Samenwerking SHM en GGZbinnen SaRA

donderdag 18 december ’14

Inhoudstafel

1. Algemene info vermaatschappelijking GGZ2. Krachten van een netwerk - SaRA 3. Inzoomen op samenwerking SHM en GGZ

1. Outreach bemoeizorg (SSeGA)2. Wooneenheden buiten het sociaal stelsel3. Wooneenheden via versnelde toewijzing4. Enkele conclusies

4. Vraagstelling en bespreking

1. Algemene informatie vermaatschappelijking GGZ

Enkele ankerpunten in de GGZ-geschiedenis

• 1975: ontstaan van DGGZ (actueel CGG)• 1990: reconversie naar initiatieven beschut wonen (IBW) en psychiatrische

verzorgingstehuizen (PVT)• 2001: keuze voor gedifferentieerder aanbod – activeringsprojecten,

psychiatrische zorg in de thuissituatie (PZT)• 2002: gemeenschappelijke verklaring van de ministers van Volksgezondheid

inzake toekomstig beleid GGZ → creatie Task Force rond uitgangspunten: zorg op maat/continuïteit zorg/vraaggestuurde zorg/zorg zoveel als mogelijk in natuurlijk leefmilieu cliënt

• 2007: therapeutische projecten – nadruk op zorgcircuits en zorgtrajecten• 2010: oproep projecten107• 2011: financiering voor 10 goedgekeurde projecten en 9 projecten herkansing• Juli 2012: goedkeuring 9 projecten en financieringsbelofte• 2013: effectieve start voor 19 projecten federaal (11 in Vlaanderen, 7 in Wallonië

en 1 in Brussel)

Waarom hervorming GGZ in België?www.psy107.be

Waarom hervorming GGZ in België?

1. herstelondersteunende zorg, cliëntenparticipatie, familieparticipatie, ervaringsdeskundigheid,…

2. ambulantisering GGZ, meer outreach/minder ziekenhuisbedden (107), gemeenschapsgerichte zorg,…

3. netwerken in een afgebakende regio, getrapte zorg, continuïteit van zorg, ketenzorg,…

Dus het gaat over veel meer dan “afbouw van bedden” en in die zin is de naam “projecten 107” misleidend en beperkend

Waarom hervorming GGZ in België?

1. Herstelondersteunende zorg

“Het herstelconcept leidt vaak tot verwarring. Bij herstel denk je al gauw aan de medisch-wetenschappelijke definitie, waarin genezing centraal staat…

…in de psychiatrie wordt iets andersbedoeld en gaat herstel over de manierwaarop je met je psychische kwetsbaarheidomgaat, over hoe je die een plek geeftin je leven en over de pogingen eenbevredigend en zinvol leven op te bouwen”

Waarom hervorming GGZ in België?

2. Reallocatie van ziekenhuisbedden voor outreachende functie Mobiele teams die

cliënten thuis begeleiden en behandelen

In België zijn er in verhouding tot andere (Europese) landen veel ziekenhuisbedden (b.v. in België 1 bed/660 inwoners en in Groot-Brittanië 1 bed / 5000 inwoners)

Waarom hervorming GGZ in België?

Waarom hervorming GGZ in België?

Waarom hervorming GGZ in België?

3. Uitbouwen van een zorgnetwerk over 5 bepaalde functies in een afgebakende geografische regio voor (jong)volwassenen (16-65 jaar)

• Over sectoren heen: GGZ, justitie, huisvesting, werk, wonen,…

• Over doelgroepen heen: algemene GGZ en categorale GGZ (forensisch, verstandelijke handicap, verslaving)

• Over lijnen heen:• 0e (mantelzorg),• 1e (huisarts, straathoekwerker, thuisvpk,…),• 2e (psychotherapeut in CGG,…) en• 3e (PAAZ, psychiatrisch ziekenhuis,…)

• Met cliëntenparticipatie• Met familieparticipatie

De 5 functies in het zorgnetwerkBeschrijving volgens ‘Gids’ overheid:• F1: activiteiten inzake preventie, promotie van de GGZ, vroegdetectie,

screening, vroeginterventie en gespecialiseerde ambulante diagnostiek en behandeling

• F2: ambulante intensieve behandelteams (in de thuissituatie) voor zowel acute (F2a) als chronische (F2b) psychische problemen

• F3: rehabilitatieteams die werken rond herstel en sociale inclusie, psychosociale rehabilitatie

• F4: intensieve residentiële behandelunits voor zowel acute als chronische psychische problemen wanneer een opname noodzakelijk is

• F5: specifieke woonvormen waarin zorg kan worden aangeboden indien het thuismilieu of het thuisvervangend milieu hiertoe niet in staat is

De 5 functies in het zorgnetwerk

Functie 1:Preventie, vroegdetectie, ambulante behandeling

Functie 3:Psychosociale rehabilitatie,

herstel, sociale inclusie

Functie 4:Intensifiëren van (semi)residentiële gespecialiseerde zorg

2a:Acute toestand2b: Langdurende

psychiatrische problemen

Functie 5:Specifieke

woonvormen

Functie 2 :Behandelteams in thuisomgeving

Een zorgnetwerk geeft mogelijkheid tot continuïteit van zorg en ketenzorg

Continuïteit van zorg is het doorgeven van zorg voor een cliënt (en cliëntsysteem) tussen zorgpartners (liefst naadloos)

Ketenzorg is het aanbieden van zorg door verschillende zorgpartners aan een cliënt (en cliëntsysteem) tegelijk in de tijd en vanuit een integraal zorgplan. Ketenzorg is zinvol voor cliënten met een Ernstige Psychiatrische

Aandoening (EPA):• Een ernstige psychiatrische stoornis die zorg noodzakelijk maakt;• Ernstige beperkingen op meerdere levensgebieden (wonen, werk,…) ;• Onderling gerelateerd (beperking is oorzaak en gevolg van

psychopathologie);• Eerder van lange duur.

Ketenzorg = het leveren van zorg-op-maat met meerdere partners voor een cliënt

Resultaat

Een zorgnetwerk geeft mogelijkheid tot getrapte/geschakelde zorg

Getrapte zorg, wat staat voor een weloverwogen inzet van de behandelcapaciteit. Op basis van de zorgnoden van een cliënt kiest men voor de minst intensieve en minst restrictieve behandeling. Het gaat over minimale zorg waar mogelijk en maximale zorg waar nodig. Dit bevordert de autonomie van de cliënt en vermijdt zorgafhankelijkheid.Getrapte zorg kan op verschillende niveaus : Zorgnetwerk (macro) Voorziening (meso) Relatie patiënt/ hulpverlener (micro)

Geschakelde zorg, met geschakelde zorg wordt beter weergegeven dat het over een beweging gaat van meer en minder betrokken zorgverleners en specialisaties (waar getrapte zorg meer iets heeft van lager (huisarts) en hoger (PAAZ of PZ)).

Getrapte zorg of geschakelde zorg

Cliëntsysteem

Mantelzorg

Huisarts

CGG

PAAZ

PZ

Huisarts

Cliëntsysteem OCMW

PZ

CGG

Mantelzorg

2. Krachten van een GGZ-netwerk

SaRASamenwerkingsverband voor gemeenschapsgerichte geestelijke

gezondheidszorg in de regio Antwerpen

Projectregio reallocatie (Antwerpen & Mortsel)

NETWERKPARTNERS SARA Cliënten en familie: Similes, Familieplatform GGZ en Uilenspiegel Eerstelijnszorg: SEL Amberes, OCMW Antwerpen, CAW Antwerpen Geestelijke Gezondheidszorg:

• CGG: VAGGA & Andante• PZ: Sint-Amedeus, Stuivenberg (ZNA) en Broeders Alexianen Boechout• PAAZ: GZA Sint-Vincentius en PAAZ Stuivenberg (ZNA) • IBW, PZT en activering: De Link, De Vliering, Min en ADAPT• PVT: Sint-Amedeus, Hoge Beuken, Min• RIZIV-Conventie: Tsedek, TG ‘de evenaar’ en RC De Keerkring• OGGPA:

voor functies 4 en 5 ook PZ Bethaniënhuis, PAAZ Klina, IBW en PZT De Sprong en PVT Landhuizen (arrondissement Antwerpen)

Belendende sectoren: • Partners overleggroep hulpverlening SODA (MSOC Free Clinic, psychosociaal revalidatiecentrum

ADIC, dagcentrum De Sleutel, …)• Partners gericht op tewerkstelling (GTB, VDAB, De Ploeg, ANA, beschutte werkplaats De Brug,

sociale werkplaats De Sleutel, …)• Sociale huisvestingsmaatschappijen (cvba De Ideale Woning, cvba ABC, cvba Woonhaven

Antwerpen). • Samenlevingsopbouw, ontmoetingscentra en buurtwerkingen (o.a. Posthof, ‘t Pleintje)

CONCRETE REALISATIES TOT NU TOE en nabije toekomst Netwerk SaRA

Gemeenschappelijk logo Ondertekende engagementsverklaring door alle

netwerkpartners en partners uit belendende sectoren Integratie GGZ en verslavingszorg Integratie netwerkcoördinator internering en aanwerving

referentiepersoon internering Website met rubrieken zoals ‘leesvoer’

gemeenschapsgerichte zorg; werk-en overlegstructuur; ‘zorgaanbod‘ per functie; handige informatie (draaiboek SaRA met VDAB/GTB, betaalbaar wonen, organisatie MDO,…)

Brede communicatie naar netwerkpartners en belendende sectoren via Groot Partneroverleg SaRA, nieuwsbrieven, rondgangen en toelichting

CONCRETE REALISATIES TOT NU TOE en nabije toekomst

SaRA F1 Bundeling vormingsaanbod preventiediensten van de CGG (suïcide- en

verslavingspreventie en vroegdetectie- en interventie psychiatrische problematieken) en gezamenlijke bekendmaking naar eerstelijnsdiensten

Bundeling aanbod vorming, coaching en supervisie inzake het omgaan met mensen met een psychiatrische problematiek en gezamenlijke bekendmaking naar eerstelijnsdiensten

Advies/wegwijzer via een digitaal zorgaanbod, een centraal telefoonnummer (0477 201 000), een mailadres (sara.wegwijzer@gmail.com) en informatie van de CGG’s

Centrale kalender met activiteiten voor hulpverleners en mantelzorgers op www.oggpa.be Afspraken met SEL Amberes omtrent organisatie Multi-Disciplinair Overleg psychiatrie

(MDO-psy) Mogelijkheden tot snelle psychiatrische consultatie op http://sara.oggpa.be Uitwerken cliëntenoverleg voor vastgelopen zorgsituaties Communicatiekanalen t.a.v. huisartsen uitbouwen

- huisartsen rechtstreeks contacteren om deel te nemen aan netwerkplatforms en themagroepen- rondgang huisartsenkringen om SaRA en de MTA’s voor te stellen- huisartsenkringen aanschrijven met nieuwsbrief SaRA- multidisciplinaire ronde tafels over psychosezorg, crisiszorg aan huis,…

CONCRETE REALISATIES TOT NU TOE en nabije toekomst SaRA F2a

Start mobiel crisisteam Antwerpen vanaf 1 juni 2014 en geleidelijk opbouw tot 16 VTE en 24u psychiater

SaRA F2b Start mobiele teams Antwerpen langdurende zorg vanaf 2 mei

2013 (centraal aanmeldingsnummer 0477 202 000) Samenwerkingsovereenkomst SHM en SaRA

SSeGA-team geïntegreerd in mobiel team; 15 wooneenheden buiten het sociaal stelsel; 25 wooneenheden versnelde doorstroom binnen het sociaal stelsel op

jaarbasis Installatie gemeenschappelijke stuurgroep Mobiel Team

Antwerpen langdurende zorg zodat beleidsbeslissingen genomen worden in onderling overleg en beide teams dus een afgestemde koers varen

CONCRETE REALISATIES TOT NU TOE en nabije toekomst

SaRA F3: OGGPA-rapport ERVARINGSDESKUNDIGHEID en aanwerving 2 x

0,5 VTE begeleider met GGZ-ervaringsdeskundigheid Samenwerkingsovereenkomsten met buurthuis Posthof en

buurtwerking ‘t Pleintje voor sociale inclusie Vrijetijdstrajectbegeleiders voor cliënten uit de regio (te bereiken

via gsm 0474 88 59 36 en 0490 11 81 06) Draaiboek partners SaRA met partners werk VDAB/GTB zie

http://sara.oggpa.be 1 contactpersoon bij GTB, Lies Janssens (te bereiken via gsm 0499/32 54 89)

Uitwerken van het aanvraagdossier nieuw ambulant psychosociaal revalidatiecentrum en de functie van arbeidscoach Start RC De Keerkring op 1 januari 2015 Start arbeidscoach op 1 januari 2015

CONCRETE REALISATIES TOT NU TOE en nabije toekomst

SaRA F4: Afspraken bed-op-recept voor mobiele teams langdurende zorg Afspraken rond verderzetten Puente-project (hervalpreventie) Reallocatie van bedden

- PC Sint-Amedeus: 20 T-bedden- PC Broeders Alexianen: 8 T-bedden- ZNA: 41 C/D-bedden 30 A-bedden

SaRA F5: Samenwerkingsovereenkomst Housing First-project en SaRA: 10

wooneenheden voor chronisch daklozen Ontwikkeling gezamenlijk aanmeldpunt wonen (BW en PVT) in 3

subregio’s (zorgregio Antwerpen, zorgregio Mortsel en zorgregio’s Schilde/Brasschaat)

U WENST MEER INFORMATIE OF WIL OP DE HOOGTE BLIJVEN VAN RECENTE ONTWIKKELINGEN

• U kan zich inschrijven op de nieuwsbrief van SaRA via een seintje aan

Joris (joris.housen@fracarita.org) ofKarolien (karolien.weemaes@oggpa.be)

• Website: http://sara.oggpa.be

3. Inzoomen op samenwerking Sociale Huisvestingsmaatschappijen (SHM),

GGZ (incl. verslavingszorg) en partners 1elijn

Samenwerking SHM en GGZ

Voornaamste doelstelling : Betaalbaar wonen mogelijk maken én houden voor cliënten met een ernstige en langdurende psychische kwetsbaarheid.

3 praktijken : 1. Outreach bemoeizorg (SSeGA)2. Wooneenheden buiten het sociaal stelsel3. Wooneenheden via versnelde toewijzing

Partners hierbij : Functie 1: OCMW, CAW, huisartsen, CGG, ambulante psychiaters, …

Functie 2: mobiele teams GGZ, PZT, outreach verslavingszorg, outreach forensische, …

Functie 3: activiteitencentra, trajectbegeleiders, …

Functie 4: psychiatrische ziekenhuizen,…

Functie 5: IBW, SHM,…

Praktijk 1 : psychiatrische bemoeizorg door outreach team (SSeGA-team)zorgregio’s Antwerpen en Mortsel - 610.000 inwoners

ANTWERPEN

WILRIJK

DEURNE

EKEREN

HOBOKEN

MERKSEM

BERCHEM

BORGERHOUT

KONTICH

BOECHOUT

LINT

HOVE

EDEGEM

MORTSEL

ZWIJNDRECHT

BERENDRECHT-ZANDVLIET -LILLO

Kenmerken SSeGA-projectDoelgroep: Cliënten met een ernstige psychiatrische stoornis die gehuisvest zijn in de SHM Antwerpen en die spontaan geen GGZ-hulp zoeken/vragen/inroepen/bereiken

Kenmerken SSeGA-project

Aanmelding gebeurt op aanvraag van de maatschappelijk werkers van één van de 3 SHM’s in Antwerpen: Woonhaven (18.000 wooneenheden – 33.000 inwoners) De Ideale Woning (4500 wooneenheden – 9000 inwoners) ABC (1800 wooneenheden – 3500 inwoners)

Volgende boutade is nieuwe huisregel:Van een huurder verwacht de SHM 2 dingen: “hij betaalt zijn huur en hij gedraagt zich…zo niet, wordt hij geholpen.”

Kenmerken SSeGA-project

Doelstellingen: Overlast (omwille van een psychiatrisch probleem) beperken Uithuiszetting (als gevolg van een psychiatrisch probleem) voorkomen Sociale isolatie (omwille van een psychiatrisch probleem) vermijden

Behandeling (voor het psychiatrisch probleem) starten Herstelproces (ondanks het psychiatrisch probleem) bevorderen Maatschappelijke re-integratie (ondanks het psychiatrisch probleem)

stimuleren

Kenmerken SSeGA-project

Werkwijze:Assessment van mogelijk psychiatrische stoornisAdviesverlening aan maatschappelijk werkers SHMRisico-inschatting voor cliënt en/of omgevingCasemanagement binnen netwerk zorgverlenersOutreachende zorgBemoeizorgAanklampende zorgHerstelondersteunende zorg

Oordeelsonbekwaam (medisch, niet juridisch)

bemoeizorg

Kenmerken SSeGA-project Enkele cijfers:

Vlaamse projectmiddelen wonen/welzijn (4 FTE + 3u psychiater) Permanent 55 cliënten in caseload (25 afrondingen per jaar) Gemiddelde leeftijd (man 43j – vrouw 49j) 90% cliënten is alleenstaand (waarvan 12% met kinderen) Wachtlijst 17 cliënten (snelle interventie bij crisissituatie) Meerderheid cliënten (60%) heeft geen hulpverleningsgeschiedenis

33% psychose; 20% persoonlijkheidsstoornis; 16% middelen; 10% angst- en stemmingsstoornis

71% inkomen lager dan € 1.000; 96% lager dan € 1.250!

Praktijk 2 : wonen buiten het sociale huurstelsel

3 SHM - 4 PZ - 3 IBW - 2 mobiele teams - 2 PZT 15 wooneenheden PZ of IBW staat garant voor financiering Cliënt wordt begeleid door mobiel team of PZT of IBW op eigen adres Huisarts is actief betrokken Cliënt blijft op wachtlijst SHM → behoudt woning wanneer hij plaats krijgt

binnen sociaal stelsel Komt tegemoet aan gemeenschapsgerichte GGZ Vraagt goodwill van PZ of IBW (structureel is beter)

Praktijk 3 : versnelde toewijzing binnen het sociale huurstelsel Sinds 1/1/2014 aanpassing besluit Vlaamse regering tot reglementering

sociale huurstelsel Versnelde toewijzing mogelijk voor minstens 5% (op basis van

toewijzingen laatste 5 jaar) Doelgroepen zijn daklozen, GGZ, bijz. jeugdzorg

Voor grootstad Antwerpen: +/- 77 versneld per jaar 2014: 25 wooneenheden voor GGZ/verslavingszorg Cliënten die dakloos zijn/financiële problemen en motivatie om begeleid

te worden en haalbaar in begeleiding Begeleiding aan huis door mobiel 2b-team, PZT, IBW eigen adres, outreach

verslavingszorg, forensisch outreach team Begeleidingsovereenkomst voor 2 jaar Voor andere regio’s nog afspraken te maken, maar niet evident omwille

van schaal (het gaat over SHM per gemeente)

Enkele conclusies

Betaalbaar wonen is een recht…ook voor mensen met ernstige psychische

kwetsbaarheid! Structurele samenwerking SHM, GGZ/verslavingszorg en partners 1e lijn is nodig in

vermaatschappelijking van zorg! Psychiatrische en verslavingsproblematiek in een grootstad vraagt extra aandacht en

we staan voor uitdagingen: Groot aantal daklozen Taal/cultuur barrière Nood aan voldoende mobiele/outreach teams Multiple-problematiek in gezinnen Evenwicht tussen :

herstelondersteuning (cliëntgericht) en leefbaarheid (maatschappijgericht)

Ervaringen Vragen

Bedenkingen Ideeën