UNIVERSITETI I PRISHTINËSUNIVERSITETI I PRISHTINËSFAKULTETI I EDUKIMITFAKULTETI I EDUKIMIT

QENDRA PRIZRENQENDRA PRIZREN

Projekt prezantimi i Punimit te Diplomes

LËNDA: Bazat e shkencave natyrore me metodologji

Tema : Toka sistemi diellore dhe gjithesia

Mentori: Studenti:Prof.Dr.Zahadin Shemsedini Besim Elezkrutaj

Prizren:Qershor, 2009

Gjithesia :Gjithesia : Hapesira pa kufi rreth nesh paraqet Hapesira pa kufi rreth nesh paraqet

gjithesine,ne kete hapsire gjenden : yjet , gjithesine,ne kete hapsire gjenden : yjet , mjegullnajat dhe bashkesite e tyre qe mjegullnajat dhe bashkesite e tyre qe quhen GALEKTIKA shih fig. 1quhen GALEKTIKA shih fig. 1

Sistemi diellore: eshte nje sistem i organizuar planetesh te cilet sillen rreth diellit,njekohesisht eshte nje sistem planetar dhe yjor.

Yjet : jane trupa qiellor qe kane driten dhe nxehtesine e vet,ylli me i afert i tokes eshte Dielli.Yjet kur shikohen nga toka u ngjajne objekteve gjallesave etj.

Ariu i madhe

Orioni

Kometat : Jane yje me bisht te ndritshem,kane pamje te nje berthame,Meteoret : jane trupa me madhesi te ndryshme me origjine nga Kozmosi

Planetet jane trupa qiellore te erret dhe te ftohte ku rreth diellit levizin 9 planet.

Ndarja e Planeteve: Planetet ndahen ne Te brendshem dhe te jashtem

Te brendshmit jane :Merkuri,Venera,Toka,Marsi

quhen te brendshem sepse jane afer diellit,kane numer te vogel satelitesh dhe revolucion me te shkurt.

Te jashtmit jane : Jupiteri,Saturni,Urani,Neptuni dhe Plutoni. Quhen te jashtem sepse jane large diellit dhe revolucioni i tyre zgjate shume.

Satelitet : jane trupa qiellore te Satelitet : jane trupa qiellore te ftohte te cilet sillen rreth ftohte te cilet sillen rreth Planeteve qe kane forme Planeteve qe kane forme sferikesferikeHena – eshte satelit i tokes i cili bene Hena – eshte satelit i tokes i cili bene

levizje te trefisht ( rreth levizje te trefisht ( rreth boshtit ,tokes dhe bashke me token boshtit ,tokes dhe bashke me token rreth diellit ).rreth diellit ).

Shih fig. format e henes gjate nje muaji Shih fig. format e henes gjate nje muaji

Ndertimi i sistemit tone diellore Ndertimi i sistemit tone diellore

Dielli eshte ylli ne qender te sistemit diellore Dielli eshte ylli ne qender te sistemit diellore qe prodhon drite e nxehtesi ( element i qe prodhon drite e nxehtesi ( element i domosdoshem per jeten ne toke )domosdoshem per jeten ne toke )

Forma e tokesForma e tokes Toka perafersisht e ka formen e rrumbullaket Toka perafersisht e ka formen e rrumbullaket

per kete tregon zhdukja e anijeve ne detin e per kete tregon zhdukja e anijeve ne detin e hapur.hapur.

Toka eshte e deformuar ashtu qe ne dy polet e Toka eshte e deformuar ashtu qe ne dy polet e saje eshte e shtypur dhe ka forme Elipsoide.saje eshte e shtypur dhe ka forme Elipsoide.

Rrafshi qe pret token sipas paraleleve pret nje Rrafshi qe pret token sipas paraleleve pret nje rreth,rrafshi qe pret sipas meridianeve pret nje rreth,rrafshi qe pret sipas meridianeve pret nje elips .elips .

Elementet e rruzullit toksor Elementet e rruzullit toksor Toka ka siperfaqe 510 milion km 2Toka ka siperfaqe 510 milion km 2 Siperfaqja ujore 360 milion km 2Siperfaqja ujore 360 milion km 2 Toke ka 150 milion km 2Toke ka 150 milion km 2 Rrethi ekuatorial eshte 40 mije km Rrethi ekuatorial eshte 40 mije km Rrezja e ekuatorit 6378 km 2Rrezja e ekuatorit 6378 km 2 Rrezja polare 6357 km 2Rrezja polare 6357 km 2

Levizjet e tokes dhe rrjedhojat e Levizjet e tokes dhe rrjedhojat e tyretyre

Toka rrotullohet rreth boshtit te vete Toka rrotullohet rreth boshtit te vete dhe sjelle ndryshimn e dites dhe natesdhe sjelle ndryshimn e dites dhe nates

( ky rrotullim quhet rotacion )( ky rrotullim quhet rotacion )

Rrotullimi rreth diellit quhet Rrotullimi rreth diellit quhet revolucion dhe si pasoje kemi revolucion dhe si pasoje kemi nderrimin e stineve te vitit.nderrimin e stineve te vitit.

Perberja e brendshme dhe e Perberja e brendshme dhe e jashtme e tokesjashtme e tokes

KorjaKorja ManteliManteli Berthama Berthama

LitosferaLitosfera AtmosferaAtmosfera HodrosferaHodrosfera

Litosfera paraqet mbeshtjellsin e jashtem Litosfera paraqet mbeshtjellsin e jashtem te ngurte me trashesi 70 km.te ngurte me trashesi 70 km.

Atmosfera eshte nje shtrese gazesh qe Atmosfera eshte nje shtrese gazesh qe mbulon nje trup qiellore.mbulon nje trup qiellore.

Hidrosfera eshte shtresa e ujit qe Hidrosfera eshte shtresa e ujit qe mbeshtjelle token.mbeshtjelle token.

AtmosferaAtmosfera HidrosferaHidrosfera

Biosfera (greq.Bios-jete-lemsh)

Eshte njeri nga mbeshtjellesit siperfaqesor te planetit tone,qe bashke me atmosferen,litosferen dhe hidrosferen e sajojne mbeshtjellesin gjeografik te tokes.

Me respekt : Besim ElezkurtajMe respekt : Besim Elezkurtaj

Qershor 2009Qershor 2009