HALKLA İLİŞKİLER

RAMAZAN EREN- Twitter.com/ramazanramazan

Diğer insanların ne yaptıklarını, ne düşündüklerini ve ne hissettiklerini nasıl anlayabiliriz? Kendimizi nasıl anlayabiliriz? Bu soruların kolay cevabı yoktur ama insanlık tarihi boyunca birçok önerilerde bulunulmuştur. Psikolojinin akılcı cevabı ise şöyle olabilir: cevapları ve soruların kendilerini yeniden düşünelim, mümkün olduğunca nesnel ve dakik olalım ve davranışın anlaşılmasında bu yaklaşımın bizi nereye götüreceğini görelim.

Davranışı etkileyen güdüleri, duyguları, inançları, tutumları, istekleri ve rüyaları göz önünde tutalım ama incelemeye, ölçmeye ve çözümlemeye devam edelim. Psikoloji, akılcı yolların izlenmesiyle, davranışın daha güvenilir bir şekilde açıklanabileceğini vaat etmektedir.

Psikoloji insan ve hayvan davranışlarını inceleyen bir bilimdir. Psikoloji bilimi çok geniş bir araştırma alnına sahip olmasına rağmen onu bir bütün yapan davranışa duyulan ilgidir. Ancak bu ilgi çeşitli şekillerde ortaya çıkar ve davranıştan söz etmenin birçok yolu vardır. Bir kişi için psikoloji psikoanaliz anlamına gelebilir; bir diğeri için duyarlılık grubu yöntemlerinden biri anlamına gelebilir; bir başkası için beynin davranışı nasıl kontrol ettiğinin incelenmesi olabilir; bir başkası için duyum sisteminin dakik incelenmesi (algılama) demek olabilir.

Bu çalışma psikolojiye algı çerçevesinden bakışı temel alarak

halkla ilişkiler faaliyetlerinde algılamanın önemi, algı yönetimi, algıyı etkileyen faktörler ve tutum

değişikliği üzerinde odaklanmaktadır.

ALGI YÖNETİMİÖrgütler, bireylerin ihtiyaç ve isteklerinin kendi

başına karşılamasının mümkün olmadığını görmesiyle ortaya çıkmış, bireylerin ortak hareket etmeleri sonucunda diğer insanlarla işbirliği içine girerek sorunlarının daha kolay üstesinden geldiklerini düşünmesiyle daha da gelişmişlerdir. Görülüyor ki, örgütler toplumu etkilerken, aynı zamanda toplumdan da büyük ölçüde etkilenmişlerdir. Bunun sonucunda örgütler, kendi amaçlarını gerçekleştirme yönünde bir aktiviteye girişirken, toplumun gereksinim ve beklentilerini de dikkate almak durumunda kalmışlardır.

Örgüt, hedeflediği amaçlara ulaşabilmek için, karmaşık olan toplumsal yapıyı çok iyi tahlil edip, toplumun değişime ve yeniliğe ne oranda açık olduğunu görmeye yönelik çalışmalara girmektedir. Bireylerde ve çevresel koşullarda söz konusu olabilecek anlayış farklılıklarını, düşünce değişimini, ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeleri dikkate alarak, örgüt şartlara bağlı kararlar alıp, kendisini buna göre düzenlemek durumundadır.

Çevre ile ilişkilerini birey, en somut bağlantı olan, alıcılar yani duyu organları ile yürütmektedir. Bu ilk temas noktasından alınan veriler beyine iletilmekte ve birey algılanan olayla ilgili düşünme sürecini devreye sokmaktadır. Böylece bir anlam yaratılmaktadır. Daha önce benzer olaylar ile ilgili ne gibi düşünceler içine girildiği, hangi yorumların yapıldığı,

söz konusu olayla ilgili yerleşik inanış kalıplarının olup olmadığı araştırılır. Bu bireyin zihninde devamlılık gösteren süreç, aynı zamanda örgüt içinde gerçekleşen algılama sistemine de temel teşkil etmektedir. Yönetimde de süregelen bu algılama sistemi ‘algı yönetimi’ anlayışıyla örgüt için önemli bir noktayı vurgulamaktadır: ‘Anlamak’.

Bireylerin motivasyonuBireylerin ihtiyaçları-McCelland- Başarı ve güçHerzberg- Takdir edilme

AMAÇ: Bireyin kendisine verildiği değeri anlaması

HALKLA İLİŞKİLERDE RENK PSİKOLOJİSİ

Bireysel Renk PsikolojisiRenk görsel bir olgu olmasına rağmen bilincimiz yolu ile vücuda gelir yani göz vasıtasıyla duyulan renk algılara dönüşür. Bu aşamadan sonra rengin psikolojik etkileri ortaya çıkar. Her rengin bir psikolojik etkisi vardır. Yapılan araştırmalara göre renklerin insanların üzerinde korku, sıkıntı, acı, neşe ve sakinlik verici özellikleri gözlenmiştir.

Gözün pek çok renge bulanmış bir palet üzerinde gezdirilişi, ikili bir sonuç doğurur. Kişi ilk önce, değişik ve hoş renklerin yarattığı zevk ve memnuniyetle, tamamen fiziksel bir izlenim edinir. Göz ya ısınmış ya da yatışmış ve serinlemiştir. Ama bu fiziksel duyumlar yalnızca kısa süreli olabilir. Sadece yüzeyseldirler ve hiçbir kalıcı etki bırakmazlar; çünkü ruh etkilenmemiştir. Renklerin etkisi göz başka yere çevrildiğinde unutulsa da, değişik renklerin yarattığı bu yüzeysel izlenim bir duyum silsilesinin başlangıç noktası olabilir.

Toplumsal Renk PsikolojisiRenk psikolojisinin en büyük sorunu renklerin toplumlara göre ayrı anlamlar ifade etmesidir. Bu da toplumların yaşadığı doğa şartlarından, inançlardan ve kültürlerden kaynaklanır. Örneğin soğuk bölge insanları sade (mavi, mor, yeşil) renkleri; sıcak iklim insanları da ateş(kırmız, turuncu, sarı) renkleri severler. Bu deneyimler iklim ve doğal şartların toplum psikolojisinin şekillenmesinde önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir.

Renklerin Psikolojik EtkileriRenk, ilk insandan bugüne kadar olan serüvenini günümüze kadar sürdürmüş ve gelecekte de sürdürecektir. Çünkü rengin nesneleri algılamamızda ve onlarla iletişim sağlamamızdaki önemi tartışılamaz. Psikolojik anlamda renkler duyularımızı ifadede önemli yer tutar. Renk anlatılmak istenen anlamı niteler, yer yer de güçlendirir. Renk insan ruhu üzerindeki etkileri ve bizi duygusal olarak etkilediği evrensel olarak kabul edilmiş ve bilimsel olarak kanıtlamıştır. Bu etkiler toplumdan topluma, kültürden kültüre ve kişilik yapılarına göre değişiklik gösterir.

• Kırmızı; aktif, enerjik ve dinamik yapısı sayesinde tutkunun, ateşin, aşkın, kanın, hayatın rengidir. Kırmızı bayrak başkaldırı ve devrimin rengidir. Rus, Çin ve Fransız devrimi sırasında hep ön saflarda kırmızı bayraklar taşınmıştır. Kırmızı bir statü sembolü olarak da karşımıza sıklıkla Porche veya Ferrari gibi spor arabalarda kırmızı sıklıkla kullanılır. Kırmızı uyarıcı ve etkileyici yapısı sayesinde alarm, dikkat ve uyarının rengidir.

Trafikte sınırlamalar kırmızı çerçeveli daire içinde belirtilir. Evrensel bir anlam boyutuna sahip bir diğer kullanımı ise trafik ışıklarındaki dur mesajıdır. Dalga boyu yüksek bir renk olduğundan dikkat çekicidir. Görünürlük ve fark edilirlik özelliğinin de etkisiyle, kırmızı araçların daha az kaza yaptıkları ve hasara uğradıkları tespit edilmiştir.

Beyaz, saflık ve temizliğin sembolüdür. Olumlu ve kabul edici bir tavrı vardır. Savaşta beyaz bayrak, teslimiyeti, barışı simgeler. Saflık çağrışımı nedeniyle Batı’da gelinlikler genelde beyazdır. Oysa beyaz, Asya’daki bazı toplumlarda matem ve yas rengidir. Renklerin ses karşılıkları üzerinde fikir yürütürsek, belki beyaz en huzur verici, nötr, sakin ve sessiz bir tona sahiptir. Beyaz, ruhsal ve psikolojik anlamda çözülme ve özgürlüğü ifade eder. Resimsel anlamda; temizlik, doğanın tazeliği ve genç kızlığı ifade eder. Temizliğin sembol rengidir(örneğin: gelinlik). Suçsuzluğu anlatır(rahibe rengi). Uyarıcı etkisi yüksek olan bir renktir.

Geniş beyaz yüzeyler insan psikolojisinde daima serinlik ve soğukluk etkisi yaratır. Bu yüzden de beyaz, soğuk renkler grubunda ele alınır ve incelenir. Beyazda daima neşe ve sevinç öncesinde bir sessizlik mevcuttur. Bundan dolayı da insan psikolojisinde beyaz, ferahlık, soğukkanlılık, samimiyet ve aydınlık hisleri uyandırır.

Siyah, keder, sıkıntı, üzüntü ve matem rengidir. Bu özelliklerinden dolayısiyah: ölülerin ardından en çok giyilen renk olmuştur. Çünkü kaybetmenin verdiğiacıyı en iyi şekilde karşılar ve insana has bir ağırbaşlılık ve ciddiyet kazandırır. Yinede insan psikolojisi bütün ezilmişliğine, yalnızlığına olumsuzluğuna rağmen ansızınbir tepki doğurabilir. Çünkü İnsan duyguları her zaman, sonsuz karanlıkları dağıtarakbir galibiyete ulaşmak ister. Bunun için de siyah, küçük yüzeyler halinde kullanıldığında canlılık verir.

Somut olarak akla gelen ilk şey güneştir.O altının,güneşin,mutluluğun rengidir.Sarı altının da rengi olduğu için kullanıldığı yerlere ve tasarımlara zenginlik,maddi değer, saltanat ve statü katar.O mutluluğun rengidir.Bulunduğu ortama coşkuve neşe katar.Sarı dışadönük, yenilikçi, yaratıcı, alternatifler üretebilen, ilgi çekmekten hoşlanan, neşeli, espiritüel, canlı, hareketli, kıpır kıpır insanların rengidir. Sarının bir diğer anlamı ise sıcaklık ve enerjidir. Bu nedenle çay ve Nescafe gibi sıcak içilen ürünlerin ambalajlarının renkleri genellikle sarıdır

Sarı ambalaj tasarımında neşeli ve keyifli bir etki elde etmek içinkullanılmıştır. Kodak şirketinin ambalajlarında kullandığı sarı, bu olumluluk ve neşelilik etkisinden dolayı seçilmiştir. Aynı zamanda National Geographic dergisininsarı çerçevesi, sarı rengin olumlu etkisini üzerinde taşır

Mavi; insanda temizlik, rahatlık, sükûnet ve dinlendirici bir etki yaratır. Mavi, ruh gibi uçucu bir renk, nihayetsiz ve sınırsız atmosferi ifade eder. Ayrıca mavi insanda düşünme, karara varma ve yaratıcı fikirlerin doğmasına yardımcı olur. Mavi mekânlarda olumlu bir etki yaratır. Farklı tonları ve yoğunluklarının kullanımıyla iç mekânlarda temiz, pasif, sessiz, melankolik ve derin bir etki yaratır.Sessizlik ve rahatlık telkin etmesi nedeniyle dinlendirici bir renktir. Hastanelerin koridor ve odalarının açık maviye boyanması bundandır. Batıda intiharları azaltmak amacıyla köprülerin korkulukları maviye boyanmaktadır. Çünkü bu renk tansiyonu düşürür ve sakinleştirir. Nazar boncuğu mavidir. Anadolu’da kötülüklerden insanı uzaklaştırdığına inanılır.

HALKLA İLİŞKİLER FAALİYETLERİNDE YARARLANILACAK PSİKOLOJİ

TEORİLERİ

Kurumsal mesajları halka başarılı bir şekilde iletebilmek dolayısıyla işlerinin etkili olabilmesi için halkla ilişkiler profesyonelleri psikoloji teorileri hakkında bilgiye sahip olmalıdırlar. Hedef kitlenin tutumları konusunda halkla ilişkiler profesyonellerine yardımcı olacak bilim olan Sosyal Psikoloji toplumsal davranışın sistemli bir incelemesidir. Başka insanları nasıl algıladığımız, bizim onlara; onların bize karşı nasıl tepki gösterdikleri toplumsal durum ve ortamlarda bulunmaktan nasıl etkilendiğimiz üzerinde durur.

Algısal Eğilim veya Yanlılıkta Halo Etkisi Başkalarına ilişkin izlenimleri, çoğu zaman ve çoğu

kişide bulunan birçok eğilim etkiler. Başkalarına ilişkin algılarımızın çoğu iyilik ya da kötülük

açısından değerlendirmeye dayanır. Algıladığımız insanların diğer bütün özellikleri bu karardan

çıkartılır. Bu eğilime Halo Etkisi denir. İyi olarak algılanan biri olumlu bir çerçeveye sokulur ve bütün iyi nitelikler ona yüklenir. Bunun tersi de doğrudur, bir kez kötü olarak etiketlenen biri de bütün kötü özelliklere sahip biri olarak görülür

Mantıksal Hata

İnsanlarda, bir özelliğin varlığından başka özelliklerin varlığını çıkarma doğrultusunda güçlü bir eğilim vardır. Birisinin zeki olduğunu bilme birçok insanın, o kişinin aynı zamanda etkin, kurnaz, hayal gücü yüksek, ne yaptığını bilir ve güvenilir biri olduğuna inanması sonucunu doğurur. Bir kişinin kaba olduğunu bilme ise, çoğunluğunun o kişiyi çabuk kızan, kabadayı, soğuk ve iki yüzlü biri olarak algılamasına neden olur

Olumluluk Eğilimi (Yanlılığı)

Başka insanlar hakkında olumsuz değerlendirmelerden çok, olumlu değerlendirmeler yapmak eğilimimiz vardır. Bu eğilime olumluluk ya da yumuşatma eğilimi adı verilir . Laboratuar araştırmalarında uyaran olarak verilen kişiye ilişkin değerlendirmelerin, denek kişiyi tanısın ya da tanımasın, ortalama olarak, sürekli olumlu olduğu görülmektedir

Varsayma Benzerlik

İnsanlarda başka insanların kendilerine benzediğini varsayma gibi güçlü bir eğilim vardır. Bu, özellikle başka kişilerin yaş, ırk, ulusal köken ve sosyo ekonomik düzey gibi demografik açılardan kendilerine benzediği durumlarda doğrudur. Fakat bu açılardan farklı oldukları durumlarda da aynı eğilimi görmek olasıdır. Eğer biri geleneksel düğünleri seviyorsa, başkalarının da sevdiğini varsaymak eğilimindedir; kendisi saldırgansa aynı niteliği başkalarında da görür

Grup Mantığı

Kişiler davranışlarını gerçekleştirme, trendleri takip etmede ve satın almada akranları ve çevrelerinden etkilenir. Halka ilişkiler faaliyetlerinde istenilen bir davranışın etrafında oluşturulan bir ilgi, insanların bu davranışın toplumun geri kalanında da gösterildiğini düşünerek kolay kabullenilmesini sağlayacaktır

Sosyal Kimlik Teorisi

Sosyal kimlik teorisi nasıl yanlı/taraflı/önyargılı davranışların oluşturulabileceğini açıklamaktadır. Bireyler bir gruba dahil olduklarında kendilerini ve çevrelerini o grubun bir üyesi olarak tanımlamaktadır. Gruptan olmayanları ise grup dışı olarak kabul etmektedirler. Kendini bir grup üyesi olarak nitelemesinden kaynaklanan bireydeki bu önyargı grup dışındaki bireyler için olumsuz bir etki yapmaktadır.

Optimal Farklılık Teorisiİnsanlar bulundukları gruptan farklı olmak/dikkat

çekici olmak isterler. Ama aynı zamanda insanlar bulundukları topluma benzemek isterler, eğer toplumdan çok farklı iseler mutsuz olurlar. Bir yandan topluma benzeme ve bir yandan biraz farklı olma eğilimleri arasında insan bir optimal bir düzeyde dengeye gelerek mutlu olma eğilimindedir. Halkla ilişkiler faaliyetlerinde bu eğilimlerden yararlanılabilir. Kampanyalarda bu ürünü kullanırsanız diğerlerinden farklı olursunuz mesajı verilebilir. Veya benzerlik açısından, bütün toplum bağış yaptı sizi de bağışa bekliyoruz mesajı veren bir kampanya hazırlanabilir

SONUÇHalkla ilişkiler, kanaatleri etkilemeye yönelik

bir süreç yönetimidir. Bu kanaatlerin ne ölçüde değiştiğini ya da etkilendiğini ortaya çıkarabilmek, halkla ilişkiler uygulamalarının tutarlılığı ve başarısı ile paralellik göstermektedir. Kanaatler ise toplumun farklı kesimlerinde, farklı içeriklerde oluşan ‘algılamalar’ sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Halkla ilişkiler faaliyetleri, hedef kitlesinin niteliklerine, ilgi ve beklenti düzeylerine göre farklılaşacak, bu farklılıkların ortaya konulmasında da algı yönetimi halkla ilişkiler faaliyetlerinin odağında yer alacaktır.

Halka ilişkiler toplumun işletmeye olan tutumlarını öğrenmek ve olumlu yönde etkileyebilmek amacına hizmet eden çalışmalardır. Toplumu etkileyebilmek için insanların psikolojisi ve eğilimleri konusunda daha geniş bilgilere sahip olmak, amaçlarımıza uygun faaliyetler hazırlayabilmek için önem arz etmektedir.

• KAYNAKÇA• ARKONAÇ, S. A. (1998). Psikoloji Zihin Süreçleri Bilimi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.• BALTAŞ, A. , Z. (1999). Bedenin Dili. İstanbul: Remzi Kitabevi.• DAVIS, K. (1984). İşletmede İnsan Davranışı Örgütsel Davranış. Kemal Tosun v. d. (Çeviren). İstanbul: İ.Ü.

İşletme ve İktisadi Enstitüsü Yayınları.• KADIBEŞEGİL, S. (2003). Halkla İlişkilere Nereden Başlamalı. İstanbul: Mediacat Yayınları.• MCQUAIL, D., WINDAHL, S. (1997). Kitle İletişim Modelleri. Mehmet Küçükkurt (Çeviren). Ankara: İmge

Yayıncılık.• KOCABAŞ, F., ELDEN, M., YURDAKUL, N. (1999). Reklam Ve Halkla İlişkilerde Hedef Kitle, İstanbul: İletişim

Yayınları.• OKAY, A., A. (2001). Halkla İlişkiler Kavram Strateji ve Uygulamalar. İstanbul: DER Yayınları.• ÖZER, A. K. (2003). Gerçekçi Yönetişim Yönetici / Liderlik Modeli. İstanbul: Varlık Yayınları.• ATAN , A. (2006). Resimli Resim Sözlüğü. Ankara: Asil Yayınları.• ERAY , F., ÇİVİTÇİ , Ş. (2001). Giyside Kullanılan Renklerin İnsan Üzerindeki Psikolojik Etkileri. Mesleki Eğitim

Dergisi , 2, 63-72.• KANDINSKY, W. (2005). Sanatta Ruhsallık Üzerine. Çeviren: Gülin EKİNCİ. İstanbul: Altıkırkbeş Yayıncılık.• KAPTAN , A. Y. (2003). İmlerde Rengin Anlamı ve Resim Sanatının Vahşileri.Türkiye’de Sanat Dergisi , 59,54-57• KARANFİL , F. (2004). Rengin Farklı Mobilya ve Mekanlardaki Psikolojik etkileri. Yüksek Lisans Tezi , Gazi

Üniversitesi.• KANAT , A. (2001). Renk ve Duyu Psikolojisi. İzmir: İlya Yayınları.• STETS, J.E., ve P.J. BURKE (2000). Identity Theory and Social Identity Theory. Social Psychology Quarterly, 63,

3: 224-237.• YILMAZ , Ü. (1991). Renk Psikolojisi . Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi.• MORGAN, C. T. (2000). Psikolojiye Giriş. Çeviren: Sirel KARAKAŞ. Hacettepe Nüiversitesi Psikoloji Bölümü

Yayınları, Ankara: Meteksan Matbaacılık. • FREEDMA, J.L.; SEARS, D.O. ve CARLSMITH J.M. (1989). Sosyal Psikoloji. Çeviren: Ali DÖNMEZ, İstanbul: Ara

Yayıncılık. • NNOLİM, N. (2009). Psychology's Role in Public Relations Psychological Theories are Relevant to the Nature of

the Profession. Erişim tarihi 29.03.2010 Psychology's Role in Public Relations: Psychological Theories are Relevant to the Nature of the Profession http://trainingpd.suite101.com/article.cfm/psychology-has-a-place-in-public-relations##ixzz0lpjPIbp2

The End