1. NORTHRIDGE DEPREM 1994 ylnn 17 ocak sabah Mw=6.7 byklnde bir
deprem Los Angeles n dousunu sonsuza kadar deitirmitir. 51 kii
hayatn kaybetmi ve 7000 kii yaralanmtr. Ayn zamanda binalara, oto
yollara ve kprlere 20 milyar $lk hasar vermitir. Northridge depremi
orta byklkte bir deprem olmasna ramen Amerika Birleik Devletlerinin
maliyeti en yksek doa afetlerden birisidir. Northridge depreminin
oluturduu hasar 20 milyar $n zerindedir. Northridge depremi beeri
yaplar ykm ve yaamlar almtr ancak dalarn olumasna da yardmc
olmutur. Deprem sresince yer yzeyinin altnda 18 km kadar krlan fay
boyunca kabuktan materyal 3 metre kadar yukar ykselmitir. Yzeyde,
Los Angelesn kuzeyinde yer alan Santa Susana dalar da 70 cm kadar
ykselmi ve hemen hemen kuzeybatya doru 21 cm kadar yer deitirmitir.
DEPREMLER NASIL KAYDEDLR? Geici sismograflar jeofizik olarak
ilgilenilen blgenin sorularn bilimsel cevaplar bulmak iin ekildeki
gibi Pakistann kuzeydousundaki Nangar Parbat masifindeki gibi
kurulmaktadr. Dnyann iini almak iin en nemli aralardan birisi yer
kulakklar sismograflardr. Sismograf, yer hareketini veya depremler
tarafndan retilen sismik dalgalar kayt etmektedir. Sismograflar
geici ya da kalc olarak kurulabilmektedir. Bir sismometrenin alma
prensibi ar bir ktlenin serbeste bir ereveye eklenip yeryzne
sabitlenmesi olarak dnlebilir. Sismik dalgalar sismometreye ulatnda
yer boyunca erevede hareket etmektedir. ereve ierisindeki ar ktle
eylemsizlikten dolay sabit kalmaktadr. Ktle ile ereve arasndaki bal
hareket yer hareketinin bir lsdr. Kalc yerleik sismograflar ise btn
dnyann i yapsnn incelenmesi iin kullanlmaktadrlar. Kalc olarak
kurulan sismograflar dnyada sabit noktalara yerletirilmilerdir.
Modern sismograflar sismik dalgalar elektronik olarak genliklerini
ykselterek kayt eder. Yer hareketini 0.00000001 cm (atomlar aras
mesafe kadar) boyutunda tespit edebilmektedirler. Geici sismometre
kurulumu Sismometreler yer ile iyi etkileimli korunakl konumlara
kurulmaktadr. Mentee Yay Sismometre yatay yer hareketini kayt
etmektedir. Sismometre dey yer hareketini kayt etmektedir. SSMK
DALGALAR S dalgalar ise bir ipin yukar ve aa doru hareket
ettirilmesi gibi materyal ierisinde partikl hareketi yaparak
yaylmaktadr. P dalgalar kat ve sv materyaller ierisinde seyahat
edebilmektedir. S dalgalar ise sadece kat materyal ierisinde
seyahat edebilmektedir. Yzey dalgalar dnyann yzeyinde snrlanmtr.
Rayleigh dalgalar olarak bilinen bir yzey dalgas trnn partikl
hareketi eliptiktir. Dier bir tr olan Love dalgalarnn partikl
hareketi ise yanaldr Yzey dalgalar P ve S dalgalarndan daha yavatr.
Bir deprem boyunca sismik dalgalar da doru btn ynlere yaylmaktadr.
Dnyann ii boyunca heryere seyahat eden deprem dalgalarna cisim
dalgalar denilmektedir. Ayn ekilde dnyann yzeyi boyunca yaylanlara
ise yzey dalgalar denilmektedir. Cisim dalgalarnn iki temel tr
bulunmaktadr. Bunlar; skma dalgalar (P dalgalar) ve kesme dalgalar
(S dalgalar). P dalgalar yayldklar ortam ierisinde skma ve genileme
hareketi yaparak yaylmaktadr. GLOBAL SSMOGRAF AI Global sismograf a
dnyay izlemek ve iini kefetmek amacyla oluturulmu uluslararas
bilimsel bir programdr. Adan elde edilen veriler bilimsel
aratrmalarda, eitimde, deprem tehlike azaltma almalarnda ve Kapsaml
Nkleer Deneme Antlamalarnn uyumunu dorulamak iin kullanlmaktadr.
Byk depremler ylda bir kere meydana gelmektedir. Daha kk depremler
M
