1. SKRYPT DLA NAUCZYCIELI ELKA KROPELKA W AKADEMII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU

2. 1 Spis tematw Przedszkole / dzieci 5-6 letnie / I - Woda wok nas 2 Szkoa podstawowa / klasy I-III / II - Obieg wody w przyrodzie 4 III - Wyprawa nad rzek 6 Szkoa podstawowa / klasy IV-VI / IV - Wpyw dziaalnoci czowieka na rodowisko wodne 8 V - Wycieczka do oczyszczalni ciekw 10 /zajcia terenowe/ 3. Przedszkoledzieci5-6letnieTEMATI 2 Woda wok nas Cele: uwiadomienie znaczenia wody dla ycia na Ziemi, nie tylko dla ludzi, ale rwnie dla zwierzt i rolin podnoszenie wiadomoci w zakresie naszego wpywu na istniejce zasoby wody pitnej na wiecie rozumienie potrzeby oszczdzania wody rodki dydaktyczne: globus, po dwie sztywne karteczki (czerwona i niebieska) dla kadego dziecka, obrazki przedstawiajce to co zanieczyszcza wod i to co jej nie szkodzi, obrazki przedstawiajce podstawowe zachowania ludzi sprzyjajce i niesprzyjajce oszczdzaniu wody (niekoniecznie - mona zastpi pytaniami), biay papier, farby akwarele, dwie przezroczyste miseczki (w jednej czysta woda w drugiej zabrudzona), szklanka/plastikowy, przezroczysty kubeczek z czyst wod, wycite z niebieskiego, samoprzylepnego papieru umiechnite kropelki wody Metody dydaktyczne: pogadanka rozmowa kierowana zadania praktyczne, ekspresyjne Przebieg zaj: W ramach wprowadzenia do tematu nauczyciel czyta dzieciom opowiadanie: Pewnego wiosennego poranka, ,,krl lasu niedwied Bazyli, wyszed na spacer ze swoim synkiem Pazurkiem. Kiedy si zmczyli, usiedli pod drzewem i zasnli. Obudzi ich jazgot lenej plotkary sroki Zodziejki. Bazyli powiedzia do syna: ,,wracamy do domu, bo ta plotkara zawsze skrzeczy, gdy przeczuwa deszcz. Nie mino p godziny, gdy zaczo pada. Pazurek narzeka, e pogoda si popsua, a ten deszcz jest niepotrzebny. Widzisz synku, tu si mylisz. Deszcz to woda, a woda to ycie, a ycie to ten las, to my wszyscy. Jak to zdziwi si may mi woda jest potrzebna do ycia? Nie tylko potrzebna, ale konieczna. Wszystkim rolinom i zwierztom. Dla najwikszego dbu z naszego lasu i najmniejszej mrwki brak deszczu oznacza mier. Bez wody nic nie uronie, nikt nie przeyje, cay nasz wiat moe zgin. Czy chcesz Pazurku mieszka na pustyni, gdzie roliny to rzadko, a woda to skarb? Nie, tato odpowiedzia may mi tak sobie myl, niech ten skarb z nieba sobie pada, a kiedy przestanie, to znw zawieci soce. Masz racj synku, a wtedy pjdziemy na spacer. _ _ _ _ _ (rdo: Opowiadania o wodzie, polecaj Agatka i Martynka kl.IIa "Spacer", http://szkolamysleniamini2.nq.pl/index.php?sec=pobierz_plik&id=20637&typ=projekt&q=1289) 4. Przedszkoledzieci5-6letnieTEMATI 3 Po przeczytaniu opowiadania nauczyciel rozpoczyna dyskusj na temat wysuchanego tekstu zadajc dzieciom pytania, np.: Kto by na spacerze i gdzie? Kto obudzi Bazylego i Pazurka? Dlaczego bohaterowie opowiadania musieli wraca do domu? Dlaczego rolinom potrzebna jest woda? Czy musi pada deszcz i dlaczego? Czy ludzie potrzebuj wody i czy tylko do picia? Czy na wiecie jest duo wody i czy kada woda nadaje si do picia (woda sodka i sona)? Czy mielibymy atwy dostp do ywnoci, gdyby nie byo wody? Nastpnie nauczyciel pokazuje dzieciom globus. Wskazuje dzieciom, gdzie s ldy, a gdzie morza i oceany. Wyjania dlaczego waciwie, pomimo e wiksza cz globusa jest niebieska, naley oszczdza wod. Zadanie I Dzieci bior do rczek karteczki, niebiesk (dobrze) i czerwon (le). Nauczyciel pokazuje dzieciom wczeniej przygotowane ilustracje, bd zadaje pytania, a dzieci odpowiadajc podnosz odpowiedni kolor karteczki. Przykady: pywajce dzieci w jeziorze pod opiek ratownika, rodzina na pikniku nad rzek pozostawiajca mieci po swojej zabawie, wylewanie rodkw chemicznych do rzeki, jeziora, morza, rowu melioracyjnego, mycie zbw przy niezakrconym kranie, czowiek wyrzucajcy worek ze mieciami do stawu, wdkujcy tata z synem nad rzek, spadajce z drzew licie do rzeki. W trakcie realizacji tego zadania, prowadzcy wyjania dzieciom skutki negatywnych zachowa ludzi oraz porusza podstawowe zasady oszczdzania wody. Zadanie II Nauczyciel pokazuje dzieciom miseczki z czyst i brudn wod. Zadaje pytanie, w ktrej wodzie mona si umy, lub w ktrej wodzie przeyaby rybka, abka, i dlaczego? Zadanie III Dzieci ustawiaj si w keczko i podaj sobie kubeczek z wod, tak aby adna kropelka si nie wylaa. Po zakoczeniu zadania nauczyciel przykleja dzieciom umiechnite kropelki wody. Na zakoczenie zaj nauczyciel rozdaje dzieciom karteczki i farby. Dzieci maluj prace na dowolny temat zwizany z wod: np.: szklank wody, deszcz, morze, rzek, itp. Prowadzcy prosi dzieci, aby nauczyy rodzicw, rodzestwo my zby przy zakrconej wodzie. Zadanie domowe 5. SzkoapodstawowaklasyI-IIITEMATII 4 Obieg wody w przyrodzie Cele: poznanie i zrozumienie zjawisk oraz procesw zachodzcych podczas obiegu wody w przyrodzie podnoszenie wiadomoci w zakresie naszego wpywu na jako i ilo wody pitnej na wiecie poznanie wody we wszystkich stanach skupienia rodki dydaktyczne: globus lub mapa wiata, tablica/ilustracja pokazujca obieg wody w przyrodzie, czajnik elektryczny, przezroczyste naczynie na wod, kostki lodu/nieg (w zalenoci od pory roku), lusterko/szybka, kartki papieru o duym formacie A2 lub A3, dugopisy, kredki, owki Metody dydaktyczne: rozmowa kierowana zadania praktyczne, ekspresyjne Przebieg zaj: Nauczyciel wita dzieci i w celu okrelenia tematu zaj czyta dzieciom zagadk: Co tak wygld zmienia moe? Gdy jest jej duo zwie si morzem, a gdy ilo jest niewielka, to jest kropla lub kropelka. Gdy jest ciepo, wtedy pynie, a na ld twardnieje w zimie. (woda) Nastpnie pokazuje dzieciom globus i wyjania, e woda z oceanw, mimo e jest jej duo, nie nadaje si do picia dla ludzi i dla zwierzt, jak rwnie podlewania rolin. Wyjania rwnie, i pomimo tego, e bezporednio nie moemy korzysta z wody z ww. akwenw, s one bardzo istotne dla zachowania rwnowagi w obiegu wody na wiecie. Odnoszc si do niewielkiej iloci wody pitnej na Ziemi, wanym jest, aby nauczyciel w kilku sowach zwrci dzieciom uwag na konieczno oszczdzania jej zasobw. Kolejnym etapem zaj jest wyjanienie obiegu wody w przyrodzie. Nauczyciel pokazuje dzieciom w dowolnej formie (tablica, ilustracja, ksero, slajd, itp.) schemat krenia wody. Przy omawianiu schematu nauczyciel prosi dzieci o wyjanienie, co kryje si pod pojciem obiegu wody w przyrodzie i jak to si dzieje, e ona kry. W celu wprowadzenia do tematu prowadzcy zadaje dzieciom pytania: Skd si bierze deszcz? Czy dzieci znaj inne opady atmosferyczne, jakie? Jaka woda potrzebna jest do ycia na Ziemi? Jakie zbiorniki wodne s dzieciom znane? Dlaczego potrzebna jest woda na Ziemi? Czy jest duo, czy mao wody na wiecie? 6. SzkoapodstawowaklasyI-IIITEMATII 5 Zadanie I Do wczeniej przygotowanego naczynia dzieci wrzucaj kostki lodu lub nieg. Podczas prowadzonych zaj bd obserwowa co dzieje si w naczyniu. Dzieci poznaj wod w staym stanie skupienia. Nauczyciel wyjania w jakich warunkach woda zmienia si w ld. Zadanie II Prowadzcy zagotowuje w czajniku wod. Przelewa j do naczynia. Dzieci przygldaj si parujcej wodzie. Nauczyciel wyjania, e pod wpywem temperatury woda zmienia stan skupienia. Pocztkowo bya ciecz a nastpnie zmienia si w stan lotny. Kolejnym etapem dowiadczenia jest przyoenie lusterka/szybki nad parujc wod, w taki sposb, eby para wodna moga si skropli. Nauczyciel wraz z grup wyciga wnioski. Wyjania dzieciom, e duy wpyw na to, w jaki sposb zachowuje si woda, ma temperatura otoczenia, w ktrym si znajduje. Prowadzcy zwraca dzieciom uwag na topniejce kostki lodu. Zaznacza, e mimo, i tego nie wida, woda paruje w kadej temperaturze. Zadanie III Wsplne rysowanie schematu obiegu wody w przyrodzie. Nauczyciel dzieli klas na grupy 4-5 osobowe. Rozdaje dzieciom due kartki, daje kredki, owki. Dzieci w grupach, a prowadzcy na tablicy, zaczynaj tworzenie schematu od narysowania, obok ldu, duego zbiornika wodnego. Prowadzcy zadaje pytanie, w jakiej porze roku wystpuje najwiksze parowanie? (lato). A co jest potrzebne, eby byo ciepo? (soce). Dzieci na swoich pracach rysuj soce. Nastpnie prowadzcy wraz z grup zaznaczaj na schemacie (strzakami), w ktr stron unosi si para. Naley tu wyjani uczestnikom, e im wyej jest para, tym jest zimniejsze powietrze (mona poda przykad z wdrwek grskich lub wspomnie, e s na wiecie takie gry, gdzie nieg nie topnieje przez cay rok). Nastpnie nauczyciel zadaje grupie pytanie, co powstaje z duej iloci pary wodnej? (chmury). Naley uzupeni schemat o chmury. Co si dzieje z chmurami na niebie? (poruszaj si dziki wiatrowi). Uczestnicy rysuj strzaeczki. Chmury przemieszczaj si nad ld. Przypominajc dzieciom poprzednie zadanie, prowadzcy zadaje grupie pytanie, co dziej si z du iloci pary wodnej? (skrapla si, pada deszcz). Uzupenienie obrazka o kropelki wody spadajce na ziemi. Czy z chmur pada wycznie deszcz? A co dzieje si z par wodn zim? (nieg/ld). Nastpnie zadaje pytanie, co dziej si z opadami na ziemi? (zwrcenie uwagi dzieci na eksperyment z zadania pierwszego, wsikaj w gleb, wpadaj do jezior i rzek). Wyjania, e w tym momencie proces parowania zaczyna si od pocztku. Dlatego te mwimy o obiegu wody w przyrodzie. Po zakoczeniu rysowania nauczyciel wyjania dzieciom, i parowanie nie wystpuje tylko na powierzchni zbiornikw wodnych, cho tu jest najwiksze, ale rwnie z powierzchni gleby, drzew, rolin, ludzi, zwierzt. Wszystkie organizmy ywe potrzebuj wody do ycia i wszystkie j wydalaj poprzez proces parowania. Zajcia kocz si ogldaniem prac dzieci. Zadanie domowe Nala do soika wod, zaznaczy pisakiem ilo wody w naczyniu i postawi na parapecie. Sprawdzi za kilka dni czy wody jest tyle samo. 7. SzkoapodstawowaklasyI-IIITEMATIII 6 Wyprawa nad rzek Cele: zapoznanie si i utrwalenie wiedzy o ekosystemie wodnym na przykadzie rzeki utrwalenie wiedzy o organizmach ywych zamieszkujcych brzeg rzeki oraz wody rzeczne utrwalenie zasad bezpieczestwa panujcych nad i w pobliu rzeki rodki dydaktyczne: mapa gminy, kilka soikw, lupa/szko powikszajce, sznurek, miarka, atlas rolin, atlas owadw, kompas, notatniki dla uczestnikw zaj, blok techniczny A4, przybory pimiennicze, aparat fotograficzny, ponumerowane niewielkie kartoniki Metody dydaktyczne: pogadanka obserwacja bezporednia pomiar Przebieg zaj: Prowadzcy przed wyjciem w teren przypomina uczestnikom zaj o zasadach bezpieczestwa oraz informuje o odpowiednim zachowaniu, m.in. e: Nauczyciel pokazuje dzieciom map gminy i prosi o zaznaczenie miejsca, w ktrym aktualnie si znajduj, a nastpnie znalezienie nazwy rzeki, strumienia, potoku, nad ktry wybiera si grupa. Prosi dzieci o odczytanie z kompasw kierunku, w ktrym maj si porusza, eby dotrze do celu. w rzece wystpuje prd rzeczny, mog tworzy si te wiry wodne, nie naley wchodzi do wody w pobliu rur wodocigowych, zapr wodnych lub luz, nie pozostawia po sobie mieci, nie zrywa zbyt duo kwiatw jednego gatunku (w adnym wypadku nie zrywa kwiatw gatunkw chronionych), nie mczy zwierzt i nie zakca im spokoju - zapane zwierz mona poobserwowa, a nastpnie wypuci na wolno; nie wyjmowa ptasich jaj z gniazd, itp. Prowadzcy podczas wdrwki wzdu rzeki prosi uczestnikw, by przyjrzeli si obydwu brzegom rzeki i odpowiednio je nazwali (stromy, paski, agodny, urwisty). Kolejnym etapem obserwacji jest okrelenie, jakiego rodzaju jest rzeka i w jaki sposb ksztatuje si jej koryto. Czy prd jest silny i szybki, czy woda przepywa wolno i spokojnie. Zadanie I 8. SzkoapodstawowaklasyI-IIITEMATIII 7 Nauczyciel wyjania, e to jaki charakter ma rzeka, zaley od uksztatowania terenu: W grach potok grski gwatownie spywa do doliny, tworz si wodospady i kaskady. Dno koryta to gwnie kamienie i wir. W terenie pagrkowatym strumienie oraz rzeki przepywaj midzy wzgrzami tworzc zakola lub meandry rzeczne. Nurt wodny jest raz spokojny a raz szybki i wartki, a dno koryta jest raczej piaszczyste bd z drobnym wirem. Na rwninach rzeki pyn spokojnie, prd wodny najsilniejszy jest w gwnym nurcie rzeki (rodkowa cz). Dno rzeki to piach i mu, dlatego te woda bywa mtna. Na rodku rzeki czsto tworz si achy piasku. Nauczyciel prosi o okrelenie kierunku, w ktrym pynie rzeka za pomoc kompasw. Jeeli nad rzek jest most (pomost), dzieci mog zmierzy gboko wody. Do sznurka przywiza kamie i powoli zanurza go w wodzie, gdy dotknie dna wycign ostronie. Nastpnie za pomoc miarki zmierzy mokr cz sznurka. Wanym jest, aby nauczyciel, w trakcie wycieczki, zwrci uwag uczniw na niewielk ilo ciekw i zbiornikw wodnych, zarwno w Polsce jak i na wiecie, ktre charakteryzuj si wysok klas jakoci wd. Wypowied powinien podsumowa potrzeb oszczdzania zasobw wodnych, rwnie w ujciu globalnym. Zadanie II Prowadzcy proponuje stworzenie maego zielnika z rolinnoci rzeczn oraz maego atlasu owadw. Dzieli klas na dwie grupy. Jedna grupa zajmuje si szukaniem rolin: zerwaniem po jednej sztuce kadego gatunku (zanim si zerwie jak rolin naley sprawdzi w atlasie rolin, czy nie jest pod ochron). Mog to by licie z drzew rosncych nad rzek wraz z ich owocami lub kwiatostanami, roliny nadbrzene, wodne. Nastpnie na kartk z bloku technicznego przyklei znalezisko. W atlasie rolin odnale jego nazw i podpisa. Druga grupa zajmuje si wiatem fauny. Pod kamieniami i na powierzchni wody yje mnstwo owadw. By lepiej je obejrze mona sprbowa zapa je do soika z wod, a nastpnie sfotografowa z ponumerowanym kartonikiem. Wypuci owada. W notatniku pod odpowiednim numerem z kartonika zapisa nazw gatunku, po wczeniejszym sprawdzeniu w atlasie zwierzt. Nad rzek yj rwnie pazy i ptaki. Mona sprbowa je sfotografowa, a nastpnie odszuka ich nazw. Jako znalezisko mona potraktowa ptasie piro i wklei je do atlasu. Podsumowaniem zaj moe by zorganizowanie w szkole gazetki, wystawy lub innej formy przedstawienia znalezisk, tak by inni uczniowie mogli zapozna si z flor i faun wystpujc w pobliu szkolnego potoku, rzeki, strumienia. Jeli uczestnicy zauwayli, bd znaleli roliny/zwierzta chronione (rzadkie) podczas wycieczki, mog dodatkowo odnale informacje na temat tych gatunkw i wyjani w jakich warunkach i dlaczego s one objte ochron. Zadanie domowe Wykona dowoln technik plastyczn plakat, makiet, obrazek z miejsca, w ktrym grupa obserwowaa ycie rolin i zwierzt yjcych w rzece i jej ssiedztwie. 9. SzkoapodstawowaklasyIV-VITEMATIV 8 Wpyw dziaalnoci czowieka na rodowisko wodne Cele: zwrcenie uwagi na problem zanieczyszczania wd, gwnie przez dziaalno czowieka podnoszenie wiadomoci uczestnikw na fakt, e to w jakim rodowisku yjemy, zaley gownie od nas samych rodki dydaktyczne: ptasie pirka, miski (tyle ile bdzie grup), woda, olej jadalny, proszek do prania, gumki recepturki/woreczki foliowe tzw. jednorazwki (dla kadego uczestnika), kolorowe karteczki samoprzylepne, flamastry/dugopisy Metody dydaktyczne: dowiadczenia praktyczne "burza mzgw" dyskusja Przebieg zaj: Zamiast wstpu prowadzcy czyta uczniom wiersz, a nastpnie wsplnie zastanawiaj si jaki bdzie temat zaj. Prowadzcy rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne i prosi, aby kady napisa, co moe spowodowa zatrucie, zanieczyszczenie wody. Naley poinstruowa uczestnikw zaj, e nie chodzi tylko o pozostawianie odpadw nad brzegiem zbiornika wodnego, lecz rwnie o dziaalno czowieka. Po wykonaniu tego zadania dzieci przyklejaj karteczki do tablicy. Prowadzcy odczytuje podane propozycje, a nastpnie zachca Zadanie I Woda rdo: www.eko-sanok.pl/2/eko-wiersze Pynie w rzece woda bystra, pynie sobie, pynie czysta. Skd wypywa? Dokd zmierza? Jak dugo ju czas na Ziemi odmierza? Wypyna ze rdeka, pynie, hen do morza. Po drodze omija miasteczka, wioski, osady i Pomorza. Uynia gleb, daje pokarm rolinom, poi zwierzta, gasi ludzkie pragnienie, w gorce dni daje ochod, a my zanieczyszczamy ten skarb wod. Okazujc niewdziczno za ten dar, sami ryzykujemy skrycie, jeli zaprzepacimy ten skarb, moemy straci ycie. 10. SzkoapodstawowaklasyIV-VITEMATIV 9 modzie do skomentowania wybranych przykadw. Jeli w przykadach nie znalazy si takie propozycje jak: katastrofa tankowca, bd wylewanie ciekw przemysowych czy te bytowych do zbiornikw wodnych, naley na nie zwrci uwag. Zadanie II eby atwiej byo uczniom wyobrazi sobie co dzieje si w wodzie, gdy dostan si do niej zanieczyszczenia, nauczyciel proponuje dowiadczenie. Dzieli klas na kilka grup 4-5 osobowych. Kada grupa dostaje misk w wod oraz dla kadego ptasie pirko. Do miski z wod dzieci wlewaj olej. Nauczyciel wyjania dlaczego olej nie czy si z wod i dlaczego pywa po jej powierzchni. Nastpnie kade dziecko bierze pirko i zamacza je w wodzie z olejem. Grupa oglda jak wyglda piro. Nauczyciel zadaje pytanie co stao si z pirem? (jest sklejone). Czy ptak, ktry wpadnie w rozlan plam ropy naftowej jest w stanie fruwa? Co dziej si z innymi zwierztami, ktre yj w wodzie zanieczyszczonej olejem? Co ludzie mog zrobi, eby nie dopuszcza do takich katastrof? Czy tylko wypadki tankowcw na morzach i oceanach s zagroeniem dla ptactwa i innych gatunkw zwierzt oraz rolin? Zadanie domowe Zastanowi si czym mona zastpi rodki czystoci i detergenty uywane na co dzie w naszych domach, by byy one bardziej przyjazne rodowisku wodnemu. Poda kilka przykadw. Nauczyciel rozdaje dzieciom gumki recepturki lub worki foliowe ("jednorazwki"). Kade dziecko zakada sobie gumk pomidzy kciukiem a palcem wskazujcym lub dzieci nawzajem zapltuj sobie wok palcw woreczki. Nastpnie prowadzcy prosi uczniw by sprbowali wyswobodzi si z puapki bez pomocy drugiej rki. Po chwili proponuje, aby zanurzy rce w wodzie i zadaje pytanie czy to pomogo. Zadanie ma na celu uwiadomi uczestnikom co dzieje si z istotami yjcymi w akwenach wodnych, gdy zaplcz si w podobne mieci. Nauczyciel zwraca szczegln uwag na powyszy problem, poniewa mieci pozostawiane przy brzegu, bd wyrzucane do zbiornikw wodnych zagraaj wszystkim yjcym tam istotom, jak i zwierztom korzystajcym z tych miejsc jako wodopoju, np. w trakcie ptasich wdrwek. Na zakoczenie nauczyciel proponuje podsumowanie zada, ktre zostay przeprowadzone na zajciach oraz wycignicie wnioskw. Moe zaproponowa rwnie, aby dzieci wybiegy mylami w przyszo i zastanowiy si co si stanie, gdy ludzie nie bd dbali o czysto wd. Zadanie III 11. SzkoapodstawowaklasyIV-VITEMATV 10 Wycieczka do oczyszczalni ciekw - zajcia terenowe - Cele: poznanie budowy oraz zasad dziaania oczyszczalni ciekw zapoznanie si z procesem oczyszczania i uzdatniania wody ksztatowanie u uczestnikw wycieczki wiadomoci dotyczcej iloci ciekw produkowanych przez ludzi i zwrcenie uwagi na fakt, i oczyszczenie zuytej wody jest procesem czasochonnym i problematycznym rodki dydaktyczne: aparaty fotograficzne, mapa okolicy, kompas, notatniki, dugopisy Metody dydaktyczne: prezentacja zakadu oczyszczania i uzdatniania wody przez pracownikw placwki wywiad z pracownikami dyskusja kierowana Przebieg zaj: W miejscu zbirki nauczyciel informuje uczniw o koniecznoci zachowania szczeglnej ostronoci w oczyszczalni ciekw, podporzdkowaniu si osobie oprowadzajcej, nie dotykaniu adnych urzdze bez wyranego pozwolenia pracownikw zakadu, itp. Prowadzcy pokazuje uczniom map i prosi o znalezienie na niej miejsca, w ktrym si obecnie znajduj oraz o wskazanie miejsca, do ktrego si udadz oraz okrelenia kierunku, w ktrym bd si porusza, by dotrze do celu (odczyt z kompasu). Przed dotarciem do oczyszczalni ciekw nauczyciel dzieli grup na trzy zespoy. Podczas wycieczki kady zesp skupi si nad innym problemem: zesp I - budowa oczyszczalni ciekw, zesp II - etapy oczyszczania ciekw, zesp III - wywiad z pracownikiem zakadu. Zesp I skupia si na kolejnoci oraz wygldzie poszczeglnych urzdze potrzebnych w procesie oczyszczania ciekw (zlewnia, piaskownik, osadnik mechaniczny, komory napowietrzania, itd.). Jeli jest taka moliwo, zesp tworzy dokumentacj fotograficzn, opisow, szkice. Zesp II koncentruje swoj uwag na kolejnoci etapw oczyszczania ciekw (mechaniczny, biologiczny, chemiczny). Do swojej pracy wykorzystuje aparat fotograficzny oraz szkice i opisy. Zadanie I 12. SzkoapodstawowaklasyIV-VITEMATV 11 Zesp III przeprowadza na podstawie wczeniej przygotowanych pyta wywiad z pracownikiem, bd pracownikami zakadu. Pytania powinny dotyczy zagadnie zwizanych z funkcjonowaniem i rol oczyszczalni ciekw: ilo osb pracujcych, wielko zakadu, kiedy zostaa wybudowana, skd, jak i w jakiej iloci przywoone s cieki oraz jaka jest maksymalna przepustowo oczyszczalni, jakie metody oczyszczania ciekw s wykorzystywane w zakadzie, co dziej si z oczyszczon wod, czy prowadzony jest rejestr poprawy jakoci okolicznych wd i ciekw naturalnych od czasu, gdy istnieje oