BİREYİN DAVRANIŞINDA SOSYAL ETKİLER

SİNEM GÜL9 EYLÜL ÜNİVERSİTESİ

PEDAGOJİK FORMASYONEĞİTİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI FİNAL

ÖDEVİ

İÇİNDEKİLER 1. SOSYAL DAVRANIŞ

a) Sosyal Psikolojinin Anlamıb) Sosyal Etkic) Birey Grup İlişkileri ve Liderlikd) Tutumlar ve Sosyal Davranışe) Sosyal Algı

İÇİNDEKİLER 2. GENÇLİK DÖNEMİ VE KİMLİK

OLUŞUMU

a) Gençlik ve Ergenliğin Anlamıb) Gelişimsel Ödevlerc) Kimlik Kavramı ve Kimlik Oluşumud) Geçiş Dönemi Olarak Ergenlik e) Kimlik ve Ruh Sağlığı

1. SOSYAL DAVRANIŞa) Sosyal Psikolojinin Anlamı Ne «bireylerarası ilişki» ne de «sosyal

çevre» tarafından etkilenen birey davranışlarını ele alır

Bireyin davranışlarını toplum ile ilişkisi halinde inceleyen bilim dalıdır

G. Gurvichbirey, toplum içinde; toplum birey içindedir

SOSYAL PSİKOLOJİNİN KONUSU Birey, sosyal çevre içindeki davranışlarını ele

alır.

Sosyal davranış nedir? Bireyde, başkalarının etkilemesiyle ortaya

çıkan davranıştır Bireyin birbirlerinden nasıl etkilendiklerine

ilişkin çeşitli soruları cevaplamayı konu edinir.

ÖRNEK Bir grev yürüyüşünde, X ilk başta oldukça

durgundur ama bir süre sonra yanındakilerin etkisiyle coşkulu hale gelmeye başlar

Bir arkadaşınıza hediye alırken onun ilgi ve beğenilerini dikkate alırsınız

SOSYAL PSİKOLOJİ & DİĞER UZMANLIK ALANLARI

Akademik Psikoloji

Kişilik Psikolojisi

Deneysel Psikoloji

1. SOSYAL DAVRANIŞb) Sosyal Etki İnsan yaşadığı toplumdan etkilenir, var olan

dili öğrenir, değerleri benimser, sosyalleşir ve kişilik sahibi olur

Bireyin toplum içindeki davranışlarının hepsi sosyal davranıştır.

Her sosyal davranışın temelinde bir sosyal etki bulunur

GRUP NORMLARININ OLUŞUMUMuzaffer Şerif Deneyi

Otokinetik etki: karartılmış bir ortamda, hareketsiz duran bir ışıklı noktanın hareket ediyormuş gibi görünmesidir (illüzyon)

Birbirini hiç tanımayan ,bir grup içinde bulunmamış kişiler, karartılmıi bir odaya alınırlar. Kendilerine kısa aralıklarla küçük bir ışık gösterilir. Işık her gösterildiğinde onun hangi yönde ve ne kadar hareket ettiği sorulur

AŞAMA 1: Başta, her denek birbirini tutmayan sayılar

verir Bir süre sonra, belli bir sayıda karar kılarlar

ve ışığın hep o kadar hareket ettiğinin söylendiği görülür

Aslında ışık hep aynı noktada duruyordur!

İlginç olan, her denek belli bir norm(standart) geliştirip ona uyar

AŞAMA 2: Aynı kişiler, birkaç kişilik gruplar halinde

odaya alınırlar Işığın her hareketinde, ne kadar hareket

ettiğini yüksek sesle söylemeleri istenir Sonuç: Önce farklı normlar geliştirmiş kişiler, grup

halinde ortak bir norm geliştirirler

AŞAMA 3: Aynı kişiler, karanlık odaya yine TEK TEK

alınır ve deney tekrarlanır

Denekler yalnız olmalarına rağmen, ilk başta kullandıkları normları kullanmamakta grup normuna bağlı kalmaktadırlar.

GRUP NORMUNUN OLUŞUMU

UYMA DAVRANIŞI Birey, davranışını ve görüşünü bir baskı

nedeniyle değiştirir. S. Ach’ın Uyma Deneyi 5 kişiden oluşan bir gruba birkaç çift kart

gösterilir. Her çift kartının birinin üzerinde çeşitli

uzunlukta 3 çizgi, diğerinde ise tek çizgi vardır. Bu tek çizgi, diğer karttaki 3 çizgiden biriyle aynı uzunluktadır

S. ACH’IN UYMA DENEYİ Deneklerden sadece biri gerçek denek olup

en sona oturtulmuştur. Diğer deneklerin ne diyeceği önceden belirlenmiştir

Tek çizginin, diğer karttaki çizgilerden hangisine benzediği sorulur

İlk denemelerde, yardımcılar doğru cevabı vererek deneğin güvenini kazanırlar

Daha sonra çizgilere dikkatlice bakarak ‘yanlış cevap’ verirler

Gerçek denek iyice şaşırır. Kendi cevabından emindir

Ancak yanlış olduğunu bile bile kendisi de aynı cevabı verir

Deneklerin %35’i grubun görüşüne katılırlar

UYMA DAVRANIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Grubu oluşturanların sayısı: Sayı arttıkça

uyma davranışı artar

Grupta sözbirliği: Söz birliği varsa, üye grup davranışına daha kolay uyum sağlar

Grupta saygın ve uzman kişilerin varlığı: Uzman ve saygın kişilerin varlığında diğerleri gruba daha kolay uyum sağlar

Yüzyüze bulunma durumu: Yüzyüze ilişkilerin, sosyal etkiyi ve uymayı arttırıcı bir etkisi vardır

İKNA OLMA

Grubun, üyelerini çeşitli normlara ulaştırmak için başvurduğu yollardan biridir

İkna olma durumunda, mesajı verenin konumu ve kişiliği, mesajın içeriği ve mesaj verilenin kişilik yapısı etkilidir

İTAAT ETME Başkaları istediği için bireyin şöyle ya da böyle

davranması S. Migram’ın Şok Deneyi: Bu deney hiç tanımadığı birisine eziyet etme, acı

verme emri alan birisinin ne derece itaat edeceğini belirleme amacıyla yapılmıştır

İlginç sonuç: Deneklerin %65’i şok vermeyi sonuna kadar sürdürür

Peki bu sonuca göre, şok veren denekler sadist mi? HAYIR!

İnnsanların kişilik özellikleri açısından bağımsız ya da bağımlı olduklarını gösterir

Birinci tipler; kendilerine güvenen, doğruyu yanlıştan ayıran ve emirleri tartarak hareket eden tiplerdir

İkinci tipler ise; kolay etki altına giren tiplerdir

İTAATİ ARTTIRAN FAKTÖRLER

Ödül, tehdit, ceza ve durumdan kaynaklanan baskılar itaat etmeyi arttırıcı bir rol oynar

İsteğin büyük ya da küçük olması, itaati etkileyen bir rol oynar

1. SOSYAL DAVRANIŞLARc) Birey, Grup İlişkileri ve Liderlik

Gruplar, insanların fizyolojik ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılarlar

Aile Okul çevresi KooperatiflerSendikalar

KulüplerSiyasi partilerDini cemaatler

Sosyal grup: Bireyleri etkileşim halinde bulunan insan topluluğu

Geçici gruplar: Ortak amaç ve özellikleri oldukça sınırlıdır (tren kompartmanında sohbet eden 3 kişi...)

Sürekli gruplar: Kendine özgü amaçları vardır. Mensup üyeler ortak amaç için çalışır ve grubun devamına katkıda bulunurlar (dernekler, kulüpler...)

Sürekli gruplara katılmak 2 yolla olur:

Doğal Yol: Yeni doğan çocuğun aileye katılması

Kazanılmış Üyelik: Bir spor kulübüne üye olmak

Birincil Grup: Üyeler birbirine çok yakın kişilerden oluşur

Yüzyüze ilişkiler ve duygusal boyut fazladır

Toplumun modelleri, minaytürleri durumundadırlar

Bu nedenle sosyal psikologlar, daha çok bu grupları incelerler

İkincil Grup: Grup, aynı partiye ya da kulübe mensup kişilerden oluşur

• İlişkiler resmi ve sınırlıdır

GRUP ÜYELİĞİNİN ÖNEMİBirey, toplumda bir çok grubun

üyesidir (hem bir ailenin, hem de spor kulübünün bir üyesi olabilir)

Araştırmalar gruba mensup olmanın birey açısından önemli olduğunu gösterir

Birey, grup içinde yalnız olduğundan çok daha farklı davranır

Bireydeki tutum değişikliği, grup normu doğrultusunda ise grubun rolü pekiştirici, aksine ise aksine ise engelleyicidir

LİDERLİK VE ÇEŞİTLERİ Her grupta statü ve rollerin oluşturduğu bir

hiyerarşi vardır. Bu hiyerarşinin tepesine bulunan kişiye LİDER denir

İKİ TİP LİDERLİK VARDIR

1. Otokratik Lider:- Grupta belirleyicidir- Grubun tek hakimidir ve tek başına

yönlendirir- Üyeler arasındaki ilişkiler sınırlıdır (ataerkil

aile reisi)2. Demokratik Lider:- Görevini, grubun ortak idaresinden alır- Tek başına karar veremez**Araştırmalar, demokratik liderlerin grupta daha etkili olduğunu göstermiştir

1. SOSYAL DAVRANIŞ

d) Tutumlar ve Sosyal Davranış:Tutum: Bireyin, kişilere, nesnelere, olaylara ve

ortama olumlu ya da olumsuz tepkide bulunma eğilimine denir. Kalıcı bir eğilimdir ve birey uzun süre korur

Önyargı: Haklılığı kanıtlanmamış tutuma denir. Duygusal yapı ağır basar.

