O διαχρονικός ρόλος του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών στην Ανθοκομία: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον

Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών

O διαχρονικός ρόλος του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών στην Ανθοκομία:

Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον

Δώρα Χειμωνίδου- Λουκία Βασιλείου

26ο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρίας Επιστήμης Οπωροκηπευτικών Καλαμάτα, Οκτώβριος 2013


Γενική Εισαγωγή Ανθοκομία – Παγκόσμια Αγορά Ανθοκομία στην Κύπρο Προηγούμενη Πειραματική Εργασία στο ΙΓΕ Προβλήματα / Κίνδυνοι / Ευκαιρίες / Δυνατότητες Εισηγήσεις


Η Ανθοκομική βιομηχανία περιλαμβάνει την παραγωγή και εμπορία

• Φρέσκων δρεπτών ανθέων • Πρασινάδων • Φυτών Γλάστρας (εσωτερικού και εξωτερικού

χώρου) • Εποχιακά φυτά κήπου (bedding plants) • Πολυετή φυτά κήπου (landscape plants)


Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο τομέας της Ανθοκομίας υφίσταται συνεχείς αλλαγές διαφοροποίηση στα κέντρα παραγωγής, είδη, ζήτηση και τα κέντρα ζήτησης

Μέχρι πρόσφατα κυριότερα Κέντρα Παραγωγής:

• Ασία Κίνα , Ινδία, Ιαπωνία, Ταϊβάν, Ταϋλάνδη

• Αμερική ΗΠΑ, Μεξικό και Κολομβία, Ισημερινός, Κόστα Ρίκα, Γουατεμάλα

• Αφρική Κένυα • Ευρώπη Ολλανδία, Βέλγιο

Σήμερα: • Νέες δυνάμεις παραγωγής , δηλ χώρες με χαμηλά κόστη παραγωγής και όχι κατ’

ανάγκη με αναπτυγμένη υποδομή: Εκουαδόρ, Κένυα, Κολομβία, Ινδία, Ισραήλ, Νότιος Αφρική, Ταϋλάνδη και Μαλαισία

• Ολλανδία: έχει περιοριστεί κυρίως στο εμπόριο


Κατανάλωση Ανθοκομικών Προϊόντων – Εμπόριο • Υπολογίζεται ότι κατά το 2012 η παγκόσμια κατανάλωση ανθοκομικών

προϊόντων έχει κυμανθεί από 40-60 δισ. δολάρια , η δε αξία τους (εισαγωγές/εξαγωγές) υπολογίζεται στα 25 δισ. δολάρια με ρυθμό αύξησης ετησίως κατά 10%

Γρήγορες εναλλαγές στην παγκόσμια παραγωγή Αύξηση της ζήτησης «νέων ειδών»

• Τριαντάφυλλα 24 % • Γαρύφαλλα 15 % • Χρυσάνθεμα 9,5 % • Ορχιδέες 1,7 % • Γλαδίολοι 0,3 % • Νέα είδη 50 % (π.χ. λυσίανθος, helianthus, limonium, hypernicum κλπ)

o


Γενικά, οι «υπό κάλυψη» καλλιέργειες στην Κύπρο αποτελούν νέα σχετικά δραστηριότητα, ο χρόνος ζωής τους μετρά μόνο 50 χρόνια

1960 – αρχή Ανθοκομίας στην Κύπρο με την παραγωγή Γαρυφάλλων. Σταδιακά επεκτάθηκε στα χρυσάνθεμα και τριαντάφυλλα

Σήμερα η ανθοκομία στην Κύπρο καλύπτει έκταση 156,4 εκταρίων ή 0,15% του συνόλου της καλλιεργούμενης γης και υπάρχουν συνολικά 121 ανθοκομικές μονάδες


Επαρχία Συνολικός αρ. μονάδων

Συνολική έκταση (δεκ)

Αρ. μονάδων Δρεπτά άνθη

Καλ. έκταση για δρεπτά άνθη

Αρ. μονάδων φυτών γλάστρας

Έκταση φυτών γλάστρας (δεκ)

Λεμεσός 33 472,2 13 214,9 20 257,3 Πάφος 22 324,7 6 80 16 244,7 Λευκωσία 32 308,2 10 103,4 22 204,8 Λάρνακα 27 341,6 8 116,1 19 225,5 Αμμόχωστος 4 100 4 100 - -

Πιτσιλιά 3 17,3 2 8,3 1 9 Σύνολο 121 1564 43 622,7 78 941,3


30.2%

20.8% 19,7

21.8%

6.4% 1.1%

Εκτάσεις Ανθοκομικών Μονάδων / Επαρχία

ΛΕΜΕΣΟΣ

ΠΑΦΟΣ

ΛΕΥΚΩΣΙΑ

ΛΑΡΝΑΚΑ

ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ

ΠΙΤΣΙΛΙΑ


Κυριότερα Είδη Δρεπτών Ανθέων Γαρύφαλλα Τριαντάφυλλα Χρυσάνθεμα Γυψόφυλλο Κέρπερες Λυσίανθος Λίλιουμ Πρασινάδες Ανθούριο Γουάξ Νέα Είδη π.χ. Λευκόδεντρο, πρωτέες, ορχιδέες Εποχιακά


Στα δρεπτά άνθη το 62% της καλλιεργούμενης έκτασης αφορά θερμοκήπια, ενώ το 38% υπαίθριες καλλιέργειες

Στα φυτά γλάστρας περίπου το 50% της έκτασης αφορά υπαίθριες καλλιέργειες, ενώ το υπόλοιπο 50% θερμοκηπιακές

Η καλλιέργεια ανθοκομικών ειδών σε υποστρώματα παρουσιάζει σταθερά αυξητική τάση το 2007 η συνολική έκταση σε υδροπονία ήταν 68,9 δεκάρια, ενώ κατά το 2012 καταγράφηκαν 76,9 δεκάρια (10% συνολικής υπό κάλυψη καλλιεργούμενης έκτασης)

Υποστρώματα: φυτικές ίνες καρύδας, πετροβάμβακας και περλίτης

Ανθοκομικά Καλλιεργούμενα είδη στην υδροπονία: τριαντάφυλλο, γαρύφαλλο, γκέρπερα και λίλιουμ


Στόχοι:

Παραγωγή άριστης ποιότητας ανθοκομικών προϊόντων

Μείωση του κόστους παραγωγής / Αύξηση παραγωγικότητας (σύγχρονες εξειδικευμένες μονάδες και νέες τεχνικές καλλιέργειας)

Σταθερή τροφοδοσία αγοράς

Διατήρηση Ποιότητας Μετασυλλεκτικά / Οργανωμένο

Δίκτυο Εμπορίας


Για άριστη ποιότητα προϊόντων: Προγράμματα αξιολόγησης ποικιλιών τριαντάφυλλων, επίδραση συχνότητας άρδευσης και επιπέδων σκίασης, κρίσιμα στάδια στην ανάπτυξη της τριανταφυλλιάς, ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εχθρών και εφαρμογή νέων τεχνικών καλλιέργειας

Για μείωση κόστους παραγωγής και βελτίωση της ποιότητας ανά μονάδα επιφάνειας και νερού: Προγράμματα εφαρμογής νέων σύγχρονων μεθόδων καλλιέργειας π.χ. υδροπονία

Για σταθερή τροφοδοσία της αγοράς: Προγράμματα κλιμάκωσης παραγωγής και διατήρησης τριαντάφυλλων, πρασινάδων και άλλων ανθοκομικών ειδών στο ψυγείο


Για εξειδίκευση ανθοκομικών μονάδων και παραγωγή νέων ανθοκομικών ειδών για την ντόπια αγορά αλλά και για εξαγωγές: Προγράμματα καλλιέργειας νέων ειδών δρεπτών ανθέων και πρασινάδων για χλωρά χρήση ή για αποξήρανση

Επίσης: Προγράμματα χρησιμοποίησης επεξεργασμένων λυμάτων

σε εντατικές καλλιέργειες οικονομικής σημασίας όπως τα άνθη

Προγράμματα αξιοποίησης αυτοφυών και ενδημικών φυτών στην εμπορική ανθοκομία


Αμμόχωστος Λευκωσία

Kερύνια

Λάρνακα

Λεμεσός

Πάφος

Πειραματικοί Σταθμοί

Αθαλάσσα

Πόλις Χρυσοχούς

Αχέλια (2)

Σαιττάς

Ζύγι

Ξυλοτύμπου 200 εκτάρια


Πρόγραμμα Αξιολόγησης Τριαντάφυλλων

• Νέες ποικιλίες στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της Κύπρου ως προς τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά και επίσης παραγωγική ζωή

Επίδραση συχνότητας άρδευσης και επιπέδων σκίασης

Διατήρηση τριαντάφυλλων στο ψυγείο για αποθήκευση

σε περιόδους μέγιστης παραγωγής και παροχής στην αγορά σε περιόδους μέγιστης ζήτησης:


Κρίσιμα στάδια στην ανάπτυξη της τριανταφυλλιάς ως προς την άρδευση Έλλειψη νερού στο στάδιο σχηματισμού πετάλων έως σχηματισμό

στημόνων παραμορφώσεις στο μπουμπούκι στο τελικό στάδιο εκκοπής και μείωση παραγωγής κατά 70 %

Διακοπή της άρδευσης στο αρχικό στάδιο έκπτυξης οφθαλμού

Καθυστέρηση παραγωγής χωρίς αρνητικές επιπτώσεις ποσοτικά και ποιοτικά

Εξωτερικά

Έκπτυξη του ανθοφόρου οφθαλμού

Εσωτερικά

Σχηματισμός 1ου τριφύλλου

Εξωτερικά

Εμφάνιση του 1ου τριφύλλου

Εσωτερικά

Σχηματισμός 1ης σειράς πετάλων

Εξωτερικά

Εμφάνιση του 2ου πεντάφυλλου επιμήκυνση 20 χιλ

Εσωτερικά

Σχηματισμός καταβολών στημόνων


Εφαρμογή νέων τεχνικών καλλιέργειας για προγραμματισμό παραγωγής και σταθερή τροφοδοσία της αγοράς με τριαντάφυλλα άριστης ποιότητας με εφαρμογή:

o Διαφορετικών ημερομηνιών κλαδέματος από το τέλος Αυγούστου έως αρχές Οκτωβρίου, κλιμάκωση παραγωγής και παραγωγή από Νοέμβριο μέχρι Ιούνιο

o Τεχνικής λυγίσματος βλαστών «bending» καλύτερη ποιότητα

ανθέων


Ποικιλίες Τριαντάφυλλων σε υδροπονία Αξιολόγηση καλλιέργειας σε διάφορα υποστρώματα με χρήση Κυπριακών υποπροϊόντων και διάφορα επίπεδα νερού (1995-2000)


Η χρήση υποστρωμάτων εξ’ ολοκλήρου κοκκωδών ή ινωδών έχει αποδειχθεί πως δεν δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα σε μακροχρόνια καλλιέργεια για την ευαίσθητη τριανταφυλλοκαλιέργεια

Αναμίξεις μεταξύ υλικών διαφόρων προελεύσεων και χαρακτηριστικών, για την δημιουργία του καταλληλότερου υποστρώματος στις ξηροθερμικες συνθήκες της Μεσογείου

Χρησιμοποίηση εγχώριων γεωργικών υποπροϊόντων τα οποία βρίσκονται σε πληθώρα και είναι φθηνότερα από άλλα:

φλούδα αμυγδάλου

φλοιός πεύκου

στέμφυλα

Σε ανάμιξη με περλίτη


2. Καλλιέργεια σε σάκους υδροπονίας με χρήση εισαγόμενων υποστρωμάτων καρύδας (coconut), υαλοβάμβακα, πετροβάμβακα με την εφαρμογή της τεχνικής του λυγίσματος των βλαστών

1. Άρδευση με χρήση νερού υψηλής ηλεκτρικής αγωγιμότητας (EC=2-3DS/m) σε διάφορα υποστρώματα, με μειωμένα επίπεδα στράγγισης (0-5%)

3. Καλλιέργεια σε μεγάλα δοχεία, με ανάμιξη υποπροϊόντων κυπριακής βιομηχανίας (φλούδα αμυγδάλων, άχυρα, φλοιό πεύκου, περλίτη (μάρτυρας)


Στην τριανταφυλλιά, ενώ έγιναν προσπάθειες προσδιορισμού μοντέλων συσχέτισης της φυσιολογικής αγωγιμότητας των φύλλων και του ρυθμού φωτοσύνθεσης με παράγοντες περιβάλλοντος,

εν τούτοις δεν είχαν μελετηθεί επαρκώς και άλλοι παράγοντες, όπως π. χ. τα υποστρώματα στα οποία καλλιεργούνται τριανταφυλλιές, ή παράγοντες που αναφέρονται στο καθεστώς άρδευσης και στράγγισης


Ανάπτυξη και Φωτοσυνθετική δραστηριότητα τριανταφυλλιάς σε διάφορα καθεστώτα άρδευσης/στράγγισης- Συνεργασία με

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών


Στόχοι:

Σε βάθος μελέτη των κυπριακών υποστρωμάτων σαν μέσα ανάπτυξης της τριανταφυλλιάς

η εξεύρεση του μειωμένου επιπέδου άρδευσης

διατηρώντας την υψηλή παραγωγή και ποιότητα των παραγομένων ανθέων


ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Εγκατάσταση φυτών Φυτά ποικιλίας Eurored εγκαταστάθηκαν σε

αυτοματοποιημένο θερμοκήπιο 250 τ.μ. καλυμμένο με πλαστικό φύλλο πολυαιθυλενίου στο ΙΓΕ

Το πείραμα εφαρμόστηκε σε πλήρως τυχαιοποιημένο σχέδιο και η στατιστική ανάλυση βασίστηκε στην επίδραση τόσο των υποστρωμάτων και των προγραμμάτων άρδευσης ξεχωριστά όσο και της αλληλεπίδρασης τους


• Για κάθε συνδυασμό υποστρώματος και επιπέδου άρδευσης χρησιμοποιήθηκαν 6 φυτά και έγιναν 4 επαναλήψεις • Τα φυτά φυτεύτηκαν σε υπερυψωμένα παρτέρια από πολυστερίνη, μήκους 1m, πλάτους 40 cm και ύψους 60 cm, και επενδυμένα εσωτερικά με μαύρο πλαστικό • Στο κάτω μέρος κάθε παρτεριού υπήρχε σωλήνας αποστράγγισης παρέχοντας την δυνατότητα συλλογής του νερού στράγγισης


Χρησιμοποιήθηκαν 4 διαφορετικοί συνδυασμοί υποστρωμάτων 1. περλίτης 100% (control) 2. περλίτης - στέμφυλα 50:50 3. περλίτης - φλούδα αμυγδάλων 50:50 4. φλοιός πεύκου - φλούδα αμυγδάλων 50:50

1 2

2 προγράμματα άρδευσης σε ανοικτό υδροπονικό σύστημα

Α. Άρδευση 6 φορές για 2 λεπτά κατά τη διάρκεια του 24ώρου με ρυθμό παροχής σταγόνας 4l/h (6 x 133 ml= 800 ml)

Β. Άρδευση 4 φορές για 2 λεπτά (4 x 133 ml= 530 ml- μείωση κατά 33%)

3 4

ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΑ ΑΡΔΕΥΣΗ

Η συχνότητα και διάρκεια των δύο αυτών προγραμμάτων προήλθε από μελέτες προηγούμενων ετών στην υδροπονική καλλιέργεια της τριανταφυλλιάς

Το ποσοστό αποστράγγισης ήταν χαμηλό (5%) και έτσι επιτυγχανόταν ουσιαστική εξοικονόμηση νερού


Μετρήσεις Καθημερινή καταγραφή στοιχείων: • θερμοκρασίας, έντασης φωτός, και σχετικής υγρασίας του περιβάλλοντος • στοματικής αντίστασης των φύλλων (με χρήση πορομέτρου) • μέτρηση της υγρασίας του υποστρώματος σε 5 διαφορετικά επίπεδα (με χρήση υγρασιομέτρου τύπου TDR) • Μετρήσεις ως προς την ολική παραγωγή τριαντάφυλλων και ως προς το ύψος και βάρος των στελεχών

Η στατιστική ανάλυση βασίστηκε στην ανάλυση της παραλλακτικότητας. Οι συγκρίσεις των μέσων όρων έγιναν με το κριτήριο Duncan´s Multiple Range Test


Συμπεράσματα – Πρακτικές Εφαρμογές 1. Τα υλικά που μελετήθηκαν εμφάνισαν ως κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα την γρήγορη στράγγιση σε μικρές τιμές μυζήσεων, ενώ τα περισσότερα από αυτά (φλούδα αμυγδάλου, περλίτης, μίγμα φλούδας αμυγδάλου-περλίτη, μίγμα περλίτη-στέμφυλα) παρουσίασαν μικρή ικανότητα συγκράτησης της υγρασίας. Ένα μέσο ανάπτυξης με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά απαιτεί συχνή άρδευση με μικρές ποσότητες νερού, ώστε να είναι αποτελεσματική η χρήση του. Στην περίπτωση όπου δίνεται μεγάλη ποσότητα νερού σε μικρότερες συχνότητες, το νερό αποστραγγίζει πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα τη πρόσληψη μη επαρκούς ποσότητας από το φυτό 2. Ο αερισμός και η επάρκεια οξυγόνου στο περιβάλλον του ριζικού συστήματος αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την φυτική ανάπτυξη. Η γρήγορη στράγγιση των συγκεκριμένων υποστρωμάτων εξασφαλίζει καλές συνθήκες αερισμού. Συνεπώς τα υλικά αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επίσης σαν συστατικά μιγμάτων με άλλα συνεκτικότερα, βελτιώνοντας τις συνθήκες στράγγισης και αερισμού


Υπόστρωμα Ολική ΄Υψος Βάρος

Παραγωγή Μ.Ο. εκ. Μ.Ο.γρ.

Περλίτης 100% 54,4b 77,9a 61,6b

Περλίτης-φλούδα αμυγδάλων 50:50% 53,6b 75,6a 62,8ab

Φελλός-φλούδα αμυγδάλων 50:50% 75,6a 85,9a 60,7b

στέμφυλα-περλίτης 50:50% 70,9ab 81,7a 66,5a

SX 6,47 5,35 1,44 CV 28,7 18,9 6,5

Λαμβάνοντας υπ’όψιν το υπόστρωμα ως ανεξάρτητο παράγοντα διαπιστώνεται ότι στατιστικώς σημαντική διαφορά εμφάνισαν στην ποσότητα των παραγόμενων ανθέων το υπόστρωμα φελλός-φλούδας αμυγδάλων ακολουθούμενο από το στέμφυλα-περλίτης. Επίσης διαπιστώνεται ότι στατιστικώς σημαντική διαφορά εμφάνισαν στο βάρος των ανθικών στελεχών τα φυτά του υποστρώματος στέμφυλα-περλίτης

Επίδραση Υποστρώματος


Πρόγραμμα ολική ύψος βάρος

άρδευσης παραγωγή mean mean

Άρδευση 56,9a 77,0a 63,3a

Στέρηση 70,3a 83,6a 62,5a

SX 4,57 3,79 1,02

CV 28,7 18,9 6,5

Η άρδευση ως ανεξάρτητος παράγοντας, δεν επηρέασε στατιστικά την ολική παραγωγή ή την ποιότητα (μήκος και βάρος στελεχών)

Επίδραση της άρδευσης


Υπόστρωμα Πρόγραμμα Ολική Υψος (εκ.) Βάρος (γρ) άρδευσης παραγωγή Μέση τιμή Μέση τιμή

1. περλίτης 100% Στέρηση νερού 58,5b 77,7a 60,6a

2. περλίτης 100% Κανονική άρδευση 50,3b 78,1a 62,5a 3. Περλίτης-φλούδα

αμυγδάλων 50:50 Στέρηση νερού 57,0b 75,4a 61,5a 4. Περλίτης-φλούδα

αμυγδάλων 50:50 Κανονική άρδευση 50,3b 75,8a 64,1a 5. Φελλός-φλούδα

αμυγδάλων 50:50 Στέρηση νερού 92,3a 97,4a 60,5a 6. Φελλός-φλούδα

αμυγδάλων 50:50 Κανονική άρδευση 59,0b 74,4a 60,8a

7. Στέμφυλα-περλίτης 50:50 Στέρηση νερού 73.5ab 83,8a 67,3a

8. Στέμφυλα-περλίτης 50:50 Κανονική άρδευση 68,3ab 79,6a 65,8a SX 9,16 7,57 2,03 CV 28,7 18,9 6,5

Αλληλεπίδραση υποστρώματος και επιπέδων άρδευσης Αποτελέσματα ως προς την παραγωγή


Αποτελέσματα στην Παραγωγή

1. Αλληλεπίδραση Υποστρώματος-Επιπέδου νερού:

Μεγαλύτερη παραγωγή έδωσαν τα φυτά στο υπόστρωμα φελλού - φλούδας αμυγδάλων (50:50) με μειωμένη άρδευση κατά 33% και στέμφυλων - περλίτη (50:50) ανεξάρτητα καθεστώτος άρδευσης

Καμία στατιστικώς σημαντική διαφορά στο Βάρος και Μήκος ανθικών στελεχών 75-100 cm (κατηγορία extra)

2. Άρδευση ως ανεξάρτητος παράγοντας δεν επηρέασε στατιστικά την ολική παραγωγή ή την ποιότητα

3. Υπόστρωμα ως ανεξάρτητος παράγοντας:

Μεγαλύτερη παραγωγή έδωσαν τα φυτά στο υπόστρωμα φελλού - φλούδας αμυγδάλων (50:50) ακολουθούμενα από το υπόστρωμα στέμφυλων - περλίτη (50:50)


Γενικά Αποτελέσματα

Δεν εμφανίσθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα χρησιμοποιηθέντα υποστρώματα, στα επίπεδα άρδευσης αλλά ούτε και στην αλληλεπίδραση υποστρώματος - επιπέδου άρδευσης σε όλες τις παραμέτρους που μελετήθηκαν και δεν είχαν καμία αρνητική επίπτωση στην ποσοτική και ποιοτική παραγωγή των τριανταφύλλων

Συμπεράσματα:

1) Τα υποστρώματα που αξιοποιούν τα εγχώρια παραπροϊόντα (φλοιό πεύκου, φλούδας αμυγδάλων, στέμφυλα - περλίτη) μπορούν να χρησιμοποιηθούν και μάλιστα με το καθεστώς άρδευσης με το μειωμένο ύψος νερού

2) Το μειωμένο επίπεδο νερού (-33%) δεν δημιούργησε συνθήκες υδατικής καταπόνησης που να επηρεάσουν την ποσοτική και ποιοτική παραγωγή ή τις φυσιολογικές λειτουργίες των φυτών της τριανταφυλλιάς


Καλλιέργεια ποικιλιών λυσίανθου (Eustoma grandiflorum) σε υποστρώματα και μειωμένο καθεστώς άρδευσης/αποστράγγισης



Υποστρώματα Περλίτης 70%- Ίνες Καρύδας 30% Περλίτης 50% - Στέμφυλα 50% Άρδευση : σταγόνες σταθερής παροχής 4l/h, pH = 6,5 and EC =1,7-1,8 DS/m Treatment 1: 6 φορές/24 h x 2 min (800 ml/24 h) Treatment 2: 4 φορές/24h x 2 min (530ml/ 24h = μείωση 33%) Αποστράγγιση μόνο 5%


Δεν παρουσιάστηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ

• των διαφορετικών ειδών υποστρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν ούτε και στα διαφορετικά καθεστώτα άρδευσης όσον αφορά τα ποσοτικά χαρακτηριστικά (αριθμός στελεχών) ή τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ανθοφόρων στελεχών (αριθμός μπουμπουκιών, βάρος και μήκος στελεχών)

• Αντίθετα, τα φυτά που καλλιεργήθηκαν στο μειωμένο καθεστώς άρδευσης είχαν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στο βάζο

Γενικό συμπέρασμα

Μπορεί να καλλιεργηθεί με επιτυχία στις Μεσογειακές χώρες δίνοντας υψηλότερη παραγωγή σε σύγκριση με τις βορειότερες χώρες


Καλλιέργεια Σελόσιας 2005/06 Σε 4 διαφορετικά υποστρώματα και με μειωμένο καθεστώς άρδευσης 530ml/ημέρα (4 φορές/24 h Χ 2min)

Καλλιέργεια το 2006/07

Φύτευση Οκτώβριο με Στόχο την άνθηση τα Χριστούγεννα.

Χρήση και σαν κομμένο άνθος με διατήρηση στο βάζο 3 βδομάδες και σαν αποξηραμένο διατηρώντας τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά


Έμφαση κατά το 2006-07 Στις καλλιέργειες νέων ειδών σε υποστρώματα

Καλλιέργεια Strelitzia reginae

Σε 4 Υποστρώματα - Νέο θερμοκήπιο ΙΓΕ-


Στόχος η αναβάθμιση της ποιότητας και η συνεχής άνθηση με υδρολίπανση.

Υποστρώματα: Περλίτης 50%- στέμφυλα 50% Φλ. αμυγδάλων 50%-peatmos.50 Φλ. αμυγδάλων 100% Περλίτης 100%


Ολοκληρωμένη αντιμετώπιση εχθρών τριανταφυλλιάς

και γκέρπερας Συνεργασία: Κλάδων Φυτοπροστασίας /Ανθοκομίας

Αποτελέσματα: Η ολική παραγωγή και η ποιότητα στα άνθη που παρήχθησαν στη ΟΔΠ ήταν αναβαθμισμένα σε σύγκριση με τη ΣΠ


Greenhouse 1 – Zygi Experimental station / 1999

15 m 30m CH IPM


IPM

CC

Separation by plastic

Drainage pipe Irrigation pipes

Cultivation in substrates and avoid soil born diseases Substrate: 70% perlite / 30% pomace


Αποτελέσματα Τα παραγόμενα από την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία τριαντάφυλλα ήταν ποιοτικά και ποσοτικά αναβαθμισμένα και τις 2 καλλιεργητικές χρονιές


IPM

CC Use of insect mass trapping

Use of sulphurator for the powdery mildew disease

Cultivation of gerbera


0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Num

ber o

f flo

wer

s

30 cm 40 cm 50 cm 60 cm 80 cm

Production of greenhouse gerbera under IPM and chemical control at Zyghi in 2000.

IPM CHEM

0

20

40

60

80

100

120

140

Num

ber o

f flo

wer

s

30 cm 40 cm 50 cm 60 cm 80 cm

Production of greenhouse gerbera under IPM and chemical control at Zyghi in 2001.

IPM CHEM

Αποτελέσματα Οι παραγόμενες από την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία γκέρπερες ήταν ποιοτικά και ποσοτικά αναβαθμισμένες και τις 2 καλλιεργητικές χρονιές σε σχέση με τη χημική καταπολέμηση


-Πρόγραμμα Καλλιέργειας δρεπτών ανθέων για χλωρά χρήση και αποξήρανση


Μήκος στελέχους = 60 - 80 cm

Νωπό Βάρος = 12 - 14 g

1η συγκομιδή

Μήκος στελέχους = 40 - 50 cm

Νωπό Βάρος = 6 - 7 g

2η συγκομιδή

Καλλιέργεια

Limonium suworowii Σε θερμοκήπιο για παραγωγή κατά τους μήνες με την υψηλότερη ζήτηση (Φεβ-Απρίλιο)



Rumohra adiantiformis

Φελοιός πεύκου 30% + peat moss 70%

Φάνηκε να είναι το πλέον υποσχόμενο υπόστρωμα όσον αφορά τα ποσοτικά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των φυτών

Συγκρινόμενο με:

- Μίγμα χώμα 70% + στέμφυλα 30%

- Χώμα 70% + κομπόστα μανιταριού 30% and

- Χώμα 100% (μάρτυρας)

Καλλιέργεια πρασινάδων σε υποστρώματα


Καλλιέργεια πρασινάδων Rumohra adiatiformis σε ντόπια υποστρώματα

Bulerum griffithi

(αξιολόγηση της ολικής παραγωγής και ποιοτικών χαρακτηριστικών πριν και μετά την αποξήρανση)


Μήκος στελέχους = 40 - 50 cm Νωπό βάρος = 26 - 28 g

Μήκος στελέχους = 80 - 90 cm Νωπό βάρος = 45 - 48 g

Υπόστρωμα Περλίτη 30% και peat moss 70%

Limonium ottolepis

Καλλιέργεια Limonium ottolepis

Στο έδαφος εντός μη θερμαινόμενου θερμοκηπίου


Limonium sinuatum

Limonium bonduelli

Καλλιέργεια 13 ποικιλιών Limonium

Εντός θερμοκηπίου με στόχο την άριστη ποιότητα

Καλλιέργεια εντός και εκτός θερμοκηπίου με στόχο την ολόχρονη παραγωγή / αύξηση της διαθεσιμότητας σε υψηλές περιόδους ζήτησης


Καλλιέργεια 13 ποικιλιών είδους Limonium εντός και εκτός θερμοκηπίου στο έδαφος και σε υποστρώματα (1999/2000)

* Υπόστρωμα περλίτη 70% και στεμφύλων 30% ** Υπαίθρια καλλιέργεια

Στελέχη/φυτό

Φυτά /m2

Εποχή συγκομιδής

Limonium ottolepis

14

20

Μάιος-Σεπτ. Limonium ottolepis*

20

20

" Limonium perezii

29

20

Νοεμ.-Απρίλιος Limonium perezii**

30

20

Μάιος- Οκτ. Limonium suworowii

25

25

Ιαν.-Απρίλιος Limonium sinuatum “forever rose”

40

20

Μάρτ.–Ιούν.

Limonium sinuatum “apricot”

32

20

" Limonium sinuatum “Pale blue”

13

20

"

Limonium bonduelli’

19

25

" Limonium sinuatum “forever rose”**

Limonium sinuatum “apricot”**

28 23

20 20

Μάιος-Σεπτ. " Limonium sinuatum “Pale blue”**

26

20

"

Limonium bonduelli**

46

25

"

Είδος




Ποικιλίες

Ολική παραγωγή(στελέχη/

m2)

Δείκτης ποιότητας(βάρος/στέλεχος)

ΘερμοκήπιοLimonium sinuatum var. forever roseLimonium sinuatum var. apricotLimonium sinuatum var. pale blueLimonium sinuatum var. gold coast

763 a606 b266 d455 c

12 d17 b20 a13 c

Υπαίθρια καλλιέργειαLimonium sinuatum var. forever roseLimonium sinuatum var. apricotLimonium sinuatum var. pale blueLimonium sinuatum var. gold coast

546 b463 c526 b1130a

18 b12 c24 a8 d

Ολική παραγωγή και δείκτης ποιότητας 4 διαφορετικών ποικιλιών του είδους Limonium sinuatum varieties εντός και εκτός θερμοκηπίου


Καλλιέργεια 7 ποικιλιών του είδους Delphinium consolida στο έδαφος εντός θερμοκηπίου με στόχο την παραγωγή σε υψηλές περιόδους ζήτησης


Delphinium consolida

0

50

100

150

200

250

Feb Mar Apr

Stem

s/m

2salmon beautypink queenwhite kingblue bellblue spirecarmine kinglilac spire


Αποξήρανση Δρεπτών Ανθέων

Σε μπουκέτα των 8 με 10 στελεχών, σε σκοτεινό καλά αεριζόμενο δωμάτιο για 1 εβδομάδα στους 30οC και μετά για 2 εβδομάδες στους 20οC μέχρι την ολική αποξήρανση των στελεχών .

Για τα είδη:

Helichrysum, Asclepias, Helipterum, Carthamus, Gomphrena, Celosia, Achillea, Limonium and Delphinium

Delphinium consolida

Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Limonium suworrowii

Δοκιμάστηκαν 35 ποικιλίες/είδη:

Helichrysum, Helipterum, Delphinium, Asclepias, Gomphrena, Graspedia, Carthamus & Limonium

Limonium sinuatum Limonium ottolepis

Καλλιέργεια νέων ειδών για χρήση σαν νωπά και για αποξήρσναση

Asclepias incarnata

Craspedia globosa


Η Κύπρος, όπως και τα υπόλοιπα νησιά και περιοχές της Μεσογείου παρουσιάζει μια πλούσια χλωρίδα με υψηλό ποσοστό ενδημισμού

Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Centaurea akamantis και Οriganum cordifolium είναι αυστηρώς προστατευόμενα

είδη και προστατεύονται από τη Συνθήκη της Βέρνης

Οriganum cordifolium

Ptilostemon chamaepeuce var. cypria

Centaurea akamantis

Euphorbia veneris

Arabis purpurea Onosma fruticosum

Συνεργασία - Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών - Τμήμα Δασών - Τμήμα Βιολογίας, Καποδιστριακό

Πανεπιστήμιο Αθηνών - Σχολή Γεωπονίας, ΤΕΙ Κρήτης - Ιδιωτικά Φυτώρια

“ΕΝΔΗΜΑΝΘΗ” Αξιοποίηση έξι ενδημικών ειδών της Κυπριακής Χλωρίδας στην εμπορική Ανθοκομία


Καλλιέργεια πραγματοποιήθηκε σε 3 περιβάλλοντα Θερμοκήπιο, Δικτυοκήπιο και Ύπαιθρο

Διενεργήθηκαν διάφορες

καλλιεργητικές τεχνικές:

Άρδευση,

υδρολίπανση,

κλαδέματα,

κορυφολογήματα κλπ

Αναπαραγωγή: Με σπόρους και με μοσχεύματα


Arabis purpurea: 90% επιτυχία στον πολλαπλασιασμό με σπόρο Καλλιεργήθηκε στο θερμοκήπιο και στο δικτυοκήπιο Αξιολόγηση και μελέτη του κύκλου άνθησης της Arabis purpurea

Στόχος: Η αξιοποίηση και η χρήση των επιλεγμένων ενδημικών ειδών στην εμπορική ανθοκομία και ταυτόχρονα η προστασία και διατήρηση τους.


Days

97%

81%

Transfer to lab conditions

Ποσοστό βλαστικότητας του είδους Arabis purpurea Μέσο βάρος σπόρων: 0,9mg

Πολλαπλασιασμός των ειδών Arabis purpurea, Ptilostemon chamaepeuce var.cypria, Origanum cordifolium, Centaurea akamantis στους 10, 15 και 20°C (Τ.Β.Π.Α)


ΤΕΙ Κρήτης

Για τον πολλαπλασιασμό των φυτών χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του μικροπολλαπλασιασμού για τα είδη:

-Euphorbia veneris (Euphorbiaceae) -Arabis purpurea (Cruciferae) - Ptilostemon chamaepeuce var.cypria (Compositae) - Origanum cordifolium (Labiatae) - Onosma fruticosum (Boraginaceae) Χρησιμοποιήθηκαν έκφυτα από διάφορα τμήματα των μητρικών φυτών κάτω από ασηπτικές συνθήκες σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα

3 μεταχειρίσεις (μάρτυρας, 0.1mg.l-1ΒΑP, 0.5mg.l-1ΒΑP) 13 επαναλήψεις, ελεγχόμενο θάλαμο (16 h φωτός /8 h σκότους στους 18 °C)


Εκφυτα φύλλων (βάσης και κορυφής) της Euphorbia in vitro

Κόμβοι χωρίς φύλλα έδωσαν τα καλλίτερα αποτελέσματα

Euphorbia veneris

Αναγέννηση βλαστών από κόμβους της Euphorbia veneris σε υπόστρωμα με 0.5 mg.l –1 BAP.

(Εργαστήριο Βοτανικής ΤΕΙ Κρήτης)


Euphorbia veneris μετά από 12 μήνες από μοσχεύματα (ποσοστό επιτυχίας 80%) και από

σπόρους (ποσοστό επιτυχίας 90% και καθυστέρηση στην άνθηση κατά 6 μήνες)


Εφαρμογές διαφορετικών συχνοτήτων άρδευσης

Ptilostemon chamaepeuce var. cypria (φυτά από σπόρο στους 12 μήνες)

Εφαρμογή διαφορετικών

τεχνικών κλαδέματος


Φυτά του είδους Centaurea akamantis μετά από πάροδο 6 μηνών από μοσχεύματα (50% επιτυχία)

και από σπόρους με ποσοστό επιτυχίας 85%

Στη φύση η Centaurea akamantis είναι ένας

κρεμοκλαδής θάμνος με λίγα

λουλούδια Στόχος είναι η

μεταμόρφωση σε φυτό γλάστρας


Bosea cypria από μοσχεύματα (ποσοστό επιτυχίας 60% ) μεταφέρθηκαν στο δικτυοκήπιο (φυτά μετά από 6 μήνες)

Ο στόχος είναι η μεταμόρφωση του Bosea cypria σε φυτό γλάστρας

Εφαρμογή διάφορων τεχνικών

κορυφολογήματος/κλαδέματος


Χρήση ενδημικών φυτών σ την Κηποτεχνία,

Χρήση ενδημικών φυτών στην φυτωριακή παραγωγή

Σπορόφυτα έχουν δοθεί στο Τμήμα Δασών στους Τελικούς χρήστες και σε φυτώρια για διάδοση…

έχουν εγκατασταθεί φυτά σε κήπους …


• Cistus monspeliensis L. • Crithmum maritimum L. • Lavandula stoechas • Helichrysum italicum

• Lavandula angustifolia Mill. • Thymus capitatus • Limonium sinuatum • Limonium virgatum

• Helichrysum conglobatum

Συνεργασία με ΕΘΙΑΓΕ (2004-06) «Αξιολόγηση ειδών της Κυπριακής και Ελληνικής Χλωρίδας για αξιοποίηση τους στην εμπορική ανθοκομία»


Lavandula stoechas L. (Labiatae) Μυροφόρα

Αρωματικός θάμνος ύψους 120 cm

Ιθαγενές είδος στην Κύπρο, εμφανίζεται σε ξηρές πλαγιές (Λυσός, Ακρωτήρι, Λεύκαρα, Σταυροβούνι σε

ύψος από 0-700m)

Το εντυπωσιακό μωβ άνθος της με τα πρασινογκρι

φύλλα καθιστούν το είδος αυτό κατάλληλο για την

ανθοκομία. Η άνθηση του εμφανίζεται από το Μάρτιο

μέχρι το Μάιο.


Helichrysum italicum και Helichrysum conglobatum

(Compositae) Ψιλίνα ή κλάματα της Παναγίας. Χαμηλός θάμνος ύψους περίπου 80 cm.

Ιθαγενές κοινό είδος το οποίο και εμφανίζεται σε όλο το νησί (0-700m

ύψος). Ανθίζει από Μάρτιο μέχρι και Μάιο.


Limonium sinuatum ( Plumbaginaceae) Λιμόνιο το κολπώδες ή Αθάνατο

Γηγενές φυτό της Κύπρου, ύψους 15-60cm, εμφανίζεται κυρίως σε αμμώδη εδάφη κοντά σε παραθαλάσσιες περιοχές. Η άνθηση του διαρκεί από το Μάρτιο μέχρι και τον Ιούλιο και είναι κοινό σε πολλά μέρη του νησιού.

Στόχος:

Μεταμόρφωση του είδους σε φυτό

γλάστρας


Crithmum maritimum L.(Umbelliferae) Κρίθμον το παράλιο – Κίρταμα:

Εμφανίζεται σε βραχώδη εδάφη κοντά στη θάλασσα και είναι κοινό σε πολλές περιοχές στην Πάφο, στην Αμμόχωστο, στην Κερύνια και στο Κάβο Γκρέκο

Άνθηση παρατηρείται από τον Ιούλιο μέχρι

και το Νοέμβριο


ΡΟΔΟΝ: Κοινό Πρόγραμμα συνεργασίας Κύπρου-Ελλάδας το οποίο και χρηματοδοτήθηκε από το Κυπριακό Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας (2004-2007). Σκοπός του προγράμματος ήταν η διερεύνηση της μεταφοράς του αρώματος της τριανταφυλλιάς Rosa damascena σε υβρίδια τσαγιού μέσω διασταύρωσης Στόχος του προγράμματος ήταν ο συνδυασμός των ποιοτικών χαρακτηριστικών των υβριδίων τσαγιού (μήκος στελέχους, άνθος, διάρκεια ζωής στο βάζο) με το άρωμα της τριανταφυλλιάς του Αγρού.


Η τριανταφυλλιά Rosa damascena είναι μία από τις τρεις ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ροδέλαιων και αποσταγμάτων ρόδων σε αντίθεση με τις εμπορικές ποικιλίες τριανταφυλλιάς (π.χ. υβρίδια τσαγιού) οι οποίες καλλιεργούνται κυρίως για την ανθοκομία.

Η χημική ανάλυση της σύστασης των κυριότερων ελαίων της Rosa damascena έδειξε ότι τα κύρια συστατικά τους αποτελούν τα Citronellol και Geraniol. Επιπλέον, βρέθηκαν διάφορες αλειφατικές αλδεύδες, αλκοόλες και εστέρες. Μετά από ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των αιθέριων ελαίων με τη χρήση αέριας χρωματογραφίας από φρέσκα πέταλα της Rosa Damascena, προσδιορίστηκαν είκοσι έξι ενώσεις, οι περισσότερες από αυτές ήταν τερπενοειδή.


Μελέτη της Rosa Damascena

0

1

2

3

4

5

JUNE JULY AUG SEPT OCT

shootnumber

Ρυθμός έκπτυξης βλαστών της Rosa damascenα

0123456789

101112131415

JUNE JULY AUG SEPT OCT

shootlength

Ρυθμός επιμήκυνσης βλαστών της Rosa damascenα

Η Rosa Damascena ανθίζει μία φορά το χρόνο σε συνθήκες της κυπριακής υπαίθρου. Η προσπάθεια για την επαναλαμβανόμενη ανθοφορία έγινε στο ΙΓΕ και στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με 55 έριζα μοσχεύματα της Rosa Damascena και την εφαρμογή διαφόρων καλλιεργητικών τεχνικών και επεμβάσεων.


Μετά τη συλλογή του πολλαπλασιαστικού υλικού από τη μητρική φυτεία στον

Αγρό, τα μοσχεύματα μαλακού-ημίσκληρου και

σκληρού ξύλου (Φθινόπωρο και Χειμώνα) εγκαταστάθηκαν σε ελεγχόμενες συνθήκες και

χρησιμοποιηθήκαν για την παραγωγή φυτών.

Πολλαπλασιασμός


Μεταφύτευση Η Rosa damascena και τα υβρίδια τσαγιού cv Bettina, Papameilland, Virgo and Kabouki, τοποθετήθηκαν σε θερμοκήπιο στο ΙΓΕ στη Λευκωσία σε ελεγχόμενες συνθήκες περιβάλλοντος με στόχο τη συνεχή άνθηση.


Γονιμοποίηση Η επιτυχία της γονιμοποίησης εξαρτάται από την ορθά χρονική τοποθέτηση της γύρης στα στίγματα του άνθους. Η γύρη συλλέχθηκε από τη Rosa damascena το τέλος Μαΐου και αποθηκεύτηκε για δύο μήνες σε θερμοκρασίες 2-4°C

Η βλαστικότητα της γύρης βελτιώνεται στους 23-30oC και 60-65% σχετική υγρασία. Διενεργήθηκαν δοκιμές γονιμότητας για να εξεταστεί η βλαστικότητα της γύρης.


Βλάστηση σπόρων νεοσχηματισθέντων υβριδίων

Η κάθε κάψα ανοίγεται προσεκτικά και παίρνονται τα σπέρματα. Στη συνέχεια αφαιρείται το σκληρό σπερματικό περίβλημα (για ευκολότερη διάβρεξη). Ακολούθησε στρωμάτωση των σπερμάτων και προσπάθεια φύτρωσης αυτών τόσο στις εγκαταστάσεις του ΙΓΕ όσο και στο τμήμα Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Για τη φύτρωση των σπερμάτων, δοκιμάστηκαν διαφορετικά επίπεδα θερμοκρασίας και φωτισμού για να διαπιστωθούν οι καταλληλότερες συνθήκες φύτρωσης.


2006 2007 2007

R. damascene R. damascene Papa.Meilland

Bettina 460 365 150

Kabouki 350 270 90

Virgo 280 330 170

Papa.Meilland 310 0 0

total 1400 965 410

Πίνακας 3. Διενεργηθείσες επικονιάσεις κατά την περίοδο Απριλίου-Ιουνίου 2006-07


2006 2007 Bettina x Papa Meilland

1 0

Bettina x R. damascena

0 0

Kabouki x Papa Meilland

10 15

Kabouki x R. damascena

0 30

Virgo x Papa Meilland

11 4

Virgo x R. damascena

0 5

Papa Meilland x R. damascena

4 -

Πίνακας 4 Αποτελέσματα δημιουργίας καψών κατά τα έτη 2006-2007


• Συγκεκριμένα, το πείραμα φύτρωσης από σπέρματα της διασταύρωσης Papa Meilland x Virgo κράτησε 70 ολόκληρες μέρες…

• Το υβρίδιο Papa Meilliand x Virgo έδωσε τα υψηλότερα ποσοστά φύτρωσης (72%) στις συνθήκες 15°C και σκοτάδι. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η φύτρωση των σπερμάτων απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα για να ολοκληρωθεί

Μελλοντικό πεδίο έρευνας… να καθοριστεί η χημική σύσταση των υβριδίων σε σχέση με την Rosa damascena, καθώς υπάρχει ένδειξη ότι ουσίες που βρίσκονται σε υψηλές συγκεντρώσεις δεν είναι απαραίτητο να εκφράζουν και το άρωμα…


Προβλήματα / Κίνδυνοι • Εισαγωγές - Αύξηση κατά 50 % (από

το 2007 ) σε είδη που παράγονται στην Κύπρο

• Ανταγωνιστικές πιέσεις από τρίτες χώρες και χώρες Ε.Ε

• Μικρό μέγεθος ανθοκομικών μονάδων

• Υψηλές θερμοκρασίες το Καλοκαίρι και κατ’ επέκταση υποβαθμισμένη ποιότητα

• Ψηλό κόστος παραγωγής • Απουσία Ομάδας Παραγωγών • Μη οργανωμένο Δίκτυο Εμπορίας /

Έλλειψη κεντρικής ανθαγοράς • Απουσία νομοθεσίας για

τυποποίηση των προϊόντων • Πρόβλημα νερού (ποσοτικά και

ποιοτικά)

Δυνατότητες / Ευκαιρίες • Καλή γεωγραφική θέση • Ήπιο Μεσογειακό κλίμα • Καλές υποδομές (ανθρώπινο,

τεχνολογικό, φυτικό κεφάλαιο, επιστημονική γνώση)

• Βελτίωση βιοτικού επιπέδου • Αποτελούν την πλέον εντατική

μορφή εκμετάλλευσης / μονάδα επιφανείας και νερού


Εντοπισμός, μελέτη και αξιοποίηση νέων ενδημικών φυτών στην εμπορική ανθοκομία. Επιλογή αυτοφυών φυτών με επιθυμητά χαρακτηριστικά και διερεύνηση των κατάλληλων μεθόδων για την παραγωγή τους ή/και μετατροπή τους για άλλες χρήσεις (π.χ. φυτά γλάστρας).

Μελέτη και αξιολόγηση νέων ειδών στις συνθήκες της Κύπρου Μελέτη και αξιολόγηση της επίδρασης χαμηλής ποιότητας νερού

(υψηλής αλατότητας ) ή/και υποστρώματος (προσυλλεκτικών χειρισμών) σε επιλεγμένα είδη

Στα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά δρεπτών ανθέων Στη διάρκεια ζωής δρεπτών ανθέων στο βάζο Προσδιορισμός βιοχημικών δεικτών

Αξιολόγηση μεθόδων συντήρησης /αποθήκευσης / μεταφοράς


Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Education

O διαχρονικός ρόλος του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών στην Ανθοκομία: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον