Οι παραγωγικές δυνάμεις μέσα και έξω από την Ελλάδα

και η «Μεγάλη Ιδέα»

Πολλές δεκαετίες, μετά την ανεξαρτησία της

• η Ελλάδα

• παρ' όλο που η τελευταία υπήρξε το ζητούμενο, το επιθυμητό, το σημείο αναφοράς όλα αυτά τα χρόνια.

• οι «ατμομηχανές» της οικονομικής και τεχνικής προόδου.

εξακολουθούσε να μοιάζει περισσότερο με την Ανατολή

παρά με τη Δύση,

Απουσίαζαν τα ισχυρά κέντρα ανάπτυξης,

Η χώρα δεν διέθετε

σημαντικές πρώτες ύλες δεν είχε πλεονάζον

ειδικευμένο ή έστω φθηνό εργατικό δυναμικό

η συσσώρευση κεφαλαίου, ιδιωτικού και δημόσιου, ήταν

ισχνή

και η εσωτερική αγορά περιορισμένη έως

ασήμαντη.

Επιπλέον, η χώρα ανταγωνιζόταν τον εαυτό της

• Έξω από τα σύνορά της

• τα οποία πολλές φορές κυριαρχούσαν στο χώρο τους αλλά και σε ευρύτερες περιοχές.

• Έλληνες, ελληνικά κεφάλαια και πλούτος υπήρχαν και αναπτύσσονταν από την Ουκρανία ως το Σουδάν, από το Δούναβη ως τον Καύκασο και από τη Σμύρνη ως την Κιλικία.

υπήρχαν ισχυρά κέντρα ελληνισμού, πνευματικά, οικονομικά, παραγωγικά,

Ουκρανία

Σουδάν

ΚαύκασοςΔούναβης

Σμύρνη Κιλικία

Για τους Έλληνες των περιοχών αυτών

• το μικρό ελληνικό βασίλειο ήταν για πολλά χρόνια μια κακή ανάμνηση μάλλον,

• Οι δικές τους επιτυχίες φάνταζαν ολότελα ξένες σε σύγκριση με τη στασιμότητα και την ένδεια της μικρής Ελλάδας.

ένας φτωχός και ίσως ανεπρόκοπος συγγενής.

Χρειάστηκε να δυσκολέψουν

• γι' αυτούς

• για να ανακαλύψουν τη σημασία που είχε η φτωχή τους πατρίδα, ως ασφαλές καταφύγιο και ως πεδίο ανάπτυξης οικονομικών δραστηριοτήτων.

οι οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, προς το τέλος κυρίως

του 19ου αιώνα,

Η πρόοδος του εκτός των εθνικών συνόρων ελληνισμού ταλάνιζε το μικρό βασίλειο

• Ενίσχυε την ιδέα ότι το υπάρχον κράτος δεν ήταν παρά μία ημιτελής κατασκευή, τα θεμέλια απλώς για κάτι μεγαλύτερο.

• δημιουργούσε προσδοκίες

Η «Μεγάλη Ιδέα» που εκπορεύθηκε απ' αυτήν την

αντίληψη

για ολοκλήρωση του εθνικού οράματος, που προϋπέθετε σημαντική διεύρυνση των συνόρων.

Η έντονη παρουσία της εθνικής αυτής ιδεολογίας

• ιδιαίτερα σε εποχές που τα προβλήματα έμοιαζαν με ανοικτές πληγές, στην περίπτωση της Κρήτης ή, αργότερα, της Μακεδονίας.

• Οι ελληνικές κυβερνήσεις,

• στην οικονομική ανόρθωση και τη γεφύρωση του χάσματος με τη Δύση.

είχε επιπτώσεις στον πολιτικό και οικονομικό χώρο,

δεν είχαν στραμμένο το ενδιαφέρον τους, μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, αποκλειστικά

στα εσωτερικά ζητήματα,

Όλα αυτά συνυφαίνονταν με το εθνικό όραμα

• μεγαλώνοντας το κόστος των προσπαθειών και καθιστώντας συχνά τις οικονομικές πρωτοβουλίες έρμαια των εθνικών κρίσεων.