Postharvest Newsletterhttp://www.phtnet.org

ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวPostharvest Technology Innovation Center

ปท 9 ฉบบท 3กรกฎาคม - กนยายน 2553

ในฉบบ

งานวจยดเดนประจำาฉบบ.......... 1-3

สารจากบรรณาธการ.................... 2

งานวจยของศนย ฯ................... 4-5

นานาสาระ................................ 6-7

ขาวสารเทคโนโลย........................ 8

หลงการเกบเกยว

ผอำ นวยการศนยฯ :

รศ.ดร. วเชยร เฮงสวสด

คณะบรรณาธการ :

รศ.ดร.สชาต จรพรเจรญ

รศ.ศภศกด ลมปต

ผศ.ดร.วชชา สอาดสด

ผศ.ดร.อษาวด ชนสต

นางจฑานนท ไชยเรองศร

ฝายจดพมพ

นางสาวจระภา มหาวน

ผชวยบรรณาธการ :

นายบณฑต ชมภลย

นางสาวปยภรณ จนจรมานตย

นางสาวสารณ ประสาทเขตตกรณ

นางละอองดาว วานชสขสมบต

สำ นกงานบรรณาธการ

PHT Newsletterศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยวมหาวทยาลยเชยงใหม

239 ถ.หวยแกว ต.สเทพ อ.เมอง

เชยงใหม 50200

โทรศพท +66(0)5394-1448

โทรสาร +66(0)5394-1447

e-mail : phtic@phtnet.org

งานวจยดเดนประจำ ฉบบ

ผลของสารฆาเชอและสารลดแรงตงผวในการกำาจดเชอจลนทรยดงเดมและ Salmonella typhimurium ในโหระพาระหวางปฏบตการหลงการเกบเกยวEffects of Sanitizers and Surfactant in the Elimination of Natural Flora and Salmonella typhimurium in Sweet Basil During Post Harvest Handling

โดย ... ตรอบล แกวหยอง1 และ บวรศกด ลนานนท1

1 ภาควชาเทคโนโลยอาหาร คณะเทคโนโลย มหาวทยาลยขอนแกน อ.เมอง จ.ขอนแกน 40002

บทคดยอ

คำ�นำ�

ศกษาจำานวนเชอจลนทรยแตละชนดทพบในโหระพาในชวงปฏบตการหลงการเกบเกยวและผลของสารฆาเชอรวมกบสารลดแรงตงผวในการกำาจดเชอจลนทรยดงเดม และ Salmonella typhimurium พบวาจำานวนเชอจลนทรยทพบในโหระพาเปนดงนคอTotalaerobicbacteria5.86logCFU/g,Coliform4.53logCFU/g,Salmonellaspp.5.26logCFU/g,Staphylococcus aureus1.73logCFU/gและListeria monocytogenes 2.86logCFU/gในขณะทตรวจไมพบEscherichia coliO157:H7สำาหรบผลของสารฆาเชอรวมกบสารลดแรงตงผวในการลดจำานวนจลนทรยทงหมดพบวาสารละลายFAC(FreeAvailableChlorine)200ppmรวมกบTween80 เขมขน0.1%สามารถลดจำานวนจลนทรยทงหมดไดมากกวาสารละลายFAC200ppm,PA60ppm,H

2O

22.5%,H

2O

22.5%รวมกบTween80เขมขน0.1%และcontrol(นำ�ประปา)

(P≤0.05) แตลดจำานวนลงไดไมแตกตางทางสถต เมอเปรยบเทยบกบสารละลายสารละลายPA(Peraceticacid) 60 ppm รวมกบTween80 เขมขน 0.1%สวนผลของสารฆาเชอรวมกบสารลดแรงตงผวในการลดจำานวนS. typhimurium พบวาสารละลายFAC200ppmรวมกบTween80 เขมขน 0.1%สามารถลดจำานวนS. typhimuriumไดมากกวาสารละลายอนๆและcontrol(นำ�ประปา)(P≤0.05)คำ�สำ�คญ โหระพ�, ส�รฆ�เชอ, ส�รลดแรงตงผว

จากสถตรายงานการแจงเตอนสนคาเกษตรและอาหารของไทยพ.ศ.2551ทผานมาพบวาสนคาทสงออกไปยงสหภาพยโรปมการตรวจพบเชอSalmonella spp.ในผกสดมากทสดโดยเฉพาะการตรวจพบในโหระพา (สำานกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศประจำาสหภาพยโรป, 2551) ซงผกสดเหลานมโอกาสปนเปอนจากเชอจลนทรย โดยเฉพาะเชอจลนทรยททำาใหเกดโรค ตงแตการเพาะปลก การเกบเกยว การแปรรปรวมทงระหวางการวางจำาหนายโดยสวนใหญจะปนเปอนมาจากสงปฏกลทงทางตรงและทางออมเชนการใชปยคอกการชลประทานทมการปนเปอนในนำาการมสขาภบาลทไมถกสขลกษณะทงในแปลงปลกและคนงานรวมถงการทำาความสะอาดอปกรณไมเพยงพอ(Ukuku,2006) การลางจดเปนขนตอนหนงทสำาคญในกระบวนการผลต เพอขจดเศษดนและเชอจลนทรยในผกสดออกไป อยางไรกตาม มรายงานวาการใชนำาประปาลางเพยงอยางเดยว จำานวนเชอจลนทรยทลดลงจะไมแตกตางจากผกทไมไดลาง(Ruiz-Cruzet al.,2007)จงจำาเปนตองใชสารฆาเชอชนดตางๆเพอชวยเพมประสทธภาพในการกำาจดเชอจลนทรยในผกสด

อานตอหนา 2

เรา รก ในหลวง

2

สารจากบรรณาธการ

สารจากบรรณาธการ

งานวจยดเดนประจำ ฉบบ (ตอจากหนา 1)

อปกรณและวธก�ร

ผลและวจ�รณ

การศกษาจำานวนเชอจลนทรยแตละชนด โดยสมตวอยางโหระพาทงตนทมขนาดใกลเคยงกนแลวสมเลอกเฉพาะใบจากสวนตางๆรวมปรมาณ25กรมใสในถงstomacher ทมPeptonewater0.1% ปรมาตร 225 มล. นำาเขาเครอง stomacher แลวตผสมดวยความเรวปานกลาง เปนเวลา 60วนาทจากนนผานขนตอนการเจอจางแลวตรวจวเคราะหดงนคอTotalaerobicbacteriaใชอาหารPlateCountAgarบมทอณหภม35°Cเปนเวลา48ชวโมง,ColiformใชอาหารVioletRedBileAgarบมทอณหภม35°Cเปนเวลา24ชวโมง,SalmonellaใชอาหารXyloseLysineDeoxycholateAgarบมทอณหภม35°Cเปนเวลา48ชวโมง,Staphylococcus aureusใชอาหารBaird-ParkerAgarบมทอณหภม37°C เปนเวลา24ชวโมง,Listeria monocytogenes ใชอาหารOxfordAgarบมทอณหภม37°Cเปนเวลา24ชวโมงและEcherichia coliO157:H7ใชอาหารSorbitolMcConkeyAgarบมทอณหภม37°Cเปนเวลา24ชวโมง การศกษาผลของการใชสารฆาเชอชนดตางๆ รวมกบสารลดแรงตงผวตอจำานวนเชอจลนทรยทงหมด และ Salmonella typhimurium ในโหระพา โดยการศกษาเชอจลนทรยทงหมดจะใชเชอจลนทรยทมอยตามธรรมชาตในโหระพา(Ocimum basilicumLinn.) สวนในการจำาลองสภาวะการปนเปอนจะใชSalmonella typhimurium DMST2069จากกรมวทยาศาสตรการแพทยจ.นนทบรซงเกบในTryptonesoyagar(TSA)ท5°CโดยนำาเชอมากระตนในTryptonesoybroth(TSB) ทอณหภม 35±2 °C จากนนเตรยม suspension ของS. typhimurium ใน TSB 50 มล. แลวบมทอณหภม35±2°C(นาน18ชวโมง)จากนนเจอจางดวยPeptonewater0.1%เพอปรบจำานวนเชอเปน107CFU/mlนำาตวอยางโหระพาทงตนทมขนาดใกลเคยงกนแชในsuspensionของS. typhimurium 5นาท โดยมการคนอยางสมำาเสมอ แลวนำามาวางใน Laminar FlowHood ทอณหภมหอง (30±2 °C)เปนเวลา 45 นาท เพอทำาใหแหง จากนนนำาตวอยางโหระพา แชในสารละลายคลอรน 200 ppm(pH6.5),สารละลายกรดเปอรอะซตก60ppmและสารละลายไฮโดรเจนเปอรออกไซด2.5%ทใชและไมไดใชรวมกบTween80เขมขน0.1%ทกการทดลองจะใชเวลาแช2นาทโดยมการคนอยางสมำ�เสมอสวนตวอยางควบคมคอโหระพาทลางดวยนำ�ประปา2นาทจากนนนำาโหระพามาวางในLaminarFlowHoodทอณหภมหอง(30±2°C)เปนเวลา45นาทแลวสมเลอกเฉพาะใบจากสวนตางๆรวมปรมาณ25กรมใสในถงstomacherทมPeptonewater0.1%ปรมาตร225มล.นำาเขาเครองstomacher แลวตผสมดวยความเรวปานกลาง เปนเวลา 60 วนาท จากนนผานขนตอนการเจอจางแลวตรวจวเคราะหจำานวนเชอจลนทรยทงหมดโดยใชอาหารPlateCountAgarสวนS. typhimurium จะใชอาหารXyloseLysineDeoxycholateAgarโดยจะบมทอณหภม35°Cเปนเวลา48ชวโมง

ในการศกษาจำานวนเชอจลนทรยแตละชนดในโหระพาทยงไมผานการลาง(Table1)พบวามเชอจลนทรยทงหมด5.86logCFU/gซงอยในชวง4-6logCFU/gดงทNascimentoet al.(2003)ไดเคยรายงานไวนอกจากนยงพบเชอจลนทรยททำาใหเกดโรคหลายชนดในโหระพาเชนStaphylococcus aureusและListeria monocytogenesโดยเฉพาะอยางยงSalmonellaspp.ซงมการตรวจพบปรมาณสงถง5.26logCFU/gสวน Escherichia coliO157:H7นนตรวจไมพบในตวอยางดงนนจงจำาเปนจะตองมการลางรวมกบการใชสารฆาเชอเพอกำาจดเชอจลนทรยในธรรมชาตและเชอจลนทรยททำาใหเกดโรคทอาจกอใหเกดอนตรายตอสขภาพของผบรโภค

สวสดครบ.. .กถอวาผานไป

แลวดวยด สำาหรบงานสมมนาวชาการ

วทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาต

ครงท 8 ทจดขนระหวางวนท 1-3

กนยายน 2553 ณ โรงแรมดเอมเพรส

จงหวดเชยงใหม โดยในครงน มผลง

ทะเบยนเขารวมงานมากกวา 457 คน

มผนำาเสนอผลงานภาคบรรยายจำานวน

99 เรอง และนำาเสนอผลงานในภาค

โปสเตอรจำานวน 136 เรอง ทานทสนใจ

ชมประมวลภาพบรรยากาศในงานและ

ดาวนโหลดเอกสารประกอบคำาบรรยาย

ตาง ๆ ขอเรยนเชญไดท http://pht2010.

phtnet.org

สำาหรบฉบบนนอกจากในสวน

ของงานวจยทเรานำามาเสนอ เรายง

มบทความ เร อง การเพมศกยภาพ

การแขงขนของไทยดวยระบบมาตรฐาน

GlobalGAP ซงเสนอเปนตอนท 2 (ตอน

จบ) อกดวย ...แลวพบกนใหมฉบบหนา

ครบ

คณะบรรณาธการ

ดงนนเพอเปนการชวยลดจำานวนเชอจลนทรย โดยเฉพาะเชอจลนทรยททำาใหเกดโรค ในผกสดทสงออกไปยงตางประเทศ และปองกนการเกดอาหารเปนพษซงอาจจะเกดความรนแรงตอผบรโภคจงไดมการศกษาสภาวะในการลางทจะสามารถลดเชอจลนทรยใหไดมากทสดทงทเปนเชอจลนทรยดงเดม และเชอจลนทรยททำาใหเกดโรคโดยการศกษาผลของการใชสารฆาเชอรวมกบสารลดแรงตงผวในการกำาจดเชอจลนทรยในโหระพา ทงทเปนเชอจลนทรยทพบตามธรรมชาตและจากการจำาลองสภาวะการปนเปอนเชอจลนทรยททำาใหเกดโรคเชนSalmonellaspp.ซงอาจเกดการปนเปอนไดตงแตการเพาะปลกไปจนถงการวางจำาหนาย

3งานวจยดเดนประจำ ฉบบ

สรปผลก�รทดลอง

คำ�ขอบคณ

เอกส�รอ�งอง

Table 1Thenumberofeachmicrobialtypefoundinsweetbasilduringpostharvesthandling

Table 3EffectsofsanitizersplussurfactanttoeliminateSalmonella typhimuriuminsweetbasil

Table 2Effectsofsanitizersplussurfactanttoeliminatenaturalflorainsweetbasil

การศกษาประสทธภาพของสารฆาเชอและสารลดแรงตงผวในการกำาจดเชอจลนทรยดงเดมและ Salmonella typhimurium ทปนเปอนในโหระพาสรปไดดงน เชอจลนทรยทพบอยตามธรรมชาตในโหระพา คอ Coliform,Salmonellaspp.,Staphylococcus aureusและListeria monocytogenes แตไมพบEscherichia coliO157:H7 สารละลายสารฆาเชอทสามารถลดเชอจลนทรยทงหมดไดมากทสด เมอเปรยบเทยบกบสารละลายชนดอนในการทดลองน คอสารละลายคลอรน 200 ppmทใชรวมกบTween 80 เขมขน 0.1%แตลดจำานวนลงไดไมแตกตางทางสถต เมอเปรยบเทยบกบสารละลายกรดเปอรอะซตก60ppmทใชรวมกบTween80เขมขน0.1%ซงทงสองชนดสามารถลดจำานวนเชอจลนทรยทงหมดไดไมแตกตางกนทางสถต(P>0.05) โหระพาทมการปนเปอนดวย S. typhimurium6.19logCFU/gพบวา สารละลายสารฆาเชอทสามารถลดเชอจลนทรยชนดนลงไดมากทสดเมอเปรยบเทยบกบสารละลายชนดอนในการทดลองนคอสารละลายคลอรน200ppmทใชรวมกบTween80เขมขน0.1% เมอเปรยบเทยบประสทธภาพในการกำาจดเชอจลนทรยดงเดม และ S. typhimurium ทปนเปอนในโหระพา พบวา ควรเลอกใชสารละลายคลอรน200ppmทใชรวมกบTween80เขมขน0.1%ทอณหภมหอง (30±2°C) เปนเวลา 2 นาท เพราะสามารถลดจำานวนเชอจลนทรย โดยเฉพาะS. typhimurium ไดมากทสด ทงนเพอเพมความปลอดภยใหแกผบรโภค

ขอขอบคณศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว:หนวยงานรวมมหาวทยาลยขอนแกนทใหการสนบสนนการวจยครงน

สำานกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศประจำาสหภาพยโรป.2551.สรปรายงานการแจงเตอนสนคา

เกษตรและอาหารเดอนก.ค.–พ.ย.2551.คนควาไดจาก:www.thaieurope.net.

Nascimento,M.S.,N.Silva,L.M.CatanoziandK.C.Silva.2003.Effectofdifferentdisinfection

treatmentsonthenaturalmicrobiotaoflettuce.JFoodProtect.66:1697-1700.

Ruiz-Cruz,S.,E.Acedo-Félix,M.Díaz-Cinco,M.A.Islas-OsunaandG.A.González-Aguilar.2007.

EfficacyofsanitizersinreducingEscherichia coliO157:H7,Salmonellaspp.andListeria

monocytogenespopulationsonfresh-cutcarrots.FoodControl.18:1383-1390.

Ukuku,D.O.2006.Effectofsanitizingtreatmentsonremovalofbacteriafromcantaloupesurface,and

re-contaminationwithSalmonella.FoodMicrobiol.23:289-293.

จำานวนเชอจลนทรยทงหมดทพบตามธรรมชาตในโหระพา คอ5.86logCFU/g(Table1)และเมอลางโหระพาดวยนำ�ประปาเปนเวลา2นาท(control)ทอณหภมหอง(30±2°C)พบวาเชอจลนทรยทงหมดจะลดลงเหลอ 4.74 log CFU/g และเมอลางโหระพาดวยสารละลายสารฆาเชอทใชและไมไดใชรวมกบสารลดแรงตงผว เปนเวลา2นาททอณหภมหอง (30±2°C) พบวา สารละลายคลอรน 200 ppmทใชรวมกบTween80 เขมขน0.1%สามารถลดจำานวนเชอจลนทรยทงหมดไดมากกวาสารละลายคลอรน200ppm สารละลายกรดเปอรอะซตก60ppm สารละลายไฮโดรเจนเปอรออกไซด 2.5% สารละลายไฮโดรเจนเปอรออกไซด 2.5% ทใชรวมกบ Tween 80 เขมขน 0.1% และ controlอยางมนยสำาคญทางสถต (P≤0.05) แตลดจำานวนลงไดไมแตกตางทางสถต เมอเปรยบเทยบกบสารละลาย สารละลาย PA (Peracetic acid)60ppmรวมกบTween80 เขมขน0.1%สวนสารละลายคลอรน200ppm สารละลายกรดเปอรอะซตก60ppm สารละลายไฮโดรเจนเปอรออกไซด 2.5% สารละลายไฮโดรเจนเปอรออกไซด 2.5% ทใชรวมกบ Tween 80 เขมขน 0.1% จะมประสทธภาพในการลดจำานวนเชอจลนทรยทงหมด ไมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต (P>0.05)(Table2)

จากการศกษาผลของการใชสารฆาเชอชนดตางๆ รวมกบสารลดแรงตงผวทมตอจำานวนSalmonella typhimuriumในโหระพา(Table3)พบวาโหระพาทสรางสภาวะการปนเปอน จะมจำานวน S. typhimurium เรมตน6.19 logCFU/gและเมอลางดวยนำาประปาเปนเวลา2นาท (control)จะมจำานวนลดลงเหลอ 5.88 log CFU/g และหลงจากทลางดวยสารละลายสารฆาเชอทใช และไมไดใชรวมกบ สารลดแรงตงผว พบวาการลางโหระพาดวยสารละลายคลอรน 200 ppm ทใชรวมกบ Tween80เขมขน0.1%จะมประสทธภาพในการลดจำานวนS. typhimuriumไดมากกวาสารละลายชนดอนอยางมนยสำาคญทางสถต(P≤0.05)

งานวจยของศนยฯ

ปจจยทมผลตอความแนนเนอและความสวางของเหดนางรมดอย

การประยกตใชนำามนหอมระเหยรวมกบสารเคลอบผวเชลแลคเพอยดอายการเกบรกษามะมวงพนธนำาดอกไม (Mangifera indica)

The Affecting Factors on Firmness and Lightness of Pleurotus ostreatus cv. ‘Doi’

Application of essential oil combined with shellac coating for extending shelf life of mango (Mangifera indica) cv. Namdokmai

โดย ...ศราวฒ ปงเขยว1,2, อราภรณ สอาดสด1,2, วชชา สอาดสด2,3 และ อรอนงค อารคโร2,4

1 ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 502002 สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว/ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 502003 ภาควชาโรคพช คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 502004 ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 50200

โดย ... วรรธนมณฑน ชาญจารจตร1, อนวตร แจงชด1 และ กมลวรรณ แจงชด1 1 ภาควชาพฒนาผลตภณฑ คณะอตสาหกรรมเกษตร / ศนยนวตกรรมเทคโนโลย

หลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน กรงเทพฯ 10900

ในการวจยครงนไดทำาการฉดพนเหดนางรมดอยกอนการเกบเกยว ขณะทดอกเหดมอาย 1,2และ3วนดวยสารละลายแคลเซยมคลอไรดทความเขมขนตงแต 0, 0.5, 1.0, 1.5, 2.0และ2.5%เกบเกยวเมอดอกเหดมอาย4วนจำาแนกเปนขนาดเลกกลาง และใหญบรรจดอกเหดทงสามขนาดลงในกลองพลาสตกใสหมดวยแผนฟลมโพลไวนลคลอไรดนำาไปเกบรกษาท4,10และ15°Cเปนเวลา4,8และ12วน เมอสนสดระยะเกบรกษาวดคาความแนนเนอและคาความสวางของดอกเหดผลการทดลองพบวาดอกเหดมคาความแนนเนอและคาความสวางคอยๆลดลงตามระยะเวลาของการเกบรกษา และพบวาคาความแนนเนอและคาความสวางลดชาลงในกรรมวธทฉดพนดวยสารละลายแคลเซยมคลอไรดทมความเขมขนสงขน ดอกเหดทมอาย1วน ในวนทเรมทำาการฉดพน และจดอยในกลมของดอกเหดขนาดใหญในระยะเกบเกยว เมอนำามาเกบรกษาท 4 °C มคาความแนนเนอและคาความสวางมากทสดคำ�สำ�คญเหดนางรมดอย,แคลเซยมคลอไรด,ความแนนเนอ,ส

บทคดยอ

บทคดยอ

4 งานวจยของศนยฯ

มะมวงเปนไมผลเศรษฐกจทสำาคญชนดหนงของประเทศไทย ปญหาทสำาคญของมะมวงในระหวางการเกบรกษาและการสงออกคอการสญเสยนำาหนกการสกในระหวางการขนสงและความเสยหายอนเนองมาจากโรคหลงการเกบเกยว เชน โรคแอนแทรกโนส ทำาใหผลตผลไมเปนทตองการของผบรโภค การศกษานมวตถประสงคเพอยดอายการเกบรกษาและลดความเสยหายจากโรคหลงการเกบเกยวของมะมวงน ำาดอกไม โดยการใชสารเคลอบผวเชลแลคผสมนำ�มนหอมระเหย มะมวงถกเคลอบดวยสารเคลอบเชลแลคความเขมขนรอยละ 5 และสารเคลอบเชลแลคความเขมขนรอยละ5ผสมนำามนตะไครหอมความเขมขนรอยละ0.5แลวเกบรกษาทอณหภมหอง(29±2องศาเซลเซยสความชนสมพทธรอยละ60±13.9)พบวามะมวงทเคลอบผวดวยสารเคลอบผวทงสองชนดนสามารถ

การใช 1-MCP ชะลอการเปลยนแปลงทางสรรวทยาของมะละกอพนธแขกดำาApplication of 1-MCP for Delayed Physiological Changes of Papaya (Carica papaya L.) cv. ‘Kaek Dum’

โดย ...เทอดธวช โสภณดลก1, อภรด อทยรตนกจ1 และ วารช ศรละออง1

1 สายวชาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย /

ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

กรงเทพฯ 10140

สาร1-MCPสามารถชะลอการเปลยนแปลงทางสรรวทยาของผกและผลไมไดหลายชนดดงนนวตถประสงคของการทดลองนเพอศกษาผลของ1-MCPทความเขมขน0100200และ400ppbตอการสกของมะละกอพนธแขกดำาเกบทอณหภม25องศาเซลเซยสพบวา1-MCPมประสทธภาพในการยดอายการเกบรกษามะละกอนาน10วนขณะทชดควบคมมอายการเกบรกษาเพยง4วนโดยมะละกอชดควบคมมการผลตเอทลน และอตราการหายใจสงกวามะละกอทมการรม 1-MCP ซงในวนท 4 มะละกอชดควบคมมปรมาณของแขงทละลายนำ�สงกวามะละกอรมสาร 1-MCP อยางมนยสำาคญทางสถต เนอมะละกอมการพฒนาเปลยนเปนสแดงมากขน (คา a มคาเพมขนตลอดระยะเวลาเกบรกษา)ขณะทเปลอกผลมการสญเสยสเขยวเพมขนอยางไรกตามระดบความเขมขนของสาร1-MCP ไมมผลตออตราการหายใจ การผลตเอทลน และการเปลยนแปลงสเปลอกและสเนอของมะละกอพนธแขกดำาในระหวางการเกบรกษาท 25 องศาเซลเซยส ดงนนการใช 1-MCP รมมะละกอสามารถชะลอการเปลยนสของเนอและสเปลอกของมะละกอไดเมอเปรยบเทยบกบผลทไมไดรมสารคำ�สำ�คญสเปลอก,สเนอ,อตราการหายใจ,การผลตเอทลน

บทคดยอ

5งานวจยของศนยฯ

ชะลอการสญเสยนำ�หนก การเปลยนแปลงคาความแขง ปรมาณกรดทไตเตรทได และปรมาณของแขงทละลายนำ�ไดในระหวางการเกบรกษา แตไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญ (p>0.05)ระหวางมะมวงทเคลอบดวยสารเคลอบทงสองชนดน อยางไรกตาม พบวามะมวงทเคลอบดวยสารเคลอบเชลแลคความเขมขนรอยละ 5 ผสมนำ�มนตะไครหอมความเขมขนรอยละ 0.5 สามารถลดความเสยหายจากโรคไดมากกวาการใชสารเคลอบผวเชลแลคเพยงอยางเดยว งานวจยนแสดงใหเหนวาการใชสารเคลอบผวเชลแลครวมกบนำ�มนหอมระเหยสามารถยดอายการเกบรกษามะมวงไดอยางมประสทธภาพคำ�สำ�คญมะมวง,สารเคลอบ,นำ�มนหอมระเหย

การเพมศกยภาพการแขงขนของไทยดวยระบบมาตรฐาน GlobalGAP (ตอนท 2)

นายพเชษฐ นอยมณนกวชาการสถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม ก�รขอรบก�รตรวจรบรองระบบม�ตรฐ�น GlobalGAP ในการขอรบการตรวจรบรองระบบมาตรฐานGlobalGAP แบบรายเดยว (option 1) ผทขอการรบรองจะดำาเนนการตามเอกสารจดควบคมและ

เกณฑการพจารณา (ControlPoint andComplianceCriteria;CPCC)ตามขอกำาหนด236ขอและเอกสารรายการตรวจตามจดควบคมและเกณฑการ

พจารณา (ChecklistCPCC) เทานนการขอการรบรองดงกลาวนนมความแตกตางไปจากการขอรบการตรวจรบรองระบบมาตรฐานGlobalGAPแบบ

กลม(option2)ทจะตองดำาเนนการตามเอกสารทง3สวนดวยกนโดยบรษทหรอกลมผผลตทขอการรบรองระบบมาตรฐานในแบบoption2จะตองม

ระบบการบรหารจดการคณภาพ(QualityManagementSystem;QMS)มโครงสรางการบรหารงานแบบกลมทเปนนตบคคลมระบบการบรหารจดการ

ตามระบบมาตรฐานGlobalGAPกำาหนดซงจะประกอบไปดวยขอกำาหนด11ขอไดแก

1. การควบคมและดแลสขภาพความปลอดภยและสวสดภาพ(WorkerHealthSafetyandWelfare)

2. การควบคมเอกสารและการจดเกบเอกสาร(DocumentcontrolandManagement)

3. การจดการของเสยมลภาวะและการนำากลบมาใชใหม(WasteandPollutionManagementandRecycle)

4. การจดการขอรองเรยน(Complain)

5. การจดการและการอนรกษสงแวดลอม(Environmentandconservation)

6. การจดการสงทไมเปนไปตามขอกำาหนด(Non-Conformity)

7. การจดจางและการควบคมงานภายนอก(Sub-Contractor)

8. การตรวจตดตามภายใน(Internalself-assessment/internalinspection)

9. การตรวจสอบยอนกลบการบงชและการแยกผลตผล(TraceabilitySpecifyandSortOutproducts)

10.การพฒนาความสามารถและการฝกอบรม(Training)

11.การเรยกคนการถอดถอนสนคาทไดรบรอง(RecallRejectProductCertify)

นอกจากนน บรษทหรอกลมผผลตจะตองดำาเนนการปรบปรงพนทฟารมใหสอดคลอง

กบระบบมาตรฐานกำาหนดไว เชน การปรบปรงหองเกบปยและสารกำาจดศตรพช ทพกคน

งาน จดทงขยะแยกประเภท ปายเตอนตางๆ หลมกำาจดสารกำาจดศตรพชและบรรจภณฑ

เคม จดผสมสาร ทลางมอ หองน ำ� บนทกตางๆ ชดอปกรณปองกนสวนบคคลขณะฉด

พน เปนตน เพราะผตรวจรบรองระบบมาตรฐาน (Certification Bodies; CBs) จะทำาการ

สมตรวจสมาชกของบรษทหรอกลมผผลตคดเปนรากทสองของสมาชกทงหมด หากพบ

ขอผดพลาดหรอสงทไมสอดคลองกบขอกำาหนดมาตรฐาน จะตองทำาการแกไขสงทไม

สอดคลอง (CorrectiveActionRequest;CAR)ภายในเวลา28วนหลงการตรวจประเมน

กอนทจะไดรบการรบรองและใบรบรองระบบมาตรฐาน GlobalGAP จากผตรวจรบรอง

ระบบมาตรฐาน

การพฒนากระบวนการผลตใหไดตามระบบมาตรฐาน GlobalGAP ชวยใหภาค

เอกชนสามารถเพมขดความสามารถในการแขงขนใหมากกวาคแขงทอยในตลาด

สหภาพยโรปดวยกน ทวทกมมโลกไดเรงพฒนาใหมการตรวจรบรองระบบมาตรฐาน

เพมขนจาก 18,000 ราย ในป 2547 เปนมากกวา 90,000 ราย ในป 2552 ในขณะท

ประเทศไทยมผประกอบการไมเกน 100 ราย ทผานการตรวจรบรองระบบมาตรฐานดง

กลาว เพอตอบสนองความตองการของผประกอบการ ซพพลายเออร หางคาปลกขนาด

ใหญรวมถงธรกจอาหารเชนอออนเทสโกแมคโดนลดและมารคแอนดสเปนเซอรใน

ตลาดตางประเทศ เหนไดวาทกประเทศทวทกมมโลกใหความสนใจตอการปรบตวดาน

การผลตสระบบมาตรฐานทเปนทยอมรบในระดบสากลกนเพมมากขนเพอชงความได

เปรยบและสวนแบงทางการตลาดในตลาดสหภาพยโรปน

6 นานาสาระ

7นานาสาระ

อยางไรกตาม หากผลตผลไทยทสงออกไปยงตลาดสหภาพยโรป

หรอในตลาดตางประเทศไมเรงผลกดนการตรวจรบรองระบบมาตรฐาน

กระบวนการผลตผลตผลเกษตรตงแตในฟารมจนกระทงโรงคดบรรจ

ใหไดตรงตามความตองการของลกคาหรอตามขอกำาหนดของระบบ

มาตรฐานกำาหนดไวผลตผลไทยจะไมสามารถปรบตวตอการแขงขนและ

ชงความไดเปรยบทางดานการตลาดในตลาดแหงนไดเลย ในขณะทกลม

ประเทศทสงผลตผลเขาตลาดสหภาพยโรปไมวาจะเปนญปนจนกาตา

หรอเวยดนามนน ไดเรงพฒนาและผลกดนกระบวนการผลตใหไดตรง

ตามมาตรฐานของยโรป ซงมาตรฐาน GlobalGAP เปดโอกาสใหมการ

เทยบเคยงกบมาตรฐานของประเทศอนดวย (Benchmarking) หากเทยบ

เคยงมาตรฐานไดสำาเรจจะสามารถใชมาตรฐาน GAP ของประเทศอน

ในการรบรองสนคาและสงสนคามาจำาหนายในรานคาปลกในสหภาพ

ยโรปไดเชนกนปจจบนJGAPของญปนชล(ChileGAP)จน(ChinaGAP)

และบราซล(TRIPLOA)ไดเทยบเคยงกบมาตรฐานกบGlobalGAPเปน

ทเรยบรอยแลว ในสวนของประเทศไทย ภาคเอกชนไทยไดจดทำาระบบ

มาตรฐานThaiGAPขนและกำาลงเทยบเคยงระบบมาตรฐานดงกลาวกบ

ระบบมาตรฐานGlobalGAPอนจะเปนการชวยขยายโอกาสผลตผลไทย

ในตลาดยโรป และชวยลดอปสรรคดานการสอสาร ลดคาใชจายในการ

ตรวจรบรอง ซงเปนอปสรรคสำาคญของผประกอบการและผผลตของไทย

ในการขอรบการตรวจรบรองระบบมาตรฐานGlobalGAP อกทงหนวย

งานภาคการศกษาและวจยตองดำาเนนการอยางเรงดวนในการเผยแพร

และถายทอดองคความร และพรอมทงสรางตวแทนทปรกษา หรอบณฑต

ในระดบอดมศกษาใหมความรและความเขาใจในระบบมาตรฐานเพม

มากขนใหเปนขมกำาลงสำาคญในการนำาองคความรเหลานถายทอดสภาค

เอกชนและกลมผผลตใหมความสามารถในการดแลและจดการระบบ

มาตรฐานใหเปนทยอมรบในตลาดตางประเทศ เปนการเพมศกยภาพใน

การแขงขนในตลาดปจจบน

เอกส�รอ�งอง

เอกสารGeneralregulationsintegratedfarmassuranceVersion3.1

Nov09

เอกสารControl Points andComplianceCriteria (CPCC)All farm

baseVersion3.0-2_Sep07

เอกสารControlPointsandComplianceCriteria(CPCC)Cropsbase

Version3.0-3_Feb09

เอกสารControlPointsandComplianceCriteria (CPCC)Fruitand

vegetablesVersion3.0-2_Sep07

www.globalgap.org

ประวตผเชยวช�ญ

ประวต (Profile)

ชอ-น�มสกล นายพเชษฐนอยมณ

ตำ�แหนง นกวชาการ

ทอย สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

มหาวทยาลยเชยงใหม

ผลง�น (Performances)

1.ผตรวจประเมนภายใน(InternalAuditorandInspector)

ระบบมาตรฐานGlobalGAP

2.ทปรกษาการจดทำาระบบมาตรฐานGlobalGAPบรษท

ฮะเฮงอนเตอรเฟรช จำากด กลมวสาหกจชมชนอตสาหกรรม

ลำาไยเชยงใหม สหกรณสมโอเวยงแกน และ บรษท สกาย

เทกซจำากด

3.วทยากรบรรยายระบบมาตรฐานGlobalGAP

4.วทยากรบรรยายการจดการระบบเอกสารมาตรฐาน

GlobalGAP

5.วทยากรบรรยายการตรวจประเมนภายในมาตรฐาน

GlobalGAP(InternalQualityAssessment;IQA)

เพอผลกดนและเพมศกยภาพในการสงออกผลตผลทางเกษตร

ไทยสตลาดสหภาพยโรป สถาบนวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

มหาวทยาลยเชยงใหม มความเชยวชาญทางดานการจดการระบบมาตรฐาน

เพอการสงออก เชนระบบมาตรฐานGAPระบบมาตรฐานGlobalGAP

ระบบมาตรฐาน GMP และ HACCP รวมถงระบบมาตรฐานเกษตร

อนทรย (Organic) อกทง มความเชยวชาญทางดานการจดการหลง

การเกบเกยวผกและผลไม เพอยดอายการเกบรกษาใหยาวนานและคง

คณคาทางโภชนาการไว โดยทผานมานน สถาบนวจยฯ ไดดำาเนนการ

ใหคำาปรกษาดานการจดทำาระบบมาตรฐาน GlobalGAP การปรบปรง

โครงสรางพนฐานฟารมใหสอดคลองกบระบบมาตรฐานแกบรษทสง

ออกและกลมผผลตจนไดรบการตรวจรบรองระบบมาตรฐาน GlobalGAP

จากผตรวจรบรองระบบมาตรฐาน (CBs) เชน บรษท สกายเทค จำากด

บรษท 3F จำากด กลมวสหกจชมชนอตสาหกรรมลำาไยเพอการสงออก

จงหวดเชยงใหมสหกรณสมโอเวยงแกนจงหวดเชยงรายเปนตนพรอม

ทงถายทอดและเผยแพรองคความรของระบบมาตรฐาน GlobalGAP

ดวยการฝกอบรมเชงปฏบตการและสาธตการทำาระบบมาตรฐาน ทำาให

ผทไดรบอบรมเกดความเขาใจถงการดำาเนนงานตามมาตรฐานอยาง

แทจรง เพอสรางความยงยน สถาบนวจยฯ ไดดำาเนนการสรางเครอขาย

ทปรกษาของระบบมาตรฐานโดยการถายทอดองคความร (Knowledge

Transfer) ทมใหแกบคลากรตวแทนความรวมมอจากภาครฐและเอกชน

เชน มหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย มหาวทยาลยนเรศวร

พะเยามหาวทยาลยราชภฎพบลสงครามจงหวดพษณโลกมหาวทยาลย

ราชภฎลำาปาง มหาวทยาลยราชมงคลลานนาลำาปาง บรษท 3 F จำากด

บรษท ฮะเองอนเตอรเฟรช จำากด เปนตน ใหเกดความเขาใจสามารถ

ถายทอดและขยายงานในการจดทำาระบบมาตรฐาน GlobalGAP ตอไป

ซงไดรบความอนเคราะหจากโครงการคลนกเทคโนโลยมหาวทยาลย

เชยงใหมกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยในการสนบสนนงบประมาณ

นอกจากนน ไดรบการสนบสนนและคำาแนะนำาจากศนยนวตกรรม

เทคโนโลยหลงการเกบเกยว ดวยเชนกน สนใจการจดการระบบ

มาตรฐาน GlobalGAP สามารถตดตอขอคำาปรกษาไดท สถาบนวจย

เทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม 239 ถ.หวยแกว

ต.สเทพอ.เมองจ.เชยงใหม50200เบอรโทร053-944031และหมายเลข

โทรสาร053-941426เวบไซดwww.phtnet.org/postech

สรปขาวเดนรายไตรมาส

PHT สารสนเทศ

เทคนคเพมผลผลต ‘ลองกอง’ คณภาพเมอวนท 6 กรกฎาคม 53

สำานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 8 จ.สงขลา กรมวชาการเกษตรวจย “การพฒนาเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพการผลตลองกองใหมคณภาพในพนทภาคใตตอนลาง” ซงผลงานวจยน กรมวชาการเกษตรไดพจารณาคดเลอกเปนผลงานวจยดเดน ประจำาป 2552 ประเภทงานพฒนางานวจย

นางสาวสพร คงฆมณ นกวชาการเกษตรชำานาญการพเศษ สำานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 8 จ.สงขลา หวหนาทมนกวจยเรอง การพฒนาเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพการผลตลองกองใหมคณภาพในพนทภาคใตตอนลาง กลาววา ปกตการปลกลองกองในพนทภาคใตตอนลาง จะปลกเปนพชแซมและเปนไมผลหลงบาน สวนใหญเปนเกษตรกรรายยอยทไมตระหนกถงขอดของการผลตลองกองคณภาพ ขณะเดยวกนยงมปญหาโรคและแมลงศตรพชรบกวน ซงสงผลกระทบตอผลผลตทงในดานปรมาณและคณภาพ ดงนน จงจำาเปนตองเรงสรางโอกาสใหแกเกษตรกร โดยยกระดบการผลตใหมประสทธภาพไดมาตรฐาน ตรงตามความตองการของตลาดทงในและตางประเทศ เพอเพมชองทางการจำาหนาย เพมมลคาและสรางรายไดใหเกษตรกรเพมสงขน

เบองตนไดศกษาวจยเทคโนโลยการผลตลองกองในแปลงเกษตรกร จ.สงขลา พทลง และสตล โดยดงเกษตรกรเขามามสวนรวมดำาเนนการวจยดวย ทำาใหทราบถงปญหาทเกษตรกรประสบอย อาท ปรมาณและคณภาพผลผลตเฉลยอยในเกณฑตำ� การเขาทำาลายของแมลงศตรพช ปญหา ผลรวง ผลแตก และปญหาราคาผลผลตตกตำ� จากนนไดนำาเทคโนโลยการผลตลองกองทไดจากงานวจยเขาไปแนะนำาใหเกษตรกรประยกตใชทงยงไดจดฝกอบรมเพอเพมทกษะความร แลวใหลงมอปฏบตในพนทจรง พรอมเปรยบเทยบผลกบวธผลตแบบเดม พบวาการจดการสวนลองกองตามวธแนะนำา สามารถชวยเพมผลผลตไดถง 45.1% และยงไดลองกองคณภาพเกรด A มากทสดถง 51.6% ซงชวยใหขายไดราคาสงขน ขณะทวธเดมของเกษตรกรไดผลผลตลองกองเกรด C 34.8%

อกทงยงพบวา การผลตลองกองตามวธแนะนำาใหผลตอบแทนมากกวาวธของเกษตรกร ถง 7,916 บาทตอไร เพมขนคดเปน 72.5% ซง เทคโนโลยทเกษตรกรใหการยอมรบและนำาไปปฏบต คอ การตดแตงกง การใสปย การใชไสเดอนฝอย การตดแตงชอดอกตอชอผลตอปลดผล และการคดเกรดผลผลต เปนตน

ขณะเดยวกนยงไดมการวจยเทคโนโลยการจดการโรคลองกอง รวมกบกลมเกษตรกร โดยเปรยบเทยบกบวธทเกษตรกรปฏบตอยเดม พบวา การใชวธผสมผสานระหวางการใชสารเคม benomyl 10 กรมตอนำา 20 ลตร หรอจลนทรย Bacillus subtilis 20 กรมตอนำา 20 ลตร ฉดพนกอนเกบเกยว 1 เดอน รวมกบการตดแตงกงและการจดการสวนทด มแนวโนม  ลดความรนแรงของระดบการเกดโรคราดำาได

นอกจากน ทมนกวจยยงไดศกษาวจย เทคโนโลยหลงการเกบเกยวลองกองเพอเพมประสทธภาพการผลตใหกบเกษตรกร ซงไดผลสรปวา การยดอายการเกบรกษาลองกองโดยการรมดวยสาร 1-MCP ทระดบความเขมขน 500 ppb และหม ดวยโฟมเนตรวมกบสารดดซบเอทลน (ดางทบทม) แลวเกบรกษาในหองเยนทอณหภม 18 องศาเซลเซยส สามารถชวยยดอายการเกบรกษาลองกองไดนานถง 14 วน

ปจจบน สวพ.8 สามารถถายทอดเทคโนโลยการเพมประสทธภาพการผลตลองกองใหแกเกษตรกรในพนท 5 จงหวดชายแดนภาคใตแลวกวา 3,800 ราย ทงยงไดสรางแปลงตนแบบเพอเปนศนยเรยนรชมชน 10 แปลง 51 ไร พรอมขยายผลเทคโนโลยการเพมประสทธภาพการผลตลองกองไปสเกษตรกรเพมเตมอกกวา 440 ราย พนท 880 ไร ทำาใหไดผลผลตเพมขนและคณภาพดขน ซงวธแนะนำาทง 3 วธ สามารถสรางรายไดใหชาวสวนลองกองทเขารวมโครงการฯเพมสงขนถง 9,198-11,974 บาทตอไร

หากสนใจขอมลเกยวกบ “การพฒนาเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพการผลตลองกองใหมคณภาพ” สามารถสอบถามเพมเตมไดท สำานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 8 จ.สงขลา โทร. 0-7444-5905-6.

ทมา : หนงสอพมพเดลนวส วนท 6 กรกฎาคม 2553 http://www.dailynews.co.th/newstartpage/index.cfm?page=content&categoryId=346&contentID=76168

http://www.phtnet.org

8 ขาวสารเทคโนโลยหลงการเกบเกยว