137
SIJIL MEKANIKAL PEMBUATAN

Pemesinan Konvensional

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Pemesinan Konvensional

SIJIL MEKANIKAL PEMBUATAN

Page 2: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

HASIL PEMBELAJARAN

Mengenalpasti bahagian-bahagian dan fungsi yang terdapat pada mesin larik, mesin kisar dan mesin pencanai.

Menyediakan dan memilih bahan, peralatan, mata alat dan parameter pemesinan konvensional yang betul.

Melaksanakan tugasan-tugasan seperti melaksanakan proses pemesinan larik bertingkat, menggerek, membenang, proses mengisar permukaan, melurah, menggerudi lubang, proses mencanai permukaan dan mencanai silinder.

Mengaplikasikan kaedah dan teknik dengan betul dan tertib dalam mengendalikan mesin konvensional bagi melaksanakan tugasan-tugasan yang berkaitan.

Di akhir kursus ini, pelajar akan dapat :-

Page 3: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

KANDUNGAN TOPIK

TOPIK 1 : PENGENALAN KEPADA PEMESINAN AM

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

Page 4: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

PENILAIAN

KOMPONEN PENILAIAN TOPIK 1 TOPIK 2 TOPIK 3 TOPIK 4 MARKAH

PENILAIAN BERTERUSAN (PB)

TEORI

70%

KUIZ 5 % 5 % 5 %

TUGASAN 5 %

UJIAN 10% 10%

AMALIAMALI 10% 10% 10%

PENILAIAN AKHIR (PA)

PENILAIAN AMALI

PENILAIAN AMALI ( 30% ) 30%

Page 5: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 1 : PENGENALAN KEPADA PEMESINAN AM

Page 6: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 1 : PENGENALAN KEPADA PEMESINAN AM

Page 7: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

KESELAMATAN SEMASA MENGGUNAKAN MESIN LARIK

1. Sentiasa memakai pelindung mata.

2. Tanggalkan cicin dan jam tangan sebelum memulakan kerja.

3. Pakai pakaian keselamatan (Baju Bengkel), jika berlengan pajang, gulungkan lengan hingga ke siku.

4. Hentikan mesin apabila hendak mengukur, membersih atau menyelenggara mesin.

5. Keluarkan kunci cuk sebelum menghidupkan mesin.

6. Jangan gunakan kain untuk membersihkan mesin dan bahan kerja semada mesin berjalan. Kain boleh tersangkut pada bahan kerja atau cuk.

7. Jangan mula gunakan mesin/peralatan jika tidak memahami mekanisma yang digunakan.

8. Jangan letak alat-alat pengukur diatas stok kepala, kereta atau landasan mesin.

9. Jaga lantai disekeliling mesin dari tumpahan minyak atau penyejuk. Buang semua tatal dan serpihan selepas menggunakan mesin.

TOPIK 1 : PENGENALAN KEPADA PEMESINAN AM

Page 8: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

KESELAMATAN SEMASA MENGGUNAKAN MESIN KISAR

1. Pastikan mata alat dan benda kerja diikat dengan ketat sebelum memulakan kerja.

2. Pakai pakaian yang sesuai untuk bekerja kerana semasa menggunakan mesin, tatal akan berterbangan dan cecair penyejuk memercik.

3. Tanggalkan barang-barang kemas seperti jam tangan, cincin, rantai,gelang dan sebagainya.

4. Pakai kasut keselamatan. Kasut jenis ini akan melindungi kaki apabila sebarang komponen atau peralatan terjatuh keatas kaki.

5. Tukar pakaian kerja yang kotor atau basah kerana terkena cecair penyejuk. Gunakan krim kulit yang sesuai jika kulit gatal setelah terkena cecair penyejuk.

6. Jangan gunakan udara mampat untuk membersihkan tatal. Gunakan berus kecil apabila mesin telah berhenti.

7. Jangan keluarkan tatal ketika mesin sedang beroperasi.

8. Gunakan pelindung mata yang baik supaya tatl tidak termasuk mata. Cuci pelindung mata dengan sabun dan air supaya sentiasa bersih.

