MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE

oprac. Jolanta Korczyńska

Jarosław Sokołowski

„Czasem, nadzieja istnieje, wbrew rozsądkowi.”

Mózgowe porażenie dziecięce łac.paralysiscerebralisinfantium , ang.cerebralpalsy

nazywana również chorobą Little'a – jednostka chorobowa określająca różnorodne zaburzenia ruchu

i postawy, wynikające z trwałego, niepostępującego uszkodzenia mózgu we wczesnym stadium rozwoju.

Do uszkodzeń mózgu najczęściej dochodzi między 26. a 34. tygodniem ciąży.Statystycznie mózgowe porażenie dziecięce występuje

u 2/1000 żywo urodzonych dzieci. Ta częstość wzrasta wielokrotnie w grupie wcześniaków.

W powstawaniu odgrywają rolę różne czynniki( niedotlenienie, zakażenia),

a nawet ma znaczenie stan zdrowia matki przed poczęciem dziecka.

Kiedyś za najczęstszą przyczynę uważano zamartwicę, ale współczesne badania wykazują, że jest to niecałe 10% wszystkich przyczyn

mózgowego porażenia dziecięcego.

ETIOLOGIA I EPIDEMIOLOGIA

niedowłady porażenia

ruchy mimowolnezaburzenia w rozwoju umysłowym

zaburzenia w rozwoju mowy zaburzenia w zachowaniu

epilepsjaautyzm

OBJAWY

ROKOWANIE Stan dziecka z mózgowym porażeniem

dziecięcym, z punktu widzenia samego zespołu, powinien się poprawiać, a samo porażenie nie

postępuje. Polega przede wszystkim na prowadzeniu rehabilitacji.

Stan dzieci często jest bardzo ciężki, rehabilitacja często daje bardzo powolne

postępy, a dodatkowo utrudniać ją mogą inne towarzyszące choroby

LECZENIE, STOSOWANE TERAPIE

Leczenie porażenia mózgowego polega na określeniu stopnia inwalidztwa (psychicznego, fizycznego, słuchowego

lub wzrokowego) i w miarę możliwości redukcji tych ograniczeń do minimum.

Sami rodzice nie są w stanie zapewnić dziecku wystarczającej opieki i terapii.

Opieka nad chorym wymaga współdziałania z pediatrami, logopedami i fizjoterapeutami oraz nauczycielami, a także, w niektórych przypadkach, z okulistami,

laryngologami, ortopedami, terapeutami zajęciowymi, psychologami, pracownikami socjalnymi i wieloma innymi

osobami. Zajęcia z fizjoterapii najczęściej prowadzone są

w przychodniach, ośrodkach dla osób niepełnosprawnych oraz na turnusach rehabilitacyjnych

Celem ich jest zapobieganie utrwalaniu się zniekształceń poprzez relaksację sztywnych mięśni i ustawianie w najwłaściwszej pozycji chorobowo

zmienionych kończyn. Zmniejszenie napięcia mięśni można także

osiągnąć stosując odpowiednie leczenia farmakologiczne. Stosuje się także leki

neutralizujące drgawki. Dzięki fizjoterapii z użyciem baloników i innych urządzeń

ortopedycznych wiele dzieci, które nigdy nie chodziły,

może nabyć tę umiejętność.

Pomoc logopedy może podnieść zdolność komunikowania się dziecka z otoczeniem,

a także zmniejszyć uciążliwości związane z połykaniem i karmieniem.

Jedną z metod rehabilitacji osób niepełnosprawnych jest hipoterapia,

a swoją zaletę zawdzięcza koniowi biorącemu udział w terapii.

To właśnie obecność konia – "współterapeuty" – sprawia, że jest to wyjątkowa i niepowtarzalna metoda terapeutyczna, dająca zupełnie nowe i niespotykane w innych terapiach możliwości.

Jest ona jednak ściśle powiązana z innymi metodami rehabilitacyjnymi i terapeutycznymi

i w pełni korzysta z ich dorobku.

Inną często spotykaną metodą jest terapia z udziałem psa, która jest formą terapii kontaktowej z udziałem odpowiednio przystosowanych psów, wspomagająca inne rodzaje terapii (ruchu, mowy, psychoterapię). Może być stosowana u osób

z różnymi schorzeniami, przynosząc doskonałe efekty. Jest adresowana zarówno do dzieci, osób dorosłych,

jak i starszych. Obecność psa na zajęciach terapeutycznych stanowi doskonałą motywację do podejmowania działań,

wprowadza do terapii spontaniczność, radość i daje poczucie bezpieczeństwa.

•Rozwijać mowę, wzbogacać słownik.•Przełamywać lęk.•Rozwijać funkcje poznawcze.•Stymulować zmysły, ćwiczyć koncentrację, koordynację ruchów, orientację przestrzenną.•Rozwijać myślenie przyczynowo-skutkowe.•Stymulować pracę mięśni poprzez wykonywanie ćwiczeń ruchowych.•Podnosić aktywność, uczyć samodzielności, odpowiedzialności.•Łagodzić stres, samotność.•Rozwijać spontaniczną aktywność.•Motywować i mobilizować do podejmowania działań.•Uczyć właściwych postaw w stosunku do zwierząt.•Budować poczucie własnej wartości, pewności siebie, bezpieczeństwa.•Uczyć zasad bezpiecznego postępowania z psami.•Budować więzi emocjonalne u osób z trudnym kontaktem.

POPRZEZ TERAPIĘ MOŻNA

WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW

Dziecko dotknięte porażeniem mózgowym powinien regularnie badać pediatra (lub inny specjalista), niekiedy przy udziale psychologa, aby ocenić jego ogólny rozwój

i poziom inteligencji. Lekarze powinni omówić z rodzicami sposób postępowania,

który sprzyja rozwojowi i edukacji dziecka. Wiele dzieci, u których porażenie mózgowe ma postać

łagodną, a iloraz inteligencji jest prawidłowy lub bliski

prawidłowemu, może uczęszczać do zwykłej szkoły.

Można wyróżnić cztery postacie MPD w zależności od obszaru uszkodzenia:•Postacie piramidowe (spastyczne)•Postacie pozapiramidowe (atetoza)

•Postać móżdżkowa (ataksja)•Postacie mieszane

Mózgowe porażenie dziecięce to grupa objawów, które wynikają z uszkodzenia mózgu dziecka w czasie jego najintensywniejszego rozwoju,

czyli w okresie życia płodowego i pierwszych trzech lat życia. Uszkodzenie nie postępuje, ale objawy mogą się zmieniać

w miarę upływu czasu. 

Ze względu na rodzaj zaburzonego napięcia mięśniowego wyróżniamy dziecięce porażenie mózgowe wiotkie, spastyczne i mieszane. natomiast ze względu na

obszar ciała, gdzie objawy porażenia są najbardziej widoczne wyróżniamy niedowład połowiczy hemiplegię, zaburzenie napięcia dotyczy kończyn po

jednej stronie ciała, zwykle bardziej kończyny górnej niż dolnej. Gdy niedowładem objęte są wszystkie kończyny mówimy o obustronnym

porażeniu kurczowym lub o czterokończynowym niedowładzie.

POSTACIE

NASZ PRZYPADEK

Agenezja/hipoplazja (brak/niedorozwój) ciała modzelowatego.

Ciało modzelowate jest największym spoidłem, prowadzącym włókna nerwowe umożliwiające komunikację pomiędzy półkulami

mózgu. Brak ciała modzelowatego może być przyczyną upośledzenia umysłowego, ale opisywano przypadki prawidłowego

rozwoju intelektualnego u osób z tą wadą. Brak ciała modzelowatego wiąże się z nieprawidłowymi obrazami USG, chociaż definitywne rozpoznanie może być trudne i wymagać

dodatkowego badania NMR. Niedorozwój ciała modzelowatego może być niemożliwy do rozpoznania przed urodzeniem i jest częścią wielu zespołów

genetycznych.

- nieprawidłowy rozkład napięcia poszczególnych grup mięśni kończyn i grzbietu, - ograniczona kontrola nad własnym ciałem, utrudniająca wykonywanie dowolnych ruchów, - niemowlę nie uzyskuje stabilizacji na podłożu w leżeniu na brzuchu i plecach, - dziecko nadmiernie się pręży, - nie kontroluje ułożenia głowy, leży asymetrycznie, - leje się przez ręce, dziecko jest wiotkie, bądź przeciwnie nadmiernie napięte, - brak koordynacji ruchów, - grubofaliste drżenia tułowia, głowy, kończyn, - oczopląs, zaburzenia mowy.

PIERWSZE OBJAWY

Dlaczego? Mózg jako organ strategiczny, organizuje i planuje wykonanie każdego ruchu tak zwanego dowolnego. Ruch dowolny to taki, który chcemy wykonać -krok do przodu czy ruch ręką. Każdą z tych czynności najpierw mózg musi wymyślić i zaplanować, musi wiedzieć, które mięśnie są potrzebne, ile siły należy użyć i jak ją rozmieścić. Potem posługując się nerwami tak zwanymi obwodowymi, które pełnią rolę kabla telefonicznego przesłać wiadomość do mięśni - wykonawców ruchu. Właściwie skonstruowana wiadomość przesłana bez zakłóceń, odebrana i zrozumiana przez zdrowy mięsień jest warunkiem wykonania ruchu dowolnego. Nie dla każdego jest to proste. Organizm musi się tego nauczyć. Noworodki, niemowlęta mają wspaniałego pomocnika rozwoju- odruchy. Stawianie pierwszych kroków odbywa się nieświadomie. Jest to jednak maluchowi szalenie potrzebne- odruchy przygotowują dziecko na dzień, w którym mózg nada wiadomość. Odruchy torują drogę dla dojrzałych impulsów. Z niektórymi odruchami dziecko przychodzi na świat, kiedy spełnią swe zadanie- zanikają, a w ich miejsce pojawiają się następne. Każde dziecko rozwija się nieco inaczej, ma swoje tempo, swój wzorzec rozwojowy, niemniej, aby osiągnąć pełną sprawność ruchową musi przejść przez kolejne etapy.

Jakie są przyczyny ?

Częściej mózgowe porażenie dziecięce dotyka:*dzieci matek, które w czasie ciąży paliły papierosy, piły

alkohol*dzieci rozwijające się w zanieczyszczonym środowisku

*urodzone przedwcześnie*noworodki z niską masą ciała

*noworodki z małą ilością punktów w skali Apgar*dzieci z konfliktu serologicznego

*ciąż mnogich.

Urazy, krwawienia domózgowe, zapalenia wewnątrzczaszkowe w początkowym okresie życia dziecka mogą być przyczyną

rozwoju mózgowego porażenia dziecięcego.

W jakim wieku następuje uszkodzenie ośrodkowego układu

nerwowego?

Do uszkodzenia mózgu może dojść:- w łonie matki

- w okresie okołoporodowym- w pierwszych miesiącach i latach życia

dziecka.

Co dzieje się z dzieckiem?

Bardzo rzadko noworodek ma w pełni rozwinięte objawy mózgowego

porażenia dziecięcego. Zwykle dziecko rodzi się pozornie zdrowe.

Co powinno zwrócić uwagę:*zaburzenia rytmu snu

*problemy z karmieniem, trudności w ssaniu, połykaniu, wypychanie języczkiem smoczka, piersi- nawet gdy dziecko jest głodne

*zbyt mała aktywność ruchowa dziecka, nadmierna wiotkość *tendencja dziecka do odginania się

*bardzo duża wrażliwość na wszelkie bodźce - zmianę położenia np. huśtanie, głośne dźwięki

*ukrywanie kciuka w zamkniętej dłoni.

W większości przypadków obserwuje się wzmożone napięcie nóżek i rączek przy nadmiernej wiotkości w osi głowa- tułów.

Dziecko podtrzymywane nie potrafi utrzymać głowy prosto, w osi ciała.

Oprócz tego może wystąpić upośledzenie koordynacji ruchów, równowagi oraz w zależności od postaci zaburzenia mowy,

Wzroku.

Czego robić nie wolno? -zwlekać z rozpoczęciem ćwiczeń;

-przerywać samowolnie ćwiczeń- każda przerwa to krok do tyłu;-ulegać presji otoczenia, które niejednokrotnie będzie współczuło

dziecku, że musi ćwiczyć, babci, której żal będzie płaczącego wnuka, sąsiadce, która powie, że wszystko w porządku i że to

minie; nie przekonasz wszystkich co do racji twego postępowania - i nie musisz, wystarczy grono zaufanych osób, abyś nie musiała

stać się herosem, wciągnij w pracę z dzieckiem najbliższą rodzinę;-zamykać się w czterech ścianach- skontaktuj się z innymi

rodzicami dzieci z mózgowym porażeniem 

Oto kilka uniwersalnych rad:

*jeśli Twoje dziecko ukrywa kciuk w zamkniętej dłoni- postaraj się rozluźnić piąstkę dziecka, zamiast kciuka włóż na przykład szeroki wałek z materiału, aby nie doszło do

przykurczu dłoni;*podczas czynności pielęgnacyjnych układaj dziecko tak, aby pośladki były jak najniżej na przykład między Twoimi

kolanami;*stosuj tak zwane szerokie pieluchowanie, a nosząc

dziecko usadawiaj je sobie na biodrach;*rozbierając dziecko zdejmuj ubranka od tyłu;

*wychowuj dziecko na brzuchu- to jest w ciągu dnia układaj je na brzuszku- zmusi to dziecko do podnoszenia głowy co nie tylko ją ustabilizuje, ale również spowoduje

wzrost zainteresowania otoczeniem.