga barne. Azken ideiahori “gizakiaren, kulturaren eta gizartearen jakiteak” irizpideansartuta dago: baina zerbitzu -sektorearen jardueren kasuan, berezikigarrantzitsua da. I+G mota horiek proiektu zehatz batean nahasitaager daitezkeenez gero, kasuan-kasuan I+G mota desberdinak argimugatzea garrantzitsua da. Analisia teknologiarekin erlazionatutakoI+G-era murrizten bada, adibidez, I+Ga gutxietsi egin daiteke.Sarritan, I+G-aren emaitzak zerbitzu-industrietan, ikuspuntuteknikotik nahitaez berria ez den softwarearen barne joaten dira: baina



software hori berria izan daiteke, berak egiten dituen funtzioeidagokienez (ikus 2.4.1 atala).

148. Gainera, zerbitzuen enpresetan, I+Ga ez dago beti eskulangin-tza-enpresetan bezain antolatuta, formaz behinik-behin (hau da, I+Garieskainitako sail bat, ikertzaile edo ingeniari zientifikoekin, halaxedeitzen baitzaie langileen nominan, etab.). Zerbitzuen kasuan, I+G-aren kontzeptua enpresa-mota horretan ez da horren espezifikoa, etabatzuetan ez dago onartuta. Zerbitzuetan, I+G inkesten bitartez,esperientziak lortzen diren neurrian, irizpide berriak definitu beharkodira I+Ga eta zerbitzuen inguruko I+G adibideak identifikatzeko.

Zerbitzuen sektorean I+Ga identifikatzeko irizpideak

149. Zerbitzu-jardueretan I+Ga identifikatzeko, irizpide batzuklagungarri izan daitezke. Irizpide horien artean, hauek daude:

– Ikerketa-laborategi publikoekin loturak.– Langileen harremanak doktoreekin edo doktoradutzako ikasleekin.– Ikerketa-emaitzen argitalpena aldizkari zientifikoetan, kongresu

zientifikoen antolakuntza edo azterketa zientifikoetan partehartzea.

– Prototipoen edo planta pilotuen eraikuntza (2.3.4. ataleanadierazitako mugaketekin).

I+G adibideak zerbitzu-sektoreko zenbait jardueratan

150. Jarraian zerrendatzuko diren I+G jarduerak I+G-aren adibideizan daitezke zerbitzu-jardueretan. 2.3.1 atalean zerrendatzen direnirizpide orokor eta gehigarriak ere kontuan izan behar dira I+Gadesberdintzeko.

151. Lehenago definitutako I+G-aren muga orokorrak, batez ere 2.2,2.3.3 eta 2.3.4 ataletan, zerbitzu-sektoreko jardueren kasuan erebaliozkoak dira. Berritasun-elementua oinarrizko irizpidea da, I+Gaeta horrekin zerikusia duten jarduerak desberdintzeko.

I+G-aren adibideak bankuetan eta finantzetan

– Finantza-arriskuen inguruko ikerketa matematikoa.– Kreditu-politikarako arrisku-ereduen garapena.– Etxeko bankurako, software berriaren garapen esperimentala.– Kontsumitzaileen ohiturak ikertzeko tekniken garapena, kontuen



eta banku-zerbitzuen mota berriak sortzeko helburuarekin.– Aseguru-kontratuetan nahitaez kontuan izan behar diren arrisku

berriak edo arrisku- ezaugarri berriak identifikatzeko ikerketa.– Aseguru mota berrietan eragiten duten gizarte fenomenoen

inguruko ikerketa (osasuna, jubilazioa, etab.) ez erretzaileentzakoaseguruen kasuan bezala.

– Aseguruen eta banku elektronikoaren inguruko I+Ga, Internetbidezko zerbitzuak ingurukoa eta merkataritza elektronikoarenaplikazioak.

– Finantza-zerbitzu berrien edo nabariro hobetu direnen ingurukoI+Ga ( kontu korronteetarako zerbitzu berriak, maileguak,aseguruetarako eta aurrezkirako tresnak).

I+G-aren adibideak beste zerbitzu-jarduera batzuetan

– Aldaketa ekonomiko eta sozialaren ondorioak aztertzea eraginenanalisia kontsumoan eta aisialdi-jardueretan.

– Kontsumitzailearen asmoak eta lehentasunak neurtzeko metodoberriak garatzea.

– Inkestetan metodo eta tresna berriak garatzea.– Jarraipen eta errekonozimendu-prozeduren (logistika) garapena.– Bidaia eta oporren kontzeptu berrietan ikertzea– Prototipoak eta denda pilotuak abiaraztea.


ERAKUNDEEN ARTEKO SAILKAPENAK



3. kapitulua

Erakundeen arteko sailkapenak





3.1. Erabilitako irizpidea

152. Erakundeen irizpideak I+Ga betearazten duten erakunde edofinantzatzaileen ezaugarriak ditu erdigune. Unitateak I+G-erabideratzen duen baliabide-saila kategoria edo azpikategoria bateansailkatzen du, unitatearen jarduera nagusiaren arabera.

3.2. Unitate deklaratzailea eta unitate estatistikoa

3.2.1. Unitate deklaratzailea

153. Unitate deklaratzailea desiratzen diren informazio elementuakbiltzen dituena da. Sektorearen edo herrialdearen arabera aldatuko da,erakunde egituren arabera, datu-bilketa egiten den lege-markoarenarabera, ohituren, nazio-lehentasunen eta inkestaren bitartekoenarabera. Zenbait herrialdetan I+G unitateetatik abiatuz datuak bildudaitezke; beste herrialde batzuetan, maila agregatuagoan bildudaitezke. Eskuliburuak ezin die herrialde kideei unitate deklaratzaileakzein izan behar duen gaiaren inguruan gomendiorik egin.

3.2.2. Unitate estatistikoa

154. Unitate estatistikoa eskatutako estatistika guztiak biltzendituen entitatea da. Informazioak jaso eta estatistikak biltzen direnbehaketa unitatea izan daiteke, edota estistika egileek balioztapenedo inputazioen bitartez behaketa-unitateak zatikatu edo biltzekosortzen duten unitate analitikoa (beste bitarteko batzuekin posibleizango litzatekeenaz datu zehatzagoak eta/edo homogeneoagoakemateko helburuarekin).

155. Printzipioz, unitate estatistikoak herrialde guztietan sektorebatentzat uniformea izan beharko luke. Praktikan helburu hau ez dainoiz guztiz lortzen. Arrazoi bat egiturak eta izenak desberdinak izatea



da (edo era engainagarrian antzekoak). Beste arrazoi bat unitatedeklaratzailearekin sortzen den elkarrekintza da. Unitate deklara-tzailea unitate estatistikoa baino handiagoa bada, sailkapen unitatedesberdinen artean datuak banatzean arazoak sor daitezeke. Jarraiandatozen ataletan zenbait unitate gomendatzen dira. Beharrezkoadenean, normalizatutako nazioarteko sailkapenetan ezarritakodefinizioei erreferentzia egiten zaie. Estatu kideek nazioartekokonparazio helburuekin estatistikak ematen dituztenean, ordea,unitate estatistikoak zehaztu beharko lirateke.

3.3. Sektoreak

3.3.1. Sektorizazioaren justifikazioa

156. Datu bilketa, funtsen nazioarteko fluxuen deskribapena, etaI+G eremuan datuen analisi eta interpretazioa errazteko, sektoreekonomikoen arabera sailkatutako unitate estatistikoak taldekatzeakomeni da, jarduera ekonomikoetarako dauden sailkapen norma-lizatuak ahal den neurrian jarraituz. Honek abantaila praktiko ugaridakartza:

– Sektore bakoitzerako galdetegi eta inkesta modu desberdinakerabil daitezke, beren jardueren aniztasuna, kontabilitate-sistemadesberdinak eta erakundeen erantzun aukera desberdinak kontuanhartzeko helburuarekin.

– Gastuei dagokionez, sektore-irizpidea da fidagarriena estatukoagregatuak lortzeko orduan.

– Sektoreen araberako banaketak I+G jarduerak finantzatzendituzten erakundeen eta aurrera eramaten dituztenen arteko funtsfluxuen analisirako markoa ematen du.

– Sektore bakoitzak bere ezaugarriak eta I+G-ean bere orientazioakdituenez, sailkapen honek I+G-aren maila eta orientaziodesberdintasunen inguruan nolabaiteko argia ematen du.

– Sektoreak existitzen diren sailkapen normalizatuak oinarri hartuzdefinitzen diren neurrian, I+G-aren eta beste estatistika sailbatzuen artean harremana ezartzea posible da. Honek I+G-arenpaperaren ezagutza erraztu dezake garapen ekonomikoan etapolitika zientifikoaren gauzaketan.

– Sektore desberdinetako erakundeak administrazioaren ekimenpolitikoen aurrean sentiberak dira.



3.3.2. Sektoreen artean aukeratzea

157. Kontabilitate Sistema Nazionalak (KSN) (NBE, 1968) adieraztendu “estatuko edozein kontabilitate sisteman, eragiketak egitendituzten unitateak taldekatu egiten direla...kasu guztietan moduberean egitea ez beharrezkoa, ez desigarria ez den arren...” KSN-aksektore hauen arteko banaketa ezartzen du: elkarte ez finantzieroak,finantza elkarteak, administrazio publikoak, irabazi asmorik gabekoerakundeak etxeen zerbitzura, eta etxeak.

158. I+G inkestetarako sektoreen definizio hauek, neurri handibatean KSN 93an oinarritzen dira (CEC et al, 1994), (goi-mailakoirakaskuntza sektore independientetzat hartu delako desberdintasuna-rekin), eta familia ekonomiak taldekatu egin dira, konbentzionalki,irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen sektorean (IAGEP).Testuinguru honetan, KSN-ean bezala, irabazi asmorik gabekoerakundeak sektore desberdinen artean banatzen dira. Ikus 3.eranskinean KSN-aren sektoreen arteko harremanen azterketazehatzagoa, eta I+G inkestetarako jarraian proposatutako sektoreak.

159. Bost sektore desberdintzen dira, hemen aurkezten ditugunak:

– Enpresak (ikus 3.4 atala).– Administrazio publikoa (ikus 3.5 atala).– Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuak (ikus 3.6 atala).– Goi-mailako irakaskuntza (ikus 3.7 atala).– Atzerria (ikus 3.8 atala).– Aldi berean, sektore hauek azpisektoretan banatzen dira.

3.3.3. Sektorizazioaren arazoak

160. Erakunde moderno gehienak zein egoera desberdinetan garatudiren ikusita, sektoreen definizio zehatza ematea zaila da, KontabilitateSistema Nazionalaren kasuan bezala, neurri batean honetatik kopiatudirenak, irizpide konbinaketa batean oinarritzen baitira, batzuetanelkarren artean kontraesankorrak, hala nola, funtzioa, helburua,jokabide-ekonomikoa, finantzaketa iturriak eta pertsonalitatejuridikoa.

161. Ez dago argi beraz, erakunde zehatz baten zein sektoretansailkatu behar den, eta baliteke erabaki arbitrario bat hartu beharizatea. Erakunde batzuk bi sektoretakoak izan daitezke; edota



desberdinketa kontzeptuala argi egonik ere, gerta daiteke, ezarritakolotura legal edo administratiboek, edo ardura politikoek desberdinketakontzeptual hau praktikan aplikatzea galaraztea.

162. Sektore desberdinetan funtzio berdinak edo antzekoak dituztenerakundeak sailkatzera jotzen dutenean bi herrialdek, estatukoinkestaren emaitzak ez dira nazioartean guztiz konparagarriak izango.Desadostasun hauek saihestezinak dira, I+G inkestak batez ereestatuko beharrak estaltzeko egiten baitira. Nazioarteko inkestetarako,ordea, datuak ahalik eta zehaztasun handienarekin bildu eta bidalibehar dira, nazioarteko konparazioak egiteko beharrezko doikuntzakahalbidetzeko helburuarekin. Sektore bakoitzerako, “erakunde izaerakobeste azpisailkapen batzuk” atala sartzearen arrazoietako bat da hau.3.1 irudiak I+G unitateak erakunde sektoreen arabera sailkatzekoerabaki-zuhaitza aurkezten du.

3.4. Enpresa-sektorea

3.4.1. Eremua

163. Enpresa-sektoreak hauek ditu bere baitan:

• Beren jarduera nagusia ondasun eta zerbitzuen merkataritza-ekoizpenean datzan enpresa, erakunde eta instituzio guztiak(goi-mailako irakaskuntza salbu), publikoari errealitateekonomikoarekin bat datorren prezioan saltzeko;

• Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuak, funtseanenpresen zerbitzura daudenak.

164. Sektore honen muina enpresa pribatuek osatzen dute(sozietateek edo kuasi-sozietateek), etekinak eman ala ez. Enpresahauen artean beren jarduera nagusia I+Ga duten horiek daude(institutuak eta I+G laborategi komertzialak). Goi-mailakoirakaskuntza eskaintzen duen edozein enpresa, goi-mailakoirakaskuntza sektorean sailkatu behar da.

165. Sektore honek, gainera, enpresa publikoak ere barne ditu(botere publikoek kontrolatutako sozietateak eta kuasi-sozietateak),beren jarduera nagusia merkataritza-ekoizpena eta ondasun etazerbitzuen salmenta duten horiek, enpresa pribatuek ekoitzi ohi



3.1

irud

ia.

I+G

-are

n un

itat

eak

sekt

ore

egok

ira

lotz

eko

erab

aki-z

uhai

tza

Itur

ria: E

LGA

Bai

Bai

Bai

Bai

Bai

Ez

Ez

Ez

Ez

Ez

Enpr

esa

Enpr

esa

Goi-

mai

lako

irak

asku

ntza

Adm

inis

traz

ioa

Goi-

mai

lako

irak

asku

ntza

adm

inis

trat

zen

du?

IPSF

LEn

pres

a?Ad

min

istr

azio

a?

Enpr

esa

Adm

inis

traz

ioa

Ez

Bai

Bai

Ez

Bai

Bai

Bai

Inst

ituz

ioa

Goi-

mai

lako

irak

asku

ntza

em

aten

du?

Goi-

mai

lako

iraka

skun

tza

Ekon

omik

oki a

dier

azga

rria

den

pre

zioa

n sa

ltzen

du

bere

eko

izpe

na?

Bere

her

riald

eko

enpr

esa-

sekt

orea

k at

zerr

ian

kont

rola

tuta

eta

fina

ntza

tuta

dag

o na

gusi

ki?

Adm

inis

traz

ioak

kon

trol

atze

n et

a ad

min

istr

atze

n du

?

Goi-

mai

lako

irak

asku

ntza

sek

tore

ak a

dmin

istr

atze

n du

?

Sailk

agai

tzak

dire

n un

itat

eak,

fina

ntza

keta

eta

kont

rola

sek

tore

ber

dine

tik

ez d

atoz

enea

n

Goi-

mai

lako

irak

asku

ntza

Goi-

mai

lako

irak

asku

ntza

Goi-

mai

lako

irak

asku

ntza

?

Unit

atea

nag

usik

i hau

ek fi

nant

zatu

ta d

ago:

Etxe

bizi

tzen

zer

bitz

ura

dago

en I

PSLF

-en

sekt

orea

k ko

ntro

latu

ta e

ta fi

nant

zatu

ta d

ago

nagu

siki

?



dituztenak, arrazoi politikoengatik, produktu eta zerbitzu hauetarakofinkatzen den prezioa ekoizpen-kostu orokorrak baino baxuagoa izanbadaiteke ere. “Merkataritza-ekoizpena” egon dadin testuinguruhonetan, kostuak eskainitako ondasun eta zerbitzuen balioarekin batetortzea (kantitatean eta kalitatean), hauek eskuratzeko erabakia askeaizatea eta finkatutako prezioak eskaintza eta eskariarengan eragingarbia izatea beharrezkoak dira.

166. Sektore honek irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuak erebere baitan biltzen ditu, ondasun eta zerbitzu merkataritza-ekoizleakdirenak, goi-mailako irakaskuntza kenduta. Bi mota daude.

167. Lehena IAGEP-ena da, merkataritza-ekoizpenean dihardutenak,eta jarduera nagusiak ondasun eta zerbitzu ekoizpena dutenak, gastugehienak edo guztiak estaliko dituzten finkatutako prezioetan saldukodutenak. Beren ordainsariak kobratzen dituzten ikerketa institutuek,klinikek, ospitaleek, mediku profesional pribatuek, funts osagarriaklor ditzakete dohaintza moduan edo ondare ondasunengatiko diru-sarrerengatik, batez bestekoaren azpiko prezioak kargatzea ahalbide-tuko duena.

168. Bigarrena enpresen zerbitzura dauden IAGEP-ena da. Haueksortu eta administratzeko ardura beren jarduerak sustatzera bideratutadauden enpresa elkarteei ematen zaie. Merkataritza ganberak etanekazaritza, industria edo merkataritza elkarteak bezalako insti-tuzioak dira. Beren jarduerak interesatutako enpresen ekarpen edokotizazioekin finantzatuta egon ohi dira, I+G jardueretarako“erakundeen” laguntza eskaintzen dutenak. Hala ere, antzeko funtzioakbere gain hartzen dituen edozein IAGEP, baina Administrazio publikoakkontrolatuta edo finantzatuta dagoena administrazio publikoansailkatu behar da – adibidez, sektore publikoko diru-laguntza orokorbatengatik existitzen bada-.

3.4.2. Sektoreen arteko azpi-sailkapen nagusiak

Sailkapen zerrenda

169. I+G estatistiken nazioarteko konparazioetarako, enpresasektoreko unitateak zenbait industria talde eta azpi-taldetansailkatzen dira, Nazioarteko Industria Sailkapenaren arabera (ISIC 3berrazt. NBE, 1990 eta 3.1 berrazterketa, 2002). 3.1 Laukian ISIC 3.berrazt. arauaren berregokitzapena erakusten da, konparazio



3.1. Laukia. Nazioarteko Sailkapen Industriala I+G-aren estatistikenhelburuetarako egokitua

ISIC 3.1. berrazt. NACE I.1 berrazt.Barrutia/Taldea/ Barrutia Mota/Taldea /Mota

NEKAZARITZA, EHIZA, BASOGINTZA, ARRANTZA 01,02,05 01,02, 05

MEATZE ETA HARROBIEN USTIAPENA 10,11, 12, 13, 14 10, 11, 12, 13, 14

ESKULANGINTZA INDUSTRIA 15-37 15-37

Elikagaiak, edariak eta tabakoa 15 +16 15 +16

Elikagaiak eta edariak 15 15

Tabakoaren produktuak 16 16

Oihalak, larruak 17 + 18 +19 17 +18 +19

Oihal produktuak 17 17

Janzteko arropak eta larruak 18 18

Larruzko jantziak eta oinetakoak 19 19

Egurra, papera, inprenta, argitaraldia 20 +21 + 22 20 + 21 + 22

Egurra eta kortxoa (altzariak izan ezik) 20 20

Papera eta paper gauzak 21 21

Argitalpena, inpresioa eta grabazioerreprodukzioa 22 22

Kokea, petroleoa, erregai nuklearrak, substantziaeta produktu kimikoak, kautxua eta plastikoak 23 + 24+ 25 23 + 24 +25

Kokea, petrolioaren eta erregai nuklearrenbirfintze produktuak 23 23

Kokea eta erregai nuklearrak 23 ( 232 izan ezik ) 23 (232 izan ezik)

Petrolio birfintze produktuak 232 232

Substantziak eta produktu kimikoak 24 24

Substantziak eta produktu kimikoak

(farmaziakoak izan ezik ) 24 (2423 izan ezik) 24 (24.4 izan ezik)

Farmazia produktuak 2423 24,4

Kautxuzko eta plastikozko produktuak 25 25

Produktu mineral ez metalikoak 26 26

Ohiko metalak 27 27

Burdin eta altzairu oinarrizko industriak 271 eta 2731 27.1-27.3 +27.51/52

Metal ez-burdinen oinarrizko industriak 272 eta 2732 27.4 + 27.53/54

Metalez egindako produktuak, makineria etaekipoak, tresnak eta garraioak 28-35 28-35

Metalez egindako produktuak, makineria etaekipoak izan ezik 28 28

Makineria eta ekipoak, beste leku bateanez sailkatua 29 29

Motorrak eta turbinak, aireontzi, ibilgailu etamotozikletentzako motorrak izan ezik 2911 29.11

Erabilera bereziko makineria 29229.3+29.4+29.5+29.6





Erreminta makina 2922 29.4

Armak eta munizioak 2927 29.6

Bulego, kontabilitate eta informatika makineria 30 30

Makineria eta tresna elektrikoak 31 31

Motorrak, sorgailuak eta transformadore elektrikoak 311 31.1

Energia elektriko banaketa eta kontrol tresnak(erdieroaleak barne) 312 31.2

Isolatutako hari eta kable elekrikoak (zuntz optikokableak barne) 313 31.3

Metagailuak, pila elektrikoak eta bateria primarioa 314 31.4

Lanpara elektrikoak eta argiztapen ekipoak 315 31.5

Beste ekipo elektriko mota batzuk, beste lekubatean sailkatu gabeak 319 31.6

Irrati, telebista eta komunikazio ekipo eta aparatuak 32 32

Hodiak, balbulak eta beste osagai elektroniko batzuk 321 32.1

Telebista eta irrati transmisoreak eta hari bidezkotelefonia eta telegrafia aparatuak 322 32.2

Irrati eta telebista hargailuak, irudi eta soinugrabazio eta erreprodukzio aparatuak 323 32.3

Osasun-tresnak, optikoak eta doitasunezkoaketa erlojuak 33 33

Osasun-aparatu eta-tresnak eta kontrol ekipoak 331 33.1

Neurketa, frogaketa, kontrol, nabigazio eta besteerabilera batzuetarako tresna eta aparatuak,industria prozesuen kontrol ekipoak izan ezik 3312 33.2

Industria prozesuen kontrol ekipoak 3313 33.3

Optika eta argazkilaritza material tresnak 332 33.4

Erlojugintza tresnak 333 33.5

Ibilgailuak, erremolkeak eta erdierremolkeak 34 34

Beste garraio material bat 35 35

Ontziak eta itsasontziak 351 35.1

Lokomotorak eta tren-material birakaria 352 35.2

Aireontziak eta ontzi-espazialak 353 35.3

Beste garraio ekipo bat, beste leku bateansailkatu gabe 359 35.4 + 35.5

Altzariak; beste manufaktura mota batzuk besteleku batean sailkatu gabeak 36 36

Altzariak 361 36.1

Beste manufaktura batzuk 369 36.2-36.5

Berziklapena 37 37





ELEKTRIZITATE, GAS ETA UR EKOIZPEN ETAHORNIKUNTZA 40, 41 40, 41

ERAIKUNTZA 45 45

ZERBITZU SEKTOREA 50-99 50-99

Handizkako eta txikizkako merkataritza etaibilgailuen konponketa 50, 51, 52 50, 51, 52

Ordenagailu, periferiko eta ordenagailu programenhandizkako merkataritza 5151 51.84

Pieza eta osagai elektronikoen handizkakomerkataritza 5152 51.86

Hotelak eta jatetxeak 55 55

Garraioak, biltegiratzea eta komunikazioak 60, 61, 62, 63, 64 60, 61, 62, 63, 64

Telekomunikazioak 642 64.2

Beste batzuk 60-64, 642 izan ezik 60-64, 64.2 izan ezik

Finantza bitartekaritza (aseguruak barne) 65, 66, 67 65, 66, 67

Higiezin jarduerak, alokairuak eta enpresentzakozerbitzuak 70, 71, 72, 73, 74 70, 71, 72, 73, 74

Makineria eta bulego ekipoen alokairua(ordenagailuak barne) 4123 71.33

Informatika eta lotura duten jarduerak 72 72

Aholkularitza eta software hornikuntza 722 72.2

Ikerketa eta garapena 73 73

Beste enpresa jarduera batzuk 74 74

Arkitektura, ingeniaritza eta beste jardueratekniko batzuk 742 74.2 +74.3

Komunitate zerbitzuak, gizarte zerbitzu jardueraketa pertsonalak, etab. 75-99 75-99

GUZTIZKO OROKORRA 01-99 01-99

Iturria: ELGA

horietarako egokia, NACE 1 berrazt. (Eurostat, 1990) europarsailkapenarekin bat-etortzeak lortzeko giltzarriarekin batera, industriasailkapenaren estatuko sistema eta ez ISIC 3. berrazt. erabiltzen dutenherrialdeek, bat-etortze taulak erabili beharko lituzteke, industrialkisaikatutako beren datuak ISIC 3. berrazt. bilakatzeko. Bitartekoguztien bidez bat-etortze hauen koherentzia mantentzen saiatubeharko litzateke.



Estatistika-unitatea

170. I+Ga enpresa batek gauza dezakeen jardueretako bat da.Enpresa libre da jarduera hori antolatzeko, bere ekoizpen ereduarenarabera. Hartara, I+Ga ekoizpenaren barruko unitateetan gauzadaiteke, edo enpresa guztiari balio izango dioten unitate zentraletan.Kasu gehienetan, ISICko 3. berrazt.-ko 78 eta 79 paragrafoetandefinitutako entitate juridikoa da unitate egokia.Batzuetan,erlazionatutako entitate juridiko bati edo gehiagori I+G zerbitzuakemateko banandutako unitate juridikoak ezar daitezke. I+Ga ad hocnormalean enpresako sail operatibo batean gauzatutako jarduera da,industria diseinua, kalitate kontrola edo ekoizpena, esaterako.

171. Datu beharrak estatistika-unitatearen edo unitateen aukeraketazehazten dute. Behar hauek 6. kapituluan zehazki deskribatzen dira.I+G-aren funtsen jatorria, ordea, oinarrizko datua da. Orokorrean,I+Ga egitea, kontrolatzen duen entitate juridikoaren barruko gaia da,eta ez unitate txikiagoen barrukoa, izan ere, hauek egiten baitute lan.Azken hauek aurrekontuak landu eta kostuak erregistratu behar izanditzakete, baina benetan enpresaren administrazio zentrala da gastuakestaltzeko funtsen jatorria ezagutzen duena. Kontratu eskriturakematea eta zergak ordaintzea dira entitate juridikoaren jardueranagusiak.

172. Enpresa, unitate estatistikoa den aldetik, baliabideen banaketazuzendu eta kontrolatzen duen antolakuntza unitate gisa definitzen da,bere barne jarduerekin harremanetan, eta hauetarako finantzakontabilitateak eta balantze egonkortuak mantentzen dira. Kontabi-litate hauek nazioarteko transakzioak ezagutzea ahalbidetzen dute,inbertsio gaietan nazioarteko jarrera eta unitatearen finantza-egoeraegonkortua. Enpresak unitate deklaratzaile gisa lan egitea gomen-datzen da, eta salbuespen zehatz batzuekin, enpresa sektorean estatis-tika-unitate gisa. Enpresa talde batean, I+Ga egiten duten erakundejuridiko bakoitzarentzat banandutako emaitzak lortzea gomendagarrialitzateke, balioztapenak erabiliz, beharrezkoa balitz.

173. Bere jarduera ekonomikoari dagokionez, enpresa bat hetere-geneoa denean eta gainera, jarduera mota desberdinetan I+ G ekintzakopuru handia egiten badu, I+Ga zatitzea komeni da informazionahikoa lor badaiteke. Zenbait herrialdetan, enpresa unitate-estatistikodesberdinetan banatzen da, enpresaren barruko unitate ekonomiko



desberdinei dagokiena. Beste herrialde batzuetan, I+G jardueraproduktu taldeen arabera zatitzen da.

Sailkapen irizpideak

174. Estatistika-unitate hauen sailkapena “jarduera nagusiari edounitateko jarduera nagusi sortari dagokion ISIC kategorian” egin beharda (ISIC 3. berrazt, 114 paragraf.).

175. ISIC sailkapenaren arabera, jarduera nagusia zehazteko, jarduerabakoitzaren balio erantsiaren ekarpena kalkulatuz egin behar da,ondasunak ekoiztera edo zerbitzuak ematera bideratutakoa.Enpresaren balio erantsiari ekarpen handiena dakarkion jarduerakzehazten du honen sailkapena. Balio erantsia kalkulatzea posible ezbalitz, jarduera bakoitzak saldutako produktuen edo eskainitakozerbitzuen ekoizpen gordinaren arabera zehaztu liteke jardueranagusia, edota jarduera horietako bakoitzari esleitutako pertsonakopuruaren arabera (ISIC 3. berrazt. 115 paragraf.).

176. I+G jarduerak ikerketa eta garapenean espezialdutako entitatejuridiko batek egiten dituenean:

• Unitatea I+G zerbitzuen kategorian sailkatu behar da (ISIC3. berrazt., 73 barrutia).

eta

• Informazio osagarria jaso beharko da helburu analitikoekineta nazioarteko konparazio helburuekin, I+G jarduerenonurak jasotzen dituzten berariazko industrien zatiketaislatzeko. Hau produktu taldeen datuak eskatuz burutudaiteke. Praktikan, honek industria onuradunei ISIC kodeakematea adierazten du (informazio zehatzagorako, ikus 4.kapitulua).

3.4.3. Erakundeen arteko beste azpisailkapen batzuk

Erakunde motak

177. Enpresa sektoreko eboluzio izaerak, bai mundu mailan baiherrialdeenean, enpresen azpibanaketa bat eskatzen du, bai pribatuak,bai publikoak.



178. Enpresa pribatuak enpresa independienteen eta talde baten par-te direnen artean zatitzeak, eta estatuko talde eta atzerritarren artean,industriaren nazioartekotzean zenbait joera ikustea ahalbidetzen du.

179. Posible balitz, instituzio-taldeko sailkapen hau erabiltzeagomendatzen da:

– Enpresa pribatuak:Talde bateko kide ez diren enpresak.Estatuko talde bateko kide diren enpresak.Atzerriko talde multinazional bateko kide diren enpresak.

– Enpresa publikoak:Talde batekoak ere ez diren enpresak.Estatuko talde bateko kide diren enpresak.

– Beste ikerketa-erakunde batzuk eta kooperatibak.

180. Enpresa publikoak enpresa pribatuetatik bereizten dirakontrolatzen dituen aginteagatik. KSN 93-k (4.72 paragrafoa), sozietateez finantzieroen definizioari dagokionez, gomendio hau egiten du:

“Sozietate edo kuasi-sozietate ez finantzieroak diraAdministrazio publikoaren kontrolpean daudenak. Sozietatebaten kontrola bere politika orokorra zehazteko botere gisadefinitzen da, zuzendaritza kide egokiak aukeratuz, beharrezkoabalitz. Administrazioak gizarte baten gaineko kontrola ezardezake:

– Boto eskubidea duten akzioen erdia baino gehiago edukita, edoakziodunen botoen erdia baino gehiagoren gaineko kontrolaedukita, edo

– Lege, dekretu edo araudi partikularraren bidez, sozietatearenpolitika zehaztu edo zuzendaritza kideak izendatu ahalizateko boterea ematen diona”.

181. Talde bat atzerritartzat hartu behar da, akziogile nagusiaatzerriko biztanle bat denean, kapitalaren eta botoen erdia bainogehiagorekin, zuzenean nahiz zeharka izanik ere, bere filialen bitartez.Informazio gehiago lortzeko, kontsulta ezazu ELGAren Manual ofEconomic Globalisation Indicators, (behin-behineko izenburua, lasteragertuko dena).



Erakundearen tamaina

182. Enpresa sektoreko erakundeen I+G programen neurria etaizaera, hauen tamainak baldintzatu ohi ditu. Enpresaren tamainaenpleguaren, diru-sarreren edo finantza izaerako beste elementubatzuen arabera definitu daiteke. Enpleguaren zenbatekoek, ordea,neurri anbiguoagoa osatzen dute eta beraz hobea. Sailkapen hauaplikatu beharko litzaieke unitate estatistikoei, bai manufakturaindustriakoei, bai zerbitzu sektorekoei.

183. Tamainaren arabera talde hauek erabiltzea gomendatzen da(enplegatutako pertsona kopuruaren arabera):

01-910-4950-99100-249250-499500-9991.000- 4.9995.000 edo gehiago.

Kategoria hauek arrazoi desberdinengatik aukeratu dira, berezikienpresa txiki eta ertainerako Europar Komisioak hartutako neurriarenaraberako sailkapenari egokitu dakizkielako (negozio zenbateko edobalantzerako sarbidea ere adierazten duena, ordea). Kategoria kopuruanmurrizketa emanez gero, 49 eta 249 langile muga mantentzeagomendatzen da, enpresa txiki, ertain eta handietarako konparazioaukera mantentzeko. Ekonomia handietan, “250 langile edo gehiago”kategoria handiegia litzateke, eta beraz, 999 langileko muga berdin-berdin kontserbatu beharko litzateke. “0 langile” kategoria soilikenpresaren jabea zenbatzen duten enpresak kontuan hartzen dituztenherrialdeetan da erabilgarria.



3.5. Administrazio-sektorea

3.5.1. Eremua

184. Sektore honek hauek hartzen ditu bere baitan:

• Orokorrean doan, zerbitzu kolektiboak ematen dituzten sail,bulego eta beste erakunde guztiak, goi-mailako irakaskuntzaizan ezik, beste modu batean ematea ez litzateke erraza,ez errentagarria izango, eta gainera, gai publikoak etakolektibitatearen politika-ekonomiko eta soziala adminis-tratzen dituzte. (Enpresa publikoak enpresa sektoreansartzen dira).

• Nagusiki administrazioak kontrolatu eta finantzatzen dituenIAGEP-ak, goi-mailako irakaskuntza sektoreak administratzendituenak izan ezik.

185. KSN-ak “administrazio publikoek emandako zerbitzu ekoizleez”emandako definizioaren arabera (NBE, 1968; CEC et al., 1994), (kontrolpublikopean dauden goi-mailako irakaskuntza-zentroak izan ezik),sektore honek administrazio publikoetako ministerio, zerbitzu etabulego guztiak ditu bere baitan (administrazio zentralak, federazio,probintzia, barruti edo eremu bateko estatuen administrazioak,sailenak, udalerrienak, hirienak eta herrienak). Hauek bezalakojarduera sorta handia garatzen dutenak: administrazioa; ordenapublikoaren defentsa eta mantentzea; osasuna, irakaskuntza, kulturzerbitzuak, aisialdikoak eta sozialak orokorrean; hazkunde ekono-mikoaren eta ongizatearen sustapena; eta garapen teknologikoa.Organo legegile eta betearazleak, sailak, establezimenduak eta admi-nistrazioaren beste erakunde batzuk hemen sartu behar dira,kontabilitate publikoan ematen zaien trataera edozein izanik ere.Gobernuak administratzen dituen gizarte segurantzaren funtsak erebarne daude. Beren jarduerak ohiko aurrekontu, aurrekontu berezi edoaurrekontuz kanpoko funtsen kargu finantzatzen diren ez dagarrantzizkoa.

186. Sektore honek aldi berean, irabazi asmorik gabeko erakundepribatuak (IAGEP) bere baitan hartzen ditu, (merkataritzakoak ezdirenak, nagusiki Administrazioak kontrolatu eta finantzatzen



dituenak), goi-mailako irakaskuntza zentroek administratzendituztenak izan ezik. Merkataritzakoak ez diren IAGEP guztiak,Administrazioak kontrolatu eta finantzatzen dituenak, Administraziosektorean sailkatzen dira, beren jarduerez onurak ateratzen dituztenerakunde unitateak edozein izanik ere. “Kontrolatua” izateak politikaorokorra edo IAGEP programa zehazteko gaitasunari egiten dioerreferentzia, kudeaketa arduradunak izendatzeko ahalmenari esker.IAGEP horiek nagusiki Administrazioaren diru-laguntzekin finantzatzendira, eta “babes instituzional” horri esleitutako kantitateak txostenofizialetan edo Estatuko aurrekontuetan argitaratzen dira. NagusikiAdministrazioak finantzatzen dituen IAGEP-ak Administraziosektorearen barruan sartu beharko dira, kontrola egiten duena Estatuaden argi ez dagoen arren.

187. Era berean, sektore honetan sailkatzen dira goi-mailako irakas-kuntza sektorearekin lotutako unitateak, funtsean Administrazioarenzerbitzura daudenak.


Sailkapen zerrenda

188. Administrazio sektoreak erabil dezakeen nazioarteko araua,Administrazio publikoen funtzioen sailkapena da (COFOG, NazioBatuena). Zoritxarrez, I+G jardueren sailkapenerako ez da egokitzathartzen.Administrazio sektorearen azpisailkapen egokirako ez dahitzarmenik lortu, eta Eskuliburu honetan ez da gomendiorikadierazten (ikus 4. kapitulua, 4.1 laukia, eta 4.4.1. eta 4.5.1 atalak,sailkapen funtzionaletarako gomendioak ematen baitira han).


189. ISIC 3 berrazt.-ko 51 paragrafoan azaltzen den gomendioarenarabera, datuak enpresa sektoreko erakunde juridikoetatik lortzendirenekin konbinatzen direnean, erabilitako unitate estatistikoaksektore honetako entitate juridikoaren kidekoa izan behar du.

Sailkapen irizpidea

190. Errekonozitutako sailkapen zerrendarik ez dagoenez, unehonetan ezin da gomendiorik egin.




191. Sailkapen hauek sektore publikoaren eremuari dagokionez,herrialdeen arteko desberdintasunak erakusteko balio dute nagusiki,eta orokorrean, erakunde-antolakuntza bariazioetatik eratortzen dira.

Administrazioaren maila

192. Estatistika-unitateak hiru kategoriatan sailkatu behar dira, zeinadministrazio mailatan kokatzen diren arabera, laugarren kategoriabatekin batera, administrazio mailatik sailkatu ezin diren unitatee-tarako.

– Admnistrazio unitate zentralak eta federalak– Estatu eta probintzia mailako administrazio unitateak.– Bertako eta udaleko administrazio unitateak– Nagusiki Administrazioak kontrolatu eta finantzatutako IAGEP-ak

Erakunde mota

193. Administrazioarekin eta beste sektore batzuekin konektatutakotalde garrantzitsuak daudenean, (adibidez, Administrazioak admi-nistratu edo kontrolatutako unitateak, baina goi-mailako irakaskuntzaunitateekin erlazionatutakoak edo industriaren zerbitzupeko unita-teak, baina Administrazioak finantzatu eta kontrolatuak) nazioartekoerakundeetara bideratutako txostenetarako bereizita identifikatzeagomendagarria da. (Sailkapen zehatz honetarako, unitate estatistikoaerakunde motarena izan daiteke, enpresa motarena izan beharrean).Ospitale publikoetan egindako I+Ga, sektore honen barne sartzendenean, bereizita aitortzea komeni da. Era berean, desberdintzeerabilgarria egin daiteke, I+Ga jarduera ekonomiko nagusia denunitateen (ISIC 3 berrazt. 73. barrutia) eta gainerakoen artean.

3.6. Irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatuen sektorea(IAGEP)

3.6.1. Eremua

194. Sektore honek estaltzen duen eremua, KSN 93-aren bertsioberraztertuaren arabera, Eskuliburuaren aurreko berrazterketan arinkimurriztuta gelditu zen eta orain hauek hartzen ditu bere baitan:



• Irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatuak, merkatutikkanpo eta etxeen zerbitzura daudenak (hau da, publikoa-renera).

• Partikularrak eta etxeak.

195. Finantzazio iturriei dagokionez, sektore honek etxeen zerbitzuradauden IAGEP-ek finantzatutako I+Ga hartzen du bere baitan. IAGEP-ekbakarkako edo taldekako zerbitzua eskaintzen diete etxeei, doan edoekonomikoki esanguratsuak ez diren prezioetan. Baliteke pertsonataldeek ondasunak hornitzeko sortu izana, edo sarriago, nagusiki berekideei edo helburu filantropiko orokorretara bideratutako zerbitzuak.Jarduerak kotizazio erregularrean, tasan, dirutan edo jenerotan emandafinantzatu daitezke, orokorrean pertsonengandik, elkarteengandik edoAdministraziotik eratorriak. Profesional elkarte edo elkartezientifikoak, ongintza elkarteak, laguntza erakundeak, sindikatuak,kontsumitzaile elkarteak etab. bezalako IAGEP-ak hartzen ditu berebaitan. Sektore honek etxeek I+G-era zuzenean bideratzen dituztenfunts guztiak biltzen ditu.

196. Sektore betetzaileari dagokionez, nagusiki etxeen zerbitzuradauden IAGEP-ek kontrolatu eta finantzatutako merkataritzakoak ezdiren elkarteak biltzen ditu bere baitan, batez ere, elkarte profesio-nalak, elkarte zientifikoak eta ongintza elkarteak, goi-mailakoirakaskuntza eskaintzen duten horiek edo goi-mailako irakaskuntzaerakundeek administratutakoak izan ezik. IAGEP-ek administratutakoI+G fundazioek, ordea, etxeen zerbitzura daudenak, berenfuntzionamendu gastuak %50ean Administrazioaren diru-laguntzaorokorren bitartez estaltzen dituzte eta Administrazio sektoreansailkatu behar dira.

197. Sektore honek publiko orokorraren (etxeak) hondarreko I+Gjarduerak, berdi-berdin estali ohi ditu, I+G-aren gauzaketan osobetekizun txikia duena. Sozietate gisa osatuta ez dauden merkataritzaenpresen jarduerak eta etxeen jabetzapekoak direnak (adibidez, prezioadierazgarri batean beste unitate batentzat I+G proiektuak gauzatzendituzten aholkularitzak), enpresa sektorean sartu behar dira,kontabilitate nazionalari aplika dakizkiokeen konbentzioekin batetorriz (proiektua beste sektore batetik eratorritako langilee eta



instalazioen laguntzarekin egiten ez bada behintzat; ikus aurrerago).I+G horren datuak lortzea zaila izan daiteke, enpresen I+G inkestekez baitituzte partikularren I+G jarduerak islatzen. Ondorioz, irabaziasmorik gabeko erakunde pribatuen sektoreak bere baitan bildu beharlukeen I+Ga, merkataritzakoak ez diren enpresetan gauzatu beharkolitzateke, sozietate gisa eratutakoak eta etxeenak direnak, hau da,beren baliabideen bitartez, edo itzuli beharrik gabeko diru-laguntzekinfinantzatzen direnak.

198. Gainera, I+G estatistiketarako, nagusiki beste sektore bateanenplegatutako partikularrei formalki ematen zaizkien diru-laguntzaketa kontratuak, enplegu unitateko I+G estatistiketan sartu behar dira;adibidez, unibertsitate irakasle bati zuzenean emandako diru-laguntzak, pertsona horiek I+Ga beren aisialdian egiten dutenean izanezik, eta normalean zerbitzu ematen duten unitateko bitarteko etalangileak ezertarako erabiltzen ez dituztenean. Hau berdin-berdinaplikatzen zaie ikerketa bekak jasotzen dituzten graduondoko ikasleei,ikerketa unitateak ezagutzen dituenak. Ondorioz, sektore honetanpartikularrek beren aisialdian, beren instalazioetan eta sortutakogastuak estaliz egindako I+G jarduerak bildu behar dira soilik, edoitzuli beharrik gabeko diru-laguntzetan bermatzen diren horiek.

199. Sektore honetatik kanpo gelditzen dira irabazi asmorik gabekoerakunde pribatuak:

– Funtsean beren zerbitzuak enpresei ematen dizkietenak– Funtsean beren zerbitzuak Administrazioari ematen dizkiotenak– Guztiz edo zati batean Administrazioak finantzatu eta kontrolatzen

dituen horiek– Goi-mailako irakaskuntza zerbitzuak eskaintzen dituzten horiek

edo goi-mailako irakaskuntza institutuek kontrolatzen dituztenhoriek.


Sailkapen zerrenda

200. Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektorearen estatis-tika-unitateak sei eremu zientifiko eta teknologiko handitan sailkatzendira, “Zientzia eta teknologiari buruzko estatistiken nazioarteko



normalizazioaren inguruko gomendioen” arabera (UNESCO 1978).Eremu horiek hauek dira:

– Zientzia naturalak.– Ingeniaritza eta teknologia.– Osasun-zientziak.– Nekazaritza-zientziak.– Gizarte zientziak.– Humanitateak.

201. Eremu zientifiko handiak, azpi-eremuen adibideekin batera, 3.2laukian agertzen dira.

202. Eremu zientifiko eta teknologiko handiak ondo definitutabadaude, eremu horietan bereizketa maila herrialde bakoitzarenardura da.


203. Kontabilitate Sistema Nazioanalaren arabera, entitate juridikoasektore honetarako gomendatutako estatistika-unitatea da. Zenbaitkasutan, estatistika-unitate txikiago batera jotzea egokia izan daiteke(ikus aurrerago).

Sailkapen irizpidea

204. I+G jarduera zatirik handiena garatzen duen zientziaren eremugarrantzitsuena da sailkapen irizpidea. IAGEP pribatu handi batekeremu zientifiko batean baino gehiagotan bere I+G jarduera gehienakegiten dituenean, unitate estatistikoa unitate txikiagoetan zatitubehar da, eta dagozkien eremu zientifikoetan sailkatu behar dira.


205. Sektore honek oso zeregin mugatua betetzen du I+G jardueretan.Ondorioz, ez da zatitzea proposatzen.



3.2 Laukia. Eremu zientifiko eta teknologikoak

1. NATUR ZIENTZIAK

1.1. Matematikak eta informatika [matematikak eta beste kideko eremu batzuk; informatikaeta beste kideko diziplina batzuk (soilik software garapena; ekipoen garapenaingeniaritzan sailkatu behar da)]

1.2. Zientzia fisikoak (astronomia eta espazioaren zientziak, fisika, beste kideko eremubatzuk)

1.3. Zientzia kimikoak (kimika, beste kideko eremu batzuk)1.4. Lurraren zientziak eta ingurugiroarekin erlazionatutako zientziak (geologia, geofisika,

meneralogia, geografia fisikoa eta lurraren beste zientzia batzuk, meteorologia etaatmosferaren beste zientzia batzuk, ikerketa klimatikoa, ozeanografia, bolkanologia,paleoekologia, beste kideko zientzia batzuk barne)

1.5. Zientzia biologikoak (biologia, botanika, bakteriologia, mikrobiologia, zoologia,entomologia, genetika, biokimika, biofisika, beste kideko diziplina batzuk, zientziaklinikoak eta albaitaritzakoak kenduta)

2. INGENIARITZA ETA TEKNOLOGIA

2.1. Ingeniaritza zibila (ingeniaritza arkitektonikoa, eraikuntzaren zientzia eta teknologia,eraikuntzaren ingeniaritza, hiri-azpiegiturak eta kideko beste diziplina batzuk)

2.2. Ingeniaritza elektrikoa, elektronika [ingeniaritza elektrikoa, elektronika, ingeniaritza etakomunikazio sistemak, ingeniaritza informatikoa (soilik ekipoak) eta kideko bestediziplina batzuk]

2.3. Beste ingeniaritza batzuk (ingeniaritza kimikoa, aeronautika eta airespaziala,mekanikoa, metalurgikoa, materialena eta dagozkien espezialdutako azpibanaketak;baso-produktuak; zientzia aplikatuak, geodesia, industria-kimika, etab. esaterako;elikagaien zientzia eta teknologia; teknologia espezialduak edo diziplina-artekoeremuak, adibidez, sistema-analisiak, metalurgia, meatzaritza, oihal teknologia etakideko beste diziplina batzuk)

3. OSASUN-ZIENTZIAK

3.1. Oinarrizko medikuntza (anatomia, zitologia, fisiologia, genetika, farmazia, farmakologia,toxikologia, inmunologia eta inmunohematologia, kimika klinikoa, mikrobiologiaklinikoa, patologia)

3.2. Medikuntza klinikoa (anestesiologia, pediatria, obstitrezia eta ginekologia, barne-medikuntza, zirugia, odontologia, neurologia, psikiatria, erradiologia, terapeutika,otorrinolaringologia, oftalmologia)

3.3. Osasun zientziak (osasun publikoa, gizarte medikuntza, higienean, erizaintza,epidemiologia)

4. NEKAZARITZA ZIENTZIAK

4.1. Nekazaritza, basogintza, arrantza eta kideko zientziak (agronomia, zooteknia, arrantza,basogintza, baratzezaintza, beste kideko diziplina batzuk)

4.2. Albaitaritza medikuntza

5. GIZARTE ZIENTZIAK

5.1. Psikologia5.2. Ekonomia5.3. Hezkuntza zientziak (hezkuntza, prestakuntza eta kideko beste diziplina batzuk)



3.7. Goi-mailako irakaskuntzaren sektorea

3.7.1. Eremua


• Unibertsitate guztiak, unibertsitate mailako zentroak,institutu teknologikoak eta bigarren-hezkuntzaz gerozkobeste zentro batzuk, beren baliabideen jatorria eta izaerajuridikoa edozein izanik ere.

• Ikerketa institutu guztiak ere barne ditu, estazio esperimen-talak eta zuzenki kontrolatutako ospitalak, goi-mailakoirakaskuntza zentroek administratuak edo hauetaraelkartuak.

207. Hau ez da KSNren sektore bat. ELGAk (eta UNESCOk) erreko-nozitu dute, unibertsitateek eta institutu kideek I+G-aren garapeneanduten betekizun garrantzitsua dela eta.

5.4. Beste gizarte zientzia batzuk [antropologia (soziala eta kulturala) eta etnologia,demografia, (giza-, ekonomia- eta gizarte-) geografia , hirigintza eta lurraldeantolaketa, administrazioa, zuzenbidea, hizkuntzalaritza, zientzia politikoak, soziologia,metodoak eta antolakuntza, zenbait gizarte zientzia eta diziplina-arteko jarduerak,

I+G metodologia-jarduerak eta historikoak, talde honetako disziplinekin erlazionatuak.Antropologia fisikoa, geografia fisikoa eta psikofisiologia zientzia zehatz etanaturaletan sailkatu ohi dira]

6. HUMANITATEAK

6.1. Historia (historia, historiaurrea, eta historiaren zientzia laguntzaileak, hala nola,arkeologia, numismatika, paleografia, genealogia, etab.)

6.2. Hizkuntza eta literatura ( hizkuntza eta literatura zahar eta berriak)6.3. Beste giza-zientzia batzuk [filosofia (zientziaren eta teknologiaren historia barne), artea,

artearen historia, arte-kritika, pintura, eskultura, musikologia, arte dramatikoa, edozeinmotatako “ikerketa” artistikoak izan ezik, erlijioa, teologia, erlazionatutako beste eremueta diziplina batzuk, hala nola, humanitatea, beste Z eta T jarduera metodologiko etahistoriakoak, talde honetako disziplinekin erlazionatuak]

Iturria: ELGA

3.2 Laukia. Eremu zientifiko eta teknologikoak



208. Lehenago emandako definizioak sektore honek biltzen dueneremu orokorra deskribatzen du. Hornitutako datu hauek nazioarteankonparagarriak diren bermatzeko jarraibideak ematea zaila da ordea,sektore hau ez baita KSNaren barruan sartzen. Irizpide desberdinetanhartzen duenez oinarri, interpretazio desberdinak jaso ditzake, nazio-politikaren eta sektorearen definizioaren arabera.

209. Herrialde guztietan, sektore hau unibertsitateek eta eskolateknikoek osatzen dute nagusiki. Herrialdeetan sortzen den desadosta-sun handiena, goi-mailako irakaskuntza erakundeei ematen zaientrataera desberdinetik eratortzen da, eta batez ere, modu batera edobestera unibertsitateekin eta unibertsitate eskolekin erlazionatutadauden zentro mota desberdinetatik. Jarraian aztertu ditugun arazonagusiak hauek dira:

– Goi-mailako irakaskuntza– Ospitaleak eta unibertsitatea klinikak– Mugan kokatutako ikerketa erakundeak

Goi-mailako irakaskuntza

210. Beren jarduera nagusia goi-mailako irakaskuntza ematea dutenzentro horiek biltzen ditu sektore honek (hirugarren mailako irakas-kuntza), beren izaera juridikoa edozein izanik ere. Administrazioarenzerbitzu batekoak, IAGEP komertzial batekoak, IAGEP-ak kontrolatueta Administrazioak nagusiki finantzatutakoak, edo etxeenzerbitzurako IAGEP-en parte diren sozietateak, kuasi-sozietateak izandaitezke. Lehenago adierazi dugunez, sektore hau unibertsitateek etaeskola teknikoek osatzen dute nagusiki. Sektorean unitate kopuruakgora egin du unibertsitate berriak eta goi-mailako irakaskuntzaespezializatu erakundeak sortzearekin batera, eta bigarren-mailakounitateei esleitutako funtzioen gorakadarekin batera. Horietako batzukez dute bakarrik bigarren-hezkuntzako irakaskuntza eskaintzen, baiziketa baita goi-mailakoa ere. Unitate hauen jarduera nagusia bigarren-hezkuntza ondorengo irakaskuntza bada, beti goi-mailako irakaskun-tza sektorean biltzen dira. Beren jarduera nagusia bigarren-hezkuntzamailako edo barne-prestakuntza irakaskuntza ematea bada, sektorekabanatu behar dira, arau orokorrarekin bat etorriz (merkataritza etamerkataritzakoa ez den ekoizpena, kontrol sektorea eta erakundefinantzaketa, etab.)



Ospitaleak eta unibertsitate-klinikak

211. Unibertsitate ospitaleak eta klinikak goi-mailako irakaskuntzasektorean sartzen badira, goi-mailako irakaskuntza erakundeakizateagatik da (irakaskuntza ospitaleak) eta goi-mailako irakaskuntzaerakundeei “elkartutako” ikerketa unitateak direlako (unibertsitateospitaleetan emandako laguntza mediku aurreratua, esaterako).

212. Unibertsitate ikerketa medikuaren finantzaketa iturri askotatikeratorri ohi da: Unibertsitateen Funts Orokorretatik (UFO), “berezkofuntsetatik”, Administrazioaren funtsetatik, zuzenean edo zeharka(adibidez, osasun-ikerketarako funts baten bitartez) edo funtspribatuetatik.

213. Ospitale /erakunde medikuaren jarduera guztiek edo ia guztiekirakaskuntza/prestakuntza elementu bat barne dutenean, erakundeakgoi-mailako irakaskuntza sektorearen barruan egon behar du bereosotasunean. Ospitale edo erakunde mediku bateko klinika/ sailkopuru txiki batek goi-mailako irakaskuntza oasagai bat badu, ordea,soilik klinikak/irakaskuntza/prestakuntza sailak izango dira goi-mailako irakaskuntza sektorean sailkatu behar direnak. Irakaskuntza /prestakuntza lanak egiten dituzten gainerako klinika/sailak,orokorrean, sektore egokian sartzen dira (sozietateak, Administra-zioaren zerbitzu bateko edo IAGEP komertzial bateko kuasi-sozie-tateak, enpresa sektorean; nagusiki Administrazioak kontrolatu etafinantzatutako IAGEP-ak, Administrazio sektorean; nagusiki Adminis-trazioak kontrolatu eta finantzatutako IAGEP-ak, etxeen zerbitzura,irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen sektorean). Inplikatutakosektoreetan I+G jardueren zenbaketa bikoitza saihestu egin behar da.

Mugan kokatutako ikerketa erakundeak

214. Unibertsitateak tradizioz, ikerketa zentro handiak izan dira etaherrialdeek eremu zehatz batzuetan I+G jarduerak handitu nahi izandituztenean, unibertsitateek institutu eta ikerketa unitate berriaksortzea beharrezkoa ikusi dute. Unitate horietako gehienak, funtsean,Administrazioak finantzatzen ditu eta baliteke are orientatutakoikerketa lanak ematea ere; beste batzuk irabazi asmorik gabekoerakunde pribatuek finantzatzen dituzte, eta duela gutxitik, enpresasektoreak.



215. Erakundeek kudeatutako oinarrizko ikerketa nagusiki sortu etafinantzeko funts bereziak erabiltzen direnean kasu berezi bat sortzenda, ez baitizkiete unibertsitateei beraiei soilik diru-laguntzak ematen,baizik eta gainera, berezko ikerketa institutuak ere badituzte,unibertsitate barrutian edo handik kanpo kokatuta egon daitezkeenak.

Institutu horiek goi-mailako irakaskuntza sektorearen parte direla jodaiteke.

216. Ikerketa erakunde horien sailkapenari eragiten dionfaktoreetako bat, ikerketa zein helburutarako egiten den da. Ikerketak,lehenik eta behin botere publikoen eskakizunari erantzuna eman nahibadio, herrialdeek zentro hori Administrazio sektorean sailkatzeaerabaki dezakete. Helburu zehatzez arduratzen diren ikerketainstitutuen kasua da eta dagokien ministerioaren aurrekontuarekinfinantzatuak. I+G-ak oinarrizko izaera badu eta herrialde batenjakintza sailari ekarpenak egiten dizkionean, gerta liteke, zenbaitherrialde kidek zentroa goi-mailako irakaskuntza sektorean sailkatzeaerabakitzea.

217. Goi-mailako irakaskuntza erakunde batek “loturak” ezar ditzakezuzenean irakaskuntzarekin inplikaziorik ez duten beste ikerketaerakunde batzuekin edo I+G ez diren funtzioetan, hala nola, ahol-kularitzan; adibidez, goi-mailako irakaskuntza langileak interesatutakoirakaskuntza unitate eta ikerketa institutuen artean higiaraziz, edotasektore desberdinetan sailkatutako erakundeen ekipo eta instalazioakelkarbanatuz. Institutu horiek beste irizpide batzuk jarraituz sailkadaitezke, emandako zerbitzuen kontrola eta finantzaketa esaterako.

218. Zenbait herrialdetan, gainera, mugako erakunde hauek berezkoizaera juridikoa izan dezakete eta beste sektore batzuekin kontratubidezko ikerketa eraman dezakete; edota Administrazioak finan-tzatutako ikerketa institutuak ere izan daitezke. Kasu horietan zaila dazehaztea unitateen arteko loturek “kanpo” unitatea goi-mailakoirakaskuntza sektorean sartzeko adinako indarra duten.

219. Unibertsitate kanpusetan eta unibertsitate zentroetan edoingurumarietan kokatutako “parke zientifikoen” ezarpena fenomenoberriagoa da. Taldekatze horietarako, kokapen geografikoa ezerabiltzea gomendatzen da eta goi-mailako irakaskuntza sektorearekinkomuneko baliabideak erabiltzea, erakunde horiek goi-mailako



irakaskuntza sektore barruan sailkatzeko. Parke horietan kontrola-tutako eta bildutako unitateak eta nagusiki administrazioak finantza-tutakoak Administrazio sektorearen barruan sailkatu behar dira,nagusiki irabazteko asmorik gabeko sektore pribatuak kontrolatu etafinantzatzen dituenak sektore horren barruan sailkatu behar dira, etaenpresen zerbitzura dauden enpresak eta unitateak enpresa sektoreansailkatu behar dira.

220. Beste goi-mailako irakaskuntza unitate batzuk administratzendituzten unitateak (irakaskuntza ospitaleak barne), lehenago definituden moduan, funtzio nagusitzat I+G sortzea ez dutenak, goi-mailakoirakaskuntzan sailkatu behar dira. Gauza bera aplikatzen da, funtseanunibertsitateen funts orokorrek finantzatzen dituztenean. Unitatehauek merkaturako I+G sortzaileak direnean, enpresa sektorean sartubehar dira, goi-mailako irakaskuntza unitateekin izan ditzaketenloturak gorabehera. Behaketa hau parke zientifikoei aplikatzen zaiezehazki.

221. Goi-mailako irakaskuntza sektorearen mugan dauden institutuguztien I+G gastuek eta langile guztiek txosten bereziak izan ditzatengomendatzen da.


Sailkapen zerrenda

222. Goi-mailako irakaskuntza sektorean eta irabazteco asmorikgabeko erakunde pribatuenean, unitate estatistikoak sai eremuzientifiko eta teknologiko handi hauetan banatzen dira:

– Natur-zientziak.– Ingeniaritza eta teknologia.– Osasun-zientziak.– Nekazaritza-zientziak.– Gizarte zientziak.– Humanitateak.

223. 3.2 laukian eremu zientifiko nagusiak erakusten dira eta eremuhoriek osatzen dituzten azpi-eremuen adibideak ematen dira.

224. Eremu zientifiko eta teknologiko handiak ondo definitutabadaude ere, diziplina zientifiko desberdinen zatiketa mailaherrialdeen irizpidearen esku geratzen da. Goi-mailako irakaskuntza



sektorearen barruan, informazio administratibo zehatza dugunean,eremu zientifikoen sailkapen zehatza sailkapen instituzional gisaerabil daiteke.


225. Enpresa motako unitateak ia beti sei eremu zientifiko etateknologiko handietako batean baino gehiagotan egiten dituenezjardurak, unitate estatistiko txikiago batera jotzea beharrezkoa da.“Gune” motako unitate bat hartzea gomendatzen da beraz, berejarduera nagusia sei eremuetako bakar batean kokatzen den unitatehomogeneo txikiena dena, eta horrekin I+G-aren inputen ingurukoserie oso (edo ia osoa) lor daiteke. Erakundearen tamainaren etaherrialdeetan erabiltzen den terminologiaren arabera, unitateestatistikoa ikerketa institutu, zentro, sail, fakultate, ospitale edo“college” bat izan liteke.

Sailkapen irizpidea

226. Unitate estatistikoa bere jarduera nagusia zehaztasun handienazdeskribatzea dirudien eremu zientifiko edo teknologikoan sailkatubehar da, unitateko espezialdutako langile gehienen lanbideetanislatzen denez, adibidez. Sektore horren inguruko I+G datuakerakunde inkestatzaileak ezarritako balioztapenak direnean, besteirizpide gehigarri batzuk erabili behar dira, hala nola, unitatearenkokapen instituzionala. Unitatearen tamaina eta ezaugarrien arabera,zatitzea komeni da, unitate txikiagoak erabiltzeko, eremu zientifikohandi desberdinekin bat datozenak.


227. Zenbait herrialdetan eta nazioarteko konparazioetarakounibertsitate publiko eta pribatuen arteko banakapena ezagutzeainteresgarria izan daiteke, eta unibertsitateen beren eta beste goi-mailako zentro batzuen artean.

228. Estatistika-unitateak beren jarduera nagusi egokienarekin batetorriz sailkatu behar dira:

– Irakaskuntza-unitateak (adibidez, fakultatea edo saila)• Publikoak.• Pribatuak.



– Institutuak edo ikerketa zentroak.– Klinikak, osasun zentroak eta unibertsitate-ospitaleak.– Goi-mailako irakaskuntza sektorearen eta beste leku batzuetan

sailkatu gabeen arteko mugako beste unitate batzuk.

3.8. Atzerriko sektorea

3.8.1. Eremua


• Herrialde bateko mugetatik kanpo kokatutako erakunde etanorbakako guztiak, estatuko erakundeek eta erakunde hauenentsegu lurrek darabiltzaten ibilgailuak, itsasontziak,aireontziak eta satelite espazialak izan ezik.

• Nazioarteko erakunde guztiak (enpresak izan ezik) bereninstalazio eta jarduerak herrialde bateko mugen barruandituztenak.


230. Sektoreen azpisailkapen nagusiak, funtsean, unitate betetzailebaten I+G jarduera guztiak sailkatu ahal izateko egiten dira. Bainaestatuko lau sektoreetako batean honezkero sailkatutako unitateestatistikoek egin duten I+G-aren finantzazio iturri gisa soilik ager-tuko da “atzerria” I+G inkestetan, edota unitate horietako I+G kanpogastuen helmuga gisa. Beraz, unitate estatistiko bati esleitutako I+Gbaliabideen elementu ordezkatzailea baino ez denez, ez du zentzurikazpisailkapen mota bat ezartzeak.


231. Sektorea estatuko I+G-erako erabilitako lau sektore nazionaletanzatitu daiteke, bosgarren bat gehituz: nazioarteko erakundeena. Pro-posatutako sailkapena, beraz, hau da:

– Enpresak.– Beste administrazio nazional batzuk.– Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuak.



– Goi-mailako irakaskuntza.– Nazioarteko erakundeak.

232. Enpresa nazional eta atzerritarren artean I+G finantza fluxuekneurri adierazgarria lortzen dutenean, banakapena erabilgarriagoa egindaiteke hauen artean:

– Talde berekoak diren konpainiak.– Beste enpresa batzuk.

3.8.4. Eremu geografikoa, funtsen jatorria edo helmuga denean

233. Jatorria edo helmuga atzerrian duten finantza fluxuak eremugeografiko hauen artean banatzea ere interesgarria izan daiteke:

– Ipar-Amerika: Kanada, Estatu Batuak, Mexiko– Europar Batasuna– ELGAko kide diren Europako beste herrialde batzuk– ELGAko kide diren Asiako Herrialdeak: Korea eta Japonia– ELGAko kide diren Ozeaniako Herrialdeak:Australia, Zelanda Berria– ELGAko kide ez diren Europako beste herrialde batzuk– ELGAko kide ez diren Asiako beste herrialde batzuk– Amerika Erdialdea eta Hego-Amerika– ELGAko kide ez diren Ozeaniako beste herrialde batzuk– Afrika

234. Zerrenda hori hau baldintzak hauek kontuan izanik egin da:

– Kontinente guztiak indibidualizatu egin dira eta munduko herrialdeguztiak sartu dira barne.

– ELGA eremua bananduta identifika daiteke.– ELGA eremuaren barruan, bloke ekonomiko handiak (ALENA eta

Europar Batasuna) bananduta aurkezten dira.– Zerrenda zehatza da.

235. Iparraldeko herriak, EBrako hautagaiak diren herrialdeak etatrantsizioan dauden herrialdeak ere interesgarriak izan daitezke. EBketa nazioarteko erakundeek emandako finantzaketa identifikatzea eregarrantzitsua da.



4. kapitulua

Banaketa funtzionalak


BANAKETA FUNTZIONALAK



4.1. Hartutako irizpidea

236. Ikuspegi funtzionala unitate betetzaileak egindako I+Gjardueren izaeran gehiago oinarritzen da, bere jarduera ekonomikonagusian baino. Unitate betetzaile horrek I+G-era bideratutakobaliabideak kategoria funtzional batean edo gehiagotan zatitzen dira,I+G-aren berezko ezaugarrien arabera, normalean proiektu mailanaztertzen direnak, eta zenbaitetan are modu zehatzagoan. Kapituluhonetan deskribatutako inkesta moduak I+G estatistikak egitekoaplikatzen dira soilik. Teorian, banaketa funtzionalak langileeninguruko datuetarako nahiko egokiak diren arren, orokorrean gehiagoerabiltzen dira I+G gastuetarako.

237. Erakunde sailkapenetan erabiltzen den izendapen normalizatua,banaketa funtzionaletan ere erabil daiteke (adibidez, diziplina zienti-fikoetan). Izendapen askotan, ordea, banaketa funtzionaletarako soilikaplikatzen dira (adibidez, ikerketa mota). Kasu askotan, funtzioarenarabera banatutako I+G estatistikak erakundearen arabera saikatzendira aldi berean. Hartara, adibidez I+G jardueren sektore etaazpisektoreen araberako sailkapenari, ia beti banaketa funtzional batgehitzen zaio. Izan ere, banaketa funtzional gehienak, ez dira sektoreguztietarako egokiak (ikus 4.1 laukia). 4.1 laukian, “litekeena”izendapenak kategoria funtzionala zenbait herrialdek darabiltela esannahi du. “Nekeza” aipamenak, herrialde batek ere kategoria hauerabiltzen ez duela esan nahi du, eta ez dakigula egokia den ala ez.

4.2. I+G mota

4.2.1. Banaketa erabiltzea, I+G motaren arabera

238. I+G motaren araberako banakapena, I+Ga erabiltzen duten lausektore nazionaletan erabiltzeko gomendatu ohi da. Errazagoa danatur zientzien eta ingeniaritzaren alorreko I+G jardueretan



aplikatzea, gizarte zientzien eta humanitateenean baino. Nazioartekokonparazioak egiteko helburuarekin, banakapenak soilik ohikogastuetan oinarritu behar du. Proiektu mailan aplika daiteke, bainaI+G proiektu batzuk zenbait jardueretan azpibanatzea eska dezakete.

4.2.2. Banaketa-zerrenda

239. Hiru I+G mota bereizi daitezke:

– Oinarrizko ikerketa.– Ikerketa aplikatua.– Garapen esperimentala.

Oinarrizko ikerketa

240. Oinarrizko ikerketa funtsean behatu daitezkeen fenomeno etagertakarien inguruko jakintza berriak lortzeko egiten diren lanesperimental edo teorikoetan datza, aplikazio edo erabilera berezirikematea pentsatu gabe.

241. Oinarrizko ikerketak propietateak, egiturak eta harremanakaztertzen ditu, hipotesiak, teoriak eta legeak formulatu eta egiaztat-zeko helburuarekin. “Aplikazio edo erabilera zehatz bat ematea

Hauek banatzen dute: Enpresa Administrazioa Pribatua irabaziasmorik gabe

Goi-mailakoirakaskuntza

I+G mota Gastua Ohiko gastuetarakogomendatua

Ohiko gastuetarakogomendatua

Ohiko gastuetarakogomendatua

Ohikogastuetarakogomendatua

Langileak Nekeza Nekeza Nekeza Nekeza

Produktu eremua Gastua Ohiko gastuetarakogomendatua

Nekeza Nekeza Nekeza

Langileak Litekeena Nekeza Nekeza Nekeza

Litekeena Gomendatua Gomendatua GomendatuaZientzia eremua

Langileengastua

Litekeena Litekeena Litekeena Litekeena

Helburusozioekonomikoa

Gastua Aukeratutako helburuetarakogomendatua soilik

Gomendatua Litekeena Litekeena

Langileak Nekeza Nekeza Nekeza Nekeza

Iturria: ELGA

4.1. laukia. Banaketa funtzionalen erabilgarritasuna



pentsatu gabe” honi egindako erreferentzia, oinarrizko ikerketarendefinizioan ezinbestekoa da, balitekeelako betetzaileak ez ezagutzeabenetako aplikaziorik ikerketa egiten duenean, edo inkestei erantzutendienean. Oinarrizko ikerketaren emaitzak normalean ez dira salgaijartzen, baizik eta orokorrean, aldizkari zientifikoetan argitaratzen dir,edo interesa duten kideei zuzenean zabaltzen zaizkie. Zenbaitetan,oinarrizko ikerketaren emaitzen zabalpena, “isilpekoa” izan daitekesegurtasun arrazoiengatik.

242. Oinarrizko ikerketa normalean zientzialariek egiten dute, berenhelburuak finkatzeko askatasuna dutenak. Ikerketa hau normalean goi-mailako irakaskuntzaa sektorean egiten da, baina baita neurri bateanAdministrazio publiko sektorean ere. Oinarrizko ikerketa interesorokorreko eremu handietara bideratuta edo zuzenduta egon daiteke,etorkizunean aplikazio sorta zabal baterako helburuarekin. Adibide batzenbait herrialdek abiarazitako nanoteknologiari buruzko ikerketapubliko programak dira. Sektore pribatuko enpresek ere oinarrizkoikerketa egin dezakete, hurrengo teknologia belaunaldirako pres-tatzeko helburuarekin. Erregai pilen inguruko ikerketa adibide on batda. Aurreko definizioaren arabera egindako oinarrizko ikerketa da, ezbaita erabilera berezirik aurreikusten. Frascati-ko Eskuliburuanikerketa mota horri “bideratutako oinarrizko ikerketa” esaten zaio.

243. Bideratutako oinarrizko ikerketa modu honetan desberdindudaiteke oinarrizko ikerketa purutik.

– Oinarrizko ikerketa purua jakintzak garatzeko gauzatzen da, epeluzera abantaila ekonomiko edo sozialak lortzeko asmorik gabe,eta emaitzak arazo praktikoei aplikatzeko nahita egindako ahale-ginik gabe, ezta hauek aplikatzeko ardura duten sektoreei trans-feritu gabe ere

– Bideratutako oinarrizko ikerketa jakintza oinarri handia sortukoduelako idearekin gauzatzen da, dagoeneko planteatuko arazoakedo etorkizunean etorriko direnak ebaztea ahalbidetuko duenabiapuntua eraikitzeko gai izango dena.

244. Oinarrizko ikerketa bideratua bananduta identifikatzeak“ikerketa estrategikoa” identifikatzen lagun dezake, politikengauzaketa prozesua bitartean sarritan aipatutako kontzeptu zabala.



Ikerketa aplikatua

245.Ikerketa aplikatua jakintza berriak eskuratzeko egindakojatorrizko lanetan ere badatza; berariazko helburu praktikobatera bideratuta dago, ordea.

246. Ikerketa aplikatua oinarrizko ikerketaren emaitzen balizkoerabilerak zehazteko egiten da, edo aldez aurretik zehaztutakoberariazko helburuak lortzeko metodo edo forma berriak zehazte-ko.Ikerketa mota honek existitzen diren jakintza mota guztiakkontuan hartzea eskatzen du eta hauetan sakontzea, berariazkoarazoak konpontzen saiatuz. Enpresa sektorean oinarrizko ikerketa etaikerketa aplikatuaren arteko banaketa hau, oinarrizko ikerketa progra-ma baten barruan lortutako emaitza on batean sakontzeko proiektuberriaren prestaketatik eratorriko da.

247. Ikerketa aplikatuaren emaitzak, lehenik eta behin, produktubakar batengan edo produktu, eragiketa, metodo edo sistema kopuruzehatz batean aplikatzen dira. Ikerketa aplikatuak ideiak garatzen ditueta zerbait eragingarri bilakatzen ditu. Ikerketa aplikatutik jasotakojakintzak edo informazioak patentatu egiten dira askotan, berdin-berdin isilpean jarrai badezakete ere.

248. Ikerketa aplikatuaren zati bat ikerketa estrategikotzat deskribatudaitekeela onartu arren, bananduta identifikatzeko moduaz herrialdekideen arteko adostasun faltak, une honetan gomendio bat eman ahalizatea galarazten du.

Garapen esperimentala

249.Garapen esperimentala ikerketa edo esperientzia praktikotiklortutako jakintzetan oinarritutako lan sistematikoetandatza, material, produktu edo gailu berriak ekoizterabideratzen direnak, prozedura, sistema eta zerbitzu berriakezartzera, edo existitzen direnak nabarmen hobetzera.

250. Gizarte zientzietan garapen esperimentala eskuratutakojakintzak ikerketaren bitartez programa eragile bihurtzea ahalbidetzenduen prozesu gisa definitu daiteke, entsegu eta ebaluazio helburuekin



garatzen diren frogatze proiektuak barne.Kategoria honek esanahieskasa edo hutsa du humanitateen kasuan.

4.2.3. I+G motak desberdintzeko irizpideak

251. Kategoria hauei lotutako arazo teoriko eta praktiko ugaridago.Kategoria horiek I+G jarduerei benetan gutxitan ematen densekuentzia eta banaketa ematen dietela dirudi. Hiru I+G jardueramotak zenbaitetan zentroaren beraren barruan egin daitezke etalangileek beraiek egin dezakete. Aurrerapena bi zentzuetan ematea eregerta daiteke. Adibidez, I+G proiektu bat ikerketa fasean dagoenean,aplikatua edo garapen esperimentalekoa, beharrezkoa izan daiteke,zenbait funts lan osagarri esperimental edo teorikoak egiterabideratzea, ikasitako fenomenoen oinarrian dauden mekanismoakhobeto ezagutzea ahalbidetuko digutenak. Are gehiago, zenbaitikerketa proiektu kategoria bat baino gehiagoren artean egon daitezke.Adibidez, talde sozial eta etniko desberdinetako umeen eskolaemaitzetan eragiten duten aldagaien ikerketa, bai oinarrizko ikerketan,bai aplikatuan sar daiteke.

252. Adibide hauek oinarrizko ikerketa, aplikatua eta garapen esperi-mentalaren arteko desberdintasunak erakusten dituzte, naturzien-tzietan eta ingeniaritzan eta gizarte zientzietan eta humanitateetan.

253. Zentzia zehatzetan, naturaletan eta ingeniaritzan adibideak:

– Baldintza desberdinetan polimerizazio-erreakzio mota zehatz baten,ondoriozko produktu sortaren eta bere propietate fisiko etakimikoen azterketa, oinarrizko ikerketa da. Erreakzio horietako bathobetzeko saiakera, propietate fisiko edo mekaniko zehatzakdituen polimero bat lortzeko (erabilera berezia emango diotenak),ikerketa aplikatua da. Garapen esperimentala, laborategianhobetutako prozesua “neurri handiagoan” errepikatzean datza, etabaita polimeroaren ekoizpen modu posibleen ikerketan etaebaluazioan, eta beharbada horietatik abiatuz sor litezkeengaienean.

– Kristal batek egindako erradiazio elektromagnetikoen xurgaketabere egitura elektronikoaren informazioa lortzeko, oinarrizkoikerketa da. Erradiazio elektromagnetikoen xurgaketa azterketaberdina baldintza aldakorretan (adibidez, tenperatura, ezpuruta-suna, kontzentrazioa, etab.) erradiazioaren antzemate propietate



zehatzak lortzeko helburuarekin (sentsibilitatea, azkartasuna, etab.)ikerketa aplikatua da. Material hau gaur egun daudenak bainoerradiazio detektore hobeak lortzeko helburuarekin erabiliko duengailu bat prestatzea (kontuan izandako espektroaren eremuan)garapen esperimentalarena da.

– Antigorputz molekula bateko aminoazido sekuentziaren zehazta-pena, oinarrizko ikerketa da. Ikerketa berdina, gaixotasun desber-dinen arteko antigorputzen artean desberdintzeko ahaleginean egitendena, ikerketa aplikatua da. Garapen esperimentala, gaixotasunzehatz baten antigorputza sintetizatzeko metodo baten bilaketaizango litzateke adibidez, bere egituraren ezagutzan oinarrituz,edota honen eraginpean jartzea erabaki duten gaixoengan, espe-rimentalki, antigorputz honen eraginkortasuna zehazteko dagozkienentsegu kliniko saila, bangoardiako tratamendu gisa.

254. Adibideak gizarte zientzietan eta humanitateetan

– Hazkunde ekonomikoan eskualdeko bariazioak zehazten dituztenfaktoreen ikerketa teorikoa oinarrizko ikerketa da; honi buruzkoestatu-politika bat garatu ahal izateko helburuarekin egindakoikerketa berdina, ordea, ikerketa aplikatua da. Programa eragileengarapena, ikerketaren bitartez lortutako ezagutzetan oinarrituaketa eskualdeko desorekak txikitzera bideratuak, garapen esperi-mentala da.

– Eskola jarreretan eragiten duten ingurugiro faktoreen azterketaoinarrizko ikerketa da. Analisi hori bera, ingurugiroaren eraginezkodesabantailak zuzentzera bideratutako hezkuntza programakebaluatzeko helburuz egiten bada, ikerketa aplikatua da. Zenbaitume talderi hoberen egokitutako hezkuntza programak zehazteaahalbidetzen duten bitartekoen garapena, garapen esperimentala da.

– Arrisku teoria berrien garapena oinarrizko ikerketa da. Asegurukontratu mota berrien ikerketa merkatuaren arrisku berriakestaltzeko, ikerketa aplikatua da. Aurrezpen tresna mota berrienikerketa, ikerketa aplikatua da. Inbertsio-funts bat kudeatzekometodo berri baten garapena, garapen esperimentala da.

– Gaur egun arte ezezaguna zen hizkuntza baten egitura grama-tikalaren ikerketa oinarrizko ikerketa da. Hizkuntza batenerabileran dauden eskualdeko edo beste mota bateko aldaerenazterketa, bere garapenean aldagai geografiko edo sozialen eraginazehazteko helburuarekin, ikerketa aplikatua da. Humanitateeneremuan, ez da garapen esperimentalaren adibide garbirik aurkitu.



255. 4.2 laukiak gizarte zientzietan hiru ikerketa moten artekodesberdinketen adibide gehiago ematen du.

256. Software garapenaren adibideak:

– Konputazio metodo alternatiboen bilaketa, kalkulu kuantikoa etainformazioaren teoria kuantikoa, esaterako, oinarrizko ikerketa da.

– Aplikatutako ikerketak informazioaren tratamendua eremuberrietara aplikatzea edo prozesu berrien bitartez ikertzea berebaitan biltzen ditu (adibidez, programazio lengoaia berri bat egitea,sistema eragile berriak, programa eragileak, etab.) eta informaziogeografikoa eta sistema adituak bezalako erremintak egitekoinformazioaren tratamendu-aplikazioan ikerketa ere bai.

– Garapen esperimentala software aplikazio berrien garapen, sistemaeragileetan eta aplikazio programetan sartutako hobekuntzagarrantzitsuak etab. da.

4.3. Produktu-motak

4.3.1. Banaketa erabiltzea, produktu taldeen arabera

257. I+G-aren banaketa produktu taldeka, oraingoz, enpresa sektoreramugatuta dago. Beste sektore batzuetara ere aplika liteke, bainaorduan, ondorengo atalean iradokitzen den sailkapena aldatu eginbeharko litzateke, erakunde ez komertzialetan egindako I+G jarduerenorientazio desberdina kontuan hartzeko helburuz.

258. Produktu taldeka egindako analisiak enpresa sektorekounitateek egindako I+G jardueren benetako industria orientazioaazpimarratzen du. Produktu taldeka egindako I+G banaketak datuenkalitatea handitzen du, industria handietarako banaketa egokiagoadelako. I+G datuak, beraz, nazioartean konparatu daitezkeenkategoriatan banatu daitezke, eta aldi berean, analisi zehatzagoakahalbidetzen dituztenak. Produktu taldekako I+G gastuen ingurukodatuak komenigarriagoak dira produktuen eta ekoizpenarenestatistikekin konparazioan, erakundeak sailkatutako datuak baino.

259. Teorian, oinarrizko ikerketa, gutxienez, bideratu gabekooinarrizko ikerketa, ezin da produktu taldeka sailkatu. Praktikan,enpresa batek egindako oinarrizko ikerketa, orokorrean enpresariarrazoi komertzialengatik interesatzen zaion eremu baterantz bidera-tuta dago. Beraz, hiru jarduera motak produktuen taldekako banaketan



Baldintza ekonomiko eta garapensozialaren arteko harremankausalen azterketa

Gizarte baten egitura eta gizarte-lanbide mugikortasunarenikerketa, hau da, bere egitura etagizarte-lanbide geruzetanaldaketak, gizarte mugikortasuna,gizarte mailak, etab.

Familiaren zereginaren ikasketalehengo eta oraingo zibilizaziodesberdinetan

Helduengan eta umeenganirakurketa prozesuaren ikasketa,giza sistema bisualek hitzak,marrazkiak eta diagramak bezalakosinboloetatik informazioaeskuratzeko nola egiten duten lanikertuz

Garapen ekonomikoan eragitenduten nazioarteko faktoreenikasketa

Lengoaia zehatz baten berariazkoalderdien azterketa (edo elkarrenartean alderatutako zenbaitlengoaiena), hala nola, sintaxia,semantika, fonetika, fonologia,aldaketa sozial edo eskualdekoak,etab.

Lengoaia baten garapenhistorikoaren azterketa

Mota guztietako iturrien azterketa(eskuizkribuak, monumentuak,artelanak, eraikuntzak, etab.)gertakari historikoak hobetoulertzeko helburuarekin (herrialdebateko garapen politikoa,kulturala, soziala, pertsona batenbiografia, etab.)

Iturria: UNESCO (1984b), “Manual de Estatísticas sobre Actividades Científicas e Tecnológicas”

Oinarrizko ikerketa Ikerketa aplikatua Garapen esperimentala

Nekazariak herri eremuetatikhirietara aldatzearen arrazoiekonomiko eta sozialen ikasketa,prozesu hau eteteko programa batprestatzeko, nekazaritzarilaguntza eman eta industriaeremuetan gatazka sozialakprebenitzeko helburuarekin.

Lortutako datuak erabiltzendituen eredu baten garapena,gizarte mugikortasunean joeraberriek etorkizuneko ondorioakprebenitzeko helburuarekin.

Familiaren zeregin etakokapenaren azterketa herrialdeedo eskualde zehatz batean unehonetan, gizarte neurri egokiakprestatzeko helburuarekin

Irakurketa prozesuaren ikasketahelduei eta umeei irakurtzenirakasteko metodo berri batgaratzeko

Nazioarteko berariazko faktoreenazterketa, denbora tarte zehatzbatean herrialde baten garapenekonomikoa zehazten dutenak,gobernuaren kanpo merkataritza-politika eraldatzeko eredu eragilebat formulatzeko asmoarekin.

Alderdi desberdinen azterketalengoaia horren irakaskuntzametodo berri bat, edo lengoaiahorretatik, edo lengoaia horretaraegindako itzulpen batdiseinatzeko helburuarekin

Nekazaritza herrietatik hirihandietara emigrazioaprebenitzeko finantza-laguntzaprograma baten garapena etaentsegua

Zenbait talde sozial eta etnikokgizartean gora egiteko programabaten garapena eta entsegua.

Diru-sarrera baxuko lan taldetanfamiliaren egitura mantentzekoprogramaren garapena etaentsegua

Bereziki ume emigranteentzatirakurketa programa batengarapena eta entsegua

4.2. laukia. Hiru ikerketa motak Gizarte Zientzietan eta Humanitateetan



sartzea gomendatzen da. Produktuei baino gehiago prozesuei aplikatuahal izango zaien ustearekin egiten den I+Ga, prozesua erabiliko denproduktu taldean ere sartu behar da.

260. Momentuz, nazioarteko konparazioetarako, ohiko barne gastuaksoilik kontuan hartzea gomendatzen da. Gomendio honen arrazoiaestatu kide kopuru zehatz batek kapital gasturik sartzeko aukerarik ezizatetik dator; badaukatek, berriz, orokorrean ohiko gastuak etakapital gastuak bereizi ohi dituzte, nazioarteko konparazioetarako.


261. Gomendatutako zerrenda banaketaren helburuaren araberakoa da,hau da, estatistikez egingo den erabileraren araberako. Izaera komer-tzialeko informazioa Nazioarteko Merkataritza Sailkapenaren estatukobaliokidearen arabera egiten da (SITC) (NBE, 1986); industriaekoizpenaren inguruko datuetarako, Nazioarteko Industria Sailkapenarenestatuko baliokidera jotzen da ISIC (NBE, 1990). Gaur egun, bikonparazioak, datu industrial eta komertzialekin, analistek ondoezagutzen eta erabiltzen dituzte. Enpresa sektoreko erakundesailkapenarekin antzekotasun arrazoiengatik, banaketa zerrenda berdinahartu da (ikus, 3.1 laukia).

4.3.3. Banaketa- irizpideak

262. Bi irizpide posible dauden I+Ga produktu taldeka banatzeko.Lehen irizpidearen arabera, jarduerak produktuaren izaerari arretajarriz sailkatu behar dira. Bigarren irizpidearen arabera, produktuarenerabilerari erreparatu behar zaio, enpresaren jarduera ekonomikoarenikuspuntutik.

Produktuaren izaera

263. “Produktuaren izaera” irizpidea aplikatzean, I+G inputak garapenfasean dagoen produktu motaren arabera banatzen dira.

264. Ikerketa aplikatuaren inguruko inkestetarako eta industriangarapen esperimentalerako Zientziaren Amerikar Fundazioak (NFS)antzina erabilitako jarraibideak irizpide eragileen adibide ona dira:

“Kostuak benetan I+G proiektua egin den produktu eremu edomultzoan sartu behar dira, proiektuaren emaitzak erabilikodiren industria sektorearen sailkapena edozein izanik ere.



Adibidez, nekazaritza makineriarako osagai elektrikoen ingurukoikerketa, makineria elektriko ikerketatzat hartu behar da. Eraberean, siderurgiarako adreilu erregogorren inguruko ikerketa,harri, buztin, beira eta hormigoi produktuen ingurukoikerketatzat hartu behar da gehiago, burdin-metal primarioenekoizpenean baino, ikerketa siderurgia industrian garatu nahizharri, buztin, beira edo hormigoi industrian garatu”.

265. Oinarrizko jarraibide hauek ez dute produktuen garapenareninguruko I+G proiektu gehietarako arazorik ekarri behar. Prozesueninguruko I+Gak arazo gehiago ekar dezake. I+G-aren emaitzak ekipoedo materialetan sartzen badira, jarraibideak orduan produktu horieiaplikatzen zaizkie. Horrela ez balitz, zein produktu ekoizterabideratuta dagoen, horretara egokituko da prozesua. Gainera, enpresabatean I+G programa zabalak gauzatzen direnean, dokumentaziozehatzera jotzea edo I+G-eko langileei kontsultatzea beharrezkoa da,balioztapen osoak lortzeko.

266. Ikuspegi honen abantaila, produktu zehatz bati buruz I+Gegiten duen edozein sektore industrialetako edozein enpresa, produktutalde berdinaren barruan joatea izango da, erabiltzeko modua edozeinizanik ere, enpresen artean eta nazioartean datuak alderatzeaahalbidetuko duena. Trabarik handiena osagai kopuru asko dutenproduktuei buruzko I+Ga, aeronautika adibidez, gutxietsia izatekoaukera da.

Produktuaren erabilera

267. “Produktuaren erabilera” irizpideak enpresa bateko I+Ga bereI+G programa oinarri duten jarduera ekonomikoen artean banatzekobalio du. Hau orduan, industria jardueren arabera sailkatzen da,enpresan sortzen diren azken produktuekin bat etorriz.

268. Enpresa bateko I+Ga, bere jarduerek industria sektore bakarbat erdigune dutena, sektore horretako produktu talde bereizgarribatean sailkatzen da, I+Ga enpresari industria-jarduera berri bateansartzeko aukera ematen dion produktu edo prozesu baten inguruanegin ezean.

269. Enpresa baten jarduerak sektore desberdinen eskuduntzadirenean, produktuaren erabilera izango da kontua izan beharko dena.Adibidez, neurri handiko integrazio zirkuituen inguruko I+Gjarduerak, modu desberdinetan banatu litezke:



– Enpresak soilik erdi-eroaleen industrian baino ez badu jarduten,osagai eta osagarri elektronikoen inguruko I+Ga izango da.

– Enpresa informatika industrian baino ez badu jarduerarik, bulegomakinerria, kontabilitate eta informatikaren inguruko I+Ga da.

– Enpresa erdi-eroaleen eta ordenagailuen industrian jarduerak egitenbaditu, eskala handian integrazio zirkuituaren erabilerak (VLSI)zehaztuko du produktu taldearen aukeraketa:

VLSIk bananduta saltzen badu, produktu taldea osagai etaosagarri elektronikoena izango da.VSLIa enpresak saldutako ordenagailuetan sartzen bada, produktu

taldea bulego makineria, kontabilitatea eta informatikarenaizango da.

270. Teorian, produktuaren erabileran oinarritutako analisi funtzio-naletik eratorritako datuak, industria jarduera sektoreka erakundeenbakanapenarekin bat etorri beharko lirateke zehatz-mehatz, enpresekegindako I+Ga, bere jarduera industria sektore bakar batera mugatzenez dena, zenbait erakunde unitatetan zatitu bada. Praktikan, ohikogastuetara soilik aplikatzen den sailkapen funtzionala, zehatzagoaizango da, eta enpresa ugariren jarduerak zenbait produktu taldetanbanatu beharko lituzke, erakundeen sailkapenean soilik multipro-duktuen enpresa nagusietarako egingo baitira doikuntzak.

271. “Produktuaren erabileran” oinarritutako sailkapen metodohonek beste estatistika ekonomiko batzuenekin konparagarriak direnI+G datuak eskuratzea ahalbidetu behar du, batez ere balio erantsiareningurukoak. Enpresa horren jarduera sektore bakar batera mugatzen ezdenean bereiziki erabilgarria da.

272.Enpresa sektorean ohiko I+G barne gastua, industria taldeguztietarako produktu taldeka banatzea gomendatzen da.Industria talde guztietarako posible ez bada, ordean,gutxienez ISICaren 73. barrutirako gomendatzen da.Produktu taldeko egindako banaketa, produktuarenikuspegiaren erabileran oinarritzea gomendatzen da ( ISIC 73barruak zerbitzatutako industria). 3.1 laukian aurkeztutakosailkapena erabiliko da.



4.4. Eremu zientifiko eta teknologikoak

4.4.1. Sailkapena erabiltzea, eremu zientifiko eta teknologikoen arabera

273. Diziplina zientifiko eta teknologikoka egindako banaketazehatza, 3. kapituluan deskribatutako eremu zientifiko handikaegindako sailkapenetik hiru puntutan desberdintzen da (ikus 3.6.2 eta3.7.2. atalak). Lehenik eta behin, I+Ga bere horretan aztertzen da,unitate betetzailearen jarduera nagusiaren ordez; bigarrenik,erabilitako baliabideak unitate betetzaile bakoitzean proiektu mailanbanakatu ohi dira; eta azkenik, diziplina edo eremu zerrenda askoz erezehatzagoa erabiltzen da. Zenbaitetan, horren zerrenda zehata ez dabeti onartzen; 3. kapituluan, 3.2 laukian adibide bat ematen da.Herrialdeei, ordea, eremu zientifikoen sailkapenak erabiltzeagomendatzen zaie. Zientzia eremuen nazioarteko sailkapen zehatzagoagaratzeko lanean ari dira, estatistika helburuetarako. Banaketa hauhoberen aplikatzen dutenak goi-mailako irakaskuntzaa sektorea etairabazi asmorik gabeko erakunde pribatuena dira. Zenbaitetan,Administrazio sektorean galdekatutako unitateak beren I+G jarduerakzehaztutako diziplina zientifikoen arabera banakatzeko gai dira,enpresa sektorean gutxitan egiten saiatu diren kontua.

274. Sailkapen mota hau goi-mailako irakaskuntzaa sektoreen,Administrazioaren eta irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen I+Gjarduera guztietarako hartzea gomendatzen da.


275. Zoritxarrez, ez dago diziplina zientifiko eta teknologikoeninguruko nazioarteko sailkapen normalizaturik, eguneratua etazehatza, I+G jardueren banaketa funtzionala ahalbidetuko duena.Diziplina zientifikoka sailkapen funtzional sistema gisa, 3.2 laukianagertzen diren eremu zientifiko eta teknologiko handiak hartzeagomendatzen da.

4.4.3. Banaketa- irizpideak

276. Baliabideak diziplina zientifiko eta teknologiko desberdinenarabera banatu behar dira, I+G jarduerek erdigune duten diziplinarenarabera, gastuei dagokionez neurtuak, edota I+G-eko langileakbenetan lan egiten duen eremuaren arabera, orokorrean, proiektu



mailan. Kontrako kasuan, izaera multidiziplinarra duten proiektue-tarako bereziki, baliabideak zenbait diziplina zientifiko etateknologikoen artean banakatzea komeniko litzateke.

4.5. Helburu sozioekonomikoak

4.5.1. Banaketa erabiltzea, helburu sozioekonomikoen arabera

277. Atal hau barne I+G-aren helburu sozioekonomiko nagusienanalisi funtzionalari buruzkoa da, I+G betetzaileak emandako atzerabegirako informazioan agertzen den bezala. Ikuspegi hau e da nahasibehar I+G-aren finantzaketa sozioekonomikoaren helburukakoanalisiarekin, 8. kapituluan biltzen dena (I+G-aren guztirako gastupublikoez hitz egiten duena, barnekoak eta kanpokoak, erakundefinantzatzaileak ematen dituen bezala, sarritan aurrekontu datuenoinarriaren gainean).

278. I+G jardueren helburu sozioekonomikoen araberako banaketa,betetzailearen adierazpenetan oinarritua, Administrazio sektorean etairabazi asmorik gabeko erakunde pribatuenean errazago aplikatzen da(edo “institutuei” egindako inkesta orokor batean), zenbait herrialdek,honezkero goi-mailako irakaskuntza sektorean aplikatu badute ere, etazenbait helburutarako, are enpresa sektorean ere. Metodo hauzientziaren eremu guztietan guztizko barne gastuetarako aplikatubehar da.

279. ELGAko herrialdeen erdiak baino gehiagok, sektore baten edobatzuen I+G gastuen banaketa zehatza egin dute, helburu sozioe-konomikoka, eta zenbaitzuk I+G-eko langileen inguruko datuetarakoerabiltzen dute banaketa mota hau. Beste batzuk, ordea, ez dirametodo honetan saiatu.

4.5.2. Gutxienez gomendatutako banakatzea

280. Helburu sozioekonomikoka egindako analisi zehatzarenerabileraz gomendio orokorra eman ahal ez izan arren, herrialdekideek betetzaileek emandako datuak biltzeko ahaleginak egiteaproposatzen da, sektore guztietan, bi helburu nagusirekin:

– Defentsa.– Ingurugiroaren kontrola eta babesa.



I+Ga defentsan

281. Defentsak nagusiki defentsa arrazoiengatik egindako I+G pro-grama guztiak biltzen ditu bere baitan, beren edukia edozein izanikere, eta aplikazio sekundarioak izan ala ez. Hartara, ez da produk-tuaren edo pertsonaren izaera (edo programa nork finantzatzen duenjakitearen kontua) irizpidetzat balio duena, bere helburua baizik.Defentsa I+G-aren helburua, nazio lurraldean edo atzerrian lan egitenduten armadek, edo indar multinazionalek erabiltzeko teknika edoekipoen sorkuntza edo hobekuntza da. Adibidez, defentsa I+Gakdefentsa helburuekin egindako I+G nuklear eta espaziala hartzen dubere baitan. Ez du ordea, Defentsa Ministerioek finantzatutako I+Gzibila estaltzen, adibidez, meteorologia edo telekomunikazioen eremuan.Beren aplikazio nagusiak defentsa-alorrera bideratzen dituztenenpresek finantzatutako I+Ga ere berdin-berdin hartzen du barne.

282. Lehen begiratuan, lortu nahi den helburuaren arabera, defentsaI+G-aren definizioak nahiko sinplea ematen du. I+G programa berdinbatek ordea, helburu zibila nahiz defentsa helburua izan ditzake.Adibide modura, erabilera militarrera bideratutako klima hotzetarakojantzien inguruan Kanadan egindako ikerketak aipa daitezke; aplikaziozibiletarako duen aukera dela eta, programa hau programa zibila izanzitekeen edo horretan bilakatu.

283. Defentsa I+Ga erabilera zibileratarako edo alderantzizbilakatzeko presioak daudenean, helburu nahasketa aipagarria izaterairits daiteke. Kasu honetan, soilik I+Ga finantzatzen duen erakundeakerabaki dezake zein den bere helburua eta, ondorioz, bere sailkapenadefentsa I+Garekin edo I+G zibilarekin bat datorren (ikus ere 8.kapitulua, 21-22 paragrafoak).

284. Defentsa I+G-aren finantzaketa nazioartekotu egiten da etagero eta gehiago pribatizatzen da, eta finantzaketa iturri guztiak izanbehar dira kontuan. Beren defentsa ahalegina bereziki garrantzitsuaden herrialdeetan, finantzaketa iturriaren arabera egindako bana-katzeak informazio balioa izan dezake.

Ingurugiroaren kontrola eta babesa

285. Azken urteetan, politikarien arreta ingurugiroarekin zerikusiaduten alderdi guztietan bildu da, eta ingurugiroari lotutako I+Ga ezda arau horren salbuespena.




286. NABSan oinarritutako banaketa zerrenda erabiltzea proposatzenda (ikus 8. kapitulua, 8.7.3 eta 8.7.4. atalak), I+G-aren finantzaketapublikorako iradokitakoaren berdin-berdina (unibertsitateen funtsorokorrek finantzatutako ikerketarako izan ezik, ez baita I+G-arengauzaketetan oinarritutako inkestetarako egokia, ikus jarraian 288paragrafoa).Zerrenda hau da:

1. Lurraren esplorazioa eta ustiaketa.2. Lurraldearen azpiegiturak eta antolakuntza.3. Ingurugiroaren kontrola eta babesa.4. Giza osasunaren babesa eta hobekuntza.5. Energiaren ekoizpena, banaketa eta erabilera.6. Nekazaritza-ekoizpen eta teknologia.7. Industria ekoizpen eta teknologia.8. Egiturak eta gizarte harremanak.9. Espazioaren esplorazioa eta ustiapena.

10. Bideratu gabeko ikerketa.11. Beste ikerketa zibil batzuk.12. Defentsa.

4.5.4. Banaketa-irizpideak

287. I+G jarduerak proiektuaren helburu nagusiaren arabera banatubehar dira. Produktu taldeka egindako analisian bezala, bi banaketamodu daude. Ikerketa proiektuaren edukia bera (“produktuarenizaeran” oinarritutako ikuspegiaren antzekoa) edo proiektuak zeinhelburu duen har daitezke kontuan (“produktuaren erabileran” oinarri-tutako ikuspegiaren antzekoa). Azken ikuspegi hau, I+G-aren betetzai-lean oinarritutako helburu sozioekonomikoaren analisirako egokienaizan daiteke.

288. Analisi mota hau goi-mailako irakaskuntza sektorera aplikatzendenean, unibertsitateen funts orokorrak (UFO) (ikus 6. kapitulua, 6.3.3.atala) helburuka banatu behar direla behatu behar da, eta ez “Bideratugabeko ikerketa” izenburupean bildu (lehen, “Ikerketaren garapena”).


I+G-AREN ARLOAN DABILTZAN LANGILEAK NEURTZEA



5. kapitulua

I+G-aren arloan dabiltzan langileak neurtzea





5.1. Sarrera

289. Langileen datuek zuzenean I+G jardueretara bideratutakobaliabideen bolumena neurtzen dute. Gastuen datuek I+Ga gauzatekoguztizko gastua neurtzen dute, zeharkako laguntza jarduerak barne(osagarriak).

290. 2. kapituluan I+G jardueren eta zeharkako laguntza jardueren(osagarriak) arteko desberdinketa aztertzen da ikuspuntu teorikotik.

Praktikan zenbait irizpide osagarri sartzea erabilgarri izan daiteke,erakundearen jarduera-kokapenaren ingurukoak, eta I+G lanak egitendituen unitatearekin dituen harremanak, establezimendu motakounitatetzat hartzen dena, eta unitate estadistikotik desberdindudaitekeena.

291. I+G datuen bilketan zaila izan daiteke langile laguntzaileekegindako I+G jarduerak, beste langile kategoria batzuetakoek eginda-koetatik bereiztea. Teorian, ordea, jarduera hauek langile eta gastudatuen barruan sartzen dira, I+G unitatearen barruan egiten badira:

– Proiektu batera bideratutako lan zientifiko eta teknologikoakegitea (esperimentu edo inkesten antolakuntza eta buruketa,prototipoak eraikitzea, etab.).

– I+G proiektuen programazioa eta kudeaketa, nagusiki berenalderdi zientifiko eta teknologikoena.

– I+G proiektuen inguruko bitarteko eta amaierako txostenakprestatzea, nagusiki I+Garekin erlazionatutako beren alderdieiburuzkoak.

– I+G proiektuetarako barne zerbitzuak eskaintzea, adibidez, infor-matika lanak edo liburutegi eta dokumentazio zerbitzuak.

– I+G proiektuen kudeaketa ekonomikoari eta langileekin lotutakozeregin administratiboei laguntza.



292. Jarraian zeharkako laguntza-zerbitzu edo jarduerak zerrendatzendira (osagarriak). Horiek langileen datuetatik bereiztea komeni da,baina gastu-datuetan agertu behar dira, gastu orokorren izenburupean:

– I+G-erako berariazko zerbitzuak, informatika zerbitzu zentraleketa liburutegiek emandakoak.

– Kudeaketa-ekonomiko eta langileen sail zentralen berezko zerbi-tzuak.

– Segurtasuna, garbiketa, mantenimendua, jangelak, etab.

293. Zeharkako laguntza-jarduera gisa aurretik definitutakozerbitzuak ere gastu orokor gisa kontabilizatu behar dira, kanpokohornitzaileengandik hartu edo kontratatu badira (ikus 5.1. laukia).

5.2. I+G-ean sartzen diren langileen eremua eta definizioa

5.2.1. Eremu orokorra

294. Zuzenean I+G-ean diharduten langile guztiak zenbatu behardira, eta I+G jarduerekin zuzenean harremanak dituzten pertsonak,hala nola, zuzendariak, administratzaileak eta bulegoko langileak.

295. Zeharkako zerbitzuak ematen dituzten pertsonak, jangeletakoeta segurtasuneko langileak esaterako, kanpo gelditu behar dira, berensoldatak eta egiten zaizkien ordainketak I+G gastuen neurketarakogastu orokor gisa zenbatzen diren arren.

296. I+G-era bideratutako giza baliabideak neurtzeko orduan,aholkularien erabilera gero eta sarriagoa izan behar da kontuan, edotaI+Ga beste unitate edo enpresa batzuetara kanporatzea. Aholkulariakgero eta gehiago erabiltzen direla eta, I+G-era bideratutako gastuakgutxiesteko arriskua dator, aholkulariek in situ edo kanpo hitzarmenbaten ondorioz lan egiten duten zehaztea zaila baita. Gutxiespen hauahal den neurrian konpontzeko I+G inkestetan aholkularien egunosoko lanarekin parekatzearen (EOLP) inguruko galdera bat sartzeaproposatzen da, eta “beste ohiko gastu batzuen” barruan dagozkienkostuak azpimarratzea I+G inkesten emaitzetan. Zereginak kanpo-ratzen diren kasu horietan, aholkulariak argi eta garbi kanpo gastuenbarruan sartzen dira.



I+G inkestentratamendua

I+G jarduerak egiten dituen erakundeankokapena

Kategoriak Kategoria bakoitzarenbarruko jarduerak

I+G jarduerak I+G -ekoLangileentanEta I+Ga soldatakostuetan

I+Ga egiten duenunitatean

I+G unitateak (+Gformala) eta besteunitate batzuk(I+G informala)

Zeharkako I+G Esperimentuakegitea, prototipoakeraikitzea, etab.

Informaziozehatzaeskuratzea etalantzea

I+G txostemenidazketa,mekanografiaketa etaerreprodukzioa, barneliburutegiak, etab.

I+G-arenberariazkokudeketa

I+G proiektuenalderdi zientifiko etateknologikoenplanifikazioa etakudeaketa

Berariazkoadministraziolaguntza

Kontabilitatea,langileenadministrazioa

Zeharkakolaguntzajarduerak

Ezta I+Glangileenbarruan, eztaI+G soldatakostuetan,baizik eta"beste ohikogastubatzuetan"gastu orokorrenizenburupean

Erakundebetetzailearen besteleku batean (enpresa,agentziak,unibertsitateak, etab.)(edoazpikontratatutakolanak)

Kudeaketaekonomiko edolangile- zerbitzuzentralak.Aholkulariak

Administraziozentrala

Finantza-, langileaketa funtzionamenduorokorreko eragiketeidagokien I+G kuota

Zientzia etateknologiarekinerlazionatutakozerbitzuak

Laguntzazuzenekojarduerazentralizatuak

Informatika sailak,liburutegiak etab.emandako laguntzaridagokion I+G kuota.

Beste laguntzazerbitzu batzuk

Zeharkakolaguntza zerbitzuzentralak

Segurtasuna,garbiketa,mantenimendua,jangelak, etab.

Betekizuneanparte hartzerikgabe

Kanpogeratutakoak

I+G egiten duenerakundetik kanpo

Eskualde eta naziomailakoagintariak,nazioartekoerakundeak,ongintzaerakundeak, etab.

I+G-erako funtsenbilketa eta banaketa

5.1. laukia. I+Ga eta zeharkako laguntza-jarduerak

Iturria: ELGA



5.2.2. I+G langileen kategoriak

297. I+G langileak sailkatzeko orduan bi irizpide erabil daitezke:ohikoena lanbideka egiten dena da; bestea bere titulazio formalmailari erreparatzen diona da. Biak oso arrazoizkoak diren arren etaNazio Batuen bi sailkapen desberdinei lotuta egon arren -NazioartekoLanbide Sailkapena (ISCO-International Standard Classification ofOccupations) (OIT, 1990) eta Hezkuntzaren Nazioarteko Sailkapena(ISCED-International Standard Classification of Education) (UNESCO,1997)- bien arteko desberdintasunek arazoak ematen dituzte, nazioarteeremuan alderaketak egiteko orduan.

298. Irizpide hauetako bakoitzak abantailak eta desabantailak ditu.Lanbideka egindako datu sailek baliabideen benetako erabilera islatzendute, eta ondorioz, zehazki I+Gari buruzkoak diren analisietarakoerabilgarriagoak dira. Gainera, enpresariei hauek ematea errazagoazaie, eta enpleguari buruzko beste datu-serie batzuekin alderaketakegitea ahalbidetzen dute, enpresetatik eta I+G institutuetatikeratorriak. Titulazio datu-serieak analisi orokorragoetarako garran-tzitsuak dira, adibidez, guztirako langileen datu-baseak sortzeko etazientzia eta teknologian kualifikazio handiko I+G langileen eskaintzaeta eskaria aurreikusteko; nazioarteko konparazioak egiteko orduan,ordea, arazoak dituzte, estatuko irakaskuntza sistemen maila etaegituren artean dauden desberdintasunengatik. Bai okupazio datuak,bai titulazioenak garrantzitsuak dira, zientzian eta teknologian gizabaliabideen ikasketa testuinguru zabalagoan.

299.Eskuliburuak, horregatik, bi sailkapenetarako definizioakditu, lanbidearen arabera eta titulazio formalaren arabera.Lanbidearen eraberako irizpidea hobesten da, edozeinkasutan, I+G-ean lan egiten duen pertsona kopuruarennazioarteko konparazioetarako.

5.2.3. Sailkapena lanbideen arabera

Sarrera

300. Lanbideen Nazioarteko Sailkapena (ISCO) da erabiltzen dennormalizatutako nazioarteko sailkapena. Lanbideen definizio hauekI+G inkestetarako sortu dira batez ere. ISCO-88 (OIT, 1990)-arenkategoria zabalekin bat etortzea ezar daiteke, ordea, aurreragodeskribatzen den moduan.



Ikertzaileak

301. Ikertzaileak jakintza, produktu, prozesu, metodo eta sistemaberriak sortzen edo asmatzen diharduten profesionalak dira, eta baitadagozkien proiektuen kudeaketan.

302. Ikertzaileak ISCO-88 sailkapenaren 2 Talde Nagusiaren barneandaude, “Profesionalak”, eta baita “Ikerketa eta Garapen SailetakoZuzendarien” sailean ere (ISCO-88, 1237). Hitzarmenez, kategoriahauetan sartzen dira era berean prestakuntza baliokidea izan eta I+Gjarduerak egiten dituzten indar armatuetako kideak.

303. Ikertzaileen lanaren alderdi zientifiko eta teknikoen planifikazioeta kudeaketa-lanak garatzen dituzten kudeatzaile eta administra-tzaileak ere kategoria honetan sartzen dira. Normalean, zuzeneanikertzaile gisa lan egiten duten pertsonen kategoria berdina edohandiagoa dute, eta sarritan ikertzaile beteranoak edo egun erdikolanean dihardutenak dira.

304. Titulu profesionalak erakunde batetik bestera alda daitezke,sektore batetik bestera eta herrialde batetik bestera.

305. I+G jardueretan dabiltzan doktoradutza mailako graduondokoikasleak ikertzailetzat hartu behar dira. Oinarrizko unibertsitatetitulazioak izan ohi dituzte (ISCED 5A maila) eta ikerketa lanak egitendituzte beren doktoradutza prestatzearekin batera(ISCED 6 maila).Kategoria desberdin bat osatzen ez dutenez (ikus, 2 Kapitulua, 2.3.2.atala) eta bai teknikari bai ikertzailetzat hartzen direnez, ikertzaileendatuetan ahulguneak sor daitezke.

Teknikariak eta pareko langileak

306.Teknikariak eta pareko langileak beren jarduera nagusiekezagutza teknikoak eta esperientzia eskatzen dituztenpertsonak dira, ingeniaritza, fisika, zientzia biomediku edogizarte zientzietako eta humanitateetako eremu batean edozenbaitetan. I+G-ean parte hartzen dute, kontzeptu etametodo eragileak aplikatzea eskatzen duten lan zientifikoeta teknikoak eginez, orokorrean ikertzaileen zaintzapean.Parekatutako langileek gizarte zientzien eta humanitateeneremuan ikertzaileen zaintzapean dagozkien I+G lanakegiten dituzte.



307. Teknikariak eta parekatutako langileak ISCO-88 sailkapeneko 3Talde nagusian sartzen dira, “Elkartutako Teknikari eta Profesionalak”nagusiki 31 Azpitaldean. “Fisikan eta Ingeniaritzan ProfesionalElkartuak” eta 32 “Giza Zientzietan eta Osasunean ElkartutakoProfesionalak” eta baita ISCO-88, 3434 “Estatistika, Matematika etaErlazionatutako Zientzien Profesional Elkartuak”. Antzeko lanak egitendituzten indar armatuetako kideak ere sartu behar dira.

308. Beren zereginek hauek dituzte barne:

– Bilaketa bibliografikoak egitea eta material eta informazioaipagarria aukeratzea artxibo eta liburutegietan.

– Programa informatikoak garatzea.– Esperimentuak, probak eta analisiak egitea.– Esperimentuak, probak eta analisiak egiteko beharrezko material

eta ekipoa prestatzea.– Datuak idatzi, kalkuluak egin eta taulak eta grafikoak prestatu.– Inkesta estatistikoak eta elkarrizketak egin.

Beste laguntza-langileak

309.Beste laguntzako langile multzoaren barruan, bulego etaidazkaritzetako langileak daude, kualifikatuak eta ezkualifikatuak, I+G proiektuetan parte hartzen dutenak edozuzenean proiektu horiei elkartuta daudenak.

310. I+Gari laguntzeko beste langile batzuk ISCO-88ko talde nagusihauetan sailkatuta aurki daitezke funtsean: 4, “Bulegoetako Langileak”,6 “Nekazaritza eta Arrantza langile kualifikatuak”, eta 8 “Instalakuntzaeta Makineria Langileak eta Mekanikoak”.

311. Kategoria honetan sartzen dira kudeaketa ekonomiko etalangile-kudeaketa gaiez, eta administrazio orokorraz arduratzen direnkudeatzaile eta administratzaileak, beti ere beren jarduerek I+Garilaguntza zuzena ematen dietenean. ISCO-88-ko 2 Talde nagusian,“Profesionalak”, eta 343 talde sekundarioan sailkatzen dira funtsean“Irakasle Elkartu Administratiboak” (3434 izan ezik).



5.2.4. Sailkapena titulazio formal mailaren arabera

Sarrera

312. ISCEDak I+G langileak bere titulazio formalaren araberasailkatzeko oinarriak ematen ditu. I+G estatistiketarako langileak seikategoriatan banatzea gomendatzen da, soilik hezkuntza mailarenarabera ezartzen direnak, langileen titulazio eremua edozein izanik ere.

Doktoreak (ISCED 6. maila)

313. Doktore diploma edo edozein diziplinetan unibertsitate-mailabaliokidea duten tituludunak (ISCED 6. maila). Kategoria honetansartzen dira unibertsitateetan beretan, edota unibertsitate mailakobeste institutu espezializatu batzuetan lortutako tituluak dituztenpertsonak.

Unibertsitate tituludunak (ISCED 5A maila)

314. Edozein diziplinetan doktore mailaz azpiko unibertsitatediplomak dituzten titulatuak (ISCED, 5A maila). Kategoria honetansartzen dira unibertsitateetan beretan, edo unibertsitate mailakoinstitutu espezializatuetan lortutako tituluak dituzten pertsonak.

Unibertsitate mailako beste diploma batzuk dituzten tituludunak(ISCED 5B maila)

315. Edozein diziplinetan beste unibertsitate diploma batzukdituzten tituludunak (ISCED 5B maila). Prestakuntza espezializatuaizan ohi da, eta egin ahal izateko bigarren mailako prestakuntzaosoaren baliokidea eskatzen du. Lanerako prestakuntza praktiko etazehatzagoa ematen dute ISCED 5A eta 6 mailetan lortutakoa baino.

Unibertsitate mailakoak ez diren sekundario-ondorengo bestediploma batzuk dituzten tituludunak (ISCED 4. maila)

316. Edozein diziplinetan unibertsitate mailakoak ez diren bigarrenhezkuntza-ondorengo beste diploma batzuk dituzten tituludunak(ISCED 4 maila). Kategoria honetan sartzen dira 5 mailako ikasketakegiteko ikasleei behar duten prestakuntza ematen dieten titulaziodunak,eta ISCEDko 3 maila osatu dutenean, 5 mailan sartzea ahalbidetzendieten ikasketekin jarraitzen ez dutenak, adibidez, oinarrizkoprestakuntza ikastaroak edo iraupen laburreko bokaziozko progra-mak.Ikasketa sekundarioen diplomak dituzten tituludunak (ISCE, 3.maila)



317. Goi mailako ikasketa sekundarioen diplomak dituzten tituludunak(ISCE, 3. maila). Kategoria honetan ez dira bakarrik ISCEDko 3. mailakodiplomak dituzten tituludunak sartzen, bigarren-hezkuntza amaitzeanlortutakoa, baizik eta baita 3. mailako bokaziozko diplomabaliokideak, beste hezkuntza erakunde mota batzuetan lortutakoak.

Beste titulazio batzuk

318. ISCEDren 3. mailaz azpiko maila sekundarioko diplomakdituzten pertsona horiek guztiak sartzen dira hemen, edo berenbigarren-hezkuntzaa ikasketak bukatu ez dituztenak eta bestekategorietako batean ere sartzen ez direnak.

5.2.5. Graduondoko ikasleen tratamendua

319. Graduondoko ikasleak I+G langileen kategoria errekonozitua ezdiren herrialdeetan, aldi baterako irakasle langileen artean sartu ohidira. Horrek esan nahi du, I+G langileak eta gastuen kalkulu orokorraegiten bada inkesta bidez eta goi-mailako irakaskuntza sektoreankoefiziente bidez, I+G-erako egun osoko lanaren beren baliokidetzamailak, beren I+G kostuak eta I+G-erako beren finantzaketarenjatorria, goi-mailako irakaskuntza zentroan lanean ari den langileabalitz bezala hartzen dela.

320. Graduondoko ikasleak talde errekonozitua diren herrialdeetan,I+G-aren eta graduondoan dabiltzanen (eta beren irakasleen)irakaskuntza eta prestakuntza jardueren arteko muga bat ezartzekozailtasuna, orokorrean, 2. kapituluan (2.3.2. atala) azaldu da.

321. Atal honen helburua alde teorikotik egokiak eta alde praktikotikerabilgarriak izango diren jarraibideak aurkeztea izango da, I+G-eanlangile-datuetan (eta gastuetan) sartzeko graduondoko ikasleenkategorien ingurukoak.

322. Dagoeneko 2. atalean adierazi dugunez, maila honetako ikasleekere sarritan loturaren bat izaten dute edo zuzenean lan egiten duteikasten duten erakundean eta kontratuak edo antzeko konpromisorenbat izaten dute beheko mailetan eskolak ematera edo beste jarduerabatzuk egitera behartzen dituena, laguntza mediku espezializatuaesaterako, beren ikasketak jarraitu eta ikerketan lan egin dezaketenbitartean.



ISCED-97 kategoriak Estaldura orokorra ELGAko langileen kategoriak

6. Unibertsitateirakaskuntzaren bigarrenetapa, ikerketa aurreratuaegiteko beharrezko titulazioaematen duena

Doktore mailako unibertsitatediplomadun tituludunak

5. Unibertsitateirakaskuntzaren lehen etapa,ikerketa aurreratua egitekobeharrezko titulazioa ematenez duena.

5A. Izaera teknikokounibertsitate ikasketak,ikerketa aurreratuprogrametan parte hartzekobeharrezko titulazioa ematendutenak.

Doktore mailaz azpikounibertsitate diplomaduntituludunak.

5B. Praktiketara edoberariako zereginetarabideratutako programak.

Beste unibertsitatekodiploma batzuk dituztentituludunak

4. Bigarren-hezkuntzaondorengo i rakaskuntzaa ezunibertsitarioa

Bigarren-hezkuntza

Unibertsitate mailakoak ezdiren bigarren-hezkuntzaondorengo beste diplomabatzuk dituzten tituludunak

3. Goi-mailako bigarren-hezkuntza

Bigarren hezkuntza-ondorengoak

2. Behe-mailako bigarrenhezkuntza edo oinarr izkohezkuntzaren bigarren etapa

Bigarren hezkuntzakoikasketa diplomak dituztentituludunak

1. Lehen-hezkuntza edooinarrizko hezkuntzarenlehen etapa

Lehen-hezkuntza

0. Lehen-hezkuntza aurrekoa Lehen hezkuntza-aurrekoa


Iturria: ELGA

5.2. laukia. Frascati-ko Eskuliburuaren ISCED maila eta motetarako gako arautua,I+G-aren arloko langileentzat, langile horiek titulazio formalarenarabera saikatuta



323. Beren ikasketa mailaren arabera identifikatu daitezke. Uniber-tsitate prestakuntzako bigarren zikloa osatu dute (ISCED 5A maila) etadoktore titulua lortzeko ikasketak egiten ari dira (ISCED 6). ISCEDko6. mailako programak horrela deskribatzen dira:

“Ikerketa aurreratua egitea ahalbidetzen duen titulua eskura-tzeko unibertsitate programak. Programa hauek ikasketaaurreraturako eta ikerketa originalerako diseinatuta daude, etaez dira soilik ikastaroko lanetan oinarritzen.

Sailkapen irizpideak

Irizpide nagusia

Normalean tesi bat edo argitaratua izateko adinako kalitateaduen aurkezpena egitea eskatzen du, jatorrizko ikerketa batenondorioz eta jakintzari ekarpen adierazgarria egiten diona.

Irizpide subsidiarioa

ISCED 5A mailako programak eskaintzen dituzten erakundeetanirakasle lanpostuak betetzeko prestatzen ditu graduatuak, edotaerakunde publikoetan, industrian, etab. ikertzaile lanpostuakbetetzeko”.

324. I+G-ean lan egiten duten graduondoko ikasle guztiak, etahelburu honetarako finantzaketa jasotzen dutenak (unibertsitatesoldata moduan, beka moduan edo beste edozein finantzaketa bidez)printzipioz, I+G langiletzat hartu behar dira. Arrazoi praktikoengatik,ordea, dagozkien I+G gastuak kalkulatzea posible den ikasle horienestaldura murriztea eta egun osoko lanaren baliokidetza beharrezkoaizan daiteke.

5.3. Datuak neurtzea eta biltzea

5.3.1. Sarrera

325. I+G-ean lan egiten duten langileen neurketak hiru zeregin ditu:

– Pertsona fisikoen kalkulua.– I+G jardueren kalkulua egun osoko lanarekin parekatuta (pertsona/

urte).– Bere ezaugarrien neurketa.



5.3.2. Pertsona fisikoen inguruko datuak

Planteamenduaren justifikazioa

326. Guztirako pertsona kopuruaren inguruko datuek, I+G-eanguztiz edo neurri batean jarduten dutenak, beste datu serie batzuekinbaliokidetasunak ezartzea ahalbidetzen dute, adibidez, irakaskuntza,enplegu eta biztanle errolden emaitza datuekin. Hau berezikigarrantzitsua da I+G-ean enpleguaren eragina aztertzen denean,benetako guztirakoei eta langile zientifiko eta tekniko fluxueidagokionez.

327. Pertsona fisiko kopuruaren inguruko datuak I+G langileeninguruko informazio osagarria biltzeko neurririk egokiena osatzendute, adina, sexua edo naziotasunarenak esaterako. Datu hauekbeharrezkoak dira ikasketa analitikoak egiteko orduan eta errekru-tatzea edo beste edozein Z eta T politika mota antolatzeko, sexuarrazoiengatik, langile faltagatik eta zahartzaroaren eraginagatik,“buru-argien ihesagatik”, etab. desorekak murriztera bideratuak.Politika zientifiko arduradunen aldetik datu mota hauen eskaria geroeta handiagoa da.

328. Zientzia eta Teknologiara bideratutako Giza BaliabideenNeurketarako ELGAren Eskuliburua -Kanberrako Eskuliburuak (ELGA/Eurostat, 1995) zientzia eta teknologian eskulanaren efektiboak etafluxuak neurtzera bideratutako zenbait jarraibide aurkezten ditu.Ikertzaile eta teknikariak zientzia eta teknologian diharduten gizabaliabideen azpitalde garrantzitsua dira (HRST), eta esperientziakfrogatu du I+G inkestak pertsona fisikoen inguruko datuak biltzekotresnarik egokiena direla. Biztaleria erroldek, biztanleria aktiboareninkestek edo biztanleriaren erregistroek oso datu osagarri baliagarriakeskaintzen dituzte, baina I+G langileen inguruko datuak lortzeko ezindira era sistematikoan erabili.

Planteamenduak eta aukera posibleak

329. Pertsona fisikoen inguruko datuak aurkezteko zenbait aukeradaude:

– Data zehatz batean I+G-ean diharduen pertsona kopurua (adibidez,aldi baten amaieran).

– Urtean (naturala) I+G-ean diharduen pertsona kopurua.– Urtean (naturala) guztira I+G-ean diharduen pertsona kopurua.



330. Posible den guztietan, I+G-eko langileen inguruko pertsonafisikoei buruzko datuak kalkulatzeko hartzen den metodoak, pertsonafisikoen inguruko beste estatistika datu sail bat biltzeko erabili-takoaren antzekoa izan behar luke (enplegua, hezkuntza), horiek I+Gdatuekin alderatu ahal izateko.

5.3.3. Egun osoko lanarekin parekatuta (EOLP) adierazitako datuak

Planteamenduaren justifikazioa

331. I+G-ean diharduen pertsona kopurua eta bereziki ikertzaileak,neurtzen dituzten datu-sailek, erabilera garrantzitsu asko dituzte, ezdituzte egun osoko lanarekin pareko den langile kopuruetanoinarritutako serieak ordezkatzen. Azken hauek I+G bolumenarenbenetako neurria osatzen dute eta estatu kide guztiek datu hauekmantendu behar dituzte nazioarteko konparazioak errazteko.

332. I+Ga zenbait pertsonen funtzio nagusia izan daiteke (adibidez,I+G laborategi bateko langileak) edo bigarren mailako funtzio batizan daiteke (adibidez, diseinu eta entsegu zentro bateko kideenkasuan). Lan denboraren zati esanguratsua betetzen duen jarduera batere izan daiteke (adibidez, unibertsitate irakasleak edo graduondokoikasleak). I+Ga funtzio nagusitzat duten pertsona horiek soilikhartuko balira kontuan, I+G-era bideratutako ahalegina gutxietsiegingo litzateke; I+Gari tarteren bat eskaintzen dioten pertsonahoriek guztiak neurtuko balira, ordea, ahalegin hori puzten arikoginateke. I+G-ean diharduen pertsona kopurua, beraz, I+G jarduerenegun osoko lanaren parekatuta adierazi behar da.

Pertsona/urteko kalkulua

333. EOLP pertsona/urtetzat hartu behar da. Beraz, normalean beredenboraren %30 I+G-era eta gainerakoa beste jarduera batzuetaraematen duen pertsona (irakaskuntza, unibertsitatearen administrazioaedo ikasleek tutoretzak) 0,3 EOLP-tzat neurtu behar da. Era berean,I+G langile bat egun osoko jardunarekin I+G unitate batean laneanari bada soilik sei hilabetez, 0,5 EOLP bezala neurtuko zaio. Lanjarduna sektore batetik bestera alda daitekeenez, eta are erakundebatetik bestera, ez da adierazgarria EOLP pertsona/orduetan ematea.

334. Langileak I+G-ean diharduten pertsona/urte kopuruaren araberaneurtu behar dira, gastuen inguruko datu-serieei dagokien denboratarte berdinean.



EOLP data zehatz batean

335. Zenbait kasutan, erabilgarriagoa izan daiteke I+G-ean dihar-duten langileak data zehatz batean aztertzea. I+G-aren erabileranaldiaren araberako gorabehera adierazgarriak badaude, ordea,(adibidez, administrazioak kontratatutako aldi baterako langileakunibertsitateko ikasturte amaieran), gorabehera hauek kontuan izanbehar dira, denbora tarte batez EOLPan oinarritutako datuekinalderatzea ahalbidetzeko. EOLP data zehatz batean erabiltzen denkasuetan eta urtearen inguruko datuak gastuei buruzko informazioaeman den denboraldiaren lehen edo azken egunean jasota daudenkasuetan, I+G gastuekin alderatzeko biurteroko batez bestekoaldakorrak erabiltzea gomendatzen da.

Metodo aniztasuna eta erabilitako metodoa zehazteko beharra

336. Benetako EOLP kalkuluei eragiten dieten zenbait muga daude.Beraz, ezinezkoa da herrialde edo sektore desberdinetan erabilitakometodologien artean desberdintasunak saihestea. Goi-mailakoirakaskuntza sektorean erabiltzen den metodorik zehatzenak,ikerketzaile bakoitzaren denboraren erabilera inkestak gauzatzeaeskatzen du. Praktikan, ordea, erabiltzen diren metodoak gutxigorabeherakoagoak dira. Erabilienetako bat langile kategoriabakoitzeko lanpostu kopurua zenbatzean datza eta I+G koefizienteegokiekin biderkatzean. Zenbait kasutan, erabilitako I+G koefizienteakzenbait inkesten datuetan daude, beste kasu batzuetan, berriz,estatistikak egiteko ardura dutenen hipotesietan oinarritzen dirabesterik ez.

337. Nazioarte mailan konparazioa errazteko, erabilitako neurketaeta kalkulu metodoak edozein izanik ere, erabilitako metodoareninguruko zehaztasunak publiko egitea beharrezkoa da. Zehazki I+Gkoefizienteak erabiltzen direnean, koefiziente horien ingurukoinformazioa eman behar da, nola lortu ziren eta EOLParen kalkuluannola erabili ziren, batez ere nazioarteko erakundeen aurrean txostenakaurkezteko orduan ( ikus 7. kapitulua, 7.6. atala).

Goi-mailako irakaskuntza sektoreko arazo zehatzak

338. I+G-eko langileak neurtzeko erabilitako metodoak, sektoreanI+G jarduerei egindako ekarpen zuzenen arduradun gisa definitutakolangile-kategoria guztiak hartu behar ditu bere baitan, hau da, I+G-eandiharduten pertsona guztiak eta laguntza jarduerak egiten dituztenak.



339. Goi-mailako irakaskuntza sektorean I+G-ean dihardutenlangileen inguruko datu zehatzak lortzeko, denboraren erabileraazterketak edo inkestak egitea beharrezkoa izan daiteke. Inkesta hauekdatu-iturri baliotsua izan daitezke, are bost edo hamar urtean behinegiten badira soilik. 2. erankinak denboraren erabilera ikasketeninguruko zehaztasun gehiago ematen ditu.

340. I+G langileen neurketak elkarlotura duten bi arazo planteatzenditu:

– Lan denboraren definizioa.– Egun osoko lanarekin parekatuta egindako kalkulua (EOLP).

Lan denboraren definizioa

341. Unibertsitate irakasle/ikertzaile baten zereginen barruan ondodefinituta dagoen alderdi bakarra (beti nazioarteko konparazioetarakobalio ez duen arren) ikasturte akademikoan irakaskuntza ordu kopuruada. Orokorrean, lan denbora zenbait faktoreren arabera aldatzen da,hala nola:

– Asteko eskola orduak.– Azterketetarako eta ikasleen arretarako beharrezko denbora.– Zeregin administratiboak, urte aldiaren arabera aldatzen direnak.– I+G jardueren izaera eta emaitzak argitaratu edo aurkezteko

jarritako mugako datak.– Ikasleen opor garaiak.

342. Langileen lan moduetan malgutasun handia dago, denboraerabilera azterketetan islatzen den bezala. Jarduera profesionalarenzati handi bat, nagusiki I+G-ean, “lan denbora normaletik” kanpoegiten dela egiaztatu da, eta sarritan, goi-mailako erakundetik beretikkanpo.

Egun osoko lanarekin parekatuta egindako kalkulua

343. Lan denbora “normala” definitzeari arreta handia jarri zaio, izanere, denboraren erabileraren inguruko inkestak erantzuten dituztenek,sarritan funtzionario kategoria berdina dutenek baino pixka batdenbora tarte gehiago eman ohi dute. I+G langileen egun osokolanarekin parekatuta egindako kalkulua, guztirako lan denboranoinarritu ohi da. Beraz, inork ezin du urtean EOLP unitate bat bainogehiago adierazi, eta beraz, ezin du I+G-ean EOLP bat baino gehiago egin.



344. Praktikan, ordea, arau hau errespetatzea ez da beti posible.Zenbait ikertzailek, adibidez, zenbait I+G unitatetan jarduera batzukizan ditzakete. Gero eta kasu sarriago hau da, adibidez, enpresapribatuetan ere lan egiten duten akademikoena. Kasu hauetan EOLPapertsona bakoitzarentzako batera murriztu daiteke.

345. Inkestak egiteko orduan I+Ga zer den eta izendapen honenazpian zer sartzen den argi definitzea oso garrantzitsua da, hau da,“denbora normala” eta “denbora osagarria”, inkestatuak bere I+Gmailaren informazio zehatza ematea nahi bada. Denboraren erabilerainkestak egiteko erabilitako metodoak, EOLP kalkulatzeko zehazta-sunean pisu handia du (Ikus 2 eranskina). Inkestak aste zehatz bateanlan egindako orduen banaketa badu oinarri, “lan denbora normaletik”kanpo egindako I+G neurtzea nahiko erraza da. Inkestatuak urteosoan I+G-ean erabilitako denbora ebaluatu behar badu, ordea,zailagoa da ordu”normaletatik” kanpo egindako I+G jarduerei (etaharremana duten beste lan jarduera batzuei) neurri egokia ematea.Gainera, inkesta zein urte alditan egiten den arabera, eragina izandezake egun osoko lanarekin parekatuta kalkulatzean.

5.3.4. Agregatuak eta gomendatutako aldagai nazionalak

346.Gomendatutako bi agregatuak hauek dira:• I+G-ean dihardutenen guztirakoak, pertsona fisiko

kopuru gisa neurtua.• Estatun I+G-ean lanean diharduen guztirako EOLPa, 12

hilabateko epean.

Guztirako hauek sektoreka eta lanbideka edo titulazio formalka zatitubehar dira, 5.3a eta 5.3b. laukietan erakusten den bezala. Soiliksailkapen bakar bat ematea posible den kasuetan, lanbidekakobanaketari lehentasuna emango zaio. Gainerako erakunde sailkapena(eta zenbaitetan banaketa funtzionalak) marko honen barruanaplikatuko da.



Lanbidea

Sektorea

Enpresak Administraziopublikoa

Irabazi asmorikgabeko erakundepribatuak


Guztira

Ikertzaileak

Teknikariak eta kidekolangileak

Beste langilelaguntzaile batzuk

Guztira

Iturria: ELGA

Iturria: ELGA

Titulazioa

Sektorea

Merkataritza-enpresak

Administraziopublikoa

Irabazi asmorikgabeko erakundepribatuak


Guztira

Titulu hauek dituztenak:

Unibertsitate tituluak

Doktorea (ISCED 6. maila)

Beste batzuk (ISCED 5A maila)

Unibertsitate mailako bestediploma batzuk(ISCED 5B maila)

Beste diploma batzukBigarren-hezkuntza ondorengomaila ez unibertsitariokoak(ISCED 4. maila)

Bigarren-hezkutzako ikasketadiplomak(ISCED 3. maila)


Guztira

5.3a. laukia. I+G-aren arloko langileen guztirakoa estatuan,sektore eta titulazio-mailen arabera

5.3b. laukia. I+G-aren arloko langileen guztizkoa estatuan,sektore eta titulazio mailen arabera



347.I+G-eko langileen inguruan gehiago jakiteko helburuz, etalangile zientifiko eta teknikoaren guztirakoan sartzen denez,ikertzaileen inguruko datuak biltzea gomendatzen da, etaposible bada, baita beste I+G langile kategoria batzuena ere,pertsona fisikoez ari garela, honela banatuta:

• Sexua• Adina

348. Adinaren araberako datuak islatzeko sei maila ezartzea gomen-datzen da:– 25 urtetik beherakoak.– 25-34 urte.– 35-44 urte.– 45-54 urte.– 55-64 urte.– 65 urte edo gehiago.

Kategoria hauek United Nations Provisional Guidelines on StandardInternational Age Classifications (ONU, 1982)-ean oinarrituta daude.

349. Aztertzea merezi duten beste aldagai batzuk daude, soldatamailak eta jatorrizko herrialdea esaterako. Datu hauen bilketak, ordea,banakako inkestak egitea eska dezake, eta horrek baliabide askokontsumitzen ditu. Horregatik erabilgarria da beste administrazio-datu iturri batzuk bilatzea, herritarren erregistroak, gizarte seguran-tzarenak, etab.

350. Jatorri-herrialdea zehazteko irizpide desberdinak erabiltzen dira,esaterako, nazionalitatea, herritartasuna edo jaioterria. Era bereaninteresgarriak izan daitezkeen beste batzuk ere badaude, azkenbizilekua, aurreko lanbidea edo maila altueneko ikasketak egin zituenherrialdea. Horiek guztiek abantailak eta desabantailak dituzte etamota desberdineko informazioa ematen dute. Gutxienez, irizpidehauetako biren konbinaketak informazio gehiago emango digu. I+Glangileen inguruko datu hauen bilketa, ordea, aurreko etapa bateandago.

351. Azkenik, erabilgarria izan daiteke pertsona fisikoei dagokionezdatuak biltzea, I+G jardueretan diharduten langileen hezkuntza



historiari buruz, hau da, titulazio handieneko eremuei buruz. Ikasketaeremuak ISCED-97an definituta daude eta 3. kapituluan, 3.2. laukianerakusten diren zientzia eta teknologia eremuekin erlaziona daitezke.

5.3.5. Lanbide eta titulazioen arabera gurutzatutako datuak

352. Lanbide eta titulazioka egindako sailkapenek, bakoitzak berenabantailak eta desabantailak dituzte, I+G-ean diharduten langileaksailkatzeko erabiltzen direnean. Horietako bakoitza erlazionatutakoestatistika sail batekin lotuta dagoenez, ordea, (lanbidekako enplegua,titulazioka egindako hezkuntza estatistikak) I+G-eko langileak biirizpideak erabiliz sailkatzea komeni da. Beraz, datuak biltzeagomendatzen da -beharbada bost urtero- pertsona fisikoei dagokienez,lanbide eta kualifikazioaren artean sailkapen gurutzatuak ezartzeko,5.4. laukian erakusten den moduan.

Iturria: ELGA

Pertsona fisiko kopurua

Titulazioa Lanbidea

Ikertzaileak Teknikariak etapareko langileak

Beste langilelaguntzaile batzuk

Guztira

Titulu hauekdauzkatenak:Unibertsitate tituluak

Doktorea (ISCED 6. maila)

Beste batzuk (ISCED 5A maila)

Unibertsitate mailakobeste diploma batzuk(ISCED 5B maila)

Bigarren-hezkuntzaondorengo beste diplomaez-unibertsitario batzuk(ISCED 4 e maila)

Bigarren-hezkutzakoikasketa diplomak(ISCED 3. maila)


Guztira

5.4. Laukia. I+G-aren arloko langileak lanbideen eta titulazio formalenarabera sailkatuta



353. Ikertzaileen eta unibertsitate tituludunen arteko bat etortzea ezda beti mantentzen. Orokorrean, ikertzaileek unibertsitate mailakotitulazioak izango dituztela uste izaten da, ikertzaile batzuk lanesperientziarekin osagarriak diren maila baxuagoko titulazioakdituzten arren. Gero eta sarriagotan ematen da era berean, zientzianeta ingeniaritzan tituluak dituzten unibertsitate tituludunak aurkitzea,mota teknikoko lanak egiten dituztenak. Bat-etortza are arinagoa dagainerako lanbide mailetarako. Adibidez, laguntza-langileek mailaguztietako titulazioak izan ditzakete (adibidez, kontabilitate unibertsitatetitulua duten finantza-zuzendariak, ISCEDren 5. mailako diploma etaesperientzia duten idazkariak). 5.4.laukian adierazten dena bezalakosailkapen gurutzatu bat erabilgarria da beste herrialde bateko I+G-ekolangileen estatistikak ulertzen saiatzeko orduan, estatistika haueknazioarte mailan konparatzeko aukera ebaluatzeko edo herrialdeanberean, I+G-eko langileen joerak aztertzeko. Gainera, I+G-eko langileenzer ehunekok adierazten duen HRSTen azpisail bat identifikatzenlaguntzen du, nagusiki Kanberrako Eskuliburuak “nukleotzat” definitzenduena, hau da, beren goi-mailako irakaskuntza osatu duten ikertzaileeta teknikariak.

354. Gainera, desigarria litzateke I+G-ean dabilen goi-mailakolangileen guztirako datuak edukitzea. Lanbide eta titulazioareninguruko irizpideak sailkapenaren oinarritzat erabiltzeak, langile-kategoria honen neurketa modu bat definitzea galarazi du. 5.4 laukia,beraz, goi-mailako langileen oinarrizko kategoriak identifikatzekoabiapuntu ona izan liteke.

5.3.6. Eskualde datuak

355. I+G-eko langileen eta ikertzaileen inguruko informazio guztiaeskualdeka zatitzea ere gomendatzen da, bai pertsona fisikoei dagokionez,bai egun osoko lanarekin parekatuta egindakoari dagokionez. EBkoestatu kideentzat, eskualde mailak Estatistikentzako Lurralde UnitateenIzendapenek emana dator (NUTSNomenclature of Territorial Units forStatistics). ELGAko beste estatu kide batzuentzat, eskualde banaketa,estatuko beharren arabera zehaztu beharko da. Antolakuntza federaladuten herrialdeetan, banaketa estatu mailan egin daiteke. 5. eranskineanI+G eskualde datuak biltzeko orduan erabili beharreko metodoeninguruko informazio gehiago aurki daiteke.


I+G-ERA BIDERATUTAKO GASTUAK NEURTZEA



6. kapitulua

I+G-era bideratutako gastuak neurtzea





6.1. Sarrera

356. I+G-era bideratutako kantitateak estatistika-unitatearenbarruan xahutu daitezke (barne gastuak) edo hortik kanpo (kanpogastuak). Gastu horiek neurtzea ahalbidetzen duten prozedurak hauekdira:

– Estatistika-unitateetako bakoitzak izandako I+G barne gastuakidentifikatu (ikus 6.2 atala).

– Barne gastu hauetarako erabilitako finantzaketa iturriak identifi-katu, betetzaileak emandako informazioaren arabera (ikus 6.3.atala).

– Estatistika-unitateetako bakoitzak izandako I+G kanpo gastuakidentifikatu (ikus 6.4 atala).

– Datuak betetze sektoreka eta finantzazio iturrika gehitu, guztirakonazioanalak lortzeko. Testuinguru honetan beste sailkapen etabanaketa batzuk ezar daitezke (ikus 6.7 atala).

357. Oinarrizko etapak lehen biak dira, eta orokorrean, laugarrenetapa ziurtatzeko nahikoak dira. I+G gastuen inguruko datuak barnegastuen betetzaileek emandako informazioetatik abiatuz egin behardira. Kanpo datuei buruzko datu-bilketa, ordea, ez da informazio iturriosagarri gisa desiragarria.

6.2. Barne gastuak

6.2.1 Definizioa

358.Barne gastuak unitate estatistiko batean edo ekonomiarensektore batean egindako I+G gastu guztiak estaltzendituzten horiek guztiak dira, denbora tarte zehatz batean,funtsen jatorria edozein izanik ere.



359. Unitate estatistikotik edo sektoretik kanpo, baina barne I+G-arenlaguntzan egindako gastuak barne daude (adibidez, I+G-era hornigaienerosketa). Era berean ohiko gastuak eta kapitalarenak berdin-berdinbarne daude.

6.2.2. Ohiko gastuak

360. Ohiko gastuak soldaten gastuez eta ohiko beste gastu batzuezosatuta daude (ikus ere 6.2.3 atala).

I+G-eko langileen soldaten kostuak

361. Kostu hauek urteko soldatak eta ordainketak hartzen dituztebarne, eta langileen gastu osagarri guztiak edo askotariko diru-sariak,hala nola pizgarriak, ordaindutako oporrak, pentsio funtsei egindakoekarpenak eta Gizarte Segurantzari egindako beste ordainketa batzuk,soldaten zergak, etab. Zeharkako zerbitzuak ematen dituztenpertsonen soldaten kostuak eta langile-datuetan kontuan hartzen ezdirenak (hala nola, segurtasun langileak eta mantenimendukoak, edoliburutegi nagusietako langileak, zerbitzu informatikoetakoak etazuzendaritza bulegoetakoak) baztertu egin behar dira eta beste ohikogastu batzuen atalean zenbatu behar dira.

362. Soldaten kostuek ia beti I+G ohiko gastuen zati nagusiaosatzen dute ia beti. Datuak jasotzeko edo gastu hauen ingurukoinformazio motaren bat jasotzeko, estatu kideentzat erabilgarria izandaiteke langile-kategoria desberdinen artean desberdintzea, (adibidez,ikertzaileak, teknikariak eta langile baliokideak, beste langilelaguntzaile batzuk, etab.). Sailkapen osagarri horiek laguntza onaizango dira I+G gastuen inguruko kostu-indizeak ezartzeko.

363. Doktoradutza mailako graduondoko ikasleen soldata kalkuluakarazoak dakartza. Estatistiketan unibertsitateen aurrekontutikedo I+G unitateetatik kobratzen duten graduondoko ikasleak hartubehar dira soilik kontuan (ikertzaile laguntzaileak, adibidez) eta/edoI+G-erako kanpo finantzaketa jasotzen dutenak (batez ere ikerketabekak). Sarritan, beren lanarengatik jasotzen duten diru-ordaina“merkatuaren-balioaren” azpitik dago. I+G estatistiketan sartuko dirasoilik ikasle horiei dagozkien benetako “soldata”/bekak eta antzekogastuak, gehiegizko baliorik ez sartzeko.



Beste ohiko gastu batzuk

364. I+Ga laguntzeko material, hornikuntza eta ekipoen erosketaksortutako gastuak biltzen ditu, kapital gastua osatzen ez dutenak etaurte zehatz batean estatistika-unitateak gauzatzen dituena. Adibidegisa hau aipa daiteke: ura eta erregaiak (gasa eta elektrizitatea barne);liburuak, aldizkariak eta kontsulta dokumentuak, liburutegietara etaelkarte zientifikoetara harpidetzak, etab.; ikerketa zentrotik kanpoegindako prototipo txikien eta laborategiko materialen (produktukimikoak, animaliak, etab.) ezarritako kostua edo benetakoa.Aholkularien “in situ” gastuak beste ohiko gastu batzuetan sartubehar dira eta identifikatu, posible bada, bananduta, (ikus 5. kapitulua,5.2.1 atala, langileen datuetan erabiltzeko). Administrazio gastuak etabeste gastu orokor batzuk (hala nola, bulego gastuak, posta etatelekomunikazioak, aseguruak etab.) ere kontabilizatu egin behar dira,beharrezkoa balitz proportzionalki zatituz, estatistika-unitate bereanegindako I+Gtik kanpoko beste jarduera batzuk kontuan hartzeko.

Zeharkako zerbitzuen atalean sortutako gastu guztiak izan behar dirakontuan, antolakundearen beraren barruan hornitutako gastuak izanedo kanpotik alokatuak edo eskuratuak. Hauek dira adibideetakobatzuk: segurtasuna, biltegiratzea, eraikinen edo ekipoen erabilera,konponketa eta kontserbazioa, informatika zerbitzuak, eta I+Gtxostenen inprimaketa kostuak. Interesengatik sortutako gastuakkanpo utzi behar dira.

Zeharkako finantzaketak estalitako ohiko gastuak

365. I+G jarduerek sarritan sektoreak berak estaltzen ez dituenkostuak sor ditzake sarritan, baizik eta ekonomiaren beste sektorebatzuetan sailkatzen diren erakundeek, orokorrean administraziopubliko sektoreak. Ondorengo ataletan kostu mota honen bi adibideematen dira.

• Ikerketa instalazioen alokairua

366. Herrialde askotan instituzio publikoen eraikinen erabileraardura (unibertsitateak barne) erakunde zentralaren ardura da, I+Ginkestetan administrazio publikoaren sektorean sartzen dena, eta berekontabilitateak ez du I+G eta beste jarduera batzuen artekobanakatzen funtzionala islatzen. Honek bai ostatuen administrazio



jarraituari, bai eraikin eta ekipoen inguruko aldi baterako konbenioeieragin diezaioke, goi-mailako irakaskuntza sektorean berezikiaipagarria dena.

367. Zenbait kasutan, aipatutako instalazioak doan jartzen dirazentroen eskutan, edo hauen kostua ez da erakundeen kontabilitateanislatzen. I+G-aren benetako kostua ezagutu nahi bada, gastuendatuetan sartu behar lirateke I+Garekin lotutako kuota, errenta...ordainketa guztiak. Eragiketa erraza da kuota edo errenta sektorezehatz bateko unitateari egozten zaionean. Egozpen hori ez dagoenean,ordea, nazioarteko konparazioa ziurtatzeko helburuarekin, ordainketabenetako, ezagun eta sektore desberdineko erakundeen artean eginairudikatuko duen fikziozko diru-kopuru bat adieraztea gomendagarriada. Honek “merkatu-balio” gisa balio dezake, “beste ohiko gastubatzuetan” sartzeko neurtua. Zerbitzu hauetako hornitzaile etaonuradunen arteko kostuen zenbaketa bikoitza saihesteko kontuz ibilibehar da.

368. Benetako ordainketak egiten direnean (are I+G inkestetanderrigorrez agertzen ez direnean), estatuko agintariek beren datuserieetan doikuntza egin behar dute (adibidez, instalazioen merkatubalioa kontuan izateko). Sektore onuradunean “beste ohiko gastubatzuetan” sailkatu behar dira, eta dagokien sektore emaileenkontabilitatetik kendu.

• I+G-eko langileentzat gizarte-segurantza eta pentsio-kostuak

369. I+G-eko langileen soldaten-kostuek “urteko soldatak etaordainketak, eta langileen gastu osagarri guztiak edo askotariko diru-sariak hartzen dituzte barne, hala nola pizgarriak, ordaindutakooporrak, pentsio funtsei egindako ekarpenak eta Gizarte Segurantzariegindako beste ordainketa batzuk, zergak, etab”. (Ikus 361 paragrafoa).

370. Gizarte Segurantzarako eta/edo I+G-eko langileen pentsioetarakobenetako hornidura dagoenean, kantitate horiek I+G-eko langileensoldaten-kostuetan sartu behar dira. Hornidura hauek ez dute zertanesplizituki dagokien sektorearen kontabilitate kostu gisa agertu behar,baina sarritan, sektoreen arteko eragiketak edo sektore batenbarrukoak eska ditzakete. Are eragiketarik gertatzen ez denean ere,kostu horiek balioztatzen saiatu behar da. Datu hauek bi aldizzenbatzea saihestu behar da.



Balio erantsiaren gaineko zerga (BEZ)

371. Hornitzaile baten nahiz finantzatzaile baten adierazpenetanoinarritutako I+G gastuen datuak faktoreen kostuei adierazi beharzaizkie. Honek esan nahi du I+G-aren kostua kalkulatzean balioerantsiaren gaineko zerga (BEZ) eta salmentek dakartzaten gainerakozergak kendu egin behar direla, zehazki Administrazioak finantza-tutako I+G-aren kasuan. Planteamendu honek nazioarteko konparaziobaliagarriak egiten erraztuko du eta herrialdeei beren barne analisietanlagunduko die, batez ere I+G-era bideratutako funtsen aukera kostuaaztertu behar denean edo nazio-errentaren edo gastu publikoarenestatistikak erabiliz proportzioak ezarri behar direnean, orokorrean,BEZ gabe adierazten direnak.

372. Enpresa sektorean ez da ia arazorik egongo, kontabilitate proze-durei dagokionez, aplikatutako BEZ kostuak bananduta erregistratzenbaitira eta jasanarazitako BEZetik kentzen dira.Administrazio publikosektoreari dagokionez, aplikatzen den BEZa orokorrean berreskuratudaiteke eta bananduta identifika daiteke.

373. Goi-mailako irakaskuntza sektorean eta irabazi asmorik gabekoerakunde pribatuen sektorean zailtasun gehiago sor daiteke, non I+Gproiektu baterako erositako ondasun eta zerbitzuetako BEZaberreskugarria ez izatea gerta baitaiteke eta deklaratzaileek berengastuen berezko zatitzat hartuko duten. Herrialdeek sektore hauetakogastu zenbatekoetatik BEZa kanpo uzteko ahaleginak egin behardituzte, beharrezkoa balitz, doikuntza zentralizatua eginez. Beraz,ELGAra bidalitako zenbatekoek, BEZik ez izatea gomendatzen da.

6.2.3. Kapital-gastuak

374.Kapital gastuak estatistika-unitateen I+G programetanerabilitako kapital finkoaren elementuei dagozkien urtekogastu gordinak dira. Ematen diren denboraldirako deklaratubehar dira guztiz eta ez dira amortizazio elementu gisaerregistratu behar.

375. Higiezin, instalazio eta ekipoen amortizaziorako aurreikuspenguztiak, efektiboak edo egotziak, I+G barne gastuen neurketatikkanpo utzi behar dira. Hau bi arrazoirengatik ematen da:



– Amortizaziorako aurreikuspenak (existitzen diren kapitalondasunak berriztatzeko beharrezko kantitateen esleipena) ohikogastuetan sartuko balira, kantitate batzuk bi aldiz kontabilizatukolirateke, kapital gastuak gehitzean.

– Administrazio sektorean, normalean ez da aktibo finkoenamortizaziorako hornidurarik egiten. Ondorioz, herrialde berdinbaten barruan, ezin daitezke sektoreen arteko konparazioak eginamortizaziorako hornidurak kanpo uzten ez badira; eta serienazionalen guztirako orokorra ezin da gauzatu sektorekakoguztirakoak oinarri konparagarrien gainean ezartzen ez badira.

376. Kapital gastuek hauek hartzen dituzte barne:

– Lur sailak eta eraikuntzak.– Ekipoak eta tresnak.– Software-a.

Lur sailak eta eraikuntzak

377. Atal hau I+G-erako lur-sailak eskuratzeak sortutako gastuekosatzen dute (adibidez, proba eremuak, laborategietarako eta plantapilotuetarako orubeak) eta eraikuntzak eraiki edo erosteko,hobekuntza, eraldaketa edo konponketa lan garrantzitsuen ondoriozsortzen diren gastuak barne.

378. Eraikuntza berrien kostuaren I+G zatia, askotan zaila daneurtzen eta herrialde askok ez dute I+G gastu honen berri goi-mailako irakaskuntza sektorean edo, kasurik onenean, erabileraaurreikuspenen arabera balioztatzen dute (ikus aurrerago, kapita-gastuen I+G edukien identifikazioari buruzko atala).

379. Ikerketa ekipo berrien erosketa eraikuntza berrien kostuansartzen da sarritan eta ez da bananduta identifikatzen. Jokatzeko moduhonek, urteak joan eta gero, “ekipoak eta tresnak” osagaia gutxiesteraeraman dezake, I+G-era bideratutako kapital gastu multzoan.

380. Herrialdeek kostu hauei dagokionez metodologia koherenteaaplikatu behar dute.

Ekipoak eta tresnak

381. I+G jardueretarako beharrezkoak diren ekipo eta tresnakeskuratzearen inguruko gastuek osatzen dute, barne dakarten sofwareabarne.



Software-a

382. Bananduta identifika daitekeen software eskurapena barne du,I+Ga egiteko erabiltzeko, programen deskribapenak eta sistema etaaplikazioen softwarea lagun dituen programa eta dokumentaziodeskribapenak barne. Eskuratutako softwarearen urteko erabileralizentzien kuotak ere barne daude.

383. I+G-aren inguruko inkestetan, ordea, ekoizpen propiokosoftwarea, I+G-aren partetzat ekoitzia, dagokion gastuen kategoriansartzen da: soldaten gastuak edo beste ohiko gastu batzuk.

Ohiko gastuen eta kapital gastuen artean desberdintzeko irizpideak

384. Benetako kapital gastuen ebaluazioak ez ditu normalean tresnaeta erreminta txikiak eta eraikuntzetako hobekuntza txikiak estaltzen,kontabilitate sistema ia guztietan bezala, horiek “ohiko gastuen”atalean joaten baitira. Gastu “txikien” eta “handien” arteko mugaherrialde batetik bestera arinki aldatzen da, sistema fiskalaren arabera,edo are herrialde berdin bateko erakundeen artean, erabilitakokontabilitate praktiken arabera. Desberdintasun horiek ez dira osoesanguratsuak eta arau zorrotz bat ezartzea ez da ez posible, ezbeharrezkoa. Gastuak ohiko gastuei edo kapitalekoei egoztea herrialdebakoitzaren erabilera praktiken arabera egingo da. Hartara, zenbaitherrialdek kostu handiko prototipoen prestakuntzaren ingurukoak(adibidez aireontziak) edo bizitza mugatuko materialen ingurukoak(adibidez, jaurtiketa koheteak) ohiko gastutzat hartu ahal izangodituzte. Hitzarmen horiek esplizituki egin beharko dira beti.

I+G-aren edukiak kapital gastuetan identifikatzeko irizpideak

385. Zenbaitetan, aktibo finko baten I+G erabilera aldia eskuratzenden unetik ezagutzea posible da. Kasu horretan, aktibo finkoareneskurapenagatik dagokion gastu zatia egotziko zaio soilik I+G kapitalgastuari. Era berean, aktibo finko bat jarduera bat baino gehiagorabideratzen denean, bat ere ez da nagusitzen, ez I+G jarduerak, ezI+Grik ez dutenak (adibidez, ordenagailuak edo lotura duten insta-lazioak edo I+G-erako, entsegu, eta kalitate kontrolerako bateraerabilitako laborategiak), kostuak proportzionalki zatitu behar diraI+G-aren eta beste jardueren artean. Proportzioa instalazioa erabiltzenduten I+G pertsona kopuruan oinarritu daiteke, guztirako pertsonakopuruarekin harremanetan, edo aurretik egindako beste admi-



nistrazio kalkulu batzuen arabera (adibidez, I+G aurrekontuarikapitalaren gastuen zati bat egotz dakioke, edo I+Gari denbora edoespazio zati bat eman dakioke).

I+G aktibo finkoen salmenta

386. Aktibo finkoen salmentak edo transferentziak, hasieran I+G-erako eskuratuak, arazo bat sortzen du. Transakzioa I+G-ean egindakodesinbertsio gisa har liteke. Ez litzateke, ordea, erregistratutakogastuen zenbatekoan inolako zuzenketarik egin beharko. Ondorioz,estatistika-unitateetako I+G-ean egindako kapital gastuak ez liratekeneurri berean murriztuko, ez horretarako bererako ez atzera begira(kapital gastu horiek gertatu diren urte horietara). Ohiko errebisioekirregulartasunak eragin ditzakete, barne I+G gastu negatiboakagertzea esaterako. Atzera begirako errebisioei dagokionez, zailtasuneta nahasmen iturria dira.

Liburutegiak

387. Liburu, aldizkako argitalpen eta urtekarien erosketagatikegindako ordainketa “beste ohiko gastuei” egotzi behar zaion arren,liburutegi oso, liburu bilduma oso, aldizkako argitalpen, aleetab.bezalakoen erosketari dagozkion gastuak, “ekipo handiengastuak” atalean sartu behar dira, batez ere instituzio berri batenekipamendua dela eta sortzen direnean (ikus UNESCO, 1984b, 3.2.1atala).

388. Herrialde guztiek beren datuak ELGAra bidaltzean UNESCOrenmetodoa hartu behar dute. Posible ez bada, aurretik aipatutakokostuen sailkapenerako metodologia koherentea mantentzea komenida, aldaketak gastu horien eskeman ikusi ahal izan daitezenahalbidetzeko.

6.3. Finantzaketa-iturriak

6.3.1. Neurketa metodoak

389. I+Ga unitate, erakunde eta sektoreen arteko baliabide trans-ferentzia esanguratsuak gertatzen diren I+G-aren jarduera bat da.I+G-aren funtsen fluxua jarraitzeko ahalegin mota guztiak egiteabeharrezkoa da. Transferentzia hauek bi modutan neur daitezke.



390. Lehena, I+G betetzaileen adierazpenetan oinarrituz, unitate,erakunde edo sektore batek beste unitate, erakunde edo sektorebatetik jaso dituen edo jasoko dituen kantitateak ezartzean datza,denbora tarte zehatz batean, barne I+Ga egiteko. Aurreko aldietanegindako I+G-erako edo oraindik hasi gabeko I+G-erako jasotakofuntsak, denbora tarte zehatz baterako adierazitako finantzazioiturrietatik kanpo utzi behar dira.

391. Bigarrena, finantzaketa-iturri batean oinarrituz, unitate, erakundeedo sektore batek ordaindu izana edo beste unitate, erakunde edosektorerekin I+Ga egiteko denbora tarte zahatz batean hitzartu izanaadierazten duten kanpo gastuak ezartzean datza.

392. Irizpideetako lehena jarraitzea gomendatzen da.

6.3.2. I+G-erako funtsen fluxuak identifikatzeko irizpideak

393. Futsen fluxua behar bezala identifikatzeko bi baldintza betebehar dira:

– Baliabide transferentzia zuzena egon behar du.– Transferentzia hau, aldi berean, I+G-ean erabiltzeko helburuarekin

egin behar da, eta benetan I+Ga egiteko erabili.

Transferentzia zuzenak

394. Transferentziek kontratu, finantza-laguntza edo dohaintza formahar dezakete, eta diru edo beste baliabide batzuen ekarpenak izandaitezke (adibidez, betetzaileei uzten zaizkien langileak edo ekipoak).Tranferentzia ez monetario adierazgarria dagoenean, transferentziarenbalio arrunta balioztatzea beharrezkoa da, transferentzia guztiak ter-mino finantzieroekin adierazi behar baitira.

395. Baliabideak modu desberdinez transferitu daitezke, eta horiekguztiak ezin dira zuzenekoak.

396. Kontratuak ematea edo finantza laguntzak eskaintzea egiten aridiren eta etorkizunean egingo diren I+G lanetarako, funts trans-ferentzia batekin erkatu daitezke. Funts trasferentzia administraziopubliko sektoretik beste sektoreetara oso garrantzitsua da I+Gdatuen erabiltzaileentzat.



397. Bi funts publiko mota desberdindu daitezke:

– I+G-aren erosketarako berariaz erretserbatutako funtsak. Kasuhonetan I+G-aren emaitzak I+G output edo produktuarenjasotzailearenak dira, derrigorrez finantzatzailearekin bat etorribehar ez duena.

– I+G betetzaileei diru-laguntza edo bestelako finantza pizgarri gisaemandako funtsak. Kasu honetan I+G-aren emaitzak hauenbetetzaileen jabetzapekoak dira.

398. Enpresa sektoreko I+G datuetan posible bada, bi funts publikotransferentzia motak identifikatzea gomendatzen da. Era berean, goi-mailako iraskaskuntza sektorean funts publikoen banakatzea egiteakomeni da.

399. Teorian administrazioa enpresa edo unibertsitate bati, I+Gjardueretarako zenbait instalazio erabiltzea baimentzen dionean, halanola, haize tunel bat, behatoki bat eta jaurtiketa arranpa bat,zerbitzuaren balioa (edo inputatutako alokairua) transferentzia gisahartu behar da. Praktikan tranferentzia horren onuraduna normalean ezda balioztapen hori egiteko gai, eta emaileari gauza berdina gertadakioke.

400. Zenbait kasutan gerta daiteke enpresa bateko I+G proiektu batfinantza erakunde baten, afiliatutako enpresa baten edo administra-zioaren mailegu batekin finantzatuta egotea. Mailegu itzulgarriak ezdira tranferentziatzat hartu behar, baina bai itzuli beharrik gabeemandakoak.

401. Enpresa sektorean I+G-erako pizgarri publiko sorta oso batdago aldi berean. Adibidetzat eman daiteke errentaren gaineko zergakarintzea I+G industrialerako; administrazioak, aldez aurretik eskatutaeta gero konprobatuta enpresaren I+G gastu guztiak edo zati batordaintzea; ikerketa kontratuetan sartutako pizgarriak ematea,enpresari bere I+G jardueretan bultzatzeko; I+G taldeetarako zergaketa muga eskubideak arintzea; eta enpresan sortutako gastuen zati batitzultzea langile kopurua handitzeagatik. Momentuz tranferentziahoriek guztiak bereiztuta identifikatu daitezkeen arren, ez dira I+Garizuzeneko laguntza gisa kontabilizatu behar. Estatistika-unitateek,beraz, edukitako gastuen guztirako gordina kontabilizatu behar dute,are benetako kostuak gutxitzen badira ere, zerga fiskalak arintzea-gatik, itzulketengatik edo gerora emandako laguntzengatik.



I+G-era bideratutako eta bertan erabilitako transferentziak

402. I+G transferentzia askotan irizpide hau jakintzat emandaiteke.Zenbait argiketa beharrezkoak izan daitezke, ordea, kasubatzuetan (batez ere betetzailearen eta finantzatzailearen adierazpenenartean desberdintasunak daudenean).

– Lehen kasua beste bati funtsak ematen dizkion unitate batena da,bere I+Ga gauzatzeko beharrezkoak diren ekipoaren edo zerbitzuentruke. Ekipo edo zerbitzu hauen hornikuntzak bigarren unitateakI+Ga egiteko beharrik ez badakar, honek ezin izango du lehenunitateak finantzatutako I+G jardueren inguruan informatu.Adibidez, administrazioko laborategi batek ohiko materiala erostendu, edo kanpo ordenagailu baten zerbitzuak erabiltzen ditu I+Gproiektu baterako behar diren kalkuluak gauzatzeko. Kasuhorretan, materiala hornitzen duen enpresak edo informatikaenpresak ez dituzte I+G ekintzak gauzatzen bere kabuz eta beraz,ez dute administrazioak finantzatutako I+G jarduera batez ereinformatuko. Gastu hauek administrazioko laborategiak I+Gestatistiketarako kontuan izan behar ditu, barne kapital gastu gisa,eta beste ohiko barne gastutzat, hurrenez hurren.

– Bigarren kasu bat iturriak zehazgabe “prototipoetarako” “garapenkontratu” deitzen dituen funts transferentziena da, berez,finantzatzailearen I+G bat ere ez dakartenak eta funtsen hartzai-learen oso gutxi. Adibidez, administrazioak industria enpresabatekin kontratu bat sinatzen du aireontzi zibil “prototipo” bat“garatzeko” erabilera zehatz baterako (adibidez, belztutakoitsasoen tratamendua). Enpresak aireontzia eraikitzen du daudenmaterialak eta teknologia erabilita eta I+Ga zehaztapen berriakasetzeko da soilik beharrezkoa. Kasu honetan, kontratuaren zatihori baino ez du Administrazio publiko sektoreak finantzatutakoI+G gisa hartu behar betetzaileak, are finantzatzailearen kontueklehen begiratuan kontratua bere osotasunean I+Gkoa zela iradokizezaketen arren.

– Hirugarren kasua, unitate batek beste baten dirua jaso eta I+G-erakoerabiltzea da, are funtsak asmo horrekin transferitu ez zirenean ere.Adibidez, ikerketa institutu batek bere jardueretako batzuk finantzatuditzake, abantailen eta ondasun eta zerbitzuen salmentarekinlortutako diru-sarreren bitartez. Funts horiek beste unitate etasektore batzuetatik eratortzen diren arren, ez dira I+G transfe-



rentziatzat hartu behar, baizik eta unitate betetzaileak berak“atxikitako diru-sarreratzat”, institutuko ondasun eta zerbitzuenerosleek ez baitute I+G-erak funtsak transferitzeko asmorik.

6.3.3. I+G-eko finantzaketa-iturriak identifikatzeko modua

403. Normalean betetzaileei beren barne gastuak hauen arteanbanatzea eskatzen zaie: unitate betetzailearen beraren funtsak (berezkofuntsak), sektore edo azpisektore berdineko beste unitate batzuenfuntsak, edo beste sektore eta azpisektoretatik eratorritako funtsak.Orokorrean zailtasun handiegirik gabe egiten da hau, baina kasubatean edo bitan zenbait konplikazio ematen dira.

Azpikontratazioa eta bitartekariak

404. Arazoa korapilatu egiten da funtsak zenbait erakundetatikigarotzen direnean. Hau I+Ga azpikontratu bidez egiten denean gertadaiteke, zenbaitetan enpresa sektorean gertatu ohi den bezala.Betetzaileak, ahal duen neurrian, I+G-erako funtsak ematen dituenjatorrizko iturria adierazi beharko du. Arazo hauexek berak ematendira EBren finantzazioan, funtsak lehenbizi kontratatu nagusiarenganajoaten baitira eta gero, beste parte-hartzaileen artean banatzen dira(azpikontratatuak). Zenbait herrialdetan erakunde bitartekariak daude,ez betetzaileak, I+G-aren finantzaketan zeregin garrantzitsua betetzendutenak, erakunde betetzaileen artean iturri desberdinetatik, bainahelburu zehatzik gabe jasotako laguntza banatuz. Adibide ezagunakdira Alemaniako Stifterverband für die Deutsche Wissenschaft etaDeutsche Forschungsgemeinschaft. Kasu hauetan erakundeakfinantzaketa iturri gisa har daitezke, jatorrizko iturrietara jotzensaiatzea gomendagarriagoa den arren.

Unibertsitateetako funts publiko orokorrak (UFO)

405. Normalean unibertsitateek beren I+G jardueretarako hirufinantzaketa mota dituzte:

– I+G kontratuak eta administraziotik edo kanpoko beste iturribatzuetatik jasotako berariazko laguntzak. Hauek beren jatorrizkoiturritik datoz.

– I+D ez diren hornidura, ekintza eta zerbitzu salmentagatik diru-sarrerak, hala nola, tasa akademikoak, aldizkarietara harpidetza,gazur edo nekazal produktuen salmenta. Hauek unibertsitateetako



“berariazko funtsak” dira. Unibertsitate pribatuen kasuan I+G-arenfinantzaketa iturri nagusia izan daitezke.

– Hezkuntza Ministeriotik edo probintziako- edo lekuan lekukoagintarien aldetik jasotako diru-laguntza orokorra, ikerketa etairakaskuntza jarduera orokorrak finantzatzera bideratua. Adminis-trazioa jatorrizko iturri denez, eta emandako funtsetako zati batbehintzat I+G-era bideratzea nahi izan duenez, unibertsitateetakofunts publiko horien I+G edukia, administrazioari dagokio,finantzaketa iturri gisa. Baina baiezta liteke unibertsitateen barruadela funts orokor batetik I+G-era bideratu behar diren kantitateakesleitzeko erabakiak hartzen diren lekua, eta horrek “berezkofuntsak” barne ditu, lehenago definitu diren moduan eta UFOak;horregatik, dagozkien kantitateak goi-mailako irakaskuntzariegotzi behar zaizkie finantzaketa iturri gisa. Administrazioakfinantzatutako UFOak sektore publikoari egotzi behar zaizkio,funts-iturri gisa, nazioarteko konparazioetarako. Gehiago argitzeko,finantzaketa publikoarekin I+G-ean egindako barne gastu gordinabi azpikategoriatan banatzen da: Administraziotik eratorritakofunts zuzenak eta UFOak.

406. Prozedura hauek hartu behar lirateke. UFOak bereizita aitortubehar dira eta I+G kostu sailean ematen den edozein doikuntzakgizarte segurantzarako eta pentsioetarako benetako gastuak edoegotziak izan behar ditu kontuan, finantzazio iturri gisa UFPari egotzibehar zaizkionak. Botere publikoek goi-mailako irakaskuntzarieskaintzen dioten diru-laguntza orokorra UFO gisa sailkatu behar da,eta sektoreak berak ekoitzitako beste funts batzuk “berezko funtstzat”hartu behar dira. Alokairuetara etab. inputatutako benetako edoegotzitako ordainketen inguruko ohiko beste gastu batzuen doikuntza,administrazioaren funts zuzenaren kontuan kargatu behar dira.

407. I+G-aren inguruko inkestetan, posible den neurrian, finantza-keta iturri hauek identifikatu behar dira:

– Enpresa sektorea:

Berezko enpresa.Talde bereko beste enpresa bat.Beste enpresa bat



– Administrazio Sektorea

Gobernu zentrala edo federala (unibertsitateetako funtsorokorrak kenduta).Gobernu probintziala edo estatukoa (unibertsitateetako funtsorokorrak kenduta).Unibertsitateetako funts publiko orokorrak.

– Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektorea.– Goi-mailako irakaskuntza sektorea– Atzerria

Enpresa sektoreaTalde bereko enpresak.Beste enpresa batzuk.

Beste administrazio nazional batzuk.Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektoreaGoi-mailako irakaskuntza.Europar BatasunaNazioarteko erakundeak.

6.4. Kanpo gastuak

408.Unitate, erakunde edo sektore batek ordaindu izana aitortuedo beste unitate, erakunde edo sektore bati ordaintzekokonpromisoa hartu duten kantitateak dira kanpo gastuak,denbora zehatz batean I+G lanak egiteko. Horietan sartzendira beste unitate batzuk eskuratutako I+Ga eta bestebatzuei I+Ga egiteko emandako diru-laguntzak.

409. Barne I+G jarduerekin estuki lotutako zerbitzuak eskuratzeko,barne eta kanpo gastuen arteko muga ez dago beti garbi. Zerbitzuhauek I+G proiektu desberdinak badira, gastuak kasurik gehienetanI+G kanpo gastutzat har daitezke. Unitatearen barne I+Garakobeharrezkoak diren zeregin zehatz batzuk (ez derrigorrez I+Ga bera)kanpotik azpikontratatzen badira, barne I+G gastutzat har daitezkeorokorrean (ohiko gastuekin). Printzipioz, arau berdinak aplikadaitezke aholkularientzat. In situ lan egiten duten aholkularienkostuak, ordea, beste ohiko gastu gisa sailkatzen dira (364. parrafoan



adierazten den bezala), bere I+G jarduera, unitatearen I+G jarduerarenparte baita zuzenki.

410. Estatistika-unitateen I+G kanpo gastuen inguruko datuak barnegastuen inguruan jasotako informazioaren osagarri erabilgarria dira.Horretarako datu hauen bilketa sustatzen da. Kanpo gastuen ingurukodatuak ezinbestekoak dira atzerrian egindako, baina estatukoerakundeek finantzatutako I+G estatistikak lantzeko. Betetzaileekesleitutako funtsen fluxu analisiak ere oso erabilgarriak izan daitezke,batez ere inkesten estalduran hutsuneak daudenean.

411. I+G datuen ikuspuntua herrialde bakoitzaren berezkoa denez,oso zaila egiten da I+G gastuen nazioarteko funtsen fluxuak marra-ztea. I+G-aren gero eta nazioartekotze handiagoa ematen denez,etorkizunean komeniko litzateke, arazo honi aurre egiteko kanpo I+Gfinantzaketa analisira sarriago jotzea. Horretarako gomendatzen dakanpo I+G-aren banaketarako erabilitako sailkapenari nazioartekofluxuen inguruko zenbait zehaztapen gehitzea, aurretik finantzaketaiturriak sailkatzeko erabilitakoen kidekoak.

412. Kanpo I+Ga banatzeko sailkapen hau gomendatzen da:– Enpresa sektorea:

Talde bereko beste enpresa bat.Beste enpresa bat

– Administrazio Sektorea.– Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektorea.– Goi-mailako irakaskuntza sektorea.– Atzerria:

Enpresa sektorea.

Talde bereko enpresak.Beste enpresa bat

Beste administrazio nazional batzuk.Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektoreaGoi-mailako irakaskuntza.Nazioarteko erakundeak.



6.5. Betearazleen datuetan oinarritutako informazioaren etafinantzaketa-iturrietan oinarritutako informazioaren artekodesberdintasunak bateratzea

413. Printzipioz, herrialde batean, betetzaileen adierazpenarenoinarriaren gainean balioztatutako I+G gastuen guztirakoak, I+Gafinantzatzen dutenen adierazpenetan oinarritutako guztirakoarenberdina izan behar du. Praktikan, ordea, litekeena da hau ez gertatzea,laginketa arazoengatik eta adierazpenetan dauden desberdinta-sunengatik.

414. Adierazpenetan ematen diren desberdintasunez gain, laginketaakatsaren ondoriotzat agertzen direnak (I+G-ean Barne GastuGordinaren balioztapenak laginen inguruko inkestetatik lortzen dirasarritan eta ez biztanleria osoan oinarrituta), herrialdeek zailtasunakdituzte finantzatzaileen eta betetzaileen datuak bateratzeko arrazoidesberdinengatik.

415. Finantzatzaileek eta betetzaileek ez dute egiten ari diren lanakI+G-aren definizioari erantzuten dioten ala ez kontuan hartzeko moduberdina. Adibidez, amerikar defentsaren industrian, tradizionalkiazpikontratatzen ez duten enpresa berriak agertzeak (telekomunikazioenpresa handiak eta goi-teknologia enpresa txikiak esaterako) etaI+G-aren finantzaketa gorakorrak, izaera tekniko, analitiko edoprofesionaleko kontratu orokorragoetan, (bere produktuak defen-tsarako I+G proiektu osoaren osagai txiki bat izan daitezke) I+Gaosatzen duenaren interpretazio desberdinak eragin ditu.

416. Finantzaketa bitartekari batek har dezake bere gain, eta horrekbetetzaileak funtsen jatorrizko iturria ezagutzea zailtzen du (ikus 404paragrafoa). Erlazionatutako arazo bat finantzaketa sektore batetikateratzen diren funtsek sortzen dutena da eta berarengana itzultzendira kanpotik finantzatutako I+G formapean.

417. Ikerketa kontratuak sarritan urtebete baino luzeagoak dira, etaberaz, denbora desberdintasunak egon daitezke finantzatzailearen etabetetzailearen artean.

418. Herrialde askotan atzerrian egindako I+Ga finantzatzen dutenenpresak identifikatzea zaila izan daiteke. Izan ere, nazioartekoenpresen kasuan, baliteke herrialde bateko enpresa batek ez jakiteazehatz-mehatz beste enpresa batean I+Ga zein kantitatetan ari den



finantzatzen.Beste herrialde batean bulego zentral bati ordainketa eginliezaioke zenbait zerbitzuren truke, eta horietako bat I+Ga izangolitzateke.

419. Beste bariante bat I+G aurrekontu publikoen kreditu datuenarteko bateratzea da, oinarrian funtsak hornitzen dituen estatuakemandako datuak (gehiago dira aurrekontu kredituak gastuak berakbaino) eta I+G betetzaileak emandako datuak. Kasu honetan,konparagarritasun falta kredituaren esleipen etapan itxaron zitekeenazbestelako I+G lan kantitate bat betetzeagatik izan daiteke.Aurrekontu kredituen zehazgabetasun batengatik ere izan daiteke,berariaz I+G-era bideratutako kredituak desberdintzea ahalbidetzen ezduena (I+G aurrekontu publikoen kreditu metodologiaren ingurukoinformazio gehiagorako, ikus 8. kapitulua).

420. Enpresa eta Administrazio sektoreetan aurkitutako arazoezgain, finantzatzaileetan eta betetzaileetan oinarritutako I+G datuenarteko desberdintasunak bateratzeko arazoa, beste finantzatzailegarrantzitsu batzuetarako planteatzen da, hala nola, ikerketakontseiluak eta atzerriko erakundeak.

421. Ahal den neurrian, finantzatzaileek balioztatuko eta betetzaileekbalioztatutako I+G gastuen guztirako kantitateen arteko desberdin-tasunak aitortzea, eta ezagutzen badira, desberdintasun horien faktorekausalak identifikatzea gomendatzen da. Beharrezkoa da jakiteadesberdintasun hauek ez direla derrigorrez neurketa desegoki etazehazgabe baten ondorio eta datu hauen ekarpenak zehaztasunanalitiko eta estatistikoari lagunduko diola.

6.6. Eskualdeen araberako banaketa

422. Barne I+G gastuen eskualde banaketa ezartzea ere gomendatzenda. EBko estatu kideentzat, eskualde mailak Estatistiketarako LurraldeUnitateen Izendapen sailkapenak ematen ditu (ELUI). ELGAko besteestatu kide batzuentzat, eskualde banaketa, estatuko beharren araberazehaztu beharko da. Adibidez, herrialde federaletan, banaketa estatumailan izan liteke. 5. gehigarrian metodo hauen inguruko zehaztasungehiago daude, I+G eskualde datuak biltzeko erabiltzeko.



6.7. Estatukoak guztira

6.7.1. Barne gastu gordina I+G-ean (GERD)

423.Estatuko lurraldean, denbora tarte zehatz batean I+Gekintzak egitera bideratutako barne gastuen guztirakoa da.

424. Herrialde baten barruan egindako eta kanpotik finantzatutakoI+Ga barne hartzen du, baina kontzeptu honengatik atzerrira egindakoordainketa kanpo uzten du. I+Ga egiten duten lau sektoreetako barnegastuak batuz lortzen da. Betetze eta finantzatze sektoreek osatutakomatrize baten forman aurkezten da normalean (ikus 6.1 laukia).I+G-ean barne gastu gordina eta gastu horren matrizea I+G gastuennazioarteko konparaziorako funtsezkoak dira. Bere barruan erakundesailkapenak eta banaketa funtzionalak aplika daitezkeen kontabilitatesistema ere eskaintzen dute.

425. Erabilgarria litzateke defentsa arloan eta zibilean I+G barnegastu gordinetarako bereizitako laukiak izatea, eremu hauetan joerekgastuen osotasunaren maila eta egiturari nola eragiten diotenirudikatzeko helburuz. Ohar hau bereziki adierazgarria da defentsaI+G programa garrantzitsuak dituzten herrialdeentzat. Beste herrialdebatzuei ere bereizketa hau egitera animatzen zaie, eremu zibilien I+Ggastuen inguruko konparagarritasuna handitzeko.

6.7.2. Estatuko gastu gordina I+G-ean (GNERD)

426. I+G-ean estatuko gastu gordina herrialde bateko erakundeekfinantzatutako guztirako I+G gastuak barne hartzen dituen agregatubat da, denbora tarte zehatz batean. Atzerrian egindako I+G jarduerak,baina estatuko erakundeek edo bertan kokalekua dutenek finantzatu-takoak barne hartzen ditu; nazio lurraldean gauzatutako, bainakanpotik finantzatutako I+G jarduerak kanpo uzten ditu. Betetzesektore bakoitzaren barne gastu nazionalak eta kanpoan egindakobaina funts nazionalekin finantzatutako I+Ga batuz lortzen da (ikus6.2 laukia). Horrek unitate mota desberdinen arteko I+G elkarlanareninguruko informazio osagarria ematen du.

427. Nazioarteko erakundeen I+G jarduerak identifikatu ahalizateko, “atzerria” sektoreak “Nazioarteko erakundeak” azpikategoriabat izan behar du, erakunde azpisailkapenean gomendatzen den bezala(ikus 3. kapitulua, 3.8.3. atala).



Bet

etze

sek

tore

aBet

etze

sek

tore

aFi

nant

zake

ta s

ekto

rea

Enpr

esak

Adm

inis

traz

iopu

blik

oaIr

abaz

i as

mor

ik g

abek

oer

akun

de p

riba

tuak

Goi

-mai

lako

ira

kask

untz

aGuz

tira

Enpr

esak

Adm

inis

traz

ioa

Unib

erts

itat

eeta

ko F

unts

Publ

iko

Oro

korr

ak (

UFO

)

Goi

-mai

lako

ira

kask

untz

a

Irab

azi as

mor

ik g

abek

oer

akun

de p

riba

tuak

(IAGEP

)

Atz

erria

Atz

erri

ko e

npr

esak

•Ta

lde

berd

inar

enba

rrua

n•

Bes

teba

tzuk

Atz

erri

ko a

dmin

istr

azio

akEu

ropa

r Bat

asun

aNaz

ioar

teko

era

kund

eak

Bes

te b

atzu

k

Her

rial

dean

egi

ndak

o et

aen

pres

a se

ktor

eak

fina

ntza

tuta

ko g

uzti

rako

a

Her

rial

dean

egi

ndak

o et

aAdm

inis

traz

io s

ekto

reak

fina

ntza

tuta

ko g

uzti

rako

a

Her

rial

dean

egi

n e

ta U

FOek

fina

ntza

tuta

ko I

+G g

uzti

rako

a

Her

rial

dean

egi

n e

ta g

oi-

mai

lako

ira

kask

untz

ase

ktor

eak

fina

ntza

tuta

koI+

Ggu

ztirak

oa

Her

rial

dean

egi

ndak

o et

airab

azi as

mor

ik g

abek

oer

akun

de p

riba

tu s

ekto

reak

fina

ntza

tuta

ko I

+G g

uzti

rako

a

Her

rial

dean

egi

ndak

o et

aat

zerr

ian f

inan

tzat

utak

o I+

Ggu

ztirak

oa

Guz

tira

Enpr

esa

sekt

orea

neg

inda

kogu

ztirak

oa

Adm

inis

traz

iose

ktor

ean e

gind

ako

guzt

irak

oa

Irab

azi as

mor

ik g

abek

oer

akun

de p

riba

tu s

ekto

rean

egin

dako

guz

tira

koa

Goi

-mai

lako

ira

kask

untz

aase

ktor

ean e

gind

ako

guzt

irak

oa

Bar

ne g

astu

gor

dina

I+G

-ean

(GER

D)

Itur

ria: E

LGA

6.1

lauk

ia.

Barn

e G

astu

Gor

dina

I+

G-e

an



6.2

lauk

ia.

Barn

e G

astu

Gor

dina

I+

G-e

an

Itur

ria: E

LGA

Bete

tze

sekt

orea

Nazi

o lu

rral

dea

Atze

rria

Fina

ntza

keta

sekt

orea

Adm

inis

traz

ioa

Enpr

esak

Adm

inis

tra

zioa

Irab

azi a

smor

ikga

beko

erak

unde

prib

atua

k

Goi- m

aila

koira

kask

untz

aTa

lde

bere

koen

pres

ak

Enpr

esa

Best

e en

pres

aba

tzuk

Nazi

oart

eko

erak

unde

akBe

ste

batz

ukGu

ztira

Enpr

esak

Enpr

esa

sekt

orea

kfi

nant

zatu

tako

guz

tizk

oa

Adm

inis

traz

iopu

blik

oaAd

min

stra

zio

publ

ikoa

sekt

orea

k fi

nant

zatu

tako

guzt

izko

a

Unib

erts

itat

eet a

kofu

nts

orok

orra

k(U

FO)

UFO

ek f

inan

tzat

utak

ogu

ztiz

koa

Goi-

mai

lako

iraka

skun

tza

Goi m

aila

ko ir

akas

kunt

zase

ktor

eak

fina

ntza

tuta

kogu

ztiz

koa

Irab

azte

koas

mor

ikga

beko

erak

unde

prib

atua

k (IA

GEP)

Irab

azte

ko a

smor

ikga

beko

erak

unde

pri

batu

sekt

orea

k fi

nant

zatu

tako

guzt

izko

a

Guzt

iraFu

nts

nazi

onal

ekin

fina

ntza

tuet

a en

pres

ase

ktor

ean

egin

dako

guzt

izko

a

Funt

sna

zion

alek

infi

nant

zatu

eta

Adm

init

r azi

ose

ktor

ean

egin

dak o

guzt

izko

a

Funt

sna

zion

alek

infi

nant

zatu

tako

eta

iraba

ztek

oas

mor

ik g

abek

ose

ktor

epr

ibat

uan

egin

dako

guzt

izko

a

Funt

sna

zion

alek

infi

nant

zatu

eta

Goi-

mai

lako

iraka

skun

tza

sekt

orea

neg

inda

kogu

ztiz

akoa

Funt

sna

zion

alek

inFi

nant

zatu

t ako

eta

atze

rria

nta

lde

bere

koen

pres

ekeg

inda

kogu

ztiz

koa

Funt

sna

zion

alek

infi

nant

zatu

eta

atze

rria

n be

ste

enpr

esa

batz

ueta

neg

inda

kogu

ztiz

koa

Funt

sna

zion

alek

infi

nant

zatu

eta

atze

rria

nna

zioa

rtek

oer

akun

deet

aneg

inda

kogu

ztiz

koa

Funt

sna

zion

alek

infi

nant

zatu

eta

atze

rria

n be

ste

erak

unde

batz

ueta

neg

inda

kogu

ztiz

koa

Esta

tuko

gas

tu g

ordi

naI+

G-ea

n (G

NERD

)



7. kapitulua

Inkestak lantzeko metodoak


BIBLIOGRAFIA


BIBLIOGRAFIA

7.1. Sarrera

428. I+G-aren inguruko informazioa iturri desberdinetatik lordaiteke, hala nola, ikerketa kontseiluen urteko txostenak eta I+Gaegiten duten erakunde handiak. Datu hauek I+G ahaleginareninguruko gutxi gorabeherako neurria besterik ezin dute eman.Erabilitako I+G kontzeptuak sarritan Eskuliburu honetan emandakodefinizioekin bat ez etortzeaz gain, denborarekin ere alda daitezke.Denbora tarte berdinean datu guztiak lortzea eta bat egiteko bikoitzasaihestea ere oso zaila da, kontabilitate txostenetatik eta beste iturribatzuetatik abiatuz finantza fluxuen jarraipena egitean. Arrazoihauengatik, I+G estatistikek inkesta bereziak, erregularrak,sistematikoak eta bateratuak eskatzen dituzte. Erregistro egoki falta,estatistika inkesten kostua eta inkestatuei eskatutako informazioestatistiko kantitatea mugatzeko beharra dela eta, ordea, inkestek ezindute beti eskatzen zaien informazioa guztia eman.

429. Balioztapenak inkesten osagai beharrezkoa dira (inkestatueiberaiei sarritan balioztapenak egin ditzaten eskatzen zaie, eskatutakoinformazioa emateko). Inkesten datuekin ezarritako harremanetatikabiatuz kalkulatutako ratioak, joera orokorrak edo guztizkoaklortzeko zenbait infomazio osagabe erabil daiteke, kostu handiegikoinkesta batera jo beharrik gabe. Izan ere, goi-mailako irakaskuntzasektoreko I+G inputak, sarritan neurri batean balioztatzen dira soilik,eta zenbait herrialdetan guztiz. Estatistikak zabaltzen direnean,bere iturriei eta bere osaketa moduari buruzko informazio osoa emanbehar da.

430. Nazioarteko konparagarritasuna hobetzeko, kapitulu honekzenbait metodologia jarraibide ematen ditu I+G-aren ingurukoinkestak gauzatzeko. Onartutako praktikarik onenetan oinarritutadaude. Metodologiak eta I+Ga gauzatzeko inkesten prozedurakherrialde askotan ondo finkatuta daudenez, jarraibideak nahikoorokorrak dira, eta ahalik eta zabaltasun handienarekin aplikadaitezke.


INKESTAK LANTZEKO METODOAK

7.2. I+G-ari buruzko inkesten norainokoa

431. Teorikoki inkestek I+G jardueren finantza eta langile-baliabideak identifikatu eta neurtzea ahalbidetu beharko lukete, I+Gunitate guztietan. I+G inkestak I+G unitate betetzaileetara bideratzendira batez ere, gauzatutako I+Ga beste unitate batzuetan erefinantzatu dezaketenak (hau kanpo gastuei buruzko galdera bateanikus daiteke). Soilik I+Ga finantzatzen duten unitateak, neurri batean,estatu kideek gainbegiratzen dituzte. Adibidez, botere publikoekjarraipena jasaten dute, helburu sozioekonomikoka I+G-arenaurrekontu kreditu publikoen kalkuluaren testuinguruan. Kapituluhonek, ordea, I+G betetzaileetan oinarritutako inkestak lantzen ditusoilik. Metodo estatistikoak eta beste prozedura batzuk ezarri beharkodira guztirako I+Ga antzemateko, batez ere I+G gutxi duten enpresasektoreko unitateetarako. Metodo eta prozedura hauek jarraiandeskribatzen dira zehaztasun handiagoarekin.

7.3. Inkestak zein herritan egingo diren eta zein herritarri egingozaizkion identifikatzea

432. Estatu kide gutxi batzuetan soilik, erakunde gainbegiratzaileakbalizko I+G betetzaile guztien inkesta zehatza egin dezake.Orokorrean, inkesten luzeeraren inguruan muga asko dago. Adibidez,inkestatu kopurua murriztu egin beharko litzateke kostu baxuakziurtatzeko; I+G inkesta bat inkestatu aukeraketa onargarria lukeenbeste batekin batera gauza liteke, ideala ez izan arren; zenbait taldereninkestek informazio behar desberdinak lituzketen beste erakundebatzuen parte hartze eska lezakete, eta ondorioz, inkestatuei galderadesberdinak.

433. Ez da posible estatu kide guztientzat garrantzi berdinekoakdiren inkesta metodoen inguruko gomendio zehatzak ematea, I+Ggaitasun nazionalen tamaina eta egitura asko aldatzen baita. Enpresa,administrazio publiko, irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatueta goi-mailako irakaskuntza sektoreetarako iradokizunak egiten dira,zenbait herrialdek inkestarako eta datuak aurkezteko sektoretze siste-ma desberdinak erabiltzen dituztela onartu arren. Adibidez, zenbaitherrialdek enpresei, ikerketa erakundeei eta goi-mailako irakaskuntza



erakundeei inkestak egiten dizkiete, eta ikerketa institutuak gauzatzeestandarreko lau sektoreen artean banatzen dituzte.

434. Ospitale eta osasun erakundeek kategoria berezi bat osatzendute. Lau gauzatze sektore estandarretako edozeinekin erlazionatulitekeen I+Ga egiten dute. Osasun ikerketa nabarmen hazi da azkenurteotan, eta inkesten estaldura gainbegiratzea merezi du ospitale etaosasun zentro guztietako I+G datuak biltzen direla bermatzeko,jarduera hauei ekiteko gai direnak, ez soilik unibertsitate ospitaleaketa beste ikerketa maila altuko beste ospitale batzuk, baizik eta baitaospitale orokorrak eta beste osasun zentro batzuk ere (ISIC 8512 eta8519). Zenbait herrialdetan, baliteke zenbait ospitale publiko edoosasun zentrori beren funtsak I+G-era ez bideratzen uztea, zenbaitikerketa jarduera egitea, ordea, bai utzi arren. Posible balitz, inkerketaunitate betetzaile handiek inkestatuak izan beharko lukete, eguteginazional estandarra jarraituz. Ospital orokorretan eta beste osasunzentro batzuetan erreferentzia inkestak egin beharko liratekegutxienez hamar urtero eta bitarteko urteetarako balioztapenmetodoak ezarri.

7.3.1. Enpresa-sektorea

435. Enpresa enpresa sektoreko estatistika-unitatea nagusia izateagomendatzen da (ikus ere 3. kapitulua, 3.4.2 atala). Zenbait enpresekurtero I+G jarduerak egiten dituzte eta I+G unitate bat edo gehiagoizan ditzakete. Beste enpresa batzuk I+Ga tarteka baino ez duteegiten. Urte batean proiektu batean murgilduta egon daitezke etahurrengo urtean ez I+G egin. Proiektu batean oinarritutako I+G lanhauek enpresako sail desberdinetako pertsonek egiten dituzte, I+Gantolakuntza formalik gabe. Frascati-ko Eskuliburuaren I+G-arendefinizio orokorrean, helburu zehatzak eta aurrekontua dituenproiektu batek “oinarri sistematiko baten gainean ekindako lansortzailea” irizpidea betetzen du.

I+Ga egiten duten enpresa guztiak, jarraian nahiz tarteka,I+G inkestetan sartzea gomendatzen da.

436. Gutxienez bi metodo daude enpresa sektorean inkestatuko denbiztanleria zehazteko. Bata enpresa handien errolda baten gainean eta



sektore osoaren barruko biztanleria zehatz bateko enpresa txikiagoenlagin baten gainean egindako inkestan datza (jarduera adarraren etatamainaren arabera), I+G-aren betetzaileak identifikatzeko eta horieninformazioa biltzeko. Enpresen aukeraketak kalitate oneko enpresadirektorio batean oinarritu behar du. Metodo honetan enpresakantzina egindako I+Ga ez da kontuan hartzen. Hauxe da berrikun-tzaren inguruko inkestetan jarraitzen den metodoa.

437. Mota honetako inkestek enpresa kopuru handia estaliko duteeta kostu handikoak dira jardueraren adar guztiei eta enpresa guztieiaplikatzen bazaizkie, beren tamaina edozein delarik ere. Horregatik,inkestatuko den biztanleria mugatzea beharrezkoa da, enpresentamainari eta estalitako jarduera adarrei dagokionez. Honek normaleanoso enpresa txikiak eta I+G-ean jarduera gutxi duten sektoretakoenpresak sistematikoki baztertzera darama. Laginaren tamaina osotxikia denean, balioztapenak horren fidagarriak ez izatea baliteke,erabilitako altxaketa faktoreengatik. Praktikan estatu kide batek ereez du metodo hau zorrotz jarraitzen.

438. Enpresa sektorerako I+G inkestetan, estatu kide gehienekbigarren metodoa erabiltzen dute, hau da, I+Ga egiten dutela dakigunedo uste dugun enpresa guztiak inkestatzen saiatzen da. Inkesta hauI+G jarduerak egiten dituzten enpresa direktorio batean oinarritzenda. Direktorio honen iturriek diru-laguntzak jasotzen dituzten enpresaonuradunen eta I+G-erako kontratu ofizialen zerrendak dituzte barne,aurreko I+G inkestetan I+G jarduerak aitortu zituzten enpresazerrendak, berrikuntzari buruzko inkestak eta beste enpresa-inkestabatzuk, I+G laborategien direktorioak, ikerketa industrial elkarteenkideak, oso kualifikatutako langile erabiltzaileak eta I+G-erakomurrizketa fiskalak eskatzen dituzten enpresak. Herrialde askokinformazio mota hau I+G betetzaileak identifikatzeko soilik erabiltzendute.

439. Oso zaila da tarteka I+Ga egiten duten enpresen direktorioakguztiz eguneratuta mantentzea, informazio iturri hauetatik abiatuta.Honek enpresa txiki eta ertainetan I+Ga gutxiestera eraman dezake.Enpresa I+G sailaren gaineko eragina, ordea, ez da aipagarria, edozeinkasutan enpresa handiak barne baitaude.

440. Metodo hau erabiltzen duten I+G inkesten estaldura hobetzeko,herrialde askok bi metodoen konbinazioa erabiltzen dute, hau da,



sistematikoki errolda edo laginketa inkesta bat egiten dute I+Genpresa betetzaileen direktorioetan ez dauden enpresek egindako I+G-aren inguruko informazioak biltzeko. Kostu arrazoiengatik, inkestahauek mugatuak dira jarduera adarren estaldurari eta enpresarentamainari dagokionez. Mugak zerbitzu sektoreari buruzko diranagusiki, I+G jarduerei buruzko inkesta esperientzia gutxi baitago.I+Ga egiteko probabilitate gutxi duten enpresak kanpo geldituko dira,emaitzak lortzeko lana murrizteko. Metodo honek helburu denbiztanleriaren zifra balioztapenean zalantza nabarmen murriztekoabantaila du, aurretik adierazitako laginketa sinple metodoaren aldean,I+G-aren aurreko jarduerak kontuan hartzen ez dituena. Desabantailakostua da, herrialde handietan aplikatzea asko zailtzen duena.

441. Horregatik hau gomendatzen da:

– Enpresa sektoreko I+G inkestetan I+Ga egiten dutela dakigun edouste dugun enpresa guztiak sartzea.

– I+G jarduerak egiten dituztenik ez dagikun, edo uste ez dugunbetetzaileak identifikatzea, jarraian zerrendatutako gainerakoenpresa guztien inbenterio edo galdeketa bitartez. Printzipioz,tamaina guztietako enpresak sartu beharko lirateke barne, bainamugaren bat jartzea beharrezkoa bada, hau hamar lagunekoaizango da.

442. Industria hauek sartu beharko dira:

Industriak ISIC 3 berrazt/ NACE 1 berrazt

Meatzaritza 14

Eskulangintza industriak 15-37

Energia, ura eta eraikuntza 40, 41, 45

Handizkako merkataritza 50

Garraioa, biltegiratzea eta komunikazioak 60-64

Finantza bitartekaritza 65-67

Informatika eta lotura duten jarduerak 72

I+G zerbitzuak 73

Arkitektura, ingeniaritza eta beste jardura tekniko batzuk 742

Gainera, beste sektore batzuk izan beharko dira kontuan, nekazaritzaesaterako(ISIC 3. berrazt. 01,02,05 dibisioak), sektore hauetan ikerketakantitate esanguratsuak dituzten herrialdeetan.



7.3.2. Administrazio publikoaren sektorea

443. Inkestetan sartu beharreko unitateak hauek dira:

– I+G institutuak.– Administrazio zentral edo autonomikoetako I+G jarduerak,

estatistika zerbitzuenak, meteorologia, geologia eta beste zerbitzupubliko batzuk, museoak eta ospitaleak.

– Herri administrazioko I+G jarduerak.

Inkesta modurik onena I+G egiten dutela dakigun, edo ustedugun unitate guztietara galdetegiak bidaltzean datza.

444. I+G unitate betetzaileen zerrendak eguneratzeko aukera desber-dinak daude, hala nola, enpresa direktorioak, I+G unitate betetzaileendirektorioak, ikerketa elkarteak, iturri bibliometrikoak, erakundepublikoei zuzendutako eguneratze eskaerak, etab.

445. Bereziki zaila da I+G jarduerak identifikatzea bertako adminis-trazio mailan unitate kopuru handiagatik, balizko I+G betetzailekopuru txikiagatik eta I+G kontzeptuaren interpretazio zailtasuna-gatik. I+G betetzaile zerrendek ez dituzte normalean unitate hauekbarnean sartzen. Merezi luke ahalegina egitea I+G betetzaileakidentifikatzeko hiri handietan.

7.3.3. Irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatuen sektorea

446. Inkestari erantzun diezaioketen unitateak identifikatzekoiturriak, administrazio publiko sektorearentzat berdinak dira funtsean.Direktorioetako informazioa zehazgabeagoa izan liteke eta ikertzaileekedo ikerketa erakunde publikoek (IEP) emandakoarekin osatu liteke.Sektore hau aipagarriago izan daiteke I+G-aren finantzaren inguruaninkestak egiteko.

7.3.4. Goi-mailako irakaskuntzaren sektorea

4.4.7. Inkestek eta balioztapen prozedurek (ikus aurrerago) dagozkienunibertsitate eta erakunde guztiak estali beharko dituzte, batez eredoktoradutza mailako tituluak ematen dituztenak.Sektoreko besteerakunde batzuk ere sartu behar dira, I+Ga egiten dutela dakigunak,edo uste dugunak.



448. Erakunde hauen identifikazioa, orokorrean, nahiko erraza da.Posible den neurrian, sarritan estatistika-unitate gisa tamaina txi-kiagoko unitateak erabiltzea hobesten da, hala nola, unibertsitateetakosailak edo institutuak.

7.3.5. Ospitaleak

449. Zenbait herrialdetan aldizkako I+G inkestetan ospitaleak etaosasun erakundeak sartzea komenigarritazt jo lezakete, horretarakodagokion sektorerako galdetegi estandarra erabiliz. Izan ere, hau izandaiteke aukera bakarra ospitaleetarako eta enpresa sektoreko besteosasun erakunde batzuetarako. Kasu honetan jarraibide gehigarriakeman litezke ikerketa eta osasun arretaren arteko mugaren inguruaneta entsegu klinikoen tratamenduaren inguruan. Irakaskuntzaerakundeetan, adminitrazio eta finantza aldetik estuki barneratutakounibertsitate ospitaleak (ikus 3. kapitulua, 3.7.1. atala), horiekin bate-ra landu daitezke inkesten edo I+G datuen bilketa helburuetarako.Berezko kontabilitate eta administrazio duten unitate independienteakbadira, galdetegi berezi bat jaso lezakete, ospitale publikoetarazuzendua (ikus aurrerago) edo I+G galdetegi normal bat. Adminis-trazio publiko sektoreko ospitaleetarako eta irakaskuntza erakun-deetan barneratuta ez dauden irabazteko asmorik gabeko erakundepribatu sektorerako (edo horietarako zenbait zati), inkesta berezi baterabilgarria izan liteke. Hori posible ez balitz, I+G galdetegi normalbat erabil daiteke.

450. Inkesta egiteko erabiltzen den metodoa edozein izanik ere, bierakundek edo gehiagok aldi berean, erakunde desberdinetako bisoldata jasotzen dituzten pertsonek eta ospitaletan lan egin bainabeste erakunde batzuetzat egiten duten pertsonek kudeatutako I+Gunitate edo proiektuak era koherentean lantzea bermatzeko kontuberezia jarri beharko da.

7.4. Nola lan egin inkestatuekin

7.4.1. Elkarlana sustatzea

451. Inkestarako erabilitako galdetegiak I+G jardueraren ingurukogutxieneko oinarrizko galdera batzuk izan behar ditu, estatistikaegoki eta konparagarriak lortzeko helburuarekin, nazioarteko



erakundeetara transmititu daitezkeenak. Erantzunek osatzen duten lankarga dela eta, galdetegiak ahalik eta errazen eta laburrena izan behardu, logikoki egituratua eta definizio eta jarraibide argiak izan beharditu. Orokorrean, galdetegia zenbat eta luzeagoa izan, baxuagoa izangoda erantzun tasa unitateka eta galderaka. Tamaina txikiagoko unitatee-tarako galdetegi sinplifikatua erabil daiteke. Inkestatu lagin bathartuta, galdetegi proiektuak entseatzea biziki gomendatzen da.ELGAren galdetegi egokitu baten garapena hasi da, enpresa sektoreanI+G inkestetarako.

452. Behin inkestatu beharreko unitatea identifikatu eta gero,galdetegia betetzeko pertsonarik egokiena identifikatzea beharrezkoada. I+G inkestetan, pertsona hau normalean kontabilitate, giza-baliabide, edo I+G unitatekoa izan ohi da. Kasuetako bakoitzakabantailak eta desabantailak ditu. I+G kudeatzaileak unitateko I+Gahobeto identifikatu dezake, Frascati-ko Eskuliburuarekin arauekin batetorriz, baina baliteke zifra zehatzak emateko gai ez izatea. Diruzainakedo langile kudeatzaileak zifra zehatzak izan ohi ditu, baina balitekeI+Gaz Frascatiko Eskuliburuan definitzen den bezala zehatz-mehatz ezaritzea. Unitate handietan, hiru informante moten arteko elkarlanaezinbestekoa da. Pertsona batek erantzunak koordinatzea, ordea,beharrezkoa da. Sarritan erabilgarria da galdetegia aurreko urteanerantzun zuen pertsonari bidaltzea. Jakiten ez bada, galdetegiakzuzendari orokorrari bidali beharko zaizkio. Erakunde handi etakonplexuetan, hala nola unibertsitate eta enpresa handi eta enpresa-taldeetan, informazioa emateaz eta azpiunitate txikiagoetarakoinformazioa koordinatzeaz arduratuko den pertsona aldez aurretikidentifikatzea erabilgarria da.

453. Oso garrantzitsua da erantzuteaz arduratuko den pertsonarenelkarlana ziurtatzea. Inkestatuei sarritan zuzeneko inolako onurarik ezdakarkien zereginetara denbora eskaintzea eskatzen zaie. I+Ggaldetegia betetzea denbora eta dirua galtzea dela ere pentsa dezakete.Inkesta gauzatzen duen erakundearen betebeharra da inkestatueidatuen balizko aplikazioak balioztatzea eta I+G estatistika gaietanbere beharrezko beharren inguruan kontzientzia hartzea. Erakundeinkestatzailearen ardura da, era berean, isilpeko datuak errespetatzeaeta erabiltzaileak inkestatzaileen kezkez kontzientzia hartzea. Inkestendiseinuan galdetegia erantzuteko lana txikitzeko beharra kontuan izanbeharko da.



454. Inkestatua ia inoiz ez da estatistiken erabiltzailea, baina garran-tzitsua da egin duena datuekin erakustea, beraren elkarlanasustatzeko. Unitate inkestatuak argitalpena jaso beharko du, edo horiposible ez bada, laburpen bat. Inkestatuari bere unitatea dagozkionguztizko nazionalekin konparatzea ahalbidetzen dion informaziopertsonalizatua erabilgarria izan daiteke.

455. Estatistika erakundeak inkestatuari laguntza teknikoa eskainibehar dio, eta erakundean kontaktatu ditzakeen pertsona guztienizena, telefono-zenbakia, fax zenbakia eta posta elektriko zenbakiaadierazi. Geroko prozesua neurri handi batean jasotako erantzunenkalitate mailaren, galdekatutako unitate kopuruaren eta inkesta egitenduenak dauzkan bitartekoen araberakoa izango da. Gutxitan izaten daposible inkestatutako unitae guztiekin pertsonalki kontaktatzea.Aukera bat inkesta bakoitzerako jarraipen programa bat prestatzeaizan daiteke, denbora tarte zehatz batean unitate nagusiak bisitatzensaiatuz. Beste aukera bat jarraipen programa inkestatu lagin txiki ba-tera mugatzea da, eta zenbait erakundetan sakoneko konprobaketaegitea. Laguntza behar duten inkestatuekin edo erantzun desegokiakbidaltzen dituztenekin kontaktu pertsonala sustatu beharko da

456. Ia inkestatu guztiek balioztapenak egin beharko dituzte. I+Gjarduera ez da soilik bere horretan konplexua, zenbait jardueradesberdinekin ere estuki lotuta dago. Are gehiago, erakunde bateanegindako I+Ga bere barne antolakuntzan, artxiboetan edokontabilitatean argi islatuta ez egotea gerta daiteke.

457. I+Ga ez da soilik laborategietan edo ikerketa erakundeetanegiten dena. Hori baino gutxiago eta gehiago da aldi berean,inkestatutako oso erakunde gutxik baitute jarduera bakar bat. I+Ginputen neurketa hiru etapetan egin daiteke:

– Espezializatutako I+G unitate guztien identifikazioa eta berenjarduera orokorraren neurketa.

– I+G ez diren jarduera zatien balioztapena eta gero guztizkotikkentzea.

– Beste unitate batzuetan I+G-erako erabiltzen diren inputenbalioztapena eta balio hori guztirakora gehitzea.

458. Praktikan I+G-aren definizio zorratzari dagokionez zenbaitdesbideraketa txikiri ezikusiarena egin dakieke, dauden informazioez



ahalik eta etekin handiena ateratzeko, edo inkestatuen zereginaarintzeko helburuz. Zenbait kasutan, bereziki goi-mailako irakaskuntzasektorean, I+G inputak balioztatzeko gutxi landutako indizeetarajotzea beharrezkoa izan daiteke.

7.4.2. Irizpide operatiboak

459. Ikasitako sektorearentzat egokiak diren irizpide operatiboakgaratu behar dira. Hartara, enpresa sektorera bideratutako galdetegietan,I+Ga aldez aurretiko ekoizpen jardueratik desberdintzeko moduaadieraztea egokia da, administrazio publiko sektorera bideratutakogaldetegi batek, alde batetik I+G-ean, eta bestetik, datu etainformazio bilketan arreta jar dezakeen bitartean. Sektore bakoitzekoberariazko adibideak erabilgarriak izan daitezke inkestatuentzat.Eskuliburu honetan deskribatutako adibideei ere erreferentzia eginlekieke. Inkestatutako unitateek, barne I+G-erako beharrezkoak direnondasun eta zerbitzuen hornikuntzari dagozkion enpresekinkontratuen eta I+G industrial lanetarako kontratuen artean desberdin-tzeko irizpideak eska ditzakete. Enpresa sektoreko inkestetan helburuberdineko irizpideak, baina desberdin adierazitakoak, erabilgarriakizan daitezke.Sektore baten barruko desberdintasunak ere ez da ahaztubehar. Adibidez, definizio eragile batzuk eta petrolio eta gasindustriarako egokiak izango diren zenbait adibide, seguraski ez dirahorren egokiak izango osagai elektriko industriarako. Kontu hauekinkestatuekin komentatzeko orduan, irizpide osagarrietara jotzeaerabilgarria izan ohi da. Horren adibideak ematen dira 2. kapituluan,2.1 laukian.

460. I+G inkesten prozesuan, inkestatuek mota praktikoko zailtasunhandiak izan ditzakete Eskuliburu honetako aurreko kapituluetandeskribatutako desberdinketa teorikoak bere erakundearen barruangauzatzen ari diren askotariko proiektuei aplikatzeko. Inkestezarduratzen diren erakundeak jasotzen dituzten erantzunak konpro-batzeko baldintzetan egon ohi ez direnez, eta sarritan iristen zaizkienbezala onartzeko betebeharra izan ohi dutenez, galdekatutakoerakundeei definizio formalak osatzeko azalpenak eta jarraibideakematea oso garrantzitsua da, berdintasuna bermatzeko helburuarekin.



461. Helburu hori lortzeko lau tresna garrantzitsu daude:

– Azalpen oharrak.– Adibide hipotetikoak.– Inkestatuetako bakoitzarentzat laguntza eta jarraibideak.– Dokumentazioa, kasu desberdinak lantzeko moduari dagokionez.

462. Arrazoi nabarmenengatik, Eskuliburu hau lehen bi tresnez bainoez da arduratzen. Edozein kasutan, definizio eta desberdinketa formalhauek azken bietako informazioarekin osatzea komenigarria da.Erakunde inkestatzaileek ematen dituzten jarraibideak koherenteakizan daitezen ziurtatzeko helburuarekin, mugako kasu zailak nolaebatzi diren inguruan dokumentazioa prestatzea komeni da. Doku-mentazio honek adibide hipotetikoen iturri baliotsutzat balio dezakeeta herrialdeei sailkapen modu uniformeagoak gara ditzaten lagundiezaieke.

7.5. Balioztatze prozedurak

463. I+G estatistiken bilketa prozesuan balioztapen prozeduradesberdinak erabiltzen dira. Laginketaz egiten diren inkesten emaitzakestrapolatu egin beharko dira metodo desberdinen laguntzarenbitartez, helburu den biztanleriarekin bat etor daitezen. Berezikienpresa sektoreko inkestetan eta Administrazio sektorekoan erantzunfalta oso edo zatikakoagatik arazoak daude. Goi-mailako irakaskuntzasektorean, herrialde gehienetan, estatistikak inkesta eta balioztapenprozedura konbinazioan oinarritzen dira.

7.5.1. Erantzunik ez izatea, edo zati bateko erantzuna izatea

464. Praktikan, I+G inkesten erantzunak sarritan ez dira osoak,erabilitako inkesta modua edozein izanik ere. Bi hutsune mota bereizidaitezke: guztizko erantzun falta eta zatikako erantzun falta.Erabateko erantzunik ezak unitateak inkestari erantzuten ez diola esannahi du. Inkestaz arduratzen den erakundeak ez du unitate aitortzaile-arengana iristea lortzen, edo unitate honek ez du erantzun nahi.Zatikako erantzun faltaren kasuan, unitate aitortzaileak galdetegiabetetzen du, baina gutxienez galdera bat uzten du erantzun gabe, edomuturreko kasuan, galdera guztiak bat izan ezik uzten ditu erantzungabe.



465. Guztizko edo zatikako erantzun falta ez litzateke arazoa izangolaginaren unitate guztien eta galdera guztien artean ausaz banatukobalitz. Bi galdera falta motak, ordea, biztanleriaren eta galdetegiarenezaugarri zehatz batzuekin zuzenki erlazionatuta daude. Zatikakoerantzun falta gehiago ematen da galdera zailagoa denean (edodirudienean). Horren adibide dira I+G inbertsioen banaketa (lur-sailak,eraikuntzak eta ekipoak) edo I+G motaren araberakoa banaketa.

466. Erantzun falta hauek estatuko eta nazioarteko I+G inkestenemaitzak konparatzeko orduan eragin nabarmena dute. Arazo haugainditzeko metodo egokiak garatu eta erabili beharko dira. Metododesberdinek emaitza desberdinetara eraman gaitzaketenez, gomendioorokor batzuk jarraitu beharko dira. Bestela, desberdintasunak sorlitezke denboraren joanean izandako emaitzen eta/edo herrialdedesberdinen emaitzen artean, guztizko edo zatikako erantzun faltakeragindako alborapena murrizteko kontzeptu desberdinak erabil-tzeagatik.

467. Arrazoi teoriko eta praktikoengatik, erantzun faltaren arazoa“inputazio metodoak” direlakoak erabiliz ebaztea gomendatzen da,informazio gehigarria erabiliz balioak balioztatzen dituztenak.Metodorik errazena enpresa berak aurreko jardunaldian emandakoerantzuna erabiltzea da. Beste aukera bat estatistika teknikakerabiltzea da, hala nola, “hot deck” prozedura, inkesta berekoinformazioa erabiltzen duena, edo “cold deck”, aurreko inkestetakoinformazioa erabiltzen duena.

468. Guztizko erantzun faltaren kasuan, gaur egun enpresa batekdituen I+G gastuak balioztatzeko, enpresaren aurreko I+G datuakerabil daitezke. Aurreko datuak egokitzeko salmenten eta/edoenpleguaren eboluzioa erabil daiteke. Enpresaren aurreko I+G daturikez izatekotan, I+Ga neurri batean salmentekin erlazionatutako aldagaimetrikoa baita, gomendatutako metodo bat guztirako biztanleriarensalmenten eta lagin zelula bakoitzerako lagin salmenten artekoharremana erabiltzea da. Beste metodo bat aldagaitzat enpleguaerabiltzea da. Metodo hau I+G gastuen eta salmenten artekoharremana, edo I+G-eko langileen eta inkestari erantzuten dioten etaerantzuten ez dioten I+G unitateetako langileen harremana guztiraberdin-berdina izatean oinarritzen da. Hipotesi hau erantzun ez dutenunitateen lagin adierazgarri batek zergatik ez duen erantzun



analizatzearen bitartez konproba daiteke. Are hipotesia akastuna badaere, alborapena kontuan hartu gabe utz daiteke, erantzuten ez dutenunitateen kopurua erlatiboki txikia denean.

7.5.2. Balioztatze-prozedurak, goi-mailako irakaskuntzaren sektorean

469.Sektore honetan I+G-aren inguruko informazioa unitatebetetzaileetan egindako inkestetan oinarritzea gomendatzenda, beharrezkoa balitz, balioztapenekin osatuz.

470. Sarritan I+G finantzaketaren erdia baino gehiago unibertsi-tateen funts orokorretatik eratortzen da, berariaz ikerketara bideratutaez daudenak, baizik eta unibertsitatearen funtzionamendu orokorre-rako emanak. Unibertsitateek berek sarritan ez dakit funts horietakozati bat I+Gari dagokionik. I+G-era bideratu behar den zatia zehaz-teko metodo desberdinak erabili dira:

– Jarduera desberdinetara bideratutako denboraren jakintzaenpirikoetan oinarritzen ez diren balioztapen zentralak.

– Langile-kategoria desberdinen aldetik denboraren erabilerareninguruko ikasketak edo inkestak.

– Denboraren erabileraren inguruko ikasketak edo inkestak,ikertzaileek beraiek beren lan-denboraz egindako ebaluazioanoinarritutakoak.

471. Denboraren erabileraren inguruko ikasketetatik, I+Gko egunosoko lanarekin parekatuta egindakoa kalkulatzeko balio dutenikerketa koefizienteak (EOLP) eta I+G langileen kostuak kentzen dira.Gainerako I+G kostuak beren helburuaren arabera balioztatu beharkodira funtsean. Adibidez, ikerketarako materiala eskuratzea etaikerketa laborategietako gastuak ikerketa atalean sartu beharko dira,irakaskuntza instalazioen mantenimendua irakaskuntza atalean sartubeharko den bitartean. Argi eta garbi ikerketara edo irakaskuntzarainputagarriak ez diren gastuetarako, balioztapen bat egin daiteke,ikerketa koefizienteak kalkuluaren oinarritzat erabiliz.

472. Ikus 2. eranskina denboraren erabilera eta goi-mailako irakas-kuntza sektorean I+G estatistiken kalkuluarekin eralazionatutakogaien inguruko inkesta metodo desberdinen eztabaida zehatzagorako.



7.6. ELGA-ri eta nazioarteko beste erakunde batzuei informazioabidaltzea

473. Estatuko agintariek I+G inkestak egiten dituzte nazio-inte-resetarako datu aipagarriak lortzeko, herrialde bakoitzaren erakundexedapenen arabera. Horregatik saihestezina da, eskuliburu honetan edobeste edozeinetan, praktika nazionalen eta nazioartekoen arteanbateraezintasunak egotea. Datu mota hauek ELGAra, edo nazioartekobeste edozein erakundetara bidaltzeko orduan, ordea, bateraezintasunhoriek eragina txikitzeko ahalegin handia egin behar da, doikuntza edobalioztapenen bitartez, honek nazioarteko iturrietan agertuko direnI+G datuak, estatuko dokumentuetan agertuko direnekin bat ezetortzea badakar ere. Kasu hauetan estatuko agintariek ez dutekomenigarria ikusten, beren ardurapean doikuntza horiek egitea, betiere erakunde aipagarriei balioztapen dokumentatuak ezartzen lagunliezaiekete. Inolako doikuntzarik egin ezin denean, ohar teknikozehatzak bidali beharko dira. Bateraezintasunak, orokorrean, bimotatakoak izan ohi dira:

– I+G inkesta nazionalen eta Eskuliburu honen gomendioen artekoikuspuntu desberdintasun esplizituak.

– Datu ekonomiko edo hezkuntzazkoetan normalizatutako estatukosailkapenen, eta Eskuliburu honetan gomendatutako nazioartekosailkapenen arteko desberdintasun inplizituak.

Bi bateraezintasun mota hauek identifikatzea eta hauen ingurukoinformazioa ematea garrantzitsua da.



8. kapitulua

I+G-aren arloko aurrekontu-kreditupublikoak sailkatzea helburu

sozioekonomikoen arabera





8.1. Sarrera

474. Gobernuek I+G-ean gastatzen dituzten kantitateak bi modutanneurtzen dira. Lehenengoa eta zehatzena I+G jarduerak egiten dituztenunitateak inkestatzean datza (enpresak, erakundeak, unibertsitateak,etab.), aurreko urtean I+Gari benetan eskainitako kantitateak etaadministrazio publikoak finantzatutako zenbatekoa zehaztekohelburuarekin. I+G gastuen zenbatekoari nazio-lurraldean (ikus 6.kapitulua, 6.1. laukia) “Administrazio publikoak finantzatutako barnegastu gordina I+Gn” izena du.

475. Zoritxarrez, inkestak egiteko eta emaitzak prozesatzekobeharrezko denbora emanda, “Administrazioak finantzatutako barnegastu gordina I+G-an” datuak ez daude eskuragarri, I+Ga gauzatu etaurtebete edo bira arte. Gainera, I+G jarduerak egiten dituztenunitateak eta inkestei erantzuten dietenak, batzuetan ezin duteadierazi kontratu edo diru-laguntza zehatz bat non sartzen den,gobernuen I+G politika orokorraren barruan.

476. Ondorioz, aurrekontuetan oinarritutako bigarren metodo batgaratu da, I+G finantzazio publikoa neurtzea ahalbidetzen duena.Metodo hori I+G eskatzen duten aurrekontu guztiak identifikatzeandatza eta finantzazio terminoetan beren I+G edukia kalkulatzean.Balioztapen hauek betetzaileen informazioetan oinarritzen direndatuak baino zehazgabeagoak dira, baina aurrekontuetatik ateratakoakdirenez, politika zientifikoarekin lotura egitea ahalbidetzen dute,“helburu” edo “jomuga”-ren arabera egindako sailkapenen bitartez.Kapitulu honek aurrekontuetan oinarritutako datuen ezaugarriakdeskribatzen ditu. Aurrekontuetan oinarritutako datuak “I+Gaurrekontu-kreditu publikoak” terminoarekin izendatzen dira(GBAORD).



8.2. Nazioarteko beste arau batzuekin harremanak

477. Kapitulu honetan aurkezten diren definizioak, posible denneurrian, Eurostat-ek eta Nordforsk/Iparraldeko Industria Funtsakgaratutako metodologiekin bateragarriak dira (Nordforsk, 1983).

8.3. Aurrekontuko datuen iturriak I+G-aren aurrekontu-kreditupublikoetarako

478. Aurrekontu prozeduren zenbait datu herrialde batetik besteraaldatzen diren arren, zazpi agerleku nagusi identifikatu dira:

i) Aurreikuspenak (aurrekontuaren eztabaida hasi aurretik finan-tzaketaren balioztapena).

ii) Aurrekontu aurreikuspenak (ministerioek eskatutako aldezaurreko kantitateak, nagusiki ministerio-arteko bileretan).

iii) Aurrekontu proposamena (hurrengo urterako parlamentuanaurkeztutako kantitateak)

iv) Hasierako aurrekontu-kredituak (parlamentuak hurrengo urterakobozkatutako kantitateak, parlamentuko eztabaida bitarteansartutako aldaketak barne)

v) Bukaerako aurrekontu kredituak (parlamentuak hurrengo urterakobozkatutako kantitateak, jardunaldian bozkatutako kreditueraldaketak barne)

vi) Betebeharrak (jardunaldian konprometitutako dirua)vii) Benetako gastu kantitatea (jardunaldian ordaindutako kantitateak)

479. i) eta iv) agertokiek gobernuaren joerak deskribatzen dituzte.“a” urteko aurrekontu jardunaldiari dagozkion datuek eskuragarriegon beharko lukete lehenbailehen, “a -1” urtearen amaieratik hasita.I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoen aldez aurreko datuek, parla-mentuaren eta gobernuaren artean, edo iv) agertokian hitzartutakolehen aurrekontuan oinarritu beharko luketela iradokitzen da. Zenbaitherrialdek beren hasierako zifrak are iii) agertokian ere oinarritulitzakete. Aurrekontu jardunaldia bitartean, aurrekontu osagarriakbozkatu daitezke, I+G funtsen handikuntza, mozketa eta berbanaketakbarne izango dituztenak. v) agertokiak zuzenketa hauek kontuanhartzen ditu. Datuek lehenbailehen egon beharko lukete eskuragarri,aurrekontu jardunaldiaren amaiera aurretik.



I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoen azken datuak, bukaerakoaurrekontu-kredituetan oinarritzea iradokitzen da. Zenbait herrialdekagian, beren behin-betiko kantitateak vi) eta vii) agertokiei dagozkiendatuetan oinarritu beharko lituzkete.

8.4. I+G-aren eremua

8.4.1. Oinarrizko definizioa

480. Oinarrizko definizioa 2. kapituluaren hasieran, 2.1. ataleanadierazitakoa da. Oinarrizko ikerketa, ikerketa aplikatua, eta garapenesperimentala sartzen dira, baina ez dira bananduta identifikatzen.

8.4.2. Eremu zientifiko eta teknologikoak

481. Analisiak zientzia zehatzak, naturalak eta ingeniaritza barneditu, gizarte zientziak eta humanitateekin batera, bien arteko desber-dintasunik egin gabe.

8.4.3. I+G-aren identifikazioa

482. Ahal den neurrian, 2. kapituluan zerrendatutako oinarrizkoprintzipio eta konbentzio guztiak erabiltzea komeni da, I+G direnjarduerak ez direnetatik bereizteko. Kontu berezia izan behar daofizialki “garapen kontratuak” edo “prototipoen eskurapena”deitutako aurrekontu kontzeptuetan dagoen benetako I+G edukiaidentifikatzeko, 2. kapituluan, 2.3.4 atalean, 6. kapituluan, 6.3.2.atalean eta 10. eranskinean honezkero adierazi den moduan.

483. Herrialdeek diziplina, erakunde, beste irizpide batzuk edohorien nahasketarekin bat datorren koefiziente saila garatzeko beharradute, berariazkoak ez diren aurrekontuetan dagoen I+G neurriazehazteko helburuarekin, UFOak esaterako, baina baita I+G-azaparteko jarduerak ere garatzen dituzten erakunde sail baterako.Koefiziente hauek ahalik eta arrazoizkoenak izan beharko luketeerakunde horiek unitate betetzaileei inkestetan I+G-tzat aitortzendiotenarekin.

8.5. Administrazioaren definizioa

484. “Administrazioak” administrazio zentrala (edo federala),eskualdekoa eta probintziakoa (edo federazio baten estatukoa) eta



bertakoa (ikus 3 kapitulua 3.5 atala) biltzen ditu. I+G-aren aurrekontukreditu publikoen beharretarako hau gomendatzen da:

• Administrazio zentrala edo federala beti sartu.• Eskualdeko eta probintziako administrazioa barne sartu,

edota federazio bateko estatuena, beren ekarpena garran-tzitsua denean.

• Bertako administrazioetatik eratorritako funtsak kanpo utzi(adibidez, udal zergen bitartez eskuratutakoak).

8.6. I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoen eremua

8.6.1. Barne eta kanpo gastuak

485. I+G aurrekontu kreditu publikoek administrazioak finantza-tutako eta zentro publikoek gauzatutako I+Ga biltzen dute, adminis-trazioak finantzatutako eta beste hiru sektore nazionalek finantza-tutako I+Garekin batera (enpresak, irabazteko asmorik gabekoerakunde pribatuak, goi-mailako irakaskuntza) eta baita atzerriangauzatutakoa ere (nazioarteko erakundeak barne).

8.6.2. Finantzatzailearen eta betearazlearen txostenak

486. I+G gastuak funtsak banatzen dituen erakundeak (finantzat-zailea) edota benetan I+Ga gauzatzen duen erakundeak eman ditzake.Orokorrean, Eskuliburu honek bigarren irizpidea gomendatzen du,ELGAren lauki normalizatuetan erabiltzen dena. Lehen irizpidea, ordea,I+G aurrekontu-kreditu publiko sailen inguruko datuetarakogustukoena da.

I+G aurrekontu-kreditu publikoen inguruko datuak gehiagooinarritu behar dira finantzatzailearen informazioetanbetetzailearenetan baino.

8.6.3. Aurrekontuko funtsak

487. I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoek aurrekontuan sartutakozergetatik edo administrazioko beste diru-sarreretatik eratorritakodiru-kopuru guztiak barne dituzte.



488. Administrazioko erakundeek gauzatu, baina beste iturri batzue-tatik eratorritako kredituekin finantzatzea espero den I+G-areninguruan arazo bat sortzen da. Zenbait herrialdetan zenbateko hauekEstatuko aurrekontuetan sartuta egon daitezke, dagokion erakundeakhauek gastatzeko baimena behar baitu (irizpide gordina). Besteherrialde batzuetan kanpo geratu daitezke (irizpide garbia). Gobernukoiturriei dagokionez hauek desberdintzea komeni da:

– Zentro publikoek I+Ga egiteko beste sektore batzuetatik eratorri-tako kontratuak edo diru-laguntzak.

– Beste gobernu funts batzuk, hala nola, laborategi publikoenatxikipenagatik diru-sarrerak, tasetatik eratorritako diru-sarrerak,etab.

Aurrekontu-kreditu garbiak

489. Kudeaketa “garbirako” finkatutako printzipioarekin bat etorriz,dagokien diru-sarrerak aurreikusi dituzten kredituak, bai iturripublikoetakoak, edo beste sektore batzuetakoak, ez lirateke I+Gaurrekontu-kreditu publikoetan sartu behar.

490. I+G institutu batek, adibidez, 10 milioiko aurrekontu gordinabadu guztira (eta horietatik 3 milioi kanpo finantzazioarekin kontra-tatutako ikerketa lanetarako izanik), institutu horretako aurrekontu-kreditutzat soilik 7 milioi kontabilizatu beharko lirateke, beste 3milioiak ikerketa kontratua finantzatzen duen aurrekontuari esleitutaegongo bailitzaizkioke.

Beste funts publiko batzuk

491. Ezin da berariazko jarraibiderik iradoki, baina orokorrean, bestefunts publiko batzuk sartu beharko lirateke I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoen datuetan, aurrekontuan agertzen badira. Honekgizarte segurantzaren funtsetarako ere balio du, aurrekontuen legeakprestatu bitartean parlamentuan bozkatu badira.

8.6.4. Zuzeneko finantzaketa eta zeharkakoa

Unibertsitateen funts publiko orokorren tratamendua

492. I+G aurrekontu-kreditu publikoek, unibertsitateen funts publikoorokorrak barne dituzte. Maileguak eta I+G industrialaren zeharkakofinantzaketa



493. Posible den guztietan, maileguen eta zeharkako finantzaketareninguruko jarraibideak aplikatzea komeni da (ikus 6. kapitulua,6.3.2.atala).Hartara, ez itzultzea gerta daitekeen maileguak I+Gaurrekontu-kreditu publikoetan sartu behar dira, baina itzuli behardiren horiak, industria I+Gari egindako zeharkako laguntzarekin batera,zerga fiskalak arintzearen bitartez, etab., kanpo utzi behar dira,printzipioz. Zeharkako laguntza programa horiek I+G politika orokorbaten barruan ekiten direnean, ordea, (adibidez, iturriak dokumen-tatuta daudenean eta ministerioen arteko eztabaidagai direnean,zientziarako aurrekontua ematen dutenak), I+G-aren aurrekontupublikoetan sar daitezke. Zeharkako finantzaketa, ordea, bereizitaaitortu behar da, nazioarteko zenbait konparazio egitean kanpo utziahal izateko moduan.

8.6.5. Gastu-motak

Eremu orokorra

494. I+G aurrekontu-kreditu publikoek ohiko gastuak etakapitalekoak biltzen dituzte.

Aurrekontuetan sartzea

495. Zenbait herrialdetan ohikoa da aurrekontuetan urte batetik bes-tera diru-kantitate handiak sartzea, zenbaitetan hurrengo urteetarakoaurreikusita eta onartuta dauden zenbatekoak.

8.6.6. I+G-aren arloko aurrekontu-kreditu publikoak, atzerrian I+Garibideratzea

496. Soilik nagusiki I+G-era bideratutako nazioarteko erakunde edoprogramei egindako kontribuzioak gehitu behar dira. Izaera oroko-rrekoa kontribuzioak (NBEak, EBkoak, etab.) kanpo utzi behar dira.

– CERN (Ikerketa Nuklearrerako Europar Erakundea).– ESA (Europar Espazio Agentzia).– CGIAR (Nazioarteko Nekazaritza Ikerketaren Aholkularitza Taldea).– ESRF (Sinkroton Erradiazioaren Europar Instalazioa).– EMBO (Biologia Molekular Europar Erakundea), Biologia Molekular

Europar Laborategia (EMBL) eta Biologia Molekular Europar Konfe-rentzia (EMBC) barne.

– IAEA (Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentzia).



– COST (Ikerketa Zientifiko eta Teknikoan Elkarlana: Batasuneko kideez diren herrialdeentzat eskuragarri den EBko programa).

– EUREKA (I+G industrialaren Europar Sarea, merkatura bideratua).

8.7. Helburu sozioekonomikoen araberako banaketa

8.7.1. Banaketa-irizpideak

Helburua edo edukia

497. Banaketarako bi irizpide erabil daitezke:

– I+G programa edo proiektuaren helburuaren arabera.– I+G programa edo proiektuaren eduki orokorraren arabera.

498. Bi irizpide hauek arteko desberdintasuna adibide hauekin era-kusten da:

– Arma kimiko gisa erabil daitezkeen zenbait produktu kimikok gizagorputzean dituzten eraginen inguruko ikerketa proiektu batean,proiektuaren helburua “defentsa” da, baina bere I+G edukia “gizaosasuna” da. Urte bakar batean edo zenbaitetan aurrekontuaegindako urte-anitzetako proiektuak, aurrekontua egin zen urteko/urteetako I+G aurrekontu-kreditu publikoei egotzi beharkolitzaieke eta ez betetze urteei. Uneren batean baimendu diren etaberen aurrekontua zenbait urteri dagokien programa urteanitzak,aurrekontua egin den urteetarako esleitu beharko litzateke eta ezbaimentze urterako.

– Nekazaritza Ministerioak finantzatutako ikerketa proiektu bat,urrutiko baso eremuak energiaz hornitzeko erregai pilak garatzeko.Proiektuaren helburua “nekazaritza, basogintza eta arrantza” da,baina bere I+G edukia “energia” da.

Gobernu baten politikaren ikuspuntutik garrantzitsuagoa dahelburu eta jomuga irizpidea, eta hau da printzipioz, helburusozioekonomikoka egindako I+G aurrekontu-kreditupublikoen inguruko datuak biltzeko erabiltzen den irizpidea.



Helburu primarioa eta sekundarioak

499. Administrazioak finantzatutako zenbait programek helburubakarra badute ere, beste batzuk zenbait izan ditzakete. Adibidez,administrazioak hegazkin baten proiektua garatzeko baliabideakkonprometitu ditzake, bereziki helburu militarrekin, baina baitaindustria aeronautikoko esportazioak sustatzeko eta are hegazkintzazibilean “spin-off”-ak sustatzeko. Herrialdeek ELGAri ematen dizkiotendatuetan, ordea, I+Ga bere helburu primarioaren arabera sailkatubehar da.

Helburu primarioen zehaztapena

500. I+G finantzatzailearen helburu primarioaren identifikazioarazoak sortzen direnean, edo programa baten “helburu” eta“edukiaren” artean desberdintasunak daudela dirudienean, EBk etaNABS-ek (“Programa eta Aurrekontu Zientifikoen Analisi etaKonparaziorako Izendapena”) garatutako bi printzipio hauetara jotzeaerabilgarria izan daiteke:

• Eratorpen zuzena: soilik beste programa baten behar tekni-koengatik existitzen den proiektu bat, honetatik eratortzenda zuzenean eta programa horren barruan sailkatu behar da.

• Zeharkako spin-off: helburu zehatz batekin egindako I+Gemaitzak gerora beste helburu baterako aplikazio aipagarriaemateko berriz lantzen direnean, gerorako I+Ga bideratzenden helburuari egotzi behar zaion zeharkako efektua da.

8.7.2. Aurrekontuko kapituluen banaketa

501. Helburu sozioekonomikoaren arabera emandako funtsak, finan-tzatzailearen helburua hoberen adierazten duten moduan egin behardira. Informaziorako aukeratutako maila aukera praktikoen araberakoaizango da. Funtsak I+G unitate finantzatzaile edo betetzaile baterabideratu daitezke. Zenbait kasutan, proiektu edo programa mailan lordaiteke informazioa.

8.7.3. Banaketa

502. 8.7.4 atalean agertzen den ELGAren banaketa zerrenda Eurostat-ek digitu baten mailako (NABS)programa eta aurrekontu zientifikoen



analisi eta konparaziorako egokitutako EBren sailkapena da (Eurostat,1986; 1994). NABS eta 1993ko Frascatiren Eskuliburuko zerrendaren(1986ko NABSen ia berdina zena) arteko bat-etortzea, 8.1. laukianerakusten da eta ELGAra bidalitako txostenenetarako erabili beharkolitzateke, estatu kideek beren berezko sailkapenak edo Nordforsksailkapena (8.2. laukia) erabil ditzaketen arren, I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoen bilketa nazionaletarako.

8.7.4. Helburu sozioekonomikoak -HSE

1. Lurraren azterketa eta ustiaketa

503. Bere helburuak lurrazala eta estaldura, itsasoak, ozeanoak etaatmosfera eta beren ustiapenaren inguruko ikerketarekin erlazio-natutako helburuak dituen ikerketa biltzen du. Ikerketa klimatikoa etameteologikoa ere biltzen du, azterketa polarra (HSE desberdinpean,beharrezkoa bada) eta hidrologikoa. Hauek ez ditu barne:

– Zoruen hobekuntza eta lurraldearen erabilera (HSE 2).– Kutsaduraren inguruko ikerketa (HSE 3).– Arrantza (HSE 6).

2. Lurraldearen azpiegiturak eta antolakuntza

504. Azpiegitura eta lurralde garapenaren inguruko ikerketaestaltzen du, eraikinen eraikuntza ikerketa barne. Orokorrean HSEhonek lurraren planifikazio orokorraren inguruko ikerketa biltzen du.Hiri eta nekazal hirigintzan efektu kaltegarrien kontrako ikerketabarne du, baina ez beste kutsadura mota baten ikerketa (HSE 3).

3. Ingurugiroaren kontrola eta babesa

505. Kutsadura iturrien eta bere zergatien, eta kutsagarri guztienidentifikazio eta analisira bideratutako kutsadura kontrolaren ingurukoikerketa biltzen du, inguruan duten zabalpena eta gizakiarengan etaespezie bizidunengan (fauna, flora, mikroorganismoak) eta biosfe-rarengan dituzten efektuak barne. Kutsagarri mota guztiakantzemateko kontrol instalazioen garapena barne du. Ingurugiro motaguztietan kutsagarri mota guztiak deuseztu eta prebenitzeko erebaliagarria da.



4. Giza osasunaren babesa eta hobekuntza

506. Giza osasuna babestu, sustatu eta berriztatzera bideratutakoikerketa barne du, zentzu zabalean interpretatua, elikaduraren etaelikadura higienearen osasun alderdiak barneratzeko. Prebentzio-medikuntzatik hasi, tratamendu mediku eta kirurgikoen alderdiakbarne, bai norbanakoentzat, bai taldeentzat edo ospitaletako etaetxerako laguntza, eta gizarte medikuntza, pediatria eta geriatriaraino.

5. Energiaren ekoizpena, banaketa eta erabilera arrazionala

507. Energia mota guztien ekoizpen, bilketa, garraio, banaketa etaerabilera arrazionalaren inguruko ikerketa estaltzen du. Energiaekoizpen eta banaketa handitzeko diseinatutako prozesuen ingurukoikerketa, eta energiaren kontserbazio printzipioa ere barne ditu. Hauekez ditu barne:

– Prospekzioarekin erlazionatutako ikerketa (HSE 1).– Ibilgailu eta motorren propultsio ikerketa (HSE 7).

6. Nekazaritza-ekoizpen eta -teknologia

508. Nekazaritza, basoak, arrantza eta elikagaien ekoizpen susta-penaren inguruko ikerketa guztia biltzen du. Hauek barne ditu: ongarrikimiko, biozidetan ikerketa, izurriteen kontrol biologikoa eta neka-zaritzaren mekanikazioa; nekazaritza eta baso jarduerek ingurugiroanduen eraginaren inguruko ikerketa; elikadura-ekoizpen eta -teknologiagarapenaren inguruko ikerketa.Hauek ez ditu barne:

– Kutsadura murrizteko ikerketa (HSE 3).– Nekazal eremuak garatzeko, eraikinen proiektu eta eraikuntzarako,

aisialdi eta atsedenaldi nekazal instalazioen hobekuntzarako, etanekazaritzan ur hornikuntzarako ikerketa (HSE 2).

– Neurri energetikoen ikerketa (HSE 5).– Elikadura industrian ikerketa (HSE 7).

7. Ekoizpena eta industria-teknologia

509. Industria-teknologiaren hobekuntzaren inguruko ikerketaestaltzen du. Industria produktuen ikerketa eta horien ekoizpenprozesuak barne ditu, beste helburu batzuen bilaketa osatzen dutenkasuetan izan ezik (adibidez, defentsa, espazioa, energia, nekazaritza).



8. Egiturak eta gizarte harremanak

510. Helburu sozialen inguruko ikerketa barne du, gizarte zientzieketa humanitateek zehazki aztertzen dituzten bezala, beste HSEbatzuekin lotura argirik ez dutenak. Analisi honek gizarte arazoenbeste alderdi kuantitatibo, kualitatibo, antolakuntzazko etaprospekziozko batzuk biltzen ditu.

9. Espazioaren esplorazioa eta ustiapena

511. Teknologia espazialaren eremuan ikerketa zibil guztia estaltzendu. Eremu militarrean egindako kideko ikerketa HSE 13an sailkatzenda. Ikerketa zibil espazialak orokorrean ez duenez berariazko helburubat erdigune, sarritan badu helburu zehatz bat, jakintza orokorrarenhandikuntza esaterako (esaterako astronomia), edo aplikazio bereziezari da (adibidez, telekomunikazio sateliteak).

10. Unibertsitateen funts orokorrekin finantzatutako ikerketak

512. I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoen datuen “helburuka”aurkezten direnean, kategoria honek konbentzioz, hezkuntzaministerioen diru-laguntza orokorretatik finantzatutako I+G guztiabarne izan beharko luke, zenbait herrialdetan programa hauetako askobeste helburu batzuekin aurkez litezkeen arren. Akordio hau datuegokiak eskuratzeko arazoagatik, eta konparagarriak egitekobeharragatik erabaki da. Herrialde kideek ahalik eta zehaztasunhandienarekin banakatu behar lukete kategoria honen “edukia”zientzia eta teknologiaren diziplinaren arabera, eta posible denkasuetan, helburuaren arabera.

11. Bideratu gabeko ikerketa

513. I+G-era bideratzen diren, baina helburu bati egotzi ezindakizkion aurrekontu-kreditu guztiak biltzen ditu. Diziplinazientifikoka egindako banaketa osagarria erabilgarria izan liteke.

12. Beste ikerketa zibil bat

514. (Oraindik) HSE zehatz batean sailkatu ezin den ikerketa zibilaestaltzen du.



13. Defentsa

515. Helburu militarrak dituen ikerketa (eta garapena) biltzen ditu.Defentsa ministerioek finantzatutako oinarrizko ikerketa eta ikerketanuklear eta espaziala ere biltzen ditu. Defentsa ministerioek finan-tzatutako ikerketa zibila, adibidez, metereologia, telekomunikazioaketa osasunaren inguruan, dagokien HSEetan sailkatu behar da.

NABS kategoriak


2. Lurraldearen azpiegiturak eta anto-lakuntza

Garraioa eta telekomunikazio sistemak(2.4 + 2.5)

Beste azpiegitura batzuk (2, 2.4. eta2.5. izan ezik)

3 . Ingurugiroaren kontrola eta babesa


5. Energiaren ekoizpena, banaketa etaerabilera arrazionala


7. Industria-ekoizpen eta teknologia


9. Espazioaren esplorazioa eta ustiapena

10. Unibertsitateen funts orokorrekin fi-nantzatutako ikerketa



13. Defentsa

Aldez aurreko ELGA kategoriak

8. Lurraren eta atmosferaren esplorazioaeta ustiapena

4. Azpiegituren garapena

4.1. Garraioa eta telekomunikazioak

4.2. Hiri eta herri lurraldeen anto-lakuntza

5. Ingurugiroa azpitotala

5.1. Kutsaduraren prebentzioa.

5.2. Kutsadura antzematea eta tratat-zea.

6 . osasuna (kutsadura kenduta)

3. Energiaren ekoizpena eta erabilera ar-razionala

1. Nekazaritza, oihangintza eta arrantza-ren garapena

2. Industria garapen teknologikoarensustapena

7. Gizarte garapena eta gizarte zerbitzuak

10. Espazio zibila

9.2. Unibertsitateetako funts orokor-rak

9.1. Ikerketaren sustapena

11. Defentsa

12. Zehaztu gabe

8.1. laukia. NABS 1992 helburuen arabera egindako banaketa etaELGAk eratorritako banaketa (I+G-ean aurrekontu-kreditupublikoetarako) bat etortzea

Iturria: ELGA



8.2. laukia. NABS 1992 helburuen arabera egindako banaketa eta Nordforskbat etortzea (I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoetarako)

Nordsforsk kategoriak

13. Lurraren eta atmosferaren esplorazioaeta ustiapena

4. Garraioa eta telekomunikazioak

5. Bizi-baldintzak eta ingurune fisikoarenantolaketa

6. Ingurune fisikoaren kutsadura eta or-denakuntzaren kontrako borroka.

7 . Gaixotasunen kontrako babesa eta bor-roka

3. Energiaren ekoizpena eta banaketa

1. Nekazaritza, basoak, ehiza, eraikuntzaeta zerbitzuak

2. Meatzaritza, merkataritza eta industria,eta eraikuntza eta zerbitzuak

10. Irakaskuntza

9. Kultur komunikabideak eta aisialdia

11. lan baldintzak

8. Gizarte baldintzak

12. Planifikazio ekonomikoa eta adminis-trazio publikoa

15. Ikerketa espaziala

14. Jakintzaren sustapen orokorra

14. Jakintzaren sustapen orokorra

16. Defentsa

NABS kategoriak


2. Lurraldearen azpiegiturak eta antolakun-tza

Garraioak eta telekomunikazio sistemak(2.4 + 2.5)

Beste azpiegitura batzuk (2, 2.4. eta 2.5.izan ezik)

3 . Ingurugiroaren kontrola eta babesa


5. Energiaren ekoizpena, banaketa eta era-bilera arrazionala


7. Ekoizpena eta industria teknologia


Irakaskuntza, prestakuntza, irakaskuntzaeta etengabeko prestakuntza (8.1.)

Kultur jarduerak (8.2.)

Lan baldintzen hobekuntza (8.4.)

Enpresa eta erakunde kudeaketa, gizartesegurantza sistemak, gizartearen egiturapolitikoa, aldaketa soziala, gizarte proze-suak eta liskarrak (8, 8.1., 8.2. eta 8.4.izan ezik)

9 . Espazioaren esplorazioa eta ustiapena

10. Unibertsitateen funts orokorrekin finant-zatutako ikerketa



13. Defentsa

Iturria: ELGA



8.7.5. Zailtasun nagusiak

Espazioaren esplorazioa eta ustiapena

516. ELGAko herrialde gehienetarako hau ez da bere horretan helburubat, eremu honetan I+Ga beste helburu batekin egiten baita, bideratugabeko I+G-era (astronomia) edo berariazko aplikazioetara (adibidez,komunikazio sateliteak). Programa espazial garrantzitsuak dituztenELGAko herrialde gutxi horien helburukako banaketa serioski kaltetugabe ezin daitekeenez kendu, ordea, mantendu egin da.

Meatzaritza

517. Bai Nordforsk sailkapenak, bai NABSek prospekzio jarduereiburuzko I+Ga “Lurraren esplotazioa eta ustiapena” atalean sartu behardela hitzartu dute. Sailkapen hauek, ordea, meatzaritzarekin lotutadaude. NABSen arabera, petrolio prospekzioa eta ateratzea “energiarenekoizpen, banaketa eta erabilera arrazionalaren” barrukoak dira, bainaenergetikoak ez diren mineralen meatzaritza “industria ekoizpen etateknologiaren” barrukoak dira, Nordforsk sailkapenaren arabera,meatzaritza industriako I+G guztia “industria-ekoizpen eta -teknologian” sartu behar da. 1993ko ELGAren banaketa zerrendan,meatzaritza eta prospekzioaren tratamenduaren arazoa aipatzen zen,eta bere datuak ELGAri ematean, estatu kide “independienteek” (hauda, ez Nordforsk sailkapena eta ez NABS ez darabiltenak) meatzaritzasektoreko I+G gehiena edo guztia “Lurraren esplorazio etaustiapenean” sartzeko joera dute, eta horregatik meatzaritzan I+Gariemandako tratamendua zehaztea proposatu zitzaien.

Eraikuntza

518. Beste desberdintasun bat eraikuntzari dagokionez ematen da.Logikoki, helburu nagusietatik analisia egiten bada “eratorpena”izeneko konbentziora joz (ikus 8.7.1 atala), eraikuntzari dagozkionI+G programak beren helburu nagusiaren arabera banakatu behar dira(misil biltegian “defentsan” sailkatu behar dira, ospitaleak “gizaosasunaren babes eta hobekuntzan”, nekazaritza eraikuntzak“nekazaritza-ekoizpen eta -teknologian”, etab.) eta eraikuntzaindustriari dagokion I+Ga “industria-ekoizpen eta teknologian”.Eraikuntzaren alorrean egiten den I+G eta beste inon sailkatzen ezdena non sailkatu jakiteko arazoak existitzen jarraituko luke. NABSak,ordea, eraikuntza I+Ga eratorpentzat hartu behar ez delako irizpidea



hartu du, defentsa eta espazio programetan izan ezik. NABSarenarabera, eraikuntza materialei buruzko I+Ga “industria-ekoizpen eta -teknologiari” dagokio, baina orokorrean eraikuntzari buruzko I+Ga,“lurralde azpiegitura eta antolakuntzan” sartzen da. Nordforsksailkapenaren arabera, eraikuntzari buruzko I+Ga “industria-ekoizpeneta teknologian” sailkatzen da. Eraikuntzan I+G-aren tratamenduaherrialde “independienteetan” ere aldakorra dela dirudi. Kasu honetan,hartutako irizpidea zehazteak garrantzitsua dirudi.

Energiaren ekoizpena, banaketa eta erabilera arrazionala

519. 8.7.4. atalean definitutako “energiaren ekoizpen, banaketa, etaerabilera arrazionalaren” helbururako I+G-aren aurrekontu-kreditupublikoiei buruzko ELGAren Zientzia, Teknologia eta IndustriaZuzendaritzak lortu eta argitaratutako datu sailak, ez dira nahasibehar ELGAren Nazioarteko Energia Agentziak (NEA) lortu etaargitaratutakoekin nahasi behar, energia ematen diren ikerketa,garapen eta frogapen gastuak (I+G+F) estaltzen dituztenak,kontzeptu zabalagoa.

8.8. I+G-aren arloko aurrekontu-kreditu publikoei buruzko datueneta I+G-ean estatuko gastu gordinaren arteko desberdintasunnagusiak

520. I+G aurrekontu-kreditu publikoen datu erabiltzaileek, sarritanhonela aurkeztutako kantitateen arteko desberdintasunak desku-britzen dituzte eta horiek ulertzeko zailtasuna dute:

– I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoen guztirakoa eta adminis-trazio publikoak finantzatutako I+G barne gastu gordina.

– I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoak helburu zehatz baterakoeta helburu berdinarekin I+G-aren guztirako gastuak, 4. kapi-tuluan, 4.5. atalean adierazi zen moduan. Adierazitako zenba-tekoetan aldaketak, datuak zehazteko orduan dauden desberdin-tasunengatik dira.

8.8.1. Desberdintasun orokorrak

521. Printzipioz, bi datu serieak I+G-aren definizio beretik abiatuzezarri behar dira, eta bai Zientzia Zehatzei, Naturalei eta Ingeniaritzari,edota Gizarte zientziei eta Humanitateei dagokien I+Ga bildu behardituzte, bai ohiko gastuetarako, bai kapital gastuetarako.



522. Serie horiek alderdi garrantzitsuetan desberdintzen dira.Lehenik eta behin, administrazioak finantzatutako I+G-aren barnegastu gordina, eta I+G-ean barne gastu gordinaren helburuka eman-dako datuak, I+G betetzaileek emandako datuetatik abiatuz, I+G-arenaurrekontu-kreditu publikoei buruzko datuak, finantzatzaileekezartzen dituzten bitartean. Bigarrenez, I+G barne gastu gordineanoinarritutako serieek soilik nazio-lurraldean gauzatutako I+Gaestaltzen dute, I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoenek atzerrikobetetzaileei ordaindutako kantitateak era biltzen dituzten bitartean,nazioarteko erakundeak barne.

523. Estalitako periodoak desberdinak izateagatik ere desber-dintasunak egon daitezke (urte naturala edo urte fiskala), betetzaileakbehin finantzatzaileak hitzartu eta gero gastatzen baititu funtsak, etabetetzaileak proiektuari dagokionez I+G edukiaren ideia desberdin etazehatzagoa izan dezakeelako.

8.8.2. I+G-aren arloko aurrekontu-kreditu publikoak eta I+G-eanAdministrazio Publikoak finantzatutako estatuko gastu gordina

524. Izaera orokorreko desberdintasunez gain, administraziopublikoak finantzatutako I+G barne gastu gordinak, administraziozentralak (edo federalak), probintzialak (edo federazio batekoestatuenak) eta bertakoak finantzatutako I+Ga bildu behar du,I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoek bertako administrazioak, etabatzuetan, probintzialak ere (edo federazio bateko estatuenak)estaltzen ez dituzten bitartean.

8.8.3. I+G-aren arloko aurrekontu-kreditu publikoak eta I+G-eanestatuko gastu gordina banatzea, helburu sozioekonomikoenarabera

525. I+G aurrekontu-kreditu publikoek soilik administrazioakfinantzatutako I+Ga estaltzen dute (atzerria barne), I+G barne gastugordinak nazio-lurraldean finantzaketa iturri guztiak estaltzen dituenbitartean.

526. Dagokion proiektuaren helburuen balioztapena desberdina izandaiteke betetzailearen edo finantzatzailearen ikuspuntuaren arabera,nagusiki diru-laguntza orokorrekin finantzatutako I+G jardueretarako,UFOak esaterako, I+G barne gastu gordinaren arabera, helburuarenarabera sailkatu behar direnak.



1. Eranskina

Eskuliburu honen historia laburra eta jatorriak

Jatorria

1. ELGAko estatu kide gehinak, ikerketa eta garapen esperimentalerabideratutako (I+G) baliabide nazionalen hazkunde azkarrak bultzatuta,1960tik, eremu honetan estatistika datuak biltzen hasi ziren. Horrelaherrialde kopuru murritz baten ahalegin aintzindariak jarraitzenzituzten, Estatu Batuak, Japonia, Kanada, Erresuma Batua, Holanda etaFrantzia barne zituena.

I+G inkestak hastean, ordea, herrialdeek zailtasun teorikoak aurkituzituzten eta irismen, metodo eta kontzeptu desberdintasuneknazioarteko konparazioak zaildu zituzten. Normalizazioa egiteak,beraz, beharrezkoa zirudien, ordurako estatistika ekonomikoekin eginzen bezala.

2. Gai honen inguruan ELGAren interesa Elkarlan EkonomikorakoEuropar Erakundearen (EEEE) garaitik dator. 1957tik hain zuzen,Ekoizpenerako Europar Agentziaren Ikerketa Aplikatu Taldea, estatukideetako adituen bilerak antolatzen hasia zen, metodologia arazoakeztabaidatzeko. Bilera horien ondorio gisa, Aditu Taldea ad hoc sortuzen Ikerketa Aplikatu Elkartearen babespean, ikerketa gastuen etagarapen esperimentalaren inguruko inkesta moduak aztertzekohelburuz. J.C. Gerritsen, Taldeko Idazkari Teknikoak Administraziosektorean I+Ga neurtzeko erabilitako definizio eta metodoeninguruko datu zehatzak prestatu zituen, Erresuma Batuan, Frantzianeta gerora, Estatu Batuetan eta Kanadan. Taldeko beste kide batzuekzenbait dokumentu zirkulazioan jarri zituzten, zegozkien herrialdeeninkesta metodoak, eta metodo horietatik abiatuz lortutako emaitzakdeskribatzen zirelarik bertan.


1. ERANSKINA

Lehen argitaraldia

3. 1961ean, Gai Zientifikoen Zuzendaritzat Ekoizpen EuroparAgentziaren lanak berrartu zituenean, normalizazio proposamenzehatzak egiteko unea iritsia zen. 1962ko otsailean mantendutakobileran, ad hoc Taldeak I+G-aren neurketan ematen diren arazoteknikoen inguruan batzarra antolatzea erabaki zuen. Batzarraprestatzeko, Gai Zientifikoen Zuzendaritzak, C. Freeman aholkulariari,zirriborro bat egiteko lana eman zion, 1962 estatu kideei bidalizitzaiena eta jasotako aipamenekin aztertu zena. “Ikerketa eta garapenesperimentalaren inguruko inkestetarako proposatutako metodologiaarautua” txostena, (ELGA, 1963), ELGAko estatu kideetako adituekaztertu, berraztertu eta onartu zuten, Frascatin (Italia), 1963koekainean izandako batzarrean.

4. 1963ko bigarren seihilekoan, ELGAko Gai ZientifikoetarakoZuzendaritzak, Erresuma Batuko Ikerketa Ekonomiko eta SozialerakoInstitutu Nazioanala gonbidatu zuen, esperimentalki Estatu Batuen,Sobietar Batasunaren eta Europa Mendebaldeko bost herrialderenarteko (Alemania, Belgika, Frantzia, Holanda eta Erresuma Batua)azterketa esperimentala egin zezaten gonbidatu zuen. Ikerketanazioarteko normalizazioa egin baino lehen eskuratutako estatis-tiketan oinarritzen zen arren (Freeman eta Young, 1965), zirriborroanzeuden lehen definizioak aproban jartzea ere ahalbidetzen zuen.Txostenak estatistikek hutsak zituztela ondorioztatzen zuen etahobekuntza hauek proposatzen zituen:

– Ikerketa eta garapen kontzeptuen eta “harremana duten jarduerazientifikoen” arteko banaketa zorrotzagoa.

– Goi-mailako irakaskuntza sektoreak inkesta zehatzak egitea,irakaskuntzan diharduten langileek eta graduondoko ikasleek(doktoradutza mailakoek) ikerketari ematen dioten denboraneurtzeko.

– I+G-era bideratutako gastuen banakatze zehatzagoa, adibidez,ikerketara aplika daitezkeen aldaketa moten kalkulu zehatzagoaegin ahal izateko.

– I+G sektoreen arteko gastu fluxuen neurketa sistematikoagoa.– Ordainketa teknologien fluxuaren inguruko eta herrialdeen arteko

ikerlarien migrazio-mugimenduen datu-bolumen handiagoa.


1. ERANSKINA

5. 1964an, estatu kideek Frascati-ko Eskuliburua hartu zutenetik,ELGAk ikerketaren eta garapen esperimentalaren inguruko NazioartekoEstatistika Urtea antolatu zuen.

Estatu kideek 1963 eta 1964 urteei zegozkien datuak bidali zituzten.Bertan hamasei herrialdek hartu zuten parte, eta horietako askokhelburu horrekin egin zituzten lehen aldiz inkesta zehatzak (ELGA,1968).

Bigarren argitaraldia

6. Estatistika Urtearen emaitzak argitaratu eta bildutako esperien-tziaren ondoren, ELGAko Politika Zientifiko Elkarteak FrascatikoEskuliburuaren berrazterketa egitea eskatu zion Idazkarikaritzari.1968ko martxoan estatu kideen artean proposatutako berrazterketenlaburpena igaroarazi zuten estatu kideen artean. Frascatin egindakoestatuko adituen bileran, 1968ko abenduan, aipatutako iradokizungehienak sartzen zituen Eskuliburuaren berrazterketa proiektuaaztertu zen. Berrazterketa horretan arreta berezia jarri zitzaion NazioBatuetan zeuden arauetara ahalik eta gehien doitzeari, hala nola,Kontabilitate Sistema Nazionala (KSN) eta Industriarako NazioartekoSailkapena (ISIC). 1969ko uztailean, aditu talde txiki batek eralda-tutako proiektua aztertu zuen eta 1970eko irailean Eskuliburuarenbertsio berraztertua argitaratu zen (ELGA, 1970).

Hirugarren argitaraldia

7. Eskuliburuaren bigarren berrazterketan bi gertakarik eragin zuten.Lehenik eta behin, 1973an, estatu kideek Nazioarteko EstatistikaUrteen lau inkestetan hartu zuten parte, eta beraz, jarraiko azterketahonetatik datuen zehaztasun eta konparagarritasunak onura handiakizan zituen. Inkesta tekniketan ere, hobekuntza nabarmena gertatuzen. Bigarrenik, 1972an, ELGAko Politika Zientifiko eta TeknologikoTaldeak (CSTP), lehen ad hoc Berrazterketa Taldea sortu zuen, I+Gestatistika gaietan, Silver (Erresuma Batua) buru zuelarik, I+Gestatistiketarako ELGAn eskura zeuden baliabide mugatuak epemotzean hobetzeko moduaz aholkua eman behar zuena, estatu kideenlehentasunak kontuan izanik. Aipatutako estatuei beren beharreninguruko inbentarioa idaztea eskatu zitzaien eta ia guztiek erantzunzuten. Nazioarteko estatistika urtearen inkestei erabateko lehenta-suna emateaz gain, metodologiaren inguruko zenbait gomendio eman


1. ERANSKINA

zituzten, eta bereziki, ELGAren eta nazioarteko beste erakunde batzuenartean kontaktu zuzenagoak ezartzeko beharra azpimarratu zuten.

8. Horren guztiaren ondorioz, Frascatiko Eskuliburuaren hirugarrenargitaraldiak dagoeneko aipatutako gaietan sakondu zuen eta guztizberriak ziren beste batzuk landu zituen. Gizarte zientzietan etahumanitateetan ikerketara zabaldu zen eta sailkapen “funtzionalei”garrantzi handiagoa eman zitzaien, bereziki, “helburuka” egindakoI+G banaketari dagokionez. ELGAko egoitzan ospatutako adituenbileran, 1973ko abenduan, zirriborro bat eztabaidatu zen, eta behinbetiko testua 1974ko abenduan onartu zen (ELGA, 1976).

Laugarren argitaraldia

9. Laugarren argitaraldirako, soilik tarteko berrazterketa bat egiteagomendatu zuten estatuko adituek, oinarrizko sailkapen etakontzeptuetan aldaketa adierazgarririk ekarriko ez zuena. Batez ere,idazketa eta aurkezpena hobetzea zen asmoa. Zenbait aldaketa sartuziren, ordea, I+G estatistika gaietan bigarren Berrazteketa Taldeak adhoc egindako gomendioak kontuan izateko helburuarekin, 1976anJ. Mullin (Kanada) buru zela bildu zena eta ELGAko Idazkaritzakeskuratutako esperientziagatik, nazioarteko inkesta eta txostenanalitikoei eta I+G estatistika gaietan estatuko adituengandikeratorritako iradokizunei esker. Berrazterketa honen ingurukoproposamenak, estatuko adituen urteko bileran aurkeztu ziren, 1978koabenduan. 1979ko uztailean, aditu talde txiki bat ad hoc ELGAkoegoitzan bildu zen, aholkulari batek prestatutako zirriborroa arretazaztertzeko. Bertsio berraztertua, ad hoc taldearen eta Idazkaritzareniradokizunak barne zeramatzana, eztabaidagai izan zen 1979koabenduan; azkenik, 1980ko udazkenean erabaki zen testua (ELGA, 1981).

I+G-aren inguruko gehigarria goi-mailako irakaskuntzan

10. Goi-mailako irakaskuntza sektorea ez da Nazio Batuek eta ELGAkhartutako Kontabilitate Sistema Nazionalean (KSN) agertzen. Bainalaster hartu zuten kontuan ELGAk eta UNESCOk beren I+G estatistikabilketan, arduradun politikoek unibertsitateek eta goi-mailakoirakaskuntza zentroek ikerketa ahalegin nazionaletan jokatutakopaperean zuten interesa dela eta. Sektore honetan datu fidagarrienbilketak, ordea, arazo garrantzitsuak ditu. Sektore honetan zientzia etateknologia adierazleen inguruko seminarioan landu zituzten, 1985an


1. ERANSKINA

ELGAn ospatutakoa. Adituen ustez, Eskuliburuak oinarrizko printzipioorokorrak zituen arren, bertan bildutako aholku praktikoak sarritaneskasak ziren; horregatik, Zientzia eta Teknologia adierazleetan AdituNazionalen Taldeak (NESTI), 1985eko abenduan egindako bileran,Frascatiko Eskulibururako gehigarri bat prestatzea hitzartu zuen,arazo horiek landuko zituena eta etorkizunean inkesta metodoakhobetzeko beharrezko gomendioak emango zituena. Lehen zirri-borroaren azterketaren ondoren, 1986ko abenduan, zuzendutako testuahartu zuen NESTI Taldeak, eta zenbait aldaketa salbu, honen zabalpenorokorra gomendatu zen 1987ko abendutik aurrera (ELGA, 1989b).Bere gomendioetako batzuk beste I+G sektore betetzaile batzuei ereaplikatzen zaizkie. Gehigarriak indarrean jarraitzen du, Eskuliburukobosgarren eskuliburuan zenbait gomendio sartu badira ere.

Bosgarren argitaraldia

11. Laurogeiko hamarkadaren amaieran, Frascatiko Eskuliburuanbildutako edukiak berraztertzeko beharra nabarmendu zen, politikazientifikoan lehentasun aldaketak kontuan izateko, eta erabakiakhartzeko prozesuan beharrezkoak den datu-bilketa ahalbidetzeko.Kontuan izan beharreko alderdi berriak ugariak ziren, batez erezientzia eta teknologia sistemaren eboluzioa eta hau ulertzeko modua.Alderdi hauetako zenbait agertu ziren dagoeneko ELGAko Teknologia-Ekonomia Programan (TEP) (adibidez, nazioartekotzea, softwarea,transferentzia zientziak, etab.). Beste batzuek ingurugiroarekinlotutako I+G-aren inguruko datuak sartzen zituzten, beste batzukbeste datu sail ekonomiko eta industrialekin bateragarriak ziren I+G-aren inguruko datu analitikoak lortu beharraren ingurukoak ziren; etabeste batzuek, Eskuliburuan agertzen diren I+G estatistikei aplika-garriak diren nazioarteko arau eta sailkapenei egiten zieten aipamena.

12. Ondorioz, italiar agintariek aditu batzarra antolatzea proposatuzuten, Frascatiko Eskuliburua berraztertzeko proposamen sail bataztertzeko. Batzarra Erroman ospatu zen, 1991ko urrian, Unibertsitateeta Ikerketa Zientifiko Italiar Ministerioaren babespean. Lehen aldiz,Europa Ekialdeko herrialdeetako adituak bertaratu ziren.

13. Behin batzarra ospatu ondoren, Zientzia eta Teknologiareninguruko Aditu Nazional Taldeak (NESTI), formalki eztabaidatu zuen,1992ko bere bileran, Eskuliburuaren berrazterketa proiektua, goi-mailako irakaskuntza testu gehigarriaren zati handi bat barne


1. ERANSKINA

zeramana. Idazketa talde txiki batek egindako berrazterketarenondoren, NESTIk egindako gomendioen harira, 1993ko txostenaerabaki zen (ELGA, 1994a).

Seigarren argitaraldia

14. Frascatiko Eskuliburuaren bosgarren berrazterketa egitekoarrazoien artean, zenbait sailkapena eta zerbitzu sektorean I+G datuengorako eskaria eguneratzeko beharra zeuden, I+G-aren globalizazioarieta I+G-ean giza baliabideei buruzkoak. Datu konparagarrien beharrakere gora egin du, zenbait ebaluazio konparatibo proiektuengatik(benchmarking).

15. NESTIk Frascatiko Eskuliburua berraztertzeko erabakia hartuzuen 1999ko bere bileran, eta 2000ko bilera berezi batean, berraztertubehar ziren zenbait gai eztabaidatu ziren. 2000ko bilera honetan, 19gai identifikatu ziren gero aztertzeko. Horietako bakoitzerako, taldetxiki bat ezarri zen, herrialde bat edo ELGAko Idazkaritza bera, lanarenarduradun zutela. Taldeen txostenak Erroman eztabaidatu ziren,2001eko maiatzean, italiar agintariek babestutako ekitaldi batean.NESTIk Erroman egindako hurrengo bileran, egin beharreko berraz-terketa garrantzitsuen inguruko erabakiak hartu ziren. 2001eko urriandagoeneko idatzitako proposamenak eztabaidatu ziren. AztertutakoEskuliburua 2002 amaieran hartu zen. Eskuliburuaren seigarrenargitaraldia bai paper bertsioan, bai elektronikoan argitaratu zen.

Seigarren argitaraldiko aldaketa nagusiak

16. Eskuliburuko argitaraldi honetan, zenbait gomendio metodo-logiko indartzeko berariazko ahalegina egin da. Aurreko berrazter-ketetan bezala, kontabilitate nazionaletan agertzen diren gomendioakposible eta bideragarri izan den guztietan jarraitu dira, I+G inkestenmarkoan. Argitaraldi honetan egindako gomendioetako batzuk, I+Gestatistikak kontabilitate nazionaletara gerturatzeko beharrarenondorio dira.

17. 1 kapituluak software eta zerbitzuetan, Kontabilitate SistemaNazionalean (KSN), globalizazioan eta I+G gaietan elkarlanareninguruko I+G datu berriak ditu, berariazko eta interes bereziko gaiezgain: osasuna, bioteknologia, informazio teknologiak eta komuni-kazioak (IKT).


1. ERANSKINA

18. 2 kapituluak softwarean, gizarte zientzietan eta zerbitzuetanI+G sail berria du. Zerbitzuen eztabaida guztiz berria da eta I+Gadibide berriak ditu barne. Softwarearen eta gizarte zientzien ingurukoatalak partzialki berraztertu dira, kapituluko beste zati batzuetanbanatutako informazioa barneratzeko.

19. 3 kapituluan enpresa sektorean erakunde motaren sailkapenaaldatu egin da. Ataletako definizioak ez dira aldatu, baina goi-mailakoirakaskuntza sektoreko erakundeen inguruko gomendioak barneratudira, horiek kapituluan sartzea arazotsua izan baliteke ere.

20. 4. kapitulua oinarrizko ikerketa kontzeptuaren ingurukoinformazio osagarriarekin osatu da. Finantza zerbitzuen industrianI+G motaren inguruko adibideak gehitzen dira. Gomendioesplizituagoa dago enpresa sektorean produktu taldeka egindakosailkapenaren erabileraren inguruan, gutxienez ISIC 3. berrazt., 73dibisiorako.

21. 5. kapitulua bi zati garrantzitsutan berregituratu da: bata I+G-eko langileen estaldura eta definizioaren ingurukoa, eta bestea datu-neurketa eta bilketaren ingurukoa. Pertsona fisiko kopuruan datuakbiltzeko beharraren inguruko gomendioa, I+G-era bideratutako egunosoko lanarekin parekatuta egindakoarekin batera (EOLP), indartu egindira. EOLPa kalkulatzearen inguruko beste ohar batzuk ematen dira.Datuak generoko eta adinka banakatzearen inguruko gomendioa(adinka egindako sailkapen proposamenarekin) berria da.

22. 6. kapituluak gomendio zehatzagoak ematen ditu kanpo-datuenfinantzazio iturrien eta banakatzearen inguruan. Finantzazio iturriaketa denboraldi zehatz batean I+G gastuak zuzenean lotzeko beharraargi azaltzen da. Ordenagailu programak eskuratzea, KSN berriakdioenaren arabera, inbertsio gastuei gehitu zaie.

23. 7 kapitulua, orokorrean, erabat eraldatu da. Helburua inkestamoduen inguruko gomendio zehatzagoak ematea da enpresa sektoreaneta zenbait balioztapen prozeduren inguruan. Testu argiago bat egitensaiatu da eta I+Gari buruzko inkestei egokituagoa.

24. Eurostatek erabilitako zenbait gomendio, Eskuliburuaren azkenberrazterketatik, 8. kapituluan sartu dira (Programa eta aurrekontuzientifikoen analisi eta konparaziorako izendapena) eta NABSa helburu


1. ERANSKINA

sozioekonomikoka (HSE) egindako oinarrizko sailkapen gisa hartu da.Beste kontzeptu eta gai metodologiko batzuk ere argitu dira.

25. I+G-aren inguruko eranskin berriak gehitu dira, zenbait bera-riazko eremu interesgarrietan, IKTetan, osasunean eta bioteknologian,esaterako. Eranskin batek eskualdeka bildutako I+G datuakeskuratzeko jarraibideak biltzen ditu. Ikerketa unitateak gauzapensektorearen arabera egindako sailkapenaren inguruko erabaki zuhaitza,3. kapituluan gehitu da eta I+Garekin erlazionatutako programainformatikoen inguruko adibideak 2. kapituluan agertzen dira.Eskuliburutik eratorritako bertsioaren eranskin gehienak eguneratuegin dira eta gehiago garatu dira.

Eskertzak

26. Eskuliburuaren argitaraldi guztiak ELGAko estatu kide guztie-tako adituekin eta nazioarteko erakunde desberdinekin elkarlaneanprestatu dira, batez ere UNESCO, EB, NORDFORSK/ IparraldekoIndustria Funtsa eta ELGAko idazkaritza, nagusiki A.J. Young eta zen-dutako Y. Fabian (lehen lau argitaraldietan). Esker berezia zor zaioEstatu Batuetako National Science Foundationi, I+G-aren neurketasistematikoan aintzindaria.

27. Eskuliburuaren lehen argitaraldian parte hartu zuten pertsonenartean, J. Perlman doktorea, C. Freeman irakaslea eta FrantziakoIkerketa Zientifiko eta Tekniko Ordezkaritza Orokorreko kideak aipatubehar dira.

28. Era berean, Eskuliburuko bigarren argitaraldian ekarpenerabakigarria izan zuten H.E. Bishop zenduak, Frascatiko bileran buruizan zena 1968 arte, H. Stead (Kanadako Estatistikak), P.Slors(Holandako Estatistika Bulegoko Zentrala) eta D. Murphy doktorea(Zientzia Kontseilu Nazionala, Irlanda).

29. Hirugarren bertsioa prestatzen parte hartu zuten pertsonenartean, zehazki K. Sanow zendua (National Science Foundation, EstatuBatuak), J. Mitchel (Office of Fair Trading, Erresuma Batua), K. Perry(Central Statistical Office, Erresuma Batua) eta K. Arnow (NationalInstitutes of Health, Estatu Batuak), 1973ko adituen bilerako presiden-tea aipatu behar dira, gai zehatzei buruzko bileretako presidenteekinbatera: T. Berglund (Estatistika Bulego Zentrala, Suezia), J. Sevin


1. ERANSKINA

(DGRST, Frantzia) eta F. Snapper (Holandako Hezkuntza eta ZientziaMinisterioa).

30. H. Stead-en lanak (Kanadako Estatistika Bulegoa) berezikierabilgarriak izan ziren laugarren argitaraldia egiteko. Adituen bileradesberdinak G. Dean (Erresuma Batuko Estatistika Bulego Zentrala)1978an eta C. Falk (National Science Foundation, Estatu Batuak) buruzirela egin ziren.

31. Goi-mailako irakaskuntzaa gehigarriak FitzGerald And.-akprestatu zuen (EOLAS, Irish Science and Technology Agency, Irlanda).Denboraren erabilerari buruzko inkesten inguruko atala, neurri handibatean M. Akerblom-en ikerketan oinarritzen da (FinlandiakoEstatistika Bulego Zentrala). Goi-mailako irakaskuntzan Z eta Tadierazleei buruzko 1985eko batzarrak, T. Berglund izan zuen buru(Sueziako Estatistika Bulego Zentrala).

32. Bosgarren argitaraldia FitzGerald And.-ak prestatu zuen neurrihandi batean (EOLAS), estatuko aditu talde handi batek egindakolanetatik abiatuz. Esker berezia zor zaie T.Berglund (Sueziako Esta-tistika Bulego Zentrala), J. Bonfim (Junta Nacional de InvestigaçaoCientifica e Tecnologica, Portugal), M. Haworth (Department of Tradeand Industry, Erresuma Batua),A. Holbrook (Industry, Science andTechnology Canada, Kanada), J.F. Minder (Ministère de la Recherche etde la Technologie, Francia), F. Niwa irakaslea (National Institute ofScience and Technology Policy, Japón), E. Rost doktorea (Bundes-ministerium für Forschung und Technologie,Alemania), P. Turnbull(Central Statistical Office, Erresuma Batua) eta K.WilleMaus-i (Norgesallmennvitenskaplige forskningråd, Norvegia), eta baita G. Sirilli(Consiglio Nazionale delle Ricerche, Italia)-ri ere, aldi honetan Zientziaeta Teknologia Adierazleei buruzko Estatuko Aditu Taldearen buru izanzena, eta era berean Erromako Batzarra antolatu zuena.

33. Seigarren argitaraldi hau neurri handi batean M. Åkerblom-ekprestatu du (Finlandiako Estatistika Bulego Zentrala; ELGAkoIdazkaritza prestaketa fasea bitartean), estatuko aditu talde handibaten berariazko gaiak zituzten lanetan oinarrituz. Esker berezia emanbehar zaie D. Byars (Australiako Estatistika Bulegoa),D. Francoz(Ikerketa eta Teknologia Ministerioa, Frantzia) C. Grenzmann(Stifterverband,Alemania), M.J. Jankowski (National Science


1. ERANSKINA

Foundation, EE.UU.), J. Morgan (ONS, Erresuma Batua), M.B. Nemes(Kanadako Estatistika Bulegoa),M.A.Sundström (Sueziako EstatistikaBulegoa), M.H. Tomizawa (NISTEP, Japonia) eta A.J. Young (KanadakoEstatistika Bulegoaren aurrean aholkularia).G. Sirilli (ConsiglioNazionale delle Ricerche, Italia), Zientzia eta Teknologia Adierazleeninguruan Estatuko Adituen Talde laneko presidente izan da denbora-tarte honetan, eta Erromako Batzarra ere berak prestatu zuen.


1. ERANSKINA

2. Eranskina

I+Gari buruzko datuak lortzea, goi-mailakoirakaskuntzaren sektorean

Sarrera

1. Goi-mailako irakaskuntza sektorean I+Gari buruzko datuak esku-ratzeak zenbait berariazko arazo sortzen ditu, eta eranskin hau horiekzehatz-mehatz azaltzen saiatzen da. Eztabaida nagusiki laurogeikohamarkadaren erdialdean egindako metodologia lanetik eratortzen da,Frascatiko Eskuliburuko laugarren argitaraldiaren gehigarri bereziaekarri zuena (I+G estatistikak eta Ekoizpenaren Neurketa Goi-mailakoIrakaskuntza Sektorean, ELGA, 1989b).

2. Denboraren erabileraren inguruko inkestak, eta hauek posible ezbalira, I+G osagaiaren beste balioztapen metodo batzuk (I+G koefi-zienteak) goi-mailako irakaskuntza sektorearen jarduera guztietan,estatistika hauetarako beharrezko oinarria dira. Hauek aurreragodeskribatzen dira.

3. Jarraian, gastuen eta I+G langileariaren balioztapenerako metodohauetan oinarritutako koefizienteen erabilera eztabaidatzen da,unibertsitateetako guztirako jardueren inguruko informazioarekin batetorriz, neurketarekin erlazionatutako beste zenbait gairekin batera.

Denboraren erabileraren inkestak eta I+G osagaiaren bestebalioztapen bide batzuk, goi-mailako irakaskuntza sektorekojardueren guztizkoan.

Orokortasunak

4. Estatu kideek denboraren erabileraren inkesta modu desberdinakerabiltzen dituzte, unibertsitateetako jardueren guztizkoan I+G-eradedikatutakoaren balioztapenerako oinarriak ezartzeko beste metodo


2. ERANSKINA

batzuekin batera (hau da, I+G koefizienteak kalkulatzeko). Koefizientehauek estatistika-datuen zatikiak edo proportzioak dira, goi-mailakoirakaskuntza sektoreko guztirako baliabideei aplikatzen zaizkienak.I+G-ean sar daitekeen osagaiaren kalkulu edo balioztapenerako tresnagisa balio dute, gastu eta langile-datuen barruen.

5. Kontuz ibiltzea beharrezkoa da, goi-mailako irakaskuntzasektorean denboraren erabileraren inguruko inkestak erabiltzekoorduan. Irakaskuntza erakundeetako goi-mailako langileak ikerketajarduera sail zabal batekin konbinatzen ditu, hala nola, irakaskuntza,kudeaketa eta gainbegiraketa. Horregatik zaila gerta daitekeinkestatuentzat, soilik I+G-era bideratzen duten beren denboraren(lanekoa edo beste mota batekoa) zatia zalantzarik gabe identifikatzea.Lehenik, zenbait inkesta modu azalduko dira, balioztapen horiekeragin ditzaketen arazoetako batzuk txikitzeko orduan erabilgarriakizan daitezkeenak. Beranduago, I+G koefizienteak ezartzeko bestemetodo batzuk deskribatuko dira.

Denboraren erabileraren inkestak egiteko metodoak

6. Inkestak egiteko metodorik egokiena aukeratzean faktore hauekkontuan hartzea beharrezkoa da:

– Estatistikak egiteko ardura dutenen eskura utzitako baliabideak.– Estatistika horietarako nahi den kalitate maila.– Unibertsitateetako kudeatzaileei eta banaka inkestatuei eska

dakiekeen arrazoizko ahalegina.– Herrialdearen ezaugarri bereziak.

7. Denboraren erabilera ikerketak egiteko bi metodo desberdindudaitezke:

– Ikertzaileek beraiek egindako lan-denboraren banaketarenebaluazioan oinarritutakoak.

– Institutu edo unibertsitate sailetako arduradunek egindakobalioztapenetan oinarritutakoak.

Elkarrizketatuek beraiek egindako lan-denboraren banaketarenebaluazioan oinarritutako metodoak.

8. Metodo hauek inkestak betetako denboraren arabera sailkadaitezke:– Lan-denboraren banaketaren inguruko inkestak urte oso batean.


2. ERANSKINA

– Lan-denboraren banaketaren inguruko inkestak aste zehatz bateanedo zenbaitetan.

– Urte oso batean lan-denboraren banaketaren inguruko inkestak,zatikako «errotazio» inkesta berezien bitartez eginak, biztan-leriaren erakuskari zehatz batekin, astero-astero urte osoan eginda-koak.

• Lan-denboraren banaketaren inguruko inkestak urte osobatean.

9. Inkesta mota honetan, galdetegiak langile guztiei edo soilik zatiadierazgarri bati bidal dakizkioke. Inkestak goi-mailako irakaskuntzasektore guztia har dezake, edo soilik lagin instituzional adierazgarribat. Inkestatuei beren lan denbora urte osoan lan-jarduera kategoriadesberdinetan bana dezaten eskatzen zaie. Estatu kideek egindakoinkesta berrienetan, jarduera kopurua aldatu egin da, bi kategoriaizatetik soilik, «ikerketa» eta «beste batzuk», guztira lan-urte osobaten alderdi guztiak estaltzen dituzten 15 kategoriataraino. Inkes-tatuek beren lan eskemak gogoratzeko orduan eta beren galdetegieizuzen erantzuteko orduan zailtasunak aurkitu ahal izatea onartuegiten da.

10. Jarraian denboraren erabileraren sailkapen adibide bat ematen da,baina, ikasitako erakundeen arabera, beste jarduera batzuk iradokidaitezke:

– Lehen eta bigarren zikloko irakaskuntza jardueretan emandakodenbora.

– Hirugarren zikloko edo graduondoko irakaskuntza jardueretanemandako denbora.

– Graduondoko ikerketara emandako denbora.– Ikerketa pertsonalera emandako denbora.– Kudeaketara emandako denbora.– Esleipenik gabeko barne jardueretan emandako denbora.– Erakundetik kanpo egindako jarduera profesionaletara emandako

denbora.

11. Galdetegi hauek sarritan izaera orokorragoko galderak sartzendituzte, inkestatuaren ikasketa maila, adina, sexua, arazoak edo bereI+G jarduerak egiteko orduan murrizketak, taldeetako kide izatea,etab.


2. ERANSKINA

• Lan-denboraren banaketaren inguruko inkestak aste zehatzbatean edo zenbaitetan.

12. Galdetegiak langile guztiei bidal dakizkieke eta soilik multzoadierazgarri bati. Galdetegia eguneroko moduan aurkezten da, etabertan inkestatuak egunero markatu behar du, orduro edo ordu erdiro,aurkeztutako zerrendarekin bat etorriz, denboraldi horretan zerjardueretan eman duen denbora gehien.

13. Inkestan sartutako langileei ikasturteko hiru denboraldi motzetaneguneroko hau mantentzea eska dakieke, adibidez:

– Eskola ordu normal bat.– Oporraldi pertsonalean sartu ez eta eskola-astea ez den bat.– Azterketa aldiko aste bat.

• Urteko aste guztietan aldizkako inkesta partzialetan oinarri-tutako ikasketak.

14. Langile akademikoentzat beren denbora zertan ematen duteninformazio zorrotz eta zehatza ematea oso zaila dela onartzen da,inkestak astea bat baino gehiago hartzen duenean. Horregatikastebetez inkestatuekin «errotazio» lagin batez egindako zatikakoinkesketan oinarrituz metodo bat garatu da, urte osoan lan denborarenbanaketa patroia balioztatzeko helburuarekin. Lagina aztertubeharreko biztanleria osotik aukeratutako indibiduoek osatzen dute,eta horietako bakoitzari aste zehatz bat edo batzuk izendatzen zaizkieinkestei erantzun diezaieten, urtebete periodo osoa estalita gera dadineran. Informazio hau beranduago erabili egiten da I+G langile etagastuei dagozkien sarieak kalkulatu / balioztatzeko.

15. Metodo honek galdetegiak bidali aurreko pauso hauek eskatzenditu:

– Ikasi beharreko biztanleria definitu.– Azterketa oso bat egiteko asmoa ez dagoen kasuan biztanleariaren

lagin bat lortu.– Laginean sartzen den pertsona bakoitzari aste bat edo batzuk

izendatu, eta horietan dagozkien inkestei erantzun beharko diete.

16. Herrialdeek irizpide desberdinak erabiltzen dituzte inkesta motahonetan informazioa eskuratzeko orduan. Zenbaitetan inkestatueieskatzen zaie, aste osoan zenbait jardueretan erabilitako guztirako


2. ERANSKINA

ordu kopurua adieraztea, beste batzuetan asteko egun bakoitzerakodatuak eman ditzaten eskatzen zaien bitartean.

17. Herrialde bakoitzak bere inkestatuei aukera desberdinakeskaintzen dizkien arren, printzipio orokorra lan-jarduera posibleguztiekin zerrenda bat sartzea da beti, eta inkestatuei horietakobakoitzean zenbat denbora erabiltzen duten zehazteko eskatzea (termi-no absolutu edo erlatiboetan).

18. 11. atalean erreferentzia egiten zaion informazio orokorra ere,inkesta hauen partetzat eskuratu daiteke.

19. Langileen banakako erantzunetan oinarritutako inkesta metodoguztiak, konparazioz kostu handiagokoak dira, eta beraz, motahonetako ikasketak denbora tarte luzeen artean egin ohi dira.

Unibertsitate institutuetako zuzendariek egindako balioztapenetanoinarritutako metodoak

20. Sarritan ez da posible I+G jardueren inguruan informazio osoalortzea goi-mailako irakaskuntza sektorean, unibertsitate-institutuendaturik lortu gabe. Herrialde gehienetan, goi-mailako iraskaskuntzasektorerako I+G estatistikak institutuen eta administrazio zentra-laren mailan eskuratutako informazio-konbinazioan oinarritzen dira,langileen arteko bakarkako kideek emandakoarekin batera. Insti-tutuetara bideratutako galdetegiek sarritan gastu mota zehatz batzueninguruko galderak sartu ohi dituzte eta beste guztirako zenbaitbaliabide eskuragarri, eta baliabide hauetan I+G-era bideratutakoosagaiaren inguruko balioztapena.

21. Zenbait herrialdek komenigarri ikusi dute unibertsitate institu-tuetara bideratutako galdetegietan maila agregatuago bateandenboraren erabilerari buruzko galderak sartzea, banakako mailanikertzaileen denboraren erabileraren inguruko ikasketak eginbeharrean. Metodo hau aurretik deskribatutakoak baino merkeagoa daeta inkestatuei ahalegin txikiagoa eskatzen die. Kasu honetan,galdetegiak institutuko arduradun nagusiari zuzendu ohi zaizkio,gauzatzen diren jardueren beharrezko ezagutza duela uste dena,zehaztasun nahikoa duten balioztapenak eman ahal izateko adina.Langileen arteko banakako kideei kontsultak egitea ere beharrezkoaizan ohi da sarritan, ahalik eta balioztapen onenak lortzekohelburuarekin.


2. ERANSKINA

I+G-aren mugan kokatzen diren jarduera horien tratamendua

22. Denboraren erabileraren azterketan inkestatuek oso jarraibideargiak behar dituzte emaitza zehatzak eta konparagarriak lortu nahibadira. Ondorioz, inkestatuak zehaztasun handiz definitu behar du zerjarduera sartu behar diren I+G-ean, eta zeintzuk ez. Jarraibideek aldiberean definizio argiak eduki behar dituzte, inkestatuei eskatzenbaitzaie beren jarduerak bana ditzaten. Eskuliburuko 2. kapituluanematen diren gomendioak jarraitu behar dira.

Erantzun ehunekoa

23. Unibertsitate institutuetatik eskuratutako balioztapenetanoinarritutako metodoek ez dute ia banakako ikertzaileentzat aha-leginik eskatzen (ezta inkestatutako langileen beste kategorietarakoere), eta unibertsitate institutuaren aldetik ahalegin txikia baino ez.Alderantziz, eguneroko zehatza egiteak nahiko lan-karga handiaematen die langile akademikoei eta bat ere ez unibertsitateinstitutuari. Banakako inkestatuei eskatzen dien ahalegina inkestetantxikiagoa da, eta beraz, beren denbora soilik urtean zehar banatzeaeskatzen dute.

24. Aste baten edo bitan eguneko denboraren erabileraren ingurukoinkestek, konparatiboki erantzun ehunekoa txikiagoa dute. Erantzunehunekoak normalean altuagoak dira galdekatutako pertsonek berenjardueraren berri urte oso batean eman behar dutenean. Bestaldeunibertsitate institutuei bideratutako inkestek sarritan %100areninguruko erantzun ehunekoa dute.

Beste iturri batzuetan oinarritutako metodoak

25. Inkestak denboraren erabileraren inguruko informazio lortzekmetodo zehatz eta sistematikoena badira, ez dira beti egokiakbanakako herrialdeen baliabide eta/edo beharretarako. Denbora etadiru gastu garrantzitsua eskatzen dute, eta estatistika ekoizleenbaliabide karga handia eragin dezakete. Herrialde handiek, zehazki,zailtasunak izan ditzakete denboraren erabilerari buruzko inkestazehatzak egiteko orduan, goi-mailako irakaskuntza erakunde etaikertzaile kopuru handia dela eta.


2. ERANSKINA

26. Gainera, hezkuntza eta ikerketa politiken formulazioak zenbaitherrialdetan, denboraren-erabilera inkestek ematen duten bezaininformazio zehatza beharrezkoa ez izatea egin dezake.

27. Ondorioz, informazioa lortzeko beste metodo alternatibo batzukbeharrezkoak dira, eskura dauden baliabideen mugei egokitzenzaizkienak eta informazio beharrei doitzen zaizkienak.

28. Inkestetan oinarritzen ez diren I+G koefizienteak modudesberdinetan lortzen dira, informatutako suposizioetatik hasi etaeredu sofistikatuetaraino. Erabilitako metodoa edozein izanik ere,aurretik deskribatutako ikertzaile eta/edo goi-mailako irakaskuntzainstitutuekin eskala handian egindako kostu handiko inkestentzatalternatiba bat egon behar du.

29. Koefizienteen zehaztasuna horiek kalkulatzeko orduanerabilitako irizpide kalitatearen araberakoa da, ondorioz ateratzendiren balioztapenen zehaztasuna, aplikatzen zaizkien datuenkalitatearen eta zehaztasunaren araberakoak dira, bai datuetan baieskura dauden koefizienteetan.

30. Koefizienteak estatistiketarako eskura dauden eta beharrezkoakdiren datuen zehaztasun mailarekin bat etortzeko moduan prestatubehar dira. Hau modu desberdinez lor daiteke, estatistika-unitatekoarduradunak duen informazioaren arabera. Ezinbestekoa da lanhorretan beharrezko jakintza eta esperientzia duten langileak partehartzea.

31. Normalean, oso izaera desberdineko informazio aipagarria dagoeskuragarri. Lan kontratuek zenbait jardueretarako erabiltzen dendenbora zehaz dezakete; lanpostuen deskribapenak, zenbait lankategoriatan, informazio erabilgarria ere eman dezake. Zenbaiterakundek beren planifikazio edo ebaluaziorako koefiziente guztizkoedo zatikakoak ezar ditzakete; antzeko hezkuntza-sistema duten besteherrialde batzuk koefiziente aipagarriak eskura zitzaketen.

32. I+G-aren guztirako jarduera kalkulatzeko eskuratutako koefi-zienteak balioztatuak izan daitezke, zenbaitetan, antzeko goi-mailakoirakaskuntza egiturak zituzten beste herrialde batzuetan, denborarenerabilera inkesten emaitzekin konparatuz.


2. ERANSKINA

33. Ikerketa koefizienteak lortzeko ereduak erabiltzea nahikopraktika berria da, goi-mailako irakaskuntza sektorearen informazioinformatizazio gorakorraren ondoriozkoa. Eredu desberdinak garatudira, goi-mailako irakaskuntza sektoreko datu haztatu eta ez haztueninguruko koefiziente desberdinen aplikazioaren bitartez.

Koefizienteen erabilera I+G gastuen eta I+G-eko langile-gastuenbalioztapena

34. Denboraren erabilera azterketen helburua eta lehenagodeskribatutako beste zenbait metodorena, unibertsitatearen guztirakobaliabideen banaketarako oinarri bat eskuratzea da, ikerketa,irakaskuntza eta beste jarduera batzuen artean (administrazioa barne).Azterketa hauek beraz, I+G estatistikak sortzeko lehen urratsa dira.Hurrengo urratsa unibertsitateen guztirako baliabideak kalkulatzea da;gaur egun administrazio iturri desberdinetan oinarrituz egin ohi da.Azken urratsa gastu eta langileen guztirako gastuen barruanI+G proportzioa balioztatzeko, I+G koefizienteak erabiltzea da, etakategoria zehatzagoetan banakatzea.

35. Hartara, goi-mailako irakaskuntza sektoreko estatistikakezartzeko, hauek balioztatzea beharrezkoa da:

– Sektorean eskura dauden guztirako baliabideak, bai langileenak, baiekonomikoak

– Gastu motaren arabera, I+Gari dagokion gastua.– Finantzazio iturriaren arabera, I+Gari dagokion gastua.

Guztirako baliabideak

36. I+G baliabideen kalkulua eskura dauden guztirako datuetanoinarritzen da, denboraren erabilera azterketetatik edo beste iturribatzuetatik eskuratutako koefizienteak aplikatuz. Datu orokorrekunibertsitateetako funts orokorrak (UFO) eta zenbait kanpo iturribarne dituzte, eta hauen bitartez eskura daitezke:

– Unibertsitateetako kontabilitatea.– Administrazio artxiboak.– Erregistro eta kontabilitate orokorretik abiatuz, unibertsitateetako

administrazio zentralek egindako banakatze gehigarriak.– Unibertsitate institutuetara bideratutako inkestak.– Beste estatistika metodo batzuk ( funtzio publikoaren estatistikak,

soldatei buruzko estatistika orokorrak).


2. ERANSKINA

37. Kasu askotan, guztirako datuak administrazio iturri desberdine-tatik lortzen dira. Administrazio zentralen papera aldatu egiten daherrialde batzuetatik besteetara, eta maila batetik bestera: nazionala,hezkuntza ministerioaren kasuan, autonomikoa, bertakoa edo are goi-mailako irakaskuntza institutuaren barruan. Bere maila edozen izanikere, zentro hauek orokorrean, informazio kantitate handia dute, bereadministrazio jardueren ondorioz. Administrazio zentralek duteninformazioak, I+Garekin zuzenki erlazionatuta egon behar ez badu ere,erabileraren bitartez I+G datuak atera daitezkeen datu-orokor iturrierabilgarria dira, bai balioztatutako I+G koefizienteetatik, edotadenboraren erabilera inkestetatik eratorritako I+G koefizienteetatik.I+G-aren inguruko informazioa batzuetan administrazio zentraletanzuzenean eskuragarri dago. Informazio hau Frascti Eskuliburuak ematendituenei egokitzen zaionik, ordea, ez da guztiz egia, eta honekzuzenean erabiltzeko aukera mugatzen du.

38. Administrazio zentralek bere artxiboetan duten informazioaaldatu egiten da administrazio bakoitzak zehazki egiten duen fun-tzioarekin bat etorriz. Hezkuntza ministerioek askotariko informazioorokorra eduki dezakete, goi-mailako irakaskuntza erakundeetakoadministrazio sailek banakako ikertzaileekin eta langile kideekinerlazionatutako diru-sarreren eta gastuen informazioa eduki dezaketenbitartean.

39. Zientziaren diziplina edo banakako arlo desberdinen identifi-kazioak ikertzaileen mailako informazioa eska dezake, zenbaitdiziplinetako ikerketa gauzatzen duten erakunde handietan. Erakundemailako informazioa nahikoa da erakundeak bere I+G jarduera eremuzientifiko bakar batera mugatuta mantentzen badu.

40. Administrazio zentraletatik abiatuz datuak eskuratzeak, I+G datuorokorrak eskuratzeko jarduera baten partetzat, zenbait abantaila ditu:

– Datuak sendoak dira eta anbiguotasunik gabeak.– Parametroak ez dira behin baino gehiagotan kontabilizatzen.– Datuak aldi zehatz bati buruzkoak dira.– Datuak erraz eskuratzen dira.– Datuak ekarpen erabilgarria dira eredu eraikuntza prozesu

errepikakorrean.– Iturri sekundarioetatik eratorritako datuen erabilerak inkestatuei

eskatzen zaien ahalegina murrizten du.


2. ERANSKINA

41. Datu hauek ere mugak dituzte, eta horietako batzuk, kontuan ezizatera, akatsak eragin ditzakete amaierako I+G estatistiketan:

– I+G jardueren inguruko datu zehatz osagabeak, gastu estaldurari,finantzaketa-iturri eta langileen ingurukoak.

– Unibertsitate desberdinen arteko konparagarritasun arazoak.– Normalean oso agregazio maila altuan eskuragarri dauden datuak.– Goi-mailako irakaskuntza estatistika orokorretan I+G osagaia ez

da bananduta identifikatzen.

42. Herrialdeek guztirako baliabideen inguruko nahikoa datuzehatzera sarbidea izan dezakete (adibidez, eremu zientifikoarenarabera banakatuak) modu desberdinetan: Herrialde zehatz batekounibertsitate desberdinen arteko desberdintasunek, zehaztasun mailaridagokionez, herrialdeek ELGAri gutxieneko zehaztasuna duten datuakemateko gaitasunaren ondoriozko desberdintasunak ere ekarditzakete.

43. Denboraren erabileraren inguruko emaitza herrialde desberdi-netako I+G-erako egun osoko lanarekin parekatuta kalkulatzekoerabiltzen da, guztirako egun osoko lanarekin parekatuta ateratakodatuetatik abiatuz, teorian gutxienez bi modu desberdinetan definitudaitezkeenak:

– Guztira pertsona batek I+G-ean urtebeten egindako lan kantitatea.– I+G-ean egun osoko lanpostu kopurua guztira, pertsona batek

urtebetean betetzen dituenak, soldata irizpidetzat hartuta.

44. EOLPren definizioarekin orokorrean bat dator lehen definizioa, 5.kapituluan, 5.3.3. atalean emana. Praktikan, bigarren definizioaseguraski erabilgarriagoa izango da datuak eskuratzeko orduan. Kasugehienetan ez da posible zenbait lanpostu betetzen zituzten pertsoneninformazioa eskuratzea, pertsona bat EOLP bat baino gehiagotanneurtzea posible baita.

Kostu motak

45. Eskuliburuko 6 kapitulua, 6.2.2. eta 6.2.3. atalekin bat etorriz,I+G gastuak ohiko gastuen eta kapitalekoen artean banakatu behardira, aldi berean, alde batetik soldata kostuetan eta beste ohiko gastubatzuetan zatitzen direnak, eta bestetik, ekipo eta tresna eta lur-saileta eraikuntza gastuetan.


2. ERANSKINA

46. Unitate zehatz bateko I+G osagai hauetako bakoitzerako datuakzuzenean ez baditugu, balioztapen bat egin behar da, guztirakogastuen informazioan oinarrituz.

47. Soldata kostuak (hau da, soldatak eta erlazionatutako kostusozialak) normalean I+G guztirako gastuen erdia inguru izan ohi diragoi-mailako irakaskuntza sektorean. Soldata kostuen ingurukoinformazioa eskuragarri egon ohi da, edo iturri hauetako batetik edozenbaitetatik abiatuz kalkula daiteke:

– Ikertzaile, teknikari edo beste langile baten soldata eskalankokapena eta eskala bera.

– Soldata kostuak langile kategoriaka eta institutuka.– Soldata kostuak langile-kategoria, institutu, eremu zientifiko edo

sailka.

48. Denboraren erabilera azterketetatik eskuratutako I+G koefi-zienteak zuzenean erabiltzen dira maila zehatz batean (indibiduoa,institutua, saila, unibertsitatea) I+G harremana balioztatzekoguztirako lan kostuetan; beharrezkoa balitz, doikuntzak egin litezkejubilazio edo gizarte segurantzarekin lotutako kostuak kontuanizateko.

49. I+G koefizienteak irakaskuntza edo ikerketa-lanak egiten direndiziplinarekin bat etorriz aldatzea espero daiteke, zuzenean I+G-eandabiltzan langileen lanbide-kategoriarekin eta jarduera hau egitenduen erakunde motarekin harreman estuan. Zehaztasun mailahandienarekin, koefizienteak datu ekonomikoei eta banakako erakun-deetako langileenei aplika dakizkieke. Posible denean, koefizienteakaldatu egin daitezke I+Gari dagokionez kokaleku desberdinak isla-tzeko, adibidez, arte liberal eskola txikiak, unibertsitate politeknikoakedo irakaskuntza eta ikerketa egiten den unibertsitate handiak badira.

50. Koefizienteak etapaka aplikatu ohi dira:

– I+G koefizienteen aplikazioak langile kategoria desberdinei,posible bada diziplina eta erakundeka banatuz, langileen EOLPbalioztapena ematen du.

– Langileen balioztapen hauek, era berean koefiziente bilakatutakoak,datu ekonomikoei aplika dakizkieke I+G gastuen balioztapenakeskuratzeko.


2. ERANSKINA

51. Beste ohiko gastu batzuen inguruko informazioa institutumailan eskuragarri egon ohi da eta sarritan institutuek dokumentuak,material txikiak etab. eskuratzeko dituzten baliabideen ingurukoakizan ohi dira. Normalean institutuei eskatu ohi zaie kostu hauen I+Gzatia balioztatu dezaten, baliabide horietatik espero den erabilerarekinbat etorriz. Institutu mailan eskuragarri ez dauden zatiak ( gastuorokorrak, hala nola, ura, elektrizitatea, alokairuak, mentenua,administrazio orokorra, etab.) dagozkien erakunde unitateen arteanzatitu behar dira. Metodo bat soldata-kostuen irizpide berdinarekinbanatzean datza. I+G zatia hitzarmenen edo instituek beraiekegindako balioztapenen arabera ere zehaztu daiteke.

52. Guztirako inbertsioen inguruko informazioa ekipo eta tresnetan,instituzio mailan eskuragarri ogon ohi da. Inkesta askotan, institutuakizan ohi dira I+G zatia balioztatzen dutenak, ekipoa bideratzen denerabileraren arabera. I+G koefizienteek erabilera txikiagoa duteseguraski tresna eta ekipoen I+G zatia balioztatzeko orduan, ohikogastu mota desberdinen balioztapena egiteko orduan baino. Ekipo etatresnetan inbertsioen I+G zatia ere hitzarmen eta balioztapenenarabera zehaztu daiteke, aurrerago adierazitako beste ohiko gastubatzuen beste kategoria batzuetan bezala.

53. Lur-sail eta eraikinetan inbertsio osoaren inguruko informazioainstitutu edo unibertsitate mailan egon ohi da soilik eskuragarri. I+Gkoefizienteak ez dira ia erabiltzen inbertsio hauen I+G zatiabalioztatzeko. Beste behin, kasu honetan, datuak instalazio hauetatikespero den erabileran oinarrituz balioztatu ohi dira.

54. Aurretik esandako guztitik, I+G koefizienteek lan-gastuen I+Gzatia balioztatzeko forma bakarra osatzen dutelako ondorioa ateradaiteke, eta beste ohiko gastu batzuetan I+G zatiaren balioztapeneanpaper esanguratsua jokatzen dute, baina ekipo eta tresnetan edo lur-sail edo eraikinetan inbertsioetan I+G zatiak kalkulatzeko orduangarrantzi txikiagoa dute.

Finantzaketa iturriak

Orokortasunak

55. Goi-mailako iraskaskuntza sektorean I+G-aren finantzaketaiturri desberdinetatik eratortzen da. Iturri nagusia, estatu kidegehienetan, funts orokorretatik finantzatutako diru-laguntza


2. ERANSKINA

orokorraren zati bat da tradizionalki, unibertsitateen funts orokorrakesaten zaienak (UFO), beren jardueren babesgarri, goi-mailako iras-kaskuntza instituzioek jasotzen dituztenak. Goi-mailako irakaskuntzaerakundeetako langileen jarduerak, irakaskuntza, I+G, administrazioa,osasun arreta, etab. esaterako, ez dira berariaz identifikatzenordainketa bananduak egiteko orduan, orokorrean lan-jarduera guztienordainketak estali ohi dituzten diru-laguntza horietatik abiatuz.Gainera, I+G-erako funtsak jasotzen dira beste iturri batzuetatiketorritako diru-laguntza edo kontratu moduan, hala nola, ministerioak,sailak eta beste erakunde publiko batzuk, irabazi asmorik gabekoerakunde pribatuen ikerketa kontseiluak, eta azken urteetan, gero etagehiago atzerriko enpresak barne daudela. Zenbait unibertsitatek ere“berezko funtsak” izan ditzakete (dohaintzetatik eratorritakointeresak, etab. esaterako).

56. Denboraren erabilera-azterketak eta unibertsitatearen jardueraguztien I+G osagaia identifikatzeko erabilitako beste metodoak,unibertsitateen funts orokorraz ari dira (UFO) orokorrean, goi-mailakoirakaskuntzaren oinarrizko zatia direnak. Kanpo iturrietatik eratorri-tako funtsak sarritan I+G-era bideratzen dira, baina beste helburubatzuetarako ere erabil daitezke. Kanpo iturriek finantzatutakoproiektu bakoitzerako, beraz, inkestatuak ebaluatu beharko du funtshauek ikerketa finantzatzen duten ala ez, informazio hau administraziozentralaren erregistroetatik abiatuz lortzen ez den kasuan.

57. Sarritan kanpo funts batzuk (batez ere fundazioetatik etaikerketa kontseiluetatik eratorritakoak), ez dira guztiz unibertsitateenkontabilitate zentralaren erregistroetan sartzen. Zenbait ikerketa-kontratu, izan ere, zuzenean unibertsitate institutuei edo banakakoikertzaileei eman dakizkieke. Ahalik eta estaldura zabalena lortzeko,institutuetako kanpo finantzaketa datuak, zenbait kasutan, erakundefinantzatzaileen kontabilitateetatik eskuratu beharko dira (hauEskuliburuaren printzipioaren kontra doan arren, inkesta I+Ga egitenduen pertsonak betetzeko dioena) edo, gutxienez, kontabilitatehorietatik eratorritako datuekin kontrastatu behar da. Erakundefinantzatzailean oinarritutako datuak, orokorrean, gastuei buruzkoakdira soilik, eta beraz, I+G langileen datuak eskuratzea arazotsua izanohi da.

58. Goi-mailako irakaskuntza erakundeek, gero eta gehiago kanpo-finantzaketa iturriak bilatzen dituzte, beren UFO-en beren baliabide


2. ERANSKINA

tradizionalen murrizketa edo txikitzea konpentsatzeko. Zehazki,jarduera hauetara gehien bideratzen diren ministerioekin etaenpresekin ikerketa gaietan harremanak sendotzen ari dira, eta azkenbatean, UFOen iturri desberdinetatik eratorritako guztirako gastuenzatia azkenaldian handitu egin da.

Kanpo erakundeekin harreman hauek erakundeen kontabilitateanformalki identifikatu daitezke ala ez, eta beraz zenbatzen zailak diraI+G estatistika multzoaren barruan. Gainera, baliabide-transferentziahauek ondasunetan egin daitezke (ekipamendu eta material moduan),dirutan izan beharrean, eta neurketa zailtasuna handitu egiten da.

59. Kontabilitate-prozedurek, beraz, I+G finantzaketa-iturriakindependienteki zer neurritan definitu eta identifikatu daitezkeenzehaztuko dute. I+G estatistiken ekoizleak kontabilitate horienzehaztasun mailaren araberakoak dira. Ikerketaren finantzaketaiturriak identifikatzeko orduan zailtasun gehigarri bat kanpoerakundeek goi-mailako erakundeen enkarguz gauzatutako I+G-aren“merkatu-kostu osoa” beti ez ordaintzea da, definitu nahi den erandefinitzen dela. Teorikoki, administrazio zereginetan eta kanpotikfinantzatutako ikerketaren beste gastu extra batzuetan gastatutakoUFOen zati bat ikerketa gisa kontabilizatu beharko litzateke, aurretikerabilitako koefizienteetan oinarritutako I+G balioztapenekin batera.

60. I+G finantzaketa iturriak zehaztasunez balioztatzeko arazoakestatu kide guztientzat komunak dira, baina nazioarteko datu-konparazio gaietan zailtasun nagusia unibertsitateen funts publikoorokorren (UFO) eta I+G-erako beste diru-sarrera iturri publikobatzuen artean desberdintzean datza.

Unibertsitateen funts orokorren eta beste finantzaketa iturri batzuenarteko desberdintasuna

61. Zuzenean I+G-tzat har daitezkeen diru-laguntza hauen zatiaidentifikatzeak dakartzan arazoetako batzuk eztabaidatu dira lehenago.Identifikazio prozesu hau herrialde bakoitzak erabiltzen ditueninkesta-metodologien berezko zatia da. Funsgabetasunak areagotuegiten dira, herrialdeek ez dutelako UFOen I+G osagaia era bereansailkatzen.


2. ERANSKINA

62. Funts publiko hauek sektore-mailan sailkatzeko orduan aukerakhauek dira:

– Unibertsitateetako funts orokorrak– Sektorearen berezko funtsak– Administrazioaren zuzeneko funtsak

• Unibertsitateetako funts orokorrak

63. Goi-mailako irakaskuntza sektorerako UFO kategoria desberdinbat definitu da, beste sektore batzuekin alderatuz, I+G-aren finantza-ketaren berariazko mekanismoak kontuan izanik. Estatu kide gehienenustez I+Ga goi-mailako erakundeen berariazko jardueren zati bat daeta hirugarren zikloko erakunde batera bideratutako edozeinfinantzaketak automatikoki I+G osagai bat du berarekin. Interpretaziohonen arabera, funts hauek UFO gisa definitzen dira. Guztirakonazionalak batzean, datu hauek normalean finantzaketa publikoarenazpitotaletan sartzen dira, “administrazioa finantzaketaren jatorrizkoiturria denez, eta gutxienez emandako funtsen zati bat I+G-erabideratu nahi izan denez, unibertsitateen funts publiko orokor hauenI+G edukia, finantzaketa iturri gisa administrazioari egotzi beharzaiola” uste baita, eta metodo hau gomendatzen da nazioarteko konpa-razioetarako.

64. UFOak bereizita kontabilizatu behar dira eta I+G gastu sailetandoikuntzek gizarte-segurantzarako, pentsioetarako etab. erabilitakodiru-kopuru benetako edo egotziak izan behar dituzte kontuan etaUFOei egotzi behar zaizkie, finantzaketa-iturri gisa.

• “Berezko” funtsak

65. Herrialde gutxi batzuek, beren estatuko argitalepenetan, goi-mailako irakaskuntzara bideratutako jatorri publikoko diru-laguntzaglobalak, UFO gisa beharrean “berezko funts” gisa sailkatzenjarraitzen dute, hau argudiatuz: “unibertsitateei dagokie funtsorokorretik eratorrita I+G-era bideratu behar diren kantitateakesleitzeko erabakiak hartzea, bai “funts publikoak”, bai unibertsi-tateetako funts publiko orokorrak barne dituena; beraz, dagozkienkantitateak goi-mailako irakaskuntzari egotzi behar zaizkio,finantzaketa-iturri gisa”.


2. ERANSKINA

66. Egoera honetan, “berezko futsen” kategoriak I+G-aren finantza-keta-iturri garrantzitsua osatzen du, goi-mailako irakaskuntzasektoreari egotzi behar zaiona eta ez da funts publikoen artean sartubehar estatuko guztirakoak batzean.

67. Sektoreak eragindako beste diru-sarrera batzuk “berezko funts”gisa hartu behar dira.

68. Estatuko kontabilitate jarduerek I+G diru-sarrerak (“diru-sarreraatxikiak”), zenbateko erraztasunekin identifika daitezkeen zehaztukoduten arren hauek batez ere unibertsitate pribatuen kasuan, diru-sarrera aipagarria izan daitezke, eta zalantzarik gabe “berezko funts”gisa sailkatu behar dira.

• Administrazioaren zuzeneko funtsak.

69. UFOez gain, administrazio publikoak I+G-erako finantzazioaematen du goi-mailako irakaskuntza sektorean, ikerketa-kontratu edoikerketarako diru-laguntza moduan. Ikerketarako diru-sarrera hauerrazagoa da identifikatzen, eta orokorrean, ez die estatistika egileeiarazo garrantzitsurik ekartzen, bereahala administrazioaren funtsenzuzeneko finantzaketa-iturri gisa sailkatzen baitira.

70. “Beste ohiko gastuekin” erlazionatutako doikuntzak egin behardira, alokairuei egindako benetako edo egotzitako ordainketak etab.islatzeko, horiek administrazioaren funts zuzenen kategorian sartuz(ikus Eskuliburuko 6. kapitulua, 6.2.2 eta 6.3.3. atalak).

Gomendioak

71. Nazioarte mailan goi-mailako irakaskuntza sektorean I+G esta-tistiken konparaziorik onena ziurtatzeko, finantzaketa funtsen jatorriaahal den guztia banakatzea gomendagarria da, neurri handi batean,goi-mailako irakaskuntza zentroetan kontabilitate erregistroek duteninformazio eskuragarritasunaren mende dagoena.

72. Nazioarteko konparagarritasunaren arazo nagusia UFOeidagozkien datuak bananduta adierazten ez direnean gertatzen da,baizik eta herrialde desberdinek sailkatzen dituztenean, bat goi-mailako irakaskuntza sektorearen “berezko funts” gisa, bai zuzeneanAdministraziotik eratorrita.


2. ERANSKINA

73. Beraz, eta posible den neurrian UFOak bananduta adierazteakomeni da; hau posible ez bada, dagozkien funtsak “sektore publikokofunts” gisa adierazi behar dira, eta ez goi-mailako irakaskuntzasektorearen “berezko futs” gisa, edo “goi-mailako irakaskuntzarenbeste futs batzuen” artean.

74. Datuak ELGAra bidaltzeko orduan, estatu kideei gomendatzenzaie I+G datuak kalkulatzeko koefizienteei zer gastu- eta langile-datusail aplikatzen zaizkien zehaztea, benetan erabiltzen diren koefizien-teekin batera.


3. ERANSKINA


3. ERANSKINA

3. Eranskina

I+G-aren tratamendua Nazio Batuen KontabilitateSistema Nazionalean

Sarrera

1. Eranskin honen helburua KSNaren kontzeptu eta terminologiarekinohituta ez dauden I+G adituei Kontabilitate Sistema Nazionalean(KSN) I+G-aren tratamendua azaltzea da. Bi gai lantzen dira:

– KSNren eta Frascati-ko Eskuliburuaren arteko harremanen historia.– Bi sistemen arteko antzekotasun eta desberdintasunak:

I+Ga KSNan sartzea orokorreanSektoreak eta azpisailkapenak.I+G-ean gastuaren neurketa KSNan.

2. Orokorrean, KSNren 1993ko bertsiorik berrienean adierazten direnerreferentzia guztiak, Europar Komunitateen Batzarrak, NazioartekoMoneta Funtsak, Nazio Batuek eta Munduko Bankuak (CEC eta bestebatzuk, 1994) elkarrekin prestatutakoa. 1968ko bertsioa bi bertsioenartean tratamendu desberdintasun garrantzitsuak dauden kasuanaipatzen da soilik.

Bi sistemen arteko harremanen historia

3. Lehen aldiz 1993an argitaratua, Nazio Batuetako Kontabilitate Sis-tema Nazionalak, ekoizpen, kontsumo, pilaketa eta kanpo merkata-ritzarekin erlazionatutako fluxu nagusiak erregistratu eta aurkeztekomarko koherentea eskaintzen du. Sistema honek eta honekin lotutakoNazio Batuen nazioarteko sailkapenek, hala nola, InternationalStandard Industrial Classification (ISIC), ELGAko estatu kideetanestatistika eta analisi ekonomikoetarako marko normalizatua osatzendute, eta ELGAk horrela erabiltzen du.


3. ERANSKINA

4. Frascatiko Eskuliburuko kontabilitate sistema 1961ean ezarri zen,neurri handi batean, KSN ezartzen ari zenean Estatu Batuetan egindakolanean oinarritua. Sistema KSNean inspiratu zen eta ekonomiasektoretan banatzeko eta horien artean funtsen fluxua neurtzeko ideiahartu zuen, baina inoiz ez zen KSNren partetzat hartu.

5. Bi sistemen artean desberdintasunak egoten jarraitu zuen, hirueremu nagusitan:

– Sektore ekonomikoak eta horiekin lotutako sailkapenak.– Terminologia, hau da, termino bera kontzeptu desberdinetarako

erabiltzea, edota termino desberdinak kontzeptu berdinerakoerabiltzea.

– Oinarrian desberdinak diren kontabilitate metodoak.

6. KSNaren eta Frascatiko Eskuliburuaren arteko desberdintasunhauek sistematikoki hiru aldiz berraztertu dira: 1970 aldean eta berrizere 1990ean, bi sistemen berrazterketak bat egin zuenean, eta baita70. hamarkada erdi inguruan, I+G-erako satelite kontabilitatekontzeptua sartu zenean.

7. Lehen aldiz, KSNren berrazterketa 1968an gauzatu zen, FrascatikoEskuliburuaren berrazterketaren inguruko eztabaida nagusiak hasibaino lehen: KSNaren argitaraldi honek oso arreta txikia jarri zionI+Gari. Estatuko aditu talde txiki baina adierazgarri batek Esku-liburuaren bigarren argitaraldia KSN “berriarekin” harremanetanjartzeko beharra adierazi zuen. Ondorioz, sektoreen eta termino-logiaren definizioak pixka bat aldatu ziren, baina kontabilitatemetodoen arteko desberdintasunak mantendu egin ziren.

8. Frascatiko Eskuliburuaren eta KSNaren arteko harremanaknazioarteko erakunde desberdinek eztabaidatu dituzte, horien arteanNazio Batuen Europarako Batzar Ekonomikoak eta Europar Komisioak.Ondorioz, I+G-erako satelite kontabilitate sistema bat garatu da,zenbait estatu kidek erregularki erabii dutena, batez ere Frantziak.Satelite kontabilitateen beharra 1993ko KSNean ere onartu da, interesbereziko eremuetan, I+G-ean esaterako, satelite kontabilitateenpilaketa aztertzen den kapitulu bat biltzen da.

9. I+Ga espezifikoki aztertu zen 1993ko KSN prestatu bitartean,“inbertsio ukiezin” bezala tratatzeko aukeraren testuinguruan etabitarteko kontsumo gisa, 1968ko KSNean bezala. Azkenik, I+Ga


3. ERANSKINA

inbertsio-jardueratzat ez hartzea erabaki zen, berrazterketa honetarakozailtasunengatik, baina eztabaidek aurreko bertsioan baino I+Gjarraibide espezifikoagoak sartzera eraman zuten.

10. Gainera, berrazterketa eztabaidatu zuten estatuko kontabilitateadituek Frascatiko Eskuliburua bazela, haren gomendio nagusiak etaerlazionatutako datu baseei buruz jakin zuten. KSNean ekonomia etaterminologia sektoreei dagonionez egindako aldaketak, FrascatikoEskuliburuan sartu dira kasu egokietan, eta kontabilitate metodoenartean desberdintasunak egoten jarraitzen du.

Frascatiko Eskuliburuan eta Kontabilitate Sistema NazionaleanI+G tratamenduan dauden antzekotasun eta desberdintasunak

I+Ga KSNan sartzea orokorrean

11. KSNa jarduera ekonomikoez arduratzen da. Horregatik, eginbeharra dagoen lehen galdera jarduera ekonomikotzat zer ulertzendugun da, kontabilitate sistema nazionalaren eremuan zer sartzen denzehazten baitu, eta beraz, zerk osatzen duen barne produktu gordina(BPG). Ez da zaila merkatuan saltzeko ondasun eta zerbitzu ekoizpenasortzen duten jarduera ekonomiko horiek definitzea. Administraziopubliko, lege eta ordena publiko, osasun, hezkuntza eta gizartezerbitzu eremuetako jarduera ofizialak (eta irabazi asmorik gabekoerakunde pribatuek gauzatutako antzeko eremuetan jarduerak) ere,jarduera ekonomikotzat hartzen dira, beren produktua merkatuansaldu ez arren. Merkatuan parte hartzen ez duten beste jardueraekonomiko mota batzuen mugaketarekin, ordea, arazoak sortzen dira.KSNak BPGean beren kontsumorako partikularrek ekoitzitakoproduktuak barne ditu, baina ez ditu zerbitzuak sartzen, jabeakbetetzen dituen alojamenduaren horiek izan ezik. BGPak , adibidez,partikularrek edo enpresek berek erabiltzeko eraikinen eraikuntzabarne du, eta baita nekazaritza eta abeltzaintza ekoizpena, nekazalustiapenaren beraren kontsumorako. Hitzarmenez, ordea, KSNak ezditu etxeko unitatearen kideek egindako ordaindu gabeko zerbitzuakbarne sartzen, hala nola, barne dekorazioa, garbiketa, arropa garbiketa,etab.

12. I+Ga orokorrean, jarduera ekonomiko bat da, aurretik definituden bezalaxe. Badago, ordea, ez den kategoria bat: goi-mailako


3. ERANSKINA

erakundeetan lanean ari ez diren graduondoko ikasleek egiten dutenI+Ga da, baina diru-laguntzak jasotzen dituztenak eta/edo berenbaliabideak darabiltzatenak. Frascatiko Eskuliburuan definitzen direngainerako gastu guztiak, Kontabilitate Sistema Nazionaleko konta-bilitate desberdinetan lantzen dira.

13. KSNaren azken bertsioak I+G-aren tratamendurako jarraibideakematen dituen arren, ez du era sistematikoan kontabilitateen artekodesberdintasunik egiten, batez ere beren erabilera propiorako I+Gaegiten duten enpresetarako. Horregatik, satelite kontabilitateetarajotzea beharrezkoa da.

Sektoreak eta beren azpisailkapenak

Sektoreak

14. KSNak eta Frascatiko Eskuliburuak sektore multzo batekoerakunde unitateak banatzen dituzte. 1. laukiak baliokidetasun eskemahandiak erakusten ditu.

15. Bi sistemek nazio-lurralde kontzeptua erabiltzen dute aldebatetik, eta bestetik, “gainerako munduarena” (KSN) edo “atzerrikoa”(Frascatiko Eskuliburua).

1 laukia. KSNean eta Frascatiko Eskuliburuan sektoreen harremana

KSN Frascatiko Eskuliburua

Sozietate ez finantzarioakEnpresa sektorea

Sozietate finantzarioak

Administrazio orokorra Administrazio publiko sektorea

Irabazi asmorik gabeko erakundeakpartikularren zerbitzura Irabazi asmorik gabeko erakunde

Etxeko ekonomiak pribatu sektorea

(KSNeko beste sektorean sartuak) Goi-mailako irakaskuntza sektorea

Gainerako mundua Atzerria

Iturria: ELGA


3. ERANSKINA

16. Frascatiko Eskuliburuak sektore definizio sail bat aplikatzen diebere kontabilitate guztiei (I+G gastuak betetze-sektoreka, I+G gastuakfinantzaketa iturrika, I+G-ean lan egiten duten langileak). KSNak hiruikuspegi zertxobait desberdin ditu (ikus 2. laukia) eta I+G-aren trata-mendua Frascatiko Eskuliburuan, batez ere betekizunari dagokionean,ikuspegi hauetatik bigarrenera gertuago dago.

17. Desberdintasun nagusia Frascatiko Eskuliburuak goi-mailakoirakaskuntza sektorea bereizita hartzea da. Estatistikoek eta I+G-arenarduradun politikoek oso garrantzitsutzat jotzen dute bereizketa hauEskuliburuko 3. kapituluan adierazitako arrazoiengatik. Sektore

Sozietate ezfinantzarioen sektorea

Sozietatefinantzarioen sektorea

Administraziopublikoen sektorea

Irabazi asmorik ga-beko erakundeak etxe-bizitzen zerbitzura

Etxeko ekonomiak

2. laukia. KSNean sektoreak eta ekoizleak

Sektoreak Merkatu ekoizleak Merkatukoak ezdiren ekoizleak

Merkatuko ekoizpen jarduerak (1)egiten dituztenak enpresen zerbitzura.Irabazi asmorik gabeko erakundepribatuak (IAGEP) IEGEP merka-tuko ekoizpen jarduerak egitendituztenak enpresen zerbitzura

Sozietate eta kuasi-sozietatefinantzarioak

[Merkataritza jarduera egiten (2)duten administrazio publikoak].

Merkatu jarduera bat egiten dutensozietateetan sartu gabeko enpre-sak

B.l.b.s.g. AdministrazioSektoreakGizarte segurantzarenfuntsakNagusiki estatuakfinantzatutako IAGEP-akb.l.b.s.g.

Irabazi asmorik gabekoerakundeak etxebizitzenzerbitzura

B.l.b.s.g. partikularrak,ondasunak ekoizten dituz-ten sozietateetan osatugabeko enpresak barne,nagusiki edo guztiz, berenerabilera propiorako.

1 Errealitate ekonomikoari dagokion prezio batean hornitzen dituzte ondasun eta zerbitzuak2 Hauek kuasi-sozietatetzat hartzen dira kontabilitate desberdina duten bitartean.beste ekoizle batzuetan sailkatu gabeko b.l.b.s.g.


3. ERANSKINA

gehigarri honek, ordea, KSNaren testuinguruarekin arazoak sortzenditu. Unibertsitateak eta goi-mailako eskola publikoak KSNean admi-nistrazio publikoaren sektorekoak izan arren, Frascatiko Eskuliburukogoi-mailako irakaskuntza sektoreko beste osagaiak KSNean barreiatutagera litezke. 3 laukiak non sailka litezkeen erakusten du.

3. Laukia. KSNean Frascati-ko Eskuliburuan ahal den eran edo behin-betikosartutako goi-mailako irakaskuntza unitateen banaketa

Merkatukoakez diren ekoizleak

Administrazio publikoak GMIZE1

Irabazi asmorik gabe erakundepribatuak(IAGEP) nagusiki gobernukoGMIZE1-ek kontrolatuakNagusiki partikularren zerbi-tzura dauden IAGEP-ak GMIZE1

Administrazio publikoakAMS2 eta ALZGI3

AMS2 ofizialek eta ALZGI3 -eknagusiki kontrolatu eta finant-zatutako IAGEP-ak.IAGEP partikularren zerbitzuraAMS2

Administrazio publikoakALZGI3

Nagusiki estatuak kontrolatu etafinantzatutako IAGEP-ak, bainagoi mailako irakaskuntza zentro-ekin elkartuakALZGI3-ak diren IAGEP-ak

Diru laguntzak jasotzen ditu-zten partikularrak

Merkatu ekoizleak

Sozietate (kuasi-sozietate) ez fi-nantzario guztiak GMIZE1

Elkarte baten barruan osatu gabekoGMIZE1 enpresa guztiak, errealitateekonomikoarekin bat datorrenprezioarekinIrabazi asmorik gabeko GMIZE1

erakundeak, errealitate ekonomikoa-rekin bat datorren prezioarekinIrabazi asmorik gabeko erakundeakenpresen zerbitzura GMIZE1

Sozietate (edo kuasi-sozietate ezfinantzarioak) AMS2 eta ALZGI3

Irabazi asmorik gabeko erakundepribatuak AMS2 errealitate ekonomi-koari eta ALZGI3 -ari dagokionprezioarekin.

Sozietate (edo kuasi-sozietate) ezfinantzarioak, I+G zerbitzuak salt-zen dituztenak, baina ALZGI3

I+G zerbitzuak saltzen dituztenIAGEP-ak, errealitate ekonomikoarieta ALZGI3 -ri dagokionaIAGEP enpresen zerbitzura ALZGI3

Irakaskuntza guneak, hau da,goi-mailako irakaskuntza zerbit-zu ekoizleak (GMIZE) jardueranagusitzat

Arreta mediku zerbitzuakeskaintzen dituzten unibertsita-te ospitaleak (AMS) goi-mailakoerakundeek kontrolatuak edoadministratuak edo horiekinelkartuak (ALZGI) eta/edoirakaskuntza jarduera adiera-zgarrikoak

Ikerketa institutuak edo zentroesperimentalak ALZGI3 (ikerketaerakundeak «mugan»)

Bekekin finantzatutakograduondoko ikasleak

1 Goi mailako irakaskuntza zerbitzu hornitzaileak2 Arreta mediku zerbitzu hornitzaileak3 Goi-mailako irakaskuntza guneek kontrolatuak, administratuak edo horiekin elkartuak.

Iturria: ELGA


3. ERANSKINA

18. Frascatiko Eskuliburuaren sistemak goi-mailako irakaskuntzasektorea sartuko ez balu, KSNaren sektorekako eta I+G-aren sektoreenartean bat-etortze bete-betea egongo litzateke ia, FrascatikoEskuliburuko 1970eko bertsiotik nahi izan den bezala (ELGA, 1970).Adibidez, irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen banaketa (IAGEP)Frascatiko Eskuliburuko sektore desberdinen artean, KSNean oinarritzenda argi eta garbi; eta 1993ko KSNaren 4. kapituluko atalak, gai honieskainitakoak, Eskuliburu honetako 3. kapituluko eztabaida osatzen du.

19. Goi-mailako irakaskuntzakoak ez diren unitateak, ordea, balitekeFrascatiko Eskuliburuaren azken bertsioetan eta KSNean zertxobaitmodu desberdinean lantzea, Eskuliburuak KSNaren jatorrizkodefinizioak egokitu baitzituen, I+Gari dagokionez erakunde praktikakislatzeko. Sarritan, erakundeak sektore desberdinei egozten zaizkie,agentzia desberdinen arabera, jarraibide berdina modu desberdineaninterpreta dezaketenak.

Sailkapenak

20. KSN-ak ez du beti Frascatiko Eskuliburuaren sailkapen berdinagomendatzen, azken honek “sektoreen azpisailkapena” deitzen duenaridagokionez. Biek ISIC sailkapena erabiltzen dute, baina I+G-arensailkapena industria adarren artean, ez da derrigorrez berdina,sailkapen unitatean eta sailkapen irizpideetan dauden desberdinta-sunengatik. KSNean, estatuaren gastuak Funtzio AdministratiboPublikoen Sailkapenaren (COFOG) arabera banatzen dira; I+G-eanadituek sailkapen hau ukatu dute, NABS sailkapenaren alde, I+G-arenaurrekontu kreditu publikoetarako, ez baitute Administrazio sektoreakgauzatutako I+G-aren sailkapen baten inguruan ados jartzea lortu.ELGAko kontabilitate nazionalen argitalpenetan, Administraziosektoreak eta irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen sektoreak,partikularrei zerbitzuak eskaintzen dizkietenak, unitate moten araberabanatzen dira (ikus 4. laukia), Eskuliburu honek eremu zientifikoarenaraberako sailkapena gomendatzen baitu.

I+G-ean gastuaren neurketa KSNan

21. KSN eta Frascatiko Eskuliburua I+G-aren kontabilizaziometodoan ere desberdintzen dira, marko kontzeptual desberdinetanoinarritzen baitira. Frascatiko Eskuliburuak gainera, datuak biltzeko


3. ERANSKINA

gidatzat balio duenez, bideragarritasunagatiko interesak eraginzuzenagoa du berarengan. I+G-aren tratamenduaren deskribapenajarraian eskaintzen diren kontabilitate desberdinetan, neurri handibatean 1993ko KSNaren aipamenetan oinarrituta dago (CEC eta bestebatzuk, 1994).

I+G-aren identifikazioa eta ebaluazioa ekoizpen kontabilitatean

22. “Merkatu ekoizle batek egindako ikerketa eta garapena, produktuberriak deskubritu edo garatzeko helburuarekin, edota existitzen direnproduktu saila edo zehatz batzuk hobetzeko ekiten den jarduera da,edo ekoizpen prozesu berriak edo eraginkorragoak deskubritu edogaratzeko. Ikerketa eta garapena ez dira jarduera osagarriak, etaposible den guztietan, aparteko zerbait bezala desberdindu beharkodira, iraunkorra eta egonkorra. Merkatu ekoizleek beren konturaegindako ikerketa eta garapena, ebaluatu egin beharko dira, prin-tzipioz, ikerketa komertzialki azpikontratatu balitz, ordaindukoliratekeen balioztatutako oinarrizko prezioetan oinarrituz, bainapraktikan, seguraski ekoizpenaren kostu osoaren oinarriaren gaineanebaluatu beharko da. Laborategietan eta espezializatutako ikerketainstitutuetan ekindako ikerketa eta garapena, salmenten errezi-boetatik, kontratu, komisio, tasa, etab.-etatik oinarrituz ebaluatu ohidira. Administrazio publikoek, unibertsitateek irabazi asmorik gabekoikerketa institutuek etab., egindako ikerketa eta garapena ez damerkatu ekoizpena eta izandako kostuen oinarriaren gaineanebaluatzen dira. Ikerketa eta garapen jarduera irakaskuntzaarenetikdesberdina da eta ISICan bananduta sailkatzen da. Printzipioz bijarduerak bata besteagandik desberdindu beharko lirateke, uniber-tsitate baten barruan edo beste goi-mailako irakaskuntza erakundebaten barruan egiten direnean, zailtasun praktiko aipagarriak egonlitezkeen arren, langileak berak bi jardueren artean banatzen dueneanbere denbora. Irakaskuntza eta ikerketaren artean ere elkarrekintzaegon liteke, biak bereiztea zailduko lukeena, are kontzeptualki, zenbaitkasutan”.

(CEC eta beste batzuk, 1994, 6.142 parrafoa).

23. KSNak produktu eta prozesu berriak garatzea helburu duenjarduera gisa I+G-arentzat emandako definizioa, Frascatiko Eskulibu-ruan ematen denetik zertxobait desberdina da. I+Ga bere helburua-gatik definitzen du, berrikuntza alegia, Frascatiko Eskuliburuaren


3. ERANSKINA

4. laukia. KSNaren sailkapenak administrazio publikoen gastuetarakoeta IAGEP-en azken kontsumorako, partikularren zerbitzura.

A. Administrazio publikoetako gastuak

1. Zerbitzu publiko orokorrak (oinarizko ikerketa barne)

2. Defentsa

3. Ordena publikoa eta segurtasuna

4. Hezkuntza (unibertsitateak eta goi-eskolak barne)

5. Osasuna

6. Gizarte segurantza eta gizarte gaiak

7. Etxebizitza eta komunitateei zerbitzuak

8. Aisialdia, kultura eta erlijio gaiak

9. Zerbitzu ekonomikoak

9.1. Erregaiak eta energia

9.2. Nekazaritza, basoak, arrantza eta ehiza

9.3. Industria erauztaileak, eraldaketakoak, eraikuntzakoak eta obra publikoak,erregaiak eta energia izan ezik

9.4. Garraioa eta telekomunikazioak

9.5. Beste gai ekonomiko batzuk

10. Beste funtzio batzuk

Guztira

B. Partikularren zerbitzura dauden irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen azkenkontsumoa

1. Ikerketa eta zientzia

2. Hezkuntza

3. Zerbitzu medikuak eta beste osasun zerbitzu batzuk

4. Gizarte zerbitzuak

5. Aisialdia eta erlazionatutako kultur zerbitzuak

6. Erakunde erlijiosoak

7. Partikularren zerbitzura dauden profesional eta langileen erakundeak

8. Zenbait

Guztira

1 Azken kontsumoa (soldata eta beste diru-laguntza batzuen ordainketa), beste ohiko transferentzia batzuketa propietatearen errentak, kapitalaren osaketa gordina eta beste kapital gastu batzuk.

Iturria: ELGAko herrialdeen kontabilitate nazionalak, Taula zehatzak, II bol.


3. ERANSKINA

arabera, I+G-aren ezaugarri nagusia jakintza berriak sortzea denbitartean. Bi ikuspegiak nahiko antzekoak diren arren, ez dira guztizgainjartzen. KSNaren definizioa Osloko Eskuliburuak berrikuntzajardueretarako ematen dituenetatik gertuago dago, prestakuntza etaberrikuntzarekin erlazionatutako tresnen hornikuntza, eta I+G ezdirenak bezalako jarduerak biltzen dituztenak. Gainera, KSNarendefinizioak erabiltzailea enpresek egindako oinarrizko ikerketa aldebatera uztera eraman dezake, horientzat berrikuntza zeharkako helburuabesterik ez baita.

24. Kontabilitate printzipioei dagokionez, KSNak merkatu ekoizleen-tzat I+G-aren ekoizpen gordina (I+G saltzen duten enpresak) eta besteekoizleentzat guztirako kostua (norbera konturako I+Ga) neurtzeagomendatzen du. Printzipio hau Frascatiko Eskuliburuaren kontzeptutikdesberdina da oinarrian, I+G-era bideratutako gastuak neurtzeagomendatzen duena. Kostu osoaren (KSN) eta gastuen artekodesberdintasun nagusia (Frascatiko Eskuliburua) kapital finkoarentratamendua da: kostuen inguruko ikuspuntuak kapital finkoarenkontsumoa kontabilizatzen duen bitartean, gastuen ingurukoikuspuntuak kapital finko berriaren gastuak (erosketa) kontabilizatzenditu. Frascatiko Eskuliburuak bitarteko ondasunei tratamendu berdinaematen die, erosketen arabera neurtzen direnak eta ez kontsumoarenarabera (“beste ohiko gastu batzuk” izenburupean). KSNak merkatu-ekoizleentzat neurtzea gomendatzen duen ekoizpen gordinerako,ustiapen soberakinak gehitu beharko zaizkien guztirako kostua izatenda kontuan, eta baita ekoizpenaren inguruko zerga garbiak kontuanizateko egindako doikuntzak (gutxiago subentzionatutako ordainketak).

25. KSNaren aldetik eta Frascatiko Eskuliburuaren aldetik kapitalfinkoaren tratamenduan beste desberdintasun txiki batzuk daude. i)KSNean, eraikinen gaineko kapital finkoaren prestakuntza gordinak(KFPG), kokatuta dauden eremuaren balioa kanpo uzten du, FrascatikoEskuliburuak lur-sailak eta eraikinak kapital gastutzat jotzen dituenbitartean, desberdintasunik egin gabe; ii) uztea, batez ere kapital finkosalmentak, ez da Frascatiko Eskuliburuan biltzen eta kontabilitatebikoitzak ekar lezake, erakunde bateko kapital gastuen zati bat,bestearen gizarte kapitalaren murrizketarekin bat etorriko balitz. Baliohau neurgaitza da, eta seguraski praktikan minimoa da.


3. ERANSKINA

Bitarteko kontsumotzat hartutako I+Ga

26. 1993ko KSNak jarraibide hauek ematen ditu merkatu-produktuenI+G-erako (enpresa sektorea Frascatiko Eskuliburuan):

“Ikerketa eta garapen eraginkortasuna edo ekoizpena hobetzekohelburuz ekiten dira, edo etorkizunean beste onura batzuklortzeko, eta jarduera hauek estukiago lotzen zaizkie inbertsioeikontsumoari baino. Langileen prestakuntza, merkatu azterketaketa ingurugiroaren babesa bezalako beste jarduera batzuek,ordea, antzeko ezaugarriak izan ditzakete. Jarduera hauekinbertsiotzat sailkatzeko, horiek beste jardueretatik mugatzekoirizpide garbiak izatea beharrezkoa izango da, ekoitzitakoaktiboak identifikatzeko eta sailkatzeko gai izateko, aktibohauek errealitate ekonomikoarekin bat etorriz ebaluatu ahalizateko eta denborarekin zer azkartasunez galduko duten balioaezagutzeko. Praktikan, zaila da eskakizun hauei guztiei erantzutea.Ondorioz, hitzarmenez, ikerketak eta garapenak, langileenprestakuntzak, merkatu-azterketek eta antzeko jarduerekekoitzitako emaitza guztiak, bitarteko sarrera gisa kontsumitubalira bezala lantzen dira, are horietako batzuek etorkizuneanetekinak ekar baditzakete ere”.

“Dagoeneko adierazi denez, ikerketa eta garapena ez dira jardueraosagarriak, erakunde guztietan dauden erosketa eragiketak,kontabilitatea, biltegiratzea eta mantenimendua bezala. Enpresa

1 Bitarteko kontsumoak I+G-erako erosi den guztiaren kostua ere barne duIturria: ELGA

5 Laukia. I+G-ean ematen diren gastuen ekoizpen gordinaeta barne-gastuen guztirakoa

KSNan kostuen osagaiak Kostuen osagaiak Frascatiko Eskuliburuan

Antzeko estaldura Langileen soldatak =Soldata kostuakBitarteko kontsumoa =Beste ohiko gastu batzuk

Tratamendu Ekoizpenaren gainean Goian sartutako diru-laguntzak; ekoizpenaridesberdina ordaindutako zergak, ken buruzko zergak kenduta

jasotako diru-laguntzak

Kapital kontsumo finkoa Kapital gastu gordinak

Ustiapen soberakina Ez barne


3. ERANSKINA

batean maila adierazgarrian ikerketa eta garapena gauzatzendenean, bananduta atxikitzea komenigarria litzateke, sarrerak etaemaitza aipagarriak helburu analitikoekin desberdindu ahal izandaitezen. Prezioen inguruko datuak lortzeko zailtasuna dela eta,emaitzak ekoizpen kostu osoen arabera ebaluatu beharko dira,norberak bere aldetik egindako ekoizpen gehienen kasuan bezala.Sortutako emaitza orduan, establezimenduari edo establezimen-duei emanda bezala tratatu beharko da, gainerako enpresaosatzen dutenak eta beren bitarteko kontsumoaren barruan.Beste establezimendu asko existitzen badira, banatu beharkodiren ikerketa eta garapen emaitzak guztirako kostuen arabera,edo beste adierazle baten arabera banatu ahal izango dira, egoitzazentraleko edo beste zerbitzu zentral batzuetako emaitzak ematendiren modu berean ia”.

“Enpresa batek, bere aldetik, beste kanpoko enpresa bati ikerketaeta garapena, langileen prestakuntza, merkatu ikerketak edoantzeko jarduerak egiteko eskatzen dionean, enpresak jasatendituen gastuak, bitarteko kontsumorako helburuetarakoerabilitako zerbitzu erosketatzat hartzen dira”.

(CEC eta beste batzuk, 1994, 6.163-6.165 atalak).

27. “Softwarea eta datu-base handiak” 1993ko KSNean inbertsioondasuntzat hartzeak, I+G-erako arazo bereziak dakartza. Aurrekotestuan “ikerketa eta garapenak sortutako emaitza guztiak (...)bitarteko sarrera gisa kontsumitu izan balira bezala hartzen direla”esaten da. Hori kontraesanean dago, izan ere, norbere aldetik softwareekoizpenaren kapitalizazioagatik estatuko kontabilitateetan, ekoizpenhonen zati adierazgarri bat I+G-ean oinarritzen baita (softwarekonpainiek egindako I+Ga eta beste enpresa batzuetan egindakosoftwareari buruzko I+Ga). Eskuartean ditugun zenbatekoek softwareprogramazioak I+G-aren zati aipagarri eta gorakorra osatzen duelaerakusten dute.

I+Ga gastuen kontabilitatean

28. Eskuliburuak I+G betetzaileen eta finantzaileen artean desber-dintzen du. KSNak I+G zerbitzu ekoizleen eta erabiltzaileen arteandesberdintzen du (gastu-kontabilitatea).


3. ERANSKINA

I+Ga “betetzen” duen unitatea eta “ekoitzi” ere egiten duena. Unitate“finantzatzailea” KSNaren arabera “erabiltzailea” izan ohi da, baina ezbeti.

29. KSNaren arabera, unitate finantzatzailea erabiltzailea da, diruabarne I+Ga finantzatzeko (“berezko funtsak”) edo beste unitate batiI+G zerbitzuak erosteko erabiltzen bada. KSNaren arabera, unitatefinantzatzailea ez da erabiltzailea I+Ga betetzeko beste unitate batitransferitzen badio dirua, baina trukean ez du I+G zerbitzu fluxurikjasotzen, adibidez, I+G-erako donazio mota guztiak eta baita I+Garilaguntza emateko zeharkako moduak ere. Kasu honetan, betetzaileaerabiltzailea da. Merkatu ekoizleen kasuan, estatuaren donazioguztiak, etab. diru-laguntzatzat hartu behar dira (ikus 5. laukia).Erosketa kontratuen I+G edukiekin arazoak sor daitezke. Printzipioz,I+Ga produktuan sartuta dago, beste ondasun edo zerbitzu erosketabatzuetan dagoen bezala, eta I+G-aren erabiltzailea, KSNaren arabera,ekoizle/betetzailea da. Erakunde finantzatzaileak I+G-tik banandutakokontratua ezartzen badu, ordea, eta I+G emaitzen jabe egiten bada,orduan, finantzatzailea erabiltzailea da KSNaren arabera. Estatutikdesberdina den erakunde finantzatzaile bat betetzailea ez denean(kanpo I+G), Frascatiko Eskuliburuak ez du inolako gomendiozehatzik ematen funts transferentzia sailkapen hauei dagokionez,KSNak zenbait kategoria proposatzen dituen bitartean (diru-sarreraksalmentengatik, diru-laguntzak, kontu-transferentziak eta kapitaltransferentziak), mekanismo ekonomikoen funtzionamendua hobetoulertzeko ideiarekin.

30. I+G guztiak erabiltzaile bat duen arren, soilik I+G-aren zati batagertzen da honen barruan azken gastuen kontabilitatean. I+G gehienagastuen kontabilitatean lantzen da, ekoizpen prozesuan erabili izanbalitz bezala, eta horrela ondasun eta zerbitzuetan sartuta dagodagoeneko. Hauek geroko aldi batera eramaten dira (kapital osaketa)edo eraldaketa gehiago gabe erabiltzen dira komunitateko bakarkakoedo taldekako beharrak asetzeko (azken kontsumoa). Honek merkatu-ekoizle guztiek finantzatutako I+G guztia eta estatuak eta irabaziasmorik gabeko erakunde pribatuek (IAGEP) finantzatutako I+Gaestaltzen du, ematen dituzten zerbitzuei ekarpen zuzenak egitendizkietenak. Gastu taulan azken kontsumotzat hartzen diren I+Ghutseko jarduerak, estatuak talde zerbitzutzat finantzatzen dituenhoriek (batez ere oinarrizko ikerketa), eta partikularren zerbitzuraIAGEPek finantzatutako antzeko I+Ga dira.


3. ERANSKINA

Kontabilitate sateliteen beharra

31. Kontabilitate sateliteak eboluzio gorakorrean dagoen mekanis-moa dira, estatuko kontabilitate nagusiei eranskin gisa, materiapartikularrak aurkezteko.

32. Kontabilitate sateliteen ezaugarriak horrela deskriba daitezke:

“Denboraren joanean, eremu zehatzetarako kontabilitatesateliteak ezaugarri hauekin elkartzera iritsi dira”.1) Jarduera ekonomikoaren eremu osorako datuak ematen

dituzte eta eremu horren inguruko informazio antolatzekomarkoa ematen dute, kontabilitate nagusietan erakutsdaitekeena baino osoagoa.

2) Helburu zehatz baterantz bideratuta daude, non transakziobat edo bere agentea sartzeko irizpidea, emandako eremubatekin duen lotura den.

3) Kontabilitate nagusiekin artikulatzen dira, eta gutxienez,kontabilitate nagusietan ere agertzen den adierazle bat dute.

4) Informazioa kontabilitate nagusiek egiten dutenetik eradesberdinean aurkezten dute: definizioak, sailkapenak, etakontabilitate konbentzioak, kontabilitate nagusietanerabiltzen direnetatik desberdindu daitezke, eremu zehatzbaten inguruko informazioaren aurkezpen erabilgarrienaemateko helburuarekin. Ohiko gastutzat edo kapitalgastutzat hartzen dena, kontabilitate nagusiei dagokionezaldatu ahal izatea gerta daiteke. Definizioak, sailkapenak etakontabilitate-konbentzioak, ordea, koherenteak izan behardira kontabilitatearen barruan.

5) Sarritan zenbait galderei erantzuten dieten taulak dituzte:nork ekoizten du eta zeintzuk dira ekoizpen bitartekoak?nork finantzatzen du? zer emaitza lortzen dira gastuekin, etanor da horien onuraduna edo nork erabiltzen du emaitza hau?

6) Sarritan moneta-gastuak eta fisikoak biltzen dituzte eraintegratuan. Datu fisikoak ekoizpenaren ingurukoak izandaitezke, eremu zehatz batean lanean ari den pertsona kopuruaedo ekipamenduak dauden ala ez bezala. Datu fisikoakonuradunei buruzkoak ere izan daitezke, adibidez, jarduerekeremu zehatz batean eragiten dieten pertsona kopurua.

“Kontu sateliteen abantaila, ekonomiaren ikuspegi alternatiboaeskuratu ahal izatea da, kontabilitate nagusiak aldatu gabe”. (Carsoneta Grimm, 1991)


3. ERANSKINA

4. Eranskina

Osasunari, informazio-teknologiei nahiz komunikazioari(IKT) eta bioteknologiari buruzko I+Ga

1. Eranskin honek hiru I+G eremu aurkezten ditu, Eskuliburuangomendatutako sailkapenak erabiliz, horietarako informazio zuzenalortzea posible egiten ez dutenak. Hirurak garrantzi politikohandikoak dira eta eremu hauen inguruko I+G datuak eskuratzekobeharra nabarmena da. Datuak eskuratzeko, sailkapen desberdinetatikeratorritako I+G datuak konbinatzea beharrezkoa izan ohi da, edo areinkestak galdera berriekin osatzea.

Nola lortu osasunaren inguruko I+G datuak aldizkako I+Gestatistiketatik abiatuz

Sarrera

2. Duela gutxi, osasunaren inguruko I+Gari buruzko datu eskariabereziki ugaria izan da. Sarritan nazioarteko konparazioak eskatzendirenez, sail honek osasunaren inguruko I+G datuak nola aterajarraibide orokorrak eskaintzen ditu sail honek, dauden inkestetatiketa beste iturri orokorrago batzuetatik abiatuz. Testuinguru honetan,“osasunaren inguruko” ikerketa ez da soilik ikerketa biomedikoaz ari,baizik eta baita eremu zabalago batez, eta gizarte zientzietanosasunarekin harremana duen I+Ga sartzen da bertan, batez ereosasun zerbitzuetan ikerketa.

3. Helburua osasun arloan I+G-ean barne gastu gordina zehaztea da,betetze sektoreka eta finantzaketa iturrika banakatua. Komenigarria dasektore bakoitzari dagokion I+G-ean lan egiten duen langileen datuakatxikitzea. I+G aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) lantzekojarraibideak ere ematen dira, osasun arloan I+G serieak aztertzen


4. ERANSKINA

dituztenek iturri hau erabili ohi dutelako. Measuring Expenditure onHealth-related R&D (ELGA,2001), argitalpenean, nazioarteko konpa-razioen eta estatuko datuen inguruko informazio zehatzagoa aurkidaiteke.

4. Printzipioz, beste diziplina batzuetarako antzeko datuak ere bildudaitezke, adibidez, nekazaritza.

Azalpen orokorra

5. Osasunarekin harremana duen I+G guztia bilduko duen datu-serieeskaera dago, baina aldizkako I+G inkestek, gastua eta langileakhelburu nagusiaren, diziplinaren edo unitatearen jarduera industrialarenarabera banakatzen dute. Gainera, posible da osasunarekin lotutakozenbait unitateren kategoria txikiak identifikatzeko adinakozehaztasunik ez izatea sailkapenek.

6. Prozesua osasunarekin harreman argia duten kategorietarakodatuak azaltzean datza (elementu nagusiak) eta gero, zenbaitdoikuntza egitean eta datu horiek fintzeko balioztapen metodoakerabiltzean eta beste kategoria batzuen osasunaren osagai-erlatiboagehitzean. Orokorrean erakunde mailetatik hasten da, horietarakodatu-serie osoa izaten baita eskura (funtsen jatorria, langileak, etab.)eta gero datu funtzionalak erabiltzen dira beharrezko doikuntzakegiteko. Prozesua sektoreen arabera alda daiteke, eta baita herrialdeenarabera ere, banakatze instituzional eta funtzional desberdinak erabildaitezkeelako, eta datuak ematen dituztenek beren herrialdekoxehetasunak bereziki ezagutzen dituztelako, osasunaren inguruko I+Gantolakuntzari dagokionez.

7. Printzipioz, datu-iturri gustukoena I+G-ean barne gastu gordinarendatuenak izan behar luke, betetzaileek aitortua, praktikan jatorridesberdineko datuak erabil daitezkeen arren, osasunaren ingurukoI+G gastua biltzeko. Zenbait herrialdetan, batez ere I+G-arenaurrekontu-kreditu publikoen datu bilketa, I+G inkesta orokorrarenaldi berean egiten den horietan, aurrekontu datu hauek (batez ere,helburu nagusiaren inguruko datuak biltzen diren horietarako)administrazio zentraletik eratorritako funtsekin finantzatutakoosasunaren inguruko I+Ga identifikatu dezakete. Futs horiek gastuahelburu sozioekonomikoka (osasun publikoaren babesa eta hobekuntza)edo diziplina zientifikoka (osasun-zientziak) gauzatzen duten horieninkestetan ezin daitezke berehala ikusi.


4. ERANSKINA

Era berean, informazio gehiago eta beste datua erabilgarri batzuk lortudaitezke ongintza osasun-erakunde txostenetatik abiatuz, osasun-ikerketa aholkuak eta ikerketa biomediku funtsak, eta are farmazia-industirako elkarteen txostenak ere. Osasun arloan I+G barne-gastugordinaren arrazoizko ideia bat lortzeko, iturri desberdinetako datuakbildu eta konbinatu behar dira.

Osasunaren inguruko I+G identifikazioa, I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoetan

8. Osasunaren inguruko I+G finantzaketa publikoaren ingurukodatuak bilatzen direnean I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoetarajo ohi da, kontzeptu honetarako helburu sozioekonomiko berariazkotalde bat baitago. Gerta daiteke, ordea, kategoria honek helburu nagusigiza osasunaren babesa eta hobekuntza duen I+Ga (NABS 4) soilikbiltzen duela ez konturatzea, jarduera aipagarrietarako funts horiekbeste kategoria batzuetan sartuta egon daitezke.

9. Talderik garrantzitsuena “Bideratu gabeko unibertsitate etaikerketa funts orokorrak” da. Beraz, osasunenerako gomendatutakodatu-iturri nagusia, I+G aurrekontu kreditu publikoetarako, hau da:

– Osasuna– Unibertsitateen funts orokorrekin eta bideratu gabeko ikerketarekin

finantzatutako ikerketa: osasun-zientziak.

10. Beste helburu batzuetarako finantzatutako osasun-ikerketa,adibidez, osasun ikerketa militarra, zentral nuklearretan osasun etasegurtasun ikerketa, edo industria-politikaren markoaren barruan,enpresen I+G-era bideratutako laguntzak ere sartu behar dira, datuakizanez gero.

11. Datuak bildu eta Eurostat-i jakinarazten dizkioten herrialdea,NABSaren bi zifrako kodearen arabera, industriari laguntzeko biazpitalde sar ditzakete (1 laukia):

– Farmazia produktuen ekoizpena (NABS 0742).– Osasun- eta kirurgia- materialen eta gailu ortopedikoen ekoizpena

(NABS 0791).

12. Beharbada hutsune garrantzitsuenak “unibertsitateen funts-orokorrekin finantzatutako ikerketan” sartzen den osasunareninguruko I+Gari buruzkoa, eta “bideratu gabeko ikerketari”


4. ERANSKINA

buruzkoak izango dira, osasun-zientziak ez diren eremuetan, batez erebiologia-zientzietan. Osasun ikerketa kontseiluek edo antzeko ikerketaprogramek finantzatutako I+Ga bideratu gabeko ikerketan sartzenbada, seguraski osasunaren inguruko biologia elementua identifikatzeaposible izango da, bertan sar daitekeena.

13. I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoetatik eratorritakoosasunaren inguruko I+G datuek, ez dute I+G-aren finantzaketapublikoa osoa bere horretan islatzen, I+G-erako aurrekontu-kreditupubliko horiek, soilik administrazio zentraletik eratorritakoaurrekontuak baitituzte kontuan. Zenbait I+G aurrekontuz kanpokofunts publikoekin finantzatu daiteke, gizarte-segurantza funtsakesaterako. Eskualdeko eta bertako gobernuek ere, osasun I+Gafinantza dezakete, batez ere bere eskuduntzen artean unibertsitateirakaskuntza edo ospitale orokorrak daudenean. Batura hauekadierazgarriak direnean, funts horiek I+G aurrekontu-kreditupublikoetatik ateratako datuetara gehitzeko ahalegina egin beharkolitzateke, osasunaren inguruko I+G finantzaketa publiko osoaridagokion zenbateko bat lortzeko helburuarekin.

1 Laukia. I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoetan osasunari buruzkoI+G-aren identifikazioa

Zifra bateko NABS kodea NABS zehatza erabiltzen duten herrialdeetarako

Giza osasunaren babesa eta hobekuntza Guztiak

Bideratu gabeko ikerketa Osasun-zientziak

Unibertsitateetako funts orokorrak Osasun-zientziak

Industria-ekoizpena eta -teknologia Farmazia industriarako laguntzak

Osasun materialaren industriarako laguntzak

Jatorria: ELGA

Enpresa sektorea

14. Osasunean garrantzitsuak diren ekoizpen jardueretarako ISICeanbi kategoria daude:

– 2423 Farmazia-produktuak.

– 3311 Osasun-tresnak.


4. ERANSKINA

15. Bi kategoria hauek batera osasun I+G-aren muina osatzen dutelabaiezta daiteke (2 laukia), osasun-tresnek trataera berezia eskatzeaposible den arren. Horietako bakoitzerako datu-sail oso bat egonbeharko litzateke, barne I+G osotik datuak ateratzea ahalbidetukolukeena, finantzaketa iturriaren arabera, eta lanbide edo titulaziokaI+G-ean diharduten langileen arabera.

16. Osasunaren inguruko I+Ga ere osasun-zerbitzuen industria-sektorearen beraren barruan gauzatzen da.

– 851 Giza osasun-publiko jarduerak, nagusiki:8511 Ospitaleak8519 (neurri batean) Osasun-entsegu laborategiak, analitikoak

edo diagnostikoak.

17. Baliteke jarduera hauek I+G inkestetan inondik-inora ez agertzea,batez ere osasun-zerbitzuak sektore publikokoak badira. Sartzenbadira, seguraski ateratzeko-trataera berezia eskatuko dute. Ateratzeakfuntsen jatorria eta I+G-eko langileak ere kontuan izan behar lituzke.

2. Laukia. Osasunari buruzko I+Ga, betetzaileek emandako datuetatikabiatuz: enpresa sektorea

Iturria

I+G inkestetatik eskura daiteke, industria-jardueraedo produktu-talde gisa

I+G inkestetatik abiatuz ateratze berezia eskatzendu, industria- edo produktutalde gisa

Produktu taldeka egindako sailkapenetik, bestesailkapen funtzional batzuetatik edo farmazia-industriaren kanpo I+G gastutik eskura liteke

Produktu taldeka egindako sailkapenetik, bestesailkapen funtzional batzuetatik edo farmazia-industriaren kanpo I+G gastutik eskura liteke

I+G inkestak kontuan badu ateratzen da

Osasun-zerbitzuek produktu talde berezi bat osat-zen badute, edo osasun pribatuko I+G kanpo gas-tutik eratortzen badira desberdindu liteke.

Kategoria

Farmazia-industria (ISIC 3 berraz, 2423)

Osasun-tresneria (ISIC 3 berraz, 3311)

Beste industria batzuetan egindakofarmazia-produktuetan I+Ga

Beste industria batzuetan egindakoosasun-tresnerian I+Ga

Osasun zerbitzu pribatuak(ISIC 3 berraz, 851)

Osasun pribatuko zerbitzuek egindakobeste industrietan I+Ga


4. ERANSKINA

18. Osasunaren inguruko I+Ga farmazia-industrian, osasun-tresneriaindustrian eta laguntza-zerbitzuetan gauzatu daiteke, batez ere I+Gazerbitzuen industrian eta informazio teknologiekin erlazionatutakozerbitzuetan (eta, batez ere, analisi kliniko- eta entsegu- labora-tegietan). Osasun I+Ga identifikatzeko modurik onena industria etaproduktuen tabulazio gurutzatuaren bidez da. Horrela, industriatikberetik kanpo zenbat farmazia I+G egiten den beha daiteke, etafarmazia-industrian bildutako enpresek beste produktu batzuenI+G-ean lan egiten duten. Osasun I+G-aren finantzaketa bereziarenjatorria balioztatzea komeni da zerbitzuetan eta eragiten dionI+G-aren langileengan. Produktuen inguruko daturik ez dagoenean,beste sail batzuk aztertu daitezke osasunaren inguruko I+Gariburuzko informazio gehigarria bilatzeko, zientza diziplinaka egindakoI+Ga (osasun-zientziak) eta helburu sozioekonomikoka egindakoI+Ga barne (osasuna, helburu sozioekonomiko gisa), edota farmazia-industriaka egindako kanpo gastua edo osasun-tresneriarena. Enpresabioteknologikoetatik eratorritako I+G aipagarria bermatzeko kontuzibili behar da.

Enpresakoak ez diren sektoreetan I+Ga (Administrazio publikoa,irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuak, goi-mailako irakaskuntza)

19. Zenbait herrialdek Frascatiko Eskuliburuaren betetze sektoreenarabera sailkatutako I+G erakunde guztietarako inkesta normalizatuberdina egiten dute.

Beste batzuk sektore bakoitzerako inkesta desberdinak egiten dituzte.

• Azalpen orokorra

20. Eskuliburu honek datuak diziplina zientifikoka biltzea proposatzendu, osasun-zientziak, esaterako, bai instituzionalki, bai funtzionalkisailkatuz, eta helburu sozioekonomikoka, osasuna sailkapen funtzionalgisa hartuta.

21. Esperientziak erakusten du, ez osasuna helburu sozioekonomikogisa, ez osasun-zientziak diziplina zientifiko gisa, ez direla nahikoaosasun I+Ga deskribatzeko. Beharrezkoa da datuak konbinatzea,3. laukian erakusten den bezala.

22. Guen nagusia osasun zientzietan eta/edo osasuna helburusozioekonomiko gisa egindako I+G guztian datza (3. laukian beltzez


4. ERANSKINA

agertzen da). Nukleo hau bi sailkapen horiek herrialde bakoitzean nolaaplikatzen diren arabera eskuratzen da. Teorian, diziplina zientifikoa 3.laukiko batekin bat datorrenean, osasunaren inguruko I+G gutxiegongo da osasun-zientzietan sartzen ez den helburu sozioekonomikogisa. Sailkapena, ordea, ez dago genetikarentzat guztiz garbi, hortikzientzia biologikoen zutabea sartzea, eta bideratu gabeko ikerketagisa, I+G biologikoaren zer zati den osasunaren inguruko I+Gidentifikatzeko balizko arazoa.

23. Finantzaketaren jatorria lortzeko zenbait balioztapen egitea etaI+G-eko langileen inguruko datuak kalkulatzea beharrezkoa izandaiteke.

24. Planteamendu funtzional edo erdi-funtzional hau estatukoerakunde sailkapenetan oinarritutako datu-sailekin osatu edo ordezkatudaiteke, osasun I+G-aren sistema nazionala bertan ezagutzeko, etafinantzaketa iturritik abiatuz informazio gehigarrirako. Adibidez,Administrazio publikoan eta irabazi asmorik gabeko erakunde pribatusektorean (IAGEP) osasun I+G betetzaile nazional nagusien zerrendaeman daiteke, eta beren erantzunen datuak atera.

• Goi-mailako irakaskuntza

25. Irakaskuntza erakundeek I+Gari buruzko galdetegi zehatzajasotzen dutenean, osasunaren inguruko I+G datuak bildu daitezke,inkesta beste I+G unitate batzuetan egiten denean bezala. Galdetegihori, ordea, ez ohi du jaso, datuak galdetegi errazago bati emandakoerantzunetatik ateratzen baitira edo administrazio iturrietatik lortzen

Diziplina zientifiko edo teknologikoak

Biologia Gizarte zientziaketa humanitateak

Giza osasunaren babesaeta hobekuntza X X X X

X ?

X

Helburusozioekonomikoa Osasun- /

mediku-zientziakBeste natur zientzia

batzuk eta ingeniaritza

Bideratu gabeko ikerketa

3. Laukia. Osasunari buruzko I+G-aren identifikazioa, diziplinazientifikoka eta helburu sozioekonomikoka

Gainontzeko guztiak

x = sartu beharra dagoIturria: ELGA


4. ERANSKINA

baitira. Banakatzea, diziplina zientifiko handika egin ohi da, baina ezbeti.

26. Osasun-zientziak dira talderik garrantzitsuena, erakundekategoria gisa, eta honetarako barne gastuen inguruko datuak existitubeharko lirateke, finantzaketaren eta I+G-eko langileen jatorria.Sailkapen unitatea handia bada, ordea, adibidez, medikuntza fakultatebat, beste fakultate batzuetako osasun I+Ga ez sartzeko arriskuadago, biologia-zientziak eta gizarte zientziak esaterako. I+Gfinantzaketa finantzaketa zuzen eta unibertsitateen funts orokorren(UFO) artean banatu ohi da, eta finantzaketa zuzenaren erakunde-jatorriaren inguruko zehaztasunak bildu daitezke. Fakultate ezmedikuen ikerketarako finantzaketa zuzena, osasun ikerketa kontseilubatetik, osasun sail bateko programa batetik, ongintzako osasunerakunde batetik eta farmazia-industriatik datorrenean datuak emandaitezke.

• Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektorea (IAGEP)

27. Gomendatutako erakunde banakatzea diziplina zientifikoka da,irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektorea (IAGEP) banakatzenduten herrialde gehienetan erabiltzen dena. Osasun-zientzietan I+Ggastua, kategoria nagusia bilakatzen da horrela, eta laguntza etalangileen jatorriaren inguruko datuak ere izan behar genituzke.Sektore honetan, osasun-zientzietan gastua, orokorrean, helburusozioekonomiko gisa osasun-gastua baino handiagoa da. Ez da ohikoaosasun I+G-ean gastu gehiago egotea, gizarte zientzietan sailkatutakozenbait unitatek osasun zerbitzuetan I+Ga egin ezean, edo natur-zientzietan sailkatutako bizitzaren zientziako unitateek, ikerketamedikua egin ezean.

28. Diziplina zientifikoaren araberakoa sailkapenik ez dagonean,posible da kaltetutako unitate bakoitza bakarka aukeratu behar izatea,bertako zer jakintza-maila daukagun arabera. Sektore honek ongintzaosasun-erakundeetako ikerketa-unitate kopuru adierazgarria izandezake barne, eta ez lirateke alde batera utzi behar, osotasunean eragintxikia izate soilagatik.

• Administrazio publiko sektorea

29. Eskuliburuak ez du sektore honetarako inolako sailkapenikgomendatzen, eta egin ohi den banakatzea kategoria administratibo


4. ERANSKINA

nazionalen araberakoa da. Arrazoi honengatik, eta herrialde bakoitzekoAdministrazio publikoan osasunaren inguruko I+Ga antolatzeko modudesberdinengatik, sektore honetan osasunaren inguruko I+Gaidentifikatzeko metodo arautuak proposatzea oso zaila da.

30. Datuak bai diziplina zientifikoaren arabera, bai helburusozioekonomikoaren arabera (HSE) biltzen direnean, sektore honetan,HSE gisa osasun I+G-ean egindako gastua, osasun-zientzietarakogastua baino handiagoa izan ohi da, batez ere osasun-zientziakerakunde-kategoria direnean, eta helburu sozioekonomikoa kategoriafuntzionala denean. Sektore honetarako, erakunde-unitate guztiak guneizan beharko lirateke, I+G-ean daukaten jarduera nagusia osasuna izandadin helburu sozioekonomiko gisa edo osasun-zientzia gisa. Besteerakunde batzuetan, diziplina gisa edo HSE aipagarri gisa egindakoedozein I+G, kontuan izan beharko litzateke. Informazio gehigarriaerakunde-sailkapenak eta funtzionalak gurutzatuz lortu daiteke, edobeste iturri batzuetatik, adibidez, programen deskribapenak I+Gaurrekontuetan, erakundeen urteko memoriak, etab.

• Erakunde-arazo bereziak

31. Administrazio publikoaren edo goi-mailako irakaskuntzasektorearen unitateetan I+Ga egiten duten zenbait herrialdek ikerketakontseilu diziplina-anitzak dituzte eta bideratu gabeko ikerketaatalaren barruan sailkatzen dira helburu sozioekonomiko gisa, eta ezdute beren gastua bizitzaren zientzietan banakatzen, Eskuliburuakgomendatzen duen bezala. Zaila da finantzaketa horren osasun osagaiaidentifikatzea, oinarrizko ikerketa sartu ohi baita.

32. Osasunaren inguruko I+G-erako laguntzak eskuratzen direnean,I+G inkesta nazionalek ospitalei ematen dieten tratamendua ikasteaerabilgarria da, estaldurari eta sailkapenari dagokionez.

Osasunaren I+G barne gastu gordina gehitzea

33. Printzipioz, I+G-ean barne gastu gordina, lau betetze sektoreetakobakoitzaren osasunaren inguruko I+Ga gehituz lortzen da. Sektorebakoitzak enpresetatik, Administrazio publikotik, irabazi asmorikgabeko erakunde pribatuetatik (IAGEP), goi-mailako irakaskuntzatiketa atzerritik jasotzen duena gehituz kalkulatzen dira finantzaketaiturriak, osasun I+Ga betetzeko. Etapa honetan zifrak finantzatzendituztenek emandako datuekin kontrastatzea eta osasunerako I+G


4. ERANSKINA

gastu nazional gordina kalkulatzea erabilgarria izan daiteke.Desberdintasunak egon daitezke, baina bat ez etortzeak nabarmenakizango balira, adibidez, ongintzazko osasun-erakundeek beren ikerketafinantzaketa, irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen sektoreakfinantzatuta bezala, osasun I+G-erako barne gastu gordinean agertzendenetik oso gainetik dagoela adierazten badute, merezi du datuakzehaztasun handiagoz aztertzea.

IKTaren inguruko I+Ga

34. Azken urteetan, ELGAren Informazio Gizartearen Adierazleen LanTaldeak (WPIIS) gogor lan egin du IKTen sektorerako, edo zentzuzabalagoan, informazio-ekonomiaren sektorerako estatistikak etaadierazleak garatzeko. Helburua informazio-ekonomia /informazio-gizartea hobeto ulertzeko adierazleetan estatistikak sortzen da.

35. Oso mugarri garrantzitsua izan zen IKTen sektoraren ingurukohitzarmen batera iristea, ISICen 3. berrazterketan oinarritutakoa.Definizio honek industria giltzarriak identifikatzen ditu, jardueranagusitzat IKT produktu edo zerbitzuak ekoitzi edo banatzea dutenak,“IKTen ekoizpen sektorera” gerturatzeko. Beharrezkoa da produktuetanoinarritutako definizio batekin osatzea.

36. IKTen sektoreko industrien zerrenda, ISCIko 3. berrazterketanhau da:

EKOIZPENA

3000 Bulego makinak, kontabilitatea eta ordenagailuak

3130 Hariak eta kable isolatuak

3210 Hodi eta balbula elektronikoak eta beste osagai elektronikobatzuk

3220 Irrati eta telebista emisoreak eta telefonia eta telegrafotresnak

3230 Irrati eta telebista hargailuak, irudi eta soinu grabazio etaerreprodukzio aparatuak eta antzeko beste gailu batzuk

3312 Neurketa, frogaketa, kontrol, nabigazio eta beste erabilerabatzuetarako tresna eta aparatuak, industria prozesuenkontrol ekipoak izan ezik

3313 Industria prozesuen kontrol ekipoak


4. ERANSKINA

ZERBITZUAK

5150 Makineria, ekipo eta gailuen handizkako merkataritza (ISICko3.1. berrazterketan soilik 5151 mota “Ordenagailu, periferikoeta ordenagailu-programen merkataritza” eta 5152 mota“Pieza eta ekipo elektroniko eta telekomunikaziokoenmerkataritza”).

6420 Telekomunikazioak

7123 Makinen eta bulegoko materialaren alokairua (ordenagailuakbarne)

72 Informatika jarduerak eta antzekoak

37. Sailkapen hau enpresa sektoreko IKTaren inguruko I+Gadefinitzeko abiapuntu ona da. I+G inkestetan eskuragarri daudendatuak ISIC sailkapenaren bi zifrekin aurkeztu ohi dira. Honek zerrendahau zuzenean aplikatzea zailtzen du. Gainera, zenbait kategorieknahiko IKT eduki mugatua dute (ISCI 3130), edo I+G inkestetan ezdute garrantzirik ia (adibidez, salmenta edo alokairu kategoriak).Horregatik, IKTen inguruko I+G-aren defizio eragile batek ISIC 30, 32eta 33 kategoriak (ekoizpenean IKTaren inguruko I+Ga) eta ISIC 64 eta72 (zerbitzuetako IKTaren inguruko I+Ga) izan ditzake barne.

38. Aurreko sailkapena sailkapen aipagarriago batekin osatu beharda, IKTen inguruko ikerketa definitzeko, hau da, produktuka egindakosailkapena, sailkapen funtzionala dena. Gaur egun, IKTtzat zerproduktu hartu behar diren nazioarteko gomendioa lantzeko lanean aridira. Produktukako sailkapena herrialde guztietako I+G inkestetanerabiltzen ez den arren, enpresa sektorean produktuka egindakodefinizioa bai dago adostuta, eta IKTen inguruko I+G definitzekoorduan garrantzitsuagoa izan daiteke. Eskuliburuko 4. kapituluko 4.3atalak orain, I+G inkestetan produktukako sailkapenaren erabilerareninguruko gomendio agerikoagoa sartzen du. Produktu-taldeaenpresaren azken produktuarekin bat etorriz definitzen da. Honek esannahi du, adibidez, ibilgailuen barruko softwarerako ibilgailu ekoizlebatek egindako I+Ga ez dela IKTen inguruko I+Gtzat hartu behar,softwarea ez baita ibilgailu ekoizlearen azken produktua. Softwareabeste enpresa bati erosten bazaio, ordea, enpresak horrek egindakosoftwarearen gaineko I+Ga, IKTen inguruko I+Gtzat hartzen da.


4. ERANSKINA

39. Produktuaren araberako sailkapena erabiltzean agertzen den arazobat, I+G inkestetan erabilitako tuaren araberako sailkapena, egindakoagregazio sailkapena, IKTen inguruko I+Ga desberdintzeko orokorregiaizatea izan liteke, oso sakabanatutako produktu taldeen araberadefinitzen dena.

40. Beste betetze-sektore batzuetan ere IKTetarako I+Ga gauzatzenda, edo zentzu zabalagoan, informazio-ekonomiarako edo informazio-gizarterako. Diziplina zientifikoka egindako sailkapena, kasu honetan,oso erabilgarria da. Eskuliburu honetako 3. kapituluan gomendatutakodiziplina zientifikoka egindako sailkapena, ez da oso erabilgarria IKTeninguruko I+Ga identifikatzeko. Diziplina zientifikoka sailkapen berriasortzea berria bat sortzea aurreikusita dago, helburu estatistikoekinerabili ahal izango dena. Ezinbestekoa izango litzateke, zientzianaturalen eta ingeniaritzaren epigrafepean, eta seguraski baita gizartezientzien epigrafepean ere, IKTen sektorerako azpitalde aipagarriakidentifikatu ahal izatea, edo zentzu zabalagoan, informazio-ekonomiarako /informazio-gizarterako. Adibidetzat, informatikaekipoak eta komunikazio eta informazio teknologiak, informatika etakomunikazio zientziak aipa daitezke. Diziplina zientifikoka ososailkapen zehatza hartzeak, izan ere, zenbait herrialdetan arazoaksortzen ditu, IKTen inguruko I+G informazioa emateko diziplinazientifikoaren arabera egindako sailkapena erabiltzeko aukeramurrizten duena.

41. Teorian, helburu sozioekonomikoaren arabera (HSE) egindakosailkapena ere IKTen inguruko I+Ga desberdintzeko erabil daiteke.NABSean 2 digituko azpikategoriak agertzen dira. HSEka egindakosailkapena, ordea, zehaztasun maila honekin, soilik zenbaitherrialdetan aplika-tzen da.

Bioteknologiaren inguruko I+Ga

Sarrera

42. Bioteknologia ekonomiaren sektore guztietan presente egongoden etorkizuneko teknologia izango dela uste da, etorkizunekogarapen ekonomikoan garrantzia handien izango duena. ELGAestatistika marko bat lantzen hasi da bere bioteknologia jarduerakneurtzeko eta bioteknologiaren eta bere ondorioen jarduera-adierazleak eskura izateko erabiltzaileen beharrak argiago definitzeko.


4. ERANSKINA

Ardura hauek gaur egun lantzen ari den bioteknologiari buruzkoinkesta-eredu baten oinarria dira. Lan hau errazteko, bioteknologiadefinizio bat hitzartu da, adierazpen orokor batean gehi teknologiazerrenda batean islatua, eranskin honen bukaeran erakusten dena.

Sailkapenak

43. Sailkapenak diziplina bat mugatzeko erabili ohi dira. Biotekno-logia prozesu bat denez, eta ez produktu edo industria bat, ez daerraza gaur egungo sailkapenetan identifikatzea. ISIC, jardueraekonomikoen nazioarteko sailkapena, 80ko hamarkadan berraztertuzen, bioteknologiagatiko interesa oraindik nahiko mugatua zenean.Momentuz, ez da posible berariazko bioteknologia industriarikidentifikatzea ISICren epigrafe batean ere (dibisioa, taldea, mota).Sailkapenaren hurrengo berrazterketa handian, bioteknologiarekinlotutako industriak identifikatzeko aukeraren inguruan aldez aurrekozenbait eztabaida sortu dira. Egoera gutxi gorabehera berdina daproduktuen sailkapen zentralerako eta merkantzia deskripzio- etakodeketa-sistema armonizaturako (2002 urtekoa).

44. Bere gaur egungo forman, diziplina zientifikoka eta helburusozioekonomikoka (HSE) egindako sailkapenek, I+G-erako egokiagoakdirenek ere ez dute bioteknologia identifikatzeko balio, Eskuliburuangomendatutako diziplina zientifikoetako batzuekin erlazionatutadagoena, horien artean natur-zientziak, ingeniaritza, osasun-zientziaketa nekazal-zientziak. Posible izango litzateke bioteknologia diziplinazientifiko handika egindako sailkapen batekin identifikatzea,adostasunez onartutako diziplinen azpisailak kontuan izangolituzkeena.

Hau da ikertu behar den zereginetako bat, diziplina zientifikoarenarabera egindako sailkapenaren berrazterketa baliatuz.

45. Australian eskuratutako esperientziak bioteknologiaren ingurukoI+Ga identifikatzeko aukerak erakusten ditu, diziplina zientifikoarenarabera egindako sailkapen zehatz batetik abiatuz. Australiarsailkapenak “bioteknologia” izeneko berariazko kategoria bat du,baina sailkapen maila desberdinetan bioteknologiarentzat aipagarriakdiren beste kategoria batzuk ere baditu, hala nola, biokimika eta bio-logia zelularra, genetika, mikrobiologia, industria-bioteknologia,deskutsadura biologikoa, biomaterialak eta osasun-bioteknologia.


4. ERANSKINA

46. Oso zaila da bioteknologia helburu sozioekonomikoaren araberaberraztertutako edozein sailkapenetan identifikatzea.

Inkesta eredua

47. Bioteknologiari buruzko I+G-aren edo bioteknologiarenerabileraren inguruko informazioa eskuratzeko aukera bakarra beraz,bioteknologiarako inkesta berezi bat diseinatzea da edo ohiko inkesteigalderak gehitzea, honezkero existitzen den I+Gari buruzko inkestabezala. Lehen aukera aztertzen ari da gaur egun, bioteknologiarakoinkesta ereduak lantzeko. Bigarren aukera bioteknologia I+G-areninguruko informazioa eskuratzean datza, I+G-aren ohiko inkestetatikabiatuz, ELGAren bioteknologia definizioa erabiliz.

I+G inkestei gehitutako bioteknologiaren inguruko galderak

48. Atal hauek honezkero existitzen den I+Gari buruzko inkesta batigalderak gehitzeaz ari dira.

49. I+G inkestei gehitzen zaizkien bioteknologiari buruzko galderabereziak, edo beraiekin mugaren batzuk ezartzen direnak. Horienartean hauek daude:

– Aldagaia I+G inkestaren marko orokorrean sartu behar da.– Bioteknologiari buruzko I+Ga deskribatzeko sailkapen egokiak

beharrezkoak izango lirateke.– Bioteknologiari buruzko galderek, gehituak, galdetegiari erantzu-

tean trabarik txikiena eragin behar dute.

50. Hamar bat herrialdek I+G gastu osoan bioteknologiari buruzkoI+G-aren zereginaz informazioa eskatzeko esperientzia dute dagoeneko.Beti teknologia interesgarri zerrenda baten testuinguruan galdera bategin ohi da beti, eta bioteknologia horietako bat da. Inkestek definizioorokor bat, teknologia interesgarri multzo bat edo bien konbinazioaematen dute. Zenbait inkestetan erabilitako definizioak aldatu egitendira. Konparagarritasuna errazteko ELGAren definizioak erabiltzengomendatzen da (bai definizio orokorra, bai eranskin honen amaieranzerrendatutakoa). Bioteknologiari buruzko I+G-aren datu konparagarrigehiago lortu ahal izateko lehen urratsa izango litzateke.


4. ERANSKINA

I+Gari buruzko inkesta orokorrak honen antzeko galdera sarlezake:Aurretik aitortutako I+Gak, bioteknologian I+G motaren batdu barne (ikus definizioa)?Bai ( )Ez ( )

Baiezko kasuan, esan mesedez, bioteknologiak aurretikadierazitako barne I+G gastu osoan zenbateko ehunekoaadierazten duen:....%.

51. Inkestatua bideratzeko, ELGARen bioteknologia definizioa emateakomeni da. Zerrenda moduan emandako definizioa erabilgarriagoa izandaiteke, baina biak dira beharrezkoak.

52. Kontuan izan beharreko beste galdera bat bioteknologia I+G-erabideratzen den I+G finantzaketa publikoaren ehunekoari buruzkoa da.Aldagai honen formulazio zehatz batek, seguraski gehiago lantzeaeskatuko du.

53. Zientziaren eta teknologiaren arteko elkarrekintza bioteknolo-giaren alorrean bereziki indartsua denez, galdera mota hau FrascatikoEskuliburuaren beste sektore batzuetarako inkestetan sartzea eregomendatzen da. Zenbait herrialdetan hartutako esperientziaantzemangarria da.

54. I+Gari buruzko inkestetan bioteknologia I+G-aren ingurukozenbait galdera erraz sartzea gomendatzen da, ahalik eta herrialdekopuru gehienetan, bioteknologiaren zereginaren ikuspegi konparagarrialortzeko helburuarekin, zabalagoa, I+G ahaleginen guztirakoarenbarruan.

55. Bioteknologia eremu diziplina-anitza da. Hori arazo bat dainkestetan bioteknologia sailkatzeko orduan. ELGAren gaur egungobioteknologiaren definizioa behin-behinekoa da eta batez ere, enpresasektoreko I+G inkestetan entseatu da. Konparagarritasuna ziurtatzeko,definizioa beste sektore batzuetan ere erabiltzea gomendatzen da.Definizioa sektore guztietan erabiltzean eskuratutako esperientziak,gaur egungo definizioak gerora berraztertzera eramango gaitu.


4. ERANSKINA

ELGAren bioteknologia definizioa

56.“Zientzia eta teknologia erakunde biziei, eta beren zati,produktu eta ereduei aplikatzeak, material bizia eta bizigabeaeraldatzeko, jakintzak, ondasunak eta zerbitzuak ekoiztekohelburuarekin”Definizioa (gutxi gorabeherakoa, ez zehatza) zerrendamoduan hau da:

• DNA (kodifikazioa): genomika, farmakogenetika, sondagenikoak, sekuentziazioa, DNAren sintesia eta anplifika-zioa, ingeniaritza genetikoa.

• Proteinak eta molekulak: (bloke funtzionalak): peptidoeta proteinen sekuentziazioa eta sintesia, lipido etaproteinen glikolizazio biologiko ingeniaritza, proteo-mika, hormona faktoreak eta hazkuntzakoak, hargailuzelularrak, seinaleak eta feromonak.

• Zelula eta ehunen hazkuntza eta ingeniaritza: hazkuntzazelular eta tisularrak, ehun-ingeniaritza, hibridazioa,fusio zelularra, txertoak eta inmunitate sistemakoestimulatzaileak, enbrioien manipulazioa.

• Bioteknologia prozesuak: bioerreaktoreak, hartzidura,prozesatzaile biologikoak, biolixibiazioa, pulpa biologi-koki eskuratzea, zuriketa biologikoa, desulfuraziobiologikoa, deskutsadura biologikoa eta biofiltrazioa.

• Organismo azpizelularrak: terapia genikoa, birus-bektoreak.


4. ERANSKINA

5. Eranskina

I+Gari buruz eskualdeetandatuak lortzeko metodoak

Sarrera

1. Eskuliburuko 5 eta 6 kapituluek langileen eta I+G gastuen ingurukobanaketari buruzko gomendioak dituzte, eskualdeka. Eranskin honeklabur-labur egin ahal izateko gomendioak deskribatzen ditu. Eurostatenlanean oinarritzen da, metodoak zehaztasun handiagoz ikertu dituena.Eskualdeko datuak zuzenean, estatistika-unitateak sailkatuz, edobanakatze honen inguruan berezitako galdera bat gehituz eskuratudaitezke.

Eranskin honek ez ditu eskualdeko banaketari buruzko zehaztasunakematen, komeni den ala ez erabakia informazio behar nazional edonazioartekoen arabera hartu behar baita.

Estatistika-unitateen sailkapena

2. Kasu askotan, eskualdeei estatistika-unitateak ematea posible etaegingarria da,erakundearen posta zuzenbidean oinarrituz. Ikuspegihonen abantaila aldagai guztiak automatikoki eskualdeka eskuragarriegongo direla da. Laginketa erabiltzen bada, arazoak sor daitezke,eskualdea gutxitan erabiliko baita mailakatzean aldagaitzat.I+G aldagaiak eskualdeka banatzeko, konponbiderik onena, jarduerekzenbait eskualde har ez zitzaten estatistika-unitate behar bezaintxikiak edukitzea litzateke. Kasu askotan, honek establezimendumotako unitateak eskatuko lituzke. Baina orokorrean, eragiketa hauindustriaka egitea ezinezkoa da, datu-bilketaren eta agregatu nazionaladierazgarrien kalkulu ikuspuntutik. I+G inkestetara bideratutakodatuak besterik ez dira izaten, enpresa-mota unitateen mailara, eta


5. ERANSKINA

Eskualdea, udalerria I+G-eko langileak I+G-eko langileak I+G gastuakedo establezimendua (pertsona zenbaketa) (EOLP)

unitate hauek unitate txikiagoetan banatzeko nahiak, lan-kargaosagarria ekarriko luke, bai inkestatuarentzat, bai erakunde inkesta-tzailearentzat. Jarduera adarraren arabera sektorekako agregatuak ereerlatiboki desberdinak izango lirateke establezimendua estatistika-unitatetzat erabiliko balitz. Ondorioz, Eskuliburuak enpresa motakounitatea erabiltzea gomendatzen du, I+G inkestetarako egokientzat,sektore guztietan goi-mailako irakaskuntzakoan izan ezik.

3. Zenbait eskualdetan jarduerak egiten dituzten tamaina handikounitateak eskualde bakar bati ezartzeak, ordea, itxuraldatzeak eragingolituzke banaketetan. Ondorioz, posible ez balitz, eskualdekako banake-taren inguruko galdera banandu bat sartzea gomendatzen da, (jarraiandeskribatzen den bezala), eta gutxienez unitate handienetarako,eskualdekako aldagai garrantzitsuenetarako banakatze desberdinaezartzea (I+G gastuak, I+G langileak). Informazio hau zuzeneanlortzea posible ez bada, baliteke aldagaietan oinarritutako balioztapenaegin behar izatea, ustez I+Garekin estuki lotuta daudenak.

4. Goi-mailako irakaskuntza sektoreko datuak eskuratzeko meto-doaren arabera, establezimendu motako unitatea da (adibidez,unibertsitate institutua edo dagokion unitatea) zalantzarik gabeegingarriena. Kasu honetan, eskualde mailako datuak zuzeneandeduzitu ahal izango dira. Kontrako kasuan, aurretik aipatutakoargudioak eta ondorengo atalekoak aplikagarri dira.

Banandutako galdera bat sartzea eskualdekako banakatzerako

5. Aurreko alternatibarekin konparatuz, aukera honek eskualdekakobanakatzeetan zehaztasun handiagoa lortzeko abantaila du.Konponbide alternatiboa da, establezimendu mailan informaziorik ezdenean. Galdera modu askotan egin daiteke. Ondorengo laukiak bildubeharreko informazioa adierazten du, ez galdera bera, ez aldagaienlehentasuna proposatu gabe.


5. ERANSKINA

6. Eskualdeei buruzko informazioa eskura liteke zuzenean, bainazenbait herrialdetan, baliteke inkestatuek ez jakitea zuzenean eskualdehauek nola definitzen diren. Bigarren konponbide bat udalerrieiazpiunitateei buruz galdetzean datza eta kode bat ematean bakoitzari,gero eskualde egokietan sailkatzeko. Hirugarren konponbideaestablezimendu motako unitateei galdetzean datza eta gero,establezimendu hauen zuzenbidea zehazten saiatzean.

Laukiari beste zutabe batzuk gehitzea komeniko litzateke, eskualdekaikertzaileen inguruko datuak biltzeko. Azken metodo honek, ordea,laginketa arazoak sortzeko arriskua du, orduan beharrezkoa delakoestrapolazio faktoreak aplikatzea.


6. ERANSKINA


6. ERANSKINA

6. Eranskina

Nazioarteko beste erakunde batzuek zientzia etateknologiaren arloko adierazleei buruz egindako lanak

1. I+G datuen eta herrialde desberdinetako beste zientzia eta tekno-logia adierazle batzuen artean konparaketak egitean sortzen direnzailtasunak, erakunde-eredu eta irakaskuntza eta ikerketa gaietantradizio desberdinekin, azterketagai izan dira, bai ELGAren aldetik, bainazioarteko beste erakunde batzuengatik. Eranskin honek nazioartekoerakunde desberdinek antolatutako lanen aurkezpena ematen du,zientzia eta teknologia adierazleak garatzeko.

UNESCO (Hezkuntza, Zientzia eta KulturarakoNazio Batuen Erakundea)

2. 1965etik UNESCOren Estatistika Dibisioak, sistematikoki, zientziaeta teknologia datuen inguruko bilketa, analisia, argitalpena etanormalizazioa antolatu du, eta zehazkiago, I+Gari buruzkoa. Lehengaldetegi esperimentalak 1966an zabaldu zitzaizkien estatu-kideei, etanormalizatutako aldizkako inkestak 1969an ezarri ziren. Estatistika-inkestei esker jasotako informazioek, Z eta T-an kualifikatutako gizabaliabideei buruz 1970etik mundu mailan egindako estatistika-inkestei esker egindakoak, langileei eta I+G gastuei buruzkoarekin ba-tera, datu-base bat egitea ahalbidetu dute, gaur egun ehun batherrialde eta lurralde biltzen dituena. Datu hauek UNESCOko EstatistikaUrtekarian erregulartasunez argitaratu dira (UNESCO, 1999ra arteurtero), eta era berean, txosten eta analisi bereziak ezartzeko balioizan dute, Zientziaren Mundu-Txostena esaterako.

3. Inkestetan erabilitako metodologia erregularki eguneratu da,mundu osoko espezialisten laguntzarekin, eta misioetan eta UNESCOk


6. ERANSKINA

antolatutako bileretan luze eta zabal eztabaidatu da. Jarduerazientifiko eta teknologikoen inguruko informazioa biltzean datza (JZT),datuen nazioarteko konparazioa ahalik eta gehien erraztekohelburuarekin. 1975 eta 1976an egindako metodologia ikasketenondoren, UNESCOko idazkariak, kanpo adituen laguntzarekin, “Zientziaeta Teknologian estatistiketarako nazioarteko normalizaziorakogomendio” proiektua landu zuen, gobernu-adituen bilera bateanaztertu dena, eta beranduago, 1978ko UNESCOren Batzar Orokorreanonartzeko proposamena egin da. Gomendio honek estatu kide guztieiaplika dakizkiokeen nazioarteko arauak zehazten ditu, bai zientzia etateknologia gaietan perfekzionatutako estatistika-sistemak dauzkatenak,bai lantzen ari diren horiek. Jarduera zientifiko eta teknologikoeiburuzko informazio normalizatua emateko landua izanik ere, nagusikiI+G-era bideratuta dago. Estatistikaren luzapen progresiboaproposatzen du, ordea, I+G-etik harantzago.

4. Gomendioa onartu eta gero, nazioarteko mailari jarraiko bi etapaproposatu zitzaizkion. Lehenak, Gomendioa onartu zenetik gutxienezbost urteko denbora-tartekoa, I+Ga betetze-sektore guztietan estalibehar zuen, eta baita kualifikatutako langile-saila eta/edo kualifikatu-tako langileak ere, ekonomikoki aktiboak. Bigarren etapan, estatistika-sistema zerbitzu zientifiko eta teknikoetara (SZT) eta hirugarrenmailako irakaskuntza eta prestakuntza zientifiko eta teknikorazabaldu behar zen. 1984an UNESCOk Eskuliburu bat argitaratu zuen(UNESCO, 1984b) nazioarteko arau horiekin, eta “Zientzia eta TeknologiaEstatistiken Bilketarako Gida” berraztertu zuen (UNESCO 1984a) estatukideetan erabiltzeko. Lan hauetan, UNESCOk gobernuarteko besteerakunde batzuek eskuratutako esperientzia kontuan izan du, ELGA,LEEK zena (Laguntza Ekonomiko Elkar Kontseilua), eta AEE (AmerikarEstatuen Erakundea), esaterako. Elkarlana bultzatu da UNESCO/ EEB(Europako Nazio Batuetarako Ekonomia Batzordea), Zientzia etaTeknologian estatistika hobetu eta garatzeko modua aztertu duena,1969, 1972, 1976 eta 1981 urteetan ospatutako bileretan.

5. 1976tik UNESCOk ahalegin handiak egin ditu informazio etadokumentazio zientifiko eta teknikoari (IDZT) buruzko datuak biltzekometodologia garatzeko ahalegin ugari egin ditu; lan honek 1984n“IDZT Gidaren” behin-behineko bertsioa argitaratzea ekarri du (UNESCO,1984c). 1981ean zientzia eta teknologian irakaskuntza eta presta-kuntzari buruzko datuak berreskuratzeko metodologia ezarri zen.


6. ERANSKINA

Munduko eskualde desberdinetan azterketak egin dira, Z eta Testatistiken egoera, Gomendioaren ezarpenak ekarritako arazoak, eta Zeta T adierazle berrien beharra zehazteko.

6. 80ko hamarkadan eta 90aren hasieran izandako aldaketekin,aurreko ekonomia plafinikatuetan, antolakuntzan eta Z eta T jarduerenneurketan eragin dutenak, 1966an UNESCOren Z eta T estatistika-programaren kanpo ebaluazio berezia gauzatu zen. Ebaluazio honenemaitzek eta gomendioek ondorio hauek ekarri dituzte: beste batzuenartean, UNESCOren I+G estatistika programak bere metodologiaFrascatiko Eskuliburura egokitu behar lukeela, eta Z eta T adierazleengarapenari lehentasuna ematea komeni dela, estatu guztien beharreierantzunez.

7. 1999an UNESCOren Estatistika Institutua ezartzearekin, UNESCOrenjarduerek zientzia eta teknologian behar politikoen nazioartekooinarrizko berrazterketa, eta Z eta Taren estatistika sistemak eta berebeharrak izan dituzte erdigune, nazioarteko aditu sareekin, ELGA etaEurostatekin elkarlan estuan. Analisi honen helburu nagusia UNESCOribere lehentasun eta estrategiak berdefinitzen laguntzea da, Z eta Testatistika eremuan bere programa abiarazteko. Azterketa honenemaitzak 2003an egongo dira eskuragarri, eta programarenlehentasunak eta estrategia UNESCOren 32. Batzar Orokorreanaurkeztuko dira, 2004an ezarri baino lehen onartzeko.

Eurostat (Europar Komunitateen Estatistika Bulegoa)

8. Eurostatek, EBko estatu kideen laguntzarekin, Europar EremuEkonomikoarekin batera, I+G eta Berrikuntza EstatistikarakoEurostaten Lan Taldean ordezkatuak, hauek aurkeztu ditu: I+Gfinantzaketa publikoaren urteko txostenak helburu sozioekonomikokaestatu kideetan, komunitate erakundeen I+G kredituak, I+G-ekolangileen eskualde banaketa, I+G gastuak eta europar patenteeneskariak. Datuak estatu kideetan egindako urteko inkesta batenbitartez biltzen dira eta era konparagarrian aurkeztu ahal izatekolantzen dira. Eurostatek ere, EBko kide eta Errusiar Federazioko kideizateko hautagai diren herrialdeen I+G eta berrikuntzaren ingurukoestatistikak lortu eta zabaltzen ditu.

9. Eurostatek eremu desberdinetan lan metodologikoen arduraelkarbanatua du. ELGArekin elkarlanean aktiboki parte hartu du, OslokoEskuliburuaren lehen berrazterketan (ELGA, 1997a). Eurostatek


6. ERANSKINA

berrikuntzaren inguruko inkesten metodologian sakon eragin dutenberrikuntzari buruzko hiru inkesta komunitarioak landu etakoordinatu ditu. Eurostatek I+G eta berrikuntza estatistiken eskualdedimentsioaren inguruko Eskuliburua argitaratu du, eta I+Gfinantzaketa publiko datuak eskuratzeko jarraibideak landu ditu,Frascatiko Eskuliburuko aurreko argitaraldiarenak osatzen dituztenak.ELGArekin Kanberrako Eskuliburua (ELGA, 1995) lantzen ere lagundudu, zientzia eta teknologian giza baliabideei buruz, eta eskuliburuhorrekin estatistika-datu nabarmenak bildu eta argitaratu dituen lehenerakundea izan da.

Nordforsk/Iparraldeko Industria Funtsa

10. 1968tik, iparraldeko herriek I+G estatistika eremuan berenjarduerak lantzeko eta koordinatzeko lan egiten dute. 1987 arte,elkarlan hori Nordforsk-ek antolatzen zuen (Ikerketa aplikaturakoiparraldeko erakunde kooperatiboa), I+G estatistiketarako batzarberezia osatu zuena. Epe honetan, zenbait lan taldek I+G estatistikenekoizpen eta analisiarekin harremana duten zenbait arazo landudituzte, iparraldeko herrien artean datuen balizko konparazioaziurtatzeko beharra kontuan izanik nagusiki. 1974an Batzar horrek“Iparraldeko Eskuliburua” landu zuen (iparraldeko hizkuntzetaneskuragarri), Frascatiko Eskuliburuaren gehigarri zehatza dena. Zenbaitkapitulu ingelesera itzuli dira eta Nordforsk-ek aurkeztu ditu ELGAnegin diren zenbait aditurekin bileretan. Batzarrak aurrekontuenanalisirako lanak ere antolatu ditu, eta honi dagokionez, iparraldekohizkuntzetan jarraibideak argitaratu dira, (Nordforsk, 1983).Goi-mailako irakaskuntza eremuan jarraibideen hobekuntzari buruzkolanekin ere txosten txiki bat argitaratu da (Nordforsk, 1986).

11. 1987an, Nordforsk Iparraldeko Industria Funtsarekin elkartu zen,batzarraren ardura bere gain hartzen duena. Batzar honek erabatekolehentasuna ematen dio iparraldeko herrietan I+G estatistikengarapenari. Behin-behineko datuak lortzeko, eta datu horiek lantzekometedologia beharra eztabaidatu da. Duela gutxi, batzordeak izenaaldatu du eta Zientzia eta Teknologia Adierazleen GarapenerakoIparraldeko Taldea izena hartu du; I+G emaitzen neurketa etaebaluazio arazoak ebazteko ahaleginak ere bikoiztu egin ditu.

Taldeko kideen artean I+G adierazleen ekoizleak eta erabiltzaileakdaude.


6. ERANSKINA

12. 1989an, Iparraldeko Industria Funtsak lan-talde berezia sortuzuen berrikuntza azterketak egiteko, iparraldeko herrialdeetanberrikuntzari buruzko inkesta abiarazi zuena, galdetegi komunaerabiliz. Berrikuntza inkesten jarraibideei buruz eztabaidatzekozenbait nazioarteko batzar ere antolatu ditu. ELGA jarraibide horietazbaliatu da Osloko Eskuliburuaren onesmen eta argitalpena ondorio izandituen eztabaidetan, 1992an (ELGA, 1992). 90eko hamarkadan,Funtseko jarduerek I+G estatistiken argitalpena (bi urtero), etazientzia eta teknologia adierazleei buruzko lan osoagoak izan dituzteerdigune (epe luzeagoetan).

ZETIS (Zientzia eta Teknologia Adierazleen Iberoamerikar sarea)

13. Zientzia eta Teknologia Adierazleen Iberoamerikar Sarea (ZETIS),Garapenerako Zientzia eta Teknologia Iberoamerikar Programak eratuzuen (CYTED), zientzia eta teknologia adierazleei eskainitako leheniberoamerikar tailerrerako prestatutako hasierako proposameneanoinarrituz, Quilmeseko Unibertsitate Nazionalean ospatutakoa, 1994.urte amaieran. Sortu zenetik, ZETISek Amerikar Estatuen Erakundea-rekin (AEE) koordinatzen ditu bere jarduerak.

14. ZETISen helburu nagusia, Latindar Amerikan zientzia etateknologiaren neurketa eta analisirako tresnen garapena sustatzea da,nazioarteko elkarlanaren markoaren barruan, hobeto ezagutzeko etaerabakiak hartzeko tresna politiko gisa erabiltzeko.

15. ZETISaren jarduerak kategoria hauetan zatitzen dira:

– Latindar Amerikan zientzia eta teknologia adierazleek sortutakoarazo metodologikoen eztabaidarako tailerrak, eta sareko kideenartean informazio elkartruke areagotzea ahalbidetzen dutenak.Emaitzetako bat teknologia-berrikuntza adierazleei buruzkolatinamerikar eskuliburua argitaratzea izan da: Bogotako Eskuliburua.

– Eskualdeko adierazleen argitalpena, “Iberoamerikar eta InteramerikarZientzia eta Teknologia Adierazle Nagusiak”

– Latindar Amerikan elkar-laguntza mekanismoak sortzea.– Zabalpen jarduerak, “aztarnen” bitartez, berri eta iritzi buletina, eta

web orria (www.ricyt.edu.ar), sareko jardueretara bideratua, etaadierazleei eta material bibliografikoaren argitalpenari buruzkoinformazio eguneratua erregulartasunez ematen duena.


7. ERANSKINA


7. ERANSKINA

7. Eranskina

Zientzia eta teknologiaren arlokobeste adierazle batzuk

Sarrera

1. Eskuliburuko 1 kapituluan adierazten den bezala, gero eta argiagodago I+G estatistikak ez direla nahikoak garapen zientifiko etateknologikoarekin lotutako input eta output aniztasun zabaladeskribatzeko (ikus, adibidez, Freeman 1987).

2. Zuzenean I+Garekin erlazionatutako beste adierazle batzuengarapen errazteko beharra onartuz, ELGAk zenbait eskuliburumetodologiko eta I+Gkoak ez diren jarraibide batzuk landu ditu (ikus1 kapitulua, 1.1. laukia). Eskuliburu eta jarraibide hauek osagarriakizan nahi dute, eta azken batean, jarduera zientifiko eta teknologikosorta deskribatzen duten datuen bilketa eta interpretaziorako gida bat.

3. Eranskin honek adierazle horien zazpi serie aurkezten ditu, etahorietarako jarraibideak ezarri edo planifikatu ziren. Helburua I+Gestatistiken erabiltzaile edo ekoizleei, I+G adierazleak zientzia etateknologia sistemaren marko orokorraren barruan kokatzekotestuingurua ematea da. Eranskin honek eremu bakoitzeko datueniturriak eta eskuragarritasuna ere adierazten ditu, eta horiekerabiltzeak dakartzan zenbait desabantaila adierazten ditu. Adierazleakegin ziren arabera ordena kronologikoan aurkezten dira. Deskriba-tutako egoera 2002 urteari dagokio.

Patenteei buruzko estatistikak

Estaldura

4. Patente bat izaera teknologikoko asmakizun bati buruzko jabetzaintelektual eskubidea da. Patente bat patente bulego batek eman


7. ERANSKINA

diezaioke enpresa bati, pertsona bati edo erakunde publiko bati. Paten-te eskari batek zenbait betekizun bete behar ditu: asmakuntzaberritasuna izan behar du, asmakuntza jarduera baten emaitza izanbehar du (ageriko izaera ez duena) eta industrialki aplikagarria izanbehar du. Patente batek herrialde zehatz batean izan behar dubaliagarri eta denbora tarte mugatu batez (20 urte).

5. Nazioarteko konparazioetarako, hobe da patente eskariei buruzkoestatistikak erabiltzea, emandako patenteen estatistikak baino,eskaera egiten denetik ematen diren arte, igarotzen den denboratarteagatik, zenbait herrialdetan hamar urterainokoa izan daitekeena.

6. Patente adierazleek, jabetza intelektualeko bulego bateanerregistratutako patenteen zenbaketa sinplean oinarrituak, zenbaitoker dituzte, hala nola, nazioartean konparagarritasunik eza (eskariakaurkezten diren herrialdearentzat berarentzat abantailarekin), edobulego bakar batean erregistratutako patenteen balioen heteregeneo-tasun oso altua. Bestalde, patenteen legedia desberdina da herrialdebatetik bestera, eta beraz, oso zaila gertatzen da bi (edo gehiago)patente-bulegotatik eratorritako estatistika-datuak konparatzea.

7. Ohiko patente adierazleekin lotutako arazoak konpontzeko (aurretikadierazitakoak), ELGA lanean aritu da, patenteetan oinarritutakoadierazle mota berri baten garapenean: patente familiaren araberaegindako kontaketa. Patente familia bat asmakizun bakar bat babes-teko zenbait herrialdetan eskuratutako patente sail gisa definitzen da(lehenengo herrialde batean babes eskaria duena ezaugarri -lehentasunezko eskaria esaten zaiona- gerora beste patente bulegobatzuetara zabaltzen dena). Patente-famalietan oinarritutako adierazleenerabilerak, estatistika helburuetarako, abantaila bikoitza du:nazioarteko konparaketa hobetu egiten da, lehen eskaria jasotzen duenherrialdearen abantaila deuseztean, eta eragin geografikoa deuseztean;patente-familia batean sartzen diren patenteek balio handiagoa dute.

8. Dokumentuak bezalako patenteek informazio iturri aberatsa dute,beste inon eskuragarri ez dauden asmakizunei buruz, eta beraz,informazio zientifiko eta teknologikoaren zabalpena neurtzekoerabilitako informazio-iturri tradizionalentzat osagai baliotsua dira(ikus bibliometriari buruzko saila). Patente-dokumentuek haueiburuzko informazioa dute: i) ezaugarri teknikoak (errebindikaziozerrenda, sailkapen teknikoa, aipatutako patenteen zerrenda, etab.); ii)


7. ERANSKINA

eskariaren historia (lehentasun data, argitalpen data, erregistro datadagokion herrialde bakoitzean, emankizun data, etab.); eta iii)asmatzaileari buruzko informazioa (asmatzaileen izena eta zuzenbidea,bizilekua, eskatzaileen izena, etab.).

Patente-estatistiken erabilera

9. Ekoizpen teknologiko adierazle eskuragarri gutxien artean,patenteetan oinarritutako adierazleak, seguraski, gehien erabiltzendirenak dira. Patenteetan oinarritutako adierazleek, herrialde batekojarduera-ekoizpenaren neurri bat ematen dute: beren asmakizunak.Zehaztaileei eta jarduera berritzailearen eraginari eskainitako literatu-ra zientifikoak, agregazio mailan (estatun) edo enpresa mailanpatenteek emandako gero eta informazio gehiago erabiltzen du,patenteen eta berrikuntzaren outputaren arteko onartutako harremanestuagatik. Patenteei buruzko datuek, era berean, herrialde, industria,enpresa eta teknologien asmakuntza jardueren egituran eta gara-penean aldaketak identifikatzea ahalbidetzen dute, teknologiarendependentzian, zabalpenean eta sarkortasunean aldaketen kokapenarenbitartez.

Erabilgarritasuna

10. Estatuko eta nazioarteko patenteen bulegoak (Europar PatenteenBulegoa - EPB, edo Jabetza Intelektualerako Mundu Erakundea - JIME)oinarrizko datuen iturri nagusiak dira. ELGAk bere estatu kideeiburuzko zenbait patente adierazle jaso, bildu eta argitaratzen ditu,Main Science and Technology Indicators (OCDE, semestral) y Science,Technology and Industry Scoreboard izenburua daramaten obretan(ELGA, bi urtero), disketean eta CD-ROOMean ere eskuragarri. Paten-teei buruzko ELGAren datu-baseak Europar Patenteen Bulegoan,Japoniar Patente Bulegoan eta Estatu Batuetako Patente eta MarkenBulegoan (USPTO) utzitako patenteei buruzko informazioa ere biltzendu, eskatzaileen bizileku den herrialdearen arabera eta teknologia-sektoreka sailkatuta.

Eragozpenak

11. I+G jardueretan eta/edo berrikuntza jardueretan emaitzakneurtzeko patenteetatik abiatuz lortutako adierazleen erabilerak,zenbait eragozpen ditu. Asmakizun asko ez dira patentatzen, beste


7. ERANSKINA

prozedura batzuen bidez babestuta daudelako, hala nola, egile-eskubideak, industria-sekretua, etab. Patentatzeko joerak herrialde etaindustria-sektoreen arabera desberdina da, eta beraz, herrialdeen etasektoreen artean konparaketak egitea zaila da. Patenteen balioarenaraberako banaketak ere baditu zenbait hutsune, patente askok ezbaitute industria-aplikaziorik eta beraz, balio gutxi dute, baliohandikoak erlatiboki gutxi diren bitartean. Hetereogeneotasun haukontuan izanik, balio-hipotesian oinarritzen diren kontaketek, patenteguztietan baliokideak izan ohi direnak, akats egitera eramangaitzakete. Patente eskari kopurua edo emankizun kopurua, interpre-tagaitzak izan ohi dira eta beste adierazle batzuekin konbinaketan izanbehar dira kontuan.

Nazioarteko jarraibideak

12. Patenteen nazioarteko erakundeak hartzen ari diren garrantzigorakorrak herrialde bakoitzerako eskuragarri dauden datuen-konparagarritasuna hobetzen laguntzen dute, datu horiek patenteenezaugarri bereziek baldintzatzen dituzten arren. Patenteei buruzkoELGAren eskuliburuak (“Using Patent Data as Science and TechnologyIndicators – Patent Manual 1994”) (ELGA, 1994b), patente-datuenerabilera eta interpretaziorako jarraibideak aurkezten ditu, zientzia etateknologia adierazle gisa.

Teknologia-ordainketen balantza (TOB)

Estaldura

13. Teknologia ordainketen balantzak industria lehentasun eta“know-how”-pean dauden nazioarteko ondasun fluxua adierazten du.

14. Teknologia-ordainketen balantza honetan ekintza hauek sartzendira: patenteak (eskurapenak, salmentak); patente-lizentziak; know-how (ez patentatua); ereduak eta diseinuak; marka komertzialak(frankiziak barne); zerbitzu teknikoak ; nazio-lurraldetik kanpo indus-tria I+G-aren finantzaketa.

15. Ekintza hauek kanpo daude: merkataritza-, finantza-, administra-zio-laguntza eta laguntza-juridikoa; publizitatea, aseguruak, garraioak;filmaketa, grabazioa eta egile-eskubideak dituzten materiala; diseinuaeta informatika-programak.


7. ERANSKINA

TOBari buruzko estatistiken erabilera

16. TOBaren adierazleek barneratu gabeko teknologiaren nazioartekozabalpena neurtzea ahalbidetzen dute, ezagutza-tekniko eta edukiteknologikoko zerbitzuen ezagutza trukaketari buruzko transakzio ez-material guztiak kontabilizatuz, herrialde desberdinetako bazkideenartean.

Erabilgarritasuna

17. TOBari buruzko datu-nazionalak inkesta bereziak eginez eskuradaitezke, sarritan, banku zentralek, truke-kontrolaren agintariarduradunek, etab. bildutako informaziotik eratortzen diren arren.

18. ELGAk estatu kide gehienentzat, TOBari buruzko datu-basemakroekonomikoa landu du, herrialdearen arabera transakzio multzoaestaltzen duena (diru-sarrerak eta ordainketak) 1970etik. 80kohamarkadaren amaieraz gerozko datuak hemen argitaratu dira: Zientziaeta teknologia adierazle nagusiak (ELGA, sehilekoa) eta dagokion CD-ROMean. 2000. urtean, ELGAk nazioarteko datu-base berri bat sortuzuen, jarduera-sektoreka, eragiketa motaka eta eremu geografikokasailkatutako TOBaren serie zehatzak barne dituena.

Eragozpenak

19. Herrialde askotan, TOB datuak agregazio maila zehatz bateanbaino ez daude eskuragarri. Eskuragarri dauden datuak ez datozderrigorrez bat TOBaren definizioarekin, hau da, eremu zabalagoa edoestuagoa estal dezakete, eduki teknologikoko transakzioei dagokienabaino. Zenbaitetan transakzio ez monetarioek balantzari eragitendiote, enpresa multinazionalen baitan. Beraz, datuen interpretazioakzailtasunak dakartza, eta nazioartean konparatzeko gaitasuna,zenbaitetan mugatua da.


20. 1990ean, ELGAk “Proposed Standard Method of Compiling andInterpreting Technology Balance of Payments Data- TBP Manual” izenekoeskuliburua (ELGA, 1990) argitaratu zuen, zientzia eta teknologiaadierazleei buruzko ELGAren eskuliburu sailetik bigarrena.


7. ERANSKINA

Bibliometria

Estaldura

21. Bibliometria argitalpenen inguruko datuak izendatzen dituen ter-mino generikoa da. Jatorrian, bibliometria lana artikulu eta besteargitalpen zientifiko kopuruari buruzko datu bilketara mugatzen zen,autorearen arabera eta/edo erakundearen arabera, diziplina zienti-fikoaren arabera, herrialdearen arabera etab. sailkatuak, unibertsitateikerketarako oinarrizko “ekoizpen” adierazleak finkatzeko helburua-rekin. Gerora, teknika zehatzagoak eta dimentsioanitzak garatu ziren,artikuluetan bildutako aipamenetan oinarrituak (eta orain delagutxiago, baita patenteetan ere). Bai ondoriozko zitazio indizeak, baielkar-zitazio analisiak, ikerketaren kalitatearen neurri zehatzagoaklortzeko eta diziplina zientifikoen eta sareen garapenaren jarraipenaegiteko erabiltzen dira.

Estatistika bibliometrikoen erabilera

22. Analisi bibliometrikoak argitalpen zientifikoei, bere autoreei etahauetan bildutako artikulu eta aipamenei buruzko datuak erabiltzenditu (patenteetako aipamenekin batera) banakako ikertzaileek etaikerketa-taldeek, erakunde eta herrialdeek lortutako datuak neurtzeko,estatuko eta nazioarteko sareak identifikatzeko, eta zientzia eta tekno-logiaren eremu berrien garapena (diziplina-anitzak) deskribatzeko.

Erabilgarritasuna

23. Datu bibliometriko gehienak merkataritza-enpresetatik edoprofesional elkarteetatik eratortzen dira. Informazio-iturri nagusiaScience Citation Index-aren (SCI ) datu-base saila da, Institute forScientific Information-ek (Estatu Batuak) sortua, Computer HorizonsInc.-ek adierazle zientifikoen datu-base nagusietako batzuk garatzekoerabili duena. Datu bibliometrikoak datu-base espezialduagobatzuetatik ere lortu daitezke. Momentuz, ELGAk ez du oinarrizkodatuen bilketa egiteko ez asmorik, ez baliabiderik, ez gaitasunik,normalean bere txosten analitikoetan datu bibliometrikoak erabiltzendituen arren.

Eragozpenak

24. Argitaratzeko joera eremu zientifikoen arabera aldatzen da.Adierazle bibliometrikoen erabilera handiagoa da osasun-zientzietan


7. ERANSKINA

eta zenbait natur-zientzietan. Datu-baseek ingelesez idatziko artiku-luenganako hutsuneak dituzte, nazioarteko alderaketei eragindiezaiekena.


25. Metodo bibliometrikoak oinarrian unibertsitate taldeek etaaholkularitza pribatuek garatu dituzte. Gaur egun, ez dago datu horienbilketarako jarraibide ofizialik, eta ezta zientzia eta teknologiaadierazletzat erabiltzeko ere.1989-90an, ELGAk bibliometriaren gauregungo egoeraren inguruko txostena egitea eskatu zuen, 1997anZientzia, Teknologia eta Industria Zuzendaritzaren lan-txosten gisaargitaratu zena (STI) (Okubo, 1997).

Goi-teknologiako produktuak eta industriak

Estaldura

26. Industrien garapenean teknologiaren eraginaren analisiariekarpenak egiteko, eduki teknologiko handieneko jarduera etaproduktuak identifikatzea erabilgarria da, nazioarte mailanarmonizatutako sailkapen bereziak garatzea ahalbidetuko dutenirizpideak erabiliz. Azken urteetan, ELGAk bi sailkapen teknologikogaratu ditu, horietako bat jarduera adarka, interes handia piztu duenaeta estatu kideetan asko erabili dena, eta beste bat produktuka.

27. Jarduera adarraren arabera egindako sailkapenean, eskulangintzaindustriak lau taldetan zatitzen dira, intentsitate teknologikoarenarabera: teknologia “altua”, “erdi-altua”, “erdi-baxua” edo baxua”.90eko hamarkadaren erdi alderaino, orokorrean, IndustriarenNazioarteko Sailkapena erabiliz, sailkapen teknologikoa erabiltzen zen(ISIC 2. berrazt.), hiru intentsitate-teknologiko adierazleren rankingebaluazioan oinarritua, maila desberdinetan, “teknologia ekoizle” eta“teknologia erabiltzaile” gisa beren ezaugarriak islatzen dituztenak.i) I+G gastuak balio erantsiaren arabera zatituak; ii) I+G gastuakekoizpenaren arabera zatituak; eta iii) I+G gastuak gehi bitartekoproduktuetan eta inbertsio-ondasunetan barneratutako teknologia,ekoizpenagatik zatituak. ELGAk ISIC 3 berrazt. bereganatu zuenetik,industria-jarduera datuak aurkezteko, teknologia taldeen ingurukolana eguneratu egin da. Oraingoz, ordea, ISIC 3. berrazt.-ko input-


7. ERANSKINA

output taulak hain mugatuta egoteak eskuragarri (barneratutakoteknologia balioztatzeko horren beharrezkoak), soilik goian adierazitakolehen bi adierazleak hartzen direla kontuan esan nahi du.Lehenagokoemaitzetarako, ikus ELGAren Science, Technology and IndustryScoreboard 2001-aren 1 eranskina ikusi.

28. PProduktuaren arabera egindako ikuspegi batek produktueneduki teknologikoaren identifikazio eta analisi zehatzagoa ahalbi-detzeko abantaila dakar. “Goi-mailako teknologiako industria” batekoproduktu guztiek, ez dute derrigorrez teknologia-eduki altua; eraberean, baliteke intentsitate-teknologiko baxuko industrien produ-ktuek sofistikazio teknologiko handia izatea.

Eurostatekin elkarlanean, ELGAk I+G-aren datu zehatzak erabili zituenproduktu-talde bakoitzarentzat goi-mailako teknologiako produktuzerrenda, eta loturadun datu-basea, ISIC 3. berrazt.-an oinarritualantzeko helburuarekin, 5 digituko zehaztasun mailarekin. 6 digitukosistema armonizatu batean oinarritutako produktu zerrenda batsortzeko lan hau eguneratzea, aurrerapauso garrantzitsua izan daiteke.

Industriei eta goi-mailako teknologiaproduktuei buruzko estatistikak erabiltzea

29. Behin landu eta gero, adierazle hauek industria eta herrialde zehatzbatek esportatutako ondasun eta produktuen eduki teknologikoaneurtzea ahalbidetzen dute, goi-mailako teknologiako merkatuetanberen jokabide lehiakorra deskribatzeko helburuarekin. Merkatuhoriek mundu mailako eskariaren hazkunde azkarra dute ezaugarri,batez bestekoa baino etekin komertzial handiagoak eskaintzen dituzte,eta industria-sarearen eboluzioan eragiten dute.

30. Goi-mailako teknologiako produktu/industrien merkatu-adierazleei, hasieran I+G-aren “ekoizpena” (output) eta “eragina”neurtzeko sortu zirenak, gaur egun, lehiakortasunaren eta globa-lizazioaren analisian erabilera-aukera zabalagoak ematen zaizkie.

Erabilgarritasuna

31. Goi-mailako teknologiari buruz ELGAren definizioetan oinarritu-tako datuak ELGAren Main Science and Technology Indicators y enScience, Technology and Industry Scoreboard -en argitaratuta daude.Estatuko argitalpen askotan ere erabiltzen dira.


7. ERANSKINA

Eragozpenak

32. Gaur egun, sailkapenek ez dituzte kontuan I+G intentsitatebaxuko industria eta produktuak, baina goi-mailako teknologiamakineria eta ekipoekin sortu direnak. Sailkapen horiek soilikELGAren estatu-kopuru txiki baterako oinarritzen dira I+Gintentsitateetan.


33. Ez dago nazioarteko jarraibiderik, baina goi-mailako teknologiakoindustria eta produktuak neurtzeko ELGArako gerturapenak “Revisionof the High-technology Sector and Product Classification”-n (Hatzichro-noglou, 1997) aurkeztu ziren eta luze eta zabal eztabaidatu.

Berrikuntza estatistikak

Estaldura

34. Osloko Eskuliburua; “OECD Proposed Guidelines for Collecting andInterpreting Innovation Data – Oslo Manual” -k (OCDE, 1997a) prozesueta produktu teknologikoen berrikuntza gisa definitzen dituteknologikoki berriak diren prozesu eta produktuen inplementazioa,eta baita prozesu eta produktuetan egindako berrikuntza teknologikoaipagarriak ere. Berrikuntza inplementatua merkatuan sartu den horida (produktu berrikuntza) edo ekoizpen prozesua batean erabili dena(prozesu berrikuntza). Berrikuntzak zenbait jarduera zientifiko,teknologiko, antolakuntzazko, finantzario eta komertzial dakartza.

Eurostatek egindako zenbait Komunitate Berrikuntza-Inkestetan(Community Innovation Surveys, CIS), Osloko Eskuliburuan oinarrituak,definizio honen zenbait aldaketa egin dira.

Berrikuntza estatistiken erabilera

35. Berrikuntza adierazleek industria berrikuntza prozesuen etaberrikuntza jardueretara bideratutako baliabideen zenbait alderdineurtzen dituzte. Adierazle horiek berrikuntza errazten edo zailtzenduten faktoreei buruzko informazio kuantitatibo eta kualitatiboareninformazioa ere ematen dute, eta baita enpresetan berrikuntzareneraginei buruzko eta berrikuntzaren zabalpenari buruzkoa ere.Herrialde gutxi batzuek beste inkesta batzuetan berrikuntzari buruzkogaldera batzuk ere sartu dituzte, I+G inkesten kasua esaterako.


7. ERANSKINA

Erabilgarritasuna

36. Berrikuntza jarduerei buruzko datu-nazionalak ad hoc eskemabaten pean enpresei bideratutako inkesten bitartez biltzen diraorokorrean. ELGAko estatu kide gehienek mota honetako inkestak egindituzte, eta Osloko Eskuliburua esperientzia hauetatik abiatuz garatu da.

37. Gaur egungo berrikuntza kopuru eta nolakotasunari buruzkodatuak biltzea ere posible da. Informazio hori inkesta berezien bitartezedo beste iturri batzuetatik eskuratu daiteke, argitalpen teknikoakesaterako.

38. Berrikuntzari buruzko lehen datu-saila, nazioarte mailan konpara-garria, Iparraldeko Industria Funtsaren (Nordic Industrial Fund)babespean bildu zen. Europar Batasunak Berrikuntzari buruzko LehenKomunitate Inkesta abiarazi bitartean, egindako inkesta armoniza-tuetan sartzeko zenbait galderaren prestaketan parte hartu zuenELGAk. Inkesta horrekin lortutako esperientzia Osloko Eskuliburuarenbigarren argitaraldia prestatzeko erabili zen. ELGAko estatu askoekerabili dute EBren galdetegia beren berrikuntza inkesta propioakgaratzeko abiapuntutzat. Gaur egun (2002ko udazkena), Berrikuntzariburuzko hirugarren Komunitate inkesta (CIS) datu-prozesamendufasean dago.

Eragozpenak

39. Berrikuntza inkestek zenbait kalitate arazo dituzte, erantzunehuneko urriaren ondorioz, izaera boluntarioko inkesten kasuan, edotaenpresetan berrikuntza kontzeptua ulertzeko modu desberdinagatik.Inkesta nazionalen ad hoc izaerak ez ditu horien erabiltzaileakbetetzen, eta herrialde askotan, berrikuntza inkestek ez dute I+Ginkestetan eskuratutako informazioarekin bat ez datorren I+Gariburuzko informazioa ematen dute.


40. Bere jatorrian, Osloko Eskuliburua (ELGA, 1992) ELGAk etaIndustria Garapenerako Iparraldeko Funtsak (Nordisk Industrifond,Oslo) batera prestatu zuten 1990ean, eta ofizialki ELGAk beregatuzuen “Frascati” eskuliburuen familian hirugarrentzat. EskuliburuaELGAk eta Eurostatek batera berraztertu zuten 1997an. Hurrengourteetan bigarren berrazterketa bat egingo da.


7. ERANSKINA

Zientzia eta teknologiara eskainitako giza baliabideak (HRST)

Estaldura

41. Frascatiko Eskuliburua I+G-ean diharduten langileak neurtzerabideratzen da soilik. HRST kontzeptua askoz ere zabalagoa da etajarduera zientifiko eta teknologikoan diharduten beste langilekategoria batzuk ere sartzen ditu.

42. HRSTak Kanberrako Eskuliburuan (ikus jarraian) gaur egungokualifikazio edo okupazioaren arabera definitzen dira. Lehen kasurakoHezkuntzaren Nazioarteko Sailkapenera (ISCED) (UNESCO, 1976, 1997)jotzea beharrezkoa izan da, eta bigarrenerako, Okupazioen NazioartekoSailkapenera (ISCO) (OIT, 1968, 1990). Datu-serieak eta analisiakunibertsitate tituluak dituzten langileei buruzkoak izan daitezke soiliketa/edo titulazio horiekin profesional jarduerak egiten dituenariburuzkoak, erdi-mailako prestakuntza eta izaera teknikoko lanpostuakdituzten langile horiek ere barne. Eskaintza eta eskariaren arazoakbehar bezala aztertu ahal izateko irizpideak eta mailak bateratzeabeharrezkoa da.

43. Datu-base idealak HRST guztirakoa estali beharko luke estatundenbora tarte zehatzetan, lanpostu mailako, sektoreka eta lanpostumotaka zatituak, eta ere berean, sarrera fluxuak (funtsean, hezkuntzaasistemaren eta inmigrazioaren emaitzak) eta irteera fluxuak (funtsean,jubilazioak eta emigrazioa) kontuan izanik.

Bai baliabide eskuragarriak, bai fluxuak eremu zientifiko eta teknolo-gikoka, adinka eta sexuka sailkatu behar dira, eta posible den neurriannazionalitateka eta jatorri etnikoka. Zenbait ezaugarri interesgarrireninguruko informazioa ere beharrezkoa da (doktoreak, graduondokoikasleak, ikertzaileak, informazio-teknologietako profesionalak, etab.).

HRSTari buruzko datuen erabilera

44. HRSTari buruzko datu sail homologatuak langile zientifiko etateknikoaren etorkizuneko enplegu eskari eta eskaintzaren oraingo etaetorkizuneko egoera aztertzeko erabil daiteke (demografiaestatistikekin erlazionatuta daudenean), ikerketa eta industriareneremuan etorkizuneko jardueren ondorioak ebaluatu, irakaskuntza etaprestakuntza zereginak planifikatu, giza baliabideei atxikitakoezagutza mailaren zabalpena neurtu eta jarduera zientifiko eta


7. ERANSKINA

teknikoetan emakumearen (eta minorien) zeregina zehaztekohelburuarekin.

Erabilgarritasuna

45. ELGAko estatu txiki batzuk zientzia eta teknologian berenlizentziatu guztien eta beren lan egoeraren izen-erregistroa mantentzekogai dira, HRSTari buruzko datuak lantzeko erabilgarri izan daitekeena.Estatu Batuetan, National Science Foundation-ek zientzialari etaingeniarien informazioarekin datu-base zabala kudeatzen du. Estatugehienetan, ordea, HRSTari buruzko datu-baseak zenbait iturritatikeratorritako datuetatik abiatuz lantzen dira, batez ere goi-mailakoirakaskuntza estatistiketatik (irakasle eta lizentziatu kopurua),biztanleria aktibo inkestetatik, enplegu eta biztanleria erroldaestatistiketatik, berariazko inkesta datuekin osatuak.

46. Eurostatek HRSTei dagokien esku-diruari buruzko oinarrizkodatuak biltzen ditu, biztanleria aktiboari eta ikasle kopuruarenestatistika-datuei buruzko Europar Batasunaren inkestatik abiatuz,hezkuntzari buruzko estatistikak oinarri hartuta, nahiko emaitzahomogeneoak dakartzana. UNESCOk, Eurostatek eta ELGAk galdetegikomuna garatu dute hezkuntzari buruzko estatistikak biltzeko.Erakunde hauek irakasleei, ikasleei eta lizentziatuei buruzko datuakargitaratzen dituzte, Hezkuntzaren Nazioarteko Sailkapenaren (ISCED)kategoriaka eta ikasketa eremuka sailkatuta. ELGAren nahia adierazlemultzo eta datu-base zehatzago bat lantzea da.

Eragozpenak

47. Existitzen diren estatistikak oso zatikatuta daude, eta agregaziomaila oso altua da, HRSTari buruzko datu-iturri nagusiak laginketainkestetatik eratortzen direlako (adibidez, biztanleria aktiboariburuzko inkesta).


48. 1995ean, Eurostatek eta ELGAk elkarrekin Kanberrako Eskuliburua(ELGA, 1995) argitaratu zuten, HRST esku-diru eta fluxuak neurtzekonazioarteko arauak biltzen dituena. Eskuliburu hau berrazterketandago gaur egun.


7. ERANSKINA

Informazio Gizarteari buruzko estatistikak eta adierazleak

Estaldura

49. Asmoa informazio-gizarteari buruzko adierazleak eta azterketakgaratzea da, politikak lantzea eta analisia ahalbidetuko dituztenak.Lanak adierazleak ekoiztea eskatzen du, nazioarte mailan konpagarriakdirenak eta politiken ikuspuntutik aipagarriak, hartara, IKTazpiegituren eskaintza eta eskaria, erlazionatutako zerbitzuak, edukiaketa aplikazioak neurtu ahal izateko, batez ere merkataritza elektro-nikorako.

50. Erabilitako gerturapena «oinarri-unitateei» buruzkoa da. Metodo-logia-lana eta datu-bilketa eremu eta erritmo desberdinetan garatudira, era pragmatikoan eta pausoz-pauso, lehenik, informazio-gizarteaneskaintzaren estatistikak zehaztu nahian (IKTen sektoreko estatis-tikak) eta jarraian, eskariaren estatistikak (IKTen erabilera-estatis-tikak).

IKTen sektorearen inguruko estatistiken erabilera eta IKTenerabilerari buruzkoa

51. IKTen adierazle berrien garapena eta analisia eta dagoenekoexistitzen direnena, politikak formulatzeko eta eta informaziogizarteak bizitako garapenaren jarraipenerako laguntza dira. IKTensektoreari buruzko estatistikek IKTa ekoizten duten industriek jarduraekonomikoari egindako ekarpena neurtzea ahalbidetzen dute (adibidez, balio erantsia, enplegua, I+Ga, berrikuntza, teknolo-giagatik ordainketen balantzari ekarpena). IKT sarbide eta erabilpenadierazleek, estatuak zein mailatan «dauden prest teknologia berriakegokitzeko zehazten dute, eta horien zabalpen ehunekoa agenteekonomiko guztien artean (enpresak, familiak, norbanakoak,gobernuak). Merkataritza elektroniko transakzioen adierazleakELGAren definizio komunetan oinarritzen dira eta on-line erosketa etasalmenten eta beren banaketaren garrantzi erlatiboa neurtzeaahalbidetzen dute, bezero motaren eta kokapen geografikoarenarabera.

Erabilgarritasuna

52. ELGAk IKT sektoreari dagokion adierazleen (eskaintza estatis-tikak) eta IKTen erabileraren eta merkataritza elektronikoaren


7. ERANSKINA

(eskaera-estatistikak) bilketa pilotoa hasi du, eta estatu kideekerabilitako metodologien eta inkesta tresnen inguruko informazioabiltzen hasi da. Adierazle hauek ELGAren zenbait argitalpenetansartzen dira, hala nola, Information Technology Outlook, Communica-tions Outlook yTechnology and Industry Scoreboard. ELGAren besteargitalpen batek, Measuring the Information Economy (2002), IKTetaninbertsioen zeregina, kontsumoa eta berrikuntza IKTetan, estatukideen ekonomietan, IKTekin erlazionatutako jardueren garrantzia etahazkundea aztertzen ditu, eta horiek ekarpena enpleguari etanazioarteko merkataritzari; teknologia berrien sarbidea eta erabileraenpresen eta partikularren aldetik, eta horiek ez erabiltzea azalditzaketen arrazoiak. Argitalpen honek indar berezia jartzen dutransakzio elektronikoetan eta aldezten edo zailtzen dituztenfaktoreetan.

Eragozpenak

53. IKTen erabilera neurtzeko zailtasunak eta merkataritza-elektronikoari buruzko estatistikak, estatu kideetako bakoitzakerabiltzen dituen definizio arazoengatik eta datu-bilketa programenosaketan bereizgarritasunengatik ematen dira. Aztergai diren herriaketa enpresetan IKTen erabilerari buruzko inkesten laginketametodologiak, aldatu egiten dira estatu batzuetatik beste batzuetara.Honek gorabeherak sor ditzake gehitutako balioen nazioartekokonparaketak egiten direnean, IKTen erabilera estatistikak ososentiberak baitira mugaketa desberdintasunen aurrean eta enpresekestalitako jardueren aurrean. Etxean IKTak erabiltzeari buruzkoinkestetan, konparaketak egiten arazoak erabilitako estatistikaanalisi-unitate desberdinagatik, norbakako edo familiagatik sortzendira. Nahiko gutxi dira transakzio elektronikoak egiten dituztenenpresak eta banakakoak, eta beraz, lortzen diren datuek seguraski ezdituzte argitaratzeko adinako estatistika baldintzak lortuko.Sailkapenak zeregin garrantzitsua du IKTen eskaintzari buruzkoestatistiketan. Zaila gerta daiteke jardueretan oinarritzen dirensailkapenen nazioarteko konparaketen boterea bermatzea, IKTensektorerako ELGAren definizioak eskatzenduen zehaztasun mailaikusita, ISICren 3. berrazt-an oinarritutako lau digituko sailkapenbatean oinarritutako definizioa. Isilpekotasun arazoak sor daitezketelekomunikazio zerbitzuen inguruko datuak biltzen direnean, eta oso


7. ERANSKINA

gutxi dira, IKTei buruzko datu ekonomiko globalak eman ditzaketenestatuak.


54. Metodologia lanek jarraibideen eta inkesta moten garapenaeskatzen dute. Adibidetzat hauek aipa daitezke: ELGAk ezarritakoIKTen sektoreko definizioa, ISIC 3 berrazt.-ren ekoizpen eta zerbitzujarduera saila biltzen dituena;ELGARen merkataritza transakzioelektronikoen definizioak eta horiek osatzeko jarraibideak, ELGAreninkesta-mota enpresan IKTen erabilerari buruzkoa, eta ELGAreninkesta-mota banakakoen edo etxebizitzen araberako IKTen erabilerariburuz. IKTen adierazle neurketarako gidatzat balio izan nahi duteninkesta-motak, Interneten erabilerari buruzkoa eta merkataritzaelektronikokoak, modulu independiente desberdinez osatuta daude,malgutasuna eta egokitzapen gaitasuna barmatzen dutenak aldaketaazkarrean. Modulu “guneen” erabilerak nazioarte mailan neurketakonparagarriak egitea ahalbidetzen duen bitartean, modulu gehigarriaksartzeak politika nazionalen eboluzioari edo berariazko beharreierantzutea ahalbidetzen du.


8. ERANSKINA


8. ERANSKINA

8. Eranskina

I+Gari eskainitako baliabideei buruz balioztapeneguneratuak eta proiekzioak lortzeko

metodo praktikoak

I+G datu proiekzioen eskaria

1. Inkestek jarduera zientifiko eta teknologikoak neurtzeko modurikzehatzena eskaintzen duten arren, bere prozesu konplexuak I+G-arenbetekizunean, datu-bilketan eta argitalpenean atzerapenak eragitenditu. Bestalde, proiekzio eskaria gora doa etengabe. Izan ere, baipolitikariek bai beste erabiltzaile batzuk, definitzeko erabilgarrienakdiren adierazleei buruzko proiekzioak eskatzen dituzte, zientzia etateknologia programak eta politikak definitzeko, ebaluatzeko, jarrai-pena egiteko edo sartzeko.

Proiekzio motak

2. Epe motz, ertain eta luzera egindako proiekzioak desberdintzeakomeni da. Hemen ez dira epe ertain eta luzera egindako proiekzioaklandutako (analisi prospektibo izena eman dakiekeena). Eranskinhonek epe motzerako proiekzioak baino ez ditu lantzen, aldirikberrienei buruzko aldagai gutxi batzuen balioak balioztatzekosaiakerak edo abian den urterako behin-behineko balioztapenakegiteko, inkesten emaitzak oraindik eskuragarri ez daudenean.

Helburua

3. Eranskin honek sarrien erabilitako metodoak deskribatzen ditueta aldagaien balioak aurreikusi eta proiektatzeko zenbait oinarrizkoprintzipio eskaintzen ditu, aplikazio unibertsaleko metodo (edo


8. ERANSKINA

prozedura) sail bat ezartzeko asmorik gabe. Benetan, herrialdebakoitzaren ezaugarri bereziek, eta are sektore desberdinenek,bakoitza bere berezko denbora dinamikarekin, ez dute prozeduranormalizatuak hartzea aldezten.

Aldagaiak

4. Proiekzio ohikoenak hauen inguruan egiten dira:

– I+G gastuak.– I+G-eko langileak.– Teknologiak.

5. Teknologiari buruzko proiekzioek balioztapen subjektibo elementubat dutenez, ez da gai honi buruzko inolako gomendiorik emango.

6. Eskabide handieneko adierazleak I+G gastuei buruzko gauregungo eta etorkizuneko joerei buruzkoak dira, zehazki:

– I+G-ean gastu-nazionalen guztirakoa; zehazki, barne gastu gordinaI+Gn (GERD) barne produktu gordinaren ehuneko gisa adierazia(BPG).

– I+G gastuak sektorearen arabera.

7. I+G-eko langileei buruzko proiekzioek zeregin bereziki baliotsuabete dezakete proiekzioak egiteko orduan, serie hauek, orokorrean,gastuenek baino gorabehera gutxiago izaten baitituzte.

8. Aztertutako aldagaiak ez da derrigorrez elkar-dependienteak, bainahala direnean, dagoen harremanari arreta berezia jarri behar zaio,proiekzioen koherentzia konprobatzeko helburuarekin (ikus 20. atalaaurrerago).

Proiekzio metodoak

Estrapolazio teknikak

9. Teknika hauek serie kronologikoei aplikatzen zaizkie, etahorientzat normalean I+G aldagaiak egoten dira, gutxienez biurtekooinarriarekin. Bariazioak funtzio egokiak erabiliz aztertu ohi dira(adibidez, funtzio polinomikoak edo esponentzialak).

10. Urte asko hartzen badira kontuan, joera nagusiak ezagutzeaerrazagoa da eta doikuntza hobea da. Azken urteetako analisi batek,


8. ERANSKINA

ordea, joera “berriak” edo sisteman aldaketak adieraz ditzake. Joerakargitzeko prezio konstanteak erabili behar dira.

Proiekzio proportzionala

11. Bi aldagairen artean harreman proportzionala egon daitekeelaantzematen denean, prozedura hau hartu behar da:

– Harreman proportzionala dela konprobatzea behaketa enpirikoz,korrelazio/erregresio tekniketara joz edo eredu bat erabiliz.

– Proportzionaltasun koefizientea kalkulatu.– Aldagai independientearen azken balioak lortu (estrapolazioz edo

beste informazio-iturri baten laguntzaz).– Proportzionaltasun koefizientea aplikatu aldagai independienteari,

beste aldagai dependiente bat deduzitzeko.

12. Egitura-aldaketa jasaten ari den herrialde baten kasuan izan ezik,prozedura hau erabil daiteke, adibidez, BPGarekin harremanetanguztirako I+G gastua balioztatzeko.

13. Teknika honek sektore desberdinetan gastuen edo I+G-ekolangileen proiekzioak egitea ahalbidetu dezake era berean, proiekzioakizango dituzten aldagai independienteak aurkitzekotan; adibidez,estatuko kontuetan, biztanleria aktibo estatistiketan edo besteinformazio ekonomiko iturri batzuetan.

Hazkunde tasak

14. Aldagai ezagunenetako batzuen kasuan proposatutako edoesperotako hazkundeari buruzko adierazpeak izatea gerta daiteke,batez ere azken urteetakoak eta urte honetakoak. Hori izan ohi dasektore konkretu batean gastuaren edo I+G-eko langileen kasua.Adibidez,enpresen planak elementu erabilgarria izan daitezke gastuakedo I+G-eko langileak aurreikusteko enpresa sektorean.

15. Adituen iritziak ere laguntza handikoak izan daitezke, sektoreeneboluzioa zehaztasun nahikoarekin aurreikusteko. Gainera, eta berenerabilera zuzena edozein izanik ere, ekarpen horiek sarritan, izaerakualitatiboko eta zenbaitetan egoeraren araberako informazioakerrazten dituzte.

I+G finantzatzaileen txostenak

16. Orokorrean, betetzaileek emandako I+Gari buruzko datuakfinantzatzaileek emandakoak baino fidagarriagotzat hartzen diren


8. ERANSKINA

arren, sarritan, azken datu hauek azkarrago daude eskuragarri etaekarpen baliotsua egin dezakete, sektore publikoko zenbait aldagairenproiekzioak egiteko orduan. I+G aurrekontu-kreditu publikoeksarritan, Administrazio sektore publikoan egindako I+Gari buruzkobehin-behineko balioztapenak egiteko balio izan dezakete, etazenbaitetan, goi-mailako irakaskuntza sektorean (unibertsita-teetako funts orokorren aurrekontu proiekzioen bitartez, UFO). I+Gaurrekontu-kreditu publikoei buruzko datuak ez dira horrenerabilgarriak, irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuen sektorean(IAGEP) gastuen proiekzioak egin behar direnean, eta are gutxiagoenpresa sektorerako, zaila baita, aurrekontu publikoetan, sektorehauetarako kanpo I+Gari buruzko ordainketen zenbateko zehatzakaurkitzea.

17. Deskribatutako metodoa oso fidagarria izan daiteke I+Gaurrekontu-kreditu publikoei buruzko informazio prozedurak,Administrazioaren barne I+Ga eta kanpokoa, eta barne gastu gordinaI+G-ean elkarren artean erlazionatuta dauden herrialdeetan. I+Gaurrekontu kreditu publikoak bananduta prestatzen direnean eta soilikhasierako esleipenei dagokionez, eta gero azken emaitzei buruz infor-matzen ez denean, metodo hau askoz ere desegokiagoa da. Ondorioz,zenbait aldagai balioztatzeko laguntza baliagarria diren arren,Administrazio publikoaren aurrekontuak kontuz erabili behar dira.

18. Sektore publikoarenak ez diren I+G finantzatzaileen txostenakkontuan izatea ere komeni da, batez ere funts nazionalen ingurukoak(adibidez, IAGEP sektoreak finantzatutako ikerketa medikurako diru-laguntzak) edo nazioarteko erakundeetatik eratorritakoak. Erakundehauen jokabidean aldaketa adierazgarri batek, finantzaketa gaietan,I+G gastuei buruzko datu-sailetan etendurak sor ditzake.

Proiekzioen koherentzia eta baliogarritasuna

Proiekzioen dispertsioa

19. Proiekzio metodo bakar batean aplikatzeak oak atalen guztirakobatuketan proiektatutakoarekin guztiara proiektatutakoarekin bat ezetortzea eragin dezake (adibidez, I+G gastuen estrapolazioa, laubetetze sektoreetan eta I+G barne-gastu gordinean). Zenbait proiekziometodoren erabilerak aldagai berarentzat zenbait balio izateraeramango gaitu. eramango gaitu.


8. ERANSKINA

20. Balio horiek koherentzia eta onarpenaren ikuspuntutik aztertubehar dira, adibidez, eratorritako adierazleen joerei behatuz, hala nola,I+G gastuak ikertzailearen arabera.. Behin emaitza sinestezinakbaztertu ondoren, batez bestekoak kalkulatuko dira, ahal badahaztatuak, dispertsioa handiegia ez bada behintzat.

21. Bitartea adieraztea gomendatzen da, horrek metodo desberdinenbitartez lortutako proiekzioen arteko desadostasunak neurtzeaahalbidetzen baitu,

Proiekzioen atzera begirako konprobaketa

22. Aldian-aldian proiekzioak egiten badira, adibidez urteroko edobiurteroko txostenetarako Zientzia eta Teknologia adierazleeiburuzkoak, I+G-aren atzera begirako inkesten emaitzak, eskuragarridaudenean, proiekzioak zuzenak ala okerrak izan diren konprobatzekoerabili behar dira, eta bi kasuetan arrazoiak deskubritzeko.

Printzipio orientagarriak

23. Aldez aurretik adierazi zen bezala, herrialde eta sektoredesberdinetako ezaugarri bereziek metodologia sinplea aukeratzea etaaplikatzen den testuinguruari kasu egin gabe erabilera gomendatzeaezinezko egiten dute (batez ere, dagokion sektore betetzailean). Meto-dologia desberdinen erabileran malgutasuna behar da; irizpide mistoakonargarriak dira beti eta sarritan beharrezkoak.

24. Konponbiderik onena estatu kide desberdinek proiekzio bakareta adostuaren teknika erabiliz beren proiekzioak egitea izangolitzateke. Konponbide honek oraingoz bideragarria ez dirudinenez,guztiz beharrezkoa da estatu kideek, bere proiekzioen emaitzak argita-ratzean beti emaitzak nola lortu dituzten beharrezko dokumentazioaaurkeztea, hauei dagokionez:

– Aldagaiak– Metodologiak– Hipotesiak.– Egoera bereziak.

25. Gomendio hau betetzea oso garrantzitsua da estatu kideekegindako eta ELGAk jakinarazitako proiekzioak nazioartean konpa-ratzeko aukera gordetzeko, beren datu-baseetan eta argitalpenetan


8. ERANSKINA

sartzeko.

Beste orientabide batzuk

26. Eranskin honetan adierazitako ideiak F. Niwa irakasleakprestatutako txosten batetik atera dira, Japongo Politika Zientifiko etaTeknologiko Institutu Nazionalekoa, I+G estatistikei buruz, FrascatikoEskuliburuaren Berrazterketaren Prestaketarako Adituen Batzarra delaeta, 1991eko urrian Erroman ospatutakoa. Txostenak marko bat,jarraibide batzuk eta I+Gari buruzko proiekzioak egiteko zenbaitmetodo eskaintzen ditu, eta nazio- eta sektore mailan I+G gastuen,I+G-eko langileen eta teknologia berrien proiekzioak egitekometodoak iradokitzen ditu.


8. ERANSKINA

9. Eranskina

I+G-aren deflaktoreaketa dirua bihurtzeko indizeak

Sarrera

1. Eranskin honek I+G gastuei buruzko datuak deflaktatu etabihurtzeko metodo bereziak aztertzen ditu, diru nazionaletan ohikoprezioetan adieraziak, esku-dirutan (kontu-unitatea).

2. Bi gaiek I+G gastuen doikuntza eskatzen dute, denboran partehartzen duten prezio-maila desberdintasunak kontuan izateko (hau da,denbora-arteko desberdintasunak) eta herrialdeen artekoak (hau da,espazio-arteko desberdintasunak). Deflaktoreen kasuan, preziodesberdintasunak denbora-artekoak dira, eta kontua interesariburuzkoa da argi eta garbi, bai herrialde barruan, bai nazioartekodenbora-aldaketei buruzko konparazioetarako.

Deflakzioa eta dirua bihurtzea I+Gari buruzkoELGAren nazioarteko estatistiketan

3. Posible den neurrian deflaziorako eta konbertsiorako metodologiaberdinera jotzea komeni da. I+G deflaktore serie oso bat eta I+Gkonbertsio-indizerik ez badago, estatu kide guztiei aplikagarriak,Eskuliburuak barne produktu gordinaren berariazko deflaktoreaerabiltzea gomendatzen du (BPG) eta erosketa ahalmen parekotasuna(EAP) BPGrako, honek I+G betekizunaren batez besteko “aukerakostua” gutxi gorabehera neurtzea ahalbidetzen baitu.

I+Gari buruzko berariazko konbertsio indizeen deflaktoreak

4. BPGaren eta BPGaren EAParen deflaktore inplizitoa, denbora-artekoeta espazio-arteko deflaktoreak dira hurrenez hurren, outputean


9. ERANSKINA

oinarrituak. Eraskin honek I+G-aren berariazkoak diren erosketagaitasunaren deflaktoreak eta parekotasunak ezartzeko modu batiradokitzen du, bai prezio indizeak pilatuz, I+G gastuei buruzkoinkestetatik ateratako prezio-datuekin (inputa), bai ordezkapen edoprezio-indizeen elkarketaren bitartez.

5. Dirua bihurtzearen indizeen kasua nazioarteko konparazioeidagokie nagusiki, hazkunde-tasei buruzko balioztapenen konparazioabarne, noski. Dirua bihurtzeko indizeen aukeraketa ere, ordea, aipa-garria da banakatze sektorialak edo beste I+G mota batekoak azter-tzen direnean, edo prezio mailen inguruko nazioarteko bariazioakkontuan hartzea beharrezkoa denean, I+Ga beste aldagai ekonomikobatzuekin alderatzeko. Adibidez, BPGaren ehunekoan adierazitako I+Gbalioztapenari, I+G jardueren prezio mailetan desberdintasunek etaekoizpen jarduera guztiek eragiten diote (hau da, BPG), nazioartekobatez bestekoari dagokionez, are bi kantitateak “prezio konstanteetan”deflaktatuta badaude ere, prezio nazional indize egokien bitartez.Beste hitz batzuekin esanda, proportzio honi eragin diezaioke, bestejarduera batzuekin alderatuta I+Ga betetzea proportzioan garestia edomerkea izateak.

I+G deflaktoreetara jotzeko beharra

6. I+G deflaktoreak justifikatzen dira, I+G kostuaren eboluzioa argieta garbi gastu orokorrenen desberdina izan dela uste bada eta/edoI+G kostuaren garapena sektore edo industrien arabera nabarmenaldatu bada. Orokorrean, epe luzera, BPGaren deflaktore inplizitua(output), “benetako” I+G deflaktore bat (input) baino azkarragohandituko dela suposatzea ulergarria da, ekoizpenaren hazkundea delaeta.

7. Konponbiderik onena I+G deflaktore bereziak kalkulatzean datza,ponderazioetatik eta I+G prezio zehatzetatik abiatuz. Prezioeninguruko inkestak gauzatzeko kostuak eta konplexutasunak, ordea,planteamendu honekin beharrezkoa izango litzatekeena, baztertu beharizatea eragiten dute, analisi espezializatuentzat izan ezik.Planteamendu ohikoena I+G inkestetatik ateratako ponderazioak,ordezkapen-prezioekin konbinazioan erabiltzean datza.


9. ERANSKINA

ELGAk eta estatu kideek lehenaldian egindako ekintzak

8. ELGAren lana, hasieran Frascatiko Eskuliburuko hirugarrenargitaraldian aurki daitezkeen bost printzipioek gidatu zuten (ELGA,1976).– Deflaktoreak ekonomiaren sektore homogeneoentzat kalkulatu

behar dira, existitzen den sektore-ikuspuntuarekin bat etorri ala ez.– Deflaktoreek Laspeyres-en indizeen modukoak izan behar dute.– I+G jardueretan langile-gastuen garrantzi erlatiboa dela eta (gastu

guztien %50 inguru), deflaktoreak kalkulatzeko orduan arretaberezia jarri behar zaie.

– Lan honen ezaugarri praktikoak izaera teorikoko edozeinzehaztapenen gainetik egon behar dira.

– Existitzen diren balizko informazio-iturrietatik ahalik eta etekinonena ateratzea komeni da.

9. Hirurogeiko hamarkadan, estatu kideek eta ELGAko Idazkaritzakeremu honetan zeregin aktiboa izan zuten, zehazki enpresa sektorerakodeflaktoreak prestatzen. Zenbait bileretan, aditu nazionalek gaiareninguruko beren esperientziaren berri ematen zuten dokumentuakaurkeztu zituzten. Agertutako metodologietako batzuk oso zehatzakziren, baina gehienek Trends in Industrial R&D in Selected OECD MemberCountries, 1967-1979 -n (ELGA, 1979) ELGAk garatutako lerro berdinakjarraitzen zituzten.

10. Ondorioz, Frascatiko Eskuliburuko laugarren argitaraldirako(ELGA, 1981) kapitulu berezi bat sartu zen, I+G deflaktoreakkalkulatzeko zenbait modu nahiko sinple deskribatzen zituena,I+G inkestetatik ateratako ponderazioaren eta ordezkapen-prezioenlaguntzaz, zenbait iturri nazional eta nazioartekoetatik abiatuz.Metodoak termino teknikoekin deskribatu beharrean, adibide moduanaurkezten ziren enpresa sektorerako, alegiazko herrialde batean. Hirumetodo azaltzen eta irudikatzen ziren:

– Gastu guztiei indize konposatu bat aplikatu, ponderazio finkoetanoinarritutakoa.

– Aurreko kasuan bezala, baina ponderazio aldakorrak erabiliz.– Prezio indize desberdinak aplikatu gastu-mota bakoitzerako,

sektorearen azpikategorien barruan.


9. ERANSKINA

Zehaztapen osagarriak ematen ziren langile kostuei buruzko indizeazpiponderatuak prestatzeko. Gainera, 4. eranskinak I+G deflaktoreenkalkulurako aurkezpen teknikoa gehitzen zuen.

Indize-formulen aukeraketa

11. Laspeyres-en indizearen erabilerari buruzko gomendioa berrizhartu beharko litzateke kontuan.

Hill-ek ikusi zuen (1988) azken hamarkadako garapen teknikoekerakusten dutela, erabilera komuneko indizeek (Laspeyres,Paasche,etab.) analisi ekonomikorako eta politikak lantzeko ahulguneakdituztela. Hill katean egindako indizeak erabiltzearen aldekoa da, baiikuspuntu teorikotik, bai praktikotik zenbait propietate interesgarridituztenak, Laspeyres edo Paasche motako ohiko ponderazio finkoindizeen desbideraketak agerian jarriz.

12. Funtsean, definizioak bi data desberdinetan egoerak alderatzeaeskatzen du. Laspeyres eta Paasche-ren indizeek denboran desbide-ratzeko duten joera oso ezaguna da (“indizeen-desbideraketa”). indizekateatua erabiltzea komeni da, alderatzen diren bi egoerak berdinak ezdirenean eta beraien artean lotura egin daitekeenean, bitarteko egoerabatetik igaroz. Onena bitarteko egoera bat izango litzateke, prezio-erlatibo egitura,orokorrean, kontuan hartzen diren bi egoeren prezio-erlatiboetako edozeinen batez-bestekoarekin bat etorriko litzatekeena.Kasu honetan, kateaketak indizeen arteko desbideraketa murrizten du(Laspeyres eta Paasche-ren artean).

13. Zergatik kateaketa? Benetako munduan, estatistikoek arazo batiegin behar diote aurre: produktuetako batzuk bi egoeretako bateanbaino ez dira aurkitzen. Kantitate bektoreak guztiz definituta daudenarren, (bere elementuak positiboak edo nuluak dira), prezio asko faltadira, ordea, (zenbait produktu falta direlako), eta neurri handianbalizko prezioak baliozta daitezen pentsatzea ezinezkoa da, antzinakoproduktuak desagertu egiten baitira, zahartzearen ondorioz, etaproduktu berriak agertzen dira aurrerapen teknologikoaren ondorioz.Hau bereziki egia da I+G prezio-indizeetan sar daitezkeen produktuenkasuan.

14. Arazoa nabarmen handitzen da periodoen arteko distantziahanditzen den neurrian. Bi periodoetan gastuen guztirako balioarenzatia, prezio konparaketa zuzenek benetan estalia, txikitu egiten da. Bi


9. ERANSKINA

periodo horiek zuzenean konparatzen tematuz gero, prezio-harremanakbi periodoetan gastuen zati murritz baterako baino ezingo direlakalkulatu onartu behar da (gainera, Laspeyres eta Paasche-ren indizeenarteko desbideraketak ere, oso handia izatera joko du).

15. Indize bat katean erabiltzen bada, erabil daitekeen prezioeiburuzko informazio kantitatea askoz ere handiagoa izango da, eta horikate-maila bakoitzean da egia. Egia da era berean, muturreko biperiodoetarako zehazki erabilitako prezioei buruzko informaziokantitatea askoz ere handiagoa izango dela.

16. Prezio eta kantitateei buruzko eboluzioa leuna bada, Lespeyres-en kate-indize bat Laspeyresen indize zuzen bat baino txikiagoa izangoda, eta alderantziz Paasche-ren kate baterako, indizeen artekodesbideraketa murriztera garamatzana. Hill-ek kate-indize “leun” batenmugako kasua deskribatzen du (Divisia-ko indize “leuna”) indizeenarazoa deuseztu eta nahiko eragilea dena.

Deflazioa zer agregazio mailatan egitea komeni den aukeraketa

17. I+G barne gastu gordin sailerako prezio-indize bakar bat ezarribehar da, edo sektore bakoitzarentzako indize bat, edota are enpresa-sektorerako industria desberdinetarako edo goi-mailako irakaskuntzasektoreko eremu zientifikoetarako. Litekeena da, adibidez, ikertzaileensoldatak eta ordainsariak unibertsitateetan desberdinak izatea, bertansektore publikoko soldata hitzarmenen bitartez, eta industriaenpresetan finkatzen baitira. Bestalde, ikertzaileen soldaten etaordainsarien eboluzioa industrien artean nabarmen aldatzea eztabai-dagarria da. Aukeraketa, prezio-serie egokiak eskuragarri egoteak alaez ere baldintzatuko du, bai prezioei buruzko berariazko inketetatikabiatuz kalkulatzen bada, bai ordezkapen prezio-indizetara jotzenbada.

Ponderazio sistemaren ezarpena

Orokortasunak

18. Ponderazio sinple sistema kalkulatzea posible da kostu motarenarabera gomendatutako banakatzetik abiatuz. ELGAren eremuan,industriaren batez besteko banakatzea 1989an eta 1999an horrelakalkulatzen zen:


9. ERANSKINA

Soldata kostuen azterketa zehatzagoa

19. Soldatak izan ohi dira normalean gasturik handiena. Soldatentzakoprezio-indize egokiak daudenean, sektore bakoitzari dagokion soldata-kostuetarako azpisail bat sortzea komenigarria da beraz.

Ponderazio sistemak

20. Orokorrean, soldata-kostuak ez dira I+G langile-kategoriakabanakatzen, baina langileeen eta soldaten indize-proportzionalak erabildaitezke, langile-kategoria desberdinen soldata-kostuen ingurukoponderazioak balioztatzeko, horrela:

Indize proportzionala Soldata erlatiboen Soldata-kostuenkuantitatiboa (%) indize proportzionalak indize-proportzionalak (%)

Ikertzaileak 50 1,00 = 50,00 59,7

Teknikariak 25 0,75 = 18,75 22,4

Beste langilelaguntzaile batzuk 25 0,60 = 15,00 17,9

Guztira 100 83,75 100,0

Ohiko gastuen azterketa zehatzagoa

21. Beste ohiko gastu batzuen proportzioa azkar hazi da. Eskuliburuhonen aurreko bertsioetan, kategoria hori hauen artean banatzeagomendatzen zen:

– Materialak.– Beste ohiko gastu batzuk.

Ehunekoa

1989 1999

Soldata kostuak 43 44

Beste ohiko gastu batzuk 43 45

Lur-sailak eta eraikinak 3 2

Tresnak eta ekipoak 10 9

Guztira 100 100


9. ERANSKINA

Banaketa hau ELGAren inkestetan eta inkesta nazional gehienetan aldebatera utzi zen, ordea. Azpiponderazio sistema bat lantzea zaila da,beraz.

Ordezkapen prezio-indizeen aukeraketa

Irizpide orokorra

22. I+G inputei buruz prezio-azterketa adierazgarriak egitea posibleez denean, ponderazio sisteman definitutako kategorietako bakoitzariaplika dakizkiokeen ordezkapen-prezioen indizeak aukeratu daitezke,dagokion herrialdearen kontu nazionaletatik edo beste iturri orokorbatzuetatik abiatuz; alternatiboki, I+G-aren antzeko ezaugarriakdituzten serieak identifikatzen saiatu daiteke. Azken emaitza,orokorrean, prezio-serieen eboluzioari ponderazioei baino sentiberagoaizango denez, ordezkapen-indizeen aukeraketa da I+G deflaktorearenkalkulurako erabakirik garrantzitsuena, eta kontu handiz egin beharda. Gomendio zehatz sendoak ematea ezinezkoa da, prezio-indizeeiburuz eskura dauden datu bolumena eta mota herrialde batetik besteraaldatu egiten baitira. Gainera, serie batzuk egokiak izan litezke I+Gindustrialaren deflaktore batentzat, baina ez unibertsitate I+G -arentzat.

Ordezkapen prezioak soldata-kostuetarako

23. Soldata-kostuetarako, orokorrean, datu kuantitatiboak ditugunez,(ikertzaile kopurua, etab.) metodo orokorrak erabiltzea posible da,hauetan oinarrituz: I+G-eko langileen batez bestekoa kostuak, urteanI+G-ean diharduten guztirako pertsona kopuruaren arabera, edotaordezkapen-prezioen serieetan, soldata eta ordainsari gaietan eskuradauden datuetan oinarrituz. Lehen serie mota I+G-aren berariazkoa da,baina ez da oso zehatza izango, kontuan hartzen den epean, I+G-eandiharduten langileen lanbide/kualifikazioen egituran eraldakuntzagarrantzitsua ematen bada. Estatu kide gehienetan eraldaketa horiekeman direnez, bigarren metodora jotzea komenigarriagoa da. Kasuhorretan, I+G datuekin ahalik eta konparagarrienak diren serieakaukeratzea garrantzitsua da. Ondorioz, soldatei buruzko datuak,tarifenei hobesten zaizkie, eta asteko edo hilabeteko ordainsariakhobesten dira, orduka egindakoen aldean. Soldata-baremoak ordezkapen-prezio gisa erabiltzeak, soldata-kostuen joerak balioztatzeko, arazolarriak dakartza, batez ere «soldata taulen eboluzioari» dagokionez eta


9. ERANSKINA

langileen gizarte segurantza kotizazioetan eraldaketei eta gainerakoonura osagarriei dagokionez, edota lan-jarduna murriztearen ondorioz,bakarkako lan «kantitatea» murrizteari eta oporraldiaren luzapenaridagokionez.

24. Ohikoa da sektore pribatuko eta publikoko joeren arteandesberdinketak egitea. Soldata kostuen banakatzearen eta industriadesberdinetarako indizeen ezarpenaren artean adostasuna lortzeabeharrezkoa izan daiteke. Adibidez, zientzialari edo ingeniariguztientzat soldata indizeak eskuragarri egotea posible da, edotaindustria sektoreak diharduten teknikari guztientzat, baina balitekeindustriaka banakatuta ez egotea. «Batez besteko asteko soldatak»eskuragarri egon daitezke, ordea, industria hauetarako. Metodoarenaukeraketa, ikertzaileen ordainsariak parte diren industriako gainerakolangileenekin batera garatzen diren arabera egingo da, edota besteindustria batzuetako ikertzaileenen arabera.

Beste ohiko gastuetara aplika daitezkeen ordezkapen-prezioak

25. Hau da eremurik aztergaitzena. I+Gari buruzko inkestek ez dute,orokorrean barne diren gastu moten balantzeari buruzko inolakoadierazpenik ematen eta ez dakigu, zeintzuk diren zehatz-mehatzberariazko I+G gastuak eta zeintzuk diren industria edo sektorearenberezkoak.

26. Ordezkapen-prezio sorta handi batera jotzea posible da, besteohiko gastuetarako. Adibidez, hauek erabili dira: Materialenhandizkako prezioen indizea eta eskulangintza industriek kontsumi-tutako hornikuntza, industriaren barne-produktu gordinaren berezkoprezio-indizea eta kontsumorako prezioen indizea (KPI) (elikagaiak etaedariak alde batera utzita).

27. Industria desberdinetarako indizeak kalkulatzen direnean,posible da inputaren gastu orokorrei dagozkien indizeak erabiltzea,baina baliteke ez izatea I+G-aren adierazgarriak. Ohiko gastuenhazkundearen zati handi bat, laguntza zerbitzuen azpikontratazioarenhazkundeari (ikertzaileka laguntza-langileen batez bestekoajaistearekin bat datorrena) eta makineria alokairuan gero eta gehiagoerabiltzeari inputagarria da.


9. ERANSKINA

Kapital gastuei aplika dakizkiokeen ordezkapen prezioak

28. Lur-sail eta eraikinei buruzko gastuek I+G gastuen zati nahikoahula bereganatzen dute eta ordezkapen prezioetarako indize egokiaaukeratzea erraza da, kapital finko prestakuntza gordinari dagokionkategoriatik abiatuz, (KFPG), kontu nazionaletan agertzen dena.Metodo berdina aplika dakieke tresna eta ekipoen inguruko I+Ggastuei, prezio orokor indize horiek I+G-erako erabilitako tresnenkostuetan aldaketak beren baitan bilduko dituztenik ez dakigun arren.

I+G-erako diru-bihurtze indizeak

Dirua bihurtzeko indize berezietara jotzeko beharra

29. Ohiko diru batean I+G gastuak bihurtzeak, AEBetako dolarra edoeuroa esaterako, (hau da, espazio-arteko deflazioa), BPGaren erosketa-ahalmena parekatzearen laguntzarekin, herrialdeen artean prezioenmaila orokorrean desberdintasunak, eta ez I+Gari dagozkion prezio-mailetan desberdintasunak kontuan izateko doikuntza eskatzen du.

30. Denbora-arteko deflaktoreen kasuan bezala, konponbiderik onenaberariazko dirua bihurtzeko indizeak kalkulatzean datza, I+G-areninputei buruzko prezioetan oinarrituak. Beste behin, helburuhonetarako eskatzen diren prezioei buruzko inkestak egitea kostuhandikoa eta konplexua izango litzateke (I+G-aren inputennazioarteko “saski” normalizatua erabiliz). Konponbiderik praktikoenaI+G inkestetatik ateratako ponderazioetara jotzea izango litzateke,ELGAk eta Eurostatek egindako erosketa-ahalmenaren pareko-tasunari buruzko lan orokorretatik ateratako parekotasun zehatzak,Nazioarteko Konparaketa Proiektuaren testuinguruan (NKP), NazioBatuen Estatistika Bulegoaren babespean egina. Zailtasun handi batsortzen da, erosketa-ahalmen parekotasun orokorrak BPGean sartzendiren ondasun eta zerbitzu saski normalizatu baten laguntzarekinkalkulatzen direlako, edo zehatzago azken eskarian (hau da,outputetan), I+G gastuak nagusiki inputak diren bitartean.

ELGAk eta estatu kideek lehenaldian egindako ekintzak

31. I+G estatistikei buruzko ELGAren lehen txostenek, hirurogeikohamarkadaren hasieran agertutakoak, I+G ponderazioetanoinarritutako erosketa parekotasunak , eta soldata azterketetatik eta


9. ERANSKINA

erosketa ahalmen parekotasun konparaziotik eratorritako I+G prezioindize-proportzionalak erabiltzen zituzten, 1960 erreferentzia urterako(Freeman eta Young, 1965; ELGA, 1968). Ekintza hauek hirurogeikohamarkadaren amaieran berrartu ziren, erosketa-ahalmen parekotasunserie berriak jarri zirenean. Horixe zen Eskuliburuko laugarrenargitaraldiaren 7. kapituluan deskribatutako egoera (ELGA, 1981).1990etik, erosketa-ahalemen parekotasuna (EAP) hiru urtero kalkulatudira ELGAko estatu kideentzat (1993, 1996 eta 1999) eta urteroEuropar Batasuneko estatuentzat. 2002rako datu-bilduma prestatzenari da.

Metodoa

32. I+G erosketa-ahalmen parekotasunak kalkulatzeko hartutakometodologiak, NKPen testuinguruan ezarritakoarekin bat etorribehar du.

33. ELGAk eta Eurostatek periodikoki kalkulatzen dituzte NKPenerosketa-ahalmen parekotasunak (beren gastu-osagaienak) ELGArenestatu kideentzat. ELGAk argitaratutako erosketa-ahalmen pareko-tasunak, AEB dolarka diru unitate nazionaletan eta Eurostatekargitaratutakoak txapon-unitate nazionaletan euroka adierazten direnarren, biak horrela dira:

– Homogeneoak (hau da,bi herrialde horietarako EAPa eurotanzatitzean lortzen den Frantzia-Alemania EAPa, aldi berean ELGAkargitaratutako EAB dolarretan EAPak zatitzean lortutako berdinada), kalkuluetan EBko estatuentzat “oro har egonkortasuna” ezarridelako.

– Behin behinekoak (A eta B herrialdeen arteko EAPak, B eta Cherrialdeen arteko EAPagatik biderkatuta, A eta C herrialdeen EAPaematen du).

I+G konbertsio indizeak kalkulatzekoagregazio mailaren aukeraketa

34. Mail honek ahalik eta gehien etorri behar du bat I+G deflak-toreekin aukeratutakoarekin. Praktikan, enpresa sektoreari eta sektorepublikoari dagozkion EAP tasa bereziak kalkula daitezke, beharbadaAdministrazio publikoaren eta goi-mailako irakaskuntzaren arteandesberdinduz.


9. ERANSKINA

Ponderazio sistema

35. Deflaktoreen kasuan bezala, ponderazio sistema kostu motahonek gomendatutako banakatzetik abiatuz kalkula daiteke. Erosketa-ahalmenaren parekotasun kalkuluek aldi berean ponderaziokoefizienteetara konparaketan sartzen diren herrialde guztietarakoprezioei buruzko datuetara jotzera behartzen dutenez (behin-behinekoizaera dutela ziurtatzeko), taldeko herrialde guztientzat ponderaziokoefiziente homogeneo sail bat izatea beharrezkoa da.

Ordezkapen prezioen aukeraketa

36. Konponbiderik egokiena izango litzateke I+G gastuen “saski”normalizatu batetik ateratako datuak erabiltzea (inputak), ponderaziokategoria bakoitzean. Denbora-arteko prezio-indizeen kasuan bezala,irizpide hau neketsua izango litzateke eta oso konplexua, eta arrazoipraktikoengatik baztertu egin behar da. Hurrengo konponbiderikonena, ordezkapen-prezioak erabiltzea izango litzateke (bere iturrionena prezioei buruzko datu konparagarri sail batek osatutakoa da,NKPen markoan eskuragarri dagoeneko), beharrezkoa balitz, espazio-arteko ordezkapen-prezio indizeekin konbinatuz (hau da, parekotasunbanakatuak, NKPen azken gastuen osagaietarako kalkulatutakoak),

Soldata kostuak

37. NKPak ez du enpresa sektorerako inongo input bitarteko edoprimariorik biltzen, eta ondorioz, ez dago soldata eta ordainsariendaturik. Ez-merkataritzako zerbitzuen kasuan, ordea, NKPak inputarenprezioak erabiltzen ditu, eta horrela langileen guztirako ordainketariburuzko datuak ditu kontuan, sektore publikoan normalizatutakonazioarteko lanbide saski zehatz baterako, batez ere irakaskuntzan,osasun zerbitzuetan eta administrazio publikoan. Informazio hauzientzialari eta ingeniarien soldata eta ordainsarien nazioartekoinkesten emaitzekin osatu liteke, edo enpresa kudeaketarekin lotutakozenbait lanbide kategorienekin.

Beste ohiko gastu batzuk

38. Beste behin, arazoa enpresa sektoreko I+G jardueretarabideratutako edo ez bideratutako bitarteko kontsumo prezioen daturikezatik dator. NKPen testuinguruan prezioei buruzko datuak biltzen


9. ERANSKINA

diren zenbait ondasun eta zerbitzuk, era berean, I+G-erako inputakosa ditzakete (hau da, “beste ohiko gastuak”).

Kapital gastuak

39. NKPen testuinguruan, lur-sail eta eraikinen inguruko gas-tuetarako ordezkapen-prezio egokiak lor daitezke, eta baita ekipo edotresnena ere, I+G-aren denbora-arteko deflaktoreen balioztapenerakodagoeneko idatzitako erretserbak kontuan izanik.


9. ERANSKINA

10. Eranskina

Adierazpen osagarriak, I+G-aren proiektu handiaksailkatzeko, defentsa-industriei eta industriaaeroespazialei buruz aipamen berezia eginez

Sarrera

1. Eranskin honen helburua, I+G estatistika-inkestetan eta ELGAkemandako erantzunetan garapen proiektu handien tratamenduariburuzko adierazpen osagarriak ematea izan da. Garapen esperi-mentalaren eta beste jarduera industrial batzuen arteko muga(gainjartzen diren bi jarduera talde osatzen dituztenak, hau da, besteberrikuntza jarduera batzuk eta erlazionatutako beste berrikuntza etaekoizpen jarduera batzuk) Eskuliburuko 1. kapituluan, 1.5.3 atalean,eta 2. kapituluan, 2.2.3 eta 2.3.4 ataletan deskribatu da. 1 kapituluak,1.5.2 atalean eta 2. kapituluak, 2.2.2. eta 2.3.3. ataletan I+G-aren etakideko beste jarduera zientifiko eta teknologiko batzuen arteko mugalantzen dute. Desberdinketak ezartzea bereziki zaila da, industriaaeroespazialari eta defentsari dagozkion garapen proiektu handi etagarestien kasuan. Eranskin honetan lantzen diren gai orokorrek, ordea,industria guztietarako dute interesa.

2. Urte luzez, zenbait herrialdek Defentsa Ministerioek aitortutakoI+G gastuak bateratzeko orduan etengabeko arazoak izan dituzte, halanola, atzerrian enpresa sektorearekin kontratatutako kantitateak, etadefentsa industriak sektore publikotik I+G-erako jaso izana onartzendituen kantitateak. Orokorrean, aurrekontu publikoan oinarritutakodatuek gero eta altuagoak izateko joera dute, eta defentsa I+Gkantitateekin desberdintasun nabarmenak izan ditzakete, I+Gaurrekontu kreditu publikoetan eta I+G barne gastu gordineanbilduak. Desberdintasun hauek faktore desberdinengatik ematen dira,


10. ERANSKINA

hala nola, azpikontratazioa eta nazioarteko elkarlan proiektuak, bainaFrascatiko Eskuliburuaren definizioen aplikazio egokiaren inguruan eregalderak sorrarazi dituzte, batez ere I+G aurrekontu-kreditu publikotaldeetan.

3. Eranskin honen lehen zatiak Erresuma Batuan, Estatu Batuetan etaFrantzian erabilitako kategoriak eta terminologia alderatzen ditu,industria aeroespazial eta defentsarako. Bigarren zatiak defentsan I+Gproiektuen adibideak aztertzen ditu. Bi atal hauek era berean, I+Gkontzeptua, Frascatiko Eskuliburuan definitzen den bezala, eta I+Gtzatjotzen ez diren erlazionatutako jardueren arteko desberdintasuneiburuzko adierazpenak ematen dituzte. Hemendik aurrera, “ekoizpenarenaurreko garapena” terminoa, ekoizpenera iritsi aurretik, defentsa edoaeroespazial produktu edo sistema baten inguruko lan ez esperi-mentalak deskribatzeko erabiliko da, eta zehazkiago, berrikuntzazientifiko eta teknologikotzat jotzen ez diren jarduerak.

Frantzian, Erresuma Batuan eta Estatu Batuetanerabilitako terminologia eta kategoriak

4. Oinarrizko ikerketa, ikerketa aplikatua eta garapen esperimentalakontzeptuak defentsa eta aeroespazial industriei aplikatzean,berariazko zailtasunetako bat da, industria hauek berezko terminolo-gia izatera jotzea dutela. Terminologia hori herrialdeen arabera aldatuegiten da eta sarritan Eskuliburu honetan erabilitako kategorieigainjartzen zaie. Zailtasun hauen adibideak ikus ditzakegu, FrascatikoEskuliburuko kategoriak, Frantzia, Erresuma Batua eta Estatu Batuetakodefentsa ministerioetan erabilitako terminoekin alderatzean, edotaenpresa aeroespazial handi batek erabilitako industria-sailkapenbatekin.

5. 1 laukiak herrialde horietako defentsa eta aeroespazial indus-trietan erabili ohi diren termino zerrenda bat erakusten du, eta 2laukiak, hiru herrialdeetan termino horietako zenbaiten ohikointerpretazioa, Fracatiko Eskuliburuan agertzen den terminologia etaI+G definizioaren arabera.

Kategoriak eta terminologia Erresuma Batuan

6. Administrazioak finantzatutako I+G-aren inguruko ErresumaBatuko urteroko inkestak, bi ikerketa aplikatu kategoria desberdintzen


10. ERANSKINA

ditu, I+G-aren aurrekontu-kreditu publikoetarako ELGAri jakina-razitako zenbatekoetarako oinarri izateko balio dutenak:

“Ikerketa estrategikoa” definitzean, eremu batean egindakoikerketa aplikatua dela esaten da, bere balizko aplikazioa argizehaztu ezin daitekeen fasea lortu duen eremua. Izaeraestrategikorik ez duen “ikerketa aplikatuak” produktu, prozesu,sistema etab. nahiko zehaztuak izango ditu helburu.

(Cabinet Office, 1991, C Eranskina, 4-5 parragrafoak)

7. I+G-aren eta ekoizpenaren aurreko garapenaren arteko ErresumaBatuko Defentsa Ministerioaren barne ikerketa batean, I+G ez diren“berrikuntza zientifiko eta teknologiko” kategoria hauek identifikatuziren:

– Produktu berriak merkaturatzea– Patenteei buruzko lanak (ikus beherago)– Aldaketa finantziarioak eta antolakuntzazkoak– Azken produktuaren edo diseinuaren ingeniaritza– Tresnak eta industria-ingeniaritza– Ekoizpenaren irteera– Probak erabiltzaileen aldetik (ikus jarraian)

8. Eskuliburuak «frogapena» «maila handian edo ia, baldintzaerrealistetan praktikan jartzen den berrikuntza» gisa definitzen du (1kapitulua, 1.5.3 atala), politika edo promozio bati laguntzeko, hau da,I+Gtik kanpo dagoen zerbait. Frogapen teknikoen erabiltzaileakegindako proben artean desberdintzea, ordea, bada beharrezkoa, hauekI+G-aren barnekoak baitira. «Frogapen proiektua» eta «frogapeneredua» frantziar terminoak bigarrenez ari dira.

9. Patenteei, produktu ingeniaritzari edo diseinuari buruzko lanak,frogapenak, datu-bilketa, entseguak eta bideragarritasun planak,horiek guztiek, I+G proiektu baten parte izan daitezke, proiektunagusiari laguntza-lan gisa (ikus 2 kapitulua, 2.3.4 atala). Era berean,ekoizpen jarduerek «atzera begirako» I+Ga izan dezakete barne, behinekoizpena hasi ondoren sortzen diren arazo teknikoak ebazteko.Eremu horietan guztietan «garapen esperimental» eta «ekoizpenarenaurreko garapenaren» arteko desberdinketa zaila izan daiteke, eta ezdute beti etapa eredu lineala jarraitzen, oinarrizko ikerketatikekoizpenera doana.


10. ERANSKINA

1. Laukia. Ohiko erabilerako terminologia, defentsa eta aeroespazioindustrietan erabilia

Terminologia Gehien erabiltzen den sailkapenaOinarrizko ikerketa Oinarrizko ikerketaFuntsezko ikerketa . .Azterketak zailtasunekin . .Azterketak uretan gora . .Ikerketa aplikatua Ikerketa aplikatuaFrogapen eredua . .Frogapen proiektua . .Azterketak zailtasunekin . .Azterketak uretan gora . .Garapen esperimentala Garapen esperimentalaGarapen aurreratua . .Planta pilotua (hasieran) . .Prototipoa . .Probako eredua . .Probako proiektua . .Zehaztapen sistemen eta ikasketen diseinua . .Sistemetara bideratutako aldez aurreko proiektua . .Frogapen teknikoak . .Atzera-begirako I+Ga (zehaztu gabeko jarduera)Ikerketa, garapena, entsegua eta ebaluazioa . .Diseinu ingeniaritza I+G mistoa/ ez da I+GBideragarritasun azterketak I+G/aurre-ekoizpenaGarapen osagarria I+G/aurre-ekoizpenaMantentze-lanak eta konponketak I+G/aurre-ekoizpenaProiektuaren garapena I+G/aurre-ekoizpenaIngeniaritza garapena I+G/aurre-ekoizpenaIngeniaritza proiektuak I+G/aurre-ekoizpenaGarapen eragilea I+G/aurre-ekoizpenaIzaera politiko eta eragileko azterketak ez dira I+GIndustria ingeniaritza Aurre-ekoizpenaZiurtatze-ondorengo garapena Aurre-ekoizpenaEkoizpen esperimental sorta Aurre-ekoizpenaErabiltzaileak egindako proba Aurre-ekoizpenaDokumentazioa Z eta T berrikuntzaHasierako garapena Z eta T berrikuntzaEkoizpenaren irteera Z eta T berrikuntzaProduktu berriak merkaturatzea Z eta T berrikuntzaPatenteei buruzko lanak Z eta T berrikuntzaProduktu ingeniaritza Z eta T berrikuntzaTresnak Z eta T berrikuntzaDiseinu-ondorengo zerbitzuak Industria jardueraEkoizpena seriean Industria jardueraZ eta T kideko jarduerak Ez da I+GBerrikuntza Z etaT-n. Ez da I+G

1 Soilik adierazle gisa. I+G moten benetako sailkapena, Eskuliburu honetan definitzen diren moduan, proiektu bakoitzarenizaeraren araberakoak dira, eta terminoa zein testuingurutan erabiltzen den araberakoa.

Iturria: ELGA


10. ERANSKINA

2. Laukia. Frantzia, Erresuma Batua eta Estatu Batuetako gaur egungoterminologiaren sailkapena Frascati-ko Eskuliburuan

Frascatiko Eskuliburua Erresuma Batua Estatu Batuak Frantzia

IKERKETAETA GARAPENA

Oinarrizko ikerketa Oinarrizko ikerketa (O) Oinarrizko ikerketa (O) Azterketak zailtasunekin (0)Azterketak uretan gora (0)Ikusi ere bai Ikerketa lana (0)Ikusi ere bai Ikerketa (I)

Ikerketa aplikatua Ikerketa aplikatu Ikerketa aplikatua (O) Ikerketa aplikatua (O)estrategikoa (0) Frogapen proiektua (0)

Frogapen eredua (I)

Berariazko ikerketa Esplorazio garapena (O)aplikatua (O) Garapena (0)

Ikerketa orokorra (I)Aurretiazko proiektua (I)Probako proiektua (I)Probako eredua (I)Ikerketa lana (O)Sistemetara bideratutakoikerketa (I)

Garapen esperimentala Garapen Garapen teknologiko Garapena (I)esperimentala (O) aurreratua (O)

Frogapena eta Garapen definitua (O)balioztapena (O) Prototipoa (I)

Planta pilotua (I)Ingeniaritza etaekoizpen garapena (O)

Kudeaketari laguntza (O)Sistema eragileengarapena (O)

I+G EZ DIRENJARDUERAK

Ekoizpenaren aurreko Berrikuntza zientifiko Zerbitzuak Z eta T-n (I)garapena eta teknikoa (I)

Prestakuntza etagarapena Z eta T-n (I)

Kideko beste jarduerazientifiko etateknologiko batzuk (O)

O = Terminologia ofiziala (Defentsa Ministerioarena)I = Industriaren terminologia.Iturria : ELGA


10. ERANSKINA

10. Erresuma Batuko ikerketak I+G ez diren «kideko jarduerazientifiko eta tekniko» hauek ere identifikatzen zituen:

– Interes orokorreko datuen bilketa.– Normalizazio entseguak eta lanak.– Bideragarritasun azterketak.– Izaera politikoko azterketak.– Ekoizpena eta kideko jarduera teknikoak

11. Ikerketaren ondorioen arabera, akatsez I+G-tzat jotzeko proba-bilitate handiena duten eremuak «azken produktuaren edo diseinuareningeniaritza», «bideragarritasun azterketa”» eta «ekoizpena eta kidejarduera teknikoak» dira.

Kategoriak eta terminologia Estatu Batuetan

12. Estatu Batuetako Defentsa Ministerioaren ikerketa, garapen,entsegu eta ebaluaziorako aurrekontuak (IGE +E) zazpi kategoriabiltzen ditu (6.1-etik 6.7-ra): oinarrizko ikerketa, ikerketa aplikatua,teknologia aurreratuaren garapena, frogapena eta balioztapena,ingeniaritza, ekoizpenerako garapena, sistema eragileen kudeaketa etagarapena. Funts hauek guztiak I+G-era bideratuta daude, NationalScience Foundation-i (NSF) egindako itzulketa moduan, eta ondorioz,I+G-erako aurrekontu-kreditu publikoen itzulketeta moduan, ELGArenirizpideen arabera. NSFri ere informatzen dioten I+G betetzeaileek,ordea, (I+G barne gastu gordinaren guztizkoetarako oinarriak ematendituztenak) desberdinetak egin ditzakete.

13. 6.1 eta 6.2 jardueren finantzaketak Estatu Batuetako DefentsaMinisterioaren Oinarri Teknologikoa izeneko programa osatzen du, etasarritan, Ministerio horren teknologia gaitasunen «hazi» gisa aipatzenda. Zenbaitetan denbora tarte luzez, teknologia berriak eta balizkoaplikazio militarretarako bere potentziala aztertzen eta garatzen dirahemen. Teknologia aurreratu jarduerek (6.3) teknologiak laborategitikeremu praktikorako transizioa egin dezan balio dute. 6.1-6.3 jarduerek,Defentsa Ministerioaren Zientzia eta Teknologia programa izena duenaosatzen dute elkarrekin.

IGE+ E -rako aurrekontu jardueren definizio formalak

14. 6.1. aurrekontu jarduera Oinarrizko ikerketa ikasketa sistematikogisa definitzen da, behatu daitezkeen fenomeno eta oinarrizkogertakarien funtsezko alderdiez gehiago jakitera edo ulertzera


10. ERANSKINA

bideratuta. Funtsezko jakintza handitzera eta fisika, ingeniaritza etaingurugiro eta bizitzaren zientziako diziplina horiek ulertzerabideratutako jarduerak ditu barne, epe luzera, nazio-segurtasunbeharrekin erlazionatuta daudenak. Ikerketa aplikatuaren oinarria etadefentsarekin erlazionatutako teknologietan aurrerapen teknologikoagaratzeko oinarria dira, eta gaitasun militar funtzionalen sorkuntzaeta hobekuntzarako.

15. 6.2. aurrekontu jarduera Ikerketa aplikatua horrela definitzen da:behar ezagun eta berariazko bat zein bidetatik ase daitekeenbitartekoak zehazteko, beharrezko jakintza eta ulerkuntza eskuratzekoikasketa. Jarduera honek etorkizun handiko ikerketa, orokorreandefinitutako behar militarrentzako konponbide bilakatzen du, oraindikgarapen proiektuak ez direnak. Kategoria honen ezaugarri nagusiaberariazko behar militarretara bideratuta egotea da, proposatutakokonponbideen bideragarritasuna eta horiek abiarazteko eta berenparametroak garatu eta ebaluatzeko helburuz.

16. 6.3. aurrekontu jarduera Garapen teknologiko aurreratuak eremuesperimentu eta entseguetarako hardwarea garatzen eta integratzeninplikatutako ahalegin guztiak biltzen ditu. Emaitzek bideragarritasunteknologikoa eta ekiteko eta ekoizpenerako gaitasun-ebaluazio probaosatzen dute, erabilera operatiborako hardware garapena bainogehiago. Kategoria honetako proiektuak zenbait behar militarretarakozuzenean garrantzitsuak dira.

17. 6.4. aurrekontu jarduera. Frogaketak eta balioztapenak,beharrezko ahalegin guztiak jasotzen dituzte, ahalik eta inguruneerrealista eta eragileenean barneratutako teknologiak ebaluatzeko,edota teknologia aurreratuaren etekina edo kostu murrizketaebaluatzeko.

18. 6.5. aurrekontu jarduera Ingeniaritzak eta ekoizpenaren garapenakzerbitzuetarako ingeniaritza eta ekoizpen garapen proiektuak biltzendituzte, guztira ekoizteko onesmenik jaso ez dutenak. Eremu hauproduktu lerro handien inguruko proiektuak garatzeagatik nabar-mentzen da.

19. 6.6. aurrekontu jarduera IGE +E -aren kudeaketari laguntzaemateak ikerketarako eta garapen orokorrerako eskatzen direninstalazio edo eragiketei laguntza ematea dituzte barne. Entsegulerroak, eraikuntza militarrak, laborategien mantenketari laguntza,


10. ERANSKINA

probetarako hegazkinen eta itsasontzien funtzionamendua etamantentzea, eta I+G programaren laguntzarako ikasketa eta analisiadituzte barne. Laborategi langileen kostuak, erakundearenak berarenak,nahiz atzerritik kontratatuak, oinarrizko ikerketa programarenzenbatekoari, ikerketa aplikatuari edo garapen teknologikoaurreratuari esleitzen zaizkio, kasuan kasuan.

20. 6.7. aurrekontu jarduera. Sistema eragileen garapenak garapenalortzeko programa edo hobekuntzei laguntzeko garapen proiektuhoriek ditu barne, oraindik garapen tekniko edo ekoizpen faseandaudenak, baina dagoeneko ekoizpenerako onartu direnak. Eremuhonek entsegu eta ikerketa sistema handiak ere barne ditu,armamentu sistemen hobekuntzarako.

21. Estatu Batuetako Defentsa Ministerioak sistema handien garapenjarduerei buruzko eta garapen teknologiko aurreratuari buruzko (6.3)informazioa bereizita ematen du (6.4 eta 6.7 aurrekontuko jarduerakbiltzeko definituak). ELGArako txostenean, defentsaren garapenerakojarduera guztiak (6.3-tik 6.7-ra), National Science Foundation-ean,«garapen esperimental» gisa sailkatzen dira. Garapen teknologikoaurreratu (6.3), frogapen eta balioztapen (6.4), Ingeniaritza eta ekoizpengarapen (6.5) gisa saikatutako lan gehienak, «garapen esperimentala»dira, zalantzarik gabe. «Sistema eragileen garapenak» (6.7), «ekoizpe-nerako onartu diren» proiektuen garapena aldezten duenez, funtshauetako batzuk gutxienez, ekoizpenaren aurrreko garapentzat hartubehar dira, ordea, eta horregatik, garapen esperimentalaren defini-ziotik kanpo geratzen dira.

Kategoriak eta terminologia Frantzian

22. Frantzian Defentsa Ministerioak Frascatiko Eskuliburuko sailkapensistema aplikatzen du, baina proiektu zehatz bat jarduera motarenarabera sailkatzean, erabakiak hartzeko prozesuan betetzen duenlekuaren arabera eta eskatzen dituen lanen izaeraren arabera egiten da.Hartara, «ikerketa zailtasunekin» terminoak oinarrizko ikerketa etaaplikatua biltzen ditu, ikerketa-lana (oinarrizko ikerketaren etaaplikatuaren artean) eta esplorazio lana (garapen teknologiko berrienaplikazio eragilea definitzean datzana) barne. «Garapen definituak»terminoa garapen esperimentalerako erabiltzen da. Ekoizpenera etaerabilera eragilera bideratutako prototipoak perfekzionatzean datzatenzeregiten biltzen ditu, hau da, benetan ekoizpena dena hasi aurretikolan guztiak.


10. ERANSKINA

23. Frantziar industria aeroespazialean, «ikerketa» hitzak oinarrizkoikerketa eta aplikatua adierazten ditu. «Garapen», «prototipo» eta«planta pilotu» hitzak garapen esperimental kontzeptuaren barruansartuko lirateke, Eskuliburu honen arabera. «Zerbitzu zientifiko etateknikoak» eta «irakaskuntza eta garapena», orokorrea, I+Gtik kanpoegongo lirateke. Agintariek, ordea, interesa duen enpresarekin lanensailkapen zehatza konprobatzen dute, Eskuliburu honen terminolo-giarekin bat datorrela ziurtatzeko.

Adibideak

24. Atal honek defentsa eta aerospazial industrietan garapenteknologiko proiektu handien zenbait adibide aztertzen ditu,Eskuliburu honen kategoriak nola aplika daitezkeen, eta zailtasunaknon sor daitezkeen erakusteko helburuarekin.

A adibidea

25. Proeiktuaren deskribapena:

Orekatu gabeko gailuetatik osatutako egituren bideragarritasunaeta interesa ezarri, eta giro tenperaturan, banda estuko erdi-eroaleen propietate bakarrak erabilgarri egin, optoelektroni-karako eta abiadura handiaren funtzio logikoetarako. Proiektuaarrakasta badu, gailu berriek abantaila nabarmenak ekarrikodituzte galio edo silizio arseniuro gailuei dagokionez, abiadurahandiko etorkizuneko aplikazioetarako. Helburua erabilgarriakdiren orekatu gabeko gailuak identifikatzea da, material erdi-eroaleen funtsezko parametroetako batzuk berrestea, parametrohoriek gailuen errendimendua aurreikusteko erabiltzea, etaazkenik, gailu egokiak identifikatu ondoren, praktikan nolaegiten diren ikastea eta era sinplean karakterizatzea.

26. Proiektu hau, gaur egun, ikerketa aplikatu estrategiko faseandago, aplikazio multzo batera bideratzen baita, eta ez aplikazio zehatzbatera. Oinarrizko ikerketa baten luzapena izan zitekeen, orekatugabeko gailuak oinarri izandako egiturak deskubritu zituena, seguraskiunibertsitate batean egina. Aurkikutza honek optoelektronikan etaabiadura handiko funtzio logikoetan aplikazio aukera zabalakeskaintzen ditu ustez, eta ikerketa balizko aplikazio horiek identi-fikatzera bideratuta dago. «Oinarrizko parametroetako batzukberresteko» saioak egitea aurreikusten da, baina saio hauek ikerketa


10. ERANSKINA

aplikatu fasearen parte izan litezke, oinarrizko ikerketan arinkibesterik sumatu ez ziren eremu ezezagunak ikasten saiatzean.

27. Behin gailu egokiak identifikatu ondoren, «gauzatze praktikoa»garapen esperimentalean egingo da. «Era sinplean ezaugarriakemateko» lehen prototipoak garapen esperimental fase horretan egonlitezke. Eredurik landuenak eta bezeroak edo erabiltzaileak egindakoprobak, (ikus aurreko 7 atala) ekoizpenaren aurreko garapena gehiagoizango lirateke, garapen esperimentala baino.

B adibidea

28. Proiektuaren deskribapena:

X irismen laburreko aire defentsarako misil sistema bat da,ebolutiboa izateko pentsatua, eta beraz, eraso berriei erantzutekogai. Garapen fasean dagoen X2 eredua, X familiako azken kideada. B proiektuak X2 misil berrien eta lur ekipo berriaren garapeneta ekoizpena barne ditu. Garapen programa zabalpen handikosistema baterako egin da, zenbait teknologia konplexurenelkarrekintza eskatzen duena: elektro-optika, aginte eta radarkateak, esaterako, bai jarraipenerako, bai zaintzarako. Honekoperadoreari helburu kopuru handiagoa jarraitzea ahalbidetukodio, bereizteko gaitasun handiagoarekin, eta beharrezkoa balitz,zenbait misil aldi berean jaurtitzea ahalbidetuko dio. Misil bakarbat jaurtitzen bada, jarraipen elektro-optiko gailuak emandakoimajina termikoak misila helbururaino gidatzeko balio dezake,baina ezin da beste misilik jaurti jarraitzaile elektro-optikoaberriz libre egon arte. Zenbait misil jaurtitzen badira, lehenmisila hasieran jarraitzaile elektro-optikoak gidatu dezake, bainagero jarraitzaile radar bati transferitu behar zaio egiteko,helbururaino joan dadin; hartara, EO jarraitzailea libre geratukoda, eta orduan bigarren misil bat gidatzen has daiteke,lehenengoak bere helburua lortu baino lehen. Programak goi-mailako teknologiako azpikontratatzaileetatik eratorritakoazpisistemak kontratatzaile bakar baten zuzendaritzapeanintregratu nahi ditu..

29. Defentsa teknologian «Mark II motako» ereduen garapena ohikoada, eta garapen horretatik zenbat den esperimentala zehaztea ez daerraza. Kasu honetan, misil bakarraren sistemaren eta misil anitzeko


10. ERANSKINA

sistemaren arteko desberdintasuna behar bezain beste handia da,bigarrenaren garapena garapen esperimentalaren ondorio delapentsarazteko. Proiektua, ordea, sistema konplexua garatzean datza(defentsa teknologian ere ohikoa dena), zenbait ekipo eta teknologiaelkartuko dituena. Teorikoki, proiektu hau zenbait azpiproiektutanzatitu liteke, eta horietako batzuk azpikontratatuak izango lirateke.Azpiproiektu hauetako batzuk, dagoeneko existitzen den teknologiabaten aplikazioa dakartenak, I+Gkoak ez izatea gerta daiteke. Motahonetako azpiproiektu batean lan egiten duen azpikontratatzaile batekez luke garapen esperimental gisa kontabilizatu behar. Baina erakundefinantzatzailea eta kontratista nagusia proiektuaren gastuak horrelabanatzeko gai ez izatea gerta daiteke.

30. B adibidean, garapen esperimentalak eta ekoizpenak elkarrekindihardute. Beharrezkoa litzateke proiektuaren azken fasetan ekoizpe-naren alderdia bereizte, aurre-ekoizpenaren eta ekoizpenaren artekomugan dauden elementuak desberdintzeko helburuarekin.

C adibidea

31. 3 laukiak blindatutako orga baten eta gerorako modernizazioprograma baten fase desberdinak erakusten ditu.

32. Kontzeptu-diseinua ikerketa aplikatuarekin mugakide da etaikerketa aplikatu proiektu baten amaieran iritsi liteke horretara.

33. Jatorrizko garapen programan, diseinu zehatza eta sistemenintegrazioa garapen esperimentala direla dirudi. izan ere, sistemenintegrazioak saioak egitea eskatzen du eta hauek garapen esperimentalfasearen parte dira. Modernizatze programak zerrendatutako etapaguztietatik igaro behar badu, baliteke horrek hobekuntza aipagarriakekartzea eta lan hauek garapen esperimentaltzat hartu beharko dira.Modernizatze programa horrelakoa balitz, sistema-diseinu faseak etasistema-integrazioarenak ere garapen esperimentala izango lirateke.

34. Saiaketa eta berdiseinu/ eraldaketa faseek «atzeraelikadura» egoerasortzen dute. Jarduera hauetako gehienak garapen esperimentalaizango lirateke, baina baliteke beste batzuk ez izatea.

35. Erabiltzailearen probako faseak eta diseinuaren onarpenarenak,gehiago dirudite aurre-ekoizpena garapen esperimentala baino, eta ezdira I+G-tzat hartzen.


10. ERANSKINA

Erabiltzailearen baldintza operatiboakZehaztapen xeheak

Kontzeptu/ frogaketaren ikasketaDiseinu zehatza

Sistemen integrazioa

Probak

Berdiseinua/eraldaketa

Erabiltzaileak probatzea

Diseinua onartzea

EkoizpenaDiseinu-ondorengo zerbitzuak

Lur gainean ekipoaz espero denaEkipoak bere funtzioa betetzeko behar duenaZehaztapenak bete daitezkeela frogatzeko hasierako di-seinuaAzpi-sistemen diseinua, zehaztapenak betetzeko gaita-sun handiena duten ekipo eta azpikontratatzaileen iden-tifikazioa, lehenik ekipoa aztertuz, gero eraldatuz, etabeharrezkoa balitz, berri bat diseinatuzAzpisistema guztien muntaia eta sail osoak ondo funtzi-onatzen duela ziurtatzeko saiakeraProba eta saiakera ugari egitea, zehaztapenak betetzendirela frogatzekoSaiakeren ondorioz identifikatutako beharrezko eraldake-tak sartzeaBezeroak bere saiakerak egingo ditu, produktuak beraknahi bezala betetzen dituela zehaztapenak ziurtatzekoEkoizpen arauei buruzko hitzarmena eta dokumentazioteknikoa prestatzeaEkoizpen arauak betetzeko multzoak ekoizteaErabiltzen hasi ondoren, ekoizpen arauak betetzeko eral-daketak. Fase honek eraldaketen diseinua eta egokitza-penerako beharrezko ekipoen ekoizpena eskatzen ditu

3. Laukia. Orga blindatu baten garapena

1. HASIERAKO GARAPEN PROGRAMA

2. MODERNIZATZE PROGRAMA

Hobetutako baldintza eragileen zeha-ztapenaZehaztapen xeheakSistemen diseinua

Sistemen integrazioa

Probak

Berdiseinua/eraldaketa

Erabiltzaileak probatzea

Diseinua onartzea

Ekipo eraldatuen / ibilgailu moderni-zatuen ekoizpenaDiseinu ondorengo zerbitzuak

Modernizazioaren ondoren ekipoaz espero dena

Ekipoa zertarako den gai hobekuntzen ondorenHobetutako sistemaren diseinua, existitzen diren ibilgai-luen ekipoa, eta garapen programaren ekipo berria erabi-lizAzpisistema guztien muntaia eta sail osoak ondo funtzi-onatzen duela ziurtatzeko saiakeraProba eta saiakera ugari egitea, hobetutako zehaztape-nak betetzen direla frogatzekoSaiakeren ondorioz identifikatutako beharrezko eraldake-tak sartzeaBezeroak bere saiakerak egingo ditu, produktuak beraknahi bezala betetzen dituela zehaztapenak ziurtatzekoEkoizpen arauei buruzko hitzarmena eta dokumentazioteknikoa prestatzeaMultzoak ekoiztea / eraldatzea ekoizpen arauak betet-zekoDagoeneko erabilgarri dagoen materialaren arau hobetu-ak betetzeko eraldaketa. Fase honek eraldaketen disei-nua eta egokitzapenerako beharrezko ekipoen ekoizpenaeskatzen ditu

Iturria: ELGA


10. ERANSKINA

36. Diseinu-ondorengo zerbitzu fasea berdiseinu/eraldaketarenarikonparagarria da. Nolabaiteko garapen esperimentala ekar lezake,baina ez da kasu orokorra izaten.

D eredua

37. Proeiktuaren deskribapena

QWERTY izenez ezaguna den ehiz-hegazki bonbaketariak,ekoizpen-aurreko fasean zegoen gailu batekin, ikerketa, frogaketateknologiko, proiektu diseinu eta hasierako garapen faseakgainditu ditu, probako hegaldi batean. Orain aeroegitura berriakbeharrezkoak dira tresna garatzeko eta aire-sistema erasotzaile-defendatzaileetan integratzeko beharrezkoak dira, beren gaitasuneragile osoa ziurtatzeko helburuarekin. Fase honek tresnagehigarri dozena bat baino gehiago eska dezake.

38. Lehen fasea integratutako aire sistema erasotzaile-defendatzai-learen garapena da. Fase hau lehenago testuinguru honetan integratuez ziren osagaiak eta azpisistemak biltzean datza. Horrek heganegindako hamar gailuko saiakera programa zabala eskatzen du, etaberaz, oso garestia izan daiteke, eta ekoizpenera igaro aurretik gastu-atal garrantzitsuena izan daiteke. Fase honetan eskatutako zenbaitlanek ez dute I+G-tzat sailkatua izateko beharrezko berritasunelementua. Fase honetako gastuak, beraz, hauen arten zatitu behardira:

– Garapen esperimentala (I+G),– Ekoizpenaren aurreko garapena (I+G ez dena).

39. Bi kategoria hauen artean desberdintzeak aditu baten iritziaeskatzen du, berritasun elementua zein momentutan amaitzen den, etasistema integratu baten ohiko garapena zeinetan hasten den ikusteko.Proiektuaren fase honen deskribapenak, beste behin, garapenesperimentalaren eta ekoizpenaren aurreko garapenaren arteandesberdintzea zeinen zaila izan daitekeen frogatzen du. «Aditu bateniritzira» jotzeko beharrak zailtasun hau azpimarratzen du.

40. Bigarren faseak aire-sistema erasotzaile-defendatzaile integra-tuaren saiakerak betetzen ditu. Sistemak lehen fasean funtzionatzenduela frogatu ondoren, garapen proiektua multzo esperimental batenekoizpenera igaro daiteke, saiaketa eragileak egiteko. Saiakera horienarrakastaren arabera, eskatuko da ala ez industria-mailan egindako


10. ERANSKINA

ekoizpen multzoa. Frascatiko Eskuliburuaren arabera, lan hauek ez diraI+G, baizik eta ekoizpenaren aurreko garapena. Saiakerak eginbitartean, zailtasunak sortzeko arriskua dago, ordea, eta horiekgainditzeko garapen esperimental berri batera jo beharko da.Eskuliburu honek «atzeraeraginezko I+G» deitzen die lan hauei, I+G-ean sartu behar dena.

41. Hirugarren fasea industria-mailan erabateko ekoizpena da. Hau ezda I+G.


10. ERANSKINA

11. Eranskina

Frascati-ko Eskuliburuan I+G-eko langileenkategoriak lanbideen arabera bereizi ondoren,

kategoria horiek eta ISCO-88aren motak bat etortzea

1. Jarraian datorren 1 laukiak ISCO-88 moten adierazpena ematen du,eta bertan dauden ikertzaileak eta beste beste I+G-eko langilekategoria batzuk. Zentzu bakarrean irakurri behar da, adibidez,ikertzaileak osasun-profesionalen artean daude (ISCO-88-aren 222talde txikia), baina osasun-arloko langile guztiak ez dira ikertzaileak.Laukiak ere ez ditu zenbait I+G langile kategoria sartzen, adibidez,«Indar Armatuetakoak» (ISCO-88 -ko 0 talde nagusia), eta berariazkolanpostu batean erregistratuta ez dauden graduondoko ikasleak.


11. ERANSKINA

IKERTZAILEAK – ISCO-88 motak (talde azpi-nagusiak eta talde txikiagoak):21 Fisika, Matematika eta Ingeniaritzako langileak

211 Fisikariak, kimikariak eta harremana duten profesionalak212 Matematikariak, estatistikariak eta harremana duten langileak213 Informatika langileak214 Arkitektoak, ingeniariak eta harremana duten langileak

22 Bizitzaren Zientzietako eta Osasun-zientzietako langileak221 Bizitzaren zientzietako langileak222 Osasun-zientzietako langileak (erizaintza izan ezik)

23 Irakaskuntza Langileak231 Unibetsitateetan eta Goi-Mailako Iraskaskuntza Erakundeetan irakasleak

24 Beste langile batzuk241 Enpresa-langileak242 Zientzia juridikoetako langileak243 Artxibozainak, liburuzainak, dokumentatzaileak eta harremana duten

informazio-langileak244 Gizarte zientzietako langileak eta harremana dutenak

Gainera 1237 unitate taldea Ikerketa eta garapen sailen kudeatzaileak

TEKNIKARIAK ETA LANGILE BALIOKIDEAK- ISCO-88 MOTAK(talde azpi-nagusiak eta talde txikiagoak):31 Fisika eta Ingeniaritza langile albokoak

311 Fisikan eta ingeniaritzan teknikariak312 Informatika langile albokoak313 Ekipo optiko eta elektronikoetako operadoreak314 Itsas eta aire-teknikari eta kontrolatzaileak315 Segurtasun eta kalitate inspektoreak

32 Segurtasun eta bizi-kalitate langileak eta osasun-langile albokoak321 Bizitzaren zientzietan teknikariak eta harremana duten irakasle albokoak322 Osasun-langile alboko berriak (erizaintza izan ezik)

Gainera 3434 unitate-taldea Estatistika langileak. Matematikak eta harremana dutenbeste langile alboko batzuk

BESTE ESKOLA-LAGUNTZAILE LANGILE BATZUK ISCO-88 (talde nagusiak)4 Bulegoetako langileak6 Nekazaritzan eta arrantzan langile adituak8 Lantegi, makineria-langileak eta mihiztatzaileakGainera 343 Talde txikia

Administrazio langile albokoak (3434 unitateko taldea izan ezik)1 Legegileak, funtzionarioak eta zuzendaritza kudeatzaileak b.l.b.s.g.

1 laukia. Frascatiko Eskuliburuan lanbideka I+G langile-kategorieneta ISCO-88 moten arteko bat-etortzea

Lanbideen Nazioarteko Sailkapenak (ISCO) (OIT, 1990) hamar talde nagusiditu agregazio mailarik altuenean, 28 azpi-taldetan banatuak (116 talde txikiagoz

eta 390 unitate-taldeez gain)

1. Estatistika-, matematika- langileak eta harremana duten beste alboko langile batzuk (hemen «teknikari etalangile baliokideak» sailaren barruan sartutakoak).

2. beste langile batzuetan sailkatu gabeko b.l.b.s.g.Iturria: ELGA


11. ERANSKINA

AKRONIMOAK

NEU Nazioarteko Estatistika Urtea (ingelesez, ISY, International StatisticalYear)

ENA Energiaren Nazioarteko AgentziaALENA Accord de libre-échange nord-américain (ingelesez, NAFTA)BEZ Balio Erantsiaren gaineko ZergaCAD Ordenagailuz Lagundutako Diseinua (Computer-Aided Design)CAE Ordenagailuz Lagundutako Ingeniaritza (Computer-Aided

Engineering)ELEB Elkar-Laguntza Ekonomikorako Batzordea (ingelesez, ELEB)EEB Europar Elkarteko BatzordeaEB Europar BatasunaCERN Ikerketa Nuklearrerako Europar Zentroa (Centre Européen pour la

Recherche Nucléaire)CIM Ordenagailu bidez Ekoizpen Integrala (Computer-Integrated

Manufacturing)CIS Berrikuntzari buruzko Komunitate Inkesta, EBrenaCMEA Elkar-laguntza Ekonomikorako Batzordea (Council for Mutual

EconomicAssistance)COFOG Administrazio Publikoaren Funtzioen Sailkapena (Classification of the

Functions of Government)CSTP Politika Zientifiko eta Teknologiko Batzordea (Committee for Scientific

and Technological Policy)DoD AEBetako Defentsa SailaEB Europar BatasunaECE Europarako Ekonomia Batzordea, Nazio Batuena (United Nations

Economic Commission for Europe)EO Elektro-OptikoaEOLP Egun Osoko Lanarekin ParekatzeaFMS Ekoizpen Malgu Sistemak (Flexible Manufacturing Systems)FOS Zientzia Eremuak (Fields of Science)GBAORD I+G Aurrekontu-kreditu Publikoak (Government Budget Appropiations

or Outlays for R&D)


AKRONIMOAK

GERD Barne Gastu Gordina I+Gn (Gross Domestic Expenditure on R&D)GNERD Gastu Nazional Gordina I+Gn (Gross National Expenditure on R&D)GZH Gizarte zientziak eta HumanitateakHRST Zientzia eta Teknologian Giza Baliabideak (Human Resources in Science

and Technology)IAGEP Irabazi Asmorik gabeko Erakunde PribatuakI+G Ikerketa eta GarapenaIDZT Informazio eta Dokumentazio Zientifiko eta TeknikoaIG+ F Ikerketa, Garapena eta FrogapenaIGE +E Ikerketa, Garapena, Entsegua eta EbaluazioaISCED Nazioarteko Irakaskuntza Saikapena (International Standard Classifi-

cation of Education)ISCO Lanbideen Nazioarteko Sailkapena (International Standard Classi-

ficafion of Occupations)ISIC Nazioarteko Industria-sailkapena (International Standard Industrial

Clasification)JZT Jarduera zientifiko eta teknologikoakKFOG Kapital Finkoaren Osaketa GordinaKPI Kontsumorako Prezioen IndizeaNABS Programa eta Aurrekontu Zientifikoen Analisi eta Konparaziorako

Izendapena (Nomenclature pour l´Analyse et la comparaison desBudgets et Programmes Scientifiques)

NACE Jarduera Ekonomikoen Industria-sailkapen Orokorra Europar BatasuneanNAFTA North America Free Trade Agreement (frantsesez ALENA Accord de

libre-échange nord-américain)NESTI Zientzia eta Teknologia Adierazleetan Aditu Nazionalak (National

Experts on Science and Technology Indicators)NSE Natur Zientziak eta Ingeniaritza (Natural Sciences and Engineering)NSF Zientziarako Elkarte Nazionala (AEB) (National Science Foundation)NB Nazio BatuakELUN Estatistiketarako Lurralde Unitateen NomenklaturaELGA Elkarlan eta Garapen Ekonomikorako ErakundeaAEE Amerikar Estatuen ErakundeaEEEE Elkarlan Ekonomikorako Europar ErakundeaPEB Patenteen Europar BulegoaLNE Lanaren Nazioarteko Erakundea (frantsesez, BIT; ingelesez, ILO)JIME Jabetza Intelektualaren Mundu ErakundeaNBE Nazio Batuen Erakundea (ingelesez, UN)AEP Atzerrian ezarritako Erakunde PublikoakIEP Ikerketa Erakunde PublikoakHSE Helburu Sozioekonomikoak


AKRONIMOAK

BPG Barne Produktu GordinaNKP Nazioarteko Konparazio ProiektuaBAP Erosketa Ahalmen ParekotasunaETE Enpresa Txiki eta ErtainakZETIS Zientzia eta Teknologia Adierazleen Iberoamerikar sarea.ZIA Zientzia Aipamenen Aurkibidea (Science Citation Index)KSN Kontabilitate Sistema Nazionala (ingelesez, SNA)SKS Sozietateak eta Kuasi-Sozietateak (ingelesez, CQC)ZZT Zerbitzu Zientifiko eta TeknologikoakSITC Nazioarteko Merkataritza Sailkapena (Standard International Trade

Classification)DMI Diru-laguntza eta Mailegu ItzulgarriakGZH Gizarte zientziak eta Humanitateak (Social Sciences and. Humanities)STET Irakaskuntzaa eta Prestakuntza Zientifiko eta Teknikoa (Scientific and

Technical Education and Training)STID Informazio eta Dokumentazio Zientifiko eta Teknikoa (Scientific and

Technological Information and Documentation)TEP Teknologia-Ekonomia Programa (Technology - Economy Programme)EAT Ekoizpen Aurreratu TeknologiaIKT Informazio eta Komunikazio Teknologiak (ingelesez, ICT)TOB Teknologiagatik Ordainketa BalantzaUFO Unibertsitateetako Funts OrokorrakUNESCO Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen ErakundeaUSPTO AEBetako Patente eta Marken BulegoaVLSI Neurri Handian Integrazio Zirkuitua (Very Large Scale Integrated

Circuits)ZetaT Zientzia eta TeknologiaZETIS Garapenerako Zientzia eta Teknologiaren Iberiroamerikar Programa

• Zenbait espainiar erakundek, EIN esaterako (Estatistika InstitutuNazionala), kontzeptu beretarako akronimo desberdinak erabiltzen dituzte.

Horrela, adibidez: CINE (Clasificación Internacional Normalizada de laEducación), ISCED beharrean; CIIU (Clasificación Industrial Internacional Uniforme)ISIC beharrean, etab.


BIBLIOGRAFIA


BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA

Cabinet Office (1991),R&D “91. Annual Review of Government Funded Research and Development,HMSO Publications Centre, Londres.

Carson, C.S. y B.T. Grimm (1991),“Satellite Accounts in a Modernized and Extended System of EconomicAccounts”, Business Economics, urtarrilla.

Commission of the European Communities (CEC),International Monetary Fund, Organisation for Economic Co-operation andDevelopment,Naciones Unidas y Banco Mundial (1994), System of NationalAccounts, 1993.

Eurostat (1986),“Nomenclature for the Analysis and Comparison of Scientific Programmesand Budgets (NABS): versión1983”, Luxemburgo.

Eurostat (1990),“Council Regulation (EEC) No. 3037/90 de 9 October 1990 en: StatisticalClassification of Economic Activities in the European Community”, OfficialJournal of the European Communities, No. L 293/1, urriaren 24a.

Eurostat (urterokoa),Research and Development:Annual Statistics, Luxemburgo.

Eurostat (1994),“Nomenclature for the Analysis and Comparison of Scientific Programmesand Budgets”, Luxemburgo.


BIBLIOGRAFIA

Freeman, C. y A.Young (1965),The Research and Development Effort in Western Europe, North America and theSoviet Union: An Experimental International Comparison of ResearchExpenditures and Manpower in 1962, OCDE, Paris. Freeman, C., ed. (1987),Output Measurement in Science and Technology: Essays in Honor of YvanFabian, Elsevier Science Publishers B.V., Amsterdam.

Glennan,T.K., Jr.,W.F.Hederman, Jr., L.L. Johnson and R.A. Rettig (1978),The Role of Demonstration in Federal R&D Policy,The Rand Corporation.

Hatzichronoglou,T. (1997),“Revision of the High-technology Sector and Product Classification”, ELGA,STI Working Paper 1997/2), Paris.

Hill, P. (1988),“Recent Developments in Index Number Theory and Practice”,OECD EconomicStudies, No. 10 (Udaberria).

Nazio Batuak (1968),A System of National Accounts, Studies in Methods Series F, 2 zenb., 3berrazt., New York.

Nazio Batuak (1982),Provisional Guidelines on Standard International Age Classifications, StatisticalPapers, Series M, 74 zenb., New York.

Nazio Batuak (1986),Standard International Trade Classification Revision 3, Statistical Papers SeriesM, No. 34, 3 berrazt., Nueva York.

Nazio Batuak (1990),International Standard Industrial Classification of All Economic Activities,Statistical Papers Series M, 4 zenb., 3 berrazt., New York.

Nordforsk (1976),Statslige udgifter til forskning og udviklingsarbejde i de nordiske lande 1975. Enbudge tanalyse, Stockholm.

Nordforsk (1983),Retningslinier for analyse af statslige bevillinger til forskning og udviklin-gsarbejde, Stockholm.


BIBLIOGRAFIA

Nordforsk (1986),R&D Statistics in the Higher Education Sector:Work on Improved Guidelines,Oslo.

ELGA (1963),“Proposed Standard Practice for Surveys of Research and Development:TheMeasurement of Scientific and Technical Activities”, Directorate for ScientificAffairs,DAS/PD/62.47, Paris.

ELGA (1968),Statistical Tables and Notes (“International Statistical Year for Research andDevelopment:A Study of Resources Devoted to R&D in OECD Membercountries in 1963/64”), 2 bol., Paris.

ELGA (1970),“Proposed Standard Practice for Surveys of Research and ExperimentalDevelopment:The Measurement of Scientific and Technical Activities”,DAS/SPR/70.40, Directorate for Scientific Affairs, Paris.

ELGA (1976),Proposed Standard Practice for Surveys of Research and ExperimentalDevelopment: “Frascati Manual”,The Measurement of Scientific and TechnicalActivities Series, Paris.

ELGA (1979).Trends in Industrial R&D in Selected OECD Member Countries 1967-1975, Paris.

ELGA (1981),Proposed Standard Practice for Surveys of Research and Experimental Deve-lopment: “Frascati Manual 1980”,The Measurement of Scientific and TechnicalActivities Series, Paris.

ELGA (1984),OECD Science and Technology Indicators: 1 zenb. – Resources Devoted toR&D, Paris.

ELGA (1986),OECD Science and Technology Indicators: 2 zenb. – R&D, Invention andCompetitiveness, Paris.

ELGA (1989a),OECD Science and Technology Indicators, 3 zenb. – R&D, Production andDiffusion of Technology, Paris.


BIBLIOGRAFIA

ELGA (1989b),R&D Statistics and Output Measurement in the Higher Education Sector:“Frascati Manual” Supplement,The Measurement of Scientific andTechnological Activities Series, Paris.

ELGA (1990),“Proposed Standard Method of Compiling and Interpreting Technology Ba-lance of Payments Data: TBP Manual 1990”,The Measurement of Scientificand Technological Activities Series, Paris.

ELGA (1992),OECD Proposed Guidelines for Collecting and Interpreting TechnologicalInnovation Data – Oslo Manual, Paris.

ELGA (1.994a),Proposed Standard Practice for Surveys of Research and Experimental Deve-lopment, “Frascati Manual 1993”,The Measurement of Scientific and Techno-logical Activities Series, Paris.

ELGA (1994b),“Using Patent Data as Science and Technology Indicators – Patent Manual1994:The Measurement of Scientific and Technological Activities”, ELGA/GD(94) 114, 1994, Paris.

ELGA/Eurostat (1995),The Measurement of Human Resources Devoted to Science and Technology –Canberra Manual: The Measurement of Scientific and Technological Activities,Paris.

ELGA/Eurostat (1997a),Proposed Guidelines for Collecting and Interpreting Technological InnovationData – Oslo Manual,The Measurement of Scientific and Technical ActivitiesSeries, Paris.

ELGA (1997b),Manual for Better Training Statistics – Conceptual,Measurement and SurveyIssues, Paris.

ELGA (1999),Classifying Educational Programmes, Manual for ISCED-97 Implementation inOECD Countries, Paris.


BIBLIOGRAFIA

ELGA (2001),Measuring Expenditure on Health-related R&D, Paris

ELGA (2002),“Measuring the Information Economy”, Paris.

ELGA (Biuterokoa),Main Science and Technology Indicators, Paris.

ELGA (bi urtero),Basic Science and Technology Statistics, Paris.

ELGA (bi urtero),OECD Science, Technology Scoreboard, Paris.

ELGA (bi urtero),OECD Science, Technology and Industry Outlook, Paris.

ELGA (bi urtero),OECD Information Technology Outlook, Paris.

Okubo,Y. (1997),“Bibliometric Indicators and Analysis of Research Systems,Methods andExamples”, ELGA, STI Working Paper 1997/1, Paris

Nazioarteko Lan Erakundea (1968),International Standard Classification of Occupations (ISCO), Ginebra.

Lanaren Nazioarteko Erakundea (1990),International Standard Classification of Occupations: ISCO-88,Ginebra.

RICYT/OEA/CYTED (2001),“Latindar Amerika eta Karibeko Berrikuntza Teknologiko AdierazleenNormalkuntza: Bogotako Eskuliburua”, hemen eskuragarri: www.ricyt.edu.ar/

UNESCO (1976),“International Standard Classification of Education (ISCED)”, COM/ST/ISCED,Paris.

UNESCO (1978),“Recommendation Concerning the International Standardization of Statisticson Science and Technology”, Paris, Azaroa.


BIBLIOGRAFIA

UNESCO (1984a),Guide to the Collection of Statistics on Science and Technology, Rev. 1, ST84/WS/19, Abendua.

UNESCO (1984b),Manual for Statistics on Scientific and Technological Activities, ST.84/WS/12,Paris.

UNESCO (1984c),“Guide to Statistics on Scientific and Technological Information and Docu-mentation (STID) (Behin-behinekoa)”, ST.84/WS/18, Paris.

UNESCO (1997),ISCED (International Standard Classification of Education), Paris

UNESCO (urtero 1999 arte),UNESCO Statistical Yearbook, Paris.


BIBLIOGRAFIA

AURKIBIDEA ATALEN ZENBAKIA KONTUAN HARTUTA

Jarduera Zientifiko eta Teknologikoak (JZT) 19-20Zeharkako laguntza-jarduerak 83, 131-132, 289-293, 5.1 laukiaZerbitzu jarduerak

I+Ga identifikatzeko irizpideak 149I+G adibideak bankuan eta finantzetan 150-151I+G-aren identifikazioa, 133-134I+Ga identifikatzeko arazoak 145-148I+Gtik kanpoko jarduerak 65-67

Meatze eta prospekzio lanak 106-108Soilik I+G finantzaketa jarduerak 82Softwarea garatzeko ohiko jarduerak 77Bertako administrazioa 185, 192, 484I+Gari buruzko inkesten norainokoa 431Ikerketa instalazioen alokairua 366-368Amortizazioa (gastuak kanpoan uztea) 34, 374-375Unibertsitate irakasleen jakintza zabalkuntza 99-101Zientzia eta Teknologia eremuak (FOS) 200-202, 222-226, 273-276, 3.2 laukia

2 eranskina (42), 4 eranskina (21-22, 40, 42, 44-45)Espezializatutako laguntza-medikua 74, 97-98Matxurak eta ustekabekoak 122, 2.3 laukiaTeknologiagatik ordainketen balantza (TOB) 7 eranskina (13-20)Bibliometria 7 eranskina (21-25)Bioteknologia 60

ELGAren definizioa 4 eranskina (51, 55-56)Natur zientziak eta ingeniaritza

I+G mota; adibideak 253Gizarte zientziak eta humanitateakIkerketa motaren adibideak 254-255, 4.2 laukia

I+G adibide orokorrak 143-144I+G-aren identifikazioa, 133-134Sartzea 27-28

Administrazio publikoen funtzioen sailkapena (COFOG) 188, 3 eranskina (20)Europar Batasuneko jarduera ekonomikoen

industria-sailkapena (NACE) 169Nazioarteko Hezkuntzaa Sailkapena (ISCED) 297, 305, 323, 5.2 laukiaLanbideen Nazioarteko Sailkapena (ISCO) 297, 300-301, 307, 310-311,

11 eranskina (1 laukia)



Industriarako Nazioarteko Sailkapena (ISIC) 169, 174-176, 189, 261, 3.1 laukia,4 eranskina (14, 36-38, 43, 2 laukia)

Erakunde sailkapenak 152Sektorizazioa 156-162. 3.1 irudiaUnitate aitortzailea 153Unitate estatistikoa 154-155I+G koefizienteak 2 eranskina (48-49, 54)Nola lan egin inkestatuekin 451-462Batez besteko kontsumoa (KSNean I+G-aren trataera) 3 eranskina (26-27)Gastu kontabilitatea (I+G KSNean) 3 eranskina (28-30)KSNean kontabilitate sateliteak (31-32)Ingurugiroaren kontrola eta babesa 285, 505I+G-eko langileentzat gizarte-segurantza eta pentsio kostuak 369-370I+G-eko langileen soldaten kostuak 361-363I+G aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) 53-57, 474-496,

4 eranskina (8-10, 13, 1 laukia)I+G-ean Barne Gastu Gordinarekin Alderaketa 520-526Proiektu urte-anitzen tratamendua 495

Defentsa (I+G) 281-284, 515 10 eranskina (1-41)I+G deflaktoreak eta dirua bihurtzeko indizeak 9 eranskina (1-39)Frogapena 23Gizarte sistemen garapena 109Garapen esperimentala 64Definizioa 249-250I+G-eko langileak motaka banakatzea 347Industria-diseinua eta marrazketa 124-125, 2.3 laukiaI+G-aren banaketa funtzionala

Zientzia eta Teknologia eremuak (FOS) 273-276Produktu Mota 267-272Ikuspuntua 236-237, 4.1 laukiaHelburu sozio-ekonomikoak (HSE) 277-280I+G mota 238-256

I+G-aren banaketa eskualdeka, 355, 422, 5 eranskina (1-6)Eraikinak I+G-ean kapital gastu gisa 377-378, 385, 2 eranskina (53)Enpresa pribatua 164Enpresa publikoa 165I+G inkestak

Datu fidagarritasuna eta nazioarteko konparazioa 50-52Bioteknologiarako inkesta ereduak 4 eranskina (47-56)Entsegu klinikoak 130Ohiko entseguak 2.3 laukiaEntseguak eta normalizazioa 72Goi-mailako irakaskuntzaa 210Irakaskuntza eta prestakuntza 68Egun osoko lanarekin parekatzea (EOLP) 331-332, 335-337, 2 eranskina (43-44)Egun osoko lanarekin parekatuta egindako kalkulua 343-345Lan denboraren definizioa 341-342Kalkulurako data zehatza 335



Kalkulurako pertsona/urtea 333-334Goi-mailako irakaskuntza sektorea 338-340Estatuko ahaleginak I+G gaietanIkus ere bai: Barne gastu gordina I+G-n) 38, 423-425, 6.1 laukiaBerrikuntza estatistikak 7 eranskina (34-40)Informazio gizartearen estatistikak eta adierazleak 7 eranskina (49-54)Berrikuntza estatistikak 7 eranskina (4-12)Graduondoko ikasketak doktoradutza mailan 89-94Bideragarritasun azterketak 73Politikarekin erlazionatutako azterketak 76EUROSTAT (Europar Batasuneko Estatistika Bulegoa) 6 eranskina (8-9)Espazioaren azterketa 105Atzerria

I+Gari buruzko aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) 496Definizioa 229Erakunde azpi-sailkapen nagusiak 230Funtsen jatorri edo helburuen eremu geografikoa 233-235

Unibertsitateetako Funts Orokorrak (UFP)(ikus: unibertsitateetako funts publiko orokorrak) 2 eranskina (36)Aurrekontu funtsak

I+Gari buruzko aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) 487-490Unibertsitateetako funts publiko orokorrak (UFP)finantzaketa iturri gisa 405-406, 2 eranskina (61-64)I+Gari buruzko aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) 492Kapital finkoaren osaketa gordina (KFOG) 3 eranskina (25)Finantzaketa iturriak

I+G-erako funtsen fluxuak identifikatzeko irizpideak 393Unibertsitateetako funts publiko orokorrak (UFP) 405-407I+Gko finantzaketa iturrien identifikazioa 403Neurketa metodoak 389-392Azpikontratazioa eta bitartekariak 404I+G-era bideratutako eta bertan erabilitako transferentziak 402Transferentzia zuzenak 394-401

Barne gastu gordina I+Gn (GERD) 423-425, 6.1 laukia, 4. eranskina (8, 14-15, 33)Estatuko gastu gordina I+G-ean (GNERD) 426-427, 6.2 laukiaZeharkako finantzaketak estalitako ohiko gastuak 365Ohiko gastuak 360

Ikerketa instalazioen alokairua 366-368I+G-eko langileentzat gizarte-segurantza eta pentsio-kostuak 369-370I+G-eko langileen soldaten kostuak 361-363I+Gari buruzko aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) 485Definizioa 358-359Zeharkako finantzaketak estalitako ohiko gastuak 365Balio erantsiaren gaineko zerga (BEZ) 371-373Beste ohiko gastu batzuk 364

Kapital gastuakLiburutegiak 387-388Ohiko gastuen eta kapital gastuen artean desberdintzeko irizpideak 384



Definizioa 374-376I+G edukiaren identifikazioa kapital gastuetan 385Tresnak eta ekipoak 381softwarea 382-383Lur-sailak eta eraikinak 377 -380I+G aktibo finkoen salmenta 386

I+G gastuak 34-36, 356-357Eskualdeko banaketa 422

Kanpo gastuakDefinizioa 408-412Betetzaileen datuetan eta finantzaketaiturrietan oinarritutako informazioa 413-421

Gastu orokorrak 26, 83, 131-132, 292-293, 296, 364Barne gastuak

Definizioa 358-359Kudeaketa eta I+Gari laguntzeko

beste jarduera batzuk 26, 81-83, 131-132, 289-293, 5.1 laukiaI + G-aren globalizazioa eta I+G-ean elkarlana 39-41Produktu taldeak 257-261

Sailkapenak; IKTei buruzko I+Ga 4 eranskina (39)Produktuaren erabilera irizpidea 267Banaketa irizpideak 262-266Gomendioak 272

Ospitaleak eta unibetsitate klinikak 211-213Ospitaleak 4 eranskina (32)

Inkestak egiteko metodoak 449-450I+G eta berrikuntza teknologikoa 21-24I+G software garapenean, gizarte zientzietan, humanitateetan

eta zerbitzu-jardueretan 133-151I+G defentsa eta aeroespazial industrietan 10 eranskina (1-41, 1-3 laukiak)Bioteknologiaren inguruko I+G 4 eranskina (51-56)Osasunaren inguruko I+G, 4. eranskina (1-33, 1-3 laukia)IKTei buruzko I+G 4 eranskina (34-41)atzeraeragineko I+G 123I+G eta kideko jarduerak 84-85

Desberdintze irizpideak 2.1 laukiaI+G-aren identifikazioa softwarean, gizarte zientzietan eta zerbitzuetan 25, 133-151Balio Erantsiaren gaineko zerga (BEZ) 371-373I+G-erako pizgarri fiskalak 401, 493Globalizazio adierazleak

ELGAren eskuliburua 181Osasun-zerbitzuen industria 4 eranskina (16-17)Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatuak (IAGEP) 166-168Ikerketa aplikatua 64, 246-248

Definizioa 245Oinarrizko ikerketa 64, 241-242

Definizioa 240Bideratutako oinarrizko ikerketa 243



Ikerketa estrategikoaBritaniar definizioa 10 eranskina (6)Ikerketa aplikatu elementua 248

Funtsezko ikerketa (ikus: oinarrizko ikerketa)Ikerketa eta garapen esperimentala (I+G)

Definizioa 17-18, 63-64Ikertzaileak 302-305, 11 eranskina (1, 1 laukia)

Definizioa 301Adina 348Kanberrako EskuliburuaZeta Tra bideratutako giza baliabideak neurtzeko

ELGAren eskuliburua 328, 7 eranskina (48)Frascati-ko Eskuliburua

Eskertzak 1 eranskina (26-33)Historia laburra eta jatorriak 1 eranskina (1-15)Seigarren argitaraldian aldaketa nagusiak 1 eranskina (16-25)

ELGAren eskuliburuak etametodologia-txostenak 9, 16. 1.1. laukia, 7 eranskina (12, 20, 25, 33, 40, 48)

I+ G-aren inputen neurketa 29I+G-rako bitarteko materialak 37Inkestak egiteko metodoak 428-430Programa eta Aurrekontu Zientifikoen Analisi

eta Konparaziorako izendapena (NABS) 502, 4 eranskina (8, 11, 41)Nordforsk (Iparraldeko Industria Funtsa) 6 eranskina (10-12)I+G-aren helburuak (ikus ere bai: helburu sozio-ekonomikoak)Helburu sozioekonomikoak (HSE) 277-288, 4. eranskina (21-22, 44, 3 laukia)

Ingurugiroaren kontrola eta babesa 505Banaketa irizpideak 497-501Defentsa 515Egiturak eta gizarte harremanak 510Lurraren azterketa eta ustiaketa 503Espazioaren esplorazioa eta ustiapena 511Lurraldearen azpiegiturak eta antolakuntza 504Bideratu gabeko ikerketa 513Unibertsitateen funts orokorrekin finantzatutako ikerketak 512NABS 502, 8.1 laukiaNordforsk 8.2 laukiaBeste ikerketa zibil batzuk 514Zailtasun eremu nagusiak 516-519Nekazaritza-ekoizpen eta -teknologia 508Ekoizpena eta industria teknologia 509Giza osasunaren babesa eta hobekuntza 506Energiaren ekoizpena, banaketa eta erabilera arrazionala 507

Beste jarduera zientifiko eta teknologiko batzuk 69-77Beste berrikuntza jarduera batzuk 79Beste jarduera industrial batzuk 78Beste laguntza langile batzuk 310-311, 11 eranskina (1, 1 laukia)



Definizioa 309Beste ohiko gastu batzuk 364

I+G-eko langileak 30-33Gomendatutako agregatuak eta aldagai nazionalak 346-351, 5,3 laukia a-bKategoriak 297-299Sailkapena lanbideka 300Sailkapena titulazio formalka 312, 5.2 laukiaLanbide eta titulazioka datu gurutzatuak 352-354, 5.4 laukiaEskualdeko datuak 355Definizioa 294-296Bigarren-hezkuntzako ikasketen diplomak (ISCED 3 maila) 317Unibertsitate mailako diplomak (ISCED 5B maila) 315Unibertsitate mailakoak ez diren bigarren-hezkuntza

ondorengo diplomak (ISCED 4 maila) 316I+G eta zeharkako laguntza jarduerak 289-293, 5.1 laukiaDatuen neurketa eta bilketa 325Doktoradutza maila (ISCED 6 maila) 313Doktoradutzaz azpiko mailak (ISCED 5A maila) 314Beste titulazio batzuk 318Graduondoko ikasleen tratamendua 319-324

Planta pilotuak 116-119, 2.3 laukiaInketak egiten zaizkien biztanleria eta inkestatuak 432-450Maileguak eta I+G industrialaren zeharkako finantzaketa

I+Gari buruzko aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) 492I+G inkestak sartzea 400

I+G-aren eta kideko beste jarduera batzuen arteko mugan arazoakKudeaketa eta beste laguntza-jarduera batzuk 131-132I+G eta ISCEDren 6 mailan irakaskuntza eta prestakuntza, 2.2 laukiaI+G eta irakaskuntza eta prestakuntza; 86-88 kasuakI+G eta kideko jarduera zientifiko eta teknologikoak; 104, 110, 113 kasuakI+G eta beste industria jarduera batzuk 110-112I+G eta beste industria-jarduera batzuk; kasuak 2.3. laukia

Balioztapen prozedurak 463-472Ekoizpen esperimentala 120-121, 2.3 laukiaEkoizpena eta kideko jarduerak 80Barne produktu gordina (BPG) 3 eranskina (11)Goi-mailako teknologiako produktuak eta industriak 7. eranskina (26-33)Prototipoak 114-115, 2.3 laukiaI+Gari buruzko proiekzioak eta balioztapenak 7 eranskina (1-26)Neurri handiko proiektuak eta kostu

handiko planta pilotuak 118-119, 10 eranskina (1-41)Makineria eta tresnen prestaketa eta industria-ingeniaritza 126-129, 2.3 laukiaInteres orokorreko datuen bilketa 71, 103Lagin bilketa

Goi-mailako irakaskuntza sektorea 447-448Enpresa sektorea 441

Z eta T-ra bideratutako giza baliabideak (ZTGB) 7 eranskina (41-48)Giza baliabideak 326-328



ELGAra edo nazioarteko beste erakunde batzuetara informazioa bidaltzea 473ZETIS (Zientzia eta Teknologia Adierazleen Iberoamerikar sarea) 6 eranskina (13-15)

Administrazio Publiko SektoreaSailkapena 188-190Estaldura 185-187I+Gari buruzko aurrekontu-kreditu publikoak (GBAORD) 484Sailkapen irizpideak 190Definizioa 184Osasunaren inguruko I+G 4 eranskina (29-30)Inkestak egiteko metodoak 443-445Administrazioaren maila 192Azpisailkapenak 191Erakunde mota 193Estatistika-unitatea 189

Enpresa sektoreaSailkapen irizpideak 174-175Definizioa 163Atzerriko enpresa multinazionala 181Enpresa pribatuak 179Enpresa publikoak 179-180Osasunaren inguruko I+G 4 eranskina (14-18, 2 laukia)Inkestak egiteko metodoak 435-442Erakundearen neurria 182-183Erakunde mota 177-179Estatistika-unitatea 170-173

Goi-mailako irakaskuntza sektoreaEstaldura 207-209Definizioa 206I+G neurriaren balioztapena; gastuak eta I+G langileak inkestetan

Jarduerak I+G-aren mugan 2 eranskina (22)Lan kostuak 2 eranskina (47-50,54)Administrazio zentralen datuak, 2 eranskina (20,37-42)Denboraren erabilera inkestak 2 eranskina (6-19)Ekipoak eta tresnak 2 eranskina (52)I+G osagaiaren balioztapena 2 eranskina (4-5)Administrazioaren funts zuzenak 2 eranskina (62-69-70)unibertsitateetako funts publiko orokorrak (UFO) 2 eranskina (61-64)Finantzaketa iturriak 2 eranskina (55-60)Beste iturri batzuetan oinarritutako metodoak 2 eranskina (25-33)Beste ohiko gastu batzuk 2 eranskina (51, 62, 65-68)Erantzun ehunekoa 2 eranskina (23-24)Inkesten prozedurak 2 eranskina (1-3)Lur-sailak eta eraikinak 2 eranskina (53)Koefizienteen erabilera 2 eranskina (34-37, 43-44)

Osasunaren inguruko I+Ga, 4 eranskina (23, 25-26)Ikerketa institutuak mugako lerroan 214-221Inkestak egiteko metodoak 447-448Beste erakunde azpisailkapen batzuk 227-228Estatistika-unitatea 225



Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektorea (IAGEP)Zientzia eta Teknologia eremuak (FOS) 200-204Estaldura 195-199Definizioa 194Osasunaren inguruko I+G 4 eranskina (27-28)Inkestak egiteko metodoak 446Estatistika-unitatea 203

SektoreakSektoreen aukeraketa 157-159Sektorizazioaren justifikazioa 156Sektorizazio arazoak 160-162, 3.1 irudiaKSNaren sektoreak eta Frascatiko Eskuliburukoak 3 eranskina (14-19, 1-3 laukiak)

Salmenta-ondorengo zerbitzua eta matxurak antzemantea 2.2 laukiaInformazio zientifiko eta tekniko zerbitzuak 70Lege eta arauen inspekzio, kontrol eta aplikazio zerbitzu publikoak 2.3 laukiaKontabilitate Sistema Nazionala (KSN)

eta Frascatiko Eskuliburua 13, 157-160, 3 eranskina(1-32, 1-5 laukiak)

I+G-aren sailkapen sistemak 42-49Software-a

I+G adibideak 140-142I+G moten adibideak 256KSNean 3 eranskina (27)I+G-aren identifikazioa, 133-139

Ikasleen gainbegiraketa 95-96Teknikariak eta kideko langileak 307-308, 11 eranskina (1, 1 laukia)

Definizioa 306Zereginen adibideak 308

Informazio eta komunikazioen teknologiak (IKT) 59I+G motak

Irizpideak 251-252Patente eta lizentzia lanak 75, 2.3 laukiaUNESCO (Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako

Nazio Batuen Erakundea) 6 eranskina (2-7)Unitate aitortzailea 153Estatistika-unitatea (-ren aukeraketa)

Enpresa sektorea 170-173Administrazio Sektorea 189Goi-mailako irakaskuntza sektorea 225Irabazi asmorik gabeko erakunde pribatu sektorea (IAGEP) 203

Unibertsitateak (Ikus ere bai: goi-mailako irakaskuntza sektorea)Banaketa funtzionalen erabilgarritasuna 4.1 laukiaI+G aktibo finkoen salmenta 386

Liburu honen jatorrizko izenburua Frascati Manual 2002:Proposed Standard Practice for Surveys onResearch and Experimental Development izan zen ISBN 9789264199033, ©2002 Ekonomia Lankidetza etaGarapenerako Antolakundea (ELGA), Paris.Itzulpen hau ELGArekin hitzarmenez argitaratu da. Ez da ELGAren itzulpen ofiziala.

www.oecdbookshop.org - ELGAren liburutegia ON-LINEwww.sourceoecd.org - ELGAren liburutegi elektronikoawww.oecd.org/oecddirect - ELGAren izenburuen alerta-zerbitzua

Ikerketa eta garapen esperimentalari buruzko azterketetarako praktikaadierazgarrien proposamena

Jarduera zientifiko eta teknologikoen neurketa

Aldaketa teknologiko, ikerketa eta garapen (I+G) handiko gure garai honetan hazkunde

ekonomikorako elementu garrantzitsua da. Industriak, administrazioak eta unibertsitateek

egindako ahaleginarekin batera, analisiak egiteko eta emaitza onak ekarriko dituzten

politikak egiteko giltza da.

Frascati-ko Eskuliburua gida metodologikoak nazioartean onesmena lortu du I+G

estatistikak biltzeko eta erabiltzeko, eta mundu osoko estatistika kabineteetarako

ezinbesteko tresna da. Funtsezko elementuen definizioak, datu-bilketari buruzko jarraibideak

eta estatistika-datuak biltzeko erabili behar diren sailkapenak jasotzen ditu.

Seigarren edizio honek hobetutako jarraibideak biltzen ditu, ELGAko ekonomien aldaketak,

zerbitzu sektoreko I+G neurketa, I+G globalizazioa, eta giza-baliabideak I+G-n barne.

Liburua formatu elektronikoan ere argitaratuko da eta horrela denbora errealean

eguneraketak egin ahal izango dira.

2008

Ikerketa eta garapen esperimentala definitzekoproposatutako metodologia

2008

www.f-iniciativas.net