- Çingeneler cahil, tembel ve hırsızdır! «önyargı» Önyargı ve tutumlar aile ve çevreden öğrenerek

kazanırız

TUTUMLARIN ÖZELLİKLERİ VE ROLÜ

Her tutumun bir gücü şiddeti vardır Kimi tutumlar, diğer tutumları

yönlendiriler Tutumların öğeleri arasında, genellikle

tutarlılık vardır

Tutumlar, bireyin aile, arkadaş grubu vb gruplar içinde uyumunu sağlar, onu kabul edilebilir üye kılar

Bireyin grup üyeleriyle ilişkisini güçlendirir

Diğer kişi ve gruplara davranışlarını ayarlamasını sağlar

Bireyin psikolojik bütünlüğü ve varlığını korur

TUTUM KURAMLARI Bilişsel Çelişki Kuramı: Bir tutumun

değişmesi için tutum ve davranış arasında çelişki olmalıdır

- Sigara içiyorum ama sigara sağlığa zararlı

Tutarlılık Kuramı: Herhangi türden bir tutumun birbiriyle uyuşmayan ya da tutarsız olan tepkilerine tutarlılık kazandırılır

1. SOSYAL DAVRANIŞLARe) Sosyal Algı: Bireyin hayatında etkisinde kaldığı ilk

izlenimler Tutumların kazanılmasında ilk öğretici anne

babalardır «ilköğretmenler» Çocuk aile dışındaki sosyal gruplarla ilişkiye

girdikçe «ilköğretmenlerin» rolü azalır 12-30 yaş arası, genellikle bireyin tutumu

kesinlik ve belirginlik kazanır

2. GENÇLİK DÖNEMİ VE KİMLİK OLUŞUMU

a) Gençlik ve Ergenliğin Anlamı: Birey dünyaya gelişinden itibaren

birtakım aşamalardan geçerek kimlik sahibi olur

Bunlardan en önemlisi: Ergenlik Dönemi

Kız ve erkek çocuklarda farklılık göstermesine rağmen genellikle 12- 22 yaş arası sürer

2. GENÇLİK DÖNEMİ VE KİMLİK OLUŞUMUb) Gelişimsel Ödevler: Gencin başarılı olabilmesi için, yapması gereken

işler, alması gereken kararlar ve edinmesi gereken beceriler ‘gelişimsel ödevler’dir

Gençlik çağı, bir değişme çağı özelliği gösterir ve birey yetişkinliğe hazırlanır

Ödevleri başarıyla yerine getiren genç hayata hazırdır, topluma uyumsağlar ve dünya görüşüne sahip olur

2. GENÇLİK DÖNEMİ VE KİMLİK OLUŞUMUc) Geçiş Dönemi Olarak Ergenlik: Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçisi

sağlayan ara dönemdir Genç, birtakım fizyolojik, ruhsal ve sosyal

değişiklik yaşar

Oysa yapılan araştırmalar ergenlik döneminin bir ‘kriz dönemi’ olmadığını göstermektedir

2. GENÇLİK DÖNEMİ VE KİMLİK OLUŞUMU

d) Kimlik Kavramı ve Kimlik Oluşumu: Özdeşim kurma: Çocuğun ilk

döneminde örneğin anne-babasını taklit etmesi, başka deyişle onların yargı ve davranışlarını benimsemesidir

Ergenlikte bu durum değişir ve genç, anne-babasında hoşlanmadığı bazı özellikler görür. Sporcu, snaatçı, yazar vb tiplerle özdeşim kurar.

Bir süre sonra özdeşim kurmalar biter ve bireyin kimlik oluşumu gerçekleşir

Peki siz gençlikten yetişkinliğe kadar kimleri örnek aldınız?

2. GENÇLİK DÖNEMİ VE KİMLİK OLUŞUMUe) Kimlik ve Ruh Sağlığı: İnsanda oluşan kimlik duygusu onu

denetler, yargılar ve davranışlarına yön verir... ‘içsel güç’

Bu duyguya sahip olmayanlar istikrarsızdır, davranışları tutarsızdır. Doğal olarak ruh sağlığı da bozuktur

Başkalarıyla ilişkilerinde sorun yaşalar. Yalnızlık çekerler, taşkın hareketlerde bulunurlar. Tam bir kimlik kargaşası içindedirler

Kimlik kargaşası içindeki tipler iki olumsuz yola girerler

Ya hippiler gibi topluma ilgisiz gruplara katılır ya da çeteler şeklindeki başkaldıran gruplara katılırlar

Kimlik bunalımı ise, gencin kimlik duygusu kazanabilmek için yaşadığı bir mücadele sürecidir. Genellikle ergenlik döneminde yaşanır

TEŞEKKÜRLERhttp://bireydesosyaletkilerpsikoloji.blogspot.com.tr/