P`astavanaa :paNyaacao p`Sna ho AajakaL ]pisqat Jaalao Aahot ¸

Asao naahI.AgadI pUvaI- pasauna maanavap`aNaI SaotIkravayaasa laagalyaapasauna paNyaacyaa p`Snaavar ivacaar caalau Aahot .va yaapuZohIAnaMt kaLapya-Mt kaoNa%yaanaa ­kaoNa%yaasva$pat caalauca rahNaar Aahot . %yaa ­ %yaa vaoLcyaa kaLanau$p %yaacaI saaoDvanaUk kSaI kravayaacaI ho %yaa ­ %yaa kaLatIla laaokaMpuZo Aavhana idlao Aaho .s

]ddoSa : paNalaaoT xao~aivaYayaI maaihtI pTvaUna doNao.

paNalaaoT xao~ mhNajao kaya ÆAaplyaalaa maahIt Aaho kI jaimana sahsaa sama patLIt

nasato.jaimanaImaQyao qaaoDafar ]Mca saKLpNaa Asataoca Ê DaoMgar

Asatat Ê pva-t Asatat Ênadyaa Asatat yaamauLo

jaimanaIvar pDNaaro pavasaacao paNaI AaoZ\yaalaa imaLto

jyaa varcyaa BaagaatUna paNaI vaaht yaoto %yaa Baagaalaa

paNalaaoT xao~a mhNatat .

paNalaaoT xao~acaa Aakar

paNalaaoT xao~ ho lahana maaozo Asau­ Xakto .

10 to 20 ho@Tr nadIcyaa Kao ­yaaevaZo paNalaaoT

xao~ AsaU Sakto .

saumaaro 1500paNalaaoT xao~amaQyao maharaYT/acao

ivaBaajana kolaolao Aaho .

♦

paNalaaoT xao~ ksao inavaDavao

paNalaaoT xao~ ho lahana AaohaoLapasaUna maaoz\yaa naidcyaa

paNalaaoTa evaZo AsaU Sakto .paNalaaoT xao~ inavaDtanaa

yaacaa ivacaar p`qama kolaa paihjao .

♦ paNalaaoT xao~acaI saImaa mahsaUla ivaBaagaaSaI imaL%yaajauL%yaa Asalyaa tr

farca caaMgalao ¸ kmaIt kmaI ek gaava inavaDavao .

♦ paNalaaoT xao~atIla rajakIya ¸ saamaajaIk ¸ Aaiqa-k saMdBa- laxaat Gyaavao

laagatat .

♦ paaNalaaoT xao~acaa Aakar farca lahana ikMvaa maaoza nasaavaa.karNa

xao~ lahana Asaola tr toqao paNaI saazvaNyaasaazI purosao paNaIca yaonaar

naahI .naalyaacao saMpUNa- paNalaaoT xao~ ivakasaasaazI Gaotlao tr 4 ­ 5

gaavaaMcaa %yaat sahBaaga haotao .

paNalaaoT xao~ ivakasa maRQa yaaojanaocao ]iddYTo

♦ pDIk jaimana sauQaa$na jaimanaIcaI ]%padnaxamata vaaZvaNao.

♦ maatIcaI QaUp kmaI krNyaasaazI maRQa saMQaarNaacaI kamao krNao¸

vaayaa jaaNaaro pavasaacao paNaI ijarvaNao ¸ paNyaacaI saazvaNa

krNao.

♦ maatIcaa paot vaaZvaNyaasaazI p`ya%na krNao.

♦ paNyaacao yaaogya inayaaojana krNao .

paNalaaoT xao~ ivakasa kaya-Ëmajaimana ¸ paNaI va vanasptIMcaa yaaogya vaapr krNyaasaazI

paaNalaaoT xao~ ivakasa kaya-Ëma rabaivalaa jaatao .

yaamaQyao jala va maRdasaMQaarNaasaazI kravaot .

]paya :­1 sama patLIt car Kaodavaot . 2 sama patLIt baaMQabaMidstI kravaI .3 paNaI saazvaNyaasaazI gaavatLo ¸ SaottLo ¸ paJar tlaava

tyaar kravaot. 4 naalaa baaMQabaMdIstI kravaI .5 jaimana sapaTIkrna kravao .

6 BaUpRYzaKalaI jalaraoQaI iBaMt baaMQaavaI .

Saas~Iya ]paya• jaimanaIcyaa vagaI-krNaanausaar ipkaMcaI laagavaD kravaI .

• sama patLIt maSaagat kravaI .

• pTTa pdQatInao maSaagat kravaI .

• vanaSaotI¸ flaaodyaana ho kaya-Ëma rabavaavaot .

• ipkaMcaI yaaogya forpalaT kravaI .

• yaaogya pdQatInao maSaagat kravaI .

• caaMgalaI ibayaaNao Kto va AOYaQaaMcaa vaapr kravaa .

paNyaamauLo maatIcaI QaUp haoNyaacao p`kar♦ qaraqaraMnaI haoNaarI Qaup

♦ AaohaoL tyaar haoNao

♦ GaL tyaar haoNao

♦ nadI kazcaI Qaup

♦ drDI kaosaLNao

paNalaaoT xao~ ivakasaasaazI kravayaacaI kamao

eKadyaa gaavaacaa paNalaaoT xao~acyaa QatI-var

savaa-MgaINa ivakasa krNyaasaazI vaogavaogaLyaa p`karacaI kamao

kravaI laagatat .kaoNato kama kaozo krta yao[-la ho laxaat

yaoto . paNalaaoT xao~acaa ]pyaaoga k$na gaavaacaa ivakasa

saaQaavayaacaa Asaola tr naOsaiga-k saaQana saMp%tImaQyao jaiMmana

paNaI vanasptI vaara AaaNI sauya-p`kaSa yaa sava- gaaoYTIcaa vaapr

kravaa laagatao.

paNalaaoT xao~acao GaTkpaNalaaoT xao~ ivakasa kaya-Ëmaat paNalaaoT xao~atIla

GaTk SaotIlaayak xao~ Ê ]GaDo pDlaolao maaL ÊgavataopasaUna to jaMgalaapya-t

sava- vanasptI %yaacap`maaNao jaMgalaI va paLIva p`aNaI AaiNa yaa

savaa-MSaI saMbaMiQat Asalaolaa maaNaUsa ho sava- GaTk paNalaaoT xao~aacao

Aahot.

paNalaaoT xao~acao pirNaama

♦ jaast pa}sa pDlaa tr jaimanaIcaI QaUp haoto.

♦ pa}sa kmaI pDlaa tr SaotI naIT haoNaar naahI .

♦ inayaaojanaavar pirNaama krNaaro mau#ya GaTk jaimana¸ paNaI va hvaamaana.

paNalaaoT xao~ ivakasaacao inayaaojana

♦ prMpragat caUlaI evajaI QaUr ivarhIt caUla vaaprlaa pahIjao.♦ jalaNaasaazI laakUD zraivak izkaNaahUnaca AaNalao pahIjao

taoDlaolyaa JaaDamaagao dusaro JaaD lavalao paa\hIjao.♦ jaNaavaraMnaa laagaNaara caara kapUna AaNalaa pahIjao

gauraMnaa maaokaT saaoDNao baMd kolao pahIjao .♦ SaotataIla ]%pnna vaaZvaNyaasaazI %yaanao p`qama maatIcaa

paot vaaZvaNyaacaa p`ya%na kolaa pahIjao.♦ Jaalaolyaa kamaacaI doKroK va du$stI kolaI gaolaI pahIjao.♦ jyaaMcyaakDo SaotI naahI ASaa laaokaMnaa SaotI vyavasaaya va

iSaxaNa do}na %yaaMnaa jaagaRt kolao pahIjao .

fayad\yaacao vaaTp

gaavak­yaaMcaa sahBaaga Asaola trca kama caaMgalao vhayalaa

madt haoto. gaava caaMgalyaa irtInao pUNa- Jaalao mhNajao sava- gaavaalaa

fayada imaLtao yaa fayad\yaacaa ]pyaaoga kSaa Gyaayacaa ha p`Sna far

mah%%vaacaa Aaho .paNaI va jaimanaivaYayak kama krIt Asalyaanao

Saotk­yaanaa yaacaa fayada haotao .

maRd\ saMQaarNaSaotIsaazI AavaSyak Asalaolyaa gaaoYTIpOkI jaimana hI ek

mah%vaacaI gaaoYT Aaho maatI tyaar haotanaa maaoz\yaa p`maaNaat

KDkacaI JaIja haoto. daona baaoTo maatI tyaar haoNyaasaazI

saumaaro 1000 vaYao- laagatat jar SaotI Saas~ap`maaNao pahIlao

tr drvaYaI- jaimanaIcaI QaUp dr ho@TrI 4 Tnaapoxaa jaast hao}

nayao . prMtU AaplyaakDo dr h@TrI 16 Tna mhNajao caaOpT

maatI vaahUna jaato.

jaimanaIcaI QaUp haoNyaacaI karNao

♦ jaimanaIcaa ]tar jaast Asaola tr QaUp jaast haoto .

♦ pavasaaL\yaat DaoMgar kaosaLtat .

♦ nadIcao pa~ puramauLo badlato vaLNaavar baahorIla BaagaacaI

QaUp maaoz\yaa p`maaNaavar haoto .

♦ Saotacyaa baaMQaacaI doKBaala va du$stI vaoLovar kolaI naahI

tr baaMQa fuTUna jaimanaIcaI QaUp maaoz\yaa p`maaNaavar haot Asato.

QaUp haoNyaacao duYpirNaamajaimanaIcaI QaUp JaalyaamauLo jaimanaIvarIla maatI vaahUna

tr jaatoca prMtU %yaacabaraobar jaimanaItIla Annad`vyaohI vaahUna

jaatat .maatIcaa sauipk qar vaahUna gaolyaamauLo ]%pnnaat GaT haoto.

QaUp JaalyaamauLo haoNaaro pirNaama ♦ maatI vaahUna gaolyaanao mau$ma ]GaDa pDtao.

♦ jaimanaItIla sauxma maatIcao kNa vaahUna gaolyaamauLo jaimanaIcaI paNaI

Qa$na zovaNyaacaI xamata kmaI haoto.

♦ tlaavaat ¸QarNaat gaaL saacalyaamauLo QarNaatIla paNaI

saazvaNyaacao p`maaNa kmaI haoto.

jala saMQaarNa

paNalaaoT xao~ kaya-Ëmaat maatIcaI QaUp qaaMbavaNyaabaraobarca

mah%%vaacaa kaya-Ëma mhNajao paNaI ADivaNao haoya. jaimanaIva$na vaahUna

jaaNaaro paNaI yaaogya zIkaNaI ADvaUna va maUrvaUna %yaacaa yaaogya vaapr krNao

mhNajaoca jala saMQaarNa jaimanaIvar pDNaaro paNaI ho pavasaamauLoca yaoto .

tr kahI Baagaat baf- pDtao .

]da : kaSmaIr

hvaot paNaI kaozUna jaato ÆjaimanaIvar AsaNaa­yaa paNyaacyaa saz\yaatUna tsaoca samaud`atuna vaaf hao}na

paNaI hvaot jaato .hvaot galaolyaa vaafolaa qaMD hvaa laagalaI kI jaimanaIvar

pa}sa pDtao .jaimanaIvar pDNaaro paNaI naalaa ¸ AaoZa ¸ nadI yaaMcyaa maQaUna

samaud`at jaato. Samaud`atIla va jaimanaIvarIla paNyaacaI vaaf maaoz\yaa p`maaNaavar

tyaar haoto va pavasaacao Zga tyaar haotat yaamauLoca Aaplyaalaa jaunamaQyao

pDNaara pa}sa imaLtao . paNyaacaI vaaf hao}na %yaaMcao Zga tyaar haotat ¸

ZgaaMpasauna pa}sa pDNao ¸ pavasaacao paNaI samaud`at jaato ¸%yaa

paNyaacao prt vaafot $paNtr haoto ho ek naOsaiga-k caË Aaho .

paNyaacao inayaaojana gaava patLIvar paNyaacao inayaaojana krtanaa kovaL SaotIlaa laagaNaa­yaa

paNyaacaaca ivacaar k$na BaagaNaar naahI ¸jar eKad\yaa gaavaI maaoz\yaa

p`maaNaavar laGau ]d\yaaogaalaa paNyaacaI garja Asaola tr %yaaMcaa

svatM~aivacaar kolaa paihjao. inayaaojanaat ipNyaacao paNaI va

janaavaraMnaa laagaNaaro paNyaacaa ivacaar kolaa paihajao.

paNyaacao inayaaojana krtanaa paNaalaaoT xao~aaevajaI gaava ho GaTk

QarNao saao[-cao Aaho .

vasaMt baMQaaravasaMt baMQaa­yaacaI klpnaa 1972 to 73 cyaa duYkaLamaQyao puZo JaalaI va %yaavaoLoca vasaMtrava naa[-k ho CaoTo baMQaaro baaMQaNyaasa

]%%aojana va saiËya madt idlaI mhNauna yaa baMQaa­yaalaa vasaMt baMQaara

mhTlao jaato. baMQaa­yaacao baaMQakaama AgadI saaoPyaa pd\QatIcao

baaMQakama Aahot naalyaacyaa pa~at ]GaDa KDk Asalyaasa jaastIt jaast 1 fuT to 2 fuT KaoLIvar KDk Asalyaasa

KDkamaQyao 2 fuT [tka payaa Gao}na 1.5 fuT $MdIcao baaMQakama

naalyaacyaa sarasarI patLIvar ½ fuT to 1.5 fuT [tka ]McaIpya-Mt kolao jaato.

kccaa baMQaara

naalaa baMiDMgaP`ayaok KoD\yaamaQyao kmaIt kmaI eKada

trI naalaa Asataoca ASaa

naalyaatIla kahI paNaI p`maanaat saazvaNyaacyaa ]d\doSaanao

naalyaamaQyao maatIcao baMQaaro Gaatlao jaatat .yaa baMiDMgamauLo

Naalyaat paNaI saaza haotao va paNaI jaimanaIt ijarto tsaoca

saazvalaolao paNaI pMpacyaa sayyaanao Saot jaimanaIlaa paNaI dota yaoto.

paJar tlaava

duYkaLI p`doSaat ijaqao pa}sa kmaI pDtao %yaa izkaNaI isaMcanaacaI dusarIkaoNatIhI vyavasqaa naahI ASaa Baagaat jaimanaItIla paNyaacaI patLI vaaZvaNyaasaazI paJar tlaava baaMQalao jaatat.pavasaalyaat tlaava Baravaa va paNaI paJaravao .