أ

وزارت تحصيالت عالی

پوهنتون کابل

زراعت ۍځپوهن

ديپارتمنت حفاظه نباتات

نماتود های پرازيت نباتی

خـــالدم ـــد نعيــــد محمــــترتيب دهنده : سي

استاد رهنما: پوهنــــمل نور احمـــــد پوپـــل

استاد سمينار: پوهنمل محمد حامد عثمان خيل

هـ ش 1388بهاری سمستر

ب

فهرست مطالب صفحه عناوين شماره

1 ................................................................................. مقدمه 2 .................... دي آ یم انيم به نماتودها توسط یک مشکالت صيتشخ

2 ............................................... :نبات به نماتود یها ضرر اقسام 2 ............................................ :مصاب درنباتات هاي نماتود عاليم

3 ................................................. :ینبات تيپراز مهمه ینماتودهاMELOIDOGYNE SPP. 1 3 ....................... :ريشه رهګ نماتود

ANGUINA SPP.: ....................... 7اي گندم دانه بوغمه نماتود. ۲ HETERODERA SPP.: ......................... 9 اي ستيس نماتود. ۳ PRATYLENCHUS SPP. : ............. 10 اي شهير زخم نماتود. ۴

DITYLENCHUS SPP: .......................... 12 اي ساقه نماتود. ۵

GLOBODERA SPP .............................. 13 يیطال نماتود. ۶

RADOPHOLUS SPP. : ................... 15 اي زن نلتو نماتود . ۷

LONGIDORUS SPP. .................. 17 نباتات یسوزن نماتود. ۸

19 ..................................... )5،4(: ینبات تيپراز یها نماتود ميتنظ

21 ....................................................................... :یريگ جهينت

22 ................................................................................. ماخذ

1

مقدمه

م�ين ه�ای زراعت�ی ب�ه کارخان�ه ج�ات ،ش�هر نفوس جهان ام�روز ب�ه س�رعت وس�عت پي�دا ک�رده ،زسازی وديگ�ر مقاص�د غيرزراعت�ی اس�تفاده ميش�ود . پت�وجن ه�ای نب�اتی وحش�رات درمقاب�ل ادوي�ه های ضد آفات مقاومت حاصل کرده و ديگر عوامل چون خشکسالی ،جنگ های متوارتر ، ع�دم

ک�م ش�ود وي�ا موض�وع دسترسی دهاقين به وسايل پيشرفته از عوامل است که سطح توليد درجهان عدم توليد به ميان آيد .

نماتودها به عالم حيوانات وفايلم نماتودا مربوط ميباشد. کلمه نماتود از دو کلمه التين گ�ر فت�ه ش�ده . نماتوده�ا توس�ط عالم�ان معن�ي (مانن�د ي�ا مث�ل) را اف�اده ميكن�د oidsبه معنی ت�ار و Nemaکه

آن�را ب�ه ن�ام 1919اس�ت ک�ه از آن جمل�ه ع�الم ب�ه ن�ام ک�وب درمختلف به نام های مختلف ياد ش�د ه Nemata وNemates آن�را بن�ام 1808و ع�الم ديگ�ر بن�ام رودلف�ی در س�الNematoidea و

)7(مسما نمودند . Nematodesآنرا بنام 1837عالم بنام برينستر در

) ميباش��ند . Vermiformنماتوده��ا موج��ودات کوچ��ک،حلقوی ش��کل، ب��دون بن��د، وک��رم مانن��د(فيص��د 10زم��واد عض��وی ، بکتري��ا، حش��رات ، و نبات��ات تغذي��ه مينماي��د.تقريبا ه��ا معم��والُ ا دنم��اتو

نماتوده�ا از نبات��ات بخص��وص از ريش��ه آن تغذي�ه م��ی نماي��د و س��بب زخ�م ه��ا، بوغم��ه ه��ا ،قب��ل از وقت رسيدن محصول، جاروبک ش�دن ريش�ه ه�ای، ض�خيم ش�دن ريش�ه ه�ای، کوت�اه مان�دن ريش�ه های که در نتيجه همه ای اين تاثيرات باالی ريشه ها س�بب کيفي�ت خ�راب محص�والت و ک�م ش�دن

سانتی متر مکعب از خاکهای زراعی و 100ميزان جمعيت آنها در کميت حاصل نباتات ميگرددج�نس ۱۹۷درجه�ان تا ح�ال.عدد از انواع مختلف بر آورده شد ه است 5000-4000باغی حدود

)2،۱۵،7(يت نباتات شناسايی شده اند.ماتود پرازسپيشيز ن ۴۳۰۰ و

نماتوده���ای پرازيت���ی نب���اتی عموم���ا ب���ه دو گ���روپ تقس���يم ش���ده اس���ت . اول آن عب���ارت اس���ت از ) و ن��وع دوم آن عب��ارت اس��ت از نماتوده��ای (Ectoparasiticنماتوده��ای پرازي��ت ه��ای خ��ارجی

)Endoparasitic. ()3پرازيت داخلی (

دی اهمي�ت خ�اص در زراع�ت دارد. نم�اتود ه�ا از جمل�ه پت�وجن ه�ای مه�م نماتودها از نظر اقتص�ااس�ت ک��ه س��بب خس��ارات هنگف�ت درتم��ام نبات��ات چ��ون غل�ه ج��ات،ميوه ج��ات ،س��بزيجات و نبات��ات

يلي��ون دال��ر م 77خس��ارات س��االنه ک��ی توس��ط نماتوده��ا ب��ه مي��ان م��ی آي��د .ص��نعتی وغي��ره گردي��دهيليون آن تنها در امريک�ا احص�ايه داده ش�ده اس�ت . م 8امريکايی تخمين شده است که از آن جمله

. ب�ه مي�ان م�ی آورن�دفيصد خساره را در محصوالت ۱۳-۷درحدود FAOدر آسيا قرار احصايه )۱۵،4(

نماتود های پرازيت نباتی تهيه نمايم تا بت�وانيم ک�ه حت عنوان اهم که سمينار هذا تلذا امروز ميخوتح�ت کنت�رول بي�اوريم و از نم�اتود ه�ا را ا س�رحد ممکن�ه آناز طريق شناخت اي�ن پرازي�ت ه�ا ت�

خسارات زياد جلوگيری نماييم.

2

تشخيص مشکالت کی توسط نماتودها به ميان می آ يد

مشابه عاليم است که توسط ک�ود ده�ی نادرس�ت ، تنظ�يم آيدسط نماتود ها به ميان می عاليم كه توتشخيص وقت در . بناً به ميان می آيندامل محيطی ويا ديگر عو نامناسب خاک pHنادرست آب ،

ک��ه توس��ط الي��معالي��م ام��راض نم��اتودی را از ع نهاي��ت متوج��ه باش��يم ک��ه عالي��م ام��راض نم��اتودی به وجود می آيد تفکيک نمايم. ديگر عوامل

مشکل خواهد بود که مصمم شويم که ايا نماتود ها موجود ه سبب خساره اقتصادی ميشود يا خي�ر. يک نماتود مشخص دريک ساحه قبال تش�خيص ش�ده باش�د اکن�ون ني�ز در هم�ان س�احه مش�کل اگر

نماتودها احتمال ميرود. بنا تصميم بگيريم که ت�ا آنه�ا را بش�کل درس�ت قب�ل از س�بب ش�دن خس�اره اقتص��ادی تنظ��يم نم��ايم. درجايه��ای ک��ه تاريخچ��ه مزرع��وی ام��راض نب��اتی بخص��وص نماتوده��ای

ش�ده باش�د، نوعي�ت و نف�وس نم�اتود نيزن�امعلوم باش�د در اينص�ورت ب�رای مضره قبال راپور ندادهمح�ل و ي�ا س�مپل ه�ای نبات�ات مص�اب رفع خساره اين مش�کل م�ا ميت�وانيم ک�ه تجزي�ه خ�اکی هم�ان

)9،10( .نمايماتخاذ را و تصاميم ممکنه هالبراتوار تجزي رادر

:اقسام ضرر های نماتود به نبات

نم��اتود ازطري��ق نف��وذ وحرک��ت درانس��اج نب��ات س��بب ص��دمه ميک��انيکی: دراينص��ورت -1 خساره ميشود.

صدمات حجروی: در اينص�ورت نم�اتود س�بب نکروس�يس وتغي�رات درنم�وی حج�روی -2 باعث ميشود.

نص�ورت نب�ات نميتوان�د ک�ه م�واد غ�ذايی وآب م�ورد يتغيرات درفزيولوژی ميزب�ان: درا -3 مايد.ضرورت خود با بشکل مناسب به طرف باال وپائين انتقال ن

سبب منافذميشودکه از انطريق ديگر پتوجن ها به سيستم نبات وارد ميگردد. -4 ازطريق نماتود ها ی ديګرپتوجن ها انتقال -5 )6(امراض و آفات ميشود. ساسيت بيشتر نباتات درمقابلسبب ح -6

:عاليم نماتود هاي درنباتات مصاب

شود وي�ا زمين�ه را ب�رای ديگ�ر پت�و ج�ن باتات نميتواند که سبب خساره اقتصادیتمام نماتودها درن Adenophoraها مساعد کند که سبب امراض مدهش و خطرناک گردد. دو صنف نماتودها بنام

)7(بب ميشود که نباتات خساره زياد را متحمل شوند.س Secernataو بات�ات س�بب دو ن�وع عالي�م ميگ�ردد .اي�ن عالي�م ش�امل عالي�م اس�ت در قس�متعموما نماتودها درن

-Underو عاليم که شامل عالي�م زي�ر زم�ين ي�ا Above-ground symptomsبااليی نبات يا ground symptomsم�ی باش�د. عالي�م ک�ه در قس�مت ب�االيی نب�ات ب�ه وج�ود م�ی آي�د عبارتن�د از

، کلوروسيس يا زردی برگهای نبات ، برگهای بی ميريستماتيکنموی غير منظم در قسمت های ای پژمرده ، وجود برگهای کم يا عدم برگها در نباتات مسن که سبب امراض نمو و خورد ، برگه

نب��ات و غي��ره عالي��م در آن ظ��اهر یميگ��ردد ، تون��ل ه��ای داخ��ل س��اقه،قد کوت��اه Diebackمث��ل )6،10(ميشود.

ش��ار نماتوده��ا در مزرع��ه بس��يار متف��اوت ميباش��د . ل��ذا، از اي��ن س��بب نوعي��ت ، ان��دازه و انتش��ار انتهمان ساحه تاثيرات شديد را بشکل غير منظم ظاهر می نمايد. نماتود ها دارای حرک�ت نماتود در

بات�ات چ�وبی، درخاك ه�اي غيرمنتش�ر ننادر بوده و در ظرف ي�ک س�ال چن�د ف�وت حرک�ت ميکن�د.

3

چمن ها و چراگاه ها عموما عاليم بشکل حلقوی ،بيضوی وي�ا اش�کال غي�ر م�نظم وپراگن�ده ظ�اهر زايش می يابد.عاليم که در قسمت های ريش�ه نب�ات ظ�اهر ميگ�ردد عبارتن�د ميگردد و همه ساله اف

از بوغمه ها ی ريشه ، پنديده گی ها در قسمت نوک ريشه ها، ريشه ه�ای کوت�اه ،جاروب�ک ش�دن ظ)6،10(.ميباشند غيرهو dirty root ريشه ها ، ضخيم شدن ريشه ها ،پوسيده گی ريشه و

:نماتودهای مهمه پرازيت نباتی

1. Meloidogyne spp. 2. Anguina spp. 3. Globodera spp. 4. Heterodera spp. 5. Pratylenchus spp. 6. Radopholus similes 7. Ditylenchus spp. 8. Longidorus spp.

Meloidogyne spp. 1 نماتود ګره ريشه:

) Apple-shapedاز کلمه التين به معن�ی س�يب مانن�د( Meloidogyneنام نماتود گره ريشه يا ، Caconema ،Hypsoperineب�ه ن�ام ه�ای نم�اتودګره ريش�ه . ګرفته شد ه است معنی و مونث

Hypsoperin(Spartonema) 7،11(.ياد ميشود(

.ش�ايد کمت�ر دنب�ات را بحي�ث ميزب�ان اس�تفاده مينماي� 2000به شکل مجموعی اين ج�نس بيش�تر از ، بادنجاني���ان دوئيانن باش���د. ان���واع ک���ؤنم���اتود مص��� ض���رر از ک���رد ک���ه ابت���وان پي���دا نبات���ات ر

،گندم،ناک،س���يب،انجير را نيش���کر ،جو،کچالو،حبوب���ات، تنب���اکو، پنب���ه ،چغن���در،زردک ،جواری،خساره ک�ه ه�ر ميتوان به عنوان نمونه ميزبان انواع مختلف نماتود های مولد گره ريشه ذکر نمود.

ش�ار يافت�ه اس�ت او ط جهان انتاين جنس در تمام نقا. درصد تخمين شده است 5اين نماتود ساالنانه از نماتود های شناخته شده ميباشد که عاليم واضح را در ريشه ها بشکل گره ها به بار می آورد.

ان�واع زي�اد ميباش�د ک�ه از نم�اتودګره ريش�ه داري�ي . سپيشيز ميباش�د 60اين جنس شامل )3،8،7( DNAواع طري��ق تع��داد کروموزومها،س��اختمان س��ر در جوين��ل ه��ا ،وج��ود پ��روتين خ��اص و ان��

)7(فکتور های اند که در تفکيک سپيشيزها از آن استفاده ميشود.

طبقه بندی:

Kingdom

Animalia

Phylum Nematoda Class Secernentea

Order Tylenchida Family Heteroderidae

Genus Meloidogyne

4

مشخصات:

ملی 1.3-0.4جنس مونث در حجرات ريشه پوشيده ميباشد ، شکل ناک مانند را دارد، قطر آن ازمتر ميرسد و دارای گردن استوا نوی مانند ميباشد. و در داخل همان گره متشکله به قسم پرازي�ت

ش�کالً را دارد ،نم�اتود ب�الغ prodelphicنم�اتود مون�ث دوع�دد تخم�دان اجباری زنده گ�ی ميکن�د. و تعداد اين غ�دوات ميګذارد rectalپنديده ميباشد ،تخم ها در يک خريطه جالتينی توسط غدوات

اين نماتود پرازيت اجباری ريشه بوده و سبب تش�کيل گ�ره ه�ا در ريش�ه ميگ�ردد. عدد ميباشد. ۶د مل��ی مت��ر ميباش�� 24-10نماين��د. دارای س��تايليت م��ین ب��دن ن��رم ،س��فيد رن��گ وتش��کيل سيس��ت را

).1،11(

مل��ی مت��ر ط��ول دارد، در خ��اک ب��ه ش��کل آزاد زن��ده گ��ی ميکن��د. 2-1ج��نس م��ذکر ک��رم مانن��د و بعضی وق�ت ممک�ن دارای دو ع�دد ني�ز باش�د. ج�نس م�ذکر نماتودمذكر داراي يك عدد خصيه ولي

کرم�ی مانن�د ميباش�د ومش�ابه ج�نس . ش�كل كم�ان مانن�د را دارد باشد. جس�ماً مي Caudal alaeفاقد Heterodera spp. ميباشد ولی ناحيه ای سر دارای يک برجستگی خاص ديسک لبی ب�وده ک�ه

م��ايکرون 24-18توس��ط ل��ب ه��ای ج��انبی ومي��انی احاط��ه ش��د ه اس��ت. ط��ول س��تايليت ج��نس م��ذکر م��ايکرون 0.5-0.2ميباش��د. الروای س��ن دو معم��والً مص��ابيت را ب��ه ب��ار م��ی آورد و ط��ول آن

ب��دن درناحي��ه مخ��رج ،انته��ای دم دارای ي��ک بخ��ش ش��فاف ميباش��د. دم مخروط��ی ش��کل واغل��ب )2،4،11(وروشن سات که اندازه آن به تفکيک انواع کمک ميکند.

سپيشيز های مهم نماتود گره کننده ريشه :

M. arenaria, M. incognita, M. javanica, M. hapla .سپيشيز های مهم آن عبارتن�د ازميباش�د وي�ك Meloidogyne incognitaه عب�ارت از سپيشيز بسيار معم�ول نم�اتود گ�ره ريش�س

که سبب خساره زياد در سبزيجات ميشود ک�ه از آن جمل�ه ميت�وان باشد مي polyphaguosنماتود , Solanaceae,Cucurbitaceae, Leguminoseae, Liliaceaeگفت که نباتات فامي�ل ه�ای

Chenopodeaceae , Compositae , Umbellifeae, Cruciferae و فامي�لMavaceae ميباشد که نباتات اين فاميل ها را متضرر ميسازد. بر عالوه اين فاميل ها برنج، ج�واری ، کچ�الو ، سايبين،کيله،تنباکو،قهوه،نيش��کر، لبلبو،پنب��ه و م��رچ س��ياه را ني��ز متض��رر ميسازد.بعض��ی وق��ت

ني�ز تح�ت حمل�ه خ�ويش امکان دارد که اين سپيش�يز مي�وه ج�ات مث�ل ان�ا ن�اس ،انگ�ور و ام�رود را )4،7(بياورد.

ياد ميشود که در مناطق که دارای اقليم ک�رم Meloidogyne javanicaسپيشيز ديگر آن بنام ستم���ام نبات���ات ب���ه اس���تثنای پنب���ه و م���رچ س���ياه ک���ه توس���ط سپيش���يز اس���ت ،ش���ايع ميباش���د. تقريب���ا

M.incognita 4(. متضرر ميشود توسط اين سپيشيز نيز به آن خساره ميرسد(

باش�د ک�ه بخص�وص مي M.arenariaسپيشيز ديگر که سبزيجات را متضرر ميسازد عب�ارت از زي���اد را وارد ميس���ازد. سپيش���يز ديگ���ر بن���ام خس���ارات ) Araches hypogeaeدر ممپل���ی (M.hapla ميباشد که انتشار کم را در مناطق که دارای اقليم مديترانه ای ميباش�د راپ�ور داده ش�ده

.M، کچ��الو ، رش��قه ،ش��بدر و ت��وت زمين��ی را متض��رر مينماي��د. سپيش��يز ه��ای اس��ت و زردک naasi و M. artiellia قرار راپورFAO .4(در گندم و جو خسارات زياد را وارد مينمايد(

دوران حيات:

5

تش�کيل گردي�ده و که از سه طبقه (طبقه ويتالين، طبقه کيتينی و طبقه شحمی ) الروا در داخل تخم ۵۵۸اي�ن مرحل�ه ب�ه الروای تع�داد حج�رات زی اول نيز درداخل تخم صورت ميگيرد.پوست اندا

تفريخ تخ�م دراي�ن نم�اتود وابس�طه ب�ه ميزب�ان نب�وده ، درص�ورتيکه ش�رايط مناس�ب حجره ميرسد.مثل درجه حرارت ، رطوبت کافی و غيره عوامل موج�ود باش�د تف�ريخ تخ�م ص�ورت ميګ�رد ول�ی

الروای مرحل�ه دوم د باش�د تخ�م نميتوان�د تف�ريخ ص�ورت بګي�رد.درصورتيکه آيون امونيم موج�وازتخم خارج گرديده و در حج�رات اپي�درمس انس�اج مرس�تماتيک نف�وذ م�ی نماي�د. الروای م�ذکور درين مرحله از انساج تغذي�ه نم�وده و ب�ه انکش�اف بيش�تر خ�ود ادام�ه ميده�د. اي�ن نم�اود ه�ا قب�ل از

ج ريشه ،سه بار پوست اندازی نموده و هنگ�ام ک�ه ب�ه مرحل�ه رسيدن به مرحله بلوغ در داخل انسابل��وغ ميرس��ند، نم��اتود م��ذکر ش��کل رش��ته مانن��د را بخ��ود گرفت��ه ،انس��اج ريش��ه را ت��رک نم��وده

و در اين وقت از شحمی که در قس�مت روده نم�اتود ه�ا وبصورت آزاد در خاک زندگی می نمايدب�ه ريش�ه چس�پيده م�ی مان�د . تغذي�ه نم�اتود ه�ای ن�ر . نم�اتود ب�الغ مون�ثقرار دارد اس�تفاده مينماي�د

وماده از انساج نباتی،سبب ه�ايپرتروپی و ه�ايپر پالش�يا حج�رات انس�اج مص�اب گردي�ده و ب�ه اي�ن طريق غده های کوچک به سرعت انکشاف می نمايد. ديوار حجروی ساحه تغذي�ه ک�ه س�ر نم�اتود

حج�رات مج�اور از ه�م گس�يخته و حج�رات ماده درآنجا ملف�وف م�ی باش�د ،منح�ل گردي�ده ، دي�وار بزرگ��ی را تش��کيل ميدهن��د. اگ��ر حج��رات ب��زرگ تش��کيل نگردن��د و ي��ا تش��کيل آنه��ا ب��ه آهس��تگی

)۷،۱صورت پذيرد ، نماتود های ماده قادر برسيدن به مرحله بلوغ نخواهند بود.(

ماتوده�ا بص�ورت گرچه القاح نماتود های ماده توسط نماتود ها نر صورت ميگيرد اما اکثراً اي�ن نبک�رزا تکث�ر م��ی نماين�د. اف��راد م�اده دري��ک کتل�ه جالتين�ی ک��ه در قس�مت خلف��ی آن موج�ود اس��ت ،

م�دت زم�انی ک�ه ع�دد تخ�م ميگ�ذراد . ۱۰۰۰-۳۰۰ه و هر فرد ماده بطور متوسط تخمگذاری نمودخس��اره وارده از ناحي��ه اي��ن نم��اتود ب��رای حي��ات خ��ويش خواه��د داش��ت س��ه م��اه را درب��ر ميګ��رد.

معيت اين نماتود ها مربوط تعداد کتله های تخم اس�ت ک�ه درخ�اک وج�ود دارد . زي�را نم�اتود ه�ا جطول حيات اين نم�اتود وابس�ته ب�ه درج�ه ح�رارت عمدتاً بصورت تخم زمستان گذرانی می نمايند.

)1،7( است .

6

عاليم مرض:

باالی ريشه غالت نند آمدن ساختمان هاي چماق مانماتود های غده ريشه سبب اماس يا بوجود ميگردد که درفصول بهار وتابستان باالی ريشه های نباتات بيشتر قابل مالحظه است.اين غده ها

ميزبان ونماتود های ماده پنديده ميباشد. درهر غده يوتيکلتشکل از امتداد وسعت حجرات کمه ها نظر به نوع يک ياچند نماتود ماده با کتله بزرگ تخم های شان موجود ميباشد.جسامت غد

نماتود های عامل ، شرايط اقليمی ونبات ميزبان ازهم متفاوت ميباشد. عاليم مرض درقسمت های فوقانی نبات،توقف نمو، پائين آمدن کميت و کيفيت محصوالت و حساسيت درمقابل امراض

)1،7(قسمت های برگی و پژمردگی های ازناحيه صدمه انساج انتقالی را دربرميگيرد.

نماتود به طرف قسمت جوان J2 در مرحله چطور نبات رامتضرر ميسازد؟ ګره ريشه تودنماريشه يا نوک ريشه حرکت ميکند در ضمن به قسمت های ظهور ريشه های جانبی نيز حمله ميکند. اين حرکت نماتود ها به قسمت نوک ريشه ويا به قسمت ظهور ريشه های جانبی توسط

مرحله رات کوچک امينو اسيد ها به اين قسمت ها جذب ميشود. کاربن دای اوکسايد بخصوص زJ2 به ريشه توسط ستايليت ويا به کمک مواد کيميا وی مثل سلوليز و پيکتينيز داخل حجرات

نبات ميشود. زمانی که نماتود داخل نسج نبات شد نبات در مقابل سبب توليد حجرات کالن نسبت زمانی Giant cellپروسه تشکيل .ميګردد Giant cellبه حجرات اصلی ميگردد که بنام

24رات نبات در ظرف واقع ميشود که نماتود ستايليت خويش را به حجرات نبات برساند که حج

7

عدد ميرسد. هستچه ها 8ساعت بعدی تعداد آنها به 24هستچه ميشود و در وساعت دارای دنوم خويش را ميسازد که به مقدار زياد پولی پلوييد شده که در نتيجه هر حجره چندين کاپی جي

DNA را دارا ميباشد و آن به نوبه خويش سبب ساختن پروتين زياد ميشود که در همينحجرات که تغيری شکل يافته است، ذخيره ميشود و سبب بزرگ نمايان شدن حجرات

ددكه همچنان سبب ميګر. ميګردد Hyperplasiaميگردد.وبعضی وقت سبب ازدياد حجرات يا داري نموی ضعيف ، زردی، ازدست دادن برگ ها ،پژمرده گی بی وقت وتشکيل غده ها باتن

)11(در ريشه ميگردد.

:.Anguina sppنماتود بوغمه دانه گندم يا. ۲

اين جنس نماتود دارای سپيشيز های زياد است و اولين نم�اتود م�رض زا بوده،ک�ه ب�رای ب�ار اول ميالدی گ�زارش گردي�د. در ابت�دا ن�ام علم�ی 1743) در سال Needhamتوسط دانشمندی به نام (

) ن�ام گ�زاری گردي�د. Anguina tritici) بود که بعداً به نام (Anguillulina triticiاين نماتود (ي�اد ميش�ود و خس�اره A.tritici and A.funestra اين جنس دو سپيش�يز مه�م دارد ک�ه بن�ام ه�ای

اي��ن نم��اتود معم��والً ب��االی قس��مت ه��ای ک��ه درح��ال انکش��اف باش��د مث��ل اقتص��ادی را وارد مينماي��د. واکثريت نباتات خان�دان ) تغذيه مينمايدfloral primordial پندک های برگ و پندک های گلی (

. تقريب�اً در تم�امی جه�ان مش�اهده گردي�ده اس�ت. ميزب�ان گندميان بحيث ميزب�ان اي�ن نم�اتود ميباش�دول��ی م��ی توان��د ک��ه ب��االی ج��و، ج��ودر و ي��والف ني��ز تغذي��ه ک��رده و اص��لی اي��ن نم��اتود گن��دم ب��وده

. )4(خس��اراتی را ب��ه ب��ار آورد. در هندوس��تان، س��وريه، روماني��ا و يوگوس��الويا دي��ده ش��ده اس��ت A. agrostis, Afrina Anguinaسپيشيز های ديگری که اهميت اقتصادی دارد عبارتن�د از:

wevelli )3،12،11(

بندی: طبقهKingdom: Animalia

Phylum: Nematoda Class: Secernentea Subclass: Diplogasteria

Order: Tylenchida Super family: Tylenchoidea

Family: Anguinidae Subfamily: Anguininae

Genus: Anguina Species: Anguina spp.

مشخصات:

مل��ی مت��ر ک��ه دارای ي��ک 2 .4نم��اتود م��ذکر آنمل��ی مت��ر و ط��ول 5-1.5ط��ول نم��اتود مؤن��ث آن م�ايکرون م�ی باش�د. نم�اتود مؤن�ث آن ب�ه ش�کل 10تخمدان می باشد. ط�ول س�تايليت آن در ح�دود

مارپيچی و فربه بوده و حرک�ت کم�ی دارد در ح�الی ک�ه نم�اتود م�ذکر آن ب�ه ش�کل مس�تقيم ب�وده و مؤنث ب�ه دلي�ل رش�د زي�اد تخم�دان نسبت به مؤنث فعال تر به نظر می رسد. قسمت وسطی نماتود

8

منفذ تناس�لی در ي�ک چه�ارم چاق و فربه می باشد و دو قسمت انتهائی بدن مؤنث باريک می باشد.پوس��ت ب��دن آن قس��مت انته��ايی ب��دن ،دس��تگاه تولي��د مث��ل جل��وی ودم آن کوت��اه ومخروط��ی ميباش��د.

تخمدان در مؤن�ث ي�ک شفاف و در زير مايکروسکوپ الکترونی به خوبی قابل مشاهده می باشد.ش�ده بعدد، اما دارای رشد زياد است به طوری که تا ناحيه سر نماتود امتداد دارد و در آن جا تا

خ�ورده ب�ه ط�رف جل�و امت�داد پي�دا م�ی بو به سمت عقب بر م�ی گ�ردد. و غالب�اً ب�ار ديگ�ر ني�ز ت�ا )11، 10،12(کند.

دوران حيات:

اکثري��ت نم��اتود ه��ا ،ريش��ه ه��ای اکثري��ت نبات��ات را اي��ن نم��اتود پرازي��ت خ��ارجی ب��وده وب��رخالف م��ورد حمل��ه ق��رار نميدهن��د ول��ی بط��رف فوق��انی نب��ات حرک��ت م��ی نماي��د و درس��نبله نب��ات خ��ود را

نماتود بوغم��ه گن��دم ب��ه ص��ورت الروای مرحل��ه دوم در داخ��ل بوغم��ه ج��ای دان��ه را م��ی ميرس��اند.تخ�م ميگ�ذاردحالت 2000ح درح�دود ميباشد وبعد ازالق�ا Amphimicticتکثر آن به شکل گيرد.

رااختي�ار Crypto bioticالروايی که دردان�ه گن�دم قرارداش�ته وروب�ه خش�ک ش�دن باش�د حال�ت هر بوغمه صد ها و گاهی هم ه�زاران الروای مرحل�ه دوم م�ی باش�د. تع�داد الروا ه�ای .مي نمايد

در موق�ع برداش�ت ب�ا عدد شمارش شده اس�ت. اي�ن بوغم�ه ه�ا 32400داخل يک بوغمه در هند تا تخ��م مخل��وط م��ی گردن��د و تع��دادی ني��ز ب��ه زم��ين م��ی افتن��د. الروا ه��ای مرحل��ه دوم در بوغم��ه ب��ه

) می باشند که در شرايط خشک ممکن است سال ها را به همين Quiescentصورت غير فعال (ن�دم ف�راهم نحو بگذرانند. پس از اين که رطوبت از طريق باران يا آبياری برای جوانه زدن تخم گ

گردد، نماتود های داخل بوغمه تخمی در اثر وجود رطوب�ت فع�ال ش�ده، از آن خ�ارج م�ی گردن�د. پس از خروج نماتود الروای دوم از بوغمه، در جستجوی ميزبان در خاک حرکت می کند. چنان

ود. م�اه اس�تفاده از ذخي�ره ب�دن خ�ود از ب�ين م�ی ر 7ت�ا 6چه به ميزبان دسترسی پيدا نکند پس از در صورت دسترسی به نبات ج�وان گن�دم، از آن ب�اال م�ی رود. س�پس از ب�رگ و س�اقه تغذي�ه م�ی کند. بيشترين تراکم نماتود در نوک ساقه، بين غالف و ساقه م�ی باش�د. در اي�ن مرحل�ه در س�اقه و برگ عاليم پيچيدگی نمايان می گردد. نماتود ها تا اين مرحل�ه از الروای مرحل�ه دوم ب�ه ص�ورت پرازيت خارجی به سر می برند. سپس وارد انساج شده و به صورت پرازيت داخلی در می آين�د. غالباً چند الروای مرحله دوم وارد هر گ�ل ش�ده، س�ريعاً بقي�ه مراح�ل الرواي�ی را ط�ی م�ی کنن�د و

Corynebacterium triticiاين نماتود بحي�ث عام�ل انتق�ال دهن�ده بکت�ريم سپس بالغ می گردند.راتش�کيل spike blight or yellow ear rotيفای وظيفه می نمايد و م�رض مغل�ق را بن�ام نيزا

)1،3،11( ميگردد corynetoxinميدهد که سبب توليد يک زهر قوی بنام

عالئم مرض :

عاليم بوغمه نماتودی معموالً باالی نباتات درمزارع وتخم های جمع آوری شده تظاهر می نمايد. از خوشه آوری، درقسمت نزديک به سطح زمين يک اندازه پندي�ده گ�ی را از خ�ود نبات گندم قبل

نشان ميدهند. برگ ه�ای اي�ن ن�وع نبات�ات دره�م پيچي�ده يات�اب خ�ورده و رن�گ آنه�ا زرد ميگ�ردد. هنگام خوشه آوری تاب خوردگی برگها کمت�ر ب�ه مالحظ�ه رس�يده ، ام�ا نم�وی نب�ات مص�اب ف�وق

شدن نباتات مريض نسبت به نبات�ات س�الم ب�ه آهس�تگی ص�ورت ميگ�رد. العاده بطی ميگردد. پخته خوشه های مصاب کوچک مانده و دارای کلوم ب�از ميباش�د. زي�را اکثري�ت ي�ا تم�ام دان�ه ه�ا توس�ط بوغمه های نماتودی کوچک ،دانه مانند،وسياه رنگ تعويض ميگردد. بوغمه های متشکله دارای

نين معمول دانه ها ميباشد. اين بوغمه ها به آسانی تخري�ب رنگ نصواری تيره بوده وفاقد نمای جگرديده و مانند بوغمه های س�ياه ق�اق پوش�يده ،دارای ک�دام ن�وع ب�وی ن�امطبوع نم�ی باش�د. بوغم�ه های نماتودی تخم گندم از تخم های نباتات هرزه وسکيلوشيای ناخن�ک توس�ط ترنم�ودن تخ�م ف�رق

9

تود عامل م�رض از ب�ين بوغم�ه ه�ا خ�ارج گردي�ده وقاب�ل شده می تواند. زيرا الروای متحرک نما )11،1تفکيک ميباشد.(

:.Heterodera sppنماتود سيست يا . ۳

بن�ام اين نم�اتود ) ازجمل�ه نم�اتود ه�ای پرازيت�ی نب�اتی ميباش�د..Heterodera sppنم�اتود سيس�ت (يزي�اد ن cereal root eel worm, cereal cyst nematode or oat cyst nematodeه�ای

ميباش�د ک�ه H.avenaeسپيش�يزکه اهمي�ت اقتص�ادی داردعب�ارت ازنماتودسيس�يت ي�والف ميشود.عالوت�اً اي�ن در ممالک چون آستراليا،کانادا ،افريقای جنوبی،هند وجاپ�ان راپ�ور داده ش�ده اس�ت .

ج��نس ش��امل سپيش��يز ه��ای ديگ��ر ني��ز ميباش��د ک��ه اهمي��ت خ��ويش را دارد ک��ه از آن جمل��ه ميت��وان نم��اتود سيس��ت لبلب��و و H. zeaeنم��اتود سيس��يت ج��واری ) ،H.glycineماتودسيس��ت س��ايبين (ازن

)Heterodera Schachtii Schmidt)که توسط (Herman Schachti در آلمان آنرا در س�ال(کشف نمود. درحال حاضر اين نماتود در بسياری از کشورها ش�يوع دارد ،اي�ن نم�اتود ب�ر 1871

وغيره حمله ،تراتيزکنباتات ديگر، ازجمله ملی سفيد ،ملی سرخک،شلغم عالوه لبلبو به دها نوع )1،4،7(می کنند.

طبقه بندی:

Kingdom:

Animalia

Phylum: Nematoda Class: Secernentea

Subclass: Diplogasteria Order: Tylenchida Superfamily: Tylenchoidea

Family: Heteroderidae Subfamily: Heteroderinae

Genus: Species:

Heterodera Heterodera spp.

مشخصات :

)مل�ی مت�ر ب�وده 0،5-0،4)وب�ه ع�رض(ملی متر 1-0.5نماتود ماده جوان ليمويی شکل به طول ( وبه چشم غير مسلح هم ديده می شوند،رنگ آنها ابتدا سفيد ولی پس از افتادن در خاک ب�ه سيس�ت

تود اين نم�اتخ�م را دارا ميباش�د. 300-5. ه�ر سيس�ت اي�ن نم�اتود از قهوه ای رنگ تبديل می ش�وندم�ايکرون م�ی 25)مستقيم ويا قدری منحنی داش�ته وط�ول س�اختمان م�ذکور درح�دود Spearنيش(

،نم��اتود م��ذکرباريک وکرم��ی باش��د ودرقس��مت قاع��ده آن دوع��دد حباب��ه ه��ای بيض��وی وج��وددارد .سن دوم پس ازخروج ازتخ�م درازوکش�يده ب�وده، الروا )ملی متر می باشد1.6-1.3شکل به طول( )3(نواع مختلف نماتود مولد غده قوی تر به نظر می رسد.نسبت به الرواا

دوران حيات:

10

تفريخ تخم ها به تدريج وطی يک دوره طوالنی وگ�اهی چن�د س�ال انج�ام م�ی ش�ود،از تف�ريخ تخ�م الروا س��ن دوم خ��ارج ودر خ��اک ب��ه جس��تجوی ميزب��ان م��ی پ��ردازد،پس ازي��افتن ميزب��ان مناس��ب

)مس�تقر م�ی گ��ردد.cortexی ش�ود ودرناحي�ه پوس�ت (ازطري�ق ريش�ه ه�ای ظري�ف وارد نب�ات م�الرواها ی سن دوم پس از سه بار پوست اندازی ب�الغ م�ی ش�وندوماده هادرج�ای خ�ود ب�ی حرک�ت می مانندمنتها بافشاربدن خود پوست نبات راپاره کرده ،بدن در خارج قرار ميگيرد.نماتود نر بعد

م��اده را جف��ت گي��ری کند.س��پس ازريش��ه ازبل��وغ چن��دروز درريش��ه مان��ده ممک��ن اس��ت دري��ن م��دتواردخاک شده زودمی ميرد.بعدازعمل جفت گيری تعداد زياد تخم درداخل بدن نماتودماده تشکيل شده ،جای بسياری ازاندام های داخلی بدن نماتود رااشغال ميکنند . تعداد مح�دودی از تخ�م ممک�ن

تف�ريخ ش�ده ونس�ل جدي�دی آغ�از م�ی است به خ�ارج از ب�دن نم�اتود رايابن�د ،تخ�م ه�ا درم�دت کم�ی )3(شود.

نم��اتود مت��ذکره زمس��تان را ب��ه قس��م تخ��م ه��ای داخ��ل سيس��ت درخ��اک س��پری م��ی نماين��د ،دراواي��ل فص�ل به�ار الرواازتخ�م خ�ارج گردي��ده وريش�ه نب�ات رام�ورد حمل�ه ق��رار م�ی دهن�د. نم�اتود م��ذکر

نباتات ميزب�ان را ت�رک نم�وده شکل کرم مانندداشته وهنگام که به مرحله ای بلوغ می رسد،ريشه )3(وداخل خاک ميشوند.

نماتودها ماده قبل ازمرگ در حدوديک برسه حصه تخم ها ی خودرا گذاشته ومتب�اقی تخ�م ه�ادر تخ�م هايک�ه توس�ط رنگ تبديل می شود،باقی می مانند.بدن نماتود مذکور که به سيست نصواری

ري��ده وتخ��م ه��ای داخ��ل سيس��ت زمس��تان راب��ه حال��ت نم��اتود م��اده گذاش��ته ش��ده ان��د ب��ه الرواتب��ديل گاستراحت می گذران�د در ص�ورت ع�دم ميزب�ان مناس�ب تخ�م ه�ای داخ�ل سيس�ت ت�ا م�دت پ�نج س�ال

زنده باقی مانده می تواند.

اگرنبات��ات ميزب��ان حس��اس در خاکه��ای مل��وث ب��ذرگردد،خارج ش��دن الرواراازتخ��م تحري��ک م��ی محدود در يک فصل نمو تجاوز ک�رده نم�ی تواند،انتش�ار نمايد ،حرکت طبعی نماتود ها ازچندمتر

ی نماتودمحس�وب ميگردد،وس�ايل وس�امان آالت ن�سيست هاو خاکهای مل�وث وس�يله عم�ده انتش�ار ازراعت��ی ،آب آبي��اری زهکش��ی ،حيوان��ات ک��ه در ب��ين م��زارع مل��وث عب��ور م��ی کن��د ني��ز س��بب

)3(انتشارنماتودميگردند.

: .Pratylenchus sppنماتود زخم ريشه يا . ۴

اي��ن ج��نس باداش��تن سپيش��يز ه��ای زي��اد ب��االی ي��ک مش��يمه ای ه��ا و دومش��يمه ای ه��ا حمل��ه م��ی نمايد.اکثريت سپيشيز های آن از نظر مورفولوژيکی مشابه به نظر ميرسد و از همين س�بب اس�ت

پيش��يز اي��ن نم��اتود س ۵۰درح��دود ک��ه تش��خيص سپيش��يز ه��ای را ب��ه مش��کل از ه��م تفکي��ک نمايم.ثب��ت مض��ر ت��ا ح��ال ب��رای حبوب��ات خ��وردآن سپيش��يز 8تقريب��اً ) ک��ه 2،10ه ش��د ه اس��ت(ش��ناخت

11

.P. thornei, P. crenatus, P. neglectus and Pسپيش�يز( 4گردي�ده اس�ت ک�ه ازجمل�ه penetransآن به شکل جهانی انتشار يافته است .سپيشيز ( P. crenatus درخاک ه�ای ض�عيف

،P. neglectus ی و درخ��اک ه��ای ل��ومP. thornei . درخ��اک ه��ای س��نگين دي��ده ش��ده اس��تPratylenchus thornei از سپيشيز های است که درگن�دم وديگ�ر حبوب�ات خ�وب مطالع�ه ش�د ه

ن نم��اتود اي�� اس��ت و در س��وريه ،مکس��يکو،کانادا ، آس��تراليا، هن��د و پاکس��تان راپ��ورداده ش��ده اس��ت.و زمين��ه را ب��رای ديگرپرازي��ت ه��ای نب��اتی ب��االی نب��ات زخ��م ه��ا راايج��اد مينماين��د درح��ين حمل��ه

،,Verticilliu,، Cylindrocarpon,، Rhizoctoniaبخص��وص ق��ارچ ه��ا مانن��د Colletotrichum2( سبب امراض مغلق ميگردد.مساعد ساخته و(

بندی: طبقه

Kingdom

Animalia

Phylum: Nematoda Class: Adenophorea

Subclass: Diplogasteria Order: Tylenchida

Superfamily: Tylenchoidea Family: Pratylenchidae

Subfamily: Pratylenchinae Genus: Pratylenchus

مشخصات:

-2بالغ به طور معمول کمتر از يک ملی متر طول دارند. ناحيه س�ر کوت�اه وص�اف ب�انماتود هاي حلقه در ساختمان کيوتکلی مشخص که بابدن دريک سطح قرار می گيرد. ستايليت آن ب�ه ط�ول 4

م��ايکرون وي��ا کمت��ر ورب��ه ط��ور نس��بی ق��وی ب��ا گ��ره ه��ای انته��ايی مش��خص ، م��ری باحب��اب 20bulb)بينی توسعه يافته که غده ی عقبی بلب انتهايی مری ازس�مت ش�کمی نم�اتود روی روده ) ما

هم پوش دارد . منفذ تناسلی نماتود ماده درسطح شکمی است ودارای ي�ک تخم�دان جل�ويی وکيس�ه براب�ر ع�رض ب�دن درناحي�ه 3-2ی عقب رحمی کوتاه ودم استوانه ای تامخروطی شکل به ط�ول

)10مشخص که تا انتهای دم ميرسد ،دارند.( bursaخروطی با يک مخرج است . دم نماتود م

دوران حيات:

، مح���رک داخ���ل Polyphagous،(Polycyclicهرچي���ز خ���ور ( .Pratylenchus sppج���نس ريش��ه ميباش��د. تخ��م ه��ا را در خ��اک ي��ا ريش��ه نب��ات ميگ��ذارد. نم��اتود ب��ه انس��اج ريش��ه نب��ات حمل��ه

ديگر ريشه حرکت ميکند وس�بب زخ�م ه�ا ی نص�واری ميکند، و درداخل از يک قسمت به قسمت تي��ره رن��گ ميش��ود. زخ��م ه��ای عمي��ق ،تخري��ب کارتيک��ل و ک��اهش ريش��ه ه��ای اص��لی و ج��انبی از عاليم واضح که توسط اين نماتود به وجود می آي�د ،ميباش�د. مص�ابيت دوم�ی توس�ط ق�ارچ ه�ا ني�ز

)10،2(سبب اين زخم ها صورت ميگرد.

12

اين نماتود ها در سپيشيز ه�ا ی مختل�ف متف�اوت ميباش�د وتقريب�اً در ب�ين طول تکميل دوران حيات عالي�م ک�ه در قس�مت س�اقه حبوب�ات ب�ه مي�ان م�ی آي�د قس�م ديگ�ر . روز تکميل ميگ�ردد 65الی 45

نماتود های ريشه مشکوک ميباشد که نب�ات مص�اب ک�م نم�و، وک�م حاص�ل ميگ�ردد وبعض�ی وق�ت )2(ينی آن زرد رنگ ميگردد.تعداد تيلر ها کم شده و برگ های پاي

:Ditylenchus sppنماتود ساقه يا . ۵

ن�ام گ�ذاری ش�د ه اس�ت . اي�ن نماتوده�ا ب�ه ن�ام 1934درس�ال .Ditylenchus sppنماتود ساقه ي�ا Anguillulina (Ditylenchus) (Filip'ev, 1936) ،Nothotylenchusه����ای

(Throne,1941) ،Boleodoroides (Mathur, Khan and Prasad, 1966) ،Diptenchus (Khan, Chawla and Seshadri, 1969) ، Safianema (Siddiqi,

)11(نيزياد شده است . (1980

ميزب��ان ه��ای اي��ن ج��نس فامي��ل گن��د مي��ان، خان��دان پي��از، ليگي��وم ه��ا و خان��دان کچ��الو ميباش��د. باش�د ک�ه مي D.myceliophagusو D.dipsaci,D.destructorسپيشيزهای مهم آن عبارتن�د از

پيش�����يز نب�����ات را متاثرمينماي�����د. وسپيش�����يز ديگ�����ر س ۵۰۰آن درح�����دود D.dipasaciازن�����وع D.destructor س��بب پوس��يده گ��ی خش��ک کچ��الو ميگ��ردد . سپيش��يزD.myceliophagus آن

)15( قارچ خور ميباشد و از آفات مهمه سماروق ها درصنايع فرانسه محسوب ميگردد.

بندی: طبقه

Kingdom: Animalia Phylum: Nematoda

Class: Tylenchoidea Subclass: Diplogasteria

Order: Tylenchida Superfamily: Tylenchoidea

Family: Anguinidae Subfamily: Anguininae

Genus: Ditylenchus Filipjev, 1936

مشخصات:

13

مل�ی 1.8-0.9نماتود ب�الغ دارای ط�ول وپيازنباتات ميباش�د. ساقهاين نماتودمحرک پرازيت داخلی آن دارای وال�و ي�ا فاق�د Median bulbمل�ی م�ايکرون ب�وده . 14-10متر بوده . دارای ستايليت

، م�ری کوت�اه postcorpusاش�د. دارای وصل ميب glandular bulbبا Isthmusوالو ميباشد. و Caudal alaeران�دارد. flexureعض�الت ميباشد. ج�نس م�ذکر دارای خص�يه ای ميباش�د ک�ه

leptoderan موجود بوده همچنان دارایadanal کوت�اه متوس�ط ب�وده وب�ه قس�مت اخي�ر دمtail ،ک�ه بعض�ی وق�ت ب�ه . جنس مونث دارای يک تخم�دان ک�ه ب�ه ط�رف پ�يش رو امت�داد داردنميرسد

تخم��دانط��ار ج��ای ب��ه ج��ای ميش��ود. دري��ك يادوق oocytesتخ��م ه��ا ي��ا قس��مت ه��ای م��ری رس��يده . استوانوی که دارای چهار قطار چه�ارحجروی ميباش�د. زم�ان ک�ه ج�نس مون�ث ب�الغ ميش�ود ش�کالً

ق�ارچ پرازيت های اجباری داخلی متحرک داخل ساقه ،پيازها و تيوبر ه�ا نبات�ات و پنديده ميشود. )11،15(ها بوده ودرخاک پيداميشود.

دوران حيات:

تخ�م ميگ�ذارد 500-200) را ميکن�د. ج�نس مون�ث در ح�دود (Amphimixisتکثر بشکل زوجی ودرداخل انساج نبات تفريخ ميگردد. تمام مراحل زن�ده گ�ی اي�ن نم�اتود مص�ابيت را ب�ه ب�ار آورده

اج نب�ات گردي�ده و متح�رک ان�د خ�ود را ب�ه ميتواند وازطريق قسمت ه�ای نم�ويی ريش�ه داخ�ل انس�يمال انساج پارنکايمايی ميرساند ودرآنجا توليد انزايم پيکتينيز را مينماي�د ک�ه س�بب تخري�ب مي�دل ل�

، ق�دکوتاهی ، اخ�تالالت درفزيولوژی،حلق�ات نص�واری رن�گ گ�رهگرديده وسبب ت�ورم ، تش�کيل س��ال دري��ک س��اختمان بن��ام 23ا ب��ه در پي��از ونکروس��يس ميگ��ردد. مرحل��ه س��ن چه��ارم ميتوان��د ت��

Nema wool که يک ساختمانanhydrobiotic ب�وده ، درخ�اک زن�ده بمان�د. دوران حي�ات آن )11،15(درجه سانتی گريد تکميل نمايد. 15روز تحت حرارت 23-19معموالً در

Globodera spp نماتود طاليی . ۶

س�ت . م�رض م�ذکور از اکث�ر ه اش�ناخته ش�د به اينط�رف در اروپ�ا 1881اين مرض از سال های نق�اط جه�ان راپ�ور داد ه ش�د ه اس�ت و ع�الوه ب�ر کچ�الو ،بادنج�ان روم�ی ،بادنج�ان س�ياه ويکتع��داد ديگر خاندان بادنجانيان را مورد حمله قرار ميدهد. اين آفت از جمله نماتود های کيس�ه ای ب�وده و

13ت��ا ح��ال ميزب��ان ه��ا ی ديگ��ر آن ميباش��د. خس��اره وارده آن ب��االی نب��ات کچ��الو بيش��تر از س��ايزطالي�ی ک�ه ي�ا نم�اتود G.rostochiensisسپيشيز آن شناخته شده که سپيشيز های مهم اين ج�نس

)4،1،11(ميباشد. G.tabacumنماتود سيست تنباکو و G.pallidaدارای اهميت خاص است،

14

بندی: طبقه

Kingdom:

Animalia

Phylum: Nemotoda Order: Tylenchida

Superfamily: Tylenchoidea Family: Heteroderidae

Subfamily: Heteroderinae Genus: Globodera

Skarbilovich, 1959

مشخصات :

ميکند يعنی هردو جنس ضرور ميباشد. جنس مون�ث زم�ان Amphimixisتكثر بشکل زوجی يا که به نماتود کامل تبديل شود کروی شکل گرديده و رنگ طاليی را به خ�ود ميگ�رد. دري�ک س�ال

ن ميباش��دوبعد ه��ا اي��ن رن��گ ب��ه رن��گ طالي��ی ک��ه دارد رن��گ سيس��ت آ )10.(ي��ک نس��ل دارد .مل�ی مت�ر ميگرددوط�ول آن کمت�ر از 0.5نصواری مبدل ميشود. نماتود که بالغ گ�ردد قط�ر آن ب�ه

)5عموماً اين نماتود ها پرازيت ساکن خارجی ميباشند.(يک ملی متر ميباشد.

عاليم :

الي�م دراي�ن عاليم مرض باالی قسمت فوقانی نبات به مش�ک قاب�ل تش�خيص اس�ت. زي�را تظ�اهر عساحات مربوط به عمر نبات، شرايط محيط�ی چ�ون ح�رارت و رطوب�ت ميباش�د.رنگ ب�رگ ه�ای نبات مصاب نسبت به نبات سالم کمی روشنتر بوده ،نموی آنه�ا ض�عيف ميباش�د ووقت�ر ب�ه پختگ�ی ميرسند. برگهای بغضی نباتات مريض پژمرده شده ، تاب خورده ، ولکه های نيکروتينکی ب�االی

درنباتات مصاب ريشه های فرعی بيشتر منشعب گردي�ده و در اط�راف ريش�ه وجود می آيد.آنها باصلی ريشه گگ های فراوان بمشاهده ميرسد. ريشه اصلی از حد نارمل خودکوچکتر باقی مان�ده . تقريباً درتمام واقعات مريضی يکتعداد قارچ ها خ�اکزی ني�ز از طري�ق زخمه�ای مول�ده نم�اتودی

نم��اتود م��ذکور داخ��ل انس��اج ريش��ه ش��د ه، ن��وک ريش��ه ه��ای آل��وده خش��ک ش��د ه و ب��ه تعقي��ب نف��وذخشکيدن ريشه ه�ا از ط�رف ب�اال ب�ه پ�ايين ادام�ه پي�دا ميکن�د. واض�ح ت�رين عالم�ت م�رض ب�اال ی ريشه ها هنگام گل آوری نبات کچالو باال ی ريشه ها به مشاهد ه ميرسد ، زي�را دري�ن وق�ت جس�م

سر آن داخل انساج ريشه گرديده ،ري�گ س�فيد مرواري�دی ي�ا طالي�ی را نماتود ماده که تنها قسمتبخود ميگيرد. اگر ريشه های چنين نباتات قطع گردي�ده وتک�ان داده ش�ود، تع�داد کثي�ری از نم�اتود ها از ريشه جدا ميگردد . حاص�ل نب�ات مص�اب ف�وق الع�اده تقلي�ل يافت�ه ،ش�کل ظ�اهری وجس�امت

انه��ا در مارکي��ت خيل��ی پ��ايين م��ی آي��د. بوغم��ه ه��ای ک��ه عالي��م تي��وبر ه��ا تغي��ر مينماي��د وارزش

15

مشخصه نماتود های گره ريشه ميباشد، به مشاهد ه نرسيده ، اما بعض�ی اوق�ات س�احات موض�عی )1(کمی ضخيم به چشم ديد ه خواهد شد.

دوران حيات:

يگردد وبع�د ب�ه درسن دوم الروای اين نماتود توسط ستايليت خود تخم را شکافته و از آن خارج مقس���مت ريش���ه نب���ات مي���رود وداخ���ل انس���اج انتق���الی نب���ات ميش���ود درآنج���ا مح���ل تغذي���ه را بن���ام

Syncytium ودر اين وقت پوست اندازی صورت ميگيرد و مرحله )11(ياد شده ،تشکيل ميکندسن سوم آغاز ميشود . دراين زمان شکل نماتود مذکر ومونث کرم مانند بوده و درحاليک�ه قس�مت

نم��اتود ب��ه ط��رف ن��وک ريش��ه موقعي��ت دارد ،م��وازی ب��ه امت��داد ريش��ه از نبات��ات ميزب��ان تغذي��ه دممينمايد. جنس مذکر بعد ازيک مدت ريشه را ترک مينمايد وب�ه خ�اک ف�رار ميکن�د. ج�نس م�اده ب�ه تدريج شکل ليمو مانند رابخود گرفته ، دارای گردنه ای ط�ويلی ب�وده ،در ابت�دا س�فيد ،بع�داً زرد و

. )11،12(انجام نصواری سرخرنگ ميگردد سر

تخ��م ميک��ذارد ک��ه تخ��م والروای جدي��د التش��کيل زمس��تان را در خ��اک س��پری 600-50درح��دود مينمايد .بعداً با فراهم شدن شرايط تخ�م تف�ريخ ش�ده و الروا ه�ا ب�ه فعالي�ت خ�ويش ش�روع مينماي�د.

گريد ميباشد. اگ�ر ش�رايط ف�راهم درجه سانتی 24-13معموالً حرارت مناسب برای اين نماتود ها )1 (سال درخاک باقی بماند. 30نشود سيست اينها ميتواند تا

: .Radopholus sppنماتود تونل زن يا . ۷

اي����ن نم����اتود ب����ه ن����ام ه����ای سپيش����يز ميباشد.سپيش����يز ه����ای مهم����ه 31ب����ه ص����ورت عم����وم داری يادشده Tylenchus similis Cobb ومترادف Thorne Radopholus similes (Cobb)مترادف

Banana topplingنم�اتود کوش�ند ه کيل�ه (يادش�ده اس�ت.به ن�ام وبه ن�ام ه�ای نم�اتود تون�ل زن است.disease نيز ياد ميش�ود. وسپيش�يز مه�م ديگ�ر آن ب�ه ن�ام (R.citrophilus ميباش�د ک�ه نبات�ات فامي�ل

مي�ان م�ی آورد. را spreading declineوم�رض ب�ه ن�ام س�تروس را زي�اد خس�اره وارد م�ی نماي�د )4,13ميگردد.( pepper yellowهمچنان در مرچ سياه سبب مرض

اين نماتود دارای ميزبان های زياد از ي�ک مش�يمه ای ه�ا و دومش�يمه ای ه�ا اس�ت ک�ه نبات�ات فامي�ل و Anthuriumک�����ه دراي�����ن فامي�����ل نبات�����ات Araceaeفامي�����ل کيل�����ه ، Musaceaeه�����ای

16

Philodendron مي��ل ، فاMarantaceae ي��ا ازجمل��ه ميزب��ان ه��ا مه��م اي��ن نم��اتود ش��مرده ميش��ود. مجموع�اً ميتوان گفت که ميزبان ه�ای اولي�ه اي�ن نم�اتود کيل�ه ،م�رچ س�ياه،و نبات�ات س�بروس ميباش�ند

اس�ت. اي�ن نم�اتود تقريب�اً درتم�ام آن نق�اط نبات رس�يده 365تعداد تمام ميزبان های اين نماتود درحدود )13له زرع ميشود ،ديده شده است.(که نبات کي

بندی: طبقهKingdom:

Animalia

Phylum : Nematoda Class: Secernentea

Subclass: Diplogasteria Order : Tylenchida

Family : Pratylenchidae Genus : Radopholus

Species : Radopholus spps

مشخصات:

ملی مايکرون رسيده وطول ستايليت آن 400-215درزمانيکه جوينل باشد R.similisطول سپيشيز ط�ر آن قملی م�ايکرون رس�يده و 670ملی مايکرون بوده زمانی که بالغ گردد طول آن به 14-13در م��ايکرون ميباش��د ک��ه 23-13مل��ی م��ايکرون ميرس��د. ج��نس مون��ث داری س��تايلت ب��ا ط��ول 24-20از

خوب انکشاف نموده است . ج�نس م�ذکر دارای س�ر س�اکت مانن�د دارد . نس�بت basal knobقسمت Tailآن تقريب�اً نص�ف از قس�مت Bursaلب های برجسته ک�ه دارد م�ری و س�تايليت کوت�اه را دارد.

.ډ مانند است پرمتيکا آن کروی ودارای سپرم های رارا تشکيل ميدهد . س-Cloaco مش�ابه ب�وده . منف�ذ R.similisب�ا سپيش�يز R.citrophilusفول�وژی سپيش�يز رتقريب�ا مو

spicular عدد 7-3درنماتود مذکر ازpapillae دارد در ص�ورت ک�ه سپيش�يزR. similes دارایحلق�ه درقس�مت مج�رای تناس�لی دارد 4دارای R. citrophilusميباش�د. سپيش�يز papillaeع�دد 2

حلق���ه درقس���مت مج���رای تناس���لی ميباش���د. تع���داد کروم���وزوم در 5داری R.similisول���ی سپيش���يز R.similis چهار عدد و درR.citrophilus .13(پنج عدد ميباشد(

دوران حيات:

تکثر اي�ن س�پری نماي�د. اين نم�اتود ق�ادر اس�ت ک�ه دوران حي�ات خ�ود را در داخ�ل ک�ارتکس ريش�ه)ني��ز Facultative Amphimixisنم��اتود بش��کل بکرزاي��ی ب��وده ول��ی بش��کل زوج��ی اختي��اری(

اکثري�ت آن در .تخمگذاری زمانی ش�روع ميش�ود ک�ه ج�نس مون�ث داخ�ل ميزب�ان باش�د تکثرميکند. حومه ک�ورد ه�ای نب�ات کيل�ه ميباش�د. اي�ن نم�اتود متح�رک داخل�ی ميباش�د درتم�ام مراح�ل ب�ه نب�ات

س�ال از 5در صورت نبود نبات نبات کيله در م�دت R.similisضررناک تمام ميشود . سپيشيز ع���دد تخ���م را ب���ه م���دت دو هفت���ه ميگ���ذارد. 5-4روز از ج���نس مون���ث ه���ررو ) 7(ب���ين مي���رود.

3000درصورت فراهم شدن شرايط مناسب تعداد اين نماتود ها دريک کيل�وگرام خ�اک ب�ه ح�دود

17

درج�ه س�انتی گري�د 25روز در درج�ه ح�رارت 21دوران حي�ات در ظ�رف دانه نماتود ميگ�ردد. تکميل ميگردد.

عاليم:

رختان مص�اب دارای ب�رگ ه�ای ک�م ب�وده عاليم درنبات مصاب بعد از يک سال ظاهر ميگردد. دوب��ه ن��ايتروجن وپوتاش��يم ض��رورت دارا ميباش��د ، نم��وی ک��م درقس��مت ه��ای نم��ويی نب��ات ، رن��گ

سبب کاهش حاصل ميگردد. برگ ها در جري�ان روز شاخچه ګګ ها و diebackبسيار خفيف ، ن تولي�د ش�گوفه پژمرده شده و درصورت باران باريدن دوباره به حالت اص�لی برميگ�ردد. درخت�ا

های زياد ميکند ولی ميوه خورد وکم را ميگيرد. درختان قسماً سو تغذی به نظر ميرسد ولی ک�دام حرک���ت داخ���ل الحج���روی عالي���م خ���اص کمب���ود من���رال ه���ای ض���روری در آن معل���وم نميش���ود.

)Intracellular اي��ن نماتوده��ا حج��رات پارنکايم��ايی ک��ارتکس و (stelle را س��وراخ مينماي��د و 6-5ب تشکيل تونل ها درداخل تنه نبات ميشود.زخم های متشکله به رنگ نص�واريدر ظ�رف سب

روز در زخم ها شکسته گی ها به ميان می آيد. 20-15روز تشکيل گرديده و بعد از

.Longidorus sppنماتود سوزنی نباتات . ۸

يز را داراميباشد. دراکثري�ت سپيش 90اين نماتود طويل ترين از نماتود های نباتی ميباشد.بيشتر ازمناطق جهان راپ�ور داده ش�ده اس�ت و ورايت�ی ه�ای مختل�ف نبات�ات را تح�ت حمل�ه خ�ود م�ی آورد .ع��الوه ب��ر پرازي��ت ب��ودن اي��ن نم��اتود چه��ار سشيش��ز اش بحي��ت ناق��ل وي��روس ه��ای نب��اتی ش��کل

NEPO ي�اويروس حلق�ه س�ياه روم�یtomato black ring virus (TBRV) ايف�ای وظيف�ه ، )2,12,4می نمايد.(

اکثري��ت نبات��ات چ��ون ک��اهو ، نيش��کر،باجره ، ت��وت زمين��ی، تنب��اکو، پي��از، بادرن��گ ، گن��دم ،ج��و، کچالو، سيب ،توت،گالب،ن�اک،رومی و ارزن را زي�اد متضررميس�ازد.درانگور مرض�ی را بن�ام

18

mild decline ن جوانه در پنبه سبب مردآيد. طی ويروس منطقله اين نماتود به ميان می كه توس Dockingه��ا قب��ل ازظه��ور ميگردد.درنيش��کر س��بب ک��اهش حاص��ل ميگ��ردد وم��رض را بن��ام

Disorder of Sugar beet ).12به ميان می آورد(

,Bulgaria, France, Italyاي��ن نم���اتود از کش���ور ه���ای ذي���ل راپ���ور داده ش���ده اس���ت: Germany, Nigeria, Poland, Spain, U. K. and ex USSR )12(

بندی: هطبق

Kingdom: Animalia Phylum: Nematoda

Class: Secernentea Subclass: Diplogasteria

Order: Dorylaimida Superfamily: Dorylaimoidea

Family: Longidoridae Subfamily: Longidorinae

Genus: Longidorus

مشخصات:

مل���ی مت���ر ب���وده وس���تايليت ن���وع 11-2اي���ن نم���اتود جس���ماًطويل واس���توانوی بوده.ط���ول ب���دن آن odonostylet ) .م��ايکرون ب��ه هم��راه ي��ک 180-44گ ب��ه ط��ول ). ده��ن بس��يار ب��زر5را دارد

قسمت انتهايی ضعيف ،قسمت جلوی مری باريک ،استوانوی وقسمت عقبی کوچکتر ولی پهن تر ه�ای ب�زرگ ،کيس�ه ای ش�کل ول�ی ب�ا Amphid،عضالتی،سليندری ک�ه ب�اروده متص�ل ميش�ود.

ناس�لی ج�نس م�اده در منافذ بسيار کوچک ميباشد.ستايليت دارای حلق�ه حماي�ت کنن�ده اس�ت . منف�ذ ت) ،دارای تخم�دان ه�ای رکش�ته Mesodelphicوسط بدن با دو تخمدان در خالف جهت يک�ديگر (

ه��ای مجم��وعی spicule،دم کوت��اه ،گ��رد وص��اف ت��امخروطی ش��کل اس��ت . نم��اتود م��ذکر دارای )2ميباشد. نماتود های پرازيت خارجی ميباشد.( gabernaculum،کيله مانند وبدون

عاليم:

يم که درقسمت ريشه نبات توسط نماتود سوزن مانند به ميان می آيد ،مشابه به عاليم است ک�ه عالتوسط ديگر نماتود ها به وجود می آيد . نماتود درقسمت نوک ريشه خود راچسپانده وسبب توق�ف نمو وطويل شدن ريش�ه ميگ�ردد وبع�د ه�ا ب�ه گ�ره ه�ا م�ی انجام�د ونس�بتاً غ�ذه ه�ای خ�ورد و ن�وک

ه را به ميان می آورد. اخيراً سبب نکروسيس وقد کوتاهی نبات ميشود. ريش�ه ه�ا کوت�اه دورخوردگردي��ده ودرجاه��ای ک��ه نم��اتود ه��ا وارد ريش��ه ش��د ه بش��کل ي��ک خ��ال ظ��اهر ميش��ود. درص��ورت مصابيت ش�ديد قس�مت ه�ای نب�ات ک�ه روی زم�ين ق�رار دارد دارای انکش�اف بط�ی و پژم�رده گ�ی

)2(نبات ميشود.

دوران حيات:

19

بش����کل جوين�����ل وي����ا بش�����کل پرازي�����ت خ����ارجی مح�����رک ريش����ه ميباش�����د.ميتواند اي����ن نم����اتودتکثر اي������ن نم������اتود ه������ا معم������والً ب������ه ش������کل ) زمس������تان گ������ذرانی نماي������د.Adultنماتودب������الغ(

باش�د و ئ�ين تخم ها را دربهار ويا در تابستان زمانی که درجه حرارت خاک پاپارتينوجنيزميباشد.درص�ورت ک�ه ش�رايط ب�رای نم�وی نم�اتود .،ميگ�ذاردآغازنمايد ريشه های جدي�د ب�ه نم�وی خ�ويش

عدد 20جنس مونث درتمام سال درحدود فراهم نشود مدت دو سال ميتواند درخاک زندگی نمايد.تخم ميگذارد وبرای تکميل دوران بيشتر ازيک سال وقت ضرورت دارد. حينيکه درج�ه ح�رارت

ل ميگردد و خود را از صدمه محفوظ ميسازد. اي�ن خاک باال ميرود اين نماتود درخاک عميقاً داخفوت ميباشد محيط خوب ب�رای دوره اس�ترحت اي�ن نم�اتود ميباش�د. درجري�ان فص�ل 4-2عمق که

خزان اينها از عم�ق خ�اک ميبرآين�د و خ�ودرا ب�ه قس�مت ريش�ه نب�ات ميرس�انند وب�االی نب�ات حمل�ه ار و خزان ميباشند ،زيرا که اي�ن نم�اتود ميکند. بهترين وقت برای سمپل گير اين نماتود فصول به

درجريان همين دوفصل فعاليت مينمايند.

)5،4( :تنظيم نماتود های پرازيت نباتی

هدف از تنظيم نماتود ها پ�ايين نگهداش�تن نف�وس آنه�ا در اواي�ل فص�ل اس�ت تاک�ه ب�ه نب�ات م�ورد مکم�ل ازب�ين ب�ردن نم�اتود را خساره نرساند. البته کلمه تنظيم معنی نمويی نظر درجريان فصل

وفق��ط ميخ��واهيم ک��ه نف��وس اف��اده نميکن��د زي��را ک��ه نم��اتود ه��ا قس��متی از خ��اک را تش��کيل ميده��د نماتود ها را به سطح نگهداشته باشيم که نتواند خساره اقتصادی را واردنموده نتواند.

: عمليات زراعتی -1

• Tillage ض��ی نم��اتود ه��ا را : درص��ورت ک��ه در آخ��ر فص��ل نم��ويی عمل��ی گ��ردد بعدرص��ورت ب��ه مع��رض ق��رار دادن ريش��ه درمقاب��ل آفت��اب ت��ا ي��ک ح��د کنت��رول ميش��ود.

ي��ا قلب��ه عمي��ق ک��ه خ��اک را subsoilingدربعض��ی ج��ای ه��ا ميت��وانيم ک��ه توس��ط عملي��ه برای نباتاتی که سيستم ريشه عميق دارد ، نيز ميتواند که نف�وس نم�اتود ه�ا را کنت�رول

نمايد.

: عب��ات از نبات��ات ان��د ک��ه س��بب ف��رار ي��ا دورنگهداش��تن repellentات اس��تفاده از نبات�� •كش���ت شرش���م هن���دي CISROنم���اتود ه���ا ازهم���ان قس���مت مزرع���ه ميگ���ردد. ازق���ول

)Brassica juncea ( فيصد کاهش ميده�د. همچن�ان کش�ت 14-13نفوس نماتود ها راه�ا را کنت�رول طراف نباتات دلخواه ما ميتواند که نماتوددرا Marigoldيک نبات بنام

)7( نمايد.

20

برای کشت: برای نبات بايد جای آماده گردد که هر چه زود ت�ر ب�ه نم�و تهيه جاي جديد •و انکشاف خود را شروغ نمايد. خاک های که درفصل نمويی گذشته زرع گردي�ده باي�د ريش��ه ه��ا و پ��س مان��ده نبات��ات مکم��الً از س��حه خ��ارج گ��ردد. حال��ت خ��اک درحف��ظ آب و

توسط عالوه نمودن مواد عضوی بهتر ميگردد درضمن به دش�منان طبع�ی مواد غذايی نماتود ها که درخاک ميباشند کمک مينمايد.

تعويض خاک های ملوث: تعويض خاک های که از سال گذش�ته درمزرع�ه مان�ده باش�د •دراينصورت نماتود ها به عمق زياد درخاک مانده و نميتواند که نب�ات را ف�وراً مص�اب

ز خساره آنی جلوگير ميشود.نمايد و ا

استعمال نباتات غير مصاب: زمانی که م�اميخواهيم نه�ال را از قوري�ه ي�ا ي�ک ج�ای ب�ه •جای ديگر انتقال ميدهيم بايد مصاب نباشد بخاطريکه نهال مصاب نسبت ب�ه نه�ال ه�ای

که بعداًمصاب ميگردد ،زياد خساره ميبينند.

تخاب نبات که در همان محل غرس ي�ا زرع انتخاب نبات که توافق خوب داشته باشد: ان •ميش��ود ازهم��ه ام��ور ديگ��ر دارای اهمي��ت اس��ت . بخ��اطر ک��ه در اي��ن ص��ورت نب��ات

مقاومت زياد را درمقابل امراض کرده ميتواند.

منجمن���ت سيس���تم آبي���اری: آبي���اری فش���ار ه���ای ممکن���ه ب���االی نب���ات را ک���م ميس���ازد . •، از خ�روج آب آن مزرع�ه باي�د درصورت که ي�ک مزرع�ه ب�ه نم�اتود ه�ا مص�اب باش�د

جلوگيری شود که نماتود از طريق آب به جای های غيرمصاب برده ميشوند.

استفاده از وسايل پاک زراعتی: وسايل زراعتی که درمزرع�ه اس�تفاده ميش�ود باي�د قب�ل • از ذخيره يا انتقال به مزرعه ديگر از خاک و ريشه ها نبات پاک گردد .

يزب��ان نم��اتود مش��خص در هم��ان مزرع��ه نباش��د درکنت��رول تن��اوب: زرع نبات��ات ک��ه م • نماتود رول بارز دارد.

استفاده از ورايتی های مقاوم: با توجه به اينک�ه نم�اتود ه�ا ب�ه بس�ياری از گياه�ان حمل�ه • .ثر استمی کنند شناسايی و کاشت ورايتی های مقاوم به نماتودها امکان پذير و موً

ريق معموالً از انتاگونست های طبيعی مثل قارچ ها، بکتري�ا ه�ا، طدر اين :کنترول بيولوژيکی -2ويروس ها، نماتود ها،حشرات وکنه ها نام گرفته ميتوانيم که ميتوانند سبب کاهش نف�وس نم�اتود

Cartenaria anguillulae,Lagendidiumه����ا گ����ردد. بط����ور نمون����ه ق����ارچ ه����ای caudatum,Aphanomyces spp. وLeptolegnia spp. ای زوس��پور ب��وده ک��ه س��بب دار

ک����رده اس����ت ، ق����ارچ ه����ای FAO) تح����ت ي����ک احص����ايه ک����ه 10کش����تن نم����اتود ميش����ود. (Nematophthora gynophila و Verticillium chlamydosporium ک��ه ب��االی ج��نس

)4% را مياورند.( 96-95های مونث حمله می نمايند و هالکت

کنترول کيمياوی: -3

اد خاص��يت غي��ر انتخ��ابی دارد و درزم��ان اس��تعمال آن اس��تعمال فم��ی گن��ت ه��ا: اي��ن م��و •درمزرعه بتخير ميشود ودر منفذ های خاک به طرف باال حرک�ت ميکن�د و س�بب کش�تن

21

نماتود ها وديگر مايکرواورگانيزم ها ميشود. درصورت اس�تعمال زي�اد م�واد کيمي�اوی Methyl bromideم����ثالً کش����ت در مزرع����ه نس����بتاً ناوق����ت ت����ر ص����ورت گي����رد.

)Dowfume ( ،Ethylene dibromide1 )Dowfume W-85 ( ،Chloropicrin1 ،1,3 dichloropropene).4(

: اين مواد کيمياوی به شکل مايع ي�ا دان�ه موج�ود ب�وده . اي�ن Non-fumigantاستعمال •ويا درزمان پاش�يدن تخ�م هم�راه Bandمواد کيمياوی ميتواند در زير هر نبات به شکل

شود . تمام اين مواد کيمياوی از سطح خ�اک ب�ه ط�رف پ�ايين م�ی آي�د آن يکجا استفاده ميوسبب ميش�ود ک�ه نم�اتود ه�ا را بکش�ند وي�ا در تکث�ر و تغذي�ه آن مش�کالت را ايج�اد م�ی نمايند. اين مواد ميتواند که نبات را از مصاب شدن نگهدارد ونبات نم�وی خ�وب داش�ته

)Aldicarb ،OxamyI )...۴باشد .

:نتيجه گيری

نبا تا ت وابسته است بنا بر اين توجه ب�ه حف�ظ وس�المتی نب�ا ت�ات و سالمتیند گی بشر به وجود زازاهميت خا صی برخورداراست.سالمتی نبا ت به مهيا بودن عنا صر غذای در خ�ا ک ،ح�رارت

ارتبا ط دارد وعالوه براين نبا ت�ا ت ب�ا ي�د از گزن�د ام�راض آف�ات وش�رايط ن�ا مس�ا ع�د هنوروغير محفوظ بما نند.محيط

قسمی که قبالً ذکر نموديم که نماتودها از جمله پرازيت های مهم نباتی ميباشد و خسارات زي�اد را وارد می نمايد . برای اينکه بتوانيم نماتود ها را کنترول کنيم ،ضرور پنداشته ميشود ک�ه درم�ورد

يزيولوژيکی نم�اتود ه�ا مشخصات آن چون دوران حيات، طرز تغذيه، تکثر و غيره فعاليت های ف علم کافی داشته باشيم تا که از اينطريق بتوانيم آنها را تحت کنترول خويش بياوريم.

مربوطه نظر به تم�ام ش�اخص بناً متخصص زراعت بايد سعی نمايد در تشخيص پتوجن ومرض د و گام درست را درساحه حل آن بردارد.بسيار کوشش نماي های فزيولوژيکی آن

22

ماخذ

-40.امراض نباتات مزروعی .مطبعه بهير،شهرنو،کابل. ص ص( 1383پوپل،محمد اکبر. .1231 (

.اص�����ول ومب�����انی نم�����اتود شناس�����ی 1382نص�����ر اص�����فهانی،مهدی وعليرض�����ا احم�����دی. .2 )108-80گياهی.انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.ص ص(

س��ی وش��ناخت ق��ارچ ه��ا وس��اير عوام��ل بيم��اری زا . بيم��اری شنا1382اله��ی نيا،س��يد عل��ی. .3 )449-401درنباتات.انتشارات پوهنتون گيالن.ايران. ص ص (

4. Maqbool ,M.A. and Brian Kerry. 1997. Plant Nematode Problems and their Control in the Near East Region (FAO Plant Production and Protection Paper - 144).FAO.Rome.

5. http://www.cotton.org/tech/pest/nematode/practice.cfm( management of nematodes)

6. http://trc.ucdavis.edu/biosci10v/courses/204nem/PATHEVID.htm (types of injury to plant)

7. http:// en.wekipidia.org/nematode. ( Introduction of nematode) 8. http://ohioline.osu.edu/hyg-fact/3000/3115.html 9. http://nematology.umd.edu/nematology.html (diagnosing problems of

nematode) 10. Http://Edis.ifas.ufl.edu 11. http://plpnemweb.ucdavis.edu/NEMAPLEX/Taxadata/tylenida.htm 12. http://nematode.unl.edu/pest67.htm (anguina) 13. http://www.eppo.org/QUARANTINE/nematodes/Radopholus_citrophilu

s/RADOSP_ds.pdf 14. http://www.rothamsted.ac.uk/ppi/pcncontrol/ditylifecycle

anim.htm (life cycle of nematodes) 15. http://www.cals.ncsu.edu/pgg/dan_webpage/Nematodes/Endos/

Ditylenchus.htm