Procedury recenzyjne, czyli jak nas oceniają

Ewa Rozkosz Informacja Naukowa DSW

Plan spotkania

1. Recenzje a jakość w nauce 2. Procedury recenzyjne 3. Zalecenia MNiSW w zakresie recenzowania 4. Procedura recenzyjna krok po kroku 5. Kryteria oceny

Proces recenzowania pozwala na kontrolę jakości utworów naukowych.

Recenzje a jakość w nauce

Jakość a czasopisma naukowe

Dobre czasopisma naukowe odrzucają 30-90% tekstów. W przypadku „Nature” odrzucanych jest ok. 95% tekstów. Zgłaszane artykuły oceniane są nie tylko pod względem poprawności merytorycznej. Wyniki muszą być również zaskakujące.

Proces recenzowania

~ peer review

Peer oznacza, że recenzje przeprowadzają osoby ze środowiska naukowego. Ważne jest zaufanie! Powołany przez redakcję recenzent powinien posiadać odpowiednią wiedzę (dyscyplina, obszar badawczy, metody).

Procedury recenzyjne

Standardowe

otwarta

recenzja

pojedyncza

ślepa recenzja

podwójna

ślepa recenzja

Alternatywne

recenzja publiczna/ społecznościowa

open review

Autor

otw

art

a r

ecenzja

Recenzenci

autor zna tożsamość recenzentów, a recenzenci znają tożsamość autora

Recenzenci podpisują oświadczenie o braku konfliktu interesów (pokrewieństwo, powinowactwo, współpraca zawodowa lub naukowa itd.).

Otwarta recenzja

Zalety: utwór można ocenić z perspektywy wcześniejszego dorobku autora, łatwiej zinterpretować treść. Wady: recenzenci mogą być zbyt pobłażliwi, obawiać się reakcji autora lub sugerować się w ocenie jego innymi dokonaniami lub pozycją. Wydawnictwo Elsevier odradza stosowanie tej metody oceny, wskazując na niezależne badania świadczące o nieprawidłowościach wynikających z jawności nazwisk: http://www.elsevier.com/reviewers/peer-review

single-blind review

Autor

poje

dyncza

śle

pa r

ecenzja

Recenzenci

autor nie zna tożsamości recenzentów, ale recenzenci znają tożsamość autora

Recenzenci podpisują oświadczenie o braku konfliktu interesów (pokrewieństwo, powinowactwo, współpraca zawodowa lub naukowa itd.).

Pojedyncza ślepa recenzja

Zalety: stanowiska recenzentów wolne są od wpływu autora. Wady: recenzenci mogą sugerować się w ocenie innymi dokonaniami autora lub jego pozycją.

double-blind review

Autor

podw

ójn

a ś

lepa r

ecenzj

a

Recenzenci

autor nie zna tożsamości recenzentów, a recenzenci nie znają tożsamość autora

Podwójna ślepa recenzja

Zalety: stanowiska recenzentów wolne są od wpływu autora, w ocenie tekstu nie ma znaczenia pozycja, pochodzenie czy płeć (j. ang.). Wady: autor może być rozpoznany przez recenzentów ze względu na wąski obszar badawczy czy styl.

public/open peer review publiczna/s

połe

czn

ościo

wa/

otw

art

a r

ecenzja

http://publications.copernicus.org/services/public_peer_review.html

Która procedura

recenzowania jest najlepsza?

Najbardziej obiektywna procedura to podwójna ślepa recenzja. Jest ona szczególnie korzystna dla młodych badaczy, których nazwiska nie są jeszcze znane w środowisku naukowym.

http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/ministerstwo/Publikacje/20110216_MNISW_broszura_210x210.pdf

Zalecenia Zespołu do Spraw Etyki

w Nauce

1. Kryteria kwalifikowania artykułów do publikacji (ew. formularz recenzji) znajdują się na stronie internetowej czasopisma lub w każdym numerze.

2. Artykuł ocenia co najmniej dwóch recenzentów (z innej jednostki naukowej niż autor). 3. Procedura: podwójna ślepa recenzja lub inna (obowiązkowa deklaracja recenzenta o niewystępowaniu konfliktu interesów). 3. Recenzja pisemna zawiera wniosek dotyczący warunków dopuszczenia artykułu naukowego do publikacji lub jego odrzucenia. 4. Nie ujawnia się nazwisk recenzentów poszczególnych numerów. Komunikat MNiSW z dnia 29 maja 2013 r. w sprawie kryteriów i trybu oceny czasopism naukowych.

Procedura recenzowania wg MNiSW

Etapy recenzji (podwójna ślepa recenzja)

Etap 1

Artykuł wpłynął do czasopisma. Redakcja kwalifikuje artykuł do drugiego etapu recenzji lub odrzuca go. Kryteria: • tematyka zgodna z profilem czasopisma, • ujęcie tematu/metody zgodne z profilem czasopisma, • typ publikacji (praca badawcza/przeglądowa) zgodny z

profilem czasopisma, • praca nie była wcześniej publikowana, ani nie została

zgłoszona do innego wydawnictwa, • tekst przygotowany zgodnie z wytycznymi redakcji, • naukowość.

Etap 2.1

Redakcja przygotowuje tekst do recenzji lub prosi autora o usunięcie elementów, które mogą umożliwić jego identyfikacje: • imię i nazwisko, • afiliacja, • autocytowania, np. „w mojej poprzedniej pracy z 2012

r.” można zastąpić frazą „w pracy Rozkosz (2012)”, • metadane w pliku, • inne elementy treści pozwalające na określenie

narodowości czy innych cech (np. w przypadku tekstów w j. angielskim ukrywa się często płeć autora).

Etap 2.2

Redakcja wysyła do recenzentów pytanie, czy podejmą się oceny artykułu. Do wiadomości załączany jest abstrakt lub pełny tekst.

Zdarza się, że poszukiwania recenzentów trwają długo. Na dłuższe oczekiwania narażani są przede wszystkim autorzy innowacyjnych publikacji lub tacy, którzy podejmują mało znane tematy.

Etap 2.3

Recenzenci, którzy wyrazili zgodę na ocenienie artykułu otrzymują pełny tekst oraz plik lub dostęp do formularza recenzji. Mogą formułować pytania do autorów, które przekazywane są (z zachowaniem zasady anonimowości) do autorów.

Etap 2.4

Recenzenci podejmują jednoznaczną decyzję odnośnie przyjęcia (bez lub po wprowadzeniu zmian) lub odrzucenia artykułu. W przypadku, gdy decyzje dwóch recenzentów różnią się większość redakcji powołuje trzecie recenzenta. Jego ocena jest decydująca.

Kryteria oceny

na przykładzie czasopisma

z zakresu pedagogiki

Oryginalność

Czy artykuł jest oryginalny? • w opisie problemu: TAK/NIE • w metodzie rozwiązywania problemu: TAK/NIE • w przedstawieniu spojrzenia na pewną dziedzinę

pedagogiki: TAK/NIE • z innych powodów – proszę podać jakich: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Nowa wiedza

Czy artykuł wnosi coś nowego do wiedzy o jego przedmiocie? Jeżeli tak, proszę krótko to scharakteryzować: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Poprawność merytoryczna

Czy artykuł pod względem merytorycznym: • jest bez zarzutu: TAK/NIE • wymaga pewnych poprawek: TAK/NIE • zawiera istotne błędy: TAK/NIE Uzasadnienie / uwagi ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tytuł

Czy tytuł pracy jest właściwy? Jeżeli nie, to proponuję następujący: ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

Wykorzystane źródła

Czy Autor dostatecznie wykorzystał literaturę przedmiotu? Jeżeli nie, proszę podać pozycje, które powinny być uwzględnione: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Inne uwagi

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Jakie cechy artykułu powinny być również brane pod uwagę w ocenie?

Inne uwagi

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Jakie cechy artykułu powinny być również brane pod uwagę w ocenie?

Negatywna ocena jak

gorzka pigułka

Autorzy nie zawsze zgadzają się z oceną recenzentów.

Wykorzystane ilustracje i zdjęcia

Linda, Alex's stamps #3 - highest in quality. http://www.flickr.com/photos/jinterwas/5356815230 (CC BY) Linda, Wall flower #3 - (b)old beige. http://www.flickr.com/photos/jinterwas/4665704059 (CC BY) Linda, Mary's blue coat http://www.flickr.com/photos/jinterwas/4421038824 (CC BY) Linda, Aisne-Marne American Cemetery, WWI, France http://www.flickr.com/photos/jinterwas/4894657325 (CC BY) Linda, Sunshine http://www.flickr.com/photos/jinterwas/4319502340 (CC BY)

ewa.rozkosz@dsw.edu.pl

Treść prezentacji dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa