Report Oyu tolgoi (2004)

GA>_YHKE BGAYP BKYUKLNG NY{^HH{

Fbyfuk., gabunay Hgydku; vebsy yemgu K/e mkluka kj;* Rg.hlgym Eel, Hfh hg;* Bgyghm* Elggy

eelsy mgldgayee;g; 2004 ky; hnavty tjtl hgaueelsy grlsy oj ;oy

(pg.vgjsy ytu;vty mgalgy)

2005 kys 01@j vgj

Elggydggmgj hkm

Айвенхоу Майнз Монголиа Инк 2004 онд хийсэн ажлын тайлан

2

АЙВЕНХОУ МАЙНЗ МОНГОЛИЯ ИНК.

Fbyfuk., gabunay Hgydku; vebsy yemgu K/e mkluka kj;* Rg.hlgym Eel, Hfh hg;* Bgyghm* Elggy

eelsy mgldgayee;g; 2004 ky; hnavty tjtl hgaueelsy grlsy oj ;oy

X^Y^ Qkjvm-j :^Ugjgbrg. :^ {j-ay N^ {g.gl-ajnv K^Vnjnl V^Vgyr;kjr M^Bfyhdgm U^Ynavltlhoo M^Tj;tytdgzj Т. Отгонбаяр

Mgalgyu holtty g.vgy% Ginum bglmbglsy htjtu tjhlth ugpgjsy U-klkunay gldg OHEHG Mgalgyu holttluty fuvfy% Ga.-yhke Bgayp Bkyuklng Ny[^ [kb’gynay _jfyhna u-klkunx :^Ugjgbrg.


3

Гарчиг 1 Зургууд .............................................. 4 2 Хүснэгтүүд .............................................. 5 3 Маягтууд .............................................. 5 4 Хавсралтууд .............................................. 5 Оршил .............................................. 8 1 Геологийн тогтоц .............................................. 16 1.1. Бүс нутгийн геологийн тогтоц .............................................. 16 1.2. Оюу Толгойн геологи-стратиграфи .............................................. 18 1.3. Оюу Толгойн хүдрийн талбайн геологи .............................................. 26 1.4. Хөх Хадны илрэл .............................................. 31 1.5. Улаан Уулын хувирлын бүс .............................................. 32 1.6. Манахтын Овооны лицензийн талбайн геологи .............................................. 33 2 Хайгуулын ажлын үр дүн .............................................. 35 2.1. Топо зураглалын ажил .............................................. 35 2.2. Геофизикийн ажил .............................................. 36 2.2.1. Соронзон хайгуул .............................................. 36 2.2.2. Албадмал туйлшралын арга .............................................. 36 2.2.3. Гравиметрийн хэмжилт .............................................. 37 3 Өрөмдлөгийн ажлын үр дүн .............................................. 38

4 Дээж боловсруулалт, лабораторийн шинжилгээний арга аргачлал .............................................. 39

4.1. Дээж болон шинжилгээний ажил .............................................. 39 4.2. Дээжлэлтэд тавих хяналт .............................................. 39 4.3. Хяналтын шинжилгээ .............................................. 40 4.4. Дээжтэй ажиллах хамгаалах .............................................. 40 4.5. Кернд хийх геологи-геотехникийн ажиглалт .............................................. 41 4.6. Дээжлэлтийн схем .............................................. 41 4.7. Сорьц бэлтгэх .............................................. 42 4.8. Сорьцны шинжилгээ .............................................. 42 4.9. Шинжилгээний хариуг баталгаажуулах .............................................. 43 4.10. Дээжийг тээвэрлэх хадгалах .............................................. 43 4.11. Эзэлхүүн жингийн хэмжилт .............................................. 43 4.12. Технологийн туршилтын ажил .............................................. 44 5 Хүдэржилт ба хувирал .............................................. 50 5.1. Баруун Өмнөд Оюу орд .............................................. 50 5.2. Өмнөд Оюу орд .............................................. 51 5.3. Төв Оюу орд .............................................. 51 5.4. Хьюго Даммитт орд .............................................. 52 5.4.1. Хьюго Даммитт ордын хувирал .............................................. 52 5.4.2. Хьюго Даммитт ордын хүдэржилт .............................................. 63 6 Оюу Толгойн ордын структур .............................................. 73

6.1. Баруун Өмнөд Оюу ордын структурын онцлогууд .............................................. 74

6.2. Төв Оюу ордын структурын онцлог .............................................. 78 6.3. Өмнөд Оюу ордын структурын онцлог .............................................. 79 6.4. Хьюго Даммитт орлын структурын онцлог .............................................. 81 7 Нөөц баялаг .............................................. 91 8 Бусад .............................................. 99 9 Дүгнэлт .............................................. 100 Ашигласан материал .............................................. 101


4

1. ЗУРГУУД Зураг 1. Оюу Толгойн талбайн байршилын зураг Зураг 2. Оюу Толгой болон бусад талбайн байршлын зураг Зураг 3. Тектоникийн хялбаршуулсан зураг. Зураг 4. Оюу Толгойн стратиграфийн багана. Зураг 5-30. Оюу Толгойн талбайгаас олдсон амьтан ургамлын үлдэгдэл Зураг 31. Оюу Толгойн хүдрийн битүү үе шаттай флотацийн бүдүүвч Зураг 32-33. Эрчимтэй аргиллитжсан чулуулаг, ОТD460, ОТD499 Зураг 34. Каолинит, диккитийн спектрийн диаграмм Зураг 35. Диккитийн микроскопт харагдах байдал, ОТD310 Зураг 36. Пиропиллитийн спектрийн диаграмм Зураг 37-38. Пиропиллитжсон чулуулгууд, ОТD378, ОТD881 Зураг 39. Топазын спектрийн диаграмм Зураг 40. Топазын дээжин дээр харагдах байдал, ОТD623 Зураг 41-43. Топаз микроскопт харагдах байдал. ОТD449А, ОТD623, ОТD270 Зураг 44. Алунитийн спектрийн диаграмм Зураг 45. Алунит микроскопт харагдах байдал. ОТD270 Зураг 46. Алунит дээжин дээр харагдах байдал. ОТD499 Зураг 47. Мусковитын спектрийн диаграмм Зураг 48. Мусковит микроскопт харагдах байдал. ОТD367А Зураг 49. Мусковит дээжин дээр харагдах байдал. ОТD567С Зураг 50. Клинохлорын спектрийн диаграмм Зураг 51-52. Иллит-хлоритын хувирал, ОТD339, ОТD289 Зураг 53. ASD спектрометрийн багаж Зураг 54. Хувирлын зарим эрдсүүдийн спектрийн диаграмм Зураг 55-60. Хьюго Даммитт орд дээр илэрсэн зарим хувирлын эрдсүүд Зураг 61. Өмнөд Хьюго Даммитт ордын хувирлын бүсийн зураг Зураг 62. Хойд Хьюго Даммитт ордын хувирлын бүсийн зураг Зураг 63. ОТD770А цооногын геологий-эрдэсжилтийг харуулсан зүсэлт Зураг 64. Qv90 кварцийн судлын бүсийн дээж Зураг 65. ОТD514 цооногын геологийн зүсэлт Зураг 66-72. Хьюго Даммитт орд дээр илэрдэг борнит, халькозенийн хүдэржилт Зураг 73. ОТD367А цооногын геологи-эрдэсжилтийг харуулсан зүсэлт Зураг 74-75. Алтны хүдэржилт микроскопт харагдах байдал Зураг 76. Халькопиритийн хүдэржилт микроскодт харагдах байдал Зураг 77. Жижиг ширхэгт сарнимал борнитын хүдэржилт бүхий дээж Зураг 78-79. Сарнимал борнитын хүдэржилт микроскопт харагдах байдал Зураг 80. Алтны баян хүдэржилт бүхий дээжний микроскопт харагдах байдал Зураг 81. Хьюго Даммитт ордын зэс-алтны тархалтыг харуулсан диаграмм Зураг 82. Хьюго Даммитт ордын суналын дагуух геологийн зүсэлт Зураг 83. Баруун Өмнөд ордын геологи-структурын зураг Зураг 84. БӨ ордын хагарал, кварцын судлын чиглэлийг харуулсан дугуй диаграмм Зураг 85. БӨ ордын эрдэсжилтийн структурыг харуулсан схем загвар Зураг 86. БӨ ордын эрдэсжилтийн өмнөх болон дараах чиглэлийг харуулсан диаграмм Зураг 87. Төв Оюу ордын геологи-стурктурын зураг Зураг 88. Төв Оюу ордын микро атраажилт Зураг 89. Базльтын дайкны хил заагыг харуулсан диаграмм Зураг 90. ӨМ Оюу ордын гадаргуу болон өрмийн дээжинд хийсэн кварцын судлын чиглэлийг харуулсан диаграмм


5

Зураг 91. ӨМ Оюу ордын геологи-структурын зураг Зураг 92-96. Хьюго Даммитт орлын хагарлын геоиетрийг харуулсан зүсэлтүүд Зураг 97. Хьюго Даммитт орлын кварц, сульфидын судлуудын диаграмм Зураг 98. Хьюго Даммитт ордын >0,6% CuEq дээших агуулга бүхий хүдрийн модель Зураг 99. Хьюго Даммитт ордын >1%, >2% CuEq агуулга бүхий хүдрийн модель Зураг 100. Хойд Хьюго Даммитт ордын алтны модель Зураг 101. Оюу Толгой орд газрын ордуудын хүдрийн биетүүдийн нөөц, модель Зураг 102. БӨ Оюу дээрх босоо малталтын ам Зураг 103. Босоо малталт малтаж буй ажлын талбар

2. ХҮСНЭГТҮҮД Хүснэгт 1. Амьтан ургамлын олдоцыг харуулсан хүснэгт Хүснэгт 2. Лабораторийн шинжилгээнд хамрагдсан дээжний тоо хэмжээ Хүснэгт 3. Эзэлхүүн жингийн хэмжилт хийсэн дээжний тоо хэмжээ Хүснэгт 4. Оюутолгойн хүдрийн дээжний нунтаглагдах чанарын үзүүлэлтүүд Хүснэгт 5. Гравитацийн Алт гаргах туршилтын үр дүн, бүрэн хөнгөлөлт Хүснэгт 6. БӨ бүсийн хүдрийн битүү үе шаттай флотацийн туршилтын үр дүн Хүснэгт 7. Төв Оюу ордын хүдрийн битүү үе шаттай флотацийн туршилтын үр дүн Хүснэгт 8. Хьюго Өмнөд ордын хүдрийн битүү үе шаттай флотацийн туршилт Хүснэгт 9. Хьюго Даммиттын ордын хүдрийн дээжний Лабораторийн туршилт Хүснэгт 10. Нээлттэй үе шаттай жижиг Колонкны Уусгалтын туршилтын үр дүн Хүснэгт 11. Таамагласан үйлдвэрийн Cu ба Au хүдрийн агуулга ба Ме авалт Хүснэгт 12. Хьюго Даммитт ордын зарим сонирхолтой хүдэржилт Хүснэгт 13. Өмнөд Оюут ордуудын нөөц баялаг Хүснэгт 14. Хойд Хьюго ордын нөөц баялаг Хүснэгт 15. Өмнөд Хьюго ордын нөөц баялаг Хүснэгт 16. Хьюго Даммитт орлын нийт нөөц баялаг Хүснэгт 17. Оюу Толгой орд газрын нийт нөөц баялаг

3. МАЯГТУУД Ìàÿãò 1. Õàéãóóëûí àæëûí 2004 îíû òºëºâëºãººíèé áèåëýëò Ìàÿãò 2. Äýýæ, ñîðüöûí ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíèé àæëûí ìýäýý Ìàÿãò 3. Õºðºíãº îðóóëàëòûí ìýäýý Ìàÿãò 4. Àþóëã¿é àæèëëàãààíû ìýäýý Ìàÿãò 5. Àæèëëàõ õ¿÷íèé ìýäýý Ìàÿãò 6. Àøèãò ìàëòìàëûí íººöèéí óðüä÷èëñàí òîîöîîíû ìýäýý Ìàÿãò 7. Ãåîëîãèéí ñóäàëãààíû àæëûí çàðäàë Õàâñðàëò 1. Îþóòîëãîéí òàëáàéн лицензийн гэрчилгээ 6709A Õàâñðàëò 2. Манахтын òàëáàéн лицензийн гэрчилгээ 6708A Õàâñðàëò 3. Хөх хадны талáàéн лицензийн гэрчилгээ 6710A Õàâñðàëò 4. Улаан уулын таëáàéн лицензийн гэрчилгээ 6711A Õàâñðàëò 5. Жавхлант Уулын талбайн лицензийн талбайн гэрчилгээ 3677Х

4. ÕÀÂÑÐÀËÒÓÓÄ (ТУСГАЙ ХАВТАС) Hg.vjglm 1^ Îþó òîëãîéí lnw-ypnay mgldgay u-klkunay pejgu* Bgvimgd 1%10000 Õàâñðàëò 2. Îþó òîëãîéí хүдрийн òàëáàéн геологийн зураг, Bgvimgd 1%5000 Hg.vjglm 3^ Îþó òîëãîéí ордын албадмал туйлшралын pejgu* Bgvimgd 1%10000 Hg.vjglm 4^ Îþó òîëãîéí ордын газрын соронзон орны pejgu* Bgvimgd 1%10000


6

Hg.vjglm 5^ Îþó òîëãîéí ордын эсэргүүцлийн pejgu* Bgvimgd 1%10000 Hg.vjglm 6^ Îþó òîëãîéí ордын гравиметрийн pejgu* Bgvimgd 1%10000 Hg.vjglm 7^ Îþó òîëãîéí өрмийн байршлын pejgu* Bgvimgd 1%10000 Õàâñðàëò 8. Îþó òîëãîéí ордын структур геологийн зураг, Bgvimgd 1%5000 Õàâñðàëò 9.1. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3230) Õàâñðàëò 9.2. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3280) Õàâñðàëò 9.3. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3330) Õàâñðàëò 9.4. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3380) Õàâñðàëò 9.5. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3430) Õàâñðàëò 9.6. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3480) Õàâñðàëò 9.7. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3530) Õàâñðàëò 9.8. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3580) Õàâñðàëò 9.9. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3630) Õàâñðàëò 9.10. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3680) Õàâñðàëò 9.11. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3730) Õàâñðàëò 9.12. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3780) Õàâñðàëò 9.13. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3830) Õàâñðàëò 9.14. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3930) Õàâñðàëò 9.15. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE3980) Õàâñðàëò 9.16. Îþóòîëãîéí БӨ бүсийн зүсэлт (NE4030) Õàâñðàëò 9.17. Îþóòîëãîéí Бридж бүсийн зүсэлт (NE4080) Õàâñðàëò 9.18. Îþóòîëãîéí Бридж бүсийн зүсэлт (NE4130) Õàâñðàëò 9.19. Îþóòîëãîéí Бридж бүсийн зүсэлт (NE4180) Õàâñðàëò 9.20. Îþóòîëãîéí Бридж бүсийн зүсэлт (NE4230) Õàâñðàëò 9.21. Îþóòîëãîéí Бридж бүсийн зүсэлт (NE4280) Õàâñðàëò 9.22. Îþóòîëãîéí Бридж бүсийн зүсэлт (NE4330) Õàâñðàëò 9.23. Îþóòîëãîéí Бридж бүсийн зүсэлт (NE4380) Õàâñðàëò 9.24. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW4700) Õàâñðàëò 9.25. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW4750) Õàâñðàëò 9.26. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW4800) Õàâñðàëò 9.27. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW4850) Õàâñðàëò 9.28. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW4900) Õàâñðàëò 9.29. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW4950) Õàâñðàëò 9.30. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW5000) Õàâñðàëò 9.31. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW5050) Õàâñðàëò 9.32. Îþóòîëãîéí Өмнөд бүсийн зүсэлт (NW5100) Õàâñðàëò 9.33. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E650725) Õàâñðàëò 9.34. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E650775) Õàâñðàëò 9.35. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E650825) Õàâñðàëò 9.36. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E650875) Õàâñðàëò 9.37. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E650925) Õàâñðàëò 9.38. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E650975) Õàâñðàëò 9.39. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651025) Õàâñðàëò 9.40. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651075) Õàâñðàëò 9.41. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651125) Õàâñðàëò 9.42. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651175) Õàâñðàëò 9.43. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651225) Õàâñðàëò 9.44. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651275) Õàâñðàëò 9.45. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651325) Õàâñðàëò 9.46. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651375) Õàâñðàëò 9.47. Îþóòîëãîéí Төв бүсийн зүсэлт (E651425)


7

Õàâñðàëò 9.48. Хьюго Даммитт ордын хүдрийн талбайн геологийн зураг (N4766900) Õàâñðàëò 9.49. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4766900) Õàâñðàëò 9.50. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE5600) Õàâñðàëò 9.51. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE5700) Õàâñðàëò 9.52. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE5800) Õàâñðàëò 9.53. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE5900) Õàâñðàëò 9.54. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6000) Õàâñðàëò 9.55. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6100) Õàâñðàëò 9.56. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6200) Õàâñðàëò 9.57. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6300) Õàâñðàëò 9.58. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6400) Õàâñðàëò 9.59. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6500) Õàâñðàëò 9.60. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6600) Õàâñðàëò 9.61. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6700) Õàâñðàëò 9.62. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6800) Õàâñðàëò 9.63. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE6900) Õàâñðàëò 9.64. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE7000) Õàâñðàëò 9.65. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (NE7200) Õàâñðàëò 9.66. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767050) Õàâñðàëò 9.67. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767200) Õàâñðàëò 9.68. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767250) Õàâñðàëò 9.69. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767350) Õàâñðàëò 9.70. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767400) Õàâñðàëò 9.71. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767450) Õàâñðàëò 9.72. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767500) Õàâñðàëò 9.73. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767550) Õàâñðàëò 9.74. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767600) Õàâñðàëò 9.75. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767650) Õàâñðàëò 9.76. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767700) Õàâñðàëò 9.77. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767800) Õàâñðàëò 9.78. Îþóòîëãîéí Хьюго Даммитт ордын зүсэлт (N4767850) Õàâñðàëò 10.1. Улаан Уулын талбайн эсэргүүцлийн зураг (М1:20000) Õàâñðàëò 10.2. Улаан Уулын газрын соронзон орны зураг (М1:20000) Õàâñðàëò 10.3. Улаан Уулын геологийн зүсэлт Õàâñðàëò 11.1. Хөх Хад талбайн албадмал туйлшралын зураг (М1:10000) Õàâñðàëò 11.2. Хөх Хад талбайн эсэргүүцлийн зураг (М1:10000) Õàâñðàëò 11.3 Хөх Хад талбайн албадмал туйлшралын зураг (М1:10000) Õàâñðàëò 12.1. Манахт талбайн албадмал туйлшралын зураг (М1:10000) Õàâñðàëò 12.2. Манахт талбайн эсэргүүцлийн зураг (М1:10000) Õàâñðàëò 12.3. Манахт талбайн газрын соронзон орны зураг (М1:10000) Õàâñðàëò 13.1. Жавхлант Уулын талбайн газрын соронзон орны зураг (М1:25000) Õàâñðàëò 13.2. Жавхлант Уулын талбайн албадмал туйлшралын зураг (М1:25000) Õàâñðàëò 13.3. Жавхлант Уулын талбайн эсэргүүцлийн зураг (М1:25000) Õàâñðàëò 13.4. Жавхлант Уулын геологийн зүсэлт Õàâñðàëò 13.5. Жавхлант Уулын геологийн зүсэлт Õàâñðàëò хүснэгт 1. Îþóòîëãîéí òàëáàéä 2004 îíä ºðºìäñºí öîîíîãóóä áà êåðíèé

ñîðüöóóäûí õèìèéí øèíæèëãýýíèé õàðèóíóóäûí æàãñààëò Õàâñðàëò хүснэгт 2. Îþóòîëãîéí òàëáàéä 2004 îíä ºðºìäñºí öîîíîãóóäын мэдээлэл


8

ОРШИЛ Îþóòîëãîéí çýñ àëòíû îðä Óëààíáààòàð õîòîîñ óðàãø 650êì çàéä ªìíºãîâü

àéìãèéí Õàíáîãä ñóìûí íóòàãò îðøäîã. Óã îðä íü Õ¿ðýë çýâñãèéí ¿åýñ ìýäýãäýæ áàéñàí (Öýâýýíäîðæ, Ãàðàìæàâ, 1999) áîëîõ íü óã îðäûí òàëáàéä áàéãàà ýðòíèé ìàëòàëòóóä, òýíäýýñ îëäñîí áàãàæ çýâñã¿¿ä, ºìíºä Ìîíãîëûí áóñàä îðä èëýðë¿¿äýä àæèãëàãäñàí áàðèìòóóäààñ õàðàãäàæ áàéíà. 1958 îíä Ханбогд сумын ардуудын хүсэлтээр ЗХУ-ын геологич Ю.Я. Петрович (Петрович нар, 1958) Өмнөд Оюутолгойд очиж эртний малтмалуудын орчмоос сорьц авч шинжлүүлэн 1-3 хувийн зэсийн агуулга илрүүлснээс гадна уг илрэлийн орчимд хоёрдогч баяжилтын бүс үүссэн байх боломжтойг тогтоон уулын ажил хийж 100м хүртэл өрөмдөж шалгах тухай тайландаа тусгасан байна. 1972 онä Í.À.Ìàðèíîâ, Ð.À.Õàñèí íàðûí ðåäàêòîðëàí õýâë¿¿ëñýí Ìîíãîë îðíû àøèãò ìàëòìàëûí çóðàã äýýð óã îðäûã Áîð îâîîíû çýñèéí èëðýë ãýæ òýìäýãëýñýí áàéäàã нь энэ тайлангаас авсан болоëòîé. 1983 îíû 4 ñàðä Ìîíãîë ãåîëîãè÷ Ä.Ãàðàìæàâ (îäîî òóñ êîìïàíèä àæèëëàæ áàéãàà) Õàíáîãäûí ø¿ëòëýã áîðæèíãèéí ìàññèâûí ñòðóêòóðûí çóðàã õèéæ áàéõ ¿åäýý îäîî áèäíèé ªìíºä Îþó òîëãîé ãýæ íýðëýýä áàéãàà æèæèã òîëãîéä èðæ ñóäëàí ýíý òîëãîéí îðîé áîëîí äýýð äóðüäñàí ýðòíèé ìàëòìàëóóäûí îð÷èìä андезит базальтын дунд çýñèéí èñýëäñýí õ¿äýð áàéãààã òýìäýãëýñýí áàéíà. Зураг № 1. 1995 îíä Á¿ðýíõ¿¿ íàð 1:200000 ìàñøòàáòàé ãåîëîãèéí çóðàãëàë õèéæ áàéõäàà Òºâ Îþóòîëãîéí îð÷ìîîñ àâñàí ÷óëóóëãèéí ñîðüöîíä ìîëèáäåíû ºíäºð àãóóëãà áàéãàà òýìäýãëýñýí áàéíà.

1996 îíû 9 ñàðä Ìàãìà êîìïàíèéí ãåîëîãè÷ Ñåðãåé Äèàêîâîîð óäèðäóóëñàí õàéãóóëûí àíãè Fbyf; Bkyuklsy dovt; ej,; fbyf bt;tu;tr dgavgy ptv@bklnd;-yna nljtloo;t; oytlutt fufh grlggj явж байхдаа K/emkluka; njrtt^ Tyt gyunéí á¿ðýëäýõ¿¿íä ãåîëîãè÷ Ä.Ãàðàìæàâ, Ò.Ìºíõáàò, àìåðèêèéí ãåîëîãè÷ Äåííèñ Êîêñ íàð ÿâñàí áºãººä òýä Òºâ Îþóòîëãîéí îð÷íû ÷óëóóëãèéí ãàðøóóäûã ñóäàëñíû ¿íäñýí äýýð Îþóòîëãîé (Îäîî Òºâ Îþó ãýæ íýðëýæ áàéãàà) áîë äîîðîî õàëüêîçèíû áàÿæèëòûí á¿ñ á¿õèé ïîðôèðûí ñèñòåì áîëîõûã òàíèí öààøèä õàéãóóë ñóäàëãàà õèéõ ëèöåíç àâàõ ºðãºäºë ãàðãàõ ñàíàë äýâø¿¿ëñíýýð ýíý îðä äýýð ãåîëîãè õàéãóóëûí àæèë õèéõ ¿¿ä õààëãà íýýãäæýý. 1996 îíû ýöñýýð ÂÍÐ Ìèíåðàëñ êîìïàíè Ìàãìà êîìïàíèéã õóäàëäàí àâñàí áà 1997 îíû 2 ñàðûí 17-íä ÂÍÐ Ìèíåðàëñ êîìïàíè Îþóòîëãîéä òºâòýé 1120 êì2 òàëáàéä õàéãóóë õèéõ ëèöåíç àâ÷ ìºí îíû 4 ñàðààñ ýõëýí Îþóòîëãîéí îð÷èìä òîïîçóðàã (56êì2), ñîðîíçîí çóðàãëàë (56êì2), àëáàäìàë òóéëøèðëûí (12êì2) ñóäàëãàà õèéñíýýð Îþóòîëãîéä òºâòýé 12êì2 òàëáàéä ñîðîíçîí îðíû áîëîí òóéëøèðëûí ãàæèë èëýð¿¿ëñýí áîëíî. Ñîðîíçîí õàéãóóëûí àæëûã Ìîíãîëûí Ìîíìàï, àëáàäìàë òóéëøèðëûí õýìæèëòèéã Ìîíãîëûí Ãåîôèçèêèéí ñåðâèñ êîìïàíèóä ã¿éöýòãýâ. Ò¿¿íýýñ ãàäíà äýýðõ 56 êì2 òàëáàéä 1:25000 ìàñøòàáòàé ãåîëîãèéí çóðàãëàë, Îþóòîëãîéí çýñèéí èëýðëèéí õ¿ðýýíä 1:2000 ìàñøòàáòàé ãåîëîãèéí çóðàãëàë òóñ òóñ õèéæ nhtyh xeleelunay ugjiyee;ggv gyh;gux hojttyna u-khnbnay* pgjnb ugjiyggv ol;tu;tl vel,qn;sy vkj,w g.x he.njlsy ig.gjlgu tj;voo;nau PIMA (htm elggy mezgys v’-[mjkb-mj) ginulgy mk;kjhkalrtt^

:ttjh grlsy oj ;oy; mkumkku;vky u-kqnpn[nay ugrlee; y, Mf. K/emkluka dovt; mkumvky un'-ju-ynay hgl,[kpnys hkcj;kux dgzrnlmsy dov* Fbyf; K/emklukay kjxnb; nltjvty ptv* ptv@glmys gykbgl, dohna [.gjw@bguy-mnmsy imk[.-j[ee;mga hkldkkmka oovvty dgar dklkh mel mty; glbgpgy fjfb;lfu hnah iggj;lgugmga utvty ;ouytlm ugjugvgy /b^

1997 îíû 9-ð ñàðä ÂÍÐ Ìèíåðàëñ êîìïàíè Îþó òîëãîéí ëèöåíçèéí òàëáàéä èëýðñýí ãåîôèçèêèéí ãàæëóóäûã øàëãàõ àíõíû 1000 ejmggi b-mj glbgpgy fjfb;lfunau mev kj;sy hojtty; áèå áèåýýñ 400ì-ýýñ äýýø çàéòàé 6 öýãò õèéæ òàâàí öîîíîãò çýñèéí õ¿äýð, íýã öîîíîãò ïèðèòèéí ýðäýñæèëò èëýð¿¿ëñýí áèëýý. Àëìàçàí ºðºìäëºãèéí àæëûã Ãîâüãåî (Ìîíãîë) êîìïàíè ã¿éöýòãýñýí áºãººä Îþó òîëãîéí îðäûí Òºâ á¿ñèéí õàëüêîçèíû õî¸ðäîã÷ áàÿæèëòûí á¿ñèéã àíõ íýýñýí 1 áà 3-ð


9


10

öîîíîã, ªìíºä á¿ñ äýõ àíõäàã÷ õ¿äýðæèëòèéã íýýñýí 4-ð öîîíîã, Áàðóóí ºìíºä á¿ñèéí áàðóóí óðä æèã¿¿ðèéã íýýñýí 5-ð öîîíîãèéã ºðºìäñºí áîëíî. Mf. K/emkluka ;ttj fjfb;vfy KM@3 (20^7@30^8 b@m 2^39%* 33^1@50^0 b@m 1^89% ptvnay gueelugmga)* Fbyf; K/emkluka ;ttj fjfb;vfy KM@4 (56^0@126^0 b@m 1^65% ptv dg 0^154 u$m glmys gueelugmga) dklky Dgjeey fbyf; dovnay dgjeey rnuoojm fjfb;vfy KM@5 wkkykuee; K/emklukay kj;sy mgldgay hojtty; õ¿äýðæèëòèéí 2-3 ãîëîìò áàéãààã îëæ òîãòîîí eu kj;su yttvty /b^ Энэ ордыг нээх, цаашид хийх эрэл хайгуулын ажлыг эрчимжүүлэх хэрэгт тэр үед ВНР Минералс компанийн Ерөнхийлөгч байсан Хьюго Даммитò асар их хүчин чармайлт гаргасан бөгөөд автомашины ослоор нас барах хүртлээ Оюутолгойн ордын хувьд зөвлөх геологич, эвээн тэтгэгч нь байсан билээ. Иймээс түүний хүчин чармайлтын дурсгал болгож тус компани 2003 оны 9 сарûí 22-д Оюутолгойн ордын Алс хойт бүсийг түүний нэрээр нэрлэсэн болно.

ÂÍÐ Ìèíåðàëñ êîìïàíè 1998 îíä äýýðõ òàëáàéã õîéø 1.5êì, áàðóóí òèéø 1êì ñóíãàæ ñîðîíçîí çóðàãëàë, àëáàäìàë òóéëøèðëûí ñóäàëãàà ÿâóóëñíààñ ãàäíà Òºâ Îþóòîëãîéä òîãòîîãäñîí õàëüêîçèíû áàÿæèëòûí á¿ñèéã òîãòîîõ çîðèëãîîð Ïðîòåì ñèñòåì àøèãëàí öàõèëãààí ñîðîíçîí (ÒÅÌ) õýìæèëò õèéâ. Ýíý àæëûã Ôèíëàíäûí Ñìîè êîìïàíè õèéñýí þì. Ýíý îíä àëìàçàí ºðºìäëºãèéí 17 öîîíîã íýìæ ºðºìäñºí áºãººä ýíý àæëûã ÊàíÀçè (Êàíàä), Ãîâü Äðèëëèíã (Àâñòðàëè) êîìïàíèóä ã¿éöýòãýæýý.

1997@1998 kys grlsy z.wg; ho;tjrnlmnay mgldgay hfjv dklky mooyna kjxbsy uklsy hej;gvyggv tlvyna vkj,w g.x inyrloolltt^ Lnw-ypnay mgldgay 1600 [b2 mgldga; hgugv ygjna.xnlvgy ve;glugg hnavyttv ug;yg In.tt k.kk* Hfh hg;ys mgldga; vkjkypky dg >”@nay hgaueel* Hfh hg;ys mgldga; 1%2000 bgvimgdmga u-klkunay pejgulgl hna.^ 1997 kys hg.gj hnavty u-klkunay pejgulgl dklky u-kqnpn[nay ve;glugguggj K/emklukay mgldgay u-klkunay mkumwsy kywlkuee;su nljoolr hgbunay vkynjhklmka htvuoo; dklkh Fbyf;* Mf. dklky Hkam K/emklukay htvuoo;* mty; oovvty ho;tjrnlmnay mfjlnau mk;kjhkalvky /b (“-j-llk 1997* {k[v ygj 1997d)^

1999 онд ВНР Оюутолгойн лицензийн талбайн хэмжээнд Цэрд-Палеогений тунамал хурдсаар хучигдсан талбайн зарим хэсгийг ò¿¿íèé дотор Оюутолгойн ордын талбайг хамруулан нийтдээ 2000км агаарын соронзон зураглал хийсэн бөгөөд уг ажлын үр дүнд хийсэн тайллыг үндэслэн зарим гажлуудыг газар дээр нь очиж шалгах, Оюутолгойн ордын х¿äðèéí òàëáàé ò¿¿íèé çýðãýëòýý òàëáàéíóóäàä ºäºмдлөг хийх шаардлагатай 23 цэгийн байрлалыг (Гарамжав нар, 1999) тогтоосон нь дараа дараагийн ажлуудаар судлагдах объект болсоор байна.

2000 îíîîñ Àéâåíõîó Ìàéíç Ìîíãîëèÿ Èíê. êîìïàíè Оюутолгойн лèöåíçèéã (Îþó òîëãîé, Õºõ õàä, Ìàíàõò, Óëààí óóë) ÂÍÐ êîìïàíèàñ ººðèéí ýçýìøèëä øèëæ¿¿ëýí àâ÷ ãåîëîãè õàéãóóëûí ñóäàëãàà ÿâóóëав (Зураг 2).

Энэ хугацаанд лèöåíçèéí òàëáàéí õ¿ðýýíä Îþó òîëãîéíõîîñ ººð õ¿äýðæèëò èëð¿¿ëýõ, öààøèä õàéãóóë ñóäàëãàà õèéõ øààðäëàãàã¿é òàëáàéíóóäûã òîãòîîí áóöààæ ºãºõ çîðèëãîîð íèéò ëèöåíçèéí òàëáàéí 78 õóâü áóþó 105600 ãà òàëáàéã õàìàðñàí ãåîëîãèéí ýðýë øàëãóóðûí àæèë (Майлс нар, 2000) õèéхийн зэрэгцээ ºðºìäëºãèéí àæëûã õî¸ð ¿å øàòòàéãààð çîõèîí áàéãóóëñàí þì. Ýõíèé ¿å øàòàíä Îþóòîëãîéí îðäûí Òºâ á¿ñýä èëýðñýí õàëüêîçèíû õî¸ðäîã÷ áàÿæèëòûí á¿ñèéí òàðõàëò, àãóóëãûã òîãòîîõ çîðèëãîîð RC áóþó õèéí ¿ëýýëýãòýé ýðãýëòýò öîõèëòûí àðãààð 109 öýãò íèéòäýý 8800 óðòààø ìåòð ºðºìäëºã õèéñýí þì. Ýíý àæëûã Ãîâü Äðèëëèíã (Àâñòðàëè) êîìïàíè RD1500 ñòàíîêîîð õèéæýý. Ýíý àæëûí ¿ð ä¿íä Îþóòîëãîéí Òºâ á¿ñýä òîãòñîí õî¸ðäîã÷ áàÿæèëòûí á¿ñèéí íººöèéã òîãòîîñíîîñ ãàäíà ªìíºä á¿ñèéí 105-ð öîîíîãò õàëüêîçèíû íèëýýä çóçààí ¿å îëñîí þì.

2001 îíû õàâàð òóñ êîìïàíè 105-р öîîíîãèéí îð÷èìä íèéòäýý 3360ì ã¿íòýé 25 öîîíîã RC àðãààð íýìæ ºðºìäñºí áºãººä ýíä èëýðñýí õàëüêîçèíû áàÿæèëòûí á¿ñèéí õýìæýý òîì áèø áîëîõ íü òîãòîîãäñîí þì. Îþóòîëãîéí çýñèéí èëýðëèéí òàëáàéä


11

Зураг№2 íýãýíò èëýðñýí íèëýýä íàéäâàð òºð¿¿ëæ áàéñàí ýíý õ¿äýðæèëòèéí òàëáàé äàõü õóâèðàë õ¿äýðæèëòèéí ãîëîìòóóäûã ã¿íèé àëìàçàí ºðºìäëºãººð øàëãàõã¿éãýýð õàéãóóëûí àæëàà çîãñîîõ àðãàã¿é áàéñàí ó÷ðààñ Îþóòîëãîéí õ¿äýðæèëòиéí ªìíºä, Áàðóóí ºìíºä áîëîí Òºâ á¿ñ¿¿äýä íýã íýã àëìàçàí ºðºìäëºã õèéж туршсан билээ. ªìíºä á¿ñýä ÂÍÐ êîìïàíèéí ºðºìäñºí 4-ð öîîíîã äîîãóóð õàâæ ºðºìäñºí 149-ð öîîíîã (405ì ã¿íòýé) 1.08% çýñ, 0.31 ã/ò àëò àãóóëñàí 63ì çóçààí èñýëäýëòèéí á¿ñèéí äîîð 1.36% çýñ, 0.18 ã/ò àëò àãóóëñàí 71.5ì çóçààíòàé áîðíèòîîð áàÿí õ¿äýðæèëòèéí á¿ñ илрүүллээ. Áàðóóí ºìíºä á¿ñýä òîãòîîãäñîí ñîðîíçîí îðíû ãàæèë äýýð, ÂÍÐ-èéí 9 áà 10-ð öîîíîãóóäûí õîîðîíä 10-ð öîîíîã äîîãóóð õàâæ ºðºìäñºí 150-ð öîîíîã ýíý á¿ñèéí íýýëòèéí öîîíîã áîëñîí þì. Íèéòäýý 578ì ã¿í ýíý öîîíîãò 70ì-ýýñ ýõëýí 0.81% çýñ, 1.17 ã/ò àëò àãóóëñàí 508ì çóçààí õ¿äýðæèëòèéí á¿ñ èëýðñýí þì. Òºâ á¿ñýä ýãö äîîø ºðºìäñºí 159-ð öîîíîã õàëüêîçèíû áàÿæèëòûí á¿ñèéí äîîð þó áàéãààã òîãòîîõ çîðèëãîòîé áàéñàí áөгөөд тýðýýð 47ì óóñàëòûí á¿ñèéí äîîð 49ì çóçààí (1.17% çýñòýé) õàëüêîçèíû áàÿæèëòûí á¿ñ, äîîð íü 0.81% çýñ, 0.11 ã/ò àëò àãóóëñàí 252ì ãàðóé çóçààí àíõäàã÷ êîâåëëèí, õàëüêîçèí áà ïèðèò á¿õèé ¿å áàéãààã òîãòîîñîí áèëýý. ªìíºä á¿ñèéí 149, Áàðóóí ºìíºä á¿ñèéí íýýëòèéí 150-ð öîîíîãèéã Ãîâü Äðèëëèíã (Àâñòðàëè) ºðºìäºâ. Нэгэнт энэ ордын ирээдүй ийнхүү сайнаар төсөөлөгдөх болсон тул Айвенхой êîìïàíè 2001 îíû 8 ñàðààñ àëìàçàí ºðºìäëºãèéí òîì õºòºëáºð хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд энэ ажилд Ãîâü Äðèëëèíã, ÊàíÀçè (Êàíàä) компаниудыг татан оролцууллаа.

2001 ky; Айвенхой Канадын Делта Геосаинс компанитай гэрээ хийж 12[b2 mgldga; 100h25b mkj volrttгээр ujg;n-ym mfhffjfbrffj gldg;bgl mealijglын htbrnlm хийсэн бөгөөд өмнө нь Îþó òîëãîéí òàëáàéä ВНР компанийн илрүүлсэн


12

бүх гажлууд үнэхээр байгааг батлаж улам нарийвчлан тогтоосноос гадна Аëñ õîéò Îþóä åðºíõèéäºº ç¿¿í ºìíººñ áàðóóí õîéø ñóíàëòàé ¿ëýìæ õýìæýýíèé òàëáàé á¿õèé ãàæèë èëð¿¿ëñýí áèëýý. Энэ гажлын талаар янз б¿рийн таамаглал дэвшүүлж байсан бºãººä тэдгээрийн нэг нь зэсийн порфирын голомтын пирит бүхий х¿рээ юмуу вулканик калдерын эргэн тойронд ¿¿ссэн хуйлралын структурын нºлºº байж болзошг¿й ãýñýí òààìàãëàë áàéâ. З¿¿н-баруун суналтай энэ гажлыг шалгахаар 10 цооног өрөмдсөн бөгөөд энэ гажлын баруун захыг дайрсан шугамын дагуу 200м зайтай ºрºмдсºн цооногуудын эцсийнх болох 270-р цооногт газрын гадаргаас 200 гаруй метрийн гүнд тогтсон 400м гаруй зузаантай борнит-халькопиритийн баян хүдэржилт илэрсэн байна. 270-р цооногоос зүүн хойш 1400 метрт өрөмдсөн 367А цооногт газрын гадаргаас 700 орчим метрийн гүнд 148 метр зузаан Au-0,08г/т, Cu-1,54%, 144 метр зузаан Au-1,61г/т, Cu-4,41% бүхий маш баян агуулгатай хүдэр илрүүлэгдсэнээр Хьюго Даммитт Хойд ордын хувьд шинэ эргэлт гарсан. Өнөөдрийн байдлаар 367 цооногоос хойш 1300 метрт өрөмдлөгийн үйл ажиллагаа үргэлжилж байгаа ба маш баян алт зэсний хүдэржилт үргэлжилсэн хэвээр байна.

Оюутолгойн ордын хэмжээ өдрөөс өдөрт томорсоор байсан тул тус компани улмаар Мейжор Понтил (Àâñòðàëè) компанийг татан оролцуулсан бөгөөд Õüþãî Äàììèòын ордыг íýýñýí 270-ð öîîíîãèéã энэ êîìïàíè ºðºìäºв. Одоо Оюу толгойн ордод хийж байгаа ºðºìäëºãèéí àæëûã ÊàíÀçè (Êàíàä), Ãîâü Äðèëëèíã áîëîí Ìåéæîð Ïîíòèë (Àâñòðàëè) êîìïàíèóäûí õèéæ áàéãàà áîëîâ÷ Ìåéæîð Ïîíòèë óã àæëûí çîíõèëîõ õóâèéã ã¿éöýòãýæ áàéíà. 2003 îíû 12-ð ñàðûí 20-íû áàйäëààð Îþóòîëãîéí Áàðóóí ºìíºä, Өмнөд, Òºâ áîëîí Хьюго Даммитт á¿ñýä íèéò 1189 öîîíîãò 593240 óðòààø ìåòð ºðºìäëºã õèéжээ. Ýíý òàéëàíä дээрх талбайд 2004 онä õèéñýí àæëûã õàìðóóëëàà. Ýíý õóãàöààíä òóñ êîìïàíè Îþó òîëãîéí ëèöåíçèéí òàëáàéä ãîë àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ àæèëëàñàí áºãººä Жавхлант Уул, Õºõ õàä, Ìàíàõò, Óëààí óóëûí ëèöåíçèéí òàëáàéíóóäàä геофизик, геологийн ìàðøðóò, цөөн тооны өрөмдлөгийн ажил õèéñýí áîëíî. Òóñ êîìïàíè æèë á¿ð õèéõ õàéãóóëын ñóäàëãàà, байгаль орчныг хамгаалах àæëûíõàà òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàí ÀÌÕÝÃ áîëîí OHEHG@ggj õÿíóóëæ áàòëóóëàí ªìíºãîâü àéìàã áîëîí Õàíáîãä ñóìûí Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàðò õ¿ðã¿¿ëæ ò¿¿íèéãýý áàðèìòëàæ àæèëëàâ.

Òóñ êîìïàíèéí ýðýë õàéãóóëûí àæëûã Àéâåíõîó Ìàéíç Ìîíãîëèÿ Èíê. êîìïàíèéí Åðºíõèé çàõèðàë Äóãëàñ Êåðâèí, Çàõèðãàà, õóóëèéí àñóóäàë õàðèóöñàí çàõèðàë Ýäóàðä Ðîøåòò, Ìîíãîëä õýðýãæèæ áàéãàà òºñë¿¿äèéí èíæåíåðèéí àæèë õàðèóöñàí çàõèðàë Áèëë Õîãã, Îþó òîëãîéí ãåîëîãèéí íàðèéâ÷èëñàí ñóäàëãààíû àæëûã òºñëèéí óäèðäàã÷ ×àðëèå Ôîðñòåð íàð óäèðäàí õèéëãýâ.

Ãåîëîãèéí ñóäàëãààíû àæëûã òóñ êîìïàíèéí ãåîëîãè÷ Àëàéñòàð Ôèíäëåé, Èìàíòñ Êàâàëàéðèñ, Ñèðèë Îðññè÷, Ä.Ãàðàìæàâ, Ò.Ìºíõáàò, Ã.Íèéñëýëõ¿¿, Ä.Íàðàíõ¿¿, Ä.Ýíõáîëä, Ò.Ýðäýíýáàÿð, Ò.Îòãîíáàÿð, Ñ.Ñàíæäîðæ, Ã.Ñàðàíòóíãàëàã, А. Одончимэг, А. Бат-Эрдэнэ, Б. Баярмаа, Ж. Наран, Б. Хашгэрэл íàð ãàðäàí õèéëýý.

Îþó òîëãîéí àíãèéí êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýýíèé òîíîã òºõººðºìæ, ïðîãðàìì õàíãàìæèéí àøèãëàëò, ãåîëîãè, ãåîôèçèêèéí áîëîí áóñàä á¿õ ìýäýýëëèéí ñàí áàéãóóëæ àøèãëàõ àæëûã Äýâèä Êðýéí, Ì.Àðèóíáîëä, Íàíæèä íàð, Surpac ïðîãðàììààð çàãâàð çîõèîõ àæëûã Òºáè Ìàèî, Êåððè, MapInfo ïðîãðàììààð ãåîëîãèéí çóðàã, ç¿ñýëò çîõèîõ àæëûã Òîñè Ôèðìàí íàð ã¿éöýòãýâ.

Îþó òîëãîéí ëèöåíçèéí íèéò (84.7êì2 ) òàëáàéä òîïîçóðàã ãåîäåçèéí àæèë (Ãðåã Íîèáåêåð, Ö.Íàðàí÷óëóóí íàð) õèéñíèé ¿íäñýí äýýð Îþó òîëãîéí îðäûí õàéãóóë, èðýýä¿éí îëáîðëîëò, ºðãºòãºëèéí á¿õ ¿å øàòàíä õèéãäýæ áîëçîøã¿é óóëûí èíæåíåð òåõíèêèéí àæëûí á¿õ òºëºâëºëò, çóðàã òºñºëä àøèãëàãäàõ ¿íäñýí ºãºãäºë áèé áîëëîî. Õýýðèéí õýìæèëòèéã Trimble 4700 Dual frequency GPS õ¿ëýýí àâàã÷ 3,


13

Trimble Trimark III radio modem 1-èéã òóñ òóñ àøèãëàí RTK (Real Time Kinematic) ãîðèìîîð õèéëýý.

Îþó òîëãîéí îðäûí òàëáàéä ºìíºõ æèë¿¿äýä õèéñýí òîïî çóðàã, ãåîôèçèêèéí õýìæèëòèéí òîð ñ¿ëæýý (50-100õ25ì òîðîîð õèéñýí 3õ4=12 êì2) á¿õèé òàëáàéí ãàäíà òàëä ¿ëäñýí 70êì2 ãàðóé òàëáàéä 100õ25 òîð ñ¿ëæýýãýýð íèéòäýý 700êì áóþó 28000 ãàðóé öýãò ñîðîíçîí, àëáàäìàë òóéëøèðàë (Äàíàå Âîîðìåéæ, Àäðèàí Ìåðåäèò, Ãðàíò Õåíäðèêñîí Äåëüòà Ãåîñàéèíñå, Êàíàä)-ûí õýìæèëò íýìæ õèéñíýýñ ãàäíà ëèöåíçèéí íèéò òàëáàéä ãðàâè õàéãóóëûí õýìæèëò (Ïåòåð Èàãëåòîí, Ö.Íàðàí÷óëóóí íàð) õèéëýý.

Îþó òîëãîéí îðä, уурхайн тосгоны усан хангамжийн ýõ ¿¿ñâýð îëæ òîãòîîõ, далд уурхайн ам гаргах газрын байрлал сонгох, уусаж зөөгдөн тогтсон байж болох хүдэржилтийн байрлал тодорхойлох çîðèëãîîð öàõèëãààí ñîðîíçîí îðíû ÒÅÌ àðãà õýðýãëýâ (Æåôô Æîëëè, Áðåòò Õàððèñ, Ñ.Ñàíæäîðæ, Ã.ªëçèéáàÿð, Í.Ìºíõáààòàð, Ø.×óëóóíáààòàð íàð).

Îþó òîëãîéí îðäûí èíæåíåð ãåîëîãèéí ñóäàëãààã Петер Волгарес, À.Àçíýìýõ áîëîí áóñàä ãåîòåõíèêèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä õèéæ áàéíà.

Àíãèéí òºâèéí öàõèëãààí, óñàí õàíãàìæ, ºðºìäëºã, öîîíîãèéí õàçàéëòûí ÷èã, íàëóóã òîäîðõîéëîõ õýìæèëò áîëîí òåõíèêèéí õîëáîãäîëòîé á¿õ àæëûã Ïåòåð Òåððè óäèðäàí õèéâ.

Öîîíîãèéí êåðíä ãåîòåõíèê, ãåîëîãèéí àæèãëàëò, ãåîôèçèêèéí õýìæèëò áîëîí áóñàä á¿õ áàðèìò áè÷èãëýëèéã ãàçàð äýýð íü õèéñýí áºãººä êåðíèéã 2-4 òàëëàí õºðººäºõ, ñîðüöëîõ, ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíèé áýëòãýë àæëûã ìºí Îþó òîëãîéä õèéëýý. ¯¿íèé òóëä Îþó òîëãîéä ñîðüö áýëòãýõ öåõ áàéãóóëñàí áà ýíý öåõýä ñîðüö áóòëàõ, òýýðýìäýõ ñàâëàõ á¿õ àæëûã õèéäýã.

Ñîðüöóóäûã òóñ òóñàä íü 200ìåø õ¿ðòýë íóíòàãëàæ òýýðýìäñýíèé äàðàà õóðààíãóéëàí 100ã æèíòýé 3 äóáëèêàò àâ÷ íýãèéã íü ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä ÿâóóëæ áàéíà. ¯ëäñýí äóáëèêàò áîëîí ¿ëäýãäëèéã äýëõèéí íýð õ¿íäòýé ººð ëàáîðàòîðóóäàä ÿâóóëæ äàõèí øèíæë¿¿ëýõ, ñîðüö, ñòàíäàðò, õîëüö áýëòãýõýä àøèãëàæ áàéãàà áà ¿ëäñýí õýñãèéã íü Îþóòîëãîéä áóþó Óëààíáààòàð õîò äàõü àãóóëàõóóäàä õàäãàëæ áàéíà.

Öîîíîãèéí êåðíýýñ áýëäñýí á¿õ ñîðüöíû äóáëèêàòóóä Óëààíáààòàðò, êåðíèé õàãàñ áóþó äºðºâíèé íýã áîëîí ñîðüöóóäààñ ¿ëäñýí áóñàä ìàòåðèàë Îþó òîëãîéí àãóóëàõàä õàäãàëàãäàæ áàéíà.

Ãåîõèìèéí øèíæèëãýýíèé ÷àíàðò õÿíàëò òàâèõ çîðèëãîîð ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä ÿâóóëæ áàéãàà òîäîðõîé òîîíû ñîðüö òóòàìä íýã ñòàíäàðò áóþó ÿìàð íýã õóâèðàë, õ¿äýðæèëòýíä ºðòºãäººã¿é ÷óëóóëãààñ çîðèóä áýëòãýñýí õîîñîí ñîðüö íîãäîõîîð òîîöîîëîí íýìýëò ñîðüö ñòàíäàðòóóäûã îðóóëàí øèíæë¿¿ëæ áàéãààãààñ ãàäíà çàðèì ñîðüöíû äóáëèêàòûã ººð ëàáîðàòîðèîð øèíæë¿¿ëýí õàðüöóóëæ ñòàòèñòèê òîîöîî õèéæ áàéãàà áà ýíý òàëààð äîîð òîäîðõîé òóñãàñàí áîëíî.

Öîîíîãèéí êåðíèé áîëîí ÷óëóóëãèéí ãàðøíóóäûí ñîðüöíû ãåîõèìèéí øèíæèëãýýã Àâñòðàëèéí SGS Àíàëàáñ, Environmental Geochemistry International, Intec. Ltd, James Cook Univercity Laboratory, Êàíàäûí Assayers Canada, CDN Resource Laboratories, Activation Laboratories çýðýã ëàáîðàòîðèóäààð õèéëãýâ. ªðºìäëºãèéí êåðíèéã ñîðüöëîõ, øèíæèëãýý õèéëãýõ, ñîðüöóóäûí õîëèìîã áýëòãýõ, ÷àíàðûí õÿíàëò õèéõ àæëûã Äåéë Ñêåò÷ëè, Ò. Àðèóíàà, Д. Амарцэцэг íàð õèéâ.

Öîîíîãóóäàä èëýð÷ áàéãàà ÷óëóóëãóóäûí òºðºë òóñ á¿ðèéí íÿãòûã ãàçàð äýýð íü ººðñäèéí õ¿÷ýýð (Ä.Ýíõáîëä, Д Энхбаяр) õèéæ áàéãàà áºãººä òýäíýýñ çàðèìûã íü Óëñûí Ãåîëîãèéí òºâ ëàáîðàòîðèä ÿâóóëæ õýìæ¿¿ëýí æèøèõ àæèë õèéâ. Ãåîëîãèéí òºâ ëàáîðàòîðèä ìºí ìèíåðàëîãè-ïåòðîëîãèéí øèíæèëãýý õèéëãýâ. Ãåîìàíäàë êîìïàíè òóñ êîìïàíèéí õàéãóóëûí àíãèéí àæ àõóéí ¿éë÷èëãýýã 11-р сар хүртэл õàðèóöàæ àæèëëàâ.

Òóñ êîìïàíè äýýðõ òàëáàéí áàéãàëü îð÷èí, ò¿¿õ ñî¸ëûí äóðñãàëò ç¿éëñèéã õàäãàëàõ, õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ òàëààð àíõààðàë òàâüæ Îþóòîëãîéí ëèöåíçèéí


14

òàëáàéí õ¿ðýýíä èëýðñýí ò¿¿õ ñî¸ëûí ºâ áîëîõ ÷óëóóí çýâñãèéí îëäâîð, ýðòíèé áóëø, õàäíû ä¿ðñ çóðãóóäûã íàðèéâ÷ëàí ñóäëóóëàõààð ØÓÀ-èéí ìýðãýæëèéí àíãèéã 2 æèë àæèëëóóëñàí áºãººä òýä ºìíºõ æèëèéí ñóäàëãààãàà óëàì íàðèéâ÷ëàí õèéëýý (Ã¿íчинсүрэн нар, 2000). Ýíý àæëûí ¿ð ä¿íä Îþóòîëãîéí çýñ-àëòíû îðäûã àøèãëàõ òîõèîëäîëä äýýðõ ÷óõàë îëäâîð, ò¿¿õ äóðñãàëûí ºâèéã õýðõýí õàìãààëàõ àñóóäëûã øèéäýõ áîëîëöîî á¿ðäëýý (Цэвээндорж нар, 2001).

Îþó òîëãîéí îðä äýýð ÿâóóëæ áàéãàà ¿éë àæèëëàãààíû Áàéãàëü îð÷íû íºëººëëèéí åðºíõèé ¿íýëãýýã Ýêî Òðåéä êîìïàíè (Доржсүрэн нар, 2002) õèéñíýýñ ãàäíà ÁÎß-íû ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí áàã óã àæëûí ÿâöòàé ãàçàð äýýð íü î÷èæ òàíèëöàí çààâàð çºâëºëãºº ºãñºí áîëíî.

Îþó òîëãîéí îðäûí óðüä÷èëñàí òààìàã íººö áàÿëãèéí ¿íýëãýýã Êàíàäûí AMEC E&C Services ãýäýã õºíäëºíãèéí êîìïàíè á¿ñ òóñ á¿ðýýð íü òîîöîîëæ áàéãàà áºãººä ýíý óäàà óã êîìïàíè Õüþãî Äàììèò îðäûã 2003 îíû 11-ð ñàðûí 10-íû áàéäëààð 7.22 ñàÿ óíö àëò, 15.5 ñàÿ òîíí çýñòýé ãýæ òîîöîîëîí ãàðãàñàí áàéíà.

2004 îíû áàéäëààð Îþó òîëãîéí îðäûí íийт нөөц баялаг 717 тонн àëò, 20,7 ñàÿ òîíí çýñ болоод байна. Óã îðäûí õàéãóóë ñóäàëãàà ¿ðãýëæèëæ áàéíà.

Ýðýë õàéãóóë, íàðèéâ÷èëñàí ñóäàëãààíû àæëûí ÿâöàä òóñ êîìïàíèéí óäèðäàõ àæèëòíóóä Îþó òîëãîéä áàéíãà èðæ óã òºñëèéí ÿâöòàé ãàçàð äýýð íü òàíèëöñàíààñ ãàäíà ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàã÷ îëîí êîìïàíèéí ýêñïåðò, áèå òºëººëºã÷äèéã Îþó òîëãîéä óðèí èð¿¿ëæ óã îðäûí áàéäàë, õ¿äýðæèëò, ººðñäèéí õèéñýí àæèëòàé òàíèëöóóëæ áàéâ.

Îþóòîëãîéí îðä äýýð õèéæ áàéãàà õàéãóóëûí àæèëä òóñ êîìïàíèéí óäèðäëàãà ºíäºð à÷ õîëáîãäîë ºã÷ ýíý àæèëä øèëäýã ìýðãýæèëòí¿¿ä òîìèëîí àæèëëóóëæ ìîíãîë ãåîëîã÷äîä áàðóóíû îðíóóäûí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí àðãà òåõíèê, òåõíîëîãè ýçýìø¿¿ëëýý. Ò¿¿íýýñ ãàäíà 4 Ìîíãîë ãåîëîã÷èéã ÀÍÓ-ûí Íåâàäà ìóæ óëñàä ÿâóóëæ ñåìèíàðò îðîëöóóëàí çýñ-àëòíû ïîðôèðûí òºðëèéí îðäóóäòàé òàíèëöàõ áîëîìæ îëãîëîî.

Òóñ êîìïàíè ØÓÀ, ØÓÒÈÑ-òàé îéð äîòíî õîëáîî òîãòîîí øèíæëýõ óõààíû ñàëáàðò õàìòðàí àæèëëàæ áàéíà. Òóñ êîìïàíè ØÓÒÈÑ-òàé õàìòðàí àëòíû ¿íäñýí îðäóóäûí òàëààð ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëñàí áºãººä ýíý ñåìèíàð äýýð òóñ êîìïàíèéí Åðºíõèéëºã÷ Äóãëàñ Êåðâèí äýëõèéí îëîí îðäûã ãàçàð äýýð íü î÷èæ ¿çñýí òóðøëàãàòàé ãåîëîãè÷ õ¿íèé õóâüä Àçè, Àôðèê, Ëàòèí Àìåðèêèéí çýñ, àëòíû îëîí îðäûí ãåîëîãèéí òîãòîö, ñòðóêòóð, òåêñòóð, îíöëîã øèíæ¿¿äèéí òàëààð ººðèéí öóãëóóëñàí áàÿëàã ìýäýýëëýýñýý Ìîíãîë ãåîëîã÷äîä òàíèëöóóëàâ. Òóñ êîìïàíè ººðèéí çàðäëààð ÀÍÓ-ûí Êîëîðàäîãèéí Óóë óóðõàéí ñóðãóóëèéí ýðäýìòýí Æ.Õåäåíê¿éñòèéã óðèí èð¿¿ëæ ØÓÒÈÑ-èéí îþóòíóóäàä àëòíû ýïèòåðìàëü îðäóóäûí òàëààð ëåêö óíøóóëñàí áà ýíý ëåêöèéã Ìîíãîëûí îëîí ãåîëîã÷èä ñîíñëîî. Ìºí ò¿¿í÷ëýí ØÓÒÈÑ-èéí àõìàä áàãø В.Áàëæèííÿìûí çîõèîñîí Ìàãìûí ÷óëóóëàã õýìýýõ íîìûã èâýýí òýòãýæ õýâë¿¿ëýí óíøèã÷äûí ãàðò õ¿ðãýñýí íü Ìîíãîëûí ãåîëîã÷èä, îþóòíóóäûí øèðýýíèé íîì áîëîîä áàéíà.

Îäîî Îþóòîëãîéí îðä äýýð õèéãäýæ áàéãàà ñóäàëãààíû àæèëä ìîíãîëûí ãåîëîãè, èíæåíåðèéí ãåîëîãè, ãåîýêîëîãèéí ñóäàëãààíû àæèë ýðõýëäýã îëîí õàìò îëîí, ìýðãýæèëòí¿¿ä àæèëëàæ áàéíà.

Îþó òîëãîéí îðä äýýð õèéæ áàéãàà àæèë ìàíàé òºð çàñãèéí òºâ áàéãóóëëàãóóäûí àíõààðëûí òºâä áàéäàã.

2002 îíä Ìîíãîë óëñûí Åðºíõèéëºã÷ Íàöàãèéí Áàãàáàíäè Ãîâèéí àéìãóóäàä àæèëëàõ ¿åäýý Îþó òîëãîéí îðä äýýð ñààòàí ìîðèëæ ìàíàé àæèëòàé òàíèëöñàí íü Ìîíãîë áà Êàíàä óëñûí õàðüöààíû ò¿¿õýíä òýìäýãëýãäýí ¿ëäýõ íýãýí äóðñãàëò ¿éë ÿâäàë áîëñîí áèëýý. Ýíý ¿åýð òóñ êîìïàíèéí Åðºíõèéëºã÷ Ðîáåðò Ôðèåäëýíä êîìïàíèéíõàà òóõàé, Ìîíãîëä ÿâóóëæ áàéãàà ¿éë àæèëëàãàà, òóõàéëáàë Îþó òîëãîéí òàëáàéä õèéæ áàéãàà àæëûíõàà ÿâö, îéðûí áîëîí èðýýä¿éí çîðèëòûí òàëààð äýëãýðýíã¿é òàíèëöóóëààä öààøèä Îþóòîëãîéí îðäûí õàéãóóëûí àæëûã àìæèëòòàé äóóñãàí îëáîðëîæ ýõëýíý ãýäýãò èòãýë ä¿¿ðýí áàéãààãàà ìýäýãäëýý.


15

Ìîíãîë óëñûí Åðºíõèéëºã÷ Íàöàãèéí Áàãàáàíüä òóñ îðäûí õàéãóóëûí àæëûí ÿâöûí òàëààð, ýíä àæèëëàãñäûí àæèë àìüäàðëûí òàëààð àñóóæ ñîíèðõîí Ìîíãîë óëñûíõàà õºãæèëä ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ýíý òºñëèéã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëýõèéã õ¿ñýí áèëýý. Ìºí ò¿¿í÷ëýí òóñ êîìïàíèéí Åðºíõèéëºã÷ íî¸í Ðîáåðò Ôðèåäëýíä Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèé ñàéä Íàìáàðûí Ýíõáàÿðòàé óäàà äàðàà óóëçàí äýýðõ àæëûí ÿâöûí òàëààð òàíèëöóóëñàí áîëíî. ÓÈÕ-ûí îëîí ãèø¿¿í, ßàìäûí ñàéä íàð, ìýðãýæëèéí ãðóïï¿¿ä, ØÓÒÈÑ-èéí áàãø, мýðãýæèëòí¿¿ä Îþó òîëãîéä î÷èæ òýíä õèéæ áàéãàà õàéãóóë ñóäàëãààíû àæëûí ÿâöтай òàíèëöàõ, òóðøëàãà ñóäëàõ, ñàíàë çºâëºëãºº ºãºõ çýðãýýð õàìòðàí àæèëëàëàà.

Ýíýõ¿¿ òàéëàíä 2004 îíä òóñ êîìïàíèéí ã¿éöýòãýñýí õàéãóóë ñóäàëãààíû àæëûí ¿ð ä¿íã òóñãàâ.

2004 îíä Îþóòîëãîé, Õºõ õàä, Ìàíàõò, Жавхлант Уул áîëîí Óëààí óóëûí ëèöåíçèéí òàëáàéä 31.2 тэрбум төгрөг зарцуулаад байна.


16

1. ГЕОЛОГИЙН ТОГТОЦ

1.1 Á¿ñ íóòãèéí ãåîëîãèéí òîãòîö K/emklukay kj; y, Fbyf; Bkyuklsy dovt; Fbyf; Bkyuklsy (Bgjnyk. 1971) dg Fbyfuk.nay (Dzbdgg 1985) m-[mkyn[ beree;sy hnlnay kajklwkk kjinh dfuff; :kk; dg :ey; “gl-kpkay .el[gyn[* meygbgl dg nymjepn. xeleelgu* B-pkpkay hexggv hej;gv pkyhnlvky gjlgy yebsy ytu htvtu dklkh Uej.gyvgahgys m-jj-ay; hgbjgu;gyg (Pejgu 1^1)^ Tythoo gjlgy yeb y, iolmltu* #gjlgy yebsy mfjlnay# ptv glm gueelvgy ‘kjqnjsy kj;ee;sy inyr xgygjsu dojty gueelvgy dgayg^ Tyt dov yemgum Wguggy ve.gjug (K/emklukaukkv 150[b kjxnb pgamga) btm ht; ht;ty ptvnay ‘kjqnjsy kj;* nltjwoo; dga;gu^ Ty; :kk; dg :ey; “gl-kpkay he.njbgl hej;gv xeleelgu* gjlgy yebsy dgpgl,mlgu xeleelgu mgjhvgy dg ;t.vutj xeleelgu y, :kk; “gl-kpkay kqnklnmsy [kb’l-[v dgayg^ Tyt m-jj-ays vmje[mej ynltt; ygjnay ynalbtl domtwmta dfuff; ty; htvtu doluttjtt oovvty hgugjlee;* dn- dn-vttv vglvgy dlk[ee; dklky b-lgyr pkyhnl;ku dgayg (Dg;gjx ygj* 2002)^ Tyt m-jj-ays hojtty; oovvty :-.ky* {gjdkys wgu o-nay ;nkjnm* bkywk;nkjnmsy nymjepn. dn-moo; y, Fbyf; Bkyuklsy uoyna hgugjlsy dov htbtty ytjltu;vty PH veyglmga vemejsy dovmta kjky pgay (bgug;uoa гарал үүслийн he.,;) hkldkkmka dgayg^ Tythoo vemej y, :ey; “gl-kpkaukkv B-pkpkay wgu o- hojmtl n;t.hnmta dgavgy Uej.gyvgahgys m-jjgays fbyf; hnl dklklmka^ Uej.gyvgahgys m-jjgays DH pghg; (K/emklukaukkv DH 100@130[b kjxnb pgamga) PPH xnultl; oovvty Hgjbgumga* Iomtty ptjtu ptv glmys ‘kjqnjsy ht; ht;ty vnvm-b* vel,qn; nhmta he.njlsy dovoo; dgayg^

Dov yemunay htbrtty; mgjhvgy Vnlejsy hej;gv y, ;kk; htvtumtt ygjnay injhtumta* ;glgay hf;fluffy dgugmga kjxny; o-lty mkumvky tlvty xelee dg gjunllnm gueelgh dg ;tt; htvtumtt ;glgay hf;fluffy nhmta htvtum hkiee meeu;vsy vg;jgg oovth yfhwfl dohna kjxny; o-lty mkumvky* hgajug dohna [kyulkb-jgm dklky hgajug dohna tlvty xeleemga /b^

Hgbunay ;tt; htvtum mkumvky tlvty xeleeys ;g.hjguee; y, [.gjwlgu dklk.x .el[gyku-y xeleelunay rnrnu htbh;tv gueelr dgayg^ Hgjny [kyulkb-jgmsy ;g.hjguee;g; ‘lemky* .el[gyku-y xeleelunay dklky [.gjwsy htbh;tv pkyhnl;ku dgayg (Pejgu 1^2)^

:-.kys ;g.hjgusy ;kk; htvtum yzum ikhkay xelee dg gjunllnm mgjhvgy dg ;ey;* ;tt; htvtum y, hgajug ;gajugmga .el[gyk[lgvm [kyulkb-jgmsy o-o; gy;-pnm @dgpgl,msy ejvugl* ;tj htldtjnay (‘k;ei[g) lgg.mga o-lty mkumvky dgayg^ {gjdkys hej;gv xeleelgu y, .el[gyk[lgvm tlvty xelee dg [kyulkb-jgmggv ug;yg zyp dojnay xeleelunay htbh;tv uglm eelsy inlttj uguygu;vgy jnklnmsy meq* jnklnm@;gwnmsy ejvugl* dgpgl,m dklky mjghn@jnklnmkkv doj;;tu dgayg (Lgbd dg Dg;gjx* 1997)^

Hkree Vnlejsy xeleelgum :-.kys thty o- hojmtl ojutlrnlvty dov yemunau hgbgjvgy ighglm dg fjufu;lnay yflffuffj gjlgy yebsy bgubgmnpb hfurnr elbggj hkaikk xnultvty ved;e[wnay dovttv ;tti ugjx njth oal z.w mevuglgg klvky dklklmka (Lgbd dg Dg;gjx* 1997* Dg;gjx dg Kjklbgg* 1998* Lgbd dg Dg;gjx* ht.ltl; fuff; dgaugg fuoolltu)^ Tyt yeb hfurvffj {gjdkys o-; dojty htbrttuttj dojtl;ty mkumkh o-;tt kjvky dfuff; nht.xlty ved@gtjgl, kjxny; dzlhvgy jnklnmsy dg ;gwnmsy nuynbdjnm ptjtu hoxnlltu .el[gyku-y xeleelgu pkyhnlvky ;g.hjguggv mkumvky dgayg^ Wguggy ve.gjusy ptvnay ‘kjqnjsy kj;sy ho;tjrnlm :-.kys hkree o-; dojty uoawt; mkumvky .el[gys gjlgy yebgy; oovty mkumvky (Lgbd dg {k[v* 1998) dgahg; K/emklukay ho;tjrnlm ;ttjh yebsy hfurlnay thty o-; :tt; Vnlej@:kk; :-.kys wgu o-; mkumrtt (“-j-llk* 1998d)^

Tyt dov yemunay vmje[mej nh ygjnay domtwmta dfuff; ty; ht;nauttj pooy

hkai dklky hkaykkv ejgui xnultvty vmje[mejee; mkhnkl;;ku x utvty nht.xlty


17

dgjeey hkam de/e dgjeey@pooy xnultl; veyglsy ;guee inlrvty j-unkygl, vnynvmjgl (pooy ugj mnai vgldgjlgvgy) hgugjlee;ggj mk;kjhkalku;kr dgayg^ Mt;uttj vgldgjlgvgy hgugjglee; y, vgyvjsy hnabtl ;gueelggv g.vgy pejgu ;ttj ht; ht;ty [b ojutlrlty hgjgu;gh dg bkyukl u-klkuxn; mt;ynau pejgum mtb;tultvty dgayg (Dojtyhoo ygj* 1995)^ Pgjnb ugpgjm ;ttjh vmje[mejee;mga hkldkkmka ;nygbkm-jbgl, b-mgbkjqsy ytu;loo;* hlkjnm dnkmnmmka pgygj* kjmkuy-av oovvty dgayg ({k[v ygj* 1997d)^ T;uttj vmje[mej y, -jfyhna;ff tyt dov yemunay “-jbnay wgu o-nay Hgydku;sy iolmltu dkjrnyunay [kb’l-[vkkv devg; doh hej;gv xeleelgum yflfflvfy dgayg ({k[v ygj* 1997d)^ Dojtyhoo ygjsy (1995) :-.kys hkree o-; hgbjeelgy pejgulgvgy pooy@dgjeey veyglmga vn-ynmnay ;tl ve;lee;sy z;gr mty hgugv y, tyt wgu o-; z.gu;vgy ;-qkjbgwn; kjvysu utjxnlr dgayg^ Uth;tt tyt dov yemgum “-jbnay ;gjggh o-; z.gu;vgy ;-qkjbgwn mk;kjhka grnulgu;;gu dfuff; tyt y, “-jbnay vool Mjngvsy thty o-; Mf. Gpnay dgvv-ay dojtl;ty mkumkh oal z.w* Hzmg;sy pooy hkam htvtu (H-y;jn[v ygj* 1992)* Fbyf; Bkyukl; mkumkku;vky B-pk@{gaykpkay o-nay ;-qkjbgwn (H-y;jn[v ygj* 1996* >-dd ygj 1997) dg kjxny o-nay m-[mkynpb (Jnmw ygj* 1995* Dgzjvgahgy ygj* 1996) hoxmta yflff opoolvtymta hkldkkmka^

K/emklukay kjxny; mgjhvgy gjlgy yeb y, nht.xlty dgpgl,mlgu .el[gyn[ xeleelgu dklky .el[gyku-y ugjglmga hej;gvys o-o;ttv mkumkr dgayg^ :ttjh hej;gv* xeleelunau [.gjw@bkywk;nkjnm pkyhnlvky t.tj heejbgu dohna ujgynmkn; povty ugjx njvty dgayg^ T;uttj hej;gv xeleelunau {gjdkys wgu o-nay meygbgl hej;gv hexnr dgayg^ Tyt hej;gv xeleelgum Pteridospermaceae ejugblsy ol;tw gueelvgy o-ltl nltjvty dklyk (Ejgydnltu* 1997* {k[v ygj 1997d)^ Mooyttv ug;yg 2003 ky; K/emklukay ho;tjrnlmnay mgldgay hojtty; V^Vgyr;kjrnay nljoolvty gb,mys ol;tu;tl dohna xeleelunay ugjinau ygjna.xlgy ve;lghg; Brachiopods, Bryozoans, Bivalves, Gastropods, Crinoids олдсон бөгөөд энэ хурдсыг Доод Карбоны хожуу Tурнейвизейн цаг үед хамруулсан байна (Bnyrny* Vtjvbgg* 2003)^

K/emklukaukkv 7[b@m “-jbnay wgu o-nay ugpjsy hk.kj tl-b-ym (Zr, Nb) tldtumta iolmltu dkjrnyunay bgvvn. (Hgydku;sy bgvvn.) mkumvky dgayg ({k.gl-y[k dg Zjbkl/[* 1995)^ Hgydku;sy tyt bgvvn. y, PPH poum 80 htb xnumta oovvty 10@35[b ;ngb-mjmta* wgunjgu vmje[mej dohna ptjutl;tt hkcj nymjepn.ggv mkumrtt^ Tyt bgvvn.su vgyvjsy hnabtl ;gueelggv g.vgy pejuggv hgjghg; klky mkkys ;g.hgj wgunjgu htldtjmta vmje[mejmga dg mt;uttj y, wnj[kyn dklky ugpjsy hk.kj tl-b-ymttj dgzrvgy ‘-ubgmnmsy ;tl ve;lee; dgayg^ Eu bgvvn. y, -jfyhna;ff mf. jooutt #hgajeelsy mg.gu inu# hkmkavykkv hgjghg; lk’klnm vmje[mejmga /b^


18

Зураг № 3 1.2. ОЮУ ТОЛГОЙН ОРДЫН ГЕОЛОГИ-СТРАТИГРАФИ

Оюу Толгойн орд газрын стратиграфийн судлагааг профессор Минжингээр ахлуулсан судалгааны хэсэг хийж гүйцэтгэлээ. Судалгааны талбай нь өмнө нь 1:200000, 1:50000 зураглалын талбайд хамрагдан стратиграфийн хувьд ерөнхий ангилал зохиогдсон


19

байсан. Оюу Толгойн төсөл хэрэгжиж эхэлсэнээс хойш өрөмдлөг болон суваг малталтын ажлууд эрчимтэй явагдаж геологи-стратиграфийн хувьд хангалттай мэдээлэл хуримтлагдсан боловч тухайн мэдээлэлийг мэргэжлийн талаас нь нэгтгэн дүгнэж орон нутгийн албан ёсны нэгжүүдэд хамруулах судалгааны ажил хийгдээгүй байсан. Өмнөд Оюу Толгойн өмнөд хэсэгт геофизикийн судалгааны ажил явуулж байх үед амьтан ургамлын үлдэгдэл бүхий гарш илрүүлсэнээр тухайн орд газарт геологи-стратиграфийн нарийвчилсан судалгаа явуулах үндсэлэл бүрдсэн. Айвенхоу Майнз компани стратиграфийн нарийвчилсан судалгаан ажлыг ШУТИС-ийн Палеонтологи-Стратиграфийн судалгааны төв хамтран хэрэгжүүлсэн. Төсөл 2004 оны 1 сарын 20 ноос 11 сарын 20 хүртэл үргэлжилсэн болно. Судалгааг проф. Ч.Минжин, ахлах багш Г.Сэрсмаа, багш Ч.Эрдэнэчулуун нар гүйцэтгэж Оюутан З.Бадамхатан, Н.Манчук нар дадлага хийхийн хамт туслахаар ажиллав. Судлаачид төслийн талбайд малтагтсан суваг болгонтой нарийвчилан танилцсаны дээр Оюу Толгойн ордын хэмжээнд өрөмдөгсөн төлөөлөх чадвар сайтай цооногуудыг сонгон түүнд геологи-стратиграфийн бичиглэл хийсэн. Оюу Толгойн орд газарт хийсэн судалгааны ажлын үр дүнд маш сайн ялгагдсан стратиграфийн багана зохиосон. Төслийн талбайгаас доорх амьтан ургамлын үлдэгдэл олж илрүүлж түүнд судалгаа хийсний дүнд насны тодорхой ангилал бий болгосон.

Хүснэгт 1

Оюу Толгойн стратиграфийн ангилалыг зохиохдоо судлаачид маш өргөн хүрээнд авч хэлэцсэний зүнд Өмнөд Монголын вулканоген бүсийн Девон, Карбоны чулуулгийн нэгж ангилалыг тодорхой хэмжээнд дэвшүүлэн тавьж үр дүнд хүрсэн. Оюу Толгойн орд газрын стратиграфийн асуудлыг шийдэж өгсөнөөр тухайн орд газартай ижил төстэй ордыг хайхад нэгэн чухал шинж шалгуур болох геологи-стратиграфийн шалгуур шинж тэмдэгийг мэргэжлийн судалгааны түвшинд шийдэж өгсөн нь хамгийн гол үр дүн болно.

Өмнөд Монголын Вулканоген Бүсэд (ӨМБВ) Баруун хуурайн террейнээс Сүхбаатар хүртлэх өргөргийн дагуу сунаж тогтсон карбоноос-триасын настай арлан нумаас эх газрын идэвхитэй захын хүртлэх нийлмэл вулканоген-терриген хурдсаас тогтсон Таван Харын уулын баруунаас зүүн хэсэг, Баян Овоо уул, Цагаан суваргын дүүрэг, Өлгий хийд орчим, Алаг Баянгийн толгодорхог уулс, Цохиотын массив-Гурван Хараат уул, Хан Богд уулын орчим, Их Номгон уул-Буурын Хяр, Цагаан уул зэрэг дүүргүүдийг хамааруулж үзэв.

Энд хожуу палеозойн настай литостратиграфийн нэгж болох Алагбаян, Гурванхараат гэсэн 2 группыг ялгаж дотор нь формацуудад ангилж бичиглэл зүсэлт, геологийн бүдүүвч зургийг хийсэн. Оюу толгойн талбайн зүүн урд тархсан эртний хувирмал чулуулагт Ундаан формацыг шинээр ялгаж оруулав. Дээрхи бүх литостратиграфийн нэгжүүдийг өмнө нь ялгагдаж сайн судлагдсан Дэнгнуруу формацтай харьцуулсан.

Нэр Оюу Толгой

Brachiopods Олдоц ихтэй Bryozoans Олдоц дунд зэрэг Bivalves Олдоц дунд зэрэг Crinoids Олдоц дунд зэрэг Gastropods Олдоц ховор Plant fossils Олдоц дунд зэрэг


20

Ундаан формац Уг формацын хурдас Оюу толгойн зүүн урд хэсгээр тархалттай, Ундаан голын хуурай сайрын нэрээр нэрлэгдсэн, 900 м зузаан, Сайншандхудаг формацаар үл нийцлэгээр хучигддаг, амьтан ургамлын үлдэгдэл агуулаагүй, хувиралд орсон ногоон, хар ногоон өнгийн туф элсэн чулуу, цахиурлаг элсэн чулуу, цахиурлаг алевролитоос тогтоно. (геологийн зураг болон хүснэгт 3 –ийг хар)

Алагбаян групп Анх В.И.Гольденберг (1978ф) ялгасан алагбаян свитыг Алаг баянгийн орчимд доод - цавчир, дунд - булагбаян, дээд - халзановоо гэсэн 3 формацаас тогтох групп болгон ангилав.

Цавчир формац Алаг Баянгийн намхан толгодорхог уулсын дүүрэгт Алаг баянгийн туурийн хойно Ар Цавчир худгийн орчимд тархалттай, 800 м зузаан, саарал, ногоон саарал өнгийн, давтамжтай үелэлтэй элсэнчулуу, алевролитын ээлжилсэн үеүдээс тогтоно.Зарим газраа андезитын лав, андезит, конгломераттай үелсэн флишоид маягийн хурдастай. Доод хил зааг нь тодорхойгүй, дээрээ булагбаян формацаар хагарлаар зааглагдан хучигдана. Муу хадгалалттай ургамлын ишний үлдэгдлээр болон стратиграфийн байрлалаар нь девоны настай гэж үзэв. Зураг №4

ªìíºä Ìîíãîëûí âóëêàíîãåí á¿ñèéí ñòàðòèãðàôèéí õàðüöóóëàëò (×.Ìèíæèí)

330

343

348

362362

BiGDQmd

Óíäààí ôîðìàö

Vatl

Va

VatIgnVbx

L

AndIgn

CSTC

AndL

BAT

Ulg

ii m

b.Ts

agaa

n-su

varg

a m

b.A

man

-Us

mb.

Ñà

éíø

àí

äõó

äàã

ôî

ðì

àö

Öàâ÷èðôîðìàö

Áóëàã-áàÿíôîðìàö

Õàëçàí-Îâîî ôîðìàö

Àë

àãá

àÿí

ãð

óïï

Ãóðâ

àíõà

ðà

àò ã

ðóï

ï

Âóë

êàíî

-ãåí

Çî

ñò ì

ýìá

ýð

Äýí

ãíóð

óó ô

îðì

àö

?

Àáàêàíèäèóì

àññåìá.

Öàãààí-ñóâàðãààññåìá.

Äýíãíóðóóàññåìá.

Ãóòà

é ð

åãè

îñò

ýéæ

Ä î

î

ä

Ä ý

ý ä

Ìà

ãàð

ðå

ãèî

ñòýé

æ

Âåðõîòîìôîðìàö

Åâñ

åé

ôî

ðìà

öÊ

åçî

â ô

îð

ìàö

Îñò

ðî

ã ãð

óïï.

Ôð

àí

Ôàì

åíÒ

óðí

åéÂ

èçå

éÑ

åð-

ïóõî

â

Ïå

íñè

ëü

-âàí

Ìè

ññè

ñèï

Äýý

äÄ

îîä

-äóí

ä

Ï

à

ë

å

î

ç

î

éÄ

å

â

î

í

Ê

à

ð

á

î

í ?

± 0.8299.0

± 1.3318.1

± 1.6326.4

± 2.1345.3

± 2.6359.2

± 2.6374.5

± 2.6385.3

± 2.6416.0

410

400

390

380

370

360

350

340

330

320

310

300

Îþó Òîëãîéí õàéãóóëûí òàëáàé

Ôëîð(Äóðàíòå, 1983)

Ôàóíà

Áàé

ãàë

èé

í ÷

àíä

Ãàí

åë

èí

,1977

Îð

îñû

í ç

¿¿í õ

îéä

õý

ñýã

(Ã

àíåë

èí, 1

977)

Êóç

áàññ

(Ì

ýéåí,

19

68)

(×.Ìèíæèí íàð., 2004)

ªìíºä Ìîíãîëûí âóëêàíîãåí õîòãîð

Ëèòîñòðàòèãðàôèéí íýãæ¿¿äÅðºíõèé áà áèîñòðàòèãðàôèéí íýãæ¿¿ä

Ãåõðîíîëîãèéí øàòëàë

¯í

ýì

ëýõ

¿é í

àñ

(ñàÿ

æè

ëýý

ð)

Ýé

æ

Ý ï

î õ

Ý ð

à

Ïåð

èî

ä

Íàñ

(ñ

àÿ

æè

ëý

ýð)

Õîé

ä Î

þó

Òî

ëãî

éí

èí

òðóç

èâ

á¿ð

äýë

Ýâý

ðõó

óðì

àã-

áè

îòè

òîò

ãðà

íîä

èî

ðè

ò á

à ä

àö

èòè

éí

äàé

ê

Ðè

îë

èòè

éí ä

àé

ê

Ôàóí Ôëîð

(À.Ôàéíäëåé, Ä.Êðýéí, È.Êàâèëåðèñ)

?

(Ãðàäøòåéí íàð., 2004)

365

CS3a_1

CS3bCS3a

CS2bCS2a

C S1

DA 4a

DA 2bDA2a

DA1

DA1b

DA1a

ªìíºä Ìîíãîëûí âóëêàíîãåí õîòãîð

Ãàø

óó

ìýì

áýð

Òàòà

àë

ì

ýìá

ýðÁ

àñà

ëì

áð

.

Öî

õèî

òô

îð

ìà

öÌ

ºð

ºãö

ºã

ôîð

ìà

ö

Òîìèäåíäðîí

àññåìá.

Ëåïèäî

-äåíäðîíàññåìá.


21

Булагбаян формац Алаг Баянгийн дүүрэгт тархалттай, Булаг Баян худгийн орчимд тулгуур зүсэлттэй, 750 м зузаан, уг формацын доод хэсэг нь андезит, андезит-базальт, сульфид хүдэржилттэй порфироос, хожуу девоны настай мөрхөлтөн, ургамлын үлдэгдэл агуулсан, ногоон өнгийн элсэн чулуу, алевролитын үелэлээс, дээд хэсэг нь андезит, андезитын туфээс тогтоно. Оюу толгойн DA1 нэгжтэй дүйнэ. Халзан-Овоо формац Алаг Баянгийн намхан толгодорхог уулс, Халзан Овоо, Шавагтай уул, Нүдэн худаг, Цагаан суваргын уурхайгаас зүүн урагш Гэр чулууны худгийн орчимд тархалттай. Доод хэсэг нь 200м зузаан, игнимбрит, андезит-базальтын лавтай үелсэн трахидацитаас, дунд хэсэг нь 400-600 м зузаан, базальт, андезиттай үелсэн,саарал, ногоон саарал өнгийн элсэн чулуу,алевролитаас тогтоно.Дээд хэсгийн илэрц нь энэ дүүргүүдэд муу илэрсэн бөгөөд Оюу толгойн L нэгж болно. Уг формацын хурдас DA2-DA4 нэгжүүдтэй дүйнэ. Геологийн насыг стратиграфийн байрлалаар нь дээд девон-доод карбон гэж тогтоов.

Гурванхараат групп Өмнөговь аймгийн Хан Богд, Манлай сумдын заагт Цохиотын массив, Гурван Хараат уулын орчимд өмнө нь О.Д.Суетенко, М.В.Дуранте нар (Геология МНР,т1,1973; Дуранте,1976) тусад ялгаж байсан нэгжүүдийг В.И.Гольденберг нар (1978ф) нэгтгэж группэд ялгасан. Энэ групп сайншандхудаг, мөрөгцөг, цохиот гэсэн 3 формацаас тогтоно.

Сайншандхудаг формац Уг формацыг Өмнөговийн Манлай сум, Гурван Хараат уул, Цохиотын массив орчимд О.Д.Суетенко (Дуранте,1976) Сайншанд худгийн нэрээр нэрлэж ялгасан. Тулгуур зүсэлт нь Гурван Хараат уулаас зүүн тийш 20 км орчимд Аман ус худгийн хажууд байрлана. Цагаан Суваргын дүүрэгт цагаансуваргын боржин дээр элэгдлийн гадаргуугаар, Оюу толгой орчимд Алагбаян группын хурдас дээр бага өнцгийн үл нийцлэгээр байрлаж, Гурван Хараат,Өлгий хийдийн орчимд мөрөгцөг формацаар нийцлэг хучигдана. Сайншандхудаг формацын хурдас Өлгий хийд, Цагаан Суваргын уурхай орчим, Баян Овоо, Хан Богд, Их Номгон, Буурийн Хяр,Чандмань уул зэрэг Өмнөд Монголын олон газарт тархалттай. Формац нь доод Өлгий, дунд Цагаансуварга, дээд Аман ус мэмбэрүүдээс тогтоно.

Өлгий мэмбэр: Өлгий хийд, Оюу толгойн хайгуулын талбайн зүүн урд,Хан Богдын урдуур тархалттай. 100-300 м зузаан, хүчиллэг туф, хүчиллэг игнимбритээс (Findlay,2004,хэвлэгдээгүй ажил) тогтоно. Өлгий хийдийн дүүрэгт муу хадгалалттай дун Straparollus cf.dionysii олддог. Энэ нэгж Оюу толгойн CS1 нэгжтэй дүйнэ.

Цагаансуварга мэмбэр:Өмнөд Монголд Цохиот, Өлгий Хийд, Цагаан Суварга, Баян Овоо, Хан Богдын өмнөд хэсэгт, Оюу Толгой, Их Номгон, Буурын Хярын орчимд өргөн тархалттай (Зураг 16,17,18). Анх Васильев (1968ф) Цагаансуварга формацад ялгасныг дунд масштабын геологийн зураглалын явцад Сайншандхудаг формацын нэг мэмбэр болохыг тогтоосон. Ховроор конгломератын үеүдтэй, мөрхөлтөн, хөвд биетэн, хясаа, криноид, конуляри, толгой хөлтөн, ургамлын элбэг үлдэгдлүүдийг агуулсан саарал, ногоон саарал өнгийн элсэнчулуу, алевролит, андезит, андезит-базальтаас тогтоно.


22

100-200м зузаан. Организмын үлдэгдлээр насыг нь доод карбоны турней-визейн настай гэж тогтоосон бөгөөд Оюу толгойн CS2 нэгжтэй дүйнэ.

Аман-Ус мэмбэр: Өмнөд Монголд Сайншандхудаг формац тархсан газруудад тархана. Тулгуур зүсэлт нь Гурван Хараат ууланд Аман Ус худгийн дэргэд байрлана. Андезитын лав, андезит-базальт,базальт, тэдгээрийн туф, туф брекчи, туф аглломерат, туф элсэн чулуу, туф алевролитаас тогтоно. 500-2000 м зузаантай уг мэмбэр Оюу толгойн CS3 нэгжтэй дүйнэ.

Мөрөгцөг формац Цохиотын массив, Гурван Хараат уулын орчимд О.Д.Суетенко, М.В.Дуранте нар (1976) тулгуур зүсэлт нь байрласан Мөрөгцөг худгийн нэрээр нэрлэж мөрөгцөг формац ялгасан. Сайншандхудаг формацыг нийцлэг хучиж, цохиот формацаар нийцлэг хучигдана. 1800-2000 м зузаан, полимикт,вулканомикт найрлагатай конгломерат, бага хэмжээний элсэн чулуу, алевролит, туф, андезит, дацитын лаваас тогтоно. Доод хэсгээс нь ургамлын үлдэгдэл-Tomiodendron ex gr. Kemeroviense, T. mongolicum; дунд хэсгээс нь Angaropteridium ex gr. ligulaeformis, A. cf. neuburgae олддог нь хожуу карбоны нас заана. Цохиот формац О.Д.Суетенко, М.В.Дуранте нар (1976) Цохиотын боржингийн массиваас урагш 1-3 км-т тулгуур зүсэлттэй цохиот формацыг ялгасан. Мөргөцөг формацыг нийцлэг хучиж, Өмнөд Монголын вулканоген бүсийн хэмжээнд карбоны насны хурдсуудын хамгийн дээр байрлана. Голдуу андезит, андезит-базальт порфир, багаар хожуу карбоны ургамлын үлдэгдэл-Angaropteridium ex gr mongolicum, A. cf. neuburgae, Annularia sp., Paracalamites sp.,-г агуулсан туф элсэн чулуу, алевролитоос тогтоно. Зузаан нь 2000 м.

Дэнгнуруу формац Говь-Тянь Шань уулсын системийн хойд үзүүр Дэнгийн Нуруунд орших тулгуур зүсэлтийг анх О.Төмөртогоо, Г.Бадарч нар (1976), дараа нь И.Н.Мананков, О.А. Эрлангер (1976) нар судалсан. Өмнөговь аймгийн Ноён сумаас зүүн тийш 45 км-т, Үүрт Хайрханаас баруун тийш 13,9 км-т, Зост булгаас баруун хойш, Татаал худгаас урагш байрлах зүсэлтийг геологийн зураглалын ажлаар Дамдинжав нар (1999ф) дэнгнуруу формацад ялгасан. Тулгуур зүсэлтэд О.Төмөртогоо нар (1976) 5 дэд нэгж ялгасныг бид энэ ажилд ул суурийн-доод, Татаал, Зост, Гашуун, дээд-вулканик гэсэн мэмбэр болгов. Баялаг олдвортой тэнгисийн амьтад болон зарим ургамлын үлдэгдлийг нь Е.Е.Павлова, И.Н.Мананков, К.А.Астафьева-Урбайтис, Р.В.Горюнова, М.Е.Богословская, В.Н.Шиманский (Биостратиграфия и фауна карбона...., 1983) цуглуулан судалж байсан. Энэ ажилд криноид, дунгийн үлдэгдлийг Г.Сэрсмаа тодорхойлов (Палеонтологийн таблиц).

Ул суурийн мэмбэр: Доод палеозойн чулуулгийг өнцгийн үл нийцлэгээр хучсан, 75 м зузаан, туф конгломерат, туф элсэнчулуу, туф алевролит,андезитын туфээс тогтоно.

Татаал мэмбэр: Доод карбоны ургамлын үлдэгдэл-Angarophloios sp.-г агуулсан, 200 м зузаан, эх газрын гаралтай, ногоон саарал өнгийн конгломераттай үелсэн элсэнчулуу, алевролитоос тогтоно.

Зост мэмбэр: 200 м орчим зузаан, доод карбоны визе-серпуховын настай мөрхөлтөн, хөвд биетэн, толгой хөлтөн, хясаа, криноид,дунгийн баялаг үлдэгдэл агуулсан гүехэн устай тэнгисийн гаралтай саарал, ногоон саарал элсэн чулуу,


23

алевролит, шохойлог элсэн чулуулгаас тогтоно (Биостратиграфия и фауна карбона...., 1983). Гашуун мэмбэр: Ургамлын үлдэгдэл –Abacanidium dengnurense –г агуулсан, 170 м зузаан, саарал, ногоон саарал өнгийн элсэн чулуу, конгломерат, хар өнгийн алевролитын үелэлүүдээс тогтоно. Вулканоген мэмбэр: 50 дээш м зузаан андезит, андезит-дацит, туф элсэн чулуунаас тогтоно.

Оюу Толгойн орд газраас олдсон амьтан, ургамлын үлдэгдлийн зургууд.

Б р а х и п о д а

Зураг №5

Зураг №6

Зураг №7

Зураг № 8

Зураг №9

Зураг №10


24

Зураг №11 Зураг №12

Зураг №13

Зураг №14

Зураг №15

Зураг №16

B r y o z o a n s

Зураг №17

Зураг №18


25


Зураг №21

Зураг №22

C r i n o i d s

Зураг №23

Зураг №24



26

Ургамлын үлдэгдэл (K n o r r ia)

Зураг №27

Зураг №28

Зураг №29

Зураг №30 Судалгааны ажлын үр дүнд Оюу Толгойн орд газрын хүдэржилт агуулж буй чулуулагтай хиллэн хучиж буй вулканоген-тунамал зузаалгыг дээд девон, доод карбон болохыг хөдөлбөргүй баталсан.

1.3. Îþóòîëãîéí хүдрийн òàëáàéí ãåîëîãè Ýíý òàëáàéí õ¿ðýýíä èëýðñýí Îþóòîëãîéí îðäóóä íü çýñ-àëòíû ïîðôèð áîëîí ñóëüôèä èõòýé çýñ-àëòíû òºðºëä áàãòàõ þì.

K/emklukay ho;tjrnlm 3h4 [b kjxnb mgldga; ht; ht;ty dovt; mgjhvgy dg mt;ynau Hkam* Mf.* Fbyf;* Dgjeey fbyf; dklky H,/uk :gbbnm (Glv Hkam dov) htbtty ytjltvty dklyk^ Tyt mgldgay pf.hfy 20 kjxnb he.nau xeleelunay ugji tptl;tu dg devg; he.nau fbyf poum zlnuoa yglee* meygbgl hexggv tptlr dgayg^ K/emklukay kj;sy DDH htvtum dklky mf. htvtum 40b hojmtl pepggymga elggy ig.gj* tlv hgajug dohna m-jjgv hexggv mkumvky dgayg^ Tythoo m-jjgvvsu kumklvky PPE xnultlmta hkcj mkb vgaj :fjf.;fuxnay tlv hgajuggj ;oojvty dgayg^ K/emklukay хүдрийн mgldgay u-klkunay зургийг Хавсралт 2@m opoolt.^ Tyt mgldga; fjfb;vfy wkkykuee;sy [-jy* xeleelunay ugjiee;g; hnavty u-klkunay ygjna.xnlvgy pejgulgl (1%5000@sy bgvimgdmga pejgu)@; oy;tvlty xeleelunay vmjgmnujgqnau (;g.hjgug poa) mkumkklkk (Pejgu 1^Hg.vjglm 1)^ Hgaueelsy mgldgay ug;gjug ;ttj dklky fjfb;vfy wkkykuee;g; wga.gj dklky hgj fyunay эрдсүүдийн шигтгээ бүхий xeleelunay klky zypsy ;tl ve;lee; nltjvty dgayg^ Ty; ho;tjrnlmnay ;gjggh wgu o-nay dgpgl,m* jnklnm* t.tj heejbgu@dnkmnmmka gy;-pnm dklky dnkmnmmka ujgyk;nkjnmsy nymjepn.ee;sy ;tl


27

ve;lee; mggjgl;gr dgauggгаас ug;yg bfy zyp dojnay htbrttuttj he.njvgy de/e ho;tjrvty* ‘kjqnjlku [.gjw@bkywk;nkjnmsy ;tl ve;lee; nltjx dgaugg y, mt; ugjgl oovlnay he.,; ptv glmys ‘kjqnjsy vnvm-bmta hgbggjglmga dgar dklkh /b (Зураг 1.4)^ Vgyvjsy hnabtl ;gueelggv g.vgy pejgu dklky u-kqnpn[nay htbrnlmnay dklk.vjeelglmsy oj ;oyuttv optht; hgaueelsy mgldgay hojtty; PH poum 30@70 htb xnultlmta oovvty mkbkkhky vmje[mejee; mkumkku;vkykkv ug;yg lnw-ypnay mgldgay hkam (H,/uk :gbbnm) htvtum gmjngrnlm dohna vmje[mej dgaugg y, mkumkku;lkk^ K;kk eu gmjngm vmje[mejsy inyr dga;gl* mgjhglmsu mkumkkhkkj grnllgr dgayg^ 1.3.1. Dgjeey fbyf; dov Dgjeey fbyf; dov dkl Glm nhmta ‘kjqnjsy vnvm-b dfuff; glmys fy;fj gueelugmga (1 ujgbb mkyykkv ;tti) хүдрийн биетийг hojttlty mkumvky 250b hfy;lfy kumlklmka 700b ugjea uoy ojutlrnlvty dkvkk zy;gy (mjed[g) bgzunay htldtjmta^ Tyt kj;sy mf.; kajklwkkukkj PH poum 70 htbttj veygr mkumvky* ytu b-mjttv ht;ty gj.gy b-mj pepggymga [.gjw bkywk;nkjnmsy ;tl ve;lee; байдаг. Tyt kj;sy 80 kjxnb he., y, yzum* ‘kjqnjlku g.unm dgpgl,mg; gueelgu;gr dgayg (Hg.vjglm 2)^ Tythoo ‘kjqnjsy vnvm-bnay [-jy [.gjwsy ve;gl nhmta (tplthooyna 20@nkv ;tti he.,)* hkcj;kux dnkmnmsy he.njglmga dgayg^ Ty; v-jnwnmnay he.njlsy dov бараг dgahuoa эсвэл сул илэрсэн dg hgjny mooyna kjky; 600b kjxnb jg;nevmga t’n;kmsy velg.mgj he.njlsy dov oovvty dgayg^ Fy;fj gueelugmga xeleelgu@wfbnay y, tjuty mkajky; gueelug dgugmga (0^3% ptv* 0^3 u/m glm) ho;jnay 600b h 2000b mgldga dohna gvgj fjufy dov oovvty dgayg^ Tyt vnvm-b y, ;ey;ggv hoxmta un;jkm-jbgl, bguy-mnm dg un’v@gyun;jnm tj;tvrnlmmta* vel,qn; dgugmga (5%@ngv dgug)* dgug ptjunay (20%@ngv dgug) dkjynmmka dfuff; glm y, ихэнхдээ hgl,[k’njnmmta hkldkkmka dgayg^ Tyt vnvm-bnay yzum* ‘kjqnjlku g.unm dgpgl,mlgu xeleelunau zyp dojnay wgu o-; ‘kjqnjlku [.gjw@bkywk;nkjnmsy ;tl ve;lee; kumklvykkv ho;tjrnlm oovvty utr optr dklkh /b^ {.gjw@bkywk;nkjnmsy ;tl ve;lee;sy hgbunay hfuiny (OT-qmd dn;yna ytjltvtyttj K/emklukay [.gjw@bkywk;nkjnm) y, eu kj;sy hgbunay fy;fj gueelugmga htvtum oovvty dg pepggy y, dgug (ht;ty b-mjttv ht;ty gj.gy b-mj pepggy)@ggv ug;yg ynam mgldgay htbrtty; rnu; mgjhgguoa dgar dklkh /b^ Tythoo ;tl ve;lee; [.gjwsy klky mkkys (tplthooyna 20@nkv ;tti he.,) штокверк хэлбэрийн нарийн судлуудтай* bgi hoxmta v-jnwnmnay he.njgl; fjmvfyffv ug;yg tythoo v-jnwnmnay he.njgl y, mooyna fbyf oovvty [glnay vnln[gmsy (ukl;ee dnkmnmsy) he.njgl ;ttj ;g.hgj;gy z.gu;vgy dklklmka^ U-klkunay ygjna.xnlvgy dnxnultlttv optht; tythoo ;tl ve;lee; y, fy;fj m-b’-jgmejmga [.gjwsy ve;lee;sy ;ghny ;g.mgu;gy z.gu;vgy mojtlmoo;* mty; oovvty [glnay vnln[gmsy he.njgl dklkh y, mk;kjhka dgayg^ Mt; ;kmjkk (vel,qn;sy tj;tvrnlmnau dni) fbyfh mojtlmttj oovvty [.gjwsy ve;lee;syhgg htbh;tvoo;nau gueelr dgayg^ Tyt fy;fj gueelugmga ho;jnay dn-mnau DH dg Pooy mglggv y, hginr mkumvky PH xnum 25@75 htbnay veyglmga [.gjw@bkywk;nkjnmsy ;tl ve;lee; dgaugg dg mt; v-jnwnmnay he.njgl; ;ey;ggv hoxmta fjmvfy* velg.mgj vel,qn;sy ho;tjrnlmmta* hgj,wgyuea pepggy (10b@50b fjufy) /b^ Ygvys he.,; ho;tjrnlmnay wgu o- dklky mooyna ;gjggh wgu o-; hgbjgu;gr dgaugg t;uttj ;tl ve;lee; fy;fj gueelugmga ho;tjrnlmnau hzpuggjlgr dgaugg dklk.x mooynau kumklr dgaugg y, mkumkku;kkuoa dgayg^ Nabttv t;uttj ;tl ve;lee; ho;tjrnlmnay vool o-nay eevbgl ;gbrnh vmje[mejsy oojtu uoawtmutr dgavgy dgar dklkh dgayg (Хавсралт 3.1-3.81)^ Fy;fj gueelugmga ho;jnay dn-mnay mf.ffv 600b@nay jg;nevm mkumvky pgjnb ve;lee;g; bfy glm nhmta сфалерит, галенитын ve;lee; mggjgl;gr dgayg^ Vkjkypky pejgulgl dklky fjfb;lfunay oj ;oyuttv optht; tyt kj;sy pooy mgl; PH poum 25


28

htbttj veygr DH poum 80 htbttj eygr dgaugg ytu vmje[mejsu [.gjw bkywk;nkjnmsy pglee ;tl ve;gl kumklvky dgayg^ Ytutym t;uttj ;tl ve;lee; DH eyglmga exnj fy;fj gueelugmga ho;jnay dn-mnay ;kkueej 800b ugjea uoy; fyufjfh cvmka^ Зtvnay velg.mgj ho;tjrnlmmta* PH poum 25 htbnay veyglmga tythoo ;tl ve;gl ;gh, glm ptvnay hgj,wgg 1@ttv dgug (Glm ujgbb mkyy* ptv ‘jkw-ym) dgaна. Mtj PH poum 25 htbttj veygr mkumvky gy wg.sy ;guee oovvty v-jnwnmnay hoxmta he.njgl; fjmvfy ;tl ve;lee; y, fy;fj vel,qn;mga he.njlsy dovnay oy;tv cpkkjsu mflfflr dgar dklkh талтай^ Tyt he.njlsy dovnay ol;tu;loo; DF dovnay ho;tjrnlmnay dovttv HPH poum ojutlrnlr dgaugg hgugjlsy ;kk; htvtum hg;uglgu;gr dgayg (Хавсралт 3.8)^ DF dovnay [-jy; fywfu delgymga* [.gjwsy ve;lee;sy rnrnu htvuoo;* Оюутолгойн монцодиорит (OT-qmd) dklky dnkmnmsy he.njgl dohna dgpgl,mlgu gueelgux xeleelunay htbh;tvyttv doj;vty dgug ptjunay ;tldtjtlmnay dj-[xn dgaugguggv optht; thyna [glnay vnln[gmsy he.njgl dklky [.gjwsy ve;lee;sy ;gjgguggj ;ttjh dj-[xn oovxtt^ Tyt dj-[xoo; ;kmkj gyh;gux hgl,[k’njnmnay bfhlfu dklky tj;tvrvty htbh;tvyoo;ttv ug;yg mt;uttjnay oy;vty htvtum bfy hkrnb oovvty ‘njnm@hgl,[k’njnmnay ho;tjrnlm nltjx dgayg^ :ttjh dj-[xnau hggzg [.gjw@bkywk;nkjnmsy dn-m kumklvky dgayg^ Tythoo nymjepnay dn-m pgjnb ugpgjmgg hgj,wgyuea dgug pgjnb htvtumtt hoxmta he.njgl; fjmfvyffv ug;yg dnkmnm* bev[k.nm* mejbglny* ‘njnm dklky gl,dnmsy mkb inumutt dohna dovoo;mta dgayg^ He.njglmga xeleelunay gy wg. hfy;nalrn; mejbglny 20vb hojmtl ;ngb-mjmta wgwjgu bgzumga* devg; tj;tv y, vgymnb-mj hojmtl htbrttmta mglvm oovutvty dgahggv ug;yg bfy ‘njnm dklky dkjynmsy mglvmee; hggzg mt;tymta hgbm oovvty dgayg^ Ty; nab he.njlsy ytu;tloo; dgaugg y, tyt kj;sy ho;tjrnlmnay twvnay igmgy; hoxmta un;jkm-jbgl, he.njgl [.gjw@ bkywk;nkjnmsy nymjepn.nay mojtlmmta ytuty ptjtu z.gu;vgysu hgjeelr dgayg (Зураг )^

1.3.2. Fbyf; dov Fbyf; dov dkl K/emklukay tjuty mkajky; 300b h 80b mgldga tptlvty DH veygl dohna rnrnu mklukau hgbjgh dfuff; -jfyhna;ff dgpgl,mlgu .el[gyn[ xeleelgu* v-jnwnmnay he.njgl; hoxmta fjmvfy [.gjw@ bkywk;nkjnmsy ygjnay ;tl ve;lee;mga hkldkkmka oovvty kj; /b^ Ty; hlkjnm dklky hkcj;kux dnkmnmsy he.njgl; tjxnbmta fjmvfy dgpgl,mlgu .el[gyn[ xeleelgu y, pgjnb htvtumtt bgi tjxnbmta hfurvfy imk[.-j[ htldtjnay [.gjwsy ve;lee; dohna oy;vty;tt hkcj;kux dnkmnm* hlkjnm* bguy-mnm dklky ;ey; ptjtu (tplthooyna 10 he., hojmtl) [.gjwsy ve;lee; dgaugg y, ho;tjrnlmnay voolxnay o- igmgy; v-jnwnm@hlkjnm@vb-[mnm (;ey; ptjunay gjrnlln[ he.njgl)@nay hoxmta he.njgl ;g.hgj z.gu;vgysu utjxlth inyroo; /b^ Vel,qn;sy ukl bny-jglee; y, hgl,[k’njnm* dkjynm dfuff; ptjutl;tt kjinh Dgjeey fbyf; dovttv zluggmga y, glmys gueelug dgugmga /b^ Tyt kj;sy ho;tjrnlm -jfyhna;ff 400b h 300b mgldgamga* 500b@ttv ;kki ojutlrnlr dgaugg dklk.x mooyna htldtj htbrttu zu ygjnay mkumkkukkuoa dgayg (Хавсралт 3.9-3.12)^ Ty; tjmyna ht; ht;ty ehbgl dgaugg y, mkumkku;vky dg t;uttj y, Hojtl pt.vunay o-; wt.tj ptv* hojtl hgali ugjugr g.ghsy mel; ty;ttv bglghnm* hjnpk[kll dklky k/e dohna ptvnay ho;tj ginulgr dgavgy el bfj dklklmka^ K/emkluka mehgay htvtumtt 40b hojmtl uoy; mgjhvgy nvtl;tlmnay dovt; hgbjgh dg 2b@ttj dtlmutvty vkj,wky; 4 he., hojmtl ptvnay gueelug dgaugg y, mkumkku;vky dklyk^ Nvtl;tlmnay dovttv ;kki mkumvky ptvnay ‘kjqnjsy gyh;gux ho;tjrnlmty; dgpgl,mlgu .el[gyku-y xeleelgum gueelgu;vgy hgl,[k’njnm dg dkjynm pkyhnlvky dg mty; ‘njnm dgug dgayg^ Ty; vel,qn; ;kmjkh ‘njnmnay htbrtt dgug dgavyggv hgl,[kpnys dov oovth yfhwfl doj;ttuoa dgayg^ Fbyf; dovnau v-jnwnmnay he.njgl; kjvky* velg.mgj (pgjnb htvtumtt hoxmta) tj;tvrnlmmta [.gjw@bkywk;nkjnmsy ;tl ve;lee;* ho;tjrnlmnay ;gjggh wgu o-nay gy;-pnm* jnklnm dklky dgpgl,msy ;tl ve;lee;


29

kumklvky dgayg^ Ho;tjrnlmnay ;gjggh wgu o-nay ;tl ve;lee; -jfyhna;ff dgug (ht;ty b-mj) pepggymga dklk.x mkk klkymka exnj xeleelunay tplthooyna 50 hojmlth he.nau tpltr dklpkiuoa (Хавсралт 2)^ Fbyf; dovnay hkam dg ej; mglggj PH poum 70 htbnay veyglmga oovvty hkcj hgugjgl oovvty dgayg^ Wffy mkkys wtum hnavty fjfb;lfu* vkjkypky pejgulglsy oj ;oyuttv hgjghg; hkam mglsy hgugjglggj 200b kjxnb pepggy meygbgl hej;gv kjr njvyttv Fbyf; dov joo njth vel,qn; nhmta he.njgl* ho;tjrnlmnau hggvgy dklklmka^ Hgjny fbyf; hgugjgl y, Fbyf; dov dg ho;tjrnlmuoa .el[gyku-y dklky meygbgl hej;gv ;ey;eej ugjvgy dgayg^

1.3.3. Mf. dov Mf. dovt; ‘njnm pkyhnlvky ([k.-lnm@hgl,[kpny)* ptv@glmmga (hgl,[k’njnm @glm) ‘kjqnj dklky hgl,[kpnys dgzrnlmsy dov oovvty dgayg^ Vel,qn; nhmta he.njgl dg ho;tjrnlm y, uoy jooutt dklky pghsy htvuttjtt glmggj dgzlgu ‘kjqnjsy vnvm-b joo inlrny kjvky dgaugg y, grnulgu;lgg^ Vel,qn; nhmta (High-sulphidation) vnvm-b y, ‘kjqnjmka hkldkkmka [.gjwsy ve;lee;ggj nltjx dgaugg [.gjw@bkywk;nkjnmsy klky e;gg ;g.mgu;vgy mojtlmnay ;tl ve;lee; ;ttj mf.lfjvfy dgah dg ho;tjrnlmnay ;gjggh wgu o-nay jnklnmsy ;tl ve;lee;ggj povtu;vty dgayg^ T;uttj [.gjw@bkywk;nkjnmsy ;tl ve;lee;sy htldtj htbrtt klky zyp dfuff; k;kkukkj mt; zbgj yflff opoolr dgavgy* zbgj vmje[mejmga dklkhsu ygjnay mk;kjhkalr xg;gguoa dgayg^ Tyt ;tl ve;lee; ‘kjqnjlku g.unmlgu dgpgl,m dklky ;gwnmlgu oyvyna ejvuglsy meqsu kumklr dgayg^ Tyt kj;sy ;tt; htvtum (ug;gjuggv thlty 300b hojmlth uoy;) mkumvky .el[gyn[ xeleelunay ol;twnay tplthooy 20 he.ngv dgug dgayg^ Mf. dov y, mojtbuna ig.jsy he.njgl; (advanced argillic alteration) tjxnbmta kjr wghnjrny [.gjwsy imk[.-j[ htldtjnay ygjnay ve;lee;ggj htjxnu;vty [.gjw@bkywk;nkjnm* mf. htvtumtt un;jkm-jbgl, dj-[xn fjufy mgjhvgy* pghsy htvuttjtt tjxnbmta he.njgl; fjmvfy ‘kjqnjlku g.unmmga dgpgl,msy ol;twoo;* m-[mkyn[ dj-[xn ptjuttv doj;vty rnrnu mkluka dfuff; ;tt; htvtumtt 40@60b pepggymga zbgjx ho;tjrnlmuoa eevglmsy dov (leached cap)* ;ey; htvtumtt (40b hojmtl pepggymga) hgl,[kpnys hkcj;kux dgzrnlmsy dov* mooyttv ;kki (400b hojmtl de/e mooyttv ;kki ojutlrlth) gyh;gux hgl,[kpnymta ‘njnm@[k.-llnyna dn-mttv mkumkyk (Хавсралт 3.13-3.27)^ {k.-llny@hgl,[kpnys dov y, ‘njnmmta (10 he., kjxnb) dg hojty igjugl fyunay э;.gyv-; gjrnlln[ he.njglmga [.gjw@bkywk;nkjnmky; gueelgu;gr dgayg^ Hgbunay fy;fj gueelugmga [k.-llny@hgl,[kpnys ho;tjrnlm [.gjwsy ve;gl hgbunay klkymka htvtu dklky un;jkm-jbgl, dj-[xnay dn-moo;nau ;gugr dgaugguggv optht; eu ho;tjrnlm fbyf y, ytutym oovx hfurnr dgavgy ptvnay ‘kjqnjsy ho;tjrnlmmta hkldkkmka dgayg^ Dn;yna mfvfflr dgaugguggj Mf. dov y, (oy;vty;tt [k.-llny@hgl,[kpny dklky э;.gyv-; gjrnlln[ he.njglggj mk;kjhkalku;vky) /olooj htldtjmta dfuff; tyt y, vel,qn; nhmta he.njgl y, ;ttitt ‘gl-k ug;gjug hojmtl ojutlrnlr dklkhsu hgjeelr dgayg^ Tyt dovnay pghsy htvtum dklky uoy; э;.gyv-; gjrnlln[ he.njgl y, ;ey; ptjunay gjrnlln[ dklky hlkjsy he.njgl; inlrvtynau utjxlth ytu;loo; dna dklvkykkv ug;yg fbyf y, oovvty dnkmnmsy he.njgl ;ttj ;g.hgjlgy z.gu;vgy el bfj dgayg^ Tyt htvtum oovvty hgl,[k’njnmnay ho;tjrnlm glm nhmta dgaugg y, fbyf y, dgavgy glm nhmta ‘kjqnjsy ol;tu;tl /bee vel,qn; nhmta he.njglmga hkldkkmka utr optr dgaugg /b^

1.3.4. Бридж бүс

Бридж бүс нь газар зүйн хувьд Төв болон Баруун Өмнөд Оюу ордын дунд гүүр болон тогтсон орд юм. Геолеогийн тогтоцын хувьд ерөнхийдөө Хьюго Өмнөд ордтой төстэй.


30

Хүдэржилт агуулж буй чулуулгууд нь тунамал зузаалгаар хучигддаг. Хүдэржилт нь голчлон игнимбрит, кварцтай монцодиорит багаар авгиттай базальтай орон зайн хувьд холбоотойгоор илэрдэг. Баян агуулгатай хүдрийн бүс нь энаргит-борнитын баялаг эрдэсжилттэй холбоотой байдаг. Баруун Өмнөд Оюутай хиллэж буй хэсэгтээ алтны агуулга ихсэж зүүн тийш Төв Оюуруу алтны агуулга эрс буурдаг. Хучаас тунамал чулуулаг нь ордын өмнөд хэсгээр нэлээд зузаан 400 м хүрдэг бол хойд хэсэгтээ зарим цооногт гадаргуугаасаа хүдэржилт нь эхэлдэг. Игнимбритүүд нь эдвансед аргиллитжих хувирал хүчтэй автсан байхад кварцтай монцодиорит нь серецитжсэн байдаг. 1.3.5. H,/uk :gbbnmm kj; H,/uk :gbbnmm kj; dkl K/emklukay ptv glmys ‘kjqnj@vel,qn; nhmta ho;tjrnlmnay vnvm-bnay hojtty; k;kkukkj nltjooltt; dgaugg uej.gy uklkbmsy hgbunay glv hkam htvtu /b^ Tyt kj; veyglsyhgg ;guee 2,8[b ejm dfuff; gueelgux xeleelgu y, mtui ug;gjueemga* хүдрийн биетийн хамт аmjng жvgy* ;gwnmsy ejvuglsy oyvltu meq* mooyna ;kkj mkumvky g.unm dgpgl,m болон [.gjw@bkywk;nkjnmsy nymjepn.oo; dklyk^ Ho;tjrnlm y, eu kj;sy mtyhltunay ;guee ojutlrnlvty [.gjwsy klky mkkys ve;gl dohna dovt; mf.lfjvfy dg hgbunay fy;fj gueelugmga ho;tjrnlm y, 90 he., hojmtl [.gjwggv doj;vty 80b ugjea pepggy dovt; oovvty dgayg^ Fy;fj gueelugmga (>2% Cu) ho;tjrnlmnay dovnay ;guee hnavty povtlmttv hgjghg; [.gjwsy ve;lsy dov dgjgu ht.mtt de/e hkam poum dgug ptjtu yglee dgayg^ Hfy;lfy povtlm ;ttj gueelusu y, ve;lee;sy dovnay xnultl; ‘-j’-y;n[elzj tlln’v htldtjmta dov bgzuggj ;ojvtlr dklkh dgayg^ Tyt tlln’vnay mgldga 300b h 500b mgldgamga dg ejm mtyhltu y, o-ltlnay xnultlmta kajklwkkukkj ‘gjgll-l dgayg^ Gueelgux xeleeluee; y, hgjnlwgy g;nluoa he.njvgy dgayg^ :gwnmsy oyvty ejvuglsy meq y, hoxmta э;.gyv-; gjrnlln[ he.njgl; kjr [.gjw* ‘njkqnlnm* gy;glepnm* mk’gp* [jgy;glnm* gleynm* ;ngv’kj* pe-ynm [gklnynm dklky ;n[[nm oovutvty dgayg^ G.unm dgpgl,m y, v-jnwnm* [gklnynm* dgug ptjtu hlkjnm* pgjnb htvtumtt ‘njkqnlnm (nhtyh;tt oyvty ejvuglsy meqsy pggu ;ttj) oovutvty dgayg^ Pgjnb ugpgjm oovvty hoxmta u-bgmnmsy he.njgl ;kmkj э;.gyv-; gjrnlln[ he.njglsy dov mggjgl;gh dg u-bgmnm y, oyvty ejvuglsy meqsy ;kkj mkumvky v-jnwnm@hlkjnmsy he.njglmga dgpgl,mlgu xeleelgum inlrnh inlrnlmnay dovt; oovvty dgayg^ {glnay vnln[gmsy gyх;gux he.njgl y, pgjnb [.gjw@bkywk;nkjnmsy nymjepn.sy [.gjwsy klky mkkys ve;glmga htvtum dklky gueelgux xeleelgu ;kmkj hg;uglgu;gr ol;vty dgar dklpkiuoa^ {glnay vnln[gmsy gyh;gux he.njgl y, ;ttj ;ej,;vgy ytu;loo;t; he.njvgy dgar dklkh dklk.x mtj y, dgpgl,mgy ;kmkj zu dnkmnm inu hgjgu;;gu^ Hoxmta ho;tjrvty nymjepn. nhtyh;tt pf.hfy H,/uk :gbbnm kj;sy hkam htvtum mkumvky dfuff; gyh;gux u-bgmnmggj de;gu;vgy elggy fyunay* klky mkkys [.gjwsy imk[.-j[ ve;lee;ggj htjxnu;vty dgayg^ Mooyna ;gjgg oovvty* velggv ;ey; ptjunay ho;tjrnlmmta [.gjw@ bkywk;nkjnmsy nymjepn. ;kmjkk [.gjwsy ve;gl wffymta nhtyh;tt v-jnwnmnay he.njgl; kjvky dgayg^ H,/uk :gbbnm kj;sy ho;tjrnlmty; dkjynm* hgl,[kpny dklky hgl,[k’njnm pkyhnl;ku dklk.x dgug ptjtu ‘njnm* tygjunm* m-mjgt;jnm@m-ygymnmmga^ T;uttj y, nht.xlty eu kj;sy fbyf; htvtum mggjgl;;gu^ Kj;sy hojtty; ho;tjrnlmnay fbyfh dklky ;gjggh wgu o-nay klky mkkys ;tl ve;lee; mggjgl;gh dg mt; nht.xlty hkam poum veygy mkumvkykkv ug;yg ;kmjkk ho;tjrnlmnay voolnay igmgy; oovvty dnkmnmmka ujgyk;nkjnm* ho;tjrnlmnay ;gjggh wgu o-nay [email protected] heejbgumga gy;-pnm* dgpgl,m dklky jnklnmsy ;tl ve;lee;su gueelr dgayg (Хавсралт 2, Хавсралт 3.28-3.38)^ Tyt kj;sy ugjgl oovэл, структурын нарийвчилсан mglggj ve;glugg ojutlrnlr dgayg^


31

1.4. Хөх хадны илрэл Хөх хадны хувиралын бүс Оюу Толгойн Орд газраас урагш, баруун урагш 8,0км –т Ундайн голын баруун эрэгт хуучин өвөлжөөний орчимд байрладаг. Уг хувиралын бүсийг 1997 оны 7-р сард “BHP” компанийн геологич Т. Мөнхбат анх илрүүлсэн ба Д. Гарамжав, С.Санждорж нар 1:2000 – ийн маштсбын геологийн тойм зураг үйлдэж улмаар геофизикийн (газар дээрхи соронзон хайгуул, өдөөгдсөн туйлширалын цахилгаан хайгуул) ажил явуулсан боловч аппатурын шинчлэлтээс үүдсэн бололтой итгэл үнэмшил муутай үр дүн үзүүлсэн байх юм. Дараагаар нь “Айванхоу майнз инк. Монголиа” компаны ажилтнууд 100 метр ч хүрэхгүй гүнтэй гурван цооног өрөмдүүлж тухайн үедээ геологи–хайгуулын ажил үргэлжүүлэх шаардлаггүй гэсэн дүгнэлтэнд хүрсэн байдаг. (Майлс Ворслей, Д.Гарамжав, Т.Мөнхбат нарын тайлангаас үзнэ үү). Бидний бичиж байгаа энэхүү тайланд дээрхи хоёр ажлын үр дүнг тусгахын хамт Аластер Френдлейн удирдлагын доор 2003 оны 7–р сард хийсэн 1: 5000 машстабын геологыийн тойм зураг болон дээжлэлтийн үр дүнг нэмж тусгасан болно. (А.Френдлей,2003). Геологийн тогтоц Хувиралын бүс бүхий талбайн геологийн тогтоц нь доод палеозойн вулканоген чулуулаг, дээд девон болон доод карбон боржингийн плутоны гадаад зааглалын бүсэд үүссэн боржин порфирын субвулкан биет, түүний дээд хэсэг дэх брекчийн зурвас бүсүүдийг даган үүссэн кварц–серицит болон цахиуржилтын эрчимтэй хувирал, түүн дээр давхацсан пиритжилт, түрэмгий шаварлаг хувиралаас тогтсон зүүн хойш суналтай хоёр зурвас бүсээр илрэлээ олсон байдаг. Дээрхи чулуулаг нь ихэвчлэн дундлаг найрлагатай, чулуулаг болох андезит–порфирит базалтын дэл судлууд, мөн урсгал текстуртай риолитын дэл судал линз хэлбэрийн биетүүдээр зүсэгдсэн байна. Хувирал ба эрдэсжилт Ерөнхий талбайн төв, баруун өмнөт, зүүн өмнөт хэсгээр бүхэлдээ өгөршилд орсон вулканик чулуулагт ихэнхдээ ан цаваар үүссэн пиритжилтийг дагасан сулаас дунд зэрэг хувирч лимонитын охроор сулавтар будагдсан хэсгүүд тохиолдох бөгөөд талбайн баруун хэсэгт өгөршилд өртөөгүй хар ногоон өнгийн пиритийн шигтгээ бүхий андезит–базалтаар хучигдсан кварц–серицитийн хувиралд эрчимтэй орсон ба PIMA – ийн тусламжтайгаар хээрийн нөхцөлд тодорхойлоход пирофиллит, каолинит болон иллитийн найрлага бүхий шаварлаг хувиралд дунд зэрэг орсон, контакт дагаж ННR 003 цооногын орчимд зүүн хойш чиглэлтэй үүссэн хувиралын бүсийн зэрэгцээ талбайн зүүн хэсэгт жижиг толгойг дамжин зүүн хойш чиглэлтэй ихэнхдээ брекчлэгдсэн, хүчтэй цахиуржих, лимонитын охроор эрчимтэй будагдсан хувиралын бүс илрүүлcэнийг ННR001, ННR002 цооногуудаар гүн тийш тандан үзсэн байна. Энд дурдсан цооногуудын дүнгээр кварц–серицитийн хувирал ба цахиуржилтанд эрчимтэй орсон ба жижиг пиритээр нэвчигдсэн шаварлаг хувиралд дунд зэргээс эрчимтэй орсон риолитын туф болон гранит–порфирын биет илрүүлэгдсэн байх юм. Геохимийн сорьцлолт 1997 онд 50 сорьц авсанаас 23 –т нь алт < 0.005 г/т, 5–н сорьцонд 0,1 г/т – ээс дээш агуулга үзүүлсэн бол хар тугалга 106г/т, мөнгө 2г/т, мишъяк 85г/т, зэс 150г/т болон цайр 182г/т хүртэл агуулгыг тус үзүүлсэн байдаг. (Денис Кокс нар.1997). Харин 2003 онд гидротермаль хувиралд орсон чулуулгаас 18 сорьц авсанаас зэс,хар тугалга ба цайр 33–175,4–30г/т ба 17–90г/т хүртэл агуулгыг үзүүлсэн байна. Зарим дээжинд молибденит агуулгын хувьд 75198, 75199 ба 75200 сорьцууд 0.0366%, 0.0300%, 0.0202% гэсэн харьцангуй өндөр агуулга үзүүлсэн байгааг тэмдэглэх нь зүйтэй.


32

2000 оны өрөмдлөгийн товч дүн Айванхоу майнз инк. Монголиа компаниас 2000 оны үйлдвэрийн жилд тавьж байсан гол зорилго бол бидний ойлгож байснаар Төв Оюут Толгой болон Өмнөт Оюут Толгой, Баруун Өмнөт Оюут Толгойн хооронд орших хоёрдогч баяжилтын бүсийн тархалтын талбай, уг бүсийн зузааныг тодорхойлоход оршиж байсан билээ. Үүний дашрамд ойр зэргэлдээ орших Хөх хад, Манахт овоо мэтийн газарт дээрх охр бүхий обектуудын гүнд хоёрдогч баяжилтын бүс байх боломжийг шалгасны нэг хэсэг нь Хөх хадны хувирал өрөмдсөн 40-50 ийн гүнтэй 3 цооног болно. Үүнд ННR001 цооногийг дээр нэгэнт дурдсан талбайн зүүн хэсэгт орших хувиралын бүс дэх гадаргаасаа ярозит ба гематитийн найрлагат охроор будагдсан кварц-серицитийн хувиралд дунд зэрэг орсон боржин порфир дээр 46,0 метрийн гүн хүртэл өрөмдсөнөөс 17,0 метр хүртэл исэлдлийн бүс үргэлжилж цаашид маш нарийн ширхэгтэй эрчимтэй пиритжилт бүхий чулуулагт өрөмдсөн байх юм. HHR002 цооногийг 53,6 метр хүртэл өрөмдсөнөөс 49,0метр хүртэл ихэвчлэн кварц-серицитийн дунд зэргийн хувиралд өртсөн маш эрчимтэй гематитжсан бүс илэрсэн боловч сүүлийн 4 метрт маш нарийн ширхэгт пиритээр нэвчигдсэн брекчлэг боржин-порфир огтлогдсон ба зэсийн хоёрдогч баяжилтийн бүсүүдэд тохиолддог эрдсүүд ажиглагдаагүй болно. Бид түрүүн нэгэнт дурдсан баруун талын бүсийн төв хэсэгт HHR003 цооногийг 43,0 метр хүртэл өрөмдсөн бөгөөд кварц-серцит хлоритын хувиралд дунд зэрэг орж ярозит гематитаар будагдсан брекчлэг текстуртай хүчиллэг туф , ба боржин порфирыг илэрүүлсэн. Энд пирит багаас дунд зэргийн хэмжээтэй үүссэн байна. Энэ гурван цооногууд нь зэс болон алтны агуулга тун бага байв. HHR001 цооногийн дунд хэсэгт зэс 0,16% хүртэл тогтоогдсон боловч ихэвчлэн 0,01%-аас бага, HHR002-т мөн л өрөмдлөгөөр 0,01%, HHR003 цооногт 150-300г/т буюу 0,0150-0,03% тус тус тодорхойлогдсон бол алт гурван цооногт үндсэндээ 50 ppb-ээс үл хэтэрч байв. Хэтийн төлөвийн талаар Энэхүү хувиралын бүс нь Оюу-толгойн хүдэржилтийн бүстэй нэг чиглэлтэйгээр түүнтэй нь ерөнхийдөө ижил төрлийн чулуулагт байршсан, хувирал нь аль нэг хэмжээгээр төстэй байгаа нь уг обьект дээр ажил үргэлжлэх үндэс болох бололтой. Энэ үзэл бодлыг мухардуулах зорилгоор 653200Е – ээс 654600Е ба 4757600N – ээс 4556900N координат бүхий талбайд газрын соронзон зураглалийг цахилгаан хэлбэлзэлийн өдөөгдсөн туйлшралын арга болон эсэргүүцэлийн аргатай хослуулан хэрэглэж улмаар 500- аас 1000м гүн цооногоор хувиралын бүсүүдийг гүнд нь мөрдөн магадлах нь зүйтэй гэсэн дүгнэлтэнд хүрсэн билээ. 1.5. Улаан уулын хувиралын бүс

Уг хувиралын бүс нь “BHP минералс компани “ Монголын салбарын үйл ажиллагаа

явуулж байсан 1997 оны зун Оюу толгой төсөлийн ерөнхий менежер Сергей Дайковийн санаачлагаар шавар болон төмөрлөг хувиралын улаан аномалийг шалгах явцад илэрсэн бөгөөд тухайн үедээ “Алс баруун” хэмээн нэрлэсэн бүс юм. Энэ бүсийн үргэлжлэл байж болох интрузив ба эффузив чулуулагаар салаавчлан байршсан нумарсан бүсийг 1999 оны 6-р сард Оюу толгой районд явуулсан. Агаарын соронзон зураглалын ажилын хүрээнд оруулан судалж хувирсан бүс байж болох хэсгийг ялгасан билээ. ( Д.Гарамжав, т.Мөнхбат, В. Болтон 1999 ) Дараагаар 2000 онд ( Майлс Ворслой. Д. Гарамжав Т. Мөнхбат) “Алс баруун хэмээх эрчимтэй хувиралын бүсэд геологийн тойм зураг хийж дээжлэлт явуулсан бөгөөд үр дүнг дээрх тайлангаас үзэж болох ба эндээс авсан сорьцуудаас онцгой анхаарал татахаар алт болон зэсийн агуулга гараагүй болно. Гэвч үүнээс хойш 2002 онд явуулсан эрлийн судалгаагаар 1995 онд 1:200000 масштабын зураглалын ( Э.


33

Бүрэнхүү нар 1995) тайланд тусгагдсан зэс олзворлож байсан эртний ( Хүрэлийн үеийн ) 2 ухмал бүхий илрэлийг хамруулсан дээжлэлт хийсэн ба 2003 онд уг 2 ухмал болон “алс баруун буюу Улаан уулын хувиралын бүсийн хоорондох зэсийн эрдэсжилт бүхий талбай болон хүрэлийн үеийн бас нэгэн ухмалыг геологч Д.Гарамжав илэрүүлсэн билээ. Энэ бүх судалгааны эцэст энэ хувиралын бүс зэсийн илрэл, эрдэсжилтийн цэгүүдийг хамруулан томоохон талбайд геофизикийн ( соронзон зураглалыг цахилгааны өдөөсөн туйлшралын болон эсэргүүцэлийн аргатай хослуулан ) ажилыг шинээр явуулсан болно. Энэхүү ажлын үр дүнг үндэслэн уртаашаа 7 км үргэлжилсэн өдөөсөн туйлшралын гажил илэрүүлсэн бөгөөд өмнөт хэсэгт нь ялгасан Улаан уулын эрчимтэй хувиралын бүсийг дайран Жавхлант уулын боржингын батолитруу 1,6км түрж орсон байдалтай тогтоогдсон. Баруун өмнөт салбар аномалийн нарийн зурвас нь зэсийн эрдэсжилт бүхий хүрэл зэвсэгийн үеийн ухмалуудыг хамруулсан байгаа нь цаашид нэн ялангуяа өмнөт хэсэгт зэс-алтны, хувиралын бүсэд алт голлосон хүдэржилт байж болох таамаглал төрүүлж байгаа болой. Одоогоор хойд төгсгөлийн томоохон аномаль дунд тавьсан UUD001 цооногт ямарч эрдэсжилт тогтоогдоогүй бол UUD002-т вулканген чулуулаг дахь дундаас эрчимтэй пиритжилт бүхий хувирсан чулуулаг илэрүүлсэн байна. Одоогоор UUD003 цооногийг өрөмдөж 300,0 м –т явж байгаа ба одоогоор сонирхол татахаар зүйл гараагүй байна. Цаашид хийх өрөмдлөгийг уг аномалийн урд төгсгөлийн баруун өмнөд талбайг хамарсан зэсийн эрдэсжилт бүхий хүрэлийн үеийн ухмалуудын бүхий районд тодорхой өрөмдлөгийн ажилыг чиглүүлэх бодолтой байгааг дурдъя. Уг бүсийг хамарсан сорьцлолт хийсэн боловч үр дүнг хараахан хүлээж аваагүй байна. Иймд энэ хувиралын бүсийн тухай тодорхой бичиглэл тайлан зурагийн хамт ирэх жилийн тайланд тусгах болно. 1.6. Манахт овооны лицензийн талбайн геологи

“Манахт овооны” лицинзийн талбайд үндсэндээ 2 илрэл хамрагдах бөгөөд хойд талын хэсэг болох “Манахт овооны зэсийн илрэлийг” 2000 оны хавар геологч Д.Гарамжав, Ж. Сүх-очир, С.Санждорж нар агаарын соронзон аномалыг шалгах дашрамдаа олж илэрүүлсэн бол баруун өмнөд хэсэг болох “Зэлтийн голын” эрдэсжсэн цэгийг 1:200000 масштабын зураглалын тайланд тэмдэглэгдсэн байсныг М.Ворслой, Т. Мөнхбат, Д. Гарамжав нар өргөжүүлэн судлаж илрэлийн хэмжээнд хүргэсэн болно. 1.6.1. Манахт овооны зэсийн илрэл Манахт овооны зэсийн илрэл нь Жавхлант уулын батолитын хойт контактыг хүрээлж байршсан Девоны цаг үеийн андезит-базальт, андезит дацитын найрлагат вулкеноген чулуулаг нь өргөрөгийн дагуу чиглэлтэй риолит, сиенит-порфирийн томоохон дэл судлууд болон гранит-профирын жижиг биетээр зүсэгдэж хувиралд орсон тэр хэсэгт оршино. Энд хамгийн түрүүнд нүдэнд өртсөн хэсэг бол кварц- серецитийн хувирал болон шаварлаг хувиралд дунд зэрэг орсон цайвар шаргал өнгийн конуслаг хэлбэртэй, 60м орчим диаметртэй гранит-профирын жижиг биет байв. Түүнийг агуулсан андезит-порфир нь бага зэргийн алунит агуулсан пропиллит, каолинит бүхий шаварлаг хувиралд орж ярозит, гематитаар дунд зэрэг будагдсан байхаас гадна кварцын хялгасан судланцаруудаар зүсэгдсэн байна. Тэрчлэн Манахт овооноос зүүн урагш 150м орчимд лимонитоор цементлэгдсэн пиритийн шигтгээ бүхий гидротермаль брекчийн жижиг биет тогтоогдсоноос гадна уг овооноос зүүн тийш 600м-т малахит, халькопирит агуулсан өргөрөгийн дагуу чиглэлтэй ганц нэг томоохон судал, түүний зэрэгцээ зэсийн эрдэсжилт бүхий янз бүрийн чиглэлтэй жижиг судалууд үүссэн байдаг. Тэдгээрт зэс, хар тугалга, цайрын харьцангуй өндөр агуулга тогтоогдсон байдаг.


34

2000 онд Манахт овооны кварц-серцитийн болон шаварлаг хувиралд орсон хэсэг дээр тавьсан нэг нь 43.0м, нөгөө нь 58.0м гүнтэй хоёр цооногт зэс 50г/т хүртэл, алт ихэвчлэн 50мг/т агуулгатай кварц серицитийн хувиралд орж пиритээр нэвчигдсэн чулуулаг огтлогдсон байна. 1.6.2. Зэлтийн голын зэсийн илрэл Уг илрэл нь Жавхлант уулын боржингийн батолитын баруун хойд хэсэгт дунд зэргийн ширхэгт кварц-монцонит, гранодиоритоос бүрдсэн интрузив чулуулагт 350х 150м-ийн талбайд хүрэл зэвсэгийн үеийн хэд хэдэн малталт бүхий кварцын томоохон судалууд даган байршсан байх ба өргөрөгийн дагуу чиглэлтэй базальтийн дэл судалуудаар зүсэгдсэн байна. Энд агуулагч чулуулаг нь калишпат болон эпидотын хувиралд багаас дунд зэрэг орсон байх бөгөөд кварцын судалуудад малахит, халькопирит, пиритээс үүссэн лимонит элбэг тохиолдохын зэрэгцээ галенит ховроор үзэгддэг байна. Энд зэс 1,7% хүртэл, хар тугалга 0,12% хүртэл, алт 0,1г/т агуулгатай байгаа нь тодорхойлогдсон. Энэ хоёр илрэлийг хамруулсан Манахт овооны лицензийн талбайд газарын соронзон зураглал болон өдөөсөн туйлшралын ба эсэргүүцэлийн аргаар цахилгаан хайгуул хийсэн бөгөөд уг ажилын мөрөөр цаашид нарийвчилсан судалгаа хийх болно.


35

2. Хайгуулын ажлын үр дүн

Эрэл хайгуулын ажилд сансрын хиймэл дагуулаас авсан зураг болон геофизикийн аргууд ашигласан бºãººä äýýðõ òàëáàéä ºìíºõ æèë¿¿äýä õèéñýí õàéãóóë ñóäàëãààíû ìàòåðèàëóóäûã àøèãëàâ. Энд сансрын хиймэл дагуулаас авсан зурагт тайлал хийж, агаараас болон газрын гадаргуугаас хийсэн гесоронзон зураглал, градиент тºõººðºìæººð хийсэн албадмал туйлшрал, цахилгаан соронзон орны ТЕМ арга, õ¿íäèéí õ¿÷íèé Áóãåãèéí ãàæëûí çóðàã, ологийн зураглал õèéñíèé ¿ð ä¿íä àëìàçàí ºðºìäëºã òàâèõ öýã¿¿äèéã òîãòîîí óëìààð кернийг нь сорьцлон зэс алтны агуулгыг тогтоолоо.

2^1^ Mk’k pejgulglsy grnl 1997 îíä ñîðîíçîí çóðàãëàë, àëáàäìàë òóéëøèðëûí õýìæèëò áîëîí ãåîëîãèéí

çóðàãëàë õèéõ òîïî ñóóðü çóðàã õèéõ çîðèëãîîð Îþó òîëãîéí ëèöåíçèéí òàëáàéí òºâ õýñýãò (56êì2) òàëáàéã õàìàðñàí òîïîçóðàã ãåîäåçèéí àæèë õèéâ. Óã àæëûã Ìîíãîëûí Ìîíìàï êîìïàíè õèéñýí áºãººä Ùâåéöàðèéí Ëåéêà ôèðìèéí òåîäîëèò àøèãëàí Âàíäàí òîëãîéí îðîé äýýðõ ºíäðèéí òýìäýãò öýãò òºâòýé òîð ñ¿ëæýý ¿¿ñãýñýí áîëíî. Øóãàìóóäûã õîîðîíä íü 250ì çàéòàé, õîéø óðàãø ÷èãòýé òàòñàí áà 50ì òóòàìä øîðîî îâîîëæ äýýð íü øóãàì áà öýãèéí äóãààð á¿õèé ÷óëóó òàâüæ òýìäýãëýñýí áîëíî.

2001 ky; mev [kb’gyn K/e mklukay kj;sy mgldgay hojtty; 1997 ky; dtlmutvty 250h50b mkj volrttu ygjna.xlgy 3[b h 4[b mgldga; 100h50b htbrttmta mkj volrtt inyttj dgaueelr mjnbdl- GPS ginulgy oytblthoa fy;fj* ugpgj poay vkldnwklsu y, UTM [kkj;nygmsy vnvm-bttj mk;kjhkallkk^ Tyt dgugr y, pgau 0^5vb* fy;jnau 2^0vb ygjna.xlglmga htbr;tu dgayg^ Htbrnlm hnavty mkj volrttyna ynam 2480 wtunau ugpgj ;ttj y, bk;ky ug;vggj mtb;tultr mooytt mkajeelgy xelee@ikjkky k.kkluk hnavty dklyk^ Bk;ky ug;gv doj ;ttj bgj[-jggj vkldnwklsu y, dnxvtyttv ug;yg b-mglл zlmgv ;ttj bfy ytuty g;nl dnxnr hg;g.^ Tyt grlsy oj ;oy; mkj volrttyna wtu dojnay dgajlgl* fy;fjrnlmnau ginulgy Surfer ’jkujgbbggj hgzldgjsy pejgu pkhnkvky^

2002 îíä äýýðõ òîð ñ¿ëæýýã á¿ðýí ººð÷ëºí 87.7êì2 òàëáàéä òîïîçóðàã ãåîäåçèéí àæèë õèéâ. Ýíä õýýðèéí õýìæèëòèéã Trimble 4700 Dual frequency GPS õ¿ëýýí àâàã÷ 3, Trimble Trimark III radio modem 1-èéã òóñ òóñ àøèãëàí RTK (Real Time Kinematic) ãîðèìîîð õèéëýý. Ýíý ãîðèìä íýã õèéìýë äàãóóëûí ñèãíàëûã íààä çàõ íü õî¸ð õ¿ëýýí àâàã÷ààð õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæòîéãîîñ ãàäíà áààç ñòàíö äýýð ñóóðèëóóëñàí õ¿ëýýí àâàã÷ áà ÿâóóëûí õ¿ëýýí àâàã÷ õî¸ð õîîðîíäîî ðàäèî äîëãèîíîîð õîëáîîòîé ó÷ðààñ õýìæèëòèéí ÿâöàä òóõàéí öýãèéí ºãºãäºë GPS-ò îðìîãö ¿ð ä¿í íü áààç ñòàíöûí áàéðëàëòàé õàðüöóóëàãäàí øóóä ãàðàõ ó÷èð ìàø ºíäºð (2ñì îð÷èì) íàðèéâ÷ëàëòàé þì. Õýýðèéí õýìæèëòèéí ºãºãäëèéã Trimble Geomatics Office and Terramodel digital terrain modeling software ïðîãðàììààð áîëîâñðóóëñàí áºãººä òîïî çóðãàà äóðûí ìàñøòàáààð õýâëýí ãàðãàõ áîëîìæòîé. Ò¿¿íýýñ ãàäíà óã îðäûí òàëáàéä ãåîäåçèéí õàòóó öýã õýä õýäèéã áàéãóóëñíààñ ãàäíà ºìíºõ æèë¿¿äýä áàéãóóëñàí òîð ñ¿ëæýýíèé öýã¿¿äèéã øèíý÷ëýí öýã íýìýõ çàìààð ëèöåíçèéí òàëáàéãàà á¿õýëä íü á¿ðõñýí òîð ñ¿ëæýý áàéãóóëæ öýã á¿ðèéã øèнýýð äóãààðëàæ ãàäàñëàâ. Èíãýñíýýð 1997-98 áà 2001 îíû òîð ñ¿ëæýýíèé (3õ4=12 êì2 òàëáàéí) ãàäíà òàëä ¿ëäñýí 70êì2 ãàðóé òàëáàéä 100õ25 òîðîîð íèéòäýý 700êì øóãàìûí äàãóó 28000 ãàðóé öýã òîãòîîæ ñîðîíçîí, àëáàäìàë òóéëøèðàë áîëîí ãðàâè õàéãóóëûí õýìæèëò õèéõ öýã áýëòãýâ.

2004 онд Оюу Толгой болон бусад илрэлүүд дээр тухайлан топо зураглалын ажил хийгдээгүй учир өмнөх жилүүдэд хийсэн ажлуудын талаар товч тэмдэглэв.


36

2^2^ U-kqnpn[nay grnl

2^2^1^ Vkjkypky hgaueel

ВНР компани 1997 ky; ynam;tt 56[b2 mgldga; 250b h 25b mkj volrttuttj ugpjsy vkjkypky pejgulgl hanvty^ Mooyttv гадна 1999 онд Оюутолгойн лицензийн талбайн зарим хэсгийг ò¿¿íèé дотор Оюутолгойн ордын талбайг хамруулан нийтдээ 2000км агаарын соронзон зураглалын судалгаа хийж хэд хэдэн газар яг Оюутолгойнхтой адил соронзон гажил илрүүлсэн боловч газар дээр нь очиж шалгахад хүдэржилт агуулаааг¿й байлаа. Гэвч ихэнх тохиолдолд сkjkypky hgaueelsy gjug y, hlkj@t’n;km dklky [.gjw@v-jnwnmnay he.njlsy yflffuffj oovvty bguy-mnmsy pg;jglsy dov* bguy-mnm dohna [glnay he.njglmga dovoo; de/e mty; dgar dklkh bguy-mnmsy v[gjys hnl pggunau hojttlth dklkbrmka y, tyt grlsy oj ;oyuttv hgjgu;gr dgayg^

2001 ky; Айвенхой компани K/e mklukay kj; kjxbsy 12[b2 mgldgauggv ug;yg ol;vty 70[b2 kjxnb mgldga; 100 h 25b mkjkkj 100 ieugbsy ;guee 32000 wtum vkjkypky kjys ygjna.xnlvgy htbrnlm hna.^ K/e mklukay mgldgay fbyf; htvtum 6 [b2 mgldga; 25 h 5b mkjkkj* hkam hgugvm y, 6[b2 mgldga; 50 h 5b mkjkkj ynam;tt 182 ieugbsy ;guee 72600 wtum vkjkypky kjys htbrnlm hna.^ Nyutr uej.gy zypsy vkjkypky pejgulgl ;g.hgj;eelgy hnavty dklk.x oj ;oyu y, ytumuty vkjkypky kjys nrnl emugm ieugbsy pejgu dgaueelvgy dklyk^ Tyt grlsy oj ;oy; K/emklukay kj;sy vmje[mej dklky he.njlsy dovoo;nau mk;kjhka zlugh dklvky /b^ Vkjkypky kjys pejgu ;ttj un;jkm-jbgl, bguy-mnmsy he.njglmga dgpgl,m mgjhvgy Dgjeey Fbyf; dovt; (700b h 150@200b mgldgamga) DE@PH xnultvty* Fbyf; dovt; 100b ugjea hfy;lfy kumlklmka ;euea htldtjnay fy;fj vkjkypky ugrnl oovvty dgahg; hoxmta э;.gyv-; gjrnlln[ he.njgl; fjmvfy Mf. dov dklky H,/uk :gbbnmsy kj; ;ttj vkjkypky kjys bnynbeb oovvty dgayg^

2004 онд Улаан уул, Манахт, Хөх хад, Жавхлант уулын талбайн хэмжээнд шугам хооронд 50-300м, цэг хооронд 25-300м зайтайгаар соронзон зураглалын ажил явуулж зарим сонирхолтой гажилуудыг илрүүлсэн. Сонирхолтой гажилууд дээр очиж эрэл-шалгалтын маршрут хийсний дүнд зарим гажил дээр өрөмдлөгийн ажил гүйцэтгэсэн. Жавхлант, Улаан уул илрэлүүд дээр илэрсэн гажилуудыг шалгах өрөмдлөгийн ажлын явцад маш ховроор гидротермаль магнетитын судал тохиолдог. Агуулагч чулуулаг болох андезит, андезит-базальт нь өөрийн анхдагч соронзон шинж чанараа алдаагүйн дээр пропиллитжих хувиралд автсан. Ихэнх соронзон гажилууд нь тодорхой хэмжээгээр магнетит агуулдаг дунд, дунд-суурьлаг чулуулагтай орон зайн хувьд давхцаж өгдөг. Илрэлүүд дээр гүйцэтгэсэн соронзон зураглалын ажлын үр дүнг хавсралт зураг № хавсаргав.

2^2^2^ Gldg;bgl mealijglsy gjug K/e mklukay ptvnay ho;tjrnlmnay mgldga; 1997 ky; 18 [b2 mgldga;

gldg;bgl mealinjlsy gjuggj ve;glugg hnavty y, gbrnlmmga dklr gyh;gux ho;tjrnlmnay dn-moo; dklky hkcj;kux dgzrnlmsy dovnay dgajlglsu ynltt; fy;fj bgug;lglmga mk;kjhkalvky /b^ 2001 ky; ;ttjh mgldgay 12[b2 mgldga; 100h25b mkj volrttyna ;guee ujg;n-ym mfhffjfbrffj gldg;bgl mealijgl dg wghnluggy tvtjuoowlnay ygjna.xnlvgy htbrnlm hnar fbyfh rnloo;nay grlsy oj ;oyu elgb ygjna.xnlvys ;oy; Glv hkam K/e mklukay ugrlsu nljoolvty dnltt^

Gldg;bgl mealinjlsy htbrnlmnau {gyg;sy BRGM Instruments qnjbnay klky ve.gum ELREC-6 dgugr* Qjgywsy IRIS Instruments qnjbnay VIP15000 bgj[nay 15[.m* 20 gb’-j ugjugh hoxny xg;glmga mjgyvbnmm-j* 15 [nlk.gmmsy hoxny xg;glmga wghnluggy u-y-jgmkj ginulgvgy dfuff; doh htbrnlmnay meji ugpgj jee 4@6 [nlk.gmm xg;gl de/e 4@5 gb’-j* 1200@1500 .kl,m hox;tl fuvyffj htbrnlm


37

yga;.gjmga g.gh dklkbr doj;oolltt^ Mealinjgl dklky tvtjuoowlnau 7 ieugbsy ;guee ELREC-6 dgugrggj ytuty ptjtu htbrvty болно. Алс хойт бүсийн х¿дрийн биет ХЗХ зүгийн суналтай байж болзошгүй байсан учир 2002 онд õýìæèëòèéí øóãàìûã Áàðóóí-Ç¿¿í ÷èãëýëòýé ñîíãîí àâч дахин 1000ì, 1800ì, 3200ì 4800ì урттай òýæýýëèéí øóãàì ээлж дараалан ашиглаж äàâòàí õýìæèõ замаар ºìíºõ æèë¿¿äýä илрүүлсэн ãàæëуудын õýëáýð õýìæýýг улам нарийвчлан судалсан юм. Энэ ажлаар уг гажлын хэлбэр хэмжээ ýðñ ººð÷ëºãäºí Оюутолгойн ордын Баруун ºмнºд бүсийн баруун захаас эхлэн ХЗХ зүгт 5км үргэлжилсэн нэгэн том гажил болсон билээ. Албадмал туйлширлын зургаас харахад Баруун ºмнºд бүсийн ºíäºð агуулгатай õ¿äðèéí áèåò бараг эгц босоо багана хэлбэртэй гажил үүсгэж байна. Төв бүсийн хувьд туйлширлын гажил хамгийн хүчтэй илэрч байгаа ба доошоо 1500м хүртэл буурахгүйгээр үргэлжилжилж байгаагаас гадна ХЗХ зүгт үргэлжилж байна. Иймээс албадмал туйлширлын хэмжилтийн төхөөрөмжийн урт болон гүйдлийн хүчийг нэмэгдүүлэн энэ ордын хүдрийн биетийг 1,5км гүнд хүртэл судласан болно. Ийнхүү Алс хойт бүсийг цэвэр геофизикийн аргаар нээсэн юм. ¯¿íýýñ ¿çýõýä èéì òºðëèéí îðä äýýð àëáàäìàë òóéëøèðëûí àðãààð íàðèéâ÷èëñàí õàéãóóë õèéõäýý õýìæèëòèéí òºõººðºìæèéí óðò áîëîí ÷èãëýëèéã áàéíãà ººð÷èëæ áàéõ íü õ¿äðèéí áèåòèéí õýëáýð, òàðõàõ ã¿íèéã òîãòîîõîä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé áàéíà. 2004 онд 10х7км талбайд албадмал туйлшралын нарийвчилсан судалгаа хийхдээ шугам хооронд 50-300м, цэг хооронд буюу МН элекрод хооронд 25-300м зайтайгаар хийсэн. АВ элекродын дундаж зай 6800м байсан ба зарим тохиолдолд 15000м татаж байсан. Хьюго Даммитт ордын хойд хэсэг 800м гүнээс хүдэржилт эхэлдэг ба хүдрийн биеийн үргэлжлэх гүнийг бүрэн гүйцэт судлах зорилгоор АВ электродийн хоорондох 15000м болгосон. АВ элекродийн урт 6800м, шугам хоорондын зай 100м байхаар сонгож Улаан уул, Манахт, Хөх хад, Жавхлант уулын талбайн хэмжээнд албадмал туйлшралын аргаар зураглалын ажил гүйцэтгэсний дүнд хэд хэдэн сонирхолтой гажилууд илрүүлээд одоо өрөмдлөгийн ажил явагдаж байна. Жавхлант, Улаан уулын талбайд явуулсан өрөмдлөгийн ажлын үр дүнд маш хүчтэй цахиуржсан игнимбрит, пропиллитжсэн андезит, андезит-базальтад хүчтэй суьфиджсэн бүсүүд илэрсэн. Голчлон пиритийн эрдэсжилтээр дээрх гажилууд тодорхойлогдох ба маш ховроор халькопирит, борнит, энаргит илэрдэг. Зарим тохиодолд 20% хүртэлх пиритийн эрдэсжилт илэрдэг.

2^2^3^ Ujg.nb-mjnay htbrnlm K/e mklukay lnw-ypnay mgldga; mgjhvgy meygbgl hej;gv* .el[gyn[ dklky

nymjepn. xeleelgu* ho;jnay dn-moo; yzumsy he.,; hgjnlwgy g;nluoa dgaugg y, ujg.nb-mjnay hgaueel ginulgh gzmga kjxny dklr fulff^

2002 ky; K/e mklukay lnw-ypnay mgldgau (85 [b2) ynamt; y, hgbgjvgy ujg.nb-mjnay htbrnlm hnaltt^ Ty; htbrnlmnay ieugbee;sy hkkjky;sy pga 200b glhgb 50b dgavgy dg pgjnb ugpgjm nloo ygjna.xlglmga htbrvty dklyk^ Ujg.n@ b-mjnay htbrnlmnau Lg[kvm-@Jkbd-junay 0^02 bugll ygjna.xlglmga dgugrggj htbrvty dg htbrnlmnay wtuoo;nay dgajilsu Trimble 4700 Dual frequency GPS õ¿ëýýí àâàã÷, Trimble Trimark III radio modem àøèãëàí RTK (Real Time Kinematic) ãîðèìîîð õèéëýý.

K/e mklukay mgldga; ynam;tt 50 ieugbsy ;guee 9000 ugjea wtum ujg.n@ b-mjnay htbrnlm hnar htbrnlmnay emuggj hoy;nay hoxyna kjys nrnl emugm ieugbsy pejgu dgaueellgg^ Ptvnay ‘kjqnjsy kj;sy tjtl hgaueel; mf;nalfy ginulg;guuoa ujg.nb-mjnay gjuа хэрэглэсэн нь eu mgldgay uoy; dgar dklkh ‘lemky dklky hgugjlsy vmje[mejsu tjr hgah pkjnlukmka dga.^ Nab mfjlnay vmje[mejee; he.njgl dg ho;tjrnlmnay ‘jkw-vm mk;kjhka yflff opoolvty dgar dklkh mglmga^ K/emklukay ho;tjrnlmnay 80 he.nau 2^8 u/vb@ttv ;tti yzummga dgpgl,m gueelr dgahg; mk;kjhka uoy; dgaugg ;ey;lgu ygajlgugmga ‘lemkys yzum 2^6 u/vb kjxnb dgah exnj hoy;nay hoxyna kjys ygb emuggj nljth dklkbrmka /b^ Tyt grlsy oj


38

;oyuttv hgjghg; K/emklukay kj;sy Dgjeey fbyf; dovnay fy;fj gueelugmga ho;jnay dn-m* ‘njnm nhmta Mf. dov* ptvttj dgzlgu H,/uk :gbbnm dovnay dgjeey rnuoojnay ;guee mkumvky ‘njnm nhmta hojtt y, hoy;nay hoxyna ugrlsy fy;fj gueelugmga ;g.hwgr dgayg^ 2004 ky; K/e Mkluka dklky devg; nljtloo; ;ttj ujg.nb-mjnay hgaueel hnau;ttuoa dklyk

3. Өрөмдлөгийн ажлын үр дүн Оюутолгойн ордын геологийн тогтоц болон хүдрийн агуулгыг тогтоох ажилд

алмазан өрөмдлөг ихээхэн ач холбогдолтой. 2000 онд Айвенхой энэ лицензийг шилжүүлэн авахаас өмнө нийтдээ 3000 тууш метр гүнтэй 23 цооног өрөмдсөн байв.

2000 îíä Àéâåíõîé RC áóþó õèéí ¿ëýýëýãòýé ýðãýëòýò öîõèëòûí àðãààð 109 öýãò íèéòäýý 8800 óðòààø ìåòð ºðºìäëºã õèéж Îþóòîëãîéí Òºâ á¿ñýä òîãòñîí õî¸ðäîã÷ áàÿæèëòûí á¿ñèéí íººöèéã òîãòîîñíîîñ ãàäíà ªìíºä á¿ñèéí 105-ð öîîíîãò õàëüêîçèíû ¿å îëñîí þì.

2001 îíû õàâàð òóñ êîìïàíè äýýðõ öîîíîãèéí îð÷èìä íèéòäýý 3360ì ã¿íòýé 25 öîîíîã RC àðãààð íýìæ ºðºìäөөд алмазан өрөмдлөгт шилжсэн байна. Их гүнд тогтсон хүдрийн биетийг өрөмдөх явцад хувирал, хүдэржилтгүй чулуулаг дундуур ихээхэн хэмжээний өрөмдлөг хийх шаардлага гарч байсан бөгөөд энд гарах цаг, зардлыг хэмнэх үүднээс гол цооногийн тодорхой гүнээс өөр чиглэл болон налуугаар цооногийг салаалуулан өрөмдөх технологи нэвтрүүлэн өрөмдсөн. 2003 онд 367-р цооногоос 6 цооног салаалуулан өрөмдсөнөөр 3000 уртааш метр ашиггүй өрөмдлөг хийх цаг, зардал хэмнэсэн байна. Энд цооног салаалуулж өрөмдөх “Navidrill” систем ашигласан болно. Оюутолгойн хүдэржилтийн бүсүүд дээр хүдрийн биетүүдийн тогтоцоос хамааруулан өрөмдлөгийн цооногуудыг янз бүрийн азимутаар, бие биеэс нь 100-200м-ийн зайтаагаар 45-75 хэмийн налуутайгаар өрөмдсөн болно. Хьюго Даммиттын ордын баялаг хүдэртэй бүсийн гүнийг тогтоох зорилгоор 2003 онд Австрали улсаас 3000м гүн өрөмдөх хүчин чадалтай UDR5000 өрөм авчран өрөмдөж эхэлсэн.

2004 онд Оюу Толгойн хайгуулын талбайн хэмжээнд нийтдээ 701 цооног, 280055 уртааш метр өрөмдлөгийн ажил гүйцэтгээд байна. Àëìàçàí ºðºìëºãèéí àæèëä RD1500, UDR650, UDR5000, Кàíàäûí JKS300, CS1000, Longyear 44 çýðýã ºðºìäëºãèéí ìàøèí, äàâõàð ÿíäàíòàé, ºðºìäëºãèéí ÿíäàíãèéíõàà öóâààã ñóãàëàõã¿éãýýð êåðíýý àâäàã òåõíîëîãè àøèãëàñàí áà ºðºìäëºãèéí êåðíèéí äèàìåòð PQ (103.2ìì)-ýýñ HQ (77.8ìì), NQ (60.3ìì), BQ (46ìì) áàéâ. Á¿õ êåðíèéã äóíäàà òàñàëãààòàé ìîäîí õàéðöàãò õèéæ ºðºìäëºãèéí íýã óäààãèéí ÿâàëò òóòìûã ìîäîí øîîãîîð òóñãààðëàí ã¿íèéã íü òýìäýãëýí àâ÷ ãåîëîãè, ãåîòåõíèêèéí ñóäàëãàà õèéñíèé äàðàà ôîòî çóðãèéã íü àâ÷ óëìààð òàëëàí õºðººäºæ ñîðüöëîí ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä ÿâóóëæ àãóóëãûã íü òîäîðõîéëæ èðëýý. Öîîíîãèéí íàëóóãèéí ºíöºã áîëîí àçèìóòûã ãèðêîí ñèñòåìèéí áàãàæààð òîäîðõîéëëîî.

ªðºìäëºãèéí àæëûã Оюутолгойн Хьюго Даммитт, Òºâ, Áàðóóí ºìíºä áîëîí ªìíºä á¿ñýä õèéëýý. Ýäãýýð á¿ñ¿¿äýä òàðõñàí ÷óëóóëãèéí õóâèðàë, õ¿äýðæèëòýýñ õàìààðóóëàí öîîíîãèéã ÿíç á¿ðèéí ã¿íä õ¿ðòýë ºðºìäñºí áºãººä õàìãèéí ã¿í öîîíîã 2233.5ì (ÎÒD514) байна. Оюутолгойн ордын хүрээнд 1997 оноос 2004 он дуустал 1189 öîîíîãт 593240 уртааш метр өрөмдлөг хийгээд áàéíà. Öîîíîãèéí ºãºгäë¿¿äийг хүснэгтээр (Õавсралт хүснэгт 1), áàéðëàëûã зурагт тэмдэглэж хавсаргав (Хавсралт 3.40). Öîîíîã á¿ðèéí àìûã öåìåíòëýí òàãëàæ îð÷íûã íü Ìîíãîëûí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ ñòàíäàðòûí äàãóó àëü áîëîõîîð óíàãàí òºðõºíä íü îðóóëæ ñýðãýýñýí áîëíî.


39

4. Дээжлэлт, дээж боловсруулалт, лабораторийн үе шатны судалгааны арга аргачлал

Алмазан өрөмдлөгийн кернээс 167212 гаруй дээж авч Оюутолгой дахь сорьц боловсруулах цехэд бэлтгэн Улаанбаатар хот дах SGS Analabs лабораторид явуулан шинжилгээ хийлгэлээ. Сорьцыг бэлтгэхдээ кернийг таллан хувааж 2м интервалаар (1кг орчим масстай) дээжлэн 90 хувийг нь 2мм хэмжээтэй болтол буталж талласны дараа түүний 90 хувийг нь 70 микрон хүртэл тээрэмдэнэ. Нунтагласан сорьцоо 150г орчмоор хувилан нэг хувийг нь шинжилгээнд өгнө. Шинжилгээнд өгөхдөө 20 сорьцыг нэг багц болгох ба багц бүрт 4-5 хяналтын сорьц хийж зэс, алт, молибденийн агуулга тодорхойлуулдаг ба зарим сорьцонд хүнцэл ба мөнгөний агуулгыг нэмж тодорхойлуулж ирлээ. Энд чанарын хяналт хийхдээ хүдэртэй сорьцны дубликат нэг, хүдэргүй сорьцны дубликат нэг, үлдэгдлээс нь мөн нэг дубликат, өөр лабораторид бэлтгэсэн стандарт 1-2-г нэмж шинжлүүлдэг журам баримталсан. Эдгээр стандартууд нь Олон улсын Роунд Робины хөтөлбөрийн дагуу элемент бүрийн хувьд тодорхойлсон дундаж агуулга, стандарт алдаатай байх ба энэ нь тухайн багцад хийсэн шинжилгээний хариуг зөвшөөрөх-эсэх шалгуур болдог. Тухайн багцад орсон нэг стандартын шинжилгээний хариу Роунд Робины дундажтай харьцуулахад их буюу бага байж болох боловч тэр зөрөө нь уг стандартын хувьд тооцон гаргасан стандарт хэлбэлзэлээс гурав дахин их буюу бага байх, эсвэл дээр дурьдсан зөрөө нэг багцад орсон хоёр стандарын хувьд стандарт хэлбэлзэлээс нь хоёр дахин их буюу бага байвал энэ багцын шинжилгээний хариуг хүчингүй болгож дахин хийх ёстой юм. Шинжилгээнд явуулж байгаа багцад аль сорьцын дубликатыг хийж шинжлүүлэх нь шинжилгээний нарийвчлалыг хянах, сорьцлолтын алдааг илрүүлэх ач холбогдолтой. Түүнээс гадна багц бүрээс нэг сорьц буюу шинжлүүлж байгаа сорьцны 6 хувийг Австралийн Перт хотод байдаг SGS Welshpool лабораториор шинжлүүлж байна. 1997 оныг хүртэл уул уурхайн компаниудын хайгуулын ажлын чанарт үнэлгээ өгөх нийтлэг журам, гарын авлага, материал цөөн байжээ. Харин 1997 онд Канадад хайгуулын ажлын чанарын хяналтыг хангах талаар хэд хэдэн баримт бичиг батлан гаргаж мөрдөх болсон байна. Оюу Толгойн төслийн хувьд хайгуулын ажлын чанарын хяналтын ажлыг анх 2001 онд төслийн удирдагч Чарлие Форстер эхлүүлсэн бөгөөд 2002 оны 3 сараас Барри Смий дээрх төслийн чанарын хяналтын зөвлөхөөр ажиллаж байна. Чанарын хяналтыг газар дээр нь Ч.Форстер, С.Орших, Д,Крейн, Д.Скэтчли, Т.Ариунаа, Д. Амарцэцэг нар удирдав. Чанарын хяналтын ажил дараах шатаар явагдав. Үүнд:

4.1 Дээжлэлт болон шинжилгээний ажил Ашигт малтмалын ордыг үнэлэхэд хайгуулын ажлын явцад дээжлэх, шинжлэх

ажил хамгийн чухал үүрэгтэй. Өрөмдлөгийн ажлын эхнээс хүдэржилтийн тархалтын шинж чанарыг тодорхойлох, дээжлэх арга техникийг сонгох, шинжилгээг үнэн зөв хийх, нарийвчлалыг тогтоох, стандарт бэлтгэх, шинжилгээний хариунд хяналт тавих бүх нөхцөлийг хангах ёстой.

4.2 Дээжлэлтэд тавих хяналт Хүдрийн элементүүдийн тархалтын зүй тогтолыг тодорхойлох, ердийн болон технологийн сорьцны дубликатыг бүлэглэх, шинж чанараар нь ангилахад хяналт тавих ёстой. Энэ ажлын үр дүнг дээж сорьц авах, бүртгэх журам, номограф боловсруулах, шинжилгээний ажлын итгэл үнэмшлийг тогтвортой байлгахад ашиглана. Оюутолгойн Баруун өмнөд бүсээс эхлэн Хьюго Даммиттын ордын хүдрийн бүсээс авсан сорьцон дахь алтны агуулга жигд бус тархалттай байна. Дээжлэлтийн явцад гарах алдааны


40

хэмжээг багасгахаын тулд дээжлэлт сорьцлолтын үе шат бүхэнд гарах үндсэн алдааг 10 хувиас бага байлгах зорилт тавьж ажилласан.

4.3 Хяналтын шинжилгээ Хяналтын шинжилгээ нь Роунд Робин програмын дагуу хийгдэх бөгөөд энд дээжийг чулуулгийн төрөл тус бүрээс, хүдрийн бага, дунд, өндөр агуулгатай хэсэг тус бүрээс сорьц авч янз бүрийн агуулгатай стандарт бэлтгэхэд шаардагдах нэгэн төрлийн материал бэлтгэн түүнийгээ тухайн ордын сорьцуудад хийх геохимийн шинжилгээний хариунд хяналт тавихад ашиглана. Энэ ажил мөн шинжилгээний аргууд нь судалж байгаа хүдэржилтийнхээ минералогийн онцлог шинжүүдтэй уялдаж байгаа эсэхэд үнэлгээ өгөх боломж олгоно. Олон орны хяналтын лабораторид хангалттай тооны сорьц явуулж шинжлүүлсэн бөгөөд үүний үр дүнд Оюутолгойн ордын сорьцуудад хийсэн лабораторийн шинжилгээний хариуны үнэмшлийг тогтоох, тэр хариуг хүлээж авах эсэхийг шийдвэрлэхэд шаардагдах ерөнхий дундаж, стандарт хэлбэлзэлийн хэмжээг статистикийн хувьд тооцоолон гаргаж авсан болно. Роунд Робингийн хөтөлбөрийг хүдэржилтийн бүсээс алс орших газраас авч бэлдсэн хүдэргүй хоосон чулуулгийн сорьцонд нэгэн адил мөрдсөн бөгөөд энэ нь сорьц бэлтгэх, шинжлэх төхөөрөмжүүд сорьцонд халдвар оруулж буй эсэхийг хянах боломж олгоно. Оюутолгойн хувьд энэ ордын хүрээнд тархсан халькопирит, борнит, анхдагч болон хоёрдогч халькозин, энаргит, ковеллин болон молибденит агуулсан зургаан өөр төрлийн хүдрээс гурван өөр төрлийн стандарт бэлтгэн ашиглав. Шинжилгээний ажлын явцад тохиолдох гол хүндрэл бол халькозин, ковеллин зэрэг баян сульфид бүхий сорьцыг уусгахад дөрвөн төрлийн хүчил хэрэглэх болдог байна. Дээжний шинжилгээний хариуны үнэмшилд хяналт тавих үүднээс батлагдсан металлын агуулгатай стандартын дээж мөн олон удаагийн хөндлөнгийн лабораторийн шинжилгээгээр ямар нэгэн ашигт металлын агуулгагүй хоосон дээжнүүдийг үндсэн кернийн дээжнүүдтэй явуулдаг. Нийт стандарт, хоосон дээж 37813 ширхэг болсон байна. 1997-2004 он дуусталх шинжилгээнд хамрагдсан дээжнүүдийг орд тус бүрээр нь доорх хүснэгтэнд харуулав. Жич: BHP компанийн үед шинжилгээнд хамрагдсан 1508 дээж доорх хүснэгтэнд хамрагдаагүй болно. Хүснэгт 2

Орд Дээж /ширхэг/ Хойд Хьюго 20641 Өмнөд Хьюго 23428 Төв Оюу 40826 Баруун Өмнөд Оюу 53025 Өмнөд Оюу 14756 Бридж 3250 Бусад 11286 Нийт кернийн дээж 167212 Нийт хяналтын дээж 37813 Нийт дээж 205025

4.4 Дээжтэй ажиллах, хамгаалах Өрөмдлөгийн кернийг байгальд байсан дарааллаар нь эвлүүлэн хайрцаглах, унагаж асгах буюу эвдэлж гэмтээлгүй тээвэрлэх, геологи, геотехник, геофизикийн судалгаа хийж бүрэн баримтжуулах, зүсэх, дээжлэх дамжлагуудаар өнгөрсний дараа үлдсэн хайрцагтай кернийг эмх цэгцтэй хадгалах шаардлагатай байдаг. Түүнээс гадна сорьц бэлтгэх дамжлагаас гарсны дараа нунтаг сорьцуудын дубликатуудыг шинжилгээнд явуулах, цэгцлэн хадгалах, нунтаг үлдэгдлийг эрэмбэлэн гаднын нөлөөлөлд орж эвдэрч үрэгдэхгүй газар эмх цэгцтэй хадгалах шаардлагатай бөгөөд энэ ажлын дараалал дараах байдалтай байв. Үүнд:


41

• Өрөмдлөгийн явалт бүрд цооногоос гарсан кернийг байгальд байсан дарааллаар нь эвлүүлэн хайрцаглаад гүнийг нь бичсэн модон шоогоор дараагийн явалтаас тусгаарлана

• Хайрцагласан кернийг өрмөн дээрээс тухай бүрд нь тээвэрлэн судлах байранд аваачиж цооног цооногоор нь өрөмдсөн дэс дарааллаар нь байрлуулна

• Өрмийн явалтын гүн ба керний урт тохирч байгаа эсэхийг шалгана • Керний уртыг хэмжин нэг метр болгонд тэмдэг тавина • Геологи, геотехник, геофизикийн судалгаа хийж, фото зураг аван бүрэн

баримтжуулсны дараа урьдчилан татсан шугамын дагуу зүсэх ба тэхдээ NQ ба HQ кернийг 2, PQ кернийг 4 хувааж хөрөөднө. Хөрөөдөхдөө цэвэр ус хэрэглэнэ.

• Зүссэн керний хагас (1/4)- ыг 2м интервалаар дээжлэн даавуун уутанд авахаас гадна керний хайрцагны тухайн интервалд дээжийн дугаарыг тэмдэглэнэ.

• Керний хайрцаг бүрийн бөөрөн дээр цооногийн дугаар, харгалзах гүний интервалыг тосон будгаар тэмдэглэсэн байна.

• Кернтэй хайрцгуудыг цооног цооногоор нь тусгайлан зассан модон суурин дээр нурахгүйгээр давхарлуулан өрж дэс дараатай хураана.

4.5 Êåðíä õèéõ ãåîëîãè, ãåîòåõíèê, ãåîôèçèêèéí àæèãëàëò ñóäàëãàà Êåðíä õèéõ ãåîëîãè, ãåîòåõíèê, ãåîôèçèêèéí á¿õ àæèãëàëò ñóäàëãààã

õèéñíýýð ãàçðûí ã¿íä ¿¿ññýí õ¿äýðæèëòèéí òºðë¿¿ä, òýäãýýðèéí îðîí çàéä òàðõñàí áàéäàë, õ¿äýðæñýí á¿ñèéí õèë õÿçãààð, õýëáýð, õýìæýý, òîãòñîí ã¿í, õ¿äýð äýõ ìåòàëëûí àãóóëãà, õ¿äýð àãóóëàã÷ ÷óëóóëãèéí áîëîí òýíä ÿâàãäñàí õóâèðëûí òºðºë, õóâèðëûí çýðýã, êâàðöûí ñóäëóóäûí òîî, ýçëýõ õóâèéí æèí, õ¿äýðã¿é äýë ñóäëûí áàéðëàë áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ ìýäýýëëèéã îëæ àâñíààð àøèãò ìàëòìàëûí íººöèéã òîîöîîëîí ãàðãàõ áîëîëöîî á¿ðäýíý. Ýíý àæëûí òîîíä äàðààõ ç¿éëñ áàãòàíà. ¯¿íä:

• Ãåîëîãèéí á¿õ ìýäýýëëèéã òóñãàé ìàÿãò õ¿ñíýãò áºãëºõ çàìààð á¿ðòãýх • Á¿ðòãýæ àâñàí á¿õ ìýäýýëëýý êîìïüþòåðæñýí ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ • Ãåîòåõíèêèéí á¿õ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òóñãàé ìàÿãò õ¿ñíýãò áºãëºõ çàìààð

á¿ðòãýí àâ÷ êîìïüþòåðæñýí ìýäýýëëèéí ñ àíä îðóóëàõ • ×óëóóëãèéí òºðºë ç¿éë á¿ðýýñ, òóõàéí öîîíîã òóñ á¿ðèéí 20-30 ãàçðààñ

àâñàí äýýæíèé ýçëýõ¿¿í æèíã õýìæèæ ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ • Ñîðîíçîí íýâòð¿¿ëýõ ÷àäâàð áîëîí áóñàä øààðäëàãàòàé ãåîôèçèê

ïàðàìåòð¿¿äèéã êåðíèé òîäîðõîé èíòåðâàë òóòàìä õýìæèæ ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ

• Õàéðöàãò áàéãàà êåðíèé ôîòî çóðãèéã àâ÷ áàðèìòæóóëàõ

4.6. Äýýæëýëòèéí ñõåì Òóõàéí öîîíîãîîñ ãàðñàí á¿õ (õ¿äýðæèëòèéí äàðàà ¿¿ññýí 10ì-ýýñ äýýø çóçààíòàé äýë ñóäëóóäààñ áóñàä) êåðíèéã 2ì èíòåðâàëààð äýýæëýí øèíæèëãýý õèéëãýëýý. Ìýäýýëëèéã àøèãëàõàä õÿëáàð áîëãîõûí òóëä äàðààõ æóðàì áàðèìòàëæ àæèëëàñàí. ¯¿íä:

• Êåðíèé ñîðüöóóäûã øèíæèëãýýíä ÿâóóëàõäàà áàãö áîëãîí õóâààñàí áà áàãö òóñ á¿ðò åðäèéí ñîðüö 16 áóñàä íü õÿíàëòûí ñîðüö áàéõààð òîîöîâ.

• Õÿíàëòûí ñîðüöíóóäàä Ðîóíä Ðîáèíû ñòàíäàðò íýã, õ¿äýðã¿é õîîñîí ÷óëóóíû ñîðüö íýã, õ¿äðèéí êåðíèé äóáëèêàò íýã, ¿ëäýãäýë ìàòåðèàëààñ áýëòãýñýí äóáëèêàò íýã òóñ òóñ îðíî.

• Õî¸ð áàãöûí 40 ñîðüöûã øèíæèëãýýíä íýã áîîäîë áîëãîí çýðýã ÿâóóëæ øèíæèëãýýíèé ëàáîðàòîðèéí ººðèéíõ íü äîòîîä õÿíàëòûí 6 ñòàíäàðòòàé õàìò øèíæë¿¿ëíý


42

• Áàãö áîëîí áîîäëûã íü ýõíèé ñîðüöûí äóãààðààð äóãààðëàõ áà áîîäîë á¿ðò òóñä íü ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíèé õàðèóíû äóãààð ºãíº

4.7. Ñîðüö áýëòãýõ Õÿíàëòûí ñîðüöíû øèíæèëãýýíèé õàðèóãààð òóõàéí ýëåìåíòèéí òàðõàëòûí çýðãèéã òîãòîîñíû äàðàà ñîðüö áýëòãýõ òåõíîëîãèéí ãîðèì áîëîâñðóóëæ ñîðüöîí äàõü ìºõëºãèéí õýìæýý áîëîí õóðààíãóéëàõ ñõåìèéã çºâ ñîíãîñíîîð ãàð÷ áîëçîøã¿é àëäààã áàãàñãàíà. Ñîðüö áýëòãýõ àæëûã ýõëýõèéí òóëä òîõèðñîí òîíîã òºõººðºìæ ñîíãîí àâ÷ ñóóðèëóóëàí õÿíàëòûí æóðàì ãàðãàõ ¸ñòîé. Ñîðüö áýëòãýõ àæèëä òàâèõ ÷àíàðûí õÿíàëòûí àðãà õýìæýýíä äàðààõ ç¿éë îðíî. ¯¿íä:

• Áàãàæ òºõººðºìæ¿¿ä íü íýãýí èæèë àãóóëãàòàé á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàõóéöààð çîõèîí á¿òýýãäñýí áàéõ

• Äýýæèéí 90%-èéã 2ìì õ¿ðòýë áóòàëñíû äàðàà õóðààíãóéëæ 90%-èéã íü -75 ìèêðîí õ¿ðòýë òýýðýìäýíý

• Ñîðüö á¿ðèéí õîîðîíä àøèãëàñàí á¿õ òºõººðºìæèéã õ¿äýðã¿é õîîñîí ÷óëóóëãààð öýâýðëýñíèé äàðàà äàðàëòòàé õèéãýýð ¿ëýýëãýæ öýâýðëýíý

• Íýã áàãö áóþó 20 ñîðüö òóòìààñ íýã äýýæíèé áóòàëñàí áîëîí òýýðýìäñýí ìàòåðèàëûã øèãø¿¿ðýýð øèãøèæ øàëãàíà

• Òîîñ çàéëóóëàõ òºõººðºìæèéí ñîðîõ õ¿÷èéã çºâ òîõèðóóëàõ • Äààâóóí óóò äýýæèíä õàòàõ áîëîìæ îëãîõ áîëîâ÷ òîîñ íýâòð¿¿ëýõ ó÷èð

äîòîð íü ïëàñòèê óóò àøèãëàõ

4.8. Ñîðüöíû øèíæèëãýý ×àíàðûí õÿíàëòûí ñèñòåìèéí çîðèëãî íü äýýæèíä àãóóëàãäàæ áàéãàà ýðäñ¿¿äèéí àãóóëãûã çîõèõ õýìæýýíä á¿ðýí òºëººëºõ íàðèéâ÷ëàëòàé øèíæëýõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ ÿâäàë þì. Ýíä äýýæëýõ, ñîðüö áýëòãýõ, øèíæëýõ á¿õ àæèë íýãýí æèãä ÿâàãäàõ ñèñòåì áèé áîëãîõ ¸ñòîé áºãººä äàðààõ áàéäàëòàé áàéõ ¸ñòîé. ¯¿íä:

• Øèíæèëãýý õèéõ ãýðýý õýëöýë õèéõ • Ìèíåðàëîãèéí õóâüä áýðõøýýëòýé õ¿äðèéí äýýæèéã øèíæëýõýä

òîõèðîìæòîé àðãà àðãà÷ëàë ñîíãîõ • Øèíæèëãýýíèé õàðèóã áóöààõ (õ¿÷èíã¿éä òîîöîõ) øàëãóóðóóäûã

òîãòîîñîí áàéõ: o Íýã áàãöàä îðñîí íýã õÿíàëòûí ñîðüöíû õàðèó Ðîóíä Ðîáèíû

ñòàíäàðò õýëáýëçýëýýñ ãóðàâ äàõèí èõ áóþó áàãà ãàðñàí òîõèîëäîëä òóõàéí áàãöûí øèíæèëãýýíèé õàðèóã õ¿÷èíã¿éä òîîöíî

o Íýã áàãöàä îðñîí õî¸ð õÿíàëòûí ñîðüöíû õàðèó Ðîóíä Ðîáèíû ñòàíäàðò õýëáýëçýëýýñ õî¸ð äàõèí èõ áóþó áàãà ãàðñàí òîõèîëäîëä òóõàéí áàãöûí øèíæèëãýýíèé õàðèóã õ¿÷èíã¿éä òîîöíî

o Õ¿äýðã¿é õîîñîí ñîðüöíû õàðèó óðüä÷èëàí òîãòîîñîí õÿçãààðààñ äàâñàí òîõèîëäîëä òóõàéí áàãöûí øèíæèëãýýíèé õàðèóã õ¿÷èíã¿éä òîîöíî

• Êåðíèé äóáëèêàò, ¿ëäýãäýë ìàòåðèàëûí äóáëèêàò, ëàáîðàòîðèéí ººðèéí íü áýëòãýñýí äóáëèêàòóóäûí øèíæèëãýýíèé õàðèóíû íàðèéâ÷ëàëûã áàéíãà øàëãàõ

• Øèíæèëãýýíèé ÿâöûã õàðóóëñàí õ¿ñíýãò ãàðãàæ øèíæèëãýýíä îðñîí áóþó áóöñàí áàãöóóäûã áàéíãà á¿ðòãýõ

• Õÿíàëòûí ñîðüöíû øèíæèëãýýíèé õàðèó àëü õèð òîõèð÷ áàéãààã ãðàôèêààð áàéíãà õàðóóëàõ


43

4.9. Øèíæèëãýýíèé õàðèóã áàòàëãààæóóëàõ Ñîðüöóóäûã õýäèéãýýð ñòàíäàðòóóäòàé õàìò øèíæèëæ áàéãàà áîëîâ÷ ñóäàëæ áàéãàà òóõàéí íýã õ¿äðèéí òºðëèéí õóâüä øèíæèëãýýíèé õàðèó òîäîðõîé ñòàòèñòèê õÿçãààðò äàâòàãäàæ áàéãàà ýñýõèéã õÿíàõûí òóëä øèíæèëãýýíèé õàðèó áàòàëãààæóóëàõ æóðàì áàðèìòàëíà. Òýõäýý øèíæèëãýýíèé õàðèóã áàòàëãààæóóëàõ æóðàì íü òóëãàæ øàëãàõààñ ººð ãýäãèéã îéëãîõ ¸ñòîé. Òóëãàæ øàëãàíà ãýäýã íü øèíæèëãýýíèé õàðèó 100% äàâòàãäàæ áàéãàà ýñýõèéã øàëãàäàã. Õàðèí øèíæèëãýýíèé õàðèóã áàòàëãààæóóëàõ æóðàìä äàðààõ ç¿éëèéã îðíî. ¯¿íä:

o ×àíàðûí õÿíàëòûí õºòºëáºð àëáàí ¸ñîîð íýâòð¿¿ëæ ýõëýõýýñýý ºìíº óðüä ºìíº øèíæèëñýí ñîðüöóóäàà äàõèí øèíæëýõ

o Íýã áàãö áóþó 20 ñîðüö òóòàìä íýã ñîðüö íîãäîõîîð áîäîæ õºíäëºíãèéí ëàáîðàòîðèä ÿâóóëæ õÿíàëòûí øèíæèëãýý õèéëãýõ

o Òàâàí áàãö áóþó 100 ñîðüö òóòàìä õî¸ð äóðûí õî¸ð ñîðüöíû äóáëèêàò íîãäîõîîð áîäîæ òýð ëàáîðàòîðèäîî äàõèí øèíæë¿¿ëýõ

o ªºð òºðëèéí õ¿äðèéí ñîðüö øèíýýð èðñýí òîõèîëäîëä òóðøèëòûí øèíæèëãýý õèéõ

4.10. Äýýæèéã òýýâýðëýõ õàäãàëàõ Øèíæèëãýýíèé õàðèóã õ¿÷èíã¿é áîëãîæ áîëçîøã¿é õ¿÷èí ç¿éëñ ãàðãàõã¿éí òóëä ñîðüö òýýâýðëýëòèéí ÿâöûã õÿíàõ äàðààõ æóðàì áàðèìòàëíà. ¯¿íä:

o Øèíæèëãýýíèé ñîðüöóóäûã ëàáîðàòîðèä ÿâóóëàõäàà öîîæòîé õàéðöàãò õèéæ ëàöäàíà.

o Õàéðöàãò áàéãàà ñîðüöóóäûí æàãñààëò, òýýâðèéí òºðºë, ñîðüöûã õ¿ðãýõ õ¿íèé íýð, ÿâóóëñàí îãíîîã òýìäýãëýñýí äàãàëäàõ õóóäàñ õàâñàðãàíà

o Ëàáîðàòîðè ñîðüö õ¿ëýýæ àâààä äàãàëäàõ õóóäàñ äýýð íü õàéðöàãíû öîîæ, ëàö òýìäýã á¿ðýí á¿òýí áàéñàí ýñýõ, òóõàéí áàãöàä ÿìàð äóãààð îëãîñîí çýðãèéã òýìäýãëýí áóöààæ ÿâóóëíà.

o Ñîðüöûã ÿâóóëñàí áîëîí øèíæèëãýýíèé õàðèó èðñýí ýñýõèéã õàðóóëñàí ãðàôèê ãàðãàæ ìºðäºíº

Ãàäààäûí ëàáîðàòîðèä ñîðüö ÿâóóëæ áàéãàà áîë ãààëèéí ¿çëýãò îðóóëàí óã ñîðüöóóäûã òóõàéí ëàáîðàòîðèä î÷èõîîñ íü ºìíº óðüä÷èëàí ìýäýãäýõ ¸ñòîé

4.11. Эзэлхүүн жингийн хэмжилт туршилт Ýçëýõ¿¿í æèí íü òóõàéí îðäûí íººöèéã òîãòîîõ áîëîí èíæåíåð ãåîëîãèéí

àæèëä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. Îþóòîëãîéí îðäûí õóâüä ýçëýõ¿¿í æèíãèéí òîäîðõîéëîõ àæëûã 2001 îíû 7 ñàðààñ ýõýëæ õèéñýí áºãººä 2004 îíû ýöýñ õ¿ðòýë 39164 ãàðóé ñîðüöíû ýçëýõ¿¿í æèíã òîäîðõîéëæýý. Ýçëýõ¿¿í æèí òîäîðõîéëîõ äýýæèéã ÷óëóóëãèéí òºðºë òóñ á¿ðèéã òºëººëºõ èíòåðâàëóóäààñ àâñàí áºãººä äóíäàæààð 10ì êåðíä íýã äýýæ íîãäîæ áàéíà. Êåðíýýñ ñîðüö àâñíû äàðàà ò¿¿íèéã õóóðàé áà ÷óëóóëãèéí ýçëýõ¿¿í æèí d-ã òîäîðõîéëîõûí òóëä ò¿¿íèéã àãààðò áà óñàí äîòîð æèãíýí d=mx/(mx-myx) òîìú¸îãîîð áîäñîí áîëíî. Ýíä ÷óëóóëãèéí ýçëýõ¿¿í æèí, ã/ñì3, mx-äýýæíèé àãààðò õýìæñýí æèí, myx äýýæíèé óñàí äîòðîõ æèí áîëíî. Ýíý òîìú¸î í¿õ ñ¿â, àí öàâã¿é, ºãºðøèëä îðîîã¿é öóë ÷óëóóëãèéí ýçëýõ¿¿í æèíã òîäîðõîéëîõîä òîõèðîìæòîé. Õàðèí õ¿÷òýé ºãºðøñºí, áðåê÷ëýãäñýí, áóòàðñàí ÷óëóóëãèéí ýçëýõ¿¿í æèíã òîäîðõîéëîõîä äýýæíèé ãàäàðãóóã ëààíû òîñîîð á¿ðõýõ øààðäëàãà ãàðäàã. Èéì àðãààð 3298 îð÷èì äýýæíèé ýçýлõ¿¿í æèíã òîäîðõîéëîîä áàéíà. Ýíä 10 äýýæèíä õýìæèëò õèéñíèé äàðàà 1 ñòàíäàðò õýìæèõ çàìààð õýìæèëòèéí íàðèéâ÷ëàëûã õÿíàäàã. Ñòàíäàðòóóäàà ÷óëóóëãèéí ãîë òºðë¿¿äýýñ àâ÷ ýçëýõ¿¿í æèíã íü ººð ëàáîðàòîðèîð òîäîðõîéëóóëæ áàòàëãààæóóëñàí áîëíî. Îþóòîëãîéí îðäûí 100 ãàðóé äýýæèéã Êàíàäàä ÿâóóëæ ýçëýõ¿¿í æèíã íü ãðàâèòàöèéí àðãààð òîäîðõîéëóóëàí ººðñäèéí õèéæ áàéãàà õýìæèëòèéí


44

íàðèéâ÷ëàëòàé æèøèæ ¿çýõýä çºâøººðºãäñºí õýìæýýíä áàéëàà. Ýçëýõ¿¿í æèíã àøèãëàí õ¿äýðò àãóóëàãäàæ áàéãàà ñóëüôèä áà îêñèäûí íèéò õýìæýýã îéðîëöîîãîîð òîîöîîëîõ àðãà÷ëàë áîëîâñðóóëàí òóðøèõàä íèëýýä ñàéí òîõèð÷ áàéíà. Эзэлхүүн жингийн хэмжилтийг геологич Д. Энхболд, туслах геологич Д. Энхбаяр нар хийж гүйцэтгэв. Ордын хэмжээнд хийсэн хэмжилтийг орд тус бүрээр нь доорх хүснэгтэнд тусган харуулав.

Хүснэгт 3

Орд Дээж /ширхэг/ Хойд Хьюго 10498 Өмнөд Хьюго 8388 Төв Оюу 6587 Баруун Өмнөд Оюу 9870 Өмнөд Оюу 1565 Бридж 64 Бусад 2192 Нийт 39164

4.12. Технологийн туршилтын ажил Îþóòîëãîéí îðäûã àøèãëàõ òåõíîëîãèéí òóðøèëò õèéõ ñîðüöóóäûã çýñ,

àëòíû àãóóëãà, õ¿äðèéí òºðëººð íü àíãèëàí òîäîðõîé èíòåðâàëóóäààð õýñýãëýí àâсан. Ýäãýýð ñîðüöîîñ ìåòàëëûã íü ôëîòàöèéí áîëîí óóñãàõ àðãààð áàÿæóóëàõ òåõíîëîãèéí òóðøèëòóóäûã ãàäààä äîòîîäûí ëàáîðàòîðèóäàä çýðýã хийж áàéíà. ªíººãèéí áàéäëààð Îþó òîëãîéí îðäоос òåõíîëîãèéí ñîðüö àâàõ çîðèëãîîð хүдрийн бүх бүсүүдэд òîì ãîë÷òîé öîîíîã ºðºìäñºí áºãººä ýäãýýðийн 2692 метр интервалаас 18795 кг дээж авч òóðøèв

Оюутолгойн ордын БӨ, Төв бүс болон Хьюго Даммитт ордын хүдрийн дээжний металлургийн тодорхойлолтыг олон тооны туршилтын программын дагуу судалж байна. Хүдрийн нунтаглаглагдах чанарын гол үзүүлэлтүүд, гравитацын аргаар алтны баяжмал гаргаж авах, флотацийн аргаар зэс ба алтыг ялгах боломж зэргийг тогтоох туршилтын ажлууд хийгдсэн байна. Зарим зэсийн баяжмалаас мышьяк ба фтор зэргийг зайлуулах арга зам хайх урьдчилсан туршилтын ажил бас хийгдсэн. Хүдрийн нунтаглагдах шинж чанарыг тодорхойлох туршилтуудад Бонд савхан (RWI) ба бөмбөлгөн тээрмийн (BWI) ажлын коэффициент, Бонд элэгдэлтийн коэффициент (Ai), хүдрийг өөрөөр нь нунтаглуулах тээрмийн хувийн боломжит коэффициент (SPI), JK Tech хүдрийг өөрөөр нь нунтаглуулах тээрмийн үзүүлэлтүүд ба AR MacPherson хүдрийг өөрөөр нь нунтаглуулах тээрмийн ажлын коэффициент (AWI) орсон болно. Эдгээр туршилтууд нь хүдрийн төрөл бүрийн дээжүүд дээр тавигдсан юм.

Гравитацийн аргаар алтыг ялгах боломжийг судлах туршилт нь Баруун өмнөд ба Төв бүсийн хүдрийн олон тооны дээжүүд дээр тавигдсанаас гадна тус ордын дээжийг гидрометаллургийн аргаар хүхрийн хүчлийн уусмалаар уусгах (шүлтгүйжүүлэх процесс) туршилт Улаанбаатарт тавигдаж дууссан.

Флотацийн туршилтууд нь төрөл бүрийн дээжнүүдийн баяжигдах гол шинж чанарыг тодруулах зорилгоор хийгдсэн байна. Туршилтын үр дүнд янз бүрийн ордын төрөл бүрийн дээжнээс гарах баяжмалын чанар, металл авалт ба урвалжийн зарцуулалт, бохирдуулагч хольц элементийн төлөвийн тухай мэдээлэл авна.


45

Эдгээр туршилтуудыг Канадын лабораториудад хийж дуус байгаа ба энд зарим үр дүнг нь тусгав. Канадын Онтарио хотын Lakefield Research Laboratory-д флотацийн туршилтыг төрөл бүрийн шатанд гүйцэтгэв.

Минералогийн судалгааны ажлуудыг Канадын Онтарио Lakefield Research Laboratory ба Terra Mineralogical Service (ТМС) зэрэг лабораториудад, Хүдрийн нунтаглагдах шинж чанарын туршилтуудыг Канадын Онтарио хотын Лейкфийлд ба AR MacPherson Consultants, Ltd зэрэг компаниудад хийж гүйцэтгэсэн байна.

Туршилтын ажлын хяналт Төрөл бүрийн орд газруудын дээж дээр тавьсан хүдрийн нунтаглагдах шинж чанар тодорхойлох туршилтын техникийн үзүүлэлтүүдээс үзэхэд Оюутолгойн ордын БӨ бүсийн хүдрийн дээжүүд савхан ба бөмбөлгөн тээрмээр сайн, Хьюго Даммит ордын өмнөд хэсгийн хүдрийн дээж дунд зэрэг, Төвийн бүсийнх муу нунтаглагдаж байна. Энэ туршилтын үр дүнг Хүснэгт 4-д тусгав.

Хүснэгт 4. Оюу Толгойн хүдрийн дээжүүдийн нунтаглагдах чанарын дундаж үзүүлэлтүүд

JK Tech-ийн үзүүлэлтүүд

Орд газар AWI (kWh/t)

RWI (kWh/t)

BWI (kWh/t)

A x b Ta

Ai

Баруун - Өмнөд 17.8 18.5 18.9 42.9 0.56 0.155

Төв 11.5 12.3 11.7 84.0 0.97 0.147

Өмнөд Хьюго 14.5 13.3 0.198

Эндээс харахад Баруун өмнөд бүсийн хүдэр нь хүдрийг өөрөөр нь нунтаглуулах тээрэм, савхан ба бөмбөлгөн тээрэм хоёрын аль алинаар нунтаглахад тохиромжтой, Төв бүсийн хүдэр харьцангуй зөөлөн учир дээрх арга тохиромж муутай, Хьюго Даммиттын хүдрийг уламжлалт аргаар нунтаглах нь илүү тохиромжтой байна. Туршилтын үр дүнгээс харахад элэгдэлтийн коэффициент (Ai) харьцангуй бага байна. Баруун өмнөд ба Төв бүсийн хүдрийн дээжин дээр тавигдсан Гравитацийн Алт (ГА) гаргаж авах туршилтуудын үр дүнг Хүснэгт 5-т харуулав.

Хүснэгт 5. Гравитацийн Алт гаргаж авах туршилтын үр дүн ба бүрэн хэмжээний хөнгөлөлт

Дээж Орд газар

Хүдрийн агуулга, г/т Au

ГА-ны металл авалт,

%

Бүрэн хэмжээний анхдагч металл

авалт, %

Цэвэршүүлэлтийн урьдчилсан алдагдал %

ГА-ыг гулдмай-д шилжүүлэх үеийн урьдчилсан бүрэн металл авалт, %

OT – 1 Баруун - Өмнөд 0.49 21.4 14.3 50 7.2

OT – 2 Баруун - Өмнөд 2.10 44.8 30.0 50 15.0

OT – 3 Баруун - Өмнөд 2.29 16.3 10.9 50 5.5

OT – 7 Төв 0.49 12.0 8.04 50 4.0


46

Баруун Өмнөд бүсийн хүдрийн өндөр агуулгатай дээжнээс гравитацийн алт ялгаж аваад дараа нь цэвэршүүлэх тохиолдолд хамгийн өндөр металл авалт нь 15% байна. Энд 4 дээжнээс 3-ыг нь туршиж үзэхэд урьдчилсан металл авалт нь 15%-иас илүү гарахгүй байв. Энэ нь гравитацийн аргаар гаргаж авах алтны металл авалтын үзүүлэлт хүдэр дэх алтны агуулга өндөр байхаас шалтгаалж өсдөггүйг харуулж байна. Оюутолгойн ордын бүс тус бүрийн хүдрийн дээжин дээр тавьсан Флотацийн туршилтуудын үр дүнгээс үзэхэд флотацийн уламжлалт бүдүүвч ба урвалжийн горим ашиглан хүдрээс зэс ба алт гаргаж авах боломжтой нь тогтоогдлоо. Энд хэрэглэх флотацийн аргын бүдүүвчийг Зураг №31 үзүүлэв.

Зураг № 31. Оюу Толгойн хүдрийн битүү үе шаттай флотацийн бүдүүвч

Туршилтанд орсон бүх дээжүүдийн 80% хувьд 100 µm хүртэл нунтаглагдсан байв. Зэсийн сульфидуудыг бүрэн сулруулах ба баяжмалын өндөр чанарт хүрэхийн тулд хам баяжмалыг цэвэрлэгээний флотацид орохоос өмнө дахин нунтаглах шаардлагатай байдаг. Дахин нунтаглалтын эцсийн бүтээгдэхүүүий 80% нь 25µm хэмжээ байхыг шаарддаг. Баруун өмнөд бүсийн хүдрийн бүдүүн ба нарийн ширхэгтэй нунтагласан дээжүүдэд хийсэн туршилтын үр дүнгээс харахад 80% нь 25µm хүртэл дахин нунтаглагдсан хүдрийг баяжуулахад металл авалт сайтай, зэсийн өндөр агуулгатай баяжмал гаргах боломжтой байна. Хүдэр дэх пиритийн хэмжээ их байвал зэсийн сульфидуудыг дахин нунтаглаж сулруулах ба пиритийг нэмэлт дарагч урвалжаар хаягдалд оруулж сайн чанарын баяжмал гаргаж авах боломжтой. Бүтээгдэхүүний дахин нунтаглалтын хэмжээ Р80 20-иос 25µm –ын хооронд хэлбэлзэнэ.

Баяжмалын чанар нь туршилтанд орж буй дээжүүдийн эрдэсжилтээс хамаарч ойролцойгоор 20%-иос 40%-ийн хооронд хэлбэлзэнэ. Пиритээр баян хүдрийн баяжмалын чанар нь маш бага байна. Пиритийн агуулга багатай зэсийн хоёрдогч эрдсийн дээжүүдийн баяжмалын чанар нь өндөр байдаг. Пирит багатай халькопиритийн хүдрээс 28%-ийн зэсийн агуулгатай баяжмал гаргах боломжтой.

Зэсийн металл авалт нь ойролцойгоор 70%-иас 95% хүртэл хэлбэлзэнэ. Зэсийн металл авалтанд нөлөөлдөг хүчин зүйлс нь хүдэр дэх зэсийн агуулга болон эрдэсжилт юм. Бүх


47

тохиолдолд баяжмал дахь алтны металл авалт нь зэсийн металл авалтаас ямагт бага байдаг. Алтны металл авалт нь хүдэр дэх зэс ба алтны агуулга болон зэсийн эрдэсжилтээс хамаарна.

Орд газар тус бүрийн хүдрийн дээжин дээр тавигдсан битүү үе шаттай флотацийн туршилтын үр дүнг Хүснэгт 6-9-д нэгтгэн үзүүлэв.

Хүснэгт 6. Баруун - Өмнөд бүсийн хүдрийн битүү үе шаттай флотацийн туршилтын үр дүн

Бүтээгдэхүүн / шинжилгээ Дээж 1 Дээж 2 Дээж 3 Орд газар Баруун Өмнөд Баруун

Өмнөд Баруун Өмнөд

Эрдэсжилт Халькопирит Халькопирит Халькопирит Туршилтын дугаар F104 F97 F121 Хүдэр дэхь агуулга, Cu % 1.85 0.93 0.66 Хүдэр дэхь агуулга, Au, г/т 0.10 1.68 1.47 Анхдагч нунтаглалт P80 µm 150 88 103 Дахин нунтаглалт P80 µm 21 19 17 3-р цэвэрлэгээний баяжмал: Cu % Au г/т Cu Металл авалт % Au Металл авалт %

27.5 20.9 83.0 64.1

28.2 43.2 92.5 78.1

28.9 52.1 90.0 73.3

Хүснэгт 7. Төв бүсийн хүдрийн битүү үе шаттай

флотацийн туршилтын үр дүн Бүтээгдэхүүн / шинжилгээ Дээж 4 Дээж 5 Дээж 6 Дээж 7

Орд газар Төв Төв Төв Төв Эрдэсжилт Халькозин Халькозин Халькозин -

ковеллин Халькопирит-

борнит Туршилтын дугаар F134 F133 F131 F122 Хүдэр дэхь агуулга, Cu % 1.02 0.65 1.00 0.73 Хүдэр дэхь агуулга, Au, г/т 0.18 0.14 0.09 0.40 Анхдагч нунтаглалт P80 µm 100 100 100 150 Дахин нунтаглалт P80 µm 25 29 29 25 Цэвэрлэгээнд өгөх NaCN хэмжээ, г/т 20/10/10 20/10/10 20/10/10 3-р цэвэрлэгээний баяжмал: Cu % Au г/т Cu Металл авалт % Au Металл авалт %

21.6 1.97 74.5 38.5

26.3 1.94 83.8 29.5

36.9 1.40 78.9 30.5

28.5 9.38 79.3 47.8

Хүснэгт 8. Хьюго (Өмнөд хэсэг) бүсийн хүдрийн битүү үе шаттай флотацийн туршилтын үр дүн

Бүтээгдэхүүн / шинжилгээ Халькопиритын дээж

Халькопиритын дээж

Орд газар Өмнөд Хюго Өмнөд Хюго Эрдэсжилт Халькопирит Халькозин

Туршилтын дугаар F45 F33

Хүдэр дэхь агуулга, Cu % 1.38 1.90

Хүдэр дэхь агуулга, Au, г/т 0.09 0.12

Анхдагч нунтаглалт P80 µm 150 98

Дахин нунтаглалт P80 µm 27 24

3-р цэвэрлэгээний баяжмал: Cu % Au г/т Cu Металл авалт % Au Металл авалт %

28.9 1.16 89.6 55.3

40.5 1.91 88.9 68.2


48

Хьюго Даммитт ордын хүдрийн дээжинд лабораторийн туршилт тавьж үр дүнг нь Хүснэгт 9-д нэгтгэв.

Хүснэгт 9. Хьюго Даммиттын ордын хүдрийн дээжний Лабораторийн туршилтуудын үр дүн

Бүтээгдэхүүн / шинжилгээ FNE-1 FNE-2 FNE-3 FNE-4

Орд газар Умард Хюго Умард Хюго Умард Хюго Умард Хюго Эрдэсжилт Халькопирит Халькопирит Халькозин Халькопирит

Туршилтын дугаар F61 F62 F75 F64

Хүдэр дэхь агуулга, Cu % 1.82 2.43 1.55 5.72

Хүдэр дэхь агуулга, Au, г/т 0.18 0.10 0.07 1.85

Анхдагч нунтаглалт P80 µm 164 153 103 119

Дахин нунтаглалт P80 µm 19 17 21 22

3-р цэвэрлэгээний баяжмал: Cu % Au г/т As % F % Cu Металл авалт % Au Металл авалт %

33.9 2.52

0.072 0.050 83.2 62.2

35.4 1.07

0.011 0.030 90.5 69.9

31.9 2.66 0.010 0.040 88.2 66.5

53.4 17.2

0.077 0.02 96.9 96.6

Хүснэгт 10. Нээлттэй үе шаттай жижиг Колонкны Уусгалтын

туршилтын үр дүн

Баяжмал бохирдуулагч хольц элементууд Баруун өмнөд бүсийн хүдрийн зэсийн баяжмалын 64 дээжний 35-д фтор илэрсэн бөгөөд агуулга нь 0.05%-0.12% байв. Баруун өмнөд бүсийн зэсийн баяжмал дахь мышьякийн агуулга 0.05% -иас бага байв.

Төв бүсийн хүдрийн зэсийн баяжмалын 60 дээжний 31-д 0.10%-3.0% хүртэл мышьяк агуулагдаж байна. Эдгээр дээжнүүдийн 16 нь 0.05%-0.10% хүртэл фтор агуулж байна.

Хьюго Даммиттын (өмнөд хэсэг) ордын зарим цооногийн зэсийн баяжмал дахь мышьякийн агуулга 1.66%, фторын агуулга 0.12% байна. Туршилтанд орсон зэсийн баяжмалын 11 дээжнээс 7 нь 0.1%-иас дээш мышьяк, 10 нь 0.05% иас дээш фторын агуулгатай байв. Хьюго Даммиттын ордын хойт хэсгээс авсан хүдрийн баяжмалын дээжнээс 4 нь 0.1% мышьяк, 0.05%-иас бага фторын агуулгатай байв.

Хьюго Даммиттын (өмнөд хэсэг) ордын халькозины дээжний баяжмал дээр тавьсан уусгалтын урьдчилсан туршилтаас харахад тус баяжмалд байгаа мышьякийн 95% -ийг

Колонкны дугаар

Хүдрийн төрөл

Хүдэр дэх зэсийн

агуулга, %

Бутлалтын хэмжээ, mm

Уусгалтын хугацаа, өдөр

Cu металл авалт,%

1 халькозин 0.84 10 124 85.3

2 халькозин 0.84 25 174 79.2 3 халькозин 1.76 25 256 92.1

4 халькозин 0.84 25 171 91.5

5 халькозин 0.84 25 121 97.6 6 халькозин 0.5 25 136 79.6 7 исэлдсэн хүдэр 0.72 10 178 88.4 8 исэлдсэн хүдэр 0.57 25 250 99.4 9 исэлдсэн хүдэр 2.07 25 256 90.3

10 исэлдсэн хүдэр 0.45 25 256 64.7


49

зайлуулах боломжтой байгаа ба эцсийн шинжилгээгээр As-ийн агуулга 0.05% болж буурсан байна. Энэ орд газрын дээжинд As агуулагч эрдсөөд нь энаргит ба тенантит гэдгийг илрөөлсэн. Нэг туршилтанд зарцуулж буй урвалжийн хэмжээ маш их байсан ба нэмэлт туршилт тавихын өмнө энэхүү процессыг концептуал төвшингээс цааш нь хөгжүүлж үнэлэх хэрэгтэй байв.

Хьюго Даммиттын (өмнөд хэсэг) ордын баяжмалаас фторыг гидрометаллургийн аргаар зайлуулах оролдлого амжилтгүй боллоо. Энэхүү орд газрын фтор агуулагч гол эрдэс топаз байна.

Баруун өмнөд бүсийн зэсийн баяжмалаас гидрометаллургийн урьдчилсан туршилтаар 70% фторыг зайлуулж чадсан. Эдгээр туршилтуудаар баяжмал дахь фторын агуулгыг 0.05% ба түүнээс бага хувь хүртэл бууруулсан. Энэ орд газрын фтор агуулагч гол эрдэс бол хайлуур жонш ба зарим фтор нь фторт апатит болон гялтгануурт агуулагдаж байна.

Хьюго Даммиттын (өмнөд хэсэг) ордын зэсийн баяжмал дээр тавьсан флотацийн урьдчилсан туршилтууд нь баяжмалыг сайн нунтаглах, цэвэрлэгээний флотацид орж буй материалыг шингэрүүлэх ба дарах урвалжийг зөв сонгосноор баяжмал дахь фторын агуулгыг багасгаж болохыг тогтоолоо.

Баруун өмнөд бүсийн зэсийн баяжмал дээр хийсэн флотацийн нэмэлт урьдчилсан туршилт дээрхтэй ижил үр дүнд хүрсэн. Орд газрын хэмжээнд фторын төлөв байдлын талаар хийж буй судалгааны ажил үргэлжилсээр байна.

Металл авалт Олон янзын лабораторийн туршилт, битүү үе шаттай флотацийн туршилтуудын үр дүнгээр урьдчилан тооцож гаргасан орд газруудын зэс ба алтны металл авалтын хэмжээг Хүснэгт 11 –д харуулсан байна.

Хүснэгт 11. Таамагласан үйлдвэрийн Cu ба Au хүдрийн агуулга ба Ме авалт

Уурхайн хүчин чадлын 3 хувилбар Хүснэгт 11

Хүдрийн агуулга

Таамагласан баяжмалын чанар

Таамагласан металл авалт, (%)

Уурхайн хүчин чадал

Cu (%) Au (г/т) Cu (%) Au (г/т) Cu Au

16 сая т/жил тээрмийн тэжээл

0.59 0.44 26.1 16.0 87.2 71.7

16 -> 37 сая т/жил тээрмийн тэжээл

0.96 0.30 29.1 6.8 89.0 67.9

37 сая т/жил тээрмийн тэжээл


50

5. Хүдэржилт ба хувирал

5.1. Баруун Өмнөд Оюу орд Îþó òîëãîéí ордын Áàðóóí ºìíºä бүсэд èëýðñýí Cu-Fe сульфидууд нь судал, шигтгээт хүдэржилт бүхий пирит-халькопирит, багаар борнит байдлаар, биотитжих, серицитжих, серецит-хлорит-альбитжих хувиралд автсан авгиттай базальт, Оюутолгойн кварцтай монцодиорит (OTqmd), гидротермаль брекчитэй орон зай, гарал үүслийн хувьд нягт уялдаа холбтоотой үүссэн байна. Молибденит нь хожуу үеийн ан цавыг дүүргэсэн байдлаар илэрдэг. Хүдрийн биетийн дийлэнх хэсэг нь авгиттай базальтад агуулагдах ба 20 хүртэлх хувь нь Otqmd-д байдаг. Алтны өндөр агуулгатай хүдэржилтийн бүс дэх Au ба Cu-ийн харьцаа (Au г/т, Cu %) нь 0,5-3 хүртэл хэлбэлзэхийн зэрэгцээ хүдрийн биетийн гүн рүү улам ихэсч байгаа учир түүнийг порфирийн системийн төвийн хэсэг гэж үзэж болох юм. Баруун өмнөд á¿ñýýñ àâñàí ñîðüöóóäàä õèéñýí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íä àëò ¿¿ñýõ ¿íäñýí ãóðâàí îð÷èí áàéãààã òîãòîîëîî (Roger G. Taylor and Peter J6 Pollard, 2002). ¯¿íä:

• Åðºíõèéäºº ñóäëûí òºðëèéí õàëüêîïèðèò çîíõèëñîí îð÷èí Ýíý îð÷èíä íèéò àëòíû íººö áàÿëãèéí èõýýõýí õýñýã ¿¿ññýí áàéíà. Ýíýõ¿¿ õàëüêîïèðèòèéí ñóäëóóä íü àëàã öîîã òàðõàëòòàé áºãººä äîòðîî áàãà çýðýã ïèðèò, áîðíèòîîñ ãàäíà ìîëèáäåíèò áà ãåìàòèòèéí óë ìºð, ÷ºëººò àëò àãóóëæ áàéíà. Ýíä áàéãàà ÷ºëººò àëòíû ìºõëºã¿¿ä íü äóíäæààð 25.6õ10.6 ìèêðîí õýìæýýòýé áàéíà. Àëò íü ïèðèòèéí ãàäàðãà äýýð þìóó ò¿¿íèé àí öàâûã ä¿¿ðãýõ áàéäëààð õàëüêîïèðèòèéí õàìò òóíàí òîãòñîí áàéíà. Àãóóëàã÷ ÷óëóóëàãò àãóóëàãäàæ áàéñàí ìàãíåòèò íü àëò ¿¿ñýõ ïðîöåñò îíö íºëººëººã¿é áîëîëòîé. Cu-Au-ны хүдэржилт ба кварцын судлуудын хооронд сулхан хамаарал ажиглагдах ба харин гидротермаль уусмал дахин нэвтрэн орж ирэхэд кварцын судлууд нь эвдрэн бутарч тэнд үүссэн орон зайд баялаг хүдэр үүссэн байна. Баруун өмнөд бүсэд ажиглагдаж буй энэхүү зүй тогтол нь Индонези улсын Грасбергийн аварга том порфирын системтэй маш төстэй. Баруун өмнөд бүс нь хэд хэдэн үе шат бүхий калийн силикатлаг, кварцийн штокверк, магнетит, хлорит-серецит бүхий порфирийн төрлийн магмын гаралтай гидротермаль систем юм.

• Ñóäëààð áîëîí ñàðíèí òàðõñàí ïèðèò çîíõèëñîí îð÷èí Ýíý îð÷èí íèëýýä õÿçãààðëàãäìàë òàðõàëòòàé ó÷èð ýíý òàëáàéí àëòíû íººö áàÿëãèéí áàãàõàí õýñãèéã àãóóëæ áàéíà. Àãóóëàã÷ ÷óëóóëàã íü ïèðèòèéí õóâèðàëä îðæ ïèðèòèéí íàðèéí, òàñàëäñàí ñóäëóóäòàé áîëñîí áà çýñèéí àãóóëãà áàãàòàé áîëîâ÷ æèãä áóñ òàðõñàí àëòíû ºíäºð àãóóëãàòàé áàéíà. Çýñèéí àãóóëãà íü ïèðèòèéí ãàäàðãà áîëîí ò¿¿íèé àí öàâä òîãòñîí áàãà çýðãèéí õàëüêîïèðèòòýé õîëáîîòîé áàéíà. Àëò íü ïèðèò áà õàëüêîïèðèò äîòîð æèæèã ìºõëºã áàéäëààð òîãòñîí áàéíà.

• Ñóäëûí òºðëèéí ñôàëåðèò çîíõèëñîí îð÷èí

Ýíý îð÷èí íèëýýä õÿçãààðëàãäìàë òàðõàëòòàé ó÷èð ýíý òàëáàéí àëòíû íººö áàÿëãèéí áàãàõàí õýñãèéã àãóóëæ áàéíà. Àãóóëàã÷ ÷óëóóëàã íü ïèðèòèéí õóâèðàëä îðæ ïèðèòèéí íàðèéí, òàñàëäñàí ñóäëóóäòàé áîëñîí áà çýñèéí àãóóëãà áàãàòàé áîëîâ÷ æèãä áóñ òàðõñàí àëòíû ºíäºð àãóóëãàòàé (8 г/т Au) áàéíà. Çýñèéí àãóóëãà íü ïèðèòèéí ãàäàðãà áîëîí ò¿¿íèé àí öàâä òîãòñîí áàãà çýðãèéí õàëüêîïèðèòòýé õîëáîîòîé áàéíà. Àëò íü ïèðèò áà õàëüêîïèðèò äîòîð æèæèã ìºõëºã áàéäëààð òîãòñîí áàéíà. Пирит давамгайлсан энэхүү бүсийн парагенезисийг тогтооход одоогоор хүндрэлтэй байна. Магадгүй энэ бүс


51

нь порфирийн системийн халькопирит давамгайлсан бүстэй хамааралтай байж болох ба мөн их сульфидийн (High sulfidation) өмнөх шатанд хамаарагдаж болох юм.

• Ñóäëûí òºðëèéí ñôàëåðèò çîíõèëñîí îð÷èí

Талбайн хэмжээнд маш ховор байдлаар сфалерит давамгайлсан судалд илэрсэн ба зөвхөн нэг дээжинд 11,8г/т алтны агуулга тэмдэглэгдсэн. Сфалерит нь галенит-халькопирит-пириттэй хамт тохиолддог. Энэхүү сфалерит давамгайлсан судал нь порфирийн эсвэл их сульфидийн (High sulfidation) төрлийн бага температурын төрөлд хамаарагдана.

5.2. Өмнөд Оюу орд Өмнөд бүсийн суьлфиджсэн бүсийг тиймч эрчимтэй бус хөгжсөн пирит-халькопирит, борнит бүрдүүлсэн байна. Баян агуулгатай хүдрийн бүсийн хэмжээнд борнитийн эзлэх хувь давамгайлах хандлагатай байна. Молибденит нь хожуу үеийн ан цавын дагуу ажиглагдана. Өмнөд Оюу нь Баруун өмнөд Оюутай хэдийгээр адил төстэй боловч алтны агуулга ядуу байдаг онцлогтой.

5.3. Төв Оюу орд Оюутолгойн ордын Төв бүсийн хүдэржилт хэд хэдэн төрөлтэй. Хүдрийн биетийн хэмжээнд эзлэх хувиараа сарнин тархсан пирит-ковеллин-халькозин хамгийн чухал үүрэгтэй. Ковеллины хүдэр ерөнхийдөө дундажаар 0.7% зэс агуулдаг боловч дотроо пирит ихтэй (7-10%) байна. Түүнээс гадна бага зэрэг халькопирит, борнит, энаргит, тэтраэдрит болон тенантиттай. Халькозины хоёрдогч баяжилтын бүс нь дунджаар 40 метрийн зузаантай гүнээс эхэлдэг. Алунит нь хоёрдогч баяжилтын бүстэй гарал үүсэл цаг хугацааны нягт уялдаатай үүссэн. Хоёрдогч баяжилтын бүс нь Доод ба Дээд Цэрдийн цаг үед үүссэн. Хоёрдогч баяжилтын бүс нь ихэвчлэн кварцын судлаар эрчимтэй зүсэгдсэн кварц монцодиорит дотор ажиглагддаг. Мөн түүнчлэн хүчтэй шаварлаг хувиралд автсан (Advanced argillic), кварцын судлаар эрчимтэй зүсэгдсэн түрүү үеийн кварц монцодиоритын хэмжээнд өндөр агуулгатай ковеллины хүдэржилт орон зайн хувьд давхцаж өгдөг. Ковеллины хүдэржилт дотор хэдэн метрээс хэдэн арван метр хүртэл зузаантай анхдагч халькозины хүдэржилт хамт илэрдэг. Òºâ Îþó òîëãîéä ºðºìäñºí ÎÒD-159 öîîíîãèéí îð÷èìä çýñèéí õî¸ðäîã÷ áàÿæèëòûí á¿ñ 40ì ã¿íýýñ ýõýëæ äîîøîî 25-40ì ¿ðãýëæèëæ áàéíà. Ýíý öîîíîãèéí õóâüä àíõäàã÷ õ¿äýð íü ñóëüôèä èõòýé õ¿äýðæèëòèéí òºðºëä õàìààðàõ áºãººä èõ õýìæýýíèé ñàðíèí òàðõñàí ïèðèò (5-10%) áàãà çýðýã êîâåëëèíòîé áàéíà. Àíõäàã÷ ÷óëóóëàã íü äóíä çýðãèéí øèðõýãòýé ïîôèðëîã, äèîðèòëîã èíòðóçèâ áàéæýý. Õ¿äýðæèëòèéí øàòàíäàà ìàø íàðèéí øèðõýãòýé, 90-95%-èéí ñàðíèí òàðõñàí ïèðèò áîëîí êîâåëëèíîîð ñîëèãäñîí áàéíà. ¯ëäñýí 5-10% íü íàðèéí øèðõýãòýé, ãóóëèí øàðãàë ºíãºòýé ïèðèòèéí ñóäëóóäààñ òîãòîæ áàéíà (Roger G. Taylor and Peter J6 Pollard, 2002). Òºâ á¿ñèéí õóâüä ýõëýæ ò¿ðýãäñýí ýðäñ¿¿ä íü áàãà çýðýã êîâåëëèí, ýíåðãèò áà òåòðàýäðèò áàéñàí áîëîëòîé. Àæèãëàëòààñ ¿çýõýä õî¸ðäîã÷ áàÿæèëòûí õàëüêîçèíû á¿ñ äóòóó õºãæèëòýé áàéíà. Ýíä õóâèðàë-ò¿ðýëòèéí ïðîöåñò òýíä áàéñàí ïèðèòèéí äºíãºæ 30-60% îðîëöñîí áîëîëòîé. ªìíº íü ïèðèòòýé áàéñàí àí öàâ õàãàðëûí äàãóó õî¸ðäîã÷ áàÿæèëòûí õàëüêîçèíû ò¿ðýëò õàìãèéí õ¿÷òýé, á¿ðýí ÿâàãäñàí áàéõàä äýýðõ àí öàâààñ çàéäóó áóþó ñàðíèí òàðõñàí ïèðèòòýé îð÷èíä õàëüêîçèíû ò¿ðýëòèéí ïðîöåññ õ¿÷ ìóóòàé, äóòóó ÿâàãäñàíààñ õàëüêîçèí íü ïèðèòèéí ìºõëºã¿¿äèéã õàãàñ á¿ðõñýí áàðààí ºíãèéí òîëáî ìàÿãòàé ¿¿ñ÷ýý. Ýíý íü õóâèðëûí ïðîöåññ äóòóó, æèãä áóñ ÿâàãäñàíûã õàðóóëæ áàéíà.


52

5.4. Хьюго Даммитт орд Хьюго Даммитт орд нь одоогоор Оюу Толгойн орд газраас олдоод буй хамгийн том орд порфирын төрлийн орд болно. Ордын өмнөд хэсэг дэх игнимбритэд хөгжсөн хүдэржилт нь их сульфидын төрөлд хамаарагдах ба ордын хойд болон гүний хэсэгтээ гарал үүслийн хувьд Cu-Au порфирын төрлийн ордод хамаарагдана. Хьюго Даммиттын ордод үүссэн зэсийн хүдэржилт үндсэндээ борнит, халькозин болон халькопиритээс бүрдэнэ. Пирит, энаргит, тетраэдрит-тенантит бага зэрэг үзэгдэх бөгөөд тэд Хьюго Даммитын ордын өмнөд хэсэгт байна. Сульфидуудын нэгдэл нь хувирлынхаа шинж төрх болон агуулагч чулуулгаасаа хамаарах боловч өндөр агуулгатай хүдрийн биетийн бүс түүнд мөн нөлөөлсөн байна. Хүдрийн биетийн зэсийн өндөр агуулгатай бүсээс борнит+халькозин, дараа нь халькопирит (+- тетраэдрит-тенантит), эцэст нь пирит (+-энаргит) гэсэн дарааллаар бага агуулгад шилжиж байна. Үнсэн урсгалын туфэд тааралдах үндсэн эрдсүүд нь энаргит, борнит+пирит+халькопирит хааяа ковеллин юм. Хьюго Даммиттын ордын өмнөх хэсгийн ихэнх хэсэг үнсэн урсгалын туфэд агуулагдаж байхад энэ ордын хойт хэсэг базальт кварцтай монцодиоритод агуулагдаж байна. Áàçàëüò áîëîí êâàðö-ìîíöîäèîðèòûí èíòðóçèâ äîòîð голчлон áîðíèò-õàëüêîïèðèò+-халькозин áàãà çýðýã ýíàðãèò, òåòðàýäðèò-òåíàíòèò àãóóëàãäàíà. Ìîëèáäåíèò á¿õ òºðëèéí ÷óëóóëãèéí çàðèì õýñýãò ¿¿ññýí áàéíà. Àëò (ã/ò) áà çýñèéí (%) õàðüöàà äýýðõ îðäûí èõýíõ õýñýãò 1:10 áàéãàà áîëîâ÷ Õüþãî Äàììèòò îðäûí õîéò õàãàñûí êâàðöûí ñóäëóóäààð ýð÷èìòýé ç¿ñýãäñýí êâàðö-ìîíöîäèîðèòûí èíòðóçèâò áîëîí àãóóëàã÷ ÷óëóóëàãò äýýðõ õàðüöàà 1:1 õ¿ðòýë ºñ÷ áàéãàà áà ýíý ºñºëò òýíä áàéãàà áîðíèòîîñ õàìààð÷ áàéíà. Ýíýõ¿¿ ºíäºð àãóóëãàòàé á¿ñ íü ñóëüôèä èõòýé õ¿äýðæèëòèéí òºðëèéí ãîë øèíæ òýìäýã áîëîõ àäâàíñýä àðæèëëèê* (advanced argillic) õóâèðàë õ¿÷òýé ÿâàãäñàí õýñýãò òîãòñîí õàëüêîïèðèò, áîðíèò, õàëüêîçèí, áàãà çýðýã ýíàðãèòòýé õýñýãòýé òààð÷ байгаагаас гадна хүчтэй кварц-серицит-хээрийн жоншжих хувиралд автсан кварцтай монцодиоритод бас тархсан áàéíà. Ýäâàíñýä àðæèëëèê õóâèðàëòàé õàëüêîïèðèò, áîðíèò, õàëüêîçèíû õ¿äýðæèëò íü ñèéðýã, âóëêàíîêëàñò ÷óëóóëàãò àãóóëàãäàæ áàéãàà áà ¿¿íòýé òºñòýé õóâèðàë-õ¿äýðæèëòèéí íýãäë¿¿ä Òºâ á¿ñèéí îð÷èìä èëýð÷ áàéãààãààñ ¿çýõýä ýíý á¿ñ õó÷ààñ õóðäàñ ÷óëóóëàã äîîãóóð Òºâ á¿ñòýé íèéëæ ç¿¿í óðàãø ¿ðãýëæèëæ áàéæ áîëçîøã¿é áàéíà. 5.4.1. Хьюго Даммитт ордын хувирал Зэс порфирын төрлийн хүдэржилт нь томоохон талбайг хамарсан бүслүүржилт бүхий хувирлын эвшил үүсгэдэг ба энэ нь порфирын хүдэржилтийн бүхэл системийг тодруулахад чухал ач холбогдолтой юм. Хьюго Даммитт ордын өмнөд хэсэгт дацитын урсац текстуртэй үнслэг туф буюу игнимбрит өргөн тархалттай, газрын гадаргууд харьцангуй ойр (150м-300м) байрлалтай байдаг . Энэ нь хүчиллэг вулканоген чулуулаг бөгөөд Al-Si-ын агуулга өндөртэй, нүх сүвэрхэг байдаг учраас эрчимтэй аргиллитжих хувирал буюу шаврын хувирал явагдах таатай орчин болж өгдөг байна. Харин ордын хойд хэсэгт игнимбрит нь нарийсаж авгиттай базальт, интрүзив чулуулаг нь өмнөд хэсгээ бодвол өргөн тархалттай байдаг. Үүнийг дагаж мөн хувирлын эрдсүүдийн эвшил нь өөр байдаг. Эрчимтэй аргиллитжих хувирал. Энэ төрлийн хувирал нь ордын өмнөд хэсгийн игнимбритэд маш тод илэрдэг мөн хойд хэсгийн игнимбрит, авгиттай базальт болон интрүзив чулуулагт багаар илэрдэг. Энэ хувиралд голдуу диккит, пирофиллит, алунит, топаз, зуенит, диаспор зэрэг 170-350°С температурт үүсдэг эрдсүүд зонхилдог. Эдгээр эрдсүүд нь ASD багажинд хялбар танигддаг, хээрийн нөхцөлд ашиглах боломжтой байдаг нь онцлог юм.


53

Эрчимтэй аргиллитжих хувиралд автсан чулуу Зураг №32 (OTD460-р цооногь 797 дахь метр) Зураг №33 (OTD499-р цооног, 724 дахь метр) Ордын тодорхой хэсэгт энэ хувирлын зарим эрдсүүд эвшил нь бүс үүсгэсэн байгаа нь тогтоогдсон. Үүнд: Каолинит-диккитын хувирал нь сарнимал болон чулуулгийн ан цавын дагуу судланцар байдалтайгаар нийт ордын хэмжээнд өргөн тархалттай боловч игнимбрит ба тунамал хурдасны хил заагийн орчимд хүчтэй хөгжсөн байдаг. Каолинит нь заримдаа эрчимтэй аргиллитжих хувирлын захаар үүссэн байх бөгөөд хүдэржилт агуулдаггүй боловч хүдэржилтийн шалгуур эрдэс болдог. Диккитүүд нь ихэнхдээ эрчимтэй аргиллитжих хувирлын бүсэд тархсан ба тэдгээр нь хожуу үеийн ан цавуудыг үүргэж судал судланцар байдалтайгаар үүссэн байна. Судалгааны үед ASD спектрометрийн багажинд шаврын хувирлын эрдсүүдийг танихад хялбар боловч каолинит, диккитийг хооронд нь ялгахад хүндрэлтэй байсан хэдий ч дээжинд микроскопын судалгаа хийснээр ялгаж тогтоосон.

Каолинит (цэнхэр) Диккит-ын (улаан) спектрыг харьцуулсан зураг

Зураг №34


54

Диккитын микроскоп дээр харагдах байдал

Зураг №35. OTD310-р цооног, 480.7 дахь метр.

Диккит нь үеллэг структуртай байдгаараа онцлог юм. Пирофиллит-Каолинитын хувирал нь нийт ордын хэмжээнд өргөн тархалттай ба игнимбрит, авгиттай базальтын хил зааг орчимд хүчтэй илэрдэг. Пирофиллит нь голчлон каолиниттэй хамт тохиолддог боловч эрчимтэй аргиллитжих хувирлын эрдсүүд болох диаспор, зуенит, топазтай хамт тохиолдох нь элбэг. Дээжинд пирофиллит зөөлөн, тосорхог, цайвар, шар-ногоон өнгөтэй харагддаг. Ихэнхдээ ордын өмнөд хэсгийн игнимритэд жигд, өргөн тархалттай.

(Пирофиллитын спектрийн долгион) Зураг №36


55

Зураг №37 OTD881-р цооног, 306 дахь метр Зураг №38. OTD378-р цооног, 515 дахь метр. Ногоон пирофиллит. Цайвар өнгийн пирофиллит-каолинит Топазын хувирал нь игнимбритэд атираажсан хэсгийн жигүүрийн оройн хэсэгт линз маягаар хэд хэдэн газар илэрдэг: Тэрээр хүдэржилтийн дараах үед үүссэн буюу зарим сульфидээ түрж тогтсон байдаг. Дээжийг нүдээр харахад цагаан өнгөтэй, маш хатуу 7-8. Топаз ASD багажинд хялбар танигддаг. Энэ хувирлын бүсийн тархалтыг тогтоох нь металлургийн ажилд чухал ач холбогдолтой юм.

Зураг № 39. (Топазын спектрийн долгион)

OTD623-р цооног, 613.7 дахь метр OTD449A-р цооног, 1032 дахь метр Дээжинд цайвар цагаан харагдаж байна. Микроскоп дээр харагдах байдал. Зураг №40 Топаз-Пирит-Ковеллин Зураг №41


56

OTD623-р цооног, 402.6 дахь метр OTD270-р цооног, 271.4 дахь метр Топаз-Халькопирит-Пирит Зураг №42 Топаз-Пирофиллит-Сульфид Зураг №43 Алунитын хувирал нь зөвхөн игнимбритэд тархсан байх ба тунамал чулуулгийн хил зааг орчмыг дагаж тодорхой бүс үүсгэсэн байдаг. Ордын өмнөд хэсгийн OTD319, OTD499, OTD653 зэрэг цооногуудад 100м гаруй зузаантай илэрдэг. Харин ордын хойд хэсэгт игнимбрит нь нарийсаж өгдөг ба түүнийг дагаж алунитын бүс нь мөн нарийсдаг. Дээжийг нүдээр харахад ягаавтар өнгөтэй, хатуу (4-6) байдаг. Энэ хувирал нь хүдэржилт агуулдаггүй боловч энэ төрлийн орд илрэлүүдийг эрж хайх шалгуур шинж болж өгдөг. Алунит ASD багажны тусламжтайгаар таньхад хялбар, спектрийн мэдрэмж буюу ЦСД-ны ойлт сайтай эрдэс юм.

Зураг №44. (Алунитын спектрийн долгион)

OTD270-р цооног, 196 дахь метр OTD499-р цооног, 475 дахь метр Микроскоп дээр харагдах байдал Алунит дээжинд цайвар ягаан Зураг №45 өнгөтэй харагдаж байна. Зураг №46


57

Серицитын хувиралд хожуу үеийн кварцтай монцодиорит хүчтэй автсан байдаг. Энэ хувирал нь ордын хойд хэсгийн хүдэржилтийг хянаж буй гол хувирал нь болдог. (1-2.5% Cu) Серицитын хувирлын гол эрдэс нь ихэнхдээ мусковит байдаг, хааяа мусковит нь каолиниттэй хамт тохиолддог. Дээжинд зөөлөн, цайвар цагаан өнгөтэй харагддаг. ASD багажинд хялбар танигддаг боловч зарим тохиолдолд иллиттэй андуурах явдал гардаг. Ордын хойд хэсгийн хожуу үеийн интрүзив биетийн оройн хэсэг нь эрчимтэй аргиллитжих хувиралд автсан байдаг ба мусковит нь энэ хувирлын эрдсүүдтэй хамт тохиолдох нь мөн элбэг байдаг.

Зураг №47. Мусковитын спектрын долгион

Зураг №48. OTD367A-р цооног, 1085 дахь метр Зураг №49. OTD567C-р цооног, 1155.8 дахь метр Мусковит-Халькопирит Цайвар өнгөтэй Мусковит-Борнит Микроскоп дээр харагдах байдал Дээжинд харагдах байдал. Хлорит-Иллитын (гематит) хувирал нь базальтын чулуулагт хүчтэй илэрдэг ба энд хүдэржилтийг хянаж буй гол хувирал юм. Зарим тохиолдолд хлорит-иллит-гематит нь игнимбритын чулуулагт маш тод илэрдэг (OTD339-р цооногт 100м гаруй зузаантай илэрдэг). Дээжинд шар, шар-ногоон, бараан ногоон өнгөтэй харагддаг. Энэ хувирлыг дунд зэргийн аргиллитжих хувирал гэж нэрлэх ч тохиолдол бий.

Мусковит


58

Зураг №50. Клинохлорын спектрын долгион (Mg-хлорит)

OTD339-р цооног, 250 дахь метр OTD289-р цооног, 507 дахь метр Хлорит-иллитын хувиралд автсан игнимбрит Шар өнгийн иллит-хлоритын хувиралд Зураг №51 автсан авгиттай базальт Зураг №52 Биотит-Магнетитын хувирал нь авгиттай базальтын зарим хэсэгт тод илэрдэг. Ерөнхийдөө тархалт муу. Мөн хожуу үеийн серицын хувирал маш хүчтэй автсаны улмаас танихад хүндрэлтэй болсон хэдий ч ордын хойд хэсгийн OTD514C-р цооногийн гүн хэсэгт хоёрдогч биотиттой. Дээжинд бараан бор өнгөтэй харагддаг. Бараан өнгийн эрдэс нь ASD спектрометрийн багажинд мэдрэмж муутай байдаг учир тодорхой спектр байдаггүй.

Энэ ордын хувирлын талын судалгааг 2004 оны 1 сараас эхлэн Имантс Кавалейрис анхлагчтай Элизабет Ронакер, Хашгэрэл, Оюунчимэг, Баярмаа нар хамтран хийсээр байна. Уг судалгаанд авсан дээжүүдийн чанарын шинжилгээг Analytical Spectrometer Device буюу ASD спектрометр багажны тусламжтайгаар нийт 183 цооногт 5м тутамын интервартайгаар хийсэн. ASD багаж нь цахилгаан соронзон долгионыг ашигладаг ба эрдсийн спектрийн шинж чанар дээр тулгуурлан амфибол, арсенид, карбонат, эпидот, эвапорит, усан исэл, гялтгануур, фосфат, филоосиликат, сульфат, шаврын бүлгийн эрдсүүдийг тодорхойлох чадвартай. Хьюго Даммитт ордын хэмжээнд каолинит, диккит, топаз, пирофиллит, мусковит, иллит, клинохлор, хлорит, диаспор, турмалин, алунит, гипс, кальцит, монтмориллонит, гематит, гётит, смектит, зуенит зэрэг хувирлын эрдсүүдийг олж тогтоосон.


59

ASD спектрометрийн багаж

Зураг №53

Зураг №54

Çººâðèéí Ñóóðèí


60

Хьюго Даммитт ордод илэрсэн зарим

хувирлын эрдсүүдийн зураг




Çóåíèò-òîïàç-ïèðèò-õàëüêîïèðèòÇóåíèò-àëóíèò

Àíäàëóçèò-ïèðîôèëëèò Äèàñïîð

Корунд Турмалин-Гематит


61

Зураг №61


62

Зураг №62


63

5.4.2. Хьюго Даммитт ордын хүдэржилт Хьюго ордын Зэс-алтны хүдэржилт нь борнит, халькопирит, халькозин, электрум ба алт зэрэг эрдсүүдээс голлон тогтох ба ховроор дижинит тохиолдох боловч тэдгээрийг халькозины бүлэгт хамааруулж үзэв. Мөн түүнчилэн пирит, сфалерит, энаргит, тенантит-тетраэдрит болон ковеллин зэрэг бусад сульфидийн эрдсүүдийг агуулахаас гадна сульфидийн давс /сульфосолт/, клосталлаит, хессаит(Ag, Se, Te-тээгч) эрдсүүд тодорхойлогдсон. Сульфидийн бүслүүржилт Сульфидийн бүслүүржилт нь кварцийн судлаар хүчтэй хэрчигдсэн Qv90 бүсийн дагуух уусмалын нэвчилтээр хянагдана. Энэ судал нь Хьюго ордын хойд хэсэгт орших түрүү кварцат монцодиоритийн хавтгай хэлбэрийн биетийг холбож өгсөн байна. 2,5%-аас дээш өндөр агуулга бүхий борнит-халькозины бүрдэл нь халькопиритийн (>2%Cu) бүсийн гадна хэсгээр бүслүүрлэж тогтох ба түүний дараа пиритийн (+/- борнит, энаргит, халькозин) бүс үүсч хөгжсөн байна. Энэ бүслүүржилт нь агуулагч чулуулгаас огт хамааралгүй бие даасан шинжтэй ажиглагдана. Өөрөөр хэлбэл хойд Хьюгогийн ОТД770А-д цооногт өндөр агуулга бүхий бүс нь түрүү кварцат монцодиорит болон авгиттай базальтын хил зааг дээр хоёуланд харъяалагдаж байна. Зураг №…Үүний сацуу Хьюгогийн өмнөд хэсгийн өндөр агуулга бүхий хүдэржилтийн бүс зарим газраараа игнимбритэд агуулагдаж байна. Өмнөд ба хойд Хьюгогийн өндөр агуулга бүхий хүдэржилтийн борнит-халькозины бүрдэл дэх ихэнх хувийг борнит эзлэх ба багаахан хэсгийг халькозин эзэлж, ялангуяа хойд хэсгийн ихэнх цооногуудад мөн адил тодорхойлогддог. Агуулагч чулуулгийн эрчимтэй аргиллитжих хувиралд энаргит, борнит, халькозин, пирит болон зарим хэсэгт ковеллин зэрэг сульфидийн эрдсүүд голлон үүсч хөгжсөн байна.. Мөн түүнчлэн эртний пирит болон тенантит-тетраэдрит нь өндөр агуулга бүхий эрдэсжсэн бүсийн дотоод хэсгийн бүрэлдэхүүнд багтаж байна. Өмнөд Хьюгогийн урсгал текстурт үнслэг түф (игнимбрит) чулуулагт 1-2% агуулга бүхий халькозин давамгайлсан пирит-борнит-халькозин бүрдэл нь хүдрийн биетийн чухал хэсгийн нэг юм. Энэхүү чулуулаг дахь ихэнх эрдэсүүд нь сарнимал шигтгээлэг байдлаар толхиолддог. Игнимбрит дэх эрдэсжилтийн босоо бүслүүржилтийг дээрээс нь жагсаан дурьдвал.

- Пиритийн шигтгээлэг ховроор судал, судланцар байдлаар илрэх пирит зонхилсон бүс. Энэ бүсд зэсийн агуулга ядуу дундажаар 0,2% хүрдэг. Маш хүчтэй эдвансед аргиллитжих хувиралд автсан.

- Пирит-борнит-халькозены маш нарийн ширхэгт шигтгээлэг сарнимал судал судланцар байдлаар илрэх зэсийн баян агуулга бүхий бүс. Хүчтэй эдвансед хувиралд автсан байдаг. Зарим хэсэгтээ топазын 25% хүртэлх агууламжтай хувирлын бүс илэрдэг.

- Халькопирит багаар борнитын шигтгээлэг ховроор судал байдлаар илрэх бүс. Баян хүдэржилт агулдаг ба чулуулаг иллит-серецитжих хувиралд автсан байдаг.


64

Зураг №63 Хүдрийн төрлүүд Сульфидийн бүслүүржилт ба гарал үүсэл нь бүрэн гүйцэд судлагдаагүй боловч дараахи зүй тогтол ажиглагдаж байна. Борнитийн өндөр агуулга бүхий эрдэсжилт (>2.5%Cu) Борнит давамгайлж хөгжсөн өндөр агуулга бүхий эрдэсжилт нь Qv90 кварцын бүс нь

түрүү кварцтай монцодиорит хамаарах энгийн хавтгай болон салаалж салбарласан 90м хүртэл өргөнтэй биетээс тогтох ба энэ нь орон зайн хувьд (доор үзүүлснээр) түрүү кварцтай монцодиоритийн дагуу линз хэлбэртэй (90х400м) сунаж тогтсон байна. Зураг №64 Зураг №64

Түрүү кварцтай монцодиорит болон Qv90 кварцын судлын тархалтыг харуулсан зураг.

Cu% SulfT%

AuEnCcBo CvCpPy

35.411.5010 30100100100 20

Lith Qv%

Ялгагдаагүй эрчимтэй аргиллитжилт

Спекулярит-мусковит-каолинит Mусковит

Хувирлын бүсүүд

Литологи

Дацитийн урсгал текстурт үнслэг туф (Игнимбрит) Aвгиттай базальт

Тунамал хурдас

Биотитот гранодиорит Хожуу кварцат монцодиорит (Qmd) Түрүү кварцат монцодиорит (Qmd)

95

pyro kaolpyro kaol

pyro kaol

pyro kaol

chlopyro kaol

topa kaol

alun kaolalun kaolzuny kaolzuny topa kaol

topa kaolalun kaoltopa pyro kaol

kaol alunalun dias kaol

pyro kaol

pyro kaol

pyro kaolalun kaolkaol muscpyro kaol

pyro kaol

pyro kaol

pyro kaol

pyro kaol

musc pyro

musc pyromuscmusc

pyro kaol

pyro kaol

musc

musc

Alt

kaol

topa kaolpyro kaolpyro kaol

kaoltopa pyro kaol diaskaoldias kaol pyrokaol

muscilli

illi kaol

illi kaol hema

jaro kaol illi

illi

illi musc

mont

chlo

musc

illi kaol hema

kaolkaolmuscmuscilli

musc kaol

illi kaol hema

illi kaol hema

musc pyro

musc

musc illi

musc

illi musc

musc

musc

musc chlo

musc

musc

topa kaol

musc

illi

kaol pyro

pyro kaol

1100

1150

1319.5

1200

1250

1300

900

950

1050

1000

Борнит-халькозины бүрдэлийн өндөрагуулга бүхий бүс

Халькопиритийн бүс

Пиритийн бүс

Халькопиритийн бүс

Сульфидийн бүслүүржилт

Цооног OTД770A


65

1200

OTD514G1126.5m

1200

OTD514F1242.5m

OTD514H1286.6m

12001200

1300

1400

1300

1400

800800800800 800800

800800800800800800

789.5m

900

900

863.4mq

900

900900900 900900900

1000100010001000 10001000

11001100

OTD514E1035.7m

110011001100

OTD770E849.6m

900900900

OTD770D849.6m

ooOTD770F832.5m

o

1000

1000

10001000

110011001100

1000

1000

1300

1400

1200

12001200

13001300

1500

1600

1500

1600

1602.4m

o

1500

1600

15001500

900

1100

1100

1100

1200

12001200

14001400

1300

1400

1300

1300

1357.4m

o

1200

OTD9341270m

1500

1400

1500m

1000900900

1100

1158.6m1000

1000

OTD918A

OTD934A1051m

1234.1mq

OTD918A1240.1m

1100

1700

1801m

1800

1700

1800

1800

1900

1600

1600

1701.8m1700

1700

1600

1700

1800

0 200m

>2.5% Cu

>1% Cu

Зураг №65.

Борнитын өндөр агуулга бүхий биетэд халькозин нийтлэг болж ирэх ба ялангуяа Өмнөд Хьюго-д тод илэрч байна. Хойд Хьюго-д 2 төрлийн гарал үүсэл бүхий борнит-халькозины бүрдэл тодорхойлогдож байна. Үүнд:

1) Ягаан борнит-цагаан саарал халькозины мирмекит ургалт буюу түрүү үеийн гарал үүсэл бүхий борнит-халькозин бүрдэл. Зураг №66

Базальтлаг туф Andeзитлаг туф Биотитот гранодиорит Хожуу qmd Au-баяжигдсан qmd Түрүү qmd Базальт Тунамал хурдас Дацитлаг урсгал туф Дацитлаг блоклог туф Авгиттай базальт


66

2)Кварц-сфалерит-хөх борнит-халкозин буюу хоёр дахь гарал үүсэл бүхий борнит-халькозины бүрдэл. Энэ нь хөх борнитыг дотогш түрсэн халькозины ургалт үүсгэснээр ялгагдах ба кварц, сфалеритыг дагуулж байна. Кварц нь призмлэг талстыг үүсгэх ба сульфидийн дүүргэлтийн структурыг хүрээлж үүссэн байна. Зураг №67

Сфалерит нь борнит болон халькозин руу түрж орсон мөхлөгүүд нэг шулууны дагуу үүсч хөгжсөн байна.

Зураг №68 Зураг №69 Хойд Хьюгогийн борнитоор баяжмал өндөр агуулга бүхий хүдэржилтийн нэг шинж нь түрүү тенантит шигтгээлэг мөхлөгүүд борнитод агуулагдаж байна.

Тенантит нь зарим нэг өрмийн зүсэлтэд As-ийн дундажаас өндөр агуулгатай харуулах бөгөөд өндөр агуулга бүхий бүстээ 3000ppm хүрэх боловч дундажаар 500ppm байдаг. Зураг №70


67

Өндөр агуулга бүхий борнитын бүс нь түрүү кварцат монцодиорит буюу мусковитод хүчтэй хувирсан чулуулагт орших ба өөрөөр хэлбэл энэхүү агуулагч чулуулаг нь эрчимтэй аргиллитжих хувиралд орсон байна. Нарийн зүүлэг эрдэс (мусковит, пирофиллит)-ийн дотогш түрж ургасан байдлаас борнит нь хожуу гарал үүсэлтэйг

харуулж байна. Борнит-халькозины өндөр агуулга бүхий бүс нь хожуу эрчимтэй аргиллитжих хувирлын үр дүнд топазын 5-10 микрон жижиг мөхлөгүүдийг агуулж байна. Хэдий энэ нь өндөр агуулга бүхий бүсийн жижигхэн хэсгийг харуулж байгаа ч топазаар баяжигдсан байгаа нь тод харагдаж байна. Зураг №71 Өндөр агуулга бүхий бүсийн өөр нэг шинж нь зарим нэг хэсэг дэх алтны өндөр агуулга ба Ag, Se, Te мөн бага хэмжээгээр Tl, Bi зэрэг сарнимал эрсүүдийг агуулж байна. Энэ нь ОТД367А цооногт (Зураг Х3): Au 13.6ppm, Ag 21.6ppm, Se 92ppm and Te 8.9ppm. Зураг №72 Зураг 73: Өндөр агуулга бүхий борнитоор баяжмал хүдэржилтэн дэх Ag, Se, Te зэрэг сарнимал эрдсийн хамаарал

Зураг №73 Урьдчилсан судалгаагаар борнитод Ag, Se ба Te агуулах сулфодавсны шигтгээлэг

1200

1100

1150

1050

F 800

850

900

950

1000

Zn Pb Te Bi Tl Hg As Mo SeTotalS%

AgAu OTД367A цооногийн

Bo

Cu

Cp Cv Cc EnPyQuartzvein%

topa nacrtopa musc

ASD spectrometer

musc

kaol musc

musc illi

muscmusc kaol

musc

musc mont unk

muscilli illi muscmusc illikaol kaol illi nacr

muscmusc

topatopa musctopa muscmusc

musc mont mont musc

mont musc

illi musc illi

unk musc diasmusc diasmuscmusc illi

musc dick

illi musc

illi muscilli musc

unk musc illiilli illi illi muscilli muscunk

musc illi

musc

musc

anke

800

850

1200

1100

1150

1000

900

950

1050

22 100 100 100 0 10 0

14.2 13.6 15 21.6 92 8.9 1.68 5.43 630 121.5 46.3 755 7260

Биотитот гранодиорит

Түрүү кварцат монцодиорит Урсгал текстурт үнслэг туф Авгиттай базальт

Өндөр агуулга бүхий бүс


68

дундажаар 5 микрон хэмжээтэй мөхлөгүүд тохиолдолж байна. Тэдгээрийг электрон микроскопоор клосталлит (PbSe) ба хессаит (Ag2Te) гэж тодорхойлогдсон ба геохимийн шинжилгээгээр Ag, Se, Te нь өндөр агуулгыг үзүүлж байна.

Ялангуяа Хьюгогийн хойд захын өндөр агуулга бүхий бүс нь алтаар баялаг байх боломжтой бөгөөд энэ түрүү кварцит монцодиоритын орой хэсэгт таарч байна. Алт нь ерөнхийдөө 10 микроноос хэдэн миллиметр хүртэл тохиолддог. Зураг №74 Алт нь ихэвчилэн борнитын мөхлөгийн зах хэсгээр тохиолдож байна. Зураг №75

Халькопиритын өндөр агуулга бүхий хүдэржилт (>2% Cu) Борнит-халькозины бүсийн гадна хэсгээр халькопирит давамгайлж байна. Эдгээр

халькопирит нь мусковитын хүчтэй хувирлын хамт салаалж тархсан судлууд болон томоохон хэмжээний бөөгнөрөл байдалтай тохиолдож байна. Энэ бүсэд зэсийн агуулга 2 гаруй хувь байна. Мусковит нь халькопиритийн мөхлөг рүү дотогш түрж ургасан ургалтууд болон зах хэсгээр томоохон хэмжээний призмлэг талстуудыг үүсгэжээ. Зураг №76

Жижиг ширхэгт сарнимал борнитын хүдэржилт Хойд Хьюгогийн дээд хэсэгт орших хожуу кварцат монцодиорит нь кварц-серецитжих хувиралд хүчтэй хувирч борнитын жижиг мөхлөгүүд сарнимал байдалтай тархсан байна. Энэхүү хүдэржилт нь дээжин дээр хар өнгөтэй тортог байдалтай ажиглагдана.


69

Энэ төрлийн хүдэржилтийн зэсийн агуулга 1%-ийг үзүүлэх ба зарим газарт 2% хүрдэг байна. Зураг №77

Зураг №78 Зураг №79 Ихэнх борнитын жижиг мөхлөгүүд 25 микрон, зарим томоохон мөхлөгүүд нь 0.1-0.2мм хүрч байна. Зурагт үзүүлснээр мусковитын нарийн зүүлэг талстууд борнит руу түрсэн ургалтуудыг үүсгэсэн байна. Алтаар баяжигдсан кварцат монцодиорит

Алтаар баян кварцтай монцодиорит нь маш хүчтэй кварц-серецит багаар хээрийн жоншжих хувиралд автсаны дээр кварцын штокверх эрчимтэй хөгжсөн байдаг. Алт нь борнитын хүдэржилттэйгээ маш нягт уялдаа холбтоотойгоор илэрдэг. Голлох эрдэсжилт нв алт-борнит-халькопирит багаар тенантит. Зураг №80


70

Õüþãî Äàììèòòûí îðäын зарим сонирхолтой õ¿äýðæèëò

Хүснэгт 12 Дээжлэлтийн гүн, м Агуулга Цооног Цооногийн гүн, м Аас хүртэл

Хүдрийн зузаан, м Au, г/т Cu, %

1421 938 974 36 0.06 0.15 974 980 6 0.03 0.52 980 1118 138 1.17 4.46 1118 1186 68 0.20 1.75 1186 1230 44 0.12 1.01 980 1230 250 0.72 3.11 1230 1306 76 Дайк 1306 1322 16 0.11 0.41 1322 1358 36 Дайк 1358 1364 6 0.08 0.13 1364 1380 16 Дайк 1380 1390 10 0.30 0.61

OTD576C

1390 1421 31 хүдэргүй чулуулаг 1319.5 912 956 44 0.04 0.24

956 996 40 0.03 0.83 996 1036 40 0.04 1.25 1036 1112 76 0.26 3.81 1112 1198 86 2.80 4.03 996 1198 202 1.30 3.40 1198 1210 12 0.14 0.04 1210 1250 40 Дайк

OTD770A

1250 1319 69 0.32 1.86 1701.8 1014 1044 30 0.02 0.66

1044 1092 48 0.01 0.75 1092 1164 72 0.05 1.13 1164 1342 178 0.83 3.54 1342 1384 42 0.68 0.56 1384 1400 16 0.11 0.07 1400 1428 28 1.59 1.58 1428 1458 30 0.11 0.03 1458 1492 34 Дайк 1492 1680 188 2.56 1.77

үүнээс 1492 1574 82 4.01 2.77 үүнээс 1574 1594 20 0.07 0.14 үүнээс 1594 1680 86 1.75 1.20

1680 1688 8 Дайк

OTD514I

1688 1701.8 14 1.46 1.23 1398.9 928 956 28 0.08 0.23

956 1002 46 Дайк 1002 1026 24 0.06 1.15 1026 1352 326 1.23 3.77

үүнээс 1026 1112 86 0.34 3.30 үүнээс 1112 1208 96 1.79 5.85 үүнээс 1208 1308 100 1.63 3.26 үүнээс 1308 1352 44 0.92 1.37

1352 1370 18 0.20 0.38 >2% Cut 1026 1308 282 1.29 4.16

OTD918C

үүнээс 1112 1308 196 1.71 4.53


71

>1% cut 1002 1352 350 1.16 3.60 1368.8 948 960 12 0.02 0.23

960 1018 58 Дайк 1018 1058 40 0.22 1.45 1058 1112 54 0.54 3.52 1112 1274 162 1.51 4.02 1274 1292 18 0.06 0.12 1292 1324 32 0.44 1.24 1324 1334 10 0.09 0.08 1334 1368.8 34.8 хүдэргүй чулуулаг

>1% Cu 1018 1320 302 0.98 3.11

OTD963

>2% Cu 1058 1274 216 1.27 3.90

Зураг №81

Хьюго Хойд ордын суналын дагуух Au-Cu агуулгын тархалт

Figure 2: Hugo North - All Cu ShellsMetal by Northing Plot

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

4766

310

4766

430

4766

550

4766

670

4766

790

4766

910

4767

030

4767

150

4767

270

4767

390

4767

510

Northing

Cu

(000

's lb

s) a

nd A

u (o

unce

s) M

eta

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

No.

of B

lock

s

Cu 000's lbsAu OuncesNo. of Blks

Figure 1: Hugo North - All Cu ShellsGrade by Northing Validation Plot

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

4766

310

4766

430

4766

550

4766

670

4766

790

4766

910

4767

030

4767

150

4767

270

4767

390

4767

510

Northing

Cu

(%) a

nd A

u (g

/t) G

rade

s

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

No.

of B

lock

sMean CuMean AuNo. of Blks

Cu-Au агуулга хойшлох тутам нэмэгддэг

Ордын Cu-Au нөөц хойшлох нэмэгддэг


72

Зураг №82


73

6. Оюу Толгойн ордын структур Энэ төсөл нь Петер Люис, Кайли Прэндигард ийн удирдлагийн дор хийгдсэн бөгөөд Оюутолгойн төсөл дээр геологич А.Одончимэг, Б.Баярмаа, Ж.Наран нар ажиллаа. Ball Mark-ийн багжаар тэмдэглэсэн тэмдгүүдийг ашиглан кернийн зүг чиглэлийг тодорхойлох зураас зурах ажлыг Мөнхболор, Болдбаатар, Буянжаргал нар ажилдаг. Өмнөх жилүүдэд өрөмдсөн алмазан өрөмдлөгийн материал, сансарын болон соронзон зураглал, албадмал туйлшрал, хайгуулын ажлын үр дүн зэрэг дээр үндэслэн хэд хэдэн структурыг ялгаад байна. Эдгээрийг хүдэржсэн талбайн хэмжээнд хийгдсэн геологийн хавсрал зургаас харж болно. Энэхүү структур геологийн төслийн ажлын гол зорилго дараах асуудлуудыг шийдвэрлэх зорилготой байсан. Үүнд: Зүг чигийг нь тогтоосон өрмийн цооногуудаас цуглуулсан томоохон структурын өгөгдлүүд дээр үнэлэлт дүгнэлт хийсэн Төслийн талбайн хэмжээн дэх хагарлуудын геометр болон бусад структурын төлөв байдлыг баримтжуулсан. Энэ нь ямар нэгэн хэмжээгээр уул уурхайн төлөвлөлтөнд нөлөө үзүүлэх болно. Эрдэсжилтийн төвийн хэмжээн дэх анхдагч структурын хяналтыг тодорхойлсон Энэ ажил нь ерөнхийдөө Баруун Өмнөд болон Хюго Даммитттийн хүдрийн талбайнуудад голлон хийгдсэн. Төслийн талбайн хэмжээнд хадан гарш маш багатай учир структурийн өгөгдөлүүдийг зүг чиглэлийг нь тодорхойлсон өрмийн цооногуудаас цуглуулж структурийн мэдээлэлийн санг бүрдүүлсэн. Эдгээр өгөгдөлүүдийг цуглуулах үйл явц болон хэмжилтүүдийн статистикийн анализийн чанар нь маш өндөр түвшинд хийгдсэн. Баруун Өмнөд ордын структурийн мэдээлэлийн сан нь хэдэн мянган судлуудийн хэмжилтүүдээс бүрдэнэ. Эдгээр өгөгдөлүүдээс харахад судлууд нь баруун тийш эгц уналтай хойш болон баруун хойш суналтай байдаг. Зэсийн сульфид агуулсан болон кварцийн судлуудийн эдгээр мэдээлэлүүд нь канавуудын мэдээлэлтэй ерөхийдөө ойролцоо байдаг. Хюго Даммитттийн ордын хувьд структурийн анализ нь зүг чигийг тодорхойлсон өрмийн цооногын мэдээлэл болон ордын хэмжээн дэх баруун хойш чиглэсэн хөдлөн зүсэлтэн дээр тайлалт хийсэн. Кварцийн болон зэсийн сульфид агуулсан судлуудын хэмжилтүүдийг боловсоруулахад аплитут нь маш өргөн хязгаарт хэлбэлздэг боловч ерөнхийдөө ХБХ болон ББХ гэсэн 2 төрлийн суналтай байдаг. Структурийн болон стратиграфийн хувьд эрдэсжилтийг хучсан тунамал/базальтийн зузаалагуудад дээр хийгдсэн үелэлийн хэмжилтүүдээс харахад бага хэмжээгээр насны уялдаа холбоотой хоёр ортогиналь атираа тодорхойлогдсон. Ерөнхийдөө эдгээр хагарлууд нь ЗХ сунасан бөгөөд суналынх нь дагуу хэдэн арваас хэдэн зуун метрийн нээлттэй хэлбэрийн атираа үүссэн байдаг. ЗХ суналтай атирааны жигүүрийн чиглэл өөрчлөгддөг бөгөөд энд БХ чиглэлтэй хэдэн зуун метрийн атираа үүсгэсэн хөндлөн атираа орж ирдэг. Энэ БХ чиглэлтэй хагаралын байрлал нь 1%-ийн зэсийн хязгаартай давхцдаг нь хүдрийн биетийн одоогийн хэлбэр нь эрдэсжилтийн дараа ямар нэгэн байдлаар атираажилд орсныг илэрхийлж байна. Хюго Даммиттт ордын арван найман хөндлөн зүсэлт дээр структурийн интерпертаци хийхдээ зүг чиглэлийг нь тодорхойлсон өрмийн цооногийн мэдээлэлийн сан дахь кернийн зурагнуудаас тодорхой интервалийг ялган авч ашигладаг байсан. Кернийн зүг чигэлэлийг тодорхойлохдоо Spear болон Ball Mark системийг ашигладаг. Чиглэлийн зураасыг доош үрэглжлүүлэн кернийг нэгийг нь дараагынхтай нь холбон Ball Mark-аар тэмдэглэсэн тэмдэгний дагуу холбох аргаар зурдаг. Чиглэлийн зураасны тоо буюу тэдгээрийн хэрхэн холбогдож байгаагаас бодит байдал нь хамаардаг. Хэрвээ чиглэлийн зураас хоорондоо холбогдоогүй, дан ганц зурааснаас структурийн хэмжилт хийсэн бол энэ нь ерөнхийдөө хэрэглэгддэгүй юм. Нэг чиглэлийн зураас нь нөгөөтэй


74

холбогдож байгаа тохиолдолд холбогдсон шугамны тоонооос хамаараад бодит байдалтай илүү дөхөж очино гэж үздэг. Зөв хэлбэртэй структурийн өгөгдлүүдийг цуглуулахдаа зүг чиглэлийн шугамаас эхлээд зөв хэлбэртэй структурийн орой болон ёроолын цэг хүртэл хэмжинэ. Эдгээр хэмжилтүүдээ цагийн зүүний дагуу-орой, цагийн зүүний дагуу-ёроол, цагийн зүүний эсрэг-орой, цагийн зүүний эсрэг- ёроол гэж ялган мэдээлэлийн санруу оруулдаг. Чиглэлийн зураасны кернийн тэнхлэгтэй үүсгэж байгаа өнцгийг мөн хэмжин оруулдаг. Дээрхи өгөгдлүүдийг мэдээлэлийн санруу оруулахдаа мөн кернийн диаметрийг оруулахад кернийн бодит зүг чиг, унал, уналын азимут зэрэг автоматаар бодогддог. Эдгээр өгөгдлүүдийг Stereonet гэж нэрлэгдэх анализ хийдэг программруу оруулан боловсруулалт хийнэ. 6.1. Баруун Өмнөд Оюу орд газрын структурын онцлогууд Баруун Өмнөд Оюу орд нь ЗХ сунасан Баруун захын хагарал/West Bounding fault/, Зүүн захын хагарал /East Bounding fault/ гэсэн 2 том хагаралын хооронд байрладаг /зураг 83/. Эдгээр хагаралууд нь соронзон зураг, өрмийн цооногийн зүсэлт, чиглүүлэгчийн /orientation/ тусламжтайгаар тодорхойлогдсон. Хил заагийн хагаралууд /bounding faults/ үелсэн катакалазит /foliated cataclasite /, гауж /gouge/, милонит /mylonitic bands/-аас бүрэлддэг ба бүс нь хэдэн метрээс хэдэн арван метр өргөнтэй байдаг. Эдгээр хоёр хагарал нь олон тооны, бараг параллель гадаргуунууд болж салбарласан байдаг. Өрмийн цооногуудад дахь хагаралууд нь уялдаа холбоотой бөгөөд аль аль структурийн хэмжээнд эдгээр хагаралын чиглэл нь дунджаар 80-310° ийн чиглэлтэй байдаг. Зүүн захын хагарал нь залуу чулуулагруу зүсэн орсон бөгөөд зүүн хойш үргэлжлэн ордын агуулагч болон Алагбаян формацийн чулуулгийн доод хэсэгрүү тулж ирдэг. Харин Баруун захын хагарал нь авгиттай базалтьттай хамт хэлбэржсэн байдаг. Баруун захын хагарал /West Bounding fault/ нь ихэвчлэн эвэрхуурмаг-биотиттой андезитаар түрэгддэг бол риолитийн дэл судлууд нь Зүүн захын хагарал /East Bounding fault/ын дагуу илүү их тархсан байдаг. Баруун Өмнөд Оюу ордын өрмийн цооногуудад жижиг хагаралууд мөн бутралын бүсүүд /shear zones/ (10-20 см-ийн зузаантай) ихээхэн тохиолдох бөгөөд ихэвчилэн агуулагч чулуулаг болох авгит базальтад элбэг тархсан байдаг. Чиглэлийг нь тодорхойлсон өрмийн цооногийн дээжин дээр хийсэн жижиг хагаралуудын хэмжилтүүд нь чиглэлийн өргөн хязгаарыг үзүүлдэг. Энд жижиг хэмжээний чиглэлүүдийг чухалчилан авч үзсэн. Хоёр хил заагийн хагаралууд хөндлөн огтолсон өрмийн цоонгуудын ихэнхи дээр нь эдгээр хагаралууд нь /bounding faults/ хүчтэй шахагдсан катаклазит /foliated cataclasite/ болон бараг ижил чиглэлтэй болсон нарийн хэмхдэст шавараас /gouge/ тогтдог. Катаклазит нь кварц, кварц-сульфид болон сульфидийн ихээхэн хэмжээний хэмхдэсүүдийг эвдрэл бутралд орсон үндсэн хэсэгтээ нь хамт агуулдаг. Ерөнхийдөө үндсэн хэсэг нь маш нарийн ширхэгтэй пирит, халькопиритээр түрэгдсэн байдаг. Дээрхи байдлаас харахад Баруун Өмнөд Оюу ордын хүдэржилт, хагарлуудын хөдөлгөөний зарим хэсэг нь нэгэн цаг үед хамаарагдаж байгааг ажиглаж болно. Өрмийн цооногуудыг хөндлөн огтолсон хагарлуудын ихэнхид нь хөдөлгөөны шинж чанарууд сайн хадгалагдсан байдаг. Хүчтэй шахалтанд орсон бүсүүд нь ихэнхдээ дунд зэргээс их хэмжээгээр сунасан шулуун структураас тогтдог. Тэгш хэмгүй фабрикууд нь синтетик бутралын бүс, эргэсэн хэмхдэсүүд мөн налуу байдалтай болсон шахалтуудаас бүрдэх бөгөөд энэ нь хагаралын бүсэнд ихээхэн хэмжээтэй тархсан байдаг. Энэ хагаралын бүсүүд нь ихэвчлэн хагас хэвтээ буюу зүүн гарын шилжилт явагдсаныг заадаг.


75

Зураг 83: Баруун Өмнөд Оюу ордын геологийн зураг (улаан шугам нь 1% Cu-ийн агуулгын хүрээ ) Эрдэсжисэн судлууд Кварц, кварц+сульфидийн, хээрийн жонш, хлорит, карбонатын судлууд нь Баруун Өмнөд Оюу ордод элбэг байдаг бөгөөд ерөнхийдөө зэс алтны агуулга болон судлуудын харьцаа уялдаа холбоотой байдаг. Ихэнх судлууд нь хэдэн мм-с хэдэн см-ийн өргөнтэй байдаг. Судлууд нь зөв хэлбэртэй, эвдрэл бутралд орсон, атираажсан байдаг. Атираажсан судлууд, жижиг хагарлууд, шахагдсан бүсүүд нь тухайн дүүрэгт эрдэсжилтийн цаг үеийн туршид ижил төрлийн хэв гажилууд ядагдаж байсныг гэрчилдэг. Баруун Өмнөд Оюу ордын төвийн хэсгийг дайрсан өрмийн цооногуудад зүг чиглэлийг нь тодорхойлох боломжгүй захын эрдэсжилтийн бүсэн дэх штоквэрк судлуудаас эхлээд бараг зэрэгцээ юмуу параллель судлууд өндөр агуулгатай бүсийн хамт тохиолдоно. Төвийн бүсийн судлууд нь ихэвчлэн дундаас эгц БӨ чиглэлийн уналтай байдаг /зураг 84/. Харин зах хэсгийн эрдэсжсэн бүсүүдийн өгөгдлүүд дээр бараг босоо чиглэлийн их хэмжээгээр бөөгнөрсөн нь ажиглагдах бөгөөд чиглэл нь хойш болон баруун хойш чиглэлийн суналтай байдаг.


76

NEqual Area(Schmidt)

Axial N = 740

E

+2

+4

+6

+8

+1

A. Poles to veins, sheeted core zone

NEqual Area

(Schmidt)

Axial

Wtd Point Density

N = 1178

E

+2S

+4S

+6S

B. Poles to veins, stockwork zone

Зураг 84: Баруун Өмнөд Оюу ордын хагарал болон кварц, кварц+сульпидын судлуудын стеоронет дэх өгөгдлүүд Структурын загварчилал Баруун Өмнөд Оюу орд дээрх хагаралын геометржилт, судлын чиглэл, ордын геометрийг үзэхэд задгай хагаралаар шилжсэн бүсийн структурын модель харагдаж байна. Энэ бүс нь баруун хойд талаараа Баруун захын хагарал /West Bounding fault/, зүүн өмнөд талаараа Зүүн захын хагарал /East Bounding fault/-аар хүрээлэгдсэн байдаг. Баруун захын хагарал /West Bounding fault/ дээрх зүүн гарын шилжилт нь өмнөд чиг рүүгээ багасдаг бөгөөд ордын талбайгаар нэвтэрч Зүүн захын хагарал /East Bounding fault/-руу шилждэг. Энэ хоёр том хагаралын хооронд задгай бүс үүсдэг. Энэ задгай бүсийн өрмийн дээжийн судлын чиглэлүүдийг харахад ихэвчлэн даралтанд хүчтэй өртсөн байдаг. Хүдэржилттэй нэгэн цаг үед явагдсан прогрессив деформацийн улмаас зарим судлуудын чиглэл нь цагийн зүүний эсрэг эргэжээ. Хойноос урагш чиглэсэн судлууд нь баруун хойшоо чиглэлтэй болж эргэсэн байдаг бол харин захаар нь оршдог бага эвдэрсэн судлууд нь анхны үүссэн чиглэлээ хадгалсан байдаг /зураг 85/. Энэ эргэлтийн улмаас ордын төв хэсэг болон захын хэсгүүд дэх судлуудын чиглэл нь бага зэргийн ялгаатай болсон байдаг.


77

Зураг 85: Баруун Өмнөд Оюу орд дахь эрдэсжилтийн структурын моделийг схем загвараар үзүүллээ. Зүүн тал нь: Баруун захын хагарал /West Bounding fault/, Зүүн захын хагарал/East Bounding fault/ын хоорон дахь транспер шилжилт үүссэн бүс Баруун тал нь: Цагийн зүүний эсрэг эргэлт дэх тасралтгүй хагаралын шилжилт Хүдэржилтийн дараа Баруун Өмнөд Оюу ордын зүүн тийш налуу болсон байдал нь хүдэржилтийн өмнөх болон дараах чулуулгуудын аль аль нь зүүн талаар нь стратиграфийн унал гарсан байдлаар тодорхойлогддог. Орд газар үүссэн тогтох цаг үеийн шинж чанар болох эдгээр уналуудын байдлыг авч үвэл энэхүү Баруун Өмнөд Оюу орд газар нь бараг эгц босоо судлууд давамгайлсан бараг босоо, цлиндр хэлбэрийн биет байдлаар биежин тогтдон байна.

NEqual Area

(Schmidt)

Axial N = 47

bounding faults

core zone veins

Au zone plunge

Peripheral veins

Summary of structural elements, present orientation (with bedding poles from Wedge area shown)

NEqual Area(Schmidt)

Axial N = 47

Gold zone plunge

Core zone veins

Bounding faults

Restored orientation of major structural elements

Зураг 86: Энэхүү стереонет диаграмм дээр харуулсан эхны зураг нь Баруун Өмнөд Оюу орд газрын одоо үеийн чиглэлийн тодорхойлсон структурийн өгөгдлүүд (зүүн), ба анхдагч чиглэл нь эрдэсжилтийн дараа хазайсан байдалтай болсон (баруун)


78

6.2. Төв Оюу ордын структурын онцлог Өндөр сульфидтай хувиралд орж хүдэржсэн хэсэг нь маш олон тооны порфиртой холбоо бүхий кварцын судлуудаар хэрчигдсэн кварц-монцодиоритын, гидротермаль брекчийн олон удаагийн түрэлт бүхий орд газар юм. Энэ кварц-монцодиоритын биетүүд нь авгит базальт болон вулканик чулуулгийг зүсэн гарсан байдаг. Эдгээр интрузив хил заагуудын хооронд жижиг хагарлууд (minor faults) ихээр тохиолддог. Төв Оюу ордын хойшоо сунасан гол хагаралууд нь хүдрийн биетийг баруун талд нь, тунамал-вулканоген чулуулгийг зүүн талд нь оршиж байхаар заагласан байдаг. Хоёр гол хагаралыг өрмийн цооногийн өгөгдлөөс гарган тогтоосон (зураг 87): ордын зүүн хойд хэсэг дэх гол структур нь хойшоо суналтай, дунд зэргийн байдлаар зүүн зүгрүү уналтай хагарал юм. Энэ хагарал нь ЗХ суналтай, ЗӨ уналтай хагаралыг зүсдэг бөгөөд зүүн өмнөд ордын талбайг эрдэсжилтээр нь зүүн талаар хязгаарладаг. Эдгээр хагарлуудын аль аль нь тунамал хурдсын дээд хэсгийн тектоникийн үйл явцад орсон бүсэд байрладаг. Кинаматик өгөгдөл аль аль хагарал дээр олдоогүй байгаа харин стратиграфикийн харьцуулалтаар хэвийн (normal) шилжилттэй нь харагдаж байсан. Ордын зүсэлтийн өмнөд захын дагуух хэд хэдэн өрмийн цооногоор илэрсэн нэлээд өргөн метртэй брекчи катаклазит (cataclasite) бүс нь Баруун Өмнөд Оюу дээр орших Баруун Захын Хагаралын (West Bounding Fault) шугаман дээр илэрдэг (зураг 83). Энэ хагаралын ул мөр Төв Оюу ордын төвийн хэсэгт тохиолддогүй. Төв Оюу дахь энэ хагарал дээр ямар нэгэн шилжилт, суулт байдаггүй харин Баруун Өмнөд Оюу дээр жижиг шатны кинматик индикатор үйлчилсэн бөгөөд зөрөл, зүүн гарын шилжилт сайн хадгалагдсан байдаг.

Зураг 87: Төв Оюу орд газрын геологийн зураг(Сu-ийн агуулгын хүрээ), хойшоо сунасан хагарууд нь хүдрийн биетийг баруун талд нь, тунамал-вулканоген чулуулгийг зүүн талд нь оршиж байхаар заагласан байдаг.


79

Энэ орд дээр ойролцоогоор 1000 орчим структурын хэмжилтүүд хийсэн ба үүнд кварц-сульфидийн судлууд, хагарлууд, интрузив хил заагууд орно. Хагарлууд ба их хэмжээний хэмжилт хийгдсэн хагарлын бүсүүд нь ихэвчлэн баруун хойш дундаас эгц уналтай нь стеоронетоос харагдаж байна/зураг88/ Зураг 88:Микро атираажсан бүсүүд Интрузивтай хиллэсэн базальтын хил зааг нь ихэвчлэн өмнөд-дундаас эгц уналтай байдаг/зураг89/. Зураг 89:Базальтийн дайкийн хил заагууд Судлууд нь штокверк болон атираажсан тэгш янз бүрийн гадаргуутай кварц, кварц-сульфидээс бүрдэнэ.

6.3. Өмнөд Оюу ордын структурын онцлогууд Энэ хэсэгт малтсан канавууд, соронзон болоод сансарын зургийн өгөгдлүүд,

өрмийн цооногийн мэдээлэлүүд нь Өмнөд Оюу ордын структурын зургийг боловсруулахад ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн /зураг 2/. Оюутолгойн Өмнөд орд нь авгит базальт болон үелсэн андезитлаг туфыг зүссэн кварц-монцодиоритийн (Qmd) жижиг интрузивүүдээс бүрдсэн жижгэвтэр толгой юм. Өмнөд оюу болон Wedge бүс нь баруун талаараа ЗХ сунасан Зүүн захын хагарал /East Bounding Fault/, өмнөд талаараа ЗХойш сунасан Солонго хагаралаар хашигдсан гурвалжин блок юм.


80

Стратиграфик болон интрузив хил заагуудыг зүүн хойшоо суналтай хагаралууд болон Өмнөд хагарал нь бараг босоо чиглэлээр зүссэн байдаг. Өмнөд хагарал нь дор хаяж 90м-ээс дээш гурван хагаралаас бүрддэг бөгөөд баруун хойд талаараа залуу үелэсэн чулууллаг, зүүн өмнөд талаараа эртний чулууллагаар хүрээлэгддэг. Өрмийн цооногоос харахад эдгээр хагаралууд нь нарийн хэмхдэсээр дүүргэгдсэн шавар, брекчээс бүрддэг бөгөөд хэдэн метрийн өргөнтэй байдаг. Томоохон кварц монцодиоритийн дотор хагаралууд нь баруун баруун тийшээ суналтай байдаг. Өрмийн цооногийн зүсэлтэнд Өмнөд хагарал нь тодорхой кинаматик индакаторт өртөөгүй. Хэрвээ энэхүү хагарал нь хүдэржилтийн дуршид идэвхитэй байсан бол эдгээрийн зүг чигийг харахад энэ цаг үед ерөнхийдөө зүүн гарын шилжилт давамгайлж байсан байна. Гэвч энэ эртний цаг үеийн үйл явц нь баталгаатай бус юм. Өмнөд Оюу толгой болон Wedge ордууд нь мөн хэдэн тооны баруунаас баруун хойш суналтай риолит болон базальтийн дэл судлуудаар зүсэгдсэн байдаг. Эдгээр дэл судлуудад томоохон хэмжээний риолитийн дэл судлууд давамгайлдаг бөгөөд энэ нь ордын төв хэсгийг зүсэн гарсан байдаг. Мөн хэд хэдэн жижиг бараг зэрэгцээ орших дэл судлууд хүрээлсэн байдаг. Мөн давамгайлж байгаа дэл судлууд нь томоохон интрузив биетүүдийг хүрээлж байгаа бөгөөд Өмнөд, Солонго хагарлуудтай давхцдаг. Өмнөд болон Ведже орд газар нь зэсийн эрдэсжилттэй кварц-сульфидын нарийн судлуудаар хэрчигдсэн байдаг. Хэд хэдэн өрмийн цоонгийн өгөгдлүүдээс Өмнөд Оюу ордын судлуудын зүг чиглэлийг тодорхойлох боломжтой. Мөн эдгээр өгөгдөлүүд нь гадаргуугийн хадан гарш болон канавнууд дээр ч ижил байсан. Канав болон гадаргуугийн илрэл дээрхи кварц давамгайлсан судлууд нь баруун хойш суналтай, зүүн хойд зүгрүү эгц уналтай байдаг (зураг 90).

Зураг90 Зүүн тал нь гадагруугийн кварц-сульфидийн өгөгдөлүүд; баруун тал нь өрмийн өгөгдлийнх.

Структурийн интерпретаци Өмнөд Оюу толгойн орд газар нь хүдэржилтийн үеийнх шигээ эргэн тойрон хагаралаар хүрээлэгдсэн байдаг. Гэвч энд Оюутолгойн бусад ордууд дээр тохиолддог шиг тийм хүчтэй структурийн хяналт ажиглагддаггүй. Энэхүү дутмаг хэмжээний структурийн хяналт нь судлуудын зүг чиглэлийн өгөгдөлүүд дээр үндэслэгдсэн бөгөөд хажууд нь орших Баруун Өмнөд Оюу толгойн орчин үеийн структуруудтай харьцуулахад


81

хангалтгүй юм. Өргөн хэмжээтэй тархсан эдгээр судлуудын тархалт нь энэ орд нь идэвхигүй структурийн нөхцөлд үүссэнийг гэрчилч байна (бага даралт, бага сунгалт). Магадгүй энэ идэвхигүй структурийн байдал нь түүний байрлалтай холбоотой байж болох юм. Хюго, Төв болон Баруун Өмөнд орд газрууд нь бүслүүр маягын структурийн хяналтанд орж сунасан байдалтай болж хөдөлгөөнд орсон байна.

Зураг 91: Өмнөд Оюу орд болон Вэйдж/Wedge/ ордын геологийн зураг(Зэсийн агуулгын гаднах хүрээ), хойд, өмнөд ,зүүн захын хагаралууыг харуулж байна. Структурын өгөгдлийг өрмийн цооногийн хэмжилтээс авлаа

6.4. Хюго Даммитт ордын структурын онцлогууд

Хюго Даммитттийн ордын хувьд структурийн анализ нь зүг чигийг тодорхойлсон өрмийн цооногын мэдээлэл болон ордын хэмжээн дэх баруун хойш чиглэсэн хөдлөн зүсэлтэн дээр тайлалт хийсэн. Кварцийн болон зэсийн сульфид агуулсан судлуудийн хэмжилтүүдийг боловсоруулахад аплитут нь маш өргөн хязгаарт хэлбэлздэг боловч ерөнхийдөө ХБХ болон ББХ гэсэн 2 төрлийн суналтай байдаг. Структурийн болон стратиграфийн хувьд эрдэсжилтийг хучсан тунамал/базальтийн зузаалагуудад дээр хийгдсэн үелэлийн хэмжилтүүдээс харахад бага хэмжээгээр насны уялдаа холбоотой хоёр ортогиналь атираа тодорхойлогдсон. Ерөнхийдөө эдгээр хагарлууд нь ЗХ сунасан бөгөөд суналынх нь дагуу хэдэн арваас хэдэн зуун метрийн


82

нээлттэй хэлбэрийн атираа үүссэн байдаг. ЗХ суналтай атирааны жигүүрийн чиглэл өөрчлөгддөг бөгөөд энд БХ чиглэлтэй хэдэн зуун метрийн атираа үүсгэсэн хөндлөн атираа орж ирдэг. Энэ БХ чиглэлтэй хагаралын байрлал нь 1%-ийн зэсийн хязгаартай давхцдаг нь хүдрийн биетийн одоогийн хэлбэр нь эрдэсжилтийн дараа ямар нэгэн байдлаар атираажилд орсныг илэрхийлж байна. Хюго Даммиттт ордын арван найман хөндлөн зүсэлт дээр структурийн интерпертаци хийхдээ зүг чиглэлийг нь тодорхойлсон өрмийн цооногийн мэдээлэлийн сан дахь кернийн зурагнуудаас тодорхой интервалийг ялган авч ашигладаг байсан. Хюго Даммитт ордын том хагаралуудыг чиглэлийн, цаг хугацаа болон шилжилтийн байдлаар нь тулгуурлаж дөрвөн бүлэгт хуваадаг.

1. Зүүн баруун суналтай дунд зэргийн хойшоо уналтай хагаралууд(110, Төв хагаралууд)

2. Ордын урт тэнхлэгтэй бараг параллель суналтай, эгц уналтай хагаралууд(Зүүн, Баруун БАТ хагаралууд, Зүүн Хюго хагарал, Тэнхлэгийн хагарал)

3. Дунд зэргийн уналтай ордын параллель хагаралууд(Хил заагийн, Шургамал хагаралууд)

4. Зүүн баруун суналтай бараг босоо хагарал(Зүүн-Баруун хагарал) Зураг болон хөндлөн зүсэлтийн жишээн дээр хагаралын геометрийг Хюго Даммиттийн ордоор х-у тэнхлэгийн дагуу үзүүллээ /зураг 92-96/. Эдгээр хагаралууп тухайн дэлгэрэнгүй байдлаар тйалбарлан доор оруулсан. 110 Хагарал Энэ хагарал нь Хойд Хюго болон Өмнөд Хюгоог хооронд нь ялгаж буй хагарал. Хэдийгээр энэ хөндлөн хагаралаар хуваагдажбайгаа ч хүдэржилт үргэлжилж байгаа. Баруун зүүн суналтай ойролцоогоор 45°-н хойшоо уналтай хагарал юм(энэ хагарал нь ойролцоогоор 110°-ийн суналтай учраас 110 гэж нэрлэсэн). Өрмийн цооногийн зүсэлтэн дээр 110 хагарал нь гауж болон брекчээс бүрддэг ба хэдэн метр зузаантай байдаг.Хагаралын бүсэд доторх тектоник хэмхдэсүүд нь зэргэлдээх чулуулгийн хананаас үүсэлтэй мөн гаужирхаг матералтай хүчтэй микро атираажсан хагаралд хүдэржсэн кварцын судлууд агууллагддаг. 110 хагаралаар тохогдсон ханын блокд залуу чулуулагийг, доод ханын блокд хөгшин чулуулгууд ялгагддаг. L нэгжийн суурийн давхарга зүйн суулт нь ойролцоогоор 100 болон 200м-ийн хооронд хэлбэлздэг. Торын налуугийн чиглэлээс хамаараад бодит суулт нь дээрхээс их байж ч болно. Энэ хагарал нь Зүүн-Баруун хагаралыг уналаар огтолдог бөгөөд зүсэлтээр хоёр хагаралын хоорон дах гадаргуу нь бараг бараг хэвтээ юм. Шилжилтийн явц Давхарга зүйн баримтаар 110 хагарал дээр хойд тал нь доош суусан эртний шилжилт байдаг ба магадгүй игнимбритийн дээд давхарга нь үүнтэй ижил ч байж болох талтай.Заримдаа хэд хэдэн талбай дээр вулканок брекчүүд хагаралуудын блокуудын өмнөд хэсгээс хагаралын хойд хэсэг рүү илүү зузаан байдаг. Хэдийгээр L нэгжийн зузаалагийн өөрчлөлт нь нэгжийн дээд хэсэг эрозид орж үл нийцлэг болсноос гүн нь хэлбэлздэгттэй холбоотой байж болох талтай.


83

554660

80

57

467817

42

88

5960

7545 58

4520

81

75

4285

6729

464352

44

33

72

88

5031

28

85

5972

53

7956

848331

4

28

5416

49

62

47

42

20

56

4013

6553

39

59

2937

13

3749

62

67

56

28

37

26

53

41

683725

65

65

81

41

85

38

75

79

36

38 29

5370

34

2076

85

89

69

48

47 20

33

63

35

58 46

45

66

83

82

59

62

10

39

71

36

68

75

62

49

30

34

77

84

72

88

70

33

71

667983

86

36

42

21

33

8155

87

68 56

52 50

17

4454

28

55

44

26

48

45

5257

3633

2672

2739 42

54

39

46

22

60

63 77

62

67

44

46

69

86

13 55

34

62

33

btgd

btgd

btgd an

dl

avc

btgd

dacl

65

29

66 49

46

63

63

78

79

53

65

4117

39

CSl

avc

DAm

CSu

dol

DAu

DAl

qmd

btgd

LowerCarboniferous

Devonian?

Sainshandhudag Formation (Upper Sedimentary Sequence)

unconformity

unconformity

Alagbayan Formation

Deposit Area Intrusions

dacl

Upper Member

Lower Member

Upper Member [Lower Sedimentary Sequence]

Middle Member

Lower Member

uncertain stratigraphic correlation

uncertain stratigraphic correlation

porphyritic dacite lava flows

basaltic/andesitic conglomerate, breccia, block tuff, flows [Bat]

interstratified conglomerate, sandstone, siltstone, carbonaceous layers [cstc]

andesitic volcaniclastic rocks: crystal lithic tuff, lesser epiclastic sandstone, wacke, conglomerate

interstratified mudstone, siltstone/sandstone, basaltic flows, basaltic breccia

dacitic lapilli to block tuff, breccia; commonly welded [ign, vbx]

augite basalt flows and volcaniclastic rocks, laminated tuffaceous siltstone [Va, Vatl]

dolerite

biotite granodiorite

quartz monzodiorite

CSUfl andesitic/basaltic flows and volcaniclastic rocks [andl; basl?]

Hugo Dummett Simplified Geologylgr

CSu

CSu

CSu

CSu

CSu

CSu

dol

CSU

fl

dol

dol

DAu

DAu

DAu

DAu

DAu

DAl

lgr

CSl

Зураг 92; Хюго Даммитт ордын геологийн зураг, өрмийн мэдээлэлээс өгөгдлүүдийг авлаа.


84

East HugoFault

Contact

Fault

Footwall

Fault

Lower

Fault

East - West Fault

We st B at F a ult

East Bat Fault

Axia

lFa

ult

Hugo South Section 6100

1000 m

750 m

500 m

250 m

0 200 m

INTRUSIVE ROCKS

btgd

qmd

hba

dol

rh

ign

va

vbx

anig

l

bat

andl

cstc

STRATIFIED ROCKS

Зураг 93; 6100 зүсэлтийн интэрпратаци, Өмнөд Хюго ордын чухал литологийн нэгжүүд, хагаралын зарчим, зэсийн хүдэржилтийг харууллаа.


85

Contact

Fault

East Hugo Fault

East - W

est Fault

110 Fault

110

Fault

Lower

Fault

Axia

l

Faul

t

Hugo South Section 6700

1000 m

750 m

500 m

250 m

0 200 m

INTRUSIVE ROCKS

btgd

qmd

hba

dol

rh

ign

va

vbx

anig

l

bat

andl

cstc

STRATIFIED ROCKS

Зураг 94; 6700 зүсэлтийн интэрпратаци, Өмнөд Хюго ордын чухал литологийн нэгжүүд, хагаралын зарчим, зэсийн хүдэржилтийг харууллаа


86

rh

INTRUSIVE ROCKS

btgd

qmd

hba

dol

ign

va

vbx

anig

l

bat

andl

cstc

STRATIFIED ROCKS

Hugo North Section 7100

Contact

Fault

Lower

Fault

West Bat Fault

East Hugo Fault

Ea st B

a t F aul t

Contact Fault

Axia

l

Faul

t 1000 m

750 m

500 m

250 m

0 m

-250 m

0 200 m

Зураг 95; 7100 зүсэлтийн интэрпратаци, Өмнөд Хюго ордын чухал литологийн нэгжүүд, хагаралын зарчим, зэсийн хүдэржилтийг харууллаа

Hugo North Section 4767400

East

Hugo

Fault

Wes t

Ba tFault

Contact

Fault

1000 m

750 m

500 m

250 m

0 m

-250 m

INTRUSIVE ROCKS

btgd

qmd

hba

dol

rh

ign

va

vbx

anig

l

bat

andl

cstc

STRATIFIED ROCKS

0 200 m

Зураг 96; 4767400 зүсэлтийн интэрпратаци, Өмнөд Хюго ордын литологийн чухал нэгжүүд, хагаралын зарчим, зэсийн хүдэржилтийг харууллаа OTD513-р өрмийн цооногийн зүсэлтэн дээр шахагдсан гаужийн бүсэд хөдөлгөөн заагч нь налуу зүүн эсрэг хөдөлгөөн байдаг ба зэрэгцээх давхарга зүйн шилжилтээс урвуу байдаг юм. Эдгээрийн фабрикууд нь шилжилтийн дараах үеийг илэрхийлж байгаа ба эртний шилжилтээс ач холбогдлоороо дутуу юм. Катаклазит нь хөдөлгөөний энэ үед үүсдэг ба хүдэржилтийн дараах цаг үеийг зааж буй зэсийн сульфидтай судлын тектоник хэмхдэсүүдийг агуулдаг. Өрмийн өгөгдөл дээрх хожуу хагаралын хөдөлгөөн нь

Айвенхоу Майнз Монголиа Инк 2004 онд хйисэн ажлын тайлан

88

хүдэржилтийн шилжилтэнд ач холбогдолтой биш. 110 хагаралын хувьд Өмнөд Хюгогоос Хойд Хюго руу хүдэржилтийн зүй тогтолыг өөрчилсөн эртний структурт багтдаг. Давхарга зүйн түвшингүүдэд хүдэржилтийн уялдаа холбоо байдаг. Хэрвээ Мезойзойн цаг үе дэх хагаралуудад хэвийн шилжилт хөдөлгөөн үргэлжилсээр байсан бол энд хүдрийн биетийн хоёр хэсгийг хооронд нь тусгаарласан байдал нэмэгдсэн байх боломжтой. Төв Хагарал Төв Хагарал бага хэмжээгээр хойд зүг рүү унасан структур бөгөөд Хюго Даммитт ордын өмнөд хэсэгт тохиолдоно. Энэ нь Өмнөд Хюго болон Төв Оюу орд газруудыг тусгаарласан хагарал болно. Өрмийн цооногуудийн огтолсон хэсэгт ойролцоогоор 90-110° -ийн суналтайгаар тохиолдох бөгөөд түүний гадаргуу нь хүчтэй соронзонгийн анамолтай давхцдаг. Гүехэн түвшинд Төв хагарал нь L нэгжийн өргөгдсөн ханыг зүсэж QMD болон игнимбритийн ёроол хэсэг рүү тулж орсон байдалтай байна. Харин гүний түвшинд(OTD401) давхарга зүйн харьцаа нь эсрэгээр тохиолдоно. Өрмийн цооногууд дээр Төв хагарал нь брекчи болон гауж байдалтай хэдэн метр зузаантай тохиолдоно. Шилжилтийн үйл явц Давхарга зүйн харьцаанаас харахад Төв хагарал нь нилээд олон үеийн шилжилтийг туулан гарсан бөгөөд 110 хагаралтай бараг параллелаар оршино. Эртний шилжилт хөдөлгөөний үйл явц нь мөн л ялгаагүй хойд тал нь доош суусан байдалтай дараа үеийн эсрэг шилжилтийн нөлөөгөөр хойноос урагшаа чиглэлтэй шилжсэн хэв гажилд оржээ. Зүүн- Баруун хагарал Энэ хагарал нь Өмнөд Хюго орд газрын хойд ирмэгийг хөндлөн огтолсон байдалтайгаар 6600 болон 7000-ийн хөндлөн зүсэлтийн хооронд тохиолдоно. Энэ хагаралын өрмийн цооногуудад дээр илэрсэн чиглэлийг харахад бараг босоо буюу 80-85°-ийн уналтай байдаг. Зарим зүсэлтүүд дээр энэ хагарал нь хувирал болон эрдэсжилттэй эрс хил заагийг үүсгэсэн байдаг. Биотиттой гранодиоритийн дэл судлууд, Хил заагийн хагарал, Зүүн Хюго хагарал, 110 болон Зүүн БАТ хагаралууд нь дээрх хагаралаар зүсэгддэг бөгөөд зарим тохиолдолд Баруун БАТ хагаралтай бие биеэ зүссэн байдал ажиглагддаг. Өрмийн цооногууд дээр Зүүн Баруун хагарал нь шавраар баян брекчи болон бага хэмжээгээр шахагдсан гауж байдалтай хэдэн метрийн зузаантайгаар тохиолдоно. Энэ хагаралын бүстэй хамт нарийнхан базальтын дэл судлууд тохиолдох нь элбэг байдаг. Шилжилтийн үйл явц Зүүн Баруун хагаралын хэмжээнд геологийн хэд хэдэн шинж чанарууд тодорхойлогддог. Долеритийн дэл судлууд нь 100-150метрийн баруун гарын шилжилтийг харуулдаг бөгөөд дээрх хагаралаар зүсэгддэг. Зүүн Баруун хагарал нь Өмнөд блокын хэмжээнд зузаан давхаргадас руу нэвтэрч орсон байдаг. ХЗХийн дагуу зүсэлтэн дээр суулт нь бараг 100 метр орчим байдаг.


89

Өндөр агуулгатай хүдэршилтийн бүсийн тэнхлэгт бараг 100-150 метр зүүн тийш 50-100 метрээр доогуур түвшид тохиолдоно. Энэхүү хагарал Хюго Даммиттийн ордын орчимд явагдсан сүүл үеийн шилжилтүүдэд илрэлээ олсон байдаг. Ордын зэрэгцээ хагаралууд Хюго Даммиттийн орд дээрх дунд зэргийн уналтай энэхүү хагаралд Хил заагийн болон Шургамал хагаралууд орно. Хил заагийн хагарал нь ихэвчлэн игнимбрит болон түүнийг хучсан тунамал зузаалагийн хооронд илэрдэг. Энэхүү хагарал нь бага хэмжээний тектоник хил заагийг дагасан байдалтайгаар базальт, андезит, риолитийн найрлагатай дэл судал силлүүдээр түрэгдсэн байдаг. Хил заагийн хагарал нь Хюго Даммиттийн ордын ихэнх хүчтэй хувиралын дээд хэсгийг хязгаарлаж байдаг. Шургамал болон Хил заагийн хагаралуудын параллель байгаа байдал магадгүй томоохон хэмжээний атираажилтийн үр дүн байж болох юм. Тэнхлэгийн хагарал Тэнхлэгийн хагарал нь өрмийн цооногууд дээр ховор тохиолддог учир нь биотиттой гранодиоритийн интрузивээр түрэгдсэн байдаг. Баруун БАТ хагарал Энэ хагарал нь ХЗХ суналтай бараг босоо, Хюго Даммиттийн ордын баруун хэсгийг даган байрлах бөгөөд ордын хойд талын төгсгөл хүртэл баруун талаар нь хязгаарладаг. Энэхүү хагарал гүний хэсэгт цул нягт байдалтай вулканок конгломератуудийг зүсэн кварц монцодиорит биотиттой гранодиорит рүү зүсэж орсон байдаг ба сулаас дунд зэргийн шахагдсан гауж болон брекчээс тогтох ба хэдхэн метрийн өргөнтэй байдаг. Ихэвчлэн гүехэн түвшинд бараг параллель салбарласан хагаралууд байдаг. Энэ хагаралын үйл явц нь хэд хэдэн үеийг дамжин явагдсан байдаг. Өрмийн цооногийн зүсэлтэн дээр энэ хагарал нь ойролцоогоор 020°-ийн суналтай байдаг. Зүүн БАТ хагарал Зүүн БАТ хагарал нь ХЗХ суналтайгаар Хюго Даммитт ордын зүүн хэсгийг дагасан босоо байрлалтай структур юм. Хэдийгээр хил заагийн байрлалаас харахад хамгийн багаар хэдэн зуун метр шилжсэн мэт боловч өрмийн цооногууд дээр хэдэн дицметрийн зузаан шахалтанд орсон гауж болон катаклазит байдалтайгаар илэрнэ.Чиглэлийг нь тодоройлсон өрмйин цооногуудийн өгөгдөл дээр бараг босоо ба ойрлцоогоор 010°-ийн суналтай байдаг. Энэ хагарлын шилжилт хөдөлгөөний талаарх мэдээлэл бага байдаг. Зүүн Хюго хагарал Зүүн Хюго хагарал нь Өмнөд Хюгогийн 5900 –н хөндлөн зүсэлтээс Хойд Хюгогийн хойд талын хязгаар хүртэл үргэлжилдэг. Өмнөд Хюго болон Хойд Хюгогийн өмнөд болон төв хэсэгт энэ хагарал нь давхарга зүйн хил заагуудад дунд зэргийн өнцгөөр


90

хөндлөн зүсдэг. Мөн Зүүн Хюго хагарал нь зэсийн агуулга болон хувиралыг хурц хэлбэр үүсгэн зүсдэг. Харин Хойд Хюгогийн хойд хэсэгг эрдэсжсэн бүсийг болон хил заагуудыг бага өнцгөөр зүсдэг боловч хувирлын болон агуулгийн хүчтэй өөрчлөлтийг агуулдаггүй. Зүүн Хюго хагарал нь хойноос баруун хойш суналтай, зүүн тийш эгц уналтай байдаг. Энэ хагарал нь хүчтэй брекчлэгдсэн бүс байдалтайгаар тохиолддог бөгөөд хүдэржилтийг зүсдэг. Өрмийн цооногийн мэдээлэлүүдээс харахад Зүүн Хюго хагарал нь 110-р хагаралыг зүсдэг боловч Зүүн-Баруун хагаралаар шилждэг. Судлууд Хюго Даммиттийн орд дээр ойролцоогоор 300 гаруй кварц, кварц-сульфидийн, сульфидийн судлууд хэмжсэн. Хюго Даммиттийн ордын судлууд нь Баруун Өмнөд Оюутай харьцуулахад ерөнхийдөө энгийн текстуртай ба структурийн шинж чанараараа; штокверк судлууд нь өрмийн цооногуудад бага харагддаг эсвэл чиглэлийг нь тодорхойлох боломжгүй байдаг; судлын хил зааг нь зөв хэлбэртэйгээс бага зэрэг муруйсан мөн эртний кварцаар түрэгдсэн ан цавархаг байдаг. Судлын аль аль нь ЗХ суналтай, эгц уналтай байна. Стеоронет дээр хоёр нягтгал нь ХХЗ, ЗХЗ чиглэлийн суналыг харуулж байна. (зураг 97)

Зураг №97


91

7. НӨӨЦ БАЯЛАГ Îþó òîëãîéí îðäûí òààìàã íººö áàÿëàãèéí ¿íýëãýýã Êàíàä óëñûí AMEC

E&C Services (AMEC) ãýäýã õºíäëºíãèéí êîìïàíèàð õèéëãýñýí áà ýíý êîìïàíèéí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí хийсэн нөөцийн тооцооны бодолтыг хүснэгтүүдэд тусгав. Өмнөд Оюутуудын нөөц, 2004 оны 8-р сарын байдлаар

Хүснэгт 13 Нөөцийн ангилал Зэсийн Тонн Агуулга Металл

экивалент Зэс Алт Зэсийн

эквивалент Зэс Алт

(%) (%) (г/т) (%) (мянган фунт) (унци)

600метрийн түвшингээс дээш Баттай нөөц >= 1.00 48,200,000 0.79 1.48 1.73 839,000 2,293,000 >= 0.70 69,900,000 0.70 1.17 1.45 1,079,000 2,629,000 >= 0.60 83,560,000 0.66 1.03 1.32 1,216,000 2,767,000 >= 0.30 108,360,000 0.58 0.85 1.13 1,386,000 2,961,000Бодиттой нөөц >= 1.00 81,730,000 0.92 0.75 1.40 1,658,000 1,971,000 >= 0.70 239,970,000 0.74 0.42 1.01 3,915,000 3,240,000 >= 0.60 357,120,000 0.66 0.36 0.89 5,196,000 4,133,000 >= 0.30 882,070,000 0.47 0.25 0.62 9,140,000 7,090,000Баттай+бодиттой >= 1.00 129,930,000 0.87 1.02 1.52 2,492,000 4,261,000 >= 0.70 309,870,000 0.73 0.59 1.11 4,987,000 5,878,000 >= 0.60 440,680,000 0.66 0.48 0.97 6,412,000 6,801,000 >= 0.30 990,430,000 0.48 0.31 0.68 10,481,000 9,871,000Боломжтой >= 1.00 5,390,000 1.14 0.57 1.50 135,000 99,000 >= 0.70 16,650,000 0.79 0.35 1.02 290,000 187,000 >= 0.60 35,990,000 0.61 0.32 0.81 484,000 370,000 >= 0.30 259,060,000 0.35 0.20 0.47 1,999,000 1,666,000

600 метрийн түвшингээс доош Баттай >= 1.00 5,000,000 0.78 2.19 2.18 86,000 352,000 >= 0.70 5,220,000 0.76 2.13 2.13 87,000 357,000 >= 0.60 5,280,000 0.76 2.12 2.11 88,000 360,000 Бодиттой >= 1.00 29,470,000 0.55 1.39 1.44 357,000 1,317,000 >= 0.70 54,440,000 0.46 1.09 1.17 552,000 1,908,000 >= 0.60 65,620,000 0.44 0.99 1.08 637,000 2,089,000Баттай+бодиттой >= 1.00 34,470,000 0.58 1.50 1.55 441,000 1,662,000 >= 0.70 59,660,000 0.49 1.19 1.25 644,000 2,283,000 >= 0.60 70,900,000 0.47 1.08 1.15 735,000 2,462,000Боломжтой >= 1.00 3,020,000 0.51 1.04 1.17 34,000 101,000 >= 0.70 12,960,000 0.45 0.69 0.89 129,000 287,000 >= 0.60 26,200,000 0.41 0.55 0.76 237,000 463,000 Жич: Оюу Толгойн орд газрын Төв, Баруун Өмнөд, Өмнөд Оюу орд газруудыг нийтэд Өмнөд Оюутууд гэж бүхэлд нэрлэх болсон. 1тонн=2240фунттай тэнцэнэ.


92

Õüþãî Хойд îðäûí íººö áàÿëãèéí òîîöîî, Хүснэгт 14 Нөөцийн ангилал Зэсийн Тонн Агуулга Металл




2004 оны 5-р сарын байдлаар Боломжтой >= 3.50 66,200,000 3,74 0,75 4,22 5,460,000 1,600,000 >= 3.00 100,400,000 3,45 0,68 3,88 7,630,000 2,200,000 >= 2.50 137,800,000 3,17 0,63 3,57 9,630,000 2,790,000 >= 2.00 178,000,000 2,89 0,59 3,26 11,340,000 3,380,000 >= 1.50 259,900,000 2,43 0,50 2,75 13,920,000 4,180,000 >= 1.25 355,100,000 2,08 0,46 2,37 16,280,000 5,250,000 >= 1.00 460,700,000 1,82 0,41 2,08 18,480,000 6,070,000 >= 0.90 515,100,000 1,71 0,39 1,96 19,410,000 6,460,000 >= 0.80 568,400,000 1,61 0,37 1,85 20,170,000 6,760,000 >= 0.70 621,400,000 1,53 0,35 1,75 20,950,000 6,990,000 >= 0.60 665,700,000 1,46 0,34 1,68 21,420,000 7,280,000 >= 0.50 699,500,000 1,42 0,32 1,62 21,890,000 7,200,000 >= 0.40 716,000,000 1,39 0,32 1,60 21,940,000 7,200,000 >= 0.30 722,800,000 1,38 0,32 1,58 21,980,000 7,200,000

Õüþãî Өмнөд îðäûí íººö áàÿëãèéí òîîöîî Хүснэгт 15 Нөөцийн ангилал Зэсийн Тонн Агуулга Металл




2004 оны 5-р сарын байдлаар Боломжтой >= 3.50 5,400,000 3,71 0,25 3,87 450,000 50,000 >= 3.00 12,000,000 3,38 0,21 3,52 890,000 80,000 >= 2.50 22,900,000 3,02 0,18 3,14 1,530,000 130,000 >= 2.00 39,200,000 2,67 0,15 2,77 2,310,000 190,000 >= 1.50 71,400,000 2,20 0,12 2,28 3,460,000 280,000 >= 1.25 133,800,000 1,78 0,10 1,85 5,250,000 430,000 >= 1.00 213,200,000 1,52 0,09 1,58 7,140,000 620,000 >= 0.90 251,300,000 1,42 0,09 1,48 7,860,000 730,000 >= 0.80 324,900,000 1,27 0,09 1,33 9,090,000 940,000 >= 0.70 419,100,000 1,14 0,09 1,20 10,530,000 1,210,000 >= 0.60 494,100,000 1,06 0,08 1,11 11,540,000 1,270,000 >= 0.50 594,600,000 0,96 0,08 1,02 12,580,000 1,530,000 >= 0.40 784,200,000 0,83 0,07 0,87 14,350,000 1,770,000 >= 0.30 1,110,600,000 0,68 0,07 0,72 16,650,000 2,500,000


93

Õüþãî Даммитт îðäûí нийт íººö áàÿëãèéí òîîöîî Хүснэгт 16

Нөөцийн ангилал Зэсийн Тонн Агуулга Металл




2004 оны 5-р сарын байдлаар Боломжтой >= 3.50 71,600,000 3,74 0,71 4,19 5,900,000 1,630,000 >= 3.00 112,400,000 3,44 0,63 3,84 8,520,000 2,280,000 >= 2.50 160,700,000 3,15 0,57 3,51 11,160,000 2,950,000 >= 2.00 217,300,000 2,85 0,51 3,17 13,650,000 3,560,000 >= 1.50 331,300,000 2,38 0,42 2,65 17,380,000 4,470,000 >= 1.25 488,800,000 2,00 0,36 2,23 21,550,000 5,660,000 >= 1.00 673,900,000 1,73 0,31 1,92 25,700,000 6,720,000 >= 0.90 766,400,000 1,61 0,29 1,80 27,200,000 7,150,000 >= 0.80 893,300,000 1,49 0,27 1,66 29,340,000 7,760,000 >= 0.70 1,040,400,000 1,37 0,25 1,53 31,420,000 8,360,000 >= 0.60 1,159,800,000 1,29 0,23 1,44 32,970,000 8,550,000 >= 0.50 1,294,000,000 1,21 0,21 1,34 34,510,000 8,740,000 >= 0.40 1,500,200,000 1,10 0,19 1,22 36,370,000 9,160,000 >= 0.30 1,833,400,000 0,96 0,17 1,06 38,790,000 10,020,000

Õ¿äýð äýõ àëòûã ¿íýýð íü çýñýíä øèëæ¿¿ëñíèéã àëòíû, зýñèéí ýêâèâàëåíò ãýæ

íýðëýæ áàéãàà áà ýíý õýìæèãäýõ¿¿íèéã äýëõèéí çàõ çýýë äýýð íýã ôóíò çýñèéí ¿íý 0.80 àì.äîëëàð, íýã óíö àëòíû ¿íý 350.0 àì äîëëàð áàéõààð àâ÷ ¿íèéí õàðüöààãààð íü ($0.80)=% çýñ + (Àëò (ã/ò) õ 11.25) / 17.64 ãýñýí òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëñîí áàéíà.

ªíººäðèéí áàéäëààð òóñ êîìïàíè 1189 öîîíîãò íèéòäýý 593240ì ºðºìäëºã õèéëýý. Ýäãýýð öîîíîãóóäûí á¿õ ¿ð ä¿íã AMEC E&C Services êîìïàíèä ÿâóóëæ òýäíèé õèéæ áàéãàà íººö áàÿëãèéí òîîöîîíä òóñãóóëëàà.

Энэ ìýäýýëëèéã àøèãëàí Îþóòîëãîéí îðäûí çàãâàðûã óðüä÷èëñàí áàéäëààð ãàðãàñíûã çóðàãò õàðóóëëàà (Çóðàã ).


94

Îþó òîëãîé îðäûí нийт íººö áàÿëàã Хүснэгт 17

Орд Нөөцийн зэрэглэл

Агуулгын хязгаар Cu Au

Нөөц бодогдсон

Зэсийн экивалент тонн тонн өдөр

Өмнөд Оюутууд 600 метрээс дээш Баттай+бодиттой >0.3% 4,687,500 317,4

2004 оны 8-р сар

Өмнөд Оюутууд 600 метрээс доош Баттай+бодиттой >0.6% 328,000 79,1


Өмнөд Оюутууд 600 метрээс дээш Боломжтой >0.3% 892,410 53,6


Өмнөд Оюутууд 600 метрээс доош Боломжтой >0.6% 105,804 14,9


Хьюго Хойд Боломжтой >0.6% 9,562,500 234,1 2004 оны 5-р сар

Хьюго Өмнөд Боломжтой >0.6% 5,299,107 40,8 2004 оны 5-р сар

Баттай+бодиттой 5,015,500 396,5 Боломжтой 15,859,821 343,4

Нийт 20,875,321 739,9

Зураг №98

>0.60% Cu эквивалентаас дээш хүдэр: 1.16 тэрбум тонн хүдэр; Cu-1.29%, Au-0.23г/т, CuEq-1.44%; 14,73 сая тонн зэс, 274,9 тонн алт; боломжтой нөөц. 2004 оны 5-р сар.

Хьюго Хойд: 665.7 сая тонн хүдэр; Cu-1.46%, Au-0.34 г/т, CuEq-1.68%. 9,56 сая тонн зэс, 234,1 тонн алт.

Хьюго Даммитт орд

2800 м


96

Зураг №99

>2% Cu эквивалентаас дээш: 217.3 сая тонн хүдэр; Cu-2.85%, Au-0.51g/t, CuEq-3.17%; 6,09 сая тонн Cu, 114,5 тонн Au: боломжтой нөөц, 2004 оны 5 сар.

>1% Cu эквивалентаас дээш: 674 сая тонн хүдэр; Cu-1.73%, Au-0.31г/т, CuEq-1.92%; 11,5 сая тонн Cu, 216.1 тонн Au; боломжтой нөөц. 2004 оны 5-р сар.

Хьюго Даммитт орд

2700 м


97

Зураг №100

Хойд Хьюго орд: 7.28 сая унци, 234,1 тонн алт. 2004 оны 5-р сар

Баруун алтны бүс

Зүүн алтны бүс

1300м


98

Зураг №101

Өмнөд Оюу ордуудБаттай+бодиттой нөөц* 1.06 тэрбум тонн хүдэр, Cu-0.48% Au-0.36 г/т • 11.2 тэрбум паунд зэс / 5,02 сая тонн зэс • 12.33 сая унци алт / 396,5 тонн алт Боломжтой нөөц* 285 сая тонн хүдэр, Cu-0.35%, Au-0.23 г/т • 2.2 тэрбум паунд зэс/ 0,99 сая тонн зэс • 2.13 сая унци алт / 68,5 тонн алт * 0.30% Cu эквивалент. 560м гүнээс дээш; * 0.60% Cu эквивалент. 560м гүнээс доош.

Хьюго Даммитт ордБоломжтой нөөц* 1.16 тэрбум тонн, Cu-1.29%, Au-0.23 г/т • 33 тэрбум паунд зэс / 14,86 сая тонн зэс • 8.55 сая унци алт / 274,9 тонн алт *0.60% Cu эквивалент.


99

8. БУСАД Баруун Өмнөд Оюу толгой ордын хүдрийн биетээс технологийн дээж авах

зорилгоор 74 метрийн гүнтэй босоо малталт төлөвлөн эхэлсэнээс өнөөгийн байдлаар 64 метрийн гүнд малталт явж байна. Малталтын диаметр 3,8м, 740м3 уулын цул бүхий уулын ажил гүйцэтгээд байна. Уг ажлыг Канадын Ред Пат (Red Path) компани дагнан гүйцэтгэж байна. Нийт дүнгээр тус ажлыг гүйцэтгэхэд 25 хүн хамрагдаж байгаагаас 11 гадаадын мэргэжилтэн, 14 монгол ажилчин ажиллаж байна. 1 бульдозер, 1 экскаватор, 1 авто ачигч , 1 өрөмдлөгийн станок ажиллаж байна. Босоо малталтыг тэсэлгээний тусламжтайгаар нэвтэрч байгаа ба нэг удаагийн тэсэлгээний хамрах хүрээ нь 0,8м болно.

Босоо малталтыг зурагт харуулав. (Зураг 102, 103 )



100

9. Ä¯ÃÍÝËÒ

Îþóòîëãîéí îðäûí õ¿ðýýíä õèéñýí ºðºìäëºãèéí ¿ð ä¿íä çýñ-àëòíû ºíäºð àãóóëãà á¿õèé àíõäàã÷ õ¿äðèéí áèåò èëð¿¿ëýí ò¿¿íèé ãåîìåòð õýìæýý, àãóóëãûã òîãòîîí баттай+бодиттой, боломжтой íººö áàÿëãèéí õýìæýýã тîîöîí ãàðãàëàà.

Òàéëàíò îíä õèéñýí ºðºìäëºãèéí àæëûí ¿ð ä¿íä ¿íäýñëýí Îþó òîëãîéí

Õüþãî Äàììèòò, Õîéò, Òºâ, ªìíºä áîëîí Áª á¿ñèéí íººö áàÿëãèéí òîîöîîã õèéâ. Õàéãóóëûí àæëûí ¿ð ä¿íãýýñ ¿çýõýä Îþó òîëãîéí îðäûí õ¿äýðæèëòèéí òàëáàéä äýëõèéí òîì îðäóóäûí òîîíä ç¿é ¸ñîîð áàãòàõ 20,7 сая тонн зэс, 739,9 тонн алтны нөөц бүхий çýñ àëòíû ïîðôèðûí îðä íýýãäýýä áàéíà.


101

Ашигласан материал

À. Õýâëýëä ãàðñàí ìàòåðèàë 1. Badarch, G. and Orolmaa, D., 1998, Overview of the geology and tectonic evolution of

southern Mongolia: Mongolian Geoscientist No. 10, Special Issue: East Eurasian Geological Seminar, Ulaaanbaatar, Mongolia, October 13-16 1998, p. 10-16.

2. Burenhuu, E., Gotovsuren, A., Badarch, G., and Davastereen, A., 1995, Report of complex geological study at Galba Gobi area (Quadrangle K48-XI), scale 1:200,000: Ulaanbaatar, Mongolia Ministry of Geology, No. 4877DII (in Russian).

3. Byamba, J., 1985, Tectonic Map of MPR, 1:2,500,000: Ulaanbaatar, State Geodetic and Cartographic Agency of Mongolia’s People Republic (in Russian).

5. Cox, D.P., 1986. Descriptive model of porphyry Cu-Au in Cox, D.P., and Singer, D.A., eds., Mineral Deposit Models: U.S. Geological Survey Bulletin, v. 693, p. 110.

6. Hendrix, M.S., Graham, S.A., Carroll, A.R., Sobel, E.R., McKnight, C.L., Schulein, B.J., and Wang, Z., 1992, Sedimentary record and climatic implications of recurrent deformation in the Tian Shan: Evidence from Mesozoic strata of the North Tarim, South Junggar, and Turpan basins, northwest China: Geological Society of America Bulletin, v. 104, p. 53-79.

7. Kovalenko, V.I., and Yarmolyuk, V.V., 1995, Endogenous rare metal ore formations and rare metal metallogeny of Mongolia: Economic Geology, v. 90, p. 520-529.

8. Lamb, M.A., and Badarch, G., 1997, Paleozoic sedimentary basins and volcanic-arc systems of southern Mongolia: New stratigraphic and sedimentological constraints: International Geology Review, v. 39, p. 542-576

9. Lamb, M.A., and Cox, D., 1998, New 40Ar/39Ar age data and implications for porphyry copper deposits of Mongolia: Economic Geology, v. 93, p. 524-529.

10. Marinov, N., ed., 1971, Geologic map of MPR, scale 1:500,000: Ministry of Geology USSR-Academy of Sciences USSR and Ministry of Energy and Fuel of Mongolia-Academy of Sciences of Mongolia (in Russian).

11. Webb, L.E., Graham, S.A., Johnson, C.L., Badarch, G., and Hendrix, M.S., 1999, Occurrence, age, and implications of the Yagan-Onch Hayrhan metamorphic core complex, southern Mongolia: Geology, v. 27, p. 143-146.

12. Петрович, Ю.Я, и др Геологическое строение западной части хр. Тото-Шань, Отчёт партии

№270, 1958г 13. Карта полезных ископаемых Монгольской Народной Республики. Под редакцией

Н.А Маринов, Р.А. Хасина М., ГУГК, 1972 14. Tseveendorj, D., Garamjav, D., 1999. About ancient copper mining and processing in

Mongolia, Ulaanbaatar, Mongolia, Academy of Science, Archeological Institute Proceedings Series 19, p.17-21 (in Mongolian)

15. Perello, J., Garanjav, D., Sanjdorj, S., Diakov, S., Schissel, D., Munkhbat, T., and Oyun, G., 2001, Oyu Tolgoi, Mongolia: Siluro-Devonian Porphyry Cu-Au-(Mo) and high sulphidation Cu mineralisation with a Cretaceous chalcocite blanket. Economic Geology, V. 96, p.1407-1428.

16. Forster, C.N., Kirwin, D.J., Kavilieris, I., Crane, D., Orssich, C., Panther, C., Garamjav, D., Munkhbat, T., and Niislelkhuu, G., 2003, Exploration, Geology and Mineralisation of the Oyu Tolgoi Gold-Copper Porphyry Deposit, South Gobi, Mongolia. In Baker, T., Cleverly, J., and Fu, B., eds., Magmas, Fluids and Porphyry-Epithermal Deposits. James Cook University Economic Geology Research Unit Contribution 61, p.47-59


102

17. Kirwin, D.J., Forster, C.N., Garamjav, D., 2003, The Discovery History of the Oyu Tolgoi Porphyry Copper-Gold Deposits, South Gobi, Mongolia. NewGenGold 2003 Au Conference Proceedings, p.130-146, 24-25 November, 2003

Á. Êîìïàíèéí òàéëàí

1. Cox D.P., et al., 1997. Results of Exploration Activity in1997 at Oyu Tolgoi and Ih Shanh Areas. South Gobi, Mongolia. BHP Minerals Internal Report CF/001, F125-AA133150, 101p plus attachements.

2. Perello, J., 1998. Oyu Tolgoi. 1997 Drilling Program-Results, Interpretations and Speculations. Internal Memorandum, BHP Minerals New Business Development, 8p. plus maps.

3. Perello, J., 1998. Update on Oyu Tolgoi. Internal Memorandum, BHP Minerals New Business Development, 3p.

4. ªìíºãîâü àéìãèéí Õàíáîãä ñóìûí Îþó òîëãîéí òàëáàéä 2001 îíä õèéñýí ýðýë õàéãóóëûí àæëûí ¿ð ä¿í

5. Roger G. Taylor and Peter J6 Pollard. Paragenesis, mineralogical associations, sites and characteristics of gold within selected samples from the Southwest Oyu Tolgoi Prospect, South Gobi Region, Mongolia

6. Gildar J. Arseneau, Second Addendum Report on the Oyu Tolgoi Exploration Project South Gobi Region, Mongolia, 2002

Education

Report Oyu tolgoi (2004)