Rechtsstaat

H6: Het strafrecht

H6: Het strafrecht

Vragen bij dit hoofdstuk:

• Hoe zit het strafrecht in elkaar ?

• Op welke manier kan de rechter het strafrecht

gebruiken om verdachten rechtvaardig te straffen ?

H6: Het strafrecht

Inhoud van dit hoofdstuk

6.1 De strafbepalingen 54

6.2 De bestraffing 55

6.3 Strafrecht in discussie 58

H6: Het strafrecht

6.1 De strafbepalingen

Strafrecht ondersteunt rechtsstaat met drie beginselen:

1. legaliteitsbeginsel Je kunt niet veroordeeld worden voor iets dat niet van te voren strafbaar is gesteld.

2. duidelijk omschreven Geen vage zinsneden in het Wetboek voor Strafrecht.

3. ne bis in idem – regel Je kunt niet tweemaal voor hetzelfde feit vervolgd worden.

H6: Het strafrecht

6.1 De strafbepalingen

Strafbepalingen opgenomen in Wetboek voor Strafrecht.

1. Algemene bepalingen

begripsbepaling

soorten straffen

2. Misdrijven

meer ernstige strafbare feiten

3. Overtredingen

minder ernstige strafbare feiten

In WvS: maximale straffen

H6: Het strafrecht

6.1 De strafbepalingen

Verschil misdrijf – overtreding

misdrijven zijn meer ernstige strafbare feiten

straffen misdrijven zijn gemiddeld hoger

misdrijven langer in ‘justitiële documentatie’ uittreksel justitiële documentatie > strafblad

misdrijf minimaal 20 jaar

lengte hangt af van misdrijf en straf

verwijderd als je 80 jaar bent

overtredingen soms opgenomen (5 – 10 jaar)

H6: Het strafrecht

6.1 De strafbepalingen

Materiële strafrecht

= inhoud van alle strafbepalingen

Wetboek van Strafrecht

Wet economische delicten

Wegenverkeerswet

Opiumwet

Wetboeken vermelden maximumstraffen

Rechter mag niet hoger straffen; wel lager

H6: Het strafrecht

H6: Het strafrecht

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Strafuitsluitingsgronden

Rechter oordeelt:

Is ten laste gelegde is bewezen ?

Is het feit strafbaar in die situatie ?

Is de dader strafbaar in die situatie ?

Verdachte moet het delict “willens en wetens” gedaan hebben.

bij volle verstand

uit vrije wil

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Strafuitsluitingsgronden

Soms feit wel gepleegd maar door omstandigheden geen straf.

strafuitsluitingsgronden

1. rechtvaardigheidsgronden

Het gepleegde feit is door bijzondere omstandigheden niet meer strafbaar.

2. schulduitsluitingsgronden

Het feit is wel strafbaar, maar de dader heeft geen schuld.

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Strafuitsluitingsgronden

1. rechtvaardigheidsgronden

Het gepleegde feit is door bijzondere omstandigheden niet meer strafbaar.

noodweer (zelf)verdediging – geweld in verhouding

overmacht – noodtoestand bepalingen negeren om erger te voorkomen

opvolgen ambtelijk bevel tegenstrijdige aanwijzingen

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Strafuitsluitingsgronden

2. schulduitsluitingsgronden

Het feit is wel strafbaar, maar de dader heeft geen schuld.

psychische overmacht verdachte bevindt zich (langere tijd) in uitzichtloze situatie

noodweer-exces verdachte bevindt zich in hevige gemoedstoestand

ontoerekeningsvatbaar verdachte kan niet verantwoordelijk gesteld worden

afwezigheid van schuld verdachte heeft er geen weet van dat hij iets strafbaars doe

H6: Het strafrecht

Strafuitsluitingsgronden

rechtvaardigheidsgronden schulduitsluitingsgronden

noodweer

overmacht – noodtoestand

opvolgen ambtelijk bevel

psychische overmacht

noodweer-exces

ontoerekeningsvatbaar

afwezigheid van schuld

Oefening 11 – pagina 43

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Soorten straffen

1. Hoofdstraffen

2. Bijkomende straffen

3. Maatregelen

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Soorten straffen

1. Hoofdstraffen

geldboete

taakstraf (werkstraf of leerstraf)

vrijheidsstraf

overtreding: hechtenis

misdrijf: gevangenisstraf

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Soorten straffen

2. Bijkomende straffen

> bepaalde relatie met delict

intrekking rijbewijs

stadionverbod

uitzetting uit beroep

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Soorten straffen

3. Maatregelen

> samenleving beschermen

schadevergoeding aan slachtoffers

verplichte behandeling in afkickkliniek

terbeschikkingstelling (TBS)

ontnemen van door misdaad verkregen geld

Pluk-ze wetgeving

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Functies van straffen

Waarom straffen we ?

wraak en vergelding

afschrikking

voorkomen van eigenrichting

resocialisatie

beveiliging van samenleving

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Strafrecht voor minderjarigen

>>> verschil met volwassenrecht: sterk gericht op resocialisatie

tot 12 jaar geen straf – kinderbescherming

12 – 18 jaar jeugdstrafrecht lichte misdrijven meestal HALT-bureau

zwaardere misdrijven kinderrechter

jeugdgevangenis

geldboete

taakstraf

volgen opleiding

ernstige stoornissen behandelcentrum

H6: Het strafrecht

6.2 Bestraffing

Strafrecht voor minderjarigen

H6: Het strafrecht

6.3 Strafrecht in discussie

Zijn de straffen streng genoeg ? aanpassing: strafmaxima ernstige misdrijven hoger

2006: maximale tijdelijke straf van 20 naar 30 jaar

invoering van minimumstraffen bij recidive zware misdrijven

invoering adolescentenstrafrecht (15-18 jaar)

taakstraffen ter discussie

proefverlof TBS-ers

H6: Het strafrecht

H6: Het strafrecht

http://www.zie.nl/video/algemeen/Sietske-H.-beviel-thuis-van-haar-babys/m1gz3d7fbaat

http://www.nrc.nl/nieuws/2011/04/19/verdachte-babydoding-sietske-h-had-angst-tijdens-bevallingen/

http://www.nrc.nl/nieuws/2011/06/23/sietske-h-hoeft-niet-naar-pieter-baan-centrum-voor-psychologisch-onderzoek/

H6: Het strafrecht

Rechtsgebieden

H6: Het strafrecht

H6: Het strafrecht

Links

Openbaar Ministerie http://www.vetverkeerd.nl/

Politie www.therulez.nl

Kinderbescherming www.rvdkjongeren.nl

Rechtspraak www.rechtvoorjou.nl

Justitiële Jeugdinrichting www.dejeugdinrichting.nl

Bureau Halt www.halt.nl

Jeugd Informatie Punt www.jip.org

Wetboek voor jongeren www.wetboekvoorjongeren.nl

Slachtofferhulp www.ikzitindeshit.nl

Wetboek voor strafrecht www.wetboek-online.nl/wet/Sr.html