OŞİNOGRAFİ VE OKYANUS AKINTILARI

KONU

OKYANUS VE DENİZLERDEKİ YÜZEY AKINTI SİSTEMLERİ

OŞİNOGRAFİ

Denizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfasıhttps://www.facebook.com/gemimuh

OKYANUS AKINTILARI

İki çeşit Okyanus akıntısı vardır :

1. Yüzey Akıntıları

2. Dip Akıntıları

YÜZEY AKINTI SİSTEMLERİ

Genel Özellikleri :

Okyanus sularının %10’u oluşturmaktadır

Derinliği 400 m.ye kadar olan sulardan oluşmaktadır.

Denizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfası

OKYANUS AKINTILARI

İki türlü kuvvetten etkilenmektedir.

Birincil Kuvvetler : Suyun hareketine neden olurlar.

Solar ısınma

Rüzgarlar

Yer çekimi

Coriolis

İkincil Kuvvetler : Akıntı akışının olduğu yeri etkiler.

Yüzey sirkülasyonu


SOLAR ISINMA

Solar ısınma suyun genişlemesine neden olur.

Ekvator yakınlarındaki su orta enlemlerdekilerden 8cm daha yüksektir.

Bu çok az bir meyile neden olur ve su meyillden aşağı doğru akış haline geçer.


Atmosferik olaylardan meydana gelen rüzgarlar; okyanus yüzey akıntı hareketlerine neden olurlar. Başlıca hareket etkenleri güçlü batılılar ve daimi ticaret rüzgarlarıdır.

Rüzgar ve su yüzeyi arasındaki etkileşim sürtünme meydana getirir.

Meydana gelen sürtünme okyanus hareketlerine neden olur. Okyanus sularının hareket hızı, rüzgar hızının%2’sine kadar çıkabilir.

Rüzgarın esmesi su tepeciklerine neden olur.

RÜZGARLAR


YER ÇEKİMİ VE CORİOLİS KUVVETİ

Yer çekimi,su tepeciklerinden aşağıya doğru veya basınç grandyanlarına karşı su birikintilerine çekim kuvveti uygular.

Coriolis kuvveti ise bunu engelleyerek Kuzey Yarım Küre’de suyun sağa doğru hareketine(G.Y.K.’de ise tam tersine) neden olur.


DEVİNİMLER (GYRES)

Rüzgarlar, solar ısınma, coriolis kuvveti ve yer çekiminin birleşiminden okyanus yüzeyi, kuzey yarım kürede saat yönü istikametinde hareket eder. Bu hareket güney yarım kürede tam tersi istikametindedir.

Bu dört kuvvetin birleşimine devinim (gyres) denir. Denizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfası

KUZEY ATLANTİK DEVİNİMİ

Kuzey Atlantik devinimi, farklı akış karakteristiği ve sıcaklığına sahip birbirleriyle bağlantılı dört akıntıdan meydana gelen bir akıntı serisidir.

Akıntılar; kuzey ekvator akıntısı, Gulf Stream, Kuzey atlantik akıntısı ve kanarya akıntısıdır. Denizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfası

EKMAN TRANSPORT

Niçin suyun dönüşü okyanusun merkezine doğru değildir?

Bu dairesel harekette su neden su tepeciklerinin çevresinde döner?

Bu soruların cevabı Ekman Transport adı verilen bir metodla açıklanmıştır.


EKMAN TRANSPORT

Ekman Transportu deniz yüzeyindeki suyun hareketidir. Kuzey yarım kürede rüzgar yönünün 90 derece sağındadır.

Ekman Transportu coriolis kuvvetinin etkisinden dolayı olmaktadır.

Okyanus yüzeyi üzerinde rüzgarın esmesi yüzey üzerinde çok büyük bir etkiye sahiptir.

Suyun alt katmalarına olan rüzgar etkisi üst katmandan sürtünmeyle geçer. Bu nedenle alt katmanlardaki rüzgar akıntısı hızı azdır.

Sonuç olarak daha alt tabakanın hareketi daha üst tabakadan daha yavaştır.


GEOSTROPHİC AKINTI

330 m. Okyanus derinliklerine kadar suyun net hareketi kuzey yarım kürede rüzgar yönünün 90 derece sağıdır.

Rüzgar kuzey yarım kürede coriolis kuvvetinin etkisiyle sağa doğru dönmek ister.

Ekman Transportuyla açıklanan su tepeciği yer çekiminin etkisi ile aşağıya doğru çekilmeye çalışılır.

Yer çekimi ve coriolis kuvveti birbirlerini bir noktada dengeler ve bu denge sonucu oluşan akışa Geostrophic Akıntı denir.


SINIR AKINTILARI

Sınır Akıntıları, devinim çevresindeki başlıca geostrophic akıntılardır. İkiye ayrılır. Doğulu ve Batılı Sınır akıntıları

Şekildeki Gulf Stream akıntısı Batılı sınır akıntılarına güzel bir örnektir.


ESKİ AKINTI SİSTEMLERİ

160 Milyon Yıl Önce








GENEL OKYANUS AKINTI SİSTEMİ

Okyanus Akıntılarını 5 başlık altında toplayabiliriz. Bunlar;

Atlantik Okyanusu Akıntıları

Pasifik Okyanusu Akıntıları

Hint Okyanusu Akıntıları

Polar Akıntılar

Okyanus Akıntılarının Denizlerdeki EtkisiDenizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfası

ATLANTİK OKYANUSU AKINTILARI

Genel Bilgiler:

Atlantik Okyanusu akıntıları karakteristik döngüsü K.Y.K’de saat yönü istikametinde, G.Y.K.’da ise tersi istikametindedir.

Kuzey Atlantik döngüsü birbirinden farklı sıcaklık ve karakterleri olan 4 akıntı sisteminden oluşur. Bunlar;

1.Gulf Stream

2.Kuzey Atlantik Akıntısı

3.Kanarya Akıntısı

4.Kuzey Ekvator Akıntısı


Gulf Stream Akıntısı

Gulf Stream genellikle Kuzey Amerika’nın Doğu kıyısını takip

eder.Florida Civarında Kuzey ve Kuzeydoğuya doğru akar daha sonra doğuya doğru kıvrılır,buralarda yavaşlar ve genişler.Grand Bank’i geçtikten sonra daha Kuzeye yönelir ve Kuzey Atlantik’i geçer.


Kuzey Atlantik Akıntısı

Gulf Stream,Grand Bank’ın ilerisinde Doğu ve Kuzeydoğu yönünde ilerlerken çok geniş bir alana yayılana kadar büyür ve hızı azalır.Yavaş ilerleyen bu akıntı Kuzey Atlantik Akıntısı olarak bilinir.


Kanarya Akıntısı

Güneydoğu Drift akıntısı Doğuya ve Güneydoğuya kıvrılır ve daha sonra Avrupa kıyılarının etkisiyle Güneye doğru yönelir.Biscay körfezinin açığından Güneydoğu Avrupa’ya ve Kanarya adalarına doğru ilerler ve daha sonra Kanarya Akıntısı olarak devam eder. Denizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfası

Kuzey Ekvator Akıntısı

Kuzey Ekvator Akıntısı,Cape Verde Adaları’nın Kuzeyinde oluşur ve ortalama 0,7 knot hızla batıya doğru akar.


ATLANTİK OKYANUSU AKINTILARI

Genel Bilgiler:Güney Atlantik döngüsü de birbirinden farklı sıcaklık ve karakterleri olan 4

akıntı sisteminden oluşur. Bunlar;1.Güney Ekvator Akıntısı

2.Brezilya Akıntısı

3.Güney Atlantik Akıntısı

4.Benguela Akıntısı


Güney Ekvator Akıntısı

Güney Ekvator Akıntısı geniş alana yayılmıştır.Afrika’nın Batı kıyısında Guinea Körfezi’nin Güneyinde oluşur ve ortalama 0,6 knot hızla,genelde batıya doğru akar.Güney Amerika’nın Doğu kıyılarında hızı 2,5 knota kadar ulaşabilir.Bu akıntı Güney Amerika’nın Doğu ucundaki Cabo de Sao Rogue’ye yaklaştığında bölünür,Güney bölümü Güneye Brezilya kıyılarına doğru kıvrılır,Kuzey bölümü Kuzeye, Güney Amerika Kıtası’na doğru sapar.


Brezilya Akıntısı

Güney Ekvatoral akıntısının bir kolu Güney Amerika’nın Doğu kıyıları açıklarında Güneye yönelir bazı hallerde zayıf Gulf Streame benzeyen sıcak ve tuzluluk oranı yüksek olan Brezilya Akıntısı’nı takip eder.


Güney Atlantik Akıntısı

Brezilya Akıntısı,Uruguay açıklarında daha soğuk ve tuzluluk oranı daha az olan Falkland veya Malvinas Akıntıları ile karşılaşır.Bu iki akıntı doğuya doğru kıvrılarak geniş,yavaş ilerleyen Güney Atlantik Akıntısı’nı oluşturur.


Benguela Akıntısı

Güney Atlantik Akıntısı doğuya,Good Hope Burnu’nun batı ucuna doğru akar.Burada kuzeye yönelerek Afrika’nın batı kıyısı boyunca akan,güçlü Benguela Akıntısı’nı oluşturur.


Kuzey Ekvator Ters Akıntısı


PASİFİK OKYANUSU AKINTILARIGenel olarak belirtilen Atlantik’teki özellikleri taşır.

Kuzey Ekvator Akıntısı Atlantik Ekvator Akıntısı ile hemen hemen aynı özellikleri taşır. Keza, Güney Ekvator Akıntısı da.

Pasifik Okyanusu Akıntılarını şöyle sıralayabiliriz;

Kuzey Yarım Küre’de:

1.Kuzey Ekvator Akıntısı

2.Kuroshio Akıntısı

3.Kuzey Pasifik Akıntısı

4.Kaliforniya Akıntısı

Güney Yarım Küre’de:

5.Güney Ekvator Akıntısı

6.Doğu Avustralya Akıntısı

7.Güney Pasifik Akıntısı

8.Peru Akıntısı Denizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfası

K.Y.K’DE PASİFİK OKYANUSU AKINTILARI

Kuzey Ekvator AkıntısıAtlantik Okyanusundaki akıma benzer özellik gösterir.Orta Amerika’nın batı kıyılarından başlayarak, Doğu Ticaret

Rüzgarları’nın hakim olduğu alanlarda batıya, Mariana Adaları’na doğru ilerler.


Kuroshio Akıntısı

Mariana Adaları’nı geçen Kuzey Ekvator Akıntıları’nın büyük bir bölümü kuzeybatıya doğru kıvrılarak Filipinler ve Tayvan’ı geçer ve kuzeye doğru yönelerek Kuroshio Akıntısı adını alır.

Atlantik’teki Gulf Stream akıntısı ile benzer özellikler gösterir.

Gulf stream gibi bu akıntıda büyük miktardaki sıcak tropikal suyu yüksek enlemlere doğru taşır.

Kuzey Yarım Kürede saat yönünde sirkülasyon gösterir.

Kuroshio Japonca’da suyunun renginden dolayı kara akıntı olarak adlandırılır.Bazen de Japon Akıntısı olarak adlandırılır.

Sınırları ve hacmi musonlardan etkilenir.Bu nedenle güneybatılı rüzgar sezonlarında güçlenir, kuzeydoğulu rüzgar sezonlarında da zayıflar.


Kuzey Yarım Kürede saat yönünde sirkülasyon gösteren Kuroshio Akıntısı aynı zamanda genişler ve yavaşlar.Aleutianlar ve Hawaii Adaları arasında Kuzey Pasifik Akıntısı’na dönüşür.

Kuzey Amerika Kıtası’na yaklaşırken sağa doğru kıvrılır.

Kuzey Pasifik Akıntısı

Kaliforniya AkıntısıKuzey Pasifik Akıntısı’nın Kuzey Amerika’nın ve Havayi

Adaları’nın batı kıyıları arasındaki saat yönündeki sirkülasyonu Kaliforniya Akıntısı’nı oluşturur.

Geniş bir alana yayılmıştır ve bu yüzden dolaşımı çok zayıftır.

Kıyılarda hızı 0.8 knot civarındadır.

Baja Kaliforniya’nın güney ucu yakınlarında batıya doğru keskin bir dönüş yapar, genişler ve Kuzey Ekvator Akıntısı’nın ana parçasını oluşturur. Denizcilik Ve Gemi Mühendisliği Sayfası

G.Y.K’DE PASİFİK OKYANUSU AKINTILARI

Güney Ekvator AkıntısıGüney Ekvator Akıntısı, 4N ve 10S enlemleri arasında, Güney

Amerika’dan Pasifik’in batısına,batıya doğru akar.180 boylamını geçtikten sonra saat yönünün tersine kıvrılır ve

Coral Denizi’ne girer.Doğu Avustralya Akıntısı

Güney Ekvator Akıntısı, Avustralya’nın doğu kıyılarına doğru keskin bir dönüş yapar ve Doğu Avustralya Akıntısı adını alır.

Sıcak su akıntısıdır.Güneybatıya doğru ilerleyerek,Avustralya kıyılarından 34S

enleminde ayrılır.Yeni Zelanda’ya doğru yoluna devam eder.


Güney Pasifik Akıntısı, Yeni Zelanda’nın güneyinden Güney Amerika’nın batı kıyılarına,batıya doğru akar.

Güney Amerika kıyılarına yaklaşırken kuzeydoğuya doğru kıvrılır.

Güney Pasifik Akıntısı

Peru AkıntısıGüney Amerika’nın batı kıyılarında kuzeydoğuya doğru kıvrılan

Güney Pasifik Akıntısı, daha yukarılarda Peru Akıntısı adını alır.

Akıntının karaya doğru yönlenmesi engellenir.

Cabo Blanco civarında sola doğru kıvrılır.

Galapagos Adaları’nı geçer ve batıya doğru yönelerek Güney Ekvator Akıntısı’nın büyük bir kısmını oluşturur.


Hint Okyanusu Akıntıları


Agulhas Akıntısı


Antartika Akıntısı


Norveç Akıntısı


Doğu Greenland Akıntısı


Batı Greenland Akıntısı


Labrador Akıntısı


Yucatan Akıntısı


Florida Akıntısı


Education

OŞİNOGRAFİ VE OKYANUS AKINTILARI