Onderwijstijd en HKS

Etalageconferentie IHKSRini Romme (MBO Raad) – 29 januari 2016

Visie Jet Bussemaker

“Onderwijstijd is geen doel op zich, maar een onderdeel van

de inspanningen die een onderwijsinstelling moet leveren om kwalitatief

hoogwaardig onderwijs te realiseren.”

Klein uurtje Onderwijstijd

• Herziening Kwalificatiestructuur is onderdeel Focus op Vakmanschap

• Spelregels: opleidingstijd, onderwijstijd, onderwijsprogramma en toezicht

• Praktijkvoorbeelden• Opletpunten• Aan het eind alleen maar

antwoorden• www.ihks.nl/etalageconferentie

Focus op Vakmanschap• Vooravond van Herziene

kwalificatiestructuur met keuzedelen • Doel: Instellingen en studenten beter

presteren, uitval tegengegaan en beroepsonderwijs aantrekkelijker

• Voldoen aan scherpe kwaliteitseisen• Doelmatigheid: efficiëntere inzet van

middelen:– Verkorting Studieduur, cascade en

diplomawaarde:juiste plaatsing student fundamenteel

– Intensivering Onderwijstijd voor BOL en BBL.

MBO uitdagingen 2014/2016

•doelmatige

leerwegen

• implemen-tatie

op scholen

•herziening

kwalificatie

structuur

Goed beroepsonderwijs…

• heldere normen die genoeg ruimte laten voor nieuwe ontwikkelingen en nieuwe inzichten, ook voor onderwijstijd

• professionele onderwijsteams

die garant staan voor goed onderwijs, om intensieve onderwijsprogramma’s en stevige begeleiding

Norm: Studieduur opleidingen

Niv. Soort opleiding Studieduur(in jaren)

1 Entree 1

2 Basisberoeps 1-2

3 Vakfunctionaris 2-3

4 Middenkader 3

4 *Middenkader (uitzonderingslijst) 3-4

4 Specialist 1

*Middenkaderopleidingen

Uitzonderingen opleidingen in 4 jaar:• Een zeer beperkt aantal opleidingen die

vanwege wettelijke eisen van de sector vier jaar moeten duren (bv. vliegtuigbouw of verpleegkunde)

• Wens vanuit het werkveld die bijvoorbeeld een minimaal aantal vlieguren met bepaalde apparaten, procedures of werkmethodes vragen

• Niet vanuit de wet verplicht, het is een ‘kan bepaling’ (mag ook 3 of 3½ jaar zijn)

• Wordt bepaald door College van Bestuur.

Studieduur opleidingen• Het bevoegd gezag stelt

de studieduur van de opleiding vast met inachtneming van regels studiejaren

• OER voor de nominale student is gebaseerd op de voorgeschreven studiejaren

• De studieduur van de opleiding wordt uitgedrukt in een studielast van ten minste 1600 uren per jaar

Studielast per opleidingN. Soort opleiding Studie-

duurStudie- last

1 Entree 1 1600

2 Basisberoeps 1-2 1600 / 3200

3 Vakfunctionaris 2-3 3200 / 4800

4 Middenkader 3 4800

4 *Middenkader op aparte lijst

3-4 4800 / 6400

4 Specialist 1 1600

Keuzedeelverplichting• Vanaf 1-8-2016 bestaat een deel van de

opleiding uit een of meerdere keuzedelen• De keuzedeelverplichting is bepaald per

soort opleiding (uitgedrukt in studielast in klokuren)

• De school dient bij iedere opleiding voldoende gekoppelde keuzedelen aan te bieden

• De student kan ook kiezen voor keuzedelen die niet gekoppeld zijn (uit andere opleidingen)

• De vertaling naar onderwijs en programmering is de verantwoordelijkheid van de school.

Studielast per opleidingN. Soort opleiding Studie-

duurStudie- last

Keuzedeel onder-deel studielast

1 Entree 1 1600 240

2 Basisberoeps 1-2 1600 / 3200

480

3 Vakfunctionaris 2-3 3200 / 4800

720

4 Middenkader 3 4800 720

4 *Middenkader op aparte lijst

3-4 4800 / 6400

960

4 Specialist 1 1600 240

Voorbeeld interpretatie• Een basisberoepsopleiding mag 1-2 jaren

duren• Een basisberoepsopleiding heeft een

keuzeverplichting met een waarde van 480 uur

• Ook al stelt het bevoegd gezag van de school vast dat het in 1 jaar wordt aangeboden, dan blijft de keuzedeelverplichting staan op 480 uur

• De opleidingstijd die een student nodig heeft kan meer of minder zijn

• De programmering van de uren voor een opleiding is vastgelegd in een onderwijs-programma (onderdeel van OER)

• Het onderwijsprogramma is wat reëel wordt verzorgd voor het cohort

• Een voldoende intensief en evenredig verdeeld programma uitgaande van de minimum-urennorm

• Per jaar uitgewerkt in rooster, studieplan, jaarplanning, e.d.

Onderwijsprogramma

OnderwijsprogrammaIngericht op opleidingsniveau,

– niet op niveau van individuele studenten,

– met inachtneming van formele kaders,

– enkel keuzedeel is niet genoeg voor bekostiging (m.n. in BBL).

Bij de inrichting van een beroepsopleiding hoeft geen scheiding aangebracht te worden tussen het basis-, het profiel- en het keuzedeel.

Onderwijsprogramma

Bestaat uit:• Begeleide Onderwijs Tijd (=BOT)

Klokuren waarin onderwijs wordt gegeven onder verantwoordelijkheid en met actieve betrokkenheid van onderwijspersoneel, niet zijnde uren die deel uit maken van de BPV

• Beroepspraktijkvorming (=BPV)De periode waarin de student bij een erkend leerbedrijf BPV volgt en waarover specifieke afspraken worden gemaakt in de praktijk-overeenkomst. BPV kan ook onderdeel zijn van een keuzedeel.

Geen directe relatie

Studielast

• studiewaarde

• in jaren• 1600

uur per jaar• BOT + BPV

+ Zelfstudie

Onderwijstijd

• bekostigings- voorwaarde

• 1000 of 850 uur per jaar

• BOT + BPV

Begeleide Onderwijstijd • Onder verantwoordelijkheid en met

actieve betrokkenheid van onderwijspersoneel: – leden van een onderwijsteam– interactie met student / directe begeleiding– sturen op leerproces (interventies mogelijk)

• Eerste leerjaar minimaal 700 uur (lijn cascade), verdere leerjaren mogen compenseren

• Keuzedeel kan ook voor een deel met BOT

• Keuzedeelverplichting invullen met persoonlijke, culturele of levensbeschouwelijk kan alleen als BOT (kan niet in BPV).

Begeleiding Beroepspraktijk

• Begeleiding op de werkplek is apart benoemd als onderdeel van onderwijstijd

• Nu ook met heldere normen• Leerdoelen, leeractiviteiten, leerresultaten

gerelateerd aan het kwalificatiedossier en de keuzedelen of aan (meerdere) kwalificaties

• Reële begeleiding door praktijkopleider op de werkplek

• Regelmatige begeleiding door onderwijs-instelling op voortgang

• Praktijkovereenkomst.

Onderwijstijd bij andere school

• De urennormen voor het onderwijs-programma betreffen de opleiding en niet de individuele student.

• Als school A een keuzedeel in haar onderwijsprogramma heeft opgenomen en dat keuzedeel wordt gerealiseerd op school B, dan telt de onderwijstijd van dat keuzedeel mee voor de opleiding van school A.

Houdt rekening met voorzienbare afwijkingen op onderwijstijd; denk hierbij aan: • Het vervallen van lessen in de eerste en

laatste weken van het studiejaar• Weken waarin vrije dagen, vergaderuren

of studiedagen van het voltallige personeel vallen

• Toetsweken waarin alleen de uren meetellen waarin werkelijk wordt getoetst

• Lesuitval of ziekte van medewerkers• Variatie in het aanbod van keuzedelen.

Let op realistische planning

Goed beroepsonderwijs…

• heldere normen die genoeg ruimte laten voor nieuwe ontwikkelingen en nieuwe inzichten, ook voor onderwijstijd

• professionele onderwijsteams

die garant staan voor goed onderwijs, om intensieve onderwijsprogramma’s en stevige begeleiding

Multidisciplinair Onderwijsteam

• Onderwijsteam samenstelling: – Bevoegde docenten actief in ieder

leerjaar– Actieve rol instructeurs/

onderwijsassistenten – Actieve rol gastdocenten

• Rekening houdend met de verschillende type leeractiviteiten in het onderwijsprogramma

• Heldere afspraken over begeleiding van studenten

• Functioneert adequaat: de waardering van studenten en het onderwijzend personeel over de geboden opleiding wordt meegewogen

Het team aan de slag• Binnen de kaders van de wet is een hoop

mogelijk voor een kwalitatief hoogwaardige en creatieve invulling van de onderwijstijd.

• Belangrijkste is dat het curriculum als team wordt ontwikkeld of wordt bijgeschaafd

• Essentieel is wat het team wil vanuit wat men zelf goed onderwijs vindt voor de studenten

• Denk niet in onmogelijkheden, of vanuit alleen maar opzoeken van de grenzen van de kaders

• Ruimte voor gesprek.

Afwijken op Onderwijstijd

1. Onderwijsteam gaat naar CvB met kwaliteits-argumenten (onderbouwen onderwijs-inhoudelijke visie over kwaliteit, mede in relatie tot doelgroep en dat kwaliteit wordt gerealiseerd)

2. OER gevuld op basis van kwalificatiedossier(hoe de onderdelen worden aangeboden en geëxamineerd)

3. Onderwijstijd uitsluitend gevuld met BOT / BPV

4. Toestemming studentenraad5. CvB beslist en verantwoordt in jaarverslag.

Onderwijskwaliteit inspectie

• Regulier onderzoek naar specifieke opleidingen

• Focus op leerjaar 1 en op niveau 1 en 2• Bij een specifieke opleiding: wel of niet

afwijken en kwaliteit op orde klaar • Kwaliteit in beeld door:

– Jaar-, diplomaresultaat (opbrengsten)– Tevredenheid studenten (JOB),

medewerkers (MTO) en bedrijfsleven – Leertijd (roosters / evenwichtig

programma)• Als bij 2 van de 3 bovengenoemde

onderzoeken de onderwijskwaliteit onvoldoende is, volgt nader onderzoek.

Toezicht op Onderwijstijd

• De jaarlijkse risicomonitoring kan leiden tot onderzoek naar onderwijstijd op opleidingsniveau als er sprake is van ernstige signalen van studenten, lage tevredenheid en lage opbrengsten

• Bij onvoldoende kwaliteit en toestemming van de studentenraad: analyse of het tekort wordt veroorzaakt door te weinig onderwijstijd? nader onderzoek op hoofdlijnen

• Bij onvoldoende kwaliteit en de studentenraad heeft niet ingestemd met de afwijking urennorm nader onderzoek onderwijstijd op uurniveau

Ruimte in de praktijk

Praktijk: Terra College N2

Droom: • Ideale leeromgeving voor N2 studenten• Onderwijsconcept voor het organiseren van

opleidingenOplossing: • Verbinding praktijk (3 dagen) – school (2 dagen): • 2 jaren 625 uur BOT programmeren en dus

afwijken van verplichting van 700 uur eerste jaar • Formele traject van afwijken gevolgd • Instroom elk moment mogelijk; eigen tempo;

geen jaarklassen-systeem, studenten op eigen niveau

• Jaarlijkse evaluatie door teams, directie en studenten (JOB, enquête, studentenpanels) en bijstelling waar nodig.

Praktijk: Friesland College - Leren in de praktijk Droom:

• Het Friesland College zet in op het realiseren van ‘praktijkroutes’ samen met bedrijven en instellingen voor bol-onderwijs.

• In praktijkroutes vindt het leren voor een belangrijk deel plaats in de praktijk. Dit gebeurt zowel met grote instellingen in de zorg, waar docenten veelvuldig aanwezig kunnen zijn, als met kleinere bedrijven in de techniek, waarin dat veel minder het geval is.

• Begeleiding door een combi-team, bestaande uit begeleiders van de school en van het bedrijf

• Praktijkroute ZuidOostZorg in Drachten.

Praktijk: Friesland College

Oplossing: • De begeleiders van de school en van het bedrijf

werken nauw samen• De begeleiders van het bedrijf zijn opgeleide

praktijkopleiders. Hier vervalt in feite het onderscheid tussen leren in de BPV en leren begeleid vanuit school

• Onderwijsinspectie uitgenodigd • Gesprekken gevoerd met studenten, docenten

en medewerkers van ZuidOostZorg, onderwijsactiviteiten bijgewoond en de documentatie bestudeerd

• Conclusie: het enthousiasme en de motivatie van de docenten, studenten en medewerkers van ZuidOostZorg levert de goede kwaliteit op.

Praktijk: Deltion College

Droom: • Onderwijsdelen (bijv. keuzedelen) als e-modules

vormgeven• Ontwikkeling, borging onderwijstijd, uitvoering

etc. Oplossing: • Afstandsleren onder begeleiding van docent • Ingeroosterde thuislessen: 2 uren per week / 50

studenten tegelijkertijd • ICT niet alleen als didactische werkvorm beter

inzetten binnen het onderwijs, maar ook als mogelijkheid zien om leeractiviteiten mee vorm te geven

• Blended learning (=combinatie van onlineleren en contactonderwijs).

Mag een student op basis van eerder verworven diploma's/examens vrijstelling krijgen en de uren van een deel van de opleiding missen en bijv. in plaats van 800 uur 600 uur per jaar lessen volgen?

• Een opleiding moet worden geprogrammeerd en aangeboden conform de wettelijke eisen, maar een individuele student kan eerder zijn diploma halen

• Een student kan korter over de opleiding doen (kwalificatie en keuzedelen), bijvoorbeeld omdat hij vrijstellingen krijgt op basis van elders verworven competenties

• Een individuele student kan ook sneller (of langzamer) door de leerstof gaat dan de gemiddelde student

• Niet minder uur over het jaar uitsmeren

Mag je een eenjarige niveau 2 opleiding verkorten naar bijvoorbeeld 8 maanden. En dan 8/12 van het aantal verplichte uren verzorgen?

• Voor deze opleiding gelden regels studiejaren: ten minste één en ten hoogste twee volledige studiejaren voor de basisberoepsopleiding

• Met 8 tot 10 maanden voldoet de opleiding niet aan de wettelijke studieduur en mag dus alleen als niet-bekostigde opleiding worden aangeboden.

'verkorten' of 'versnellen'• Bij verkorten doet de student bepaalde

onderdelen van de opleiding niet vanwege vrijstellingen

• De school moet aantonen welke onderdelen niet hoeven en op basis van wat de vrijstelling is gegeven (stapelen niveaus, Engels al op havo, zij-instromer, etc.).

• De examencommissie geeft de vrijstellingen en geeft dit aan op de resultatenlijst.

• Bij versnellen doet de student dezelfde inhoud in een hoger tempo. De individuele student wijkt dan af van het programma zoals voor de nominale student is ontwikkeld. Een aantal individuen kun je natuurlijk weer bij elkaar zetten, maar het blijven uitzonderingen.

• In beide gevallen blijven de regels van onderwijstijd gelden

Student heeft niveau 3 diploma en gaat aansluitend in augustus 2016 kopjaar niveau 4 doen. Is dat (examen)jaar 550 uur of 1e jaar 700 uur BOT?En wat voor keuzedeelverplichting?

• De normen voor onderwijstijd betreffen de programmering van een opleiding en niet het programma van een individuele student.

• Als een student al een mbo-diploma heeft wordt bezien welke delen van het volgende onderwijsprogramma de student nog moet volgen en welke tijd daarvoor is geprogrammeerd.

• Dit geldt ook voor keuzedelen

Instromen in een later jaar van de opleiding kan

alleen als de opleiding al draait

Anders moet de student voldoen aan

de eis rondom keuzedelen (voor

diploma 720 uur

keuzedeelverplichting)

Belang van benadering

• Wanneer studenten voor een levensechte opdracht naar buiten gaan, dan valt dat onder onderwijstijd wanneer ze die opdracht daarna verwerken en bespreken met een docent. Het is geen onderwijstijd wanneer ze daarna naar huis gaan, dat is huiswerk.

• Wanneer studenten thuis de colleges op You Tube fimpjes bekijken is dat in principe huiswerk, wanneer daarbij directe begeleiding en interactie met een docent plaats vindt valt dat onder begeleide onderwijstijd.

• Het is mogelijk dat ouderejaars lesgeven aan jongerejaars; dat valt onder begeleide onderwijstijd, wanneer de ouderejaars weer door een docent worden begeleid.

Resumé: Ruimte wordt bepaald door Kwaliteit

• Onderwijstijd is onderdeel kwaliteit, kwaliteit wordt beoordeeld, bij afwijking volgt toezicht

• Transparantie: docenten voelen enorme druk van buitenaf en van bovenaf op halen van urennorm

• Let op stapelende opleidingen en keuzedeelverplichting

• Als een opleiding aantoont dat het kwalitatief goed onderwijs aanbiedt en dat het voldoet aan kwaliteitseisen, kan de opleiding het recht krijgen om af te wijken van de gestelde normen; dus argumenteren en borgen

• Mening van studenten is zeer belangrijk• Vertrouw in eigen kwaliteit...

Dit was kennisdeling op Kwaliteit