TOPIK 1 : PENGENALAN KEPADA PEMESINAN AM

Page 9: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

KESELAMATAN SEMASA MENGGUNAKAN MESIN KISAR (SAMBUNGAN)

9. Jangan keluarkan tatal ketika mesin sedang beroperasi.

10. Pilih peralatan yang sesuai untuk setiap mesin. Selepas menggunakannya, simpan pada tempat yang dikhaskan untuknya.

11. Gunakan ppm dan kadar hantaran yang sesuai untuk setiap operasi supaya mata permotong tidak cepat rosak dan haus.

12. Jauhkan diri atau tangan dari mata pemotong supaya tidak terkena bahagian tepi yang tajam ketika mengukur bendakerja.

13. Gunakan sarung tangan yang sesuai untuk memegang mata pemotong semasa membuka atau menanggalkannya. Mata pemotong yang terjatuh akan retak atau merosakkan permukaan bendakeja.

TOPIK 1 : PENGENALAN KEPADA PEMESINAN AM

Page 10: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

KESELAMATAN SEMASA MENGGUNAKAN MESIN CANAI

Mesin pencanai yang terdiri dari roda pencanai berputar pada kelajuan yang tinggi mungkin boleh mendatangkan bahaya jika ianya disalah gunakan atau tidak digunakan dengan kaedah yang betul. Oleh itu beberapa perkara atau langkah perlu di ambil dan diberi perhatian semasa menggunakan mesin pencanai :

1. Gunakan gogel atau pelindung mata bagi mengelakkan habuk terkena mata.

2. Tentukan perekat mata alat diikat kuat dan rapat sekurang kurangnya 2 atau 3 mm dari permukaan roda pencanai.

3. Jangan sekali kali menyentuh roda pencanai ketika ia sedang berpusing.

4. Gunakan hanya perrnukaan roda yang menghadap kepada perekat mata alat sahaja. Jangan sekali kali menggunakan permukaan tepinya kerana kekuatan pengikat roda dibuat untuk perrnukaannya sahaja.

5. Gunakan roda pencanai yang berkeadaan baik , tidak bergerlis, haus atau berlurah.

6. Gerakkan bahan kerja melintangi keseluruhan permukaan roda pencanai. Jika mencanai pada satu tempat sahaja roda tersebut akan berlurah.

TOPIK 1 : PENGENALAN KEPADA PEMESINAN AM

Page 11: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 12: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

ISI KANDUNGAN

PENGENALAN MESIN LARIK

JENIS – JENIS MESIN LARIK

BAHAGIAN – BAHAGIAN MESIN LARIK

JENIS – JENIS MATA ALAT

JENIS PEMEGANG MATA ALAT

JENIS PEMEGANG BENDA KERJA

KEADAH MELARAS KETINGGIAN MATA ALAT

KELAJUAN PEMOTONGAN, KADAR SUAPAN DAN HANTARAN

Page 13: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

PRINSIP OPERASI KERJA LARIK

Page 14: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

KATEGORI DAN JENIS – JENIS MESIN LARIKMESIN LARIK BOLEH DIKELASKAN MENGIKUT BINAAN DAN REKABENTUK IAITU :

MESIN LARIK JENTERA BENCH LATHE SPEED LATHE ENGINE LATHE TOOL ROOM LATHE GAD-BED LATHE

MESIN LARIK PENGELUARAN CAPSTAN AND TURRET LATHE AUTOMATIC LATHE SPECIAL PURPOSE LATHE NC & CNC LATHE

Page 15: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

BENCH LATHE

Page 16: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

SPEED LATHE

Page 17: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

ENGINE LATHE

Page 18: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

TOOL ROOM LATHE

Page 19: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

GAD-BED LATHE

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 20: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

TURRET & CAPSTAN LATHE

Page 21: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

AUTOMATIC LATHE

Page 22: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

SPECIAL PURPOSE LATHE

Page 23: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

NC & CNC LATHE

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 24: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

BAHAGIAN – BAHAGIAN MESIN LARIK

Page 25: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

BAHAGIAN-BAHAGIAN APRON

Page 26: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

BAHAGIAN – BAHAGIAN ALATAN HADAPAN

Page 27: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

BAHAGIAN – BAHAGIAN ALATAN BELAKANG

Page 28: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

SAIZ MESIN PELARIKSAIZ SEBUAH MESIN PELARIK BOLEH DITENTUKAN DENGAN PELBAGAI CARA: ANTARANYA1. AYUNAN – Ayunan adalah diameter terbesar bahan kerja yang boleh dipegang oleh mesin

tanpa terkena landasan.

2. JARAK ANTARA TETETANGAH – Ukuran linear bahan kerja terpanjang yang boleh dipegang di antara dua tetengah mesin tersebut.

3. PANJANG LANDASAN – Ukuran linear panjang mesin pada keseluruhannya.

4. TINGGI TETENGAH – Jarak di antara paksi mesin dan landasan mesin atau separuh ayunan. Mesin pelarik boleh dijumpai dalam pelbagai saiz. Ayunan mesin adalah diantara 230 mm hingga 750 mm dalam ukuran metrik. Panjang ladasan mesin adalah diantara 450 mm hingga 3000 mm dan jarak diantara tetengah mesin adalah di antara 300 mm hingga 900 mm.

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 29: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

MATA ALAT PEMOTONG (CUTTING TOOLS)

APA ITU ALAT PEMOTONG

ALAT PEMOTONG ADALAH ALAT YANG DIGUNAKAN UNTUK MEMOTONG LOGAM DARI BAHAN KERJA DENGAN KAEDAH MERICIH (SHEAR DEFORMATION )

FAKTOR – FAKTOR PEMILIHAN BAHAN ALAT PEMOTONG BAHAN MATA ALAT MESTILAHLEBIH KERAS DARIPADA BAHAN YANG DILARIK

EKONOMI DAN TAHAN LAMA

BERSESUAIAN DENGAN OPERASI YANG DILAKUKAN

Page 30: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

MATALAT PEMOTONG (CUTTING TOOLS)

DUA JENIS ALAT PEMOTONG : SINGLE POINT

MULTIPLE POINT

CONTOH SINGLE POINT CONTOH MULTIPLE POINT

Page 31: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

MATALAT PEMOTONG (CUTTING TOOLS)

TERDAPAT TUJUH JENIS BAHAN YANG DIGUNAKAN UNTUK MEMBUAT ALAT PEMOTONG

HIGH SPEED STEEL

CAST ALLOY

CEMENTED CARBIDES

CERAMICS

CERMETS

CUBIC BORON NITRIDE

POLYCRYSTALLINE DIAMOND

Page 32: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

JENIS – JENIS BENTUK MATA ALAT

Page 33: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

SUDUT PEMOTONGAN

Page 34: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Bahan Sudut sadak atas Sudut sadak tepi Telusan hadapan

Telusan tepi

Keluli karbon 15° 15° 8° 6°

Kuprum 20° 10° 5° 5°

Besi tuang 0- negatif 8° 8° 8°

Loyang 0-2° 5° 5° 6°

Aluminium 30° 15° 10° 8°

SUDUT – SUDUT PEMOTONGAN BAGI BERBAGAI- BAGAI JENIS BAHAN

Page 35: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

JENIS – JENIS PEMEGANG MATA ALAT

PEMEGANG LURUS

PEMEGANG OFSET KANAN

PEMEGANG OFSET KIRI

PEMEGANG KARBIDA

PEMEGANG MATA ALAT

MEMBENANG

PEMEGANG MATA ALAT

MENGGEREK

Page 36: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

JENIS TIANG MATA ALAT ( TOOL POST )

American Tool post Indexing Tool post Quick Change Tool post

Page 37: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

JENIS – JENIS OPERASI

Page 38: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

KAEDAH – KAEDAH MEMEGANG BENDAKERJA

ANTARA DUA TETENGAH ( BETWEEN CENTERS )

BINDU ( CHUCK )

COLLET

PLAT PERMUKAAN ( FACE PLATE )

Page 39: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

ANTARA DUA TETENGAH ( BETWEEN CENTERS )

Page 40: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

BINDU ( CHUCK )

BINDU 3 RAHANG

BINDU 4 RAHANG

Page 41: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

COLLET

Page 42: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

PLAT PERMUKAAN (FACE PLATE)

Page 43: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Kaedah melaraskan ketinggian mata alat yang betul.

Hujung mata pemotong mata alat mestilah sama tinggi dengan hujung mata tetengah mati pada alatan belakang.

A

B

KAEDAH MELARASKAN KETINGGIAN MATA ALAT

Page 44: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

a) Ketinggian mata alat terlalu rendah.

b) Ketinggian mata alat yang betul.

c) Ketinggian mata alat terlalu tinggi.

Page 45: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

KELAJUAN PEMOTONGAN

Kelajuan pemotongan ialah kadar keluaran muka lilitan bahan yang diukur dalam ukuran meter apabila pemotongan dibuat dalam satu minit.

Contohnya

30 meter untuk satu minit bermakna kelajuan spindal diset pada satu kelajuan yang tertentuDengan panjang muka lilitan yang dikeluarkan dalam masa seminit ialah 30 meter.

Page 46: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Kelajuan spindal disebut putaran per minit (PPM) iaitu jumlah putaran yang perlu dibuat oleh mata alat dalam masa satu minit

KP = Kelajuan pemotonganΠ = 3.142 D = Garis pusatN = Jumlah putaran per minit

KELAJUAN PEMOTONGAN, KP = πDN 1000 1000

= πxDxPPM

Page 47: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Contoh pengiraan:

Cari PPM yang sesuai untuk melarik satu selinder yang mempunyai garis pusat 50mm.KP bahan yang dilarik ialah 30 meter/ minit.

Penyelesaian :

PPM = KP x 1000 πD

= 30 x 1000 3.142 x 50

= 191Jika PPM 191 tidak terdapat pada mesin, pilih PPM yang paling hampir dengan PPM yang telah dikira

Page 48: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

FAKTOR – FAKTOR YANG MENENTUKAN PPM :

Bahan yang hendak dilarik

Jenis bahan mata alat yang digunakan

Kadar hantaran dan dalam pemotongan

Jenis operasi yang dilakukan

Keadaan mesin yang digunakan

Page 49: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

DALAM PEMOTONGAN DAN HANTARAN

Dalam pemotongan ialah jarak yang dimara oleh mata alat menuju ke paksi benda kerja.Untuk melarik sebuah silinder bergaris pusat 50mm, jika dalam pemotongannya ialah 2mm, Hasil dari larikan tersebut akan mengurangkan garis pusat tersebut sebanyak 4mm menjadi 46mm.

HANTARAN Hantaran ialah perubahan jarak yang dihasilkan oleh mata alat apabila benda kerja berputar sekali.

Kadar hantaran bergantung pada jenis larikan.

Hantaran cepat dicadangkan untuk larikan kasar dan hantaran perlahan untuk larikan penyudahan

DALAM PEMOTONGAN

Page 50: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

JENIS – JENIS KERJA MELARIK

MELARIK PENAMPANG ( FACING )

MELARIK SELARI ( PARALLEL TURNING )

MEMBUNGA ( KNURLING )

MEMBENANG ( THREADING )

MEMENGGAL ( PARTING )

MELURAH ( GROOVING )

MENIRUS ( TAPER )

MENGGERUDI ( DRILLING )

CHAMFERING

Page 51: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Melarik Penampang (Facing Process)

Melarik Penampang dimanaBendakerja dipegang dengan bindu

Melarik Penampang dimanaBendakerja dipegang antara dua tetengah

Page 52: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Cutting speed

Chip

WorkpieceDepth of cut (d)

Depth of cutTool

FeedChuck

N Machined surface

Melarik Selari (Parallel Turning Process)

Page 53: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Knurling toolTool post

Feed

Cutting speed

Movement for depth

Knurled surface

Membunga (Knurling Process)

Page 54: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 55: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Membenang (Threading Process)

Page 56: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 57: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 58: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Memenggal (Parting)

FeedParting tool

Page 59: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Melurah (Grooving)

Shape produced by form tool Groove

Grooving tool

Feed or depth of cutForm tool

Square

Round

V-shaped

Page 60: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Menirus (Taper)

Face plate

Dog

Tail stock quill

Tail stock

Mandrel

Direction of feedCompound rest

SlideCompound rest Hand crank

Tool post & Tool holder

Cross slide

Page 61: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 62: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Menggerudi (Drilling)

Feed

DrillQuill clamp moving

quill

Tail stock clamp

Tail stock

Page 63: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 64: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Chamfering toolFeed

Chamfer

Chamfering

Page 65: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Menggerek (Boring)

Page 66: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 2 : PEMESINAN LARIK

Page 67: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Page 68: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

KANDUNGAN

Pengenalan kepada mesin kisar Binaan dan fungsi mesin kisar Jenis-jenis mata alat kisar dan kegunaannya Kaedah mengisar - Mengisar atas (up-cut) - Mengisar bawah (down-cut) Kaedah penjajaran benda kerja Kelajuan pemotongan Kedalaman pemotongan dan kadar suapan

Page 69: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mesin pelbagai guna yang selalu digunakan dalam kerja-kerja mekanikal. (precise drilling, squaring, profiling ,pocketing, slots)

Istimewa kerana mesin yang boleh menempatkan kedudukan lubang yang tepat sehingga 1/100mm (0.01mm)

Mempunyai jenis-jenis yang berbeza bergantung pada keperluan kerja.

PENGENALAN KEPADA MESIN KISAR

Page 70: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

KERJA-KERJA YANG DAPAT DILAKUKAN OLEH MESIN PENGISAR

Mengisar permukaan rata, permukaan mengufuk, tegak, permukaan bersudut dan

condong

Memotong pelbagai jenis bahu dan alur kunci, lurah T dan tanggam bajang

Mengisar permukaan berbentuk atau tidak berbentuk

Permukaan yang berjarak sama boleh dimesin dengan menggunakan kepala pembahagi

Membuat kerja-kerja melubang

Page 71: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

MESIN KISAR

Page 72: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

JENIS-JENIS MESIN KISARSecara am, mesin kisar boleh dikelaskan kepada TIGA (3) kategori iaitu:

1. Mesin Kisar Pengeluarana. Jenis Portalb. Jenis Plato

2. Mesin Kisar Khas dan CNCa. Mesin penghoban gearb. Machining Centerc. Mesin penggerek jig (jig borer)d. Mesin Kisar CNC

3. Mesin Kisar Turus dan Berlututa. Mesin Kisar Ufukb. Mesin Kisar Tegakc. Mesin Kisar Turret

Page 73: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

Mesin Kisar Jenis PortalMesin Kisar Jenis Plano

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Page 74: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

Mesin Kisar CNC

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Page 75: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

Machining Center

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Page 76: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mesin Penggerek Jig (Jig Borer)

Page 77: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mesin Kisar Mengufuk

Page 78: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mesin Kisar Menegak

Page 79: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

Mesin Kisar TurretTOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Page 80: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

BAHAGIAN-BAHAGIAN MESIN PENGISAR1. Tapak

Untuk menyokong mesin supaya tegak kedudukannya Tempat takungan bendalir pemotong

2. Turus

Sebagai tulang belakang mesin pengisar Untuk menyokong dan memegang lutut dan meja Menempatkan motor, gear penukar kelajuan dan hantaran mesin

3. Lutut

Dipasanag pada turus melalui landasan vee Digerakkan menaik dan menurun secara manual dan automatik

Page 81: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

4. Sela

Dipasang pada lutut menerusi landasan vee Boleh berkesot masuk atau keluar dari terus (melintang) , secara manual atau automatik

5. Meja mesin

Dipasang diatas tapa berkilas atau terus pada sela Boleh berkesot masuk atau keluar dari terus (melintang) , secara manual atau automatik

6. Overarm

Bahagian mesin yang paling atas bagi mesin pengisar ufuk Dipasang pada turus menerusi tanggam bajang dan boleh berkesot Berfungsi sebagai penyokong dan menetapkan penjajaran arbor dan alat tambahan lain

Page 82: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

7. Spindal

Berfungsi sebagai pemacu kepada arbor , mata alat dan pelbagai alat tambahan Dail penunjuk kelajuan pula menunjukkan tingkat kelajuan yang dibuat oleh spindal

8. Penyokong arbor

Dipasang pada overarmBoleh ditempatkan dimana-mana kedudukan sepanjang overarm Untuk menyokong dan menjajar berbagai-jenis arbor dan alat tambahan

9. Overarm

Bahagian mesin yang paling atas bagi mesin pengisar ufukDipasang pada turus menerusi tanggam bajang dan boleh berkesotBerfungsi sebagai penyokong dan menetapkan penjajaran arbor dan alat tambahan lain

Page 83: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

JENIS-JENIS RAGUM MESIN

Ragum biasa

Ragum berkilas

Ragum universal

Page 84: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

OPERASI – OPERASI MESIN KISAR

1. Membuat lubang 2. Membuat sudut tepi 3. Membuat lubang senggat atau alur T 4. Membuat tanggam 5. Mengisar lurah 6. Mengisar rata 7. Kerja-kerja melubang

Page 85: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

JENIS-JENIS MATA ALAT

Page 86: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

JENIS MATA ALAT SERTA KEGUNAANNYA

Mata alat digunakan dalam kerja - kerja mengisar. Ia diperbuat dari keluli tahan lasak dan berkarbon tinggi (karbida)Terbahagi kepada dua jenis :

a) Mata alat piawai.b) Mata alat jenis khas.

Mata alat piawai mempunyai beberapa jenis yang berbeza

Page 87: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata alat pengisar biasa (Slab Milling and Plain Milling)

Mata alat pengisar biasa terbahagi kepada :-1. Mata alat pengisar biasa kerja ringan 2. Mata alat pengisar biasa kerja berat 3. Mata alat pengisar biasa bersudut heliks tinggi

Page 88: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata alat pengisar tepi

Kegunaan utama mata alat jenis ini ialah untuk mengisar tepi seperti lurah dan ‘mengisar mengangkang’ (straddle). Mata alat pengisar tepi terdiri daripada:

1. Mata alat pengisar tepi jenis biasa2. Mata alat pengisar tepi mata sebelah 3. Mata alat pengisar tepi mata tak serentak

Page 89: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata alat pengisar celah

Mata alat pengisar celah digunakan khas untuk kerja-kerja mengerat dan memotong lurah atau alur sempit. Terdapat tiga jenis mata pengisar celah, iaitu:

1. Mata alat pengisar celah jenis biasa2. Mata alat pengisar celah jenis tak serentak3. Mata alat pengisar kepala skru

Page 90: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata alat pengisar bersudut

(a)Mata tunggal

(b) Mata kembar

Page 91: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata alat pengisar hujung

Mata alat pengisar hujung boleh didapati dalam berbagai-bagai bentuk saiz

Page 92: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata alat pengisar muka

Mata Alat Pengisar Kelompang Tepi

Page 93: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata Alat Pengisar Berbentuk

Mata alat pengisar cekung

Mata alat pengisar cembung

Mata alat untuk membulatkan pepenjuru

Mata alat pengisar untuk memotong gigi gear

Page 94: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata Alat Pengisar Lurah Bajang/Ekor Merpati (Dove Tail)Bentuk matanya seakan-akan mata alat pengisar sudut jenis tunggal, tetapi ia mempunyai batang.

Page 95: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata Alat Pengisar Lurah T (T-Slot)

Khas digunakan untuk membuat lurah T. Mata alat ini kelihatan seperti mata alat melurah tanggam bajang.

Page 96: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata Alat Pengisar Fly

Ia merupakan mata alat bermata tunggal yang dipasang pada arbor atau adaptor khas.

Page 97: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata Alat Pengisar Alur Kunci (Woodruff)

Bentuk mata alat ini seakan-akan mata alat pengisar tepi tetapi mempunyai batang.

Ia digunakan khusus untuk membuat alur kunci.

Page 98: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mata Alat Pengisar Jenis Tip Mata alat pengisar jenis tip digunakan untuk kerja-kerja pengeluaran dan memotong bahan yang lebih keras.

Page 99: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mengisar atas (up-cut)

• Hantaran benda kerja melawan arah putaran.• Bentuk tatal yang dihasilkan tebal di bahagian hujung dan pangkalnya nipis.• Menghasilkan permukaan kasar.• Mata alat menolak keluar benda kerja dari ragum• Benda kerja mesti diikat dengan ketat• Mata alat bersaiz sederhana dan mengisar keluli yang lebih lembut dan

mulur.

Page 100: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Mengisar bawah (down-cut)

• Hantaran benda kerja mengikut arah putaran mata alat.• Bentuk tatal nipis di bahagian hujung dan pangkalnya tebal.• Menghasilkan permukaan halus.• Mata alat menarik masuk benda kerja ke bawah mata alat yang sedang berputar.• Sesuai pada mesin yang dalam kedudukan tegak dan lebih besar saiznya.• Benda kerja mesti diikat dengan ketat.

Page 101: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

TEKNIK PENJAJARAN ( ALIGNING TECHNIQUE )

Untuk mendapatkan hasil kerja yang lebih tepat, maka setiap mesin perlulah disejajarkan keselarianya . Penerangan ini menerangkan teknik penjajaran meja dan ragum mesin.

Page 102: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Kerja-Kerja Penjajaran Meja dan Ragum Mesin Pengisar Universal

Sebelum kerja mengisar dimulakan, meja mesin dan ragum perlu dijajarkan. Tujuanya ialah supaya alat tersebut dapat mengisar permukaan bendakerja dengan tepat mengikut penandaan yang dibuat. Penjajaran termasuklah:

1. Penjajaran meja selari dengan turus.2. Penjajaran ragum selari dengan penghantaran meja.3. Penjajaran ragum bersudut tepat dengan penghantaran meja.

Page 103: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Penjajaran Meja Selari dengan Turus

Tatacara

a. Bersihkan permukaan turus dan mejab. Pasangkan penunjuk dail dan letakkan diatas meja.c. Gerakkan meja kepada turus dan setkan penunjuk dail kepada angka 0.d. Gerakkan meja kekiri atau kekanan untuk memerhatikan bacaan yang ditunjukkan

oleh penunjuk dail.e. Jika terdapat perbezaan bacaan dari satu kesatu hujung turus, bermakna meja dan turus tidak sejajar. Laraskan meja dengan melonggarkan nat perumah meja berkilas.f. Ulang langkah ( d ) dan pastikan tidak terdapat perbezaan bagaan penunjuk dail disepanjang muka

Page 104: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Penjajaran Ragum Selari dengan Penghantaran Meja .

Tatacara :

a. Bersihkan meja dan tapak ragum berkilas.b. Pasangkan ragum pada meja, kilas dengan pengapit tetapnya selari dengan lurah T pada meja mesin.c. Pasangkan penunjuk dail arbor.d. Pasangkan bilah selari kedalam ragum dan ikatkanya.e. Naikkan meja sehingga penunjuk dail menyentuh jalur selari dan setkan kepada angka 0..

Page 105: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

f. Gerakkan meja kekiri dan kekanan untuk memerhatikan bacaan yang

ditunjukkan oleh penunjuk dail.

g. Jika terdapat perbezaan bacaan , laraskan dengan cara mengilas ragum seiengah daripada perbeza bacaan yang ditunjukkan.

f. Ulang langkah (f), buat pelarasan jika perlu sehingga tidak terdapat lagi perbezaan bacaan disepanjang permukaan jalur selari

Page 106: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Penjajaran Ragum Bersudut Tepat dengan Penghantaran Meja.

a) Menggunakan sesiku L.b) Menggunakan penunjuk dail.

Menggunakan sesiku L

Tatacara:

a. Bersihkan meja dan tapak ragum. Pasangkan ragum supaya pengapit tetapnya berkedudukan 90° dengan meja.b. Letak dan rapatkan sesiku L pada permukaan turus da permukaan pengapit. c. Perhatikan telusan atau cahaya pada permukaan pengapit tetap ragum.d. Buat pelarasan (jika perlu) dengan cara mengilaskan ragum sehingga permukaan pengapit betul-betul rapat dengan sesiku.

Page 107: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Menggunakan Penunjuk Dail .

Tatacara:

a. Bersihkan meja dan tapak ragum . b. Pasangkan ragum supaya pengapit tetapnya bersudut tepat dengan meja mesin.c. Pasangkan penunjuk dail pada arbor mesin dan juga bilah selari pada ragum.d. Naikkan meja dan setka penunjuk dail kepada angka 0.e. Gerakkan meja keluar menghala kearah turus untuk memerhatikan bacaan yang ditunjukkan oleh penunjuk dail.f. Jika terdapat perbezaan, laraskan dengan cara mengilaskan ragum setengah daripada perbezaan bacaan yang ditunjukkan.g. Ulang langkah (d) , buat pelarasan jika perlu sehingga penunjuk dail memberi bacaan yang sama disepanjang jalur selari.

Page 108: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

CONTOH-CONTOH PENJAJARAN MESIN KISAR

Page 109: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Page 110: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

KELAJUAN PEMOTONGAN DAN KADAR HANTARAN

Page 111: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

CONTOH PENGIRAAN KELAJUAN SPINDAL

Page 112: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

CONTOH PENGIRAAN KELAJUAN PEMOTONGAN MATA ALAT

Page 113: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

CONTOH PENGIRAAN HANTARAN PEMOTONGAN

Page 114: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

JENIS-JENIS MATA GERUDI

Gerudi pusat/Bergabung(countersink/Center drill) Gerudi lubang benam

(Counter sink drill)

Gerudi hujung rata (flat drill)

Page 115: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Gerudi lurah lurus (Straight fluted drill)

Gerudi lubang senggat(Counterbore drill)

Gerudi pipih (flat drill)

Page 116: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Gerudi lurah banyak(Multiply flute drill)

Gerudi lubang minyak (oil hole drill)

Gerudi bertangga (Step drill)

Page 117: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

FACE MILLING

Page 118: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

DRILLING

Page 119: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

END MILLING

Page 120: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

TAPPING

Page 121: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

CHAMFER MILLING

Page 122: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

COUNTER BORING

Page 123: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

REAMING

Page 124: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

COUNTER SINKING

Page 125: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 3 : PEMESINAN KISAR

Rujukan tambahan

1. http://www.youtube.com/watch?v=jn0YRgvxF6c2. http://www.youtube.com/watch?v=ckzK-LbeZmY3. http://www.youtube.com/watch?v=4mhT1a28qO04. http://www.youtube.com/watch?v=om6GQKfoS1g

Page 126: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

Page 127: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

ISI KANDUNGAN

PENGENALAN MESIN CANAI

BINAAN DAN FUNGSI MESIN CANAI

JENIS – JENIS MESIN CANAI

BENTUK RODA CANAI

PENGIMBANGAN RODA CANAI

Page 128: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

JENIS – JENIS MESIN CANAI

MESIN CANAI PERMUKAAN

MESIN CANAI SILINDER

MESIN CANAI CENTERLESS

Page 129: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

BAHAGIAN – BAHAGIAN MESIN CANAI PERMUKAAN

Page 130: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

BAHAGIAN – BAHAGIAN MESIN CANAI SILINDER

Page 131: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

BAHAGIAN – BAHAGIAN MESIN CANAI CENTERLESS

Page 132: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

JENIS – JENIS BENTUK RODA CANAI

Page 133: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

PENTAFSIRAN TANDA KEPIAWAIAN RODA CANAI

Page 134: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

GRINDING WHEEL DRESSING

Page 135: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

GRINDING WHEEL DRESSING

Page 136: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI

KAEDAH PENGIMBANGAN RODA CANAI

Page 137: Pemesinan Konvensional

SMN 2054 : PEMESINAN KONVENSIONAL

TOPIK 4 : PEMESINAN MESIN CANAI