Organelet Qelizore

Citoplazma• Eshtë mes gjendjes së lëngët dhe të ngurtë

• 80% ujë + kripëra, proteina, enzima

• Enzimat - zbërthejnë mbetjet dhe ndihmojnë në aktivitetet metabolike

• I jep formën qelizës dhe përcakton pozitën e organeleve brenda qelizës

Bërthama

• Rregullon shprehjen e gjeneve & kopjimin e ADN-së

• Përbëhet nga: * membrana bërthamore * bërthamëza * aparati kromozomal * nukleoplazma

Membrana Bërthamore• E dyfishtë – lëngu perihondrial

• Membrana e jashtme – RE + ribozomet

• Pore – molekulat e mëdha si ADN &ARN

• Më e lëshueshme se membrane qelizore – këmbimi mes citoplazmës dhe nukleoplazmës

Nukleoplazma- Lëngu brenda bërthamës

- Më e denndur se citoplazma

- Përmban ribozome: përmes membranes bërthamore në citoplazmë

KromozometKromatina -> kromozomet: materiali

gjenetik- Diploid – ½ nëna dhe½

babai

- 22 trupore dhe 2 gjinore

- Homologe – forma dhe madhësia

Aparati Kromozomal

Bërthamëza-Nuk ka membranë

-Sintetizimi i ribozomeve

-RNA + proteina

-Përgjigjja ndaj stresit

RibozometRrumbullake ose vezore

Membrana e jashtme e RE, membrana e bërthamës, citoplazmë

Sinteza e proteinave – lidhen me ARNi

Rrjeti (Retikulumi) Endoplazmatik

Gjendet në citoplazmëProteinat dhe lipidetSistem bartës brendaqelizorë

Granular (i vrazhdë): proteinat

Agranular (i lëmuar): hormone, metabolizmi ihidrateve të C, bartja e joneve

Aparati (Kompleksi) i GolxhitMembrana të shtypura dhe qeseKurrizorët: 1Bimët/Pakurrizorët: Disa

Përshtatja e proteinave: palon qelizat në forma të përdorshme / shton lipide ose karbohidrate

LizozometMembranë njështresore:

lëshueshmëriaFormë dhe madhësi të ndryshme

Enzima: zbërthejnë materiet organike – proteinat, lipidet, acidet nukleike

MitokondritëMembranë të dyfishtë lipoproteine- e lëshuar dhe e rrudhur

- Energjia e proceseve qelizore- AND & ARN - organele të

pavarura- Vetëndarja

Citoskeleti

Proteinat e citoplazmës -- mikrotubulet (microgypthat) -- mikrofilamentet

Lëvizja dhe forma e qelizës

Centrozomi

Qelizat shtazore / bimë të ulëta Prodhimi i mikrotubuleve (mikrogypthave)

Plastidet

Qelizat bimore – mungojnë në kërpudha

Prodhimi dhe ruajtja e përbërësve të rëndësishëm kimik

Kloroplaste – gjelbër:-gjenden në citoplazmë-fotosinteza

Plastidet

Kromoplastet – verdhë në të kuqe-tërheqin polenizuesit

Leukoplaste – pa ngjyrë-ruajtja e yndyrnave dhe amidonit