Prednji mozak Prednji mozak

telencephalontelencephalon

►Kod RIBA I VODOZEMACA-mirisna Kod RIBA I VODOZEMACA-mirisna funkcijafunkcija

►Kod GMIZAVACA-se prvi put javlja kora Kod GMIZAVACA-se prvi put javlja kora ►Kod SISARA-uKod SISARA-uččenje, mienje, miššljenje, ljenje,

pampamććenje, govorenje, govor

► AnatomskAnatomski je i je kora prednjeg mozga kora prednjeg mozga podeljena je na podeljena je na ččetiri reznja etiri reznja

1.1. ČČEONI EONI

2.2. POTILJAPOTILJAČČNINI

3.3. TEMENITEMENI

4.4. SLEPOOSLEPOOČČNINI

►Dve hemisfereDve hemisfere:: LEV LEVAA I DESN I DESNAA povezanpovezanee snopom nervnih vlakana snopom nervnih vlakana

►Leva hemisfera-Leva hemisfera- govor,govor, pisanje,pisanje, sklapanje resklapanje reččenica,reenica,reššvanje problema vanje problema i i analitianalitiččko miko miššljenjeljenje

►Desna hemisfera-Desna hemisfera- sintetsko sintetsko razmirazmiššljanje putem sagledavanja ljanje putem sagledavanja celine u jednom korakuceline u jednom koraku

SENZORNA KORASENZORNA KORA

► Primarne senzorne oblasti kore velikog mozga Primarne senzorne oblasti kore velikog mozga primaju infomacije sa svih somatskih receptora i primaju infomacije sa svih somatskih receptora i receptora čulnih organa preko direktnih receptora čulnih organa preko direktnih senzornih puteva. senzornih puteva.

► Te informacije izazivaju svesne senzacije. Te informacije izazivaju svesne senzacije. ► Somatosenzorna kora je locirana u girusu Somatosenzorna kora je locirana u girusu

postcentralisu parijetalnog režnja. postcentralisu parijetalnog režnja. ►Ona prima informaicje sa somatskih receptora Ona prima informaicje sa somatskih receptora

svih delova tela, izuzev sa receptora čula. svih delova tela, izuzev sa receptora čula. ► Putevi koji prenose informacije sa receptora čula Putevi koji prenose informacije sa receptora čula

završavaju se u različitim primarnim senzornim završavaju se u različitim primarnim senzornim područjima kore.područjima kore.

► U somatosenzornoj U somatosenzornoj kori je prostorno kori je prostorno reprezentovan reprezentovan senzibilitet celog tela. senzibilitet celog tela.

► Raspored delova tela Raspored delova tela u somatosenzornoj u somatosenzornoj kori je inverzan i kori je inverzan i kontralateralan. kontralateralan.

► Površina Površina somatosenzorne kore somatosenzorne kore koja prima koja prima informacije sa jednog informacije sa jednog dela tela nije dela tela nije srazmerna fizičkoj srazmerna fizičkoj veličini tog dela tela, veličini tog dela tela, već gustini receptora već gustini receptora u njemu.u njemu.

Penfildov senzorni homunkulus (čovečuljak)

MOTORNE FUNKCIJE CNS-aMOTORNE FUNKCIJE CNS-a

►Motorne funkcije nervnog sistema Motorne funkcije nervnog sistema uključuju tri osnovne, međusobno uključuju tri osnovne, međusobno povezane, aktivnosti:povezane, aktivnosti: Izvođenje voljnih i refleksnih pokreta,Izvođenje voljnih i refleksnih pokreta, Održavanje ravnoteže tela i obezbeđivanje Održavanje ravnoteže tela i obezbeđivanje

stabilnosti za izvođenje pokreta,stabilnosti za izvođenje pokreta, Koordinacija kontrakcija mišića koja Koordinacija kontrakcija mišića koja

obezbeđuje glatke i precizne pokrete.obezbeđuje glatke i precizne pokrete.

►Glavnu ulogu u vršenju motorne Glavnu ulogu u vršenju motorne funkcije nervnog sistema imaju:funkcije nervnog sistema imaju: Motorna kora velikog mozga,Motorna kora velikog mozga, Bazalne ganglijeBazalne ganglije Mali mozakMali mozak

MOTORNA KORA VELIKOG MOTORNA KORA VELIKOG MOZGAMOZGA

►Motornu koru velikog mozga čine tri Motornu koru velikog mozga čine tri oblasti locirane u frontalnom režnju. oblasti locirane u frontalnom režnju.

►To su primarna, premotorna i To su primarna, premotorna i suplementarna motorna kora. suplementarna motorna kora.

►Primarna motorna kora je lokalizovana Primarna motorna kora je lokalizovana u girusu precentralisu. u girusu precentralisu.

► U primarnoj motornoj U primarnoj motornoj kori postoji kori postoji reprezentacija svih reprezentacija svih delova tela; delova tela;

► ona je inverzna i ona je inverzna i kontralateralnakontralateralna

► Veličina kortikalne Veličina kortikalne reprezentacije reprezentacije srazmerna je srazmerna je preciznosti kojom preciznosti kojom dati deo tela izvodi dati deo tela izvodi pokrete. pokrete.

► Iz primarne motorne Iz primarne motorne kore polaze komande kore polaze komande za kontrakcije za kontrakcije skeletnih mišića. skeletnih mišića.

Penfildov motorni Penfildov motorni ččoveculjakoveculjak

IZVOĐENJE VOLJNIH IZVOĐENJE VOLJNIH POKRETAPOKRETA

► Voljni pokretiVoljni pokreti su realizacija odluke da se izvrši su realizacija odluke da se izvrši neka radnja. Oni su obično složeni i nestereotipni.neka radnja. Oni su obično složeni i nestereotipni.

► Ideja o pokretu nastaje u nedovoljno definisanim Ideja o pokretu nastaje u nedovoljno definisanim područjima CNS koja se zovu područjima CNS koja se zovu subkortikalni subkortikalni motivacioni arealimotivacioni areali. .

► Oni su najverovatnije locirani u međumozgu i Oni su najverovatnije locirani u međumozgu i srednjem mozgu. srednjem mozgu.

► Motivacioni areali aktiviraju određena asocijativna Motivacioni areali aktiviraju određena asocijativna područja kore velikog mozga. područja kore velikog mozga.

► U asocijativnim područjima se na osnovu senzornih U asocijativnim područjima se na osnovu senzornih informacija o položaju tela i podataka iz memorije o informacija o položaju tela i podataka iz memorije o ranije izvođenim pokretima, odabira plan za ranije izvođenim pokretima, odabira plan za nameravani pokret. nameravani pokret.

► Signali se zatim prenose u bazalne ganglije i mali Signali se zatim prenose u bazalne ganglije i mali mozak u kojima se plan pokreta razrađuje i prevodi mozak u kojima se plan pokreta razrađuje i prevodi u program pokreta. u program pokreta.

► Stvoreni obrazac aktivacije određenih mišića Stvoreni obrazac aktivacije određenih mišića prosleđuje se preko talamusa u motornu koru i prosleđuje se preko talamusa u motornu koru i transponuje se u aktivaciju određenih kortikalnih transponuje se u aktivaciju određenih kortikalnih stubova. stubova.

► Kortikalni neuroni piramidnim i ekstrapiramidnim Kortikalni neuroni piramidnim i ekstrapiramidnim putevima šalju komande za izvršenje pokreta putevima šalju komande za izvršenje pokreta kranijalnim i spinalnim motornim neuronima.kranijalnim i spinalnim motornim neuronima.

► Tokom izvođenja pokreta, na osnovu senzornih Tokom izvođenja pokreta, na osnovu senzornih informacija sa proprioceptora, kao i sa receptora informacija sa proprioceptora, kao i sa receptora čula i ravnoteže, u malom mozgu se upoređuje čula i ravnoteže, u malom mozgu se upoređuje realizacija pokreta sa planom pokreta. Ukoliko realizacija pokreta sa planom pokreta. Ukoliko postoji odstupanje, mali mozak šalje komande o postoji odstupanje, mali mozak šalje komande o korekciji pokreta.korekciji pokreta.

Asocijativna Asocijativna korakora

►VeliVeliččina asocijativne zone se ina asocijativne zone se povepoveććavala tokom evolucije.avala tokom evolucije.

►U ovim delovima kore dolazi U ovim delovima kore dolazi do tumado tumaččenja nekog nadraenja nekog nadražžaja aja kao kao ššto je nprto je npr.. zvuk koji se zvuk koji se ččuje uje ili slika koja se vidiili slika koja se vidi

Vidna Vidna ii slu sluššna zonana zona

►Vidna zona-Vidna zona- nalazi se u potiljanalazi se u potiljaččnom nom rerežžnju nju ii na nju se projektuje mre na nju se projektuje mrežžnjaca njaca oka,oka, tataččka po taka po taččka.ka. OOšštecenje vidne tecenje vidne zone izaziva totalno slepilo zone izaziva totalno slepilo

►SluSluššna zona-na zona- nalazi se u gornjem delu nalazi se u gornjem delu slepooslepooččnog renog režžnja nja ii prima informacije prima informacije iz sluiz sluššnih receptora unutranih receptora unutraššnjeg uha,njeg uha, preko srednjeg mozga preko srednjeg mozga ii talamusa. talamusa. OOššteteććenje sluenje sluššne zone izaziva gluvone zone izaziva gluvoććuu

VIDNA ZONAVIDNA ZONA

SLUSLUŠŠNA ZONANA ZONA

VIŠA NERVNA DELATNOSTVIŠA NERVNA DELATNOST

►Viša nervna delatnost je Viša nervna delatnost je zajednički naziv za zajednički naziv za najsloženije funkcije najsloženije funkcije nervnog sistema kao što su nervnog sistema kao što su učenje, pamćenje i govor.učenje, pamćenje i govor.

FUNKCIJA GOVORAFUNKCIJA GOVORA

►Govor omogućava komunikaciju tj. Govor omogućava komunikaciju tj. razmenjivanje znanja, misli i osećanja. razmenjivanje znanja, misli i osećanja.

►To je funkcija koja zahteva najviši To je funkcija koja zahteva najviši stepen motorne i senzorne integracije.stepen motorne i senzorne integracije.

►Centri za govor mogu da budu locirani Centri za govor mogu da budu locirani u jednoj ili obe hemisfere velikog u jednoj ili obe hemisfere velikog mozga. mozga.

►Hemisfera u kojoj su locirani centri za Hemisfera u kojoj su locirani centri za govor naziva se govor naziva se dominanta dominanta hemisferahemisfera. .

►U dominantnoj hemisferi U dominantnoj hemisferi Vernikeovo (Wernick) područjeVernikeovo (Wernick) područje je je

odgovorno za razumevanje i interpretaciju odgovorno za razumevanje i interpretaciju izgovorenih ili napisanih reči, izgovorenih ili napisanih reči,

dok je dok je Brokino (Broca) područjeBrokino (Broca) područje odgovorno za motoriku govora. Analogna odgovorno za motoriku govora. Analogna područja kore suprotne hemisfere područja kore suprotne hemisfere odgovorna su za afektivne aspekte govora odgovorna su za afektivne aspekte govora koji se odnose na rapoloženje i emocije.koji se odnose na rapoloženje i emocije.

UČENJE I PAMĆENJEUČENJE I PAMĆENJE

►Od momenta rođenja, pa čak i pre Od momenta rođenja, pa čak i pre rođenja, ljudsko biće stiče informacije rođenja, ljudsko biće stiče informacije o svetu koji ga okružuje. Sticanje zanja o svetu koji ga okružuje. Sticanje zanja je učenje, a zadržavanje stečenog je učenje, a zadržavanje stečenog znanja je pamćenje.znanja je pamćenje.

►Dva osnovna tipa učenja su:Dva osnovna tipa učenja su: Neasocijativno učenje,Neasocijativno učenje, Asocijativno učenje.Asocijativno učenje.

Neasocijativno učenjeNeasocijativno učenje

►Kod neasocijativnog učenja stiče se Kod neasocijativnog učenja stiče se saznanje o svojstvima jednog stimulusa. saznanje o svojstvima jednog stimulusa.

►Ovo učenje može da dovede do Ovo učenje može da dovede do habituacije ili senzitizacije na dati habituacije ili senzitizacije na dati stimulus. stimulus.

►Habituacija Habituacija je slabljenje odgovora na je slabljenje odgovora na stimulus koji se ponavlja, dok je stimulus koji se ponavlja, dok je

►senzitizacija senzitizacija pojačavanje odgovora na pojačavanje odgovora na ponavljanje stimulusa.ponavljanje stimulusa.

Asocijativno učenjeAsocijativno učenje

►Asocijativno učenje je složeniji tip Asocijativno učenje je složeniji tip učenja i njime se stiče sazanje o učenja i njime se stiče sazanje o odnosima između dva stimulusa odnosima između dva stimulusa (klasično uslovljavanje ili uslovni (klasično uslovljavanje ili uslovni refleks) ili o odnosima između refleks) ili o odnosima između stimulusa i nekog ponašanja stimulusa i nekog ponašanja (operantno uslovljavanje).(operantno uslovljavanje).

PamćenjePamćenje

►Pamćenje,Pamćenje, kao čuvanje informacija, kao čuvanje informacija, odvija se u dva stadijuma. odvija se u dva stadijuma.

►Prvi je Prvi je kratkotrajna memorijakratkotrajna memorija, koja , koja traje od nekoliko minuta do nekoliko traje od nekoliko minuta do nekoliko sati. Ona predstavlja osnov za drugi sati. Ona predstavlja osnov za drugi stadijum, dugotrajnu memoriju. stadijum, dugotrajnu memoriju.

►Dugotrajna memorijaDugotrajna memorija nastaje iz nastaje iz kratkotrajne procesom koji se naziva kratkotrajne procesom koji se naziva konsolidacija memorije. Memorija se konsolidacija memorije. Memorija se verovatno deponuje u nekoliko verovatno deponuje u nekoliko različitih područja mozgarazličitih područja mozga

Vrste spavanjaVrste spavanja

1.1. NREM (sporotalasno spavanje)-veoma NREM (sporotalasno spavanje)-veoma spori mozdani talasispori mozdani talasi

2.2. REM (rapid, eye movement)-brzi pokreti REM (rapid, eye movement)-brzi pokreti ocnih jabucicaocnih jabucica

Moždani talasiMoždani talasi

1.1. ALFA-manje ucestali,ukazuju na ALFA-manje ucestali,ukazuju na budno mirno stanjebudno mirno stanje

2.2. BETA-brzi ucestali,male BETA-brzi ucestali,male amplitude,ukazuju na zivu amplitude,ukazuju na zivu aktivnost kore prednjeg mozgaaktivnost kore prednjeg mozga

3.3. TETA-manje ucestalosti,javljaju TETA-manje ucestalosti,javljaju se tokom snase tokom sna

4.4. DELTA-sporiji,velike DELTA-sporiji,velike amplitude,faza dubokog snaamplitude,faza dubokog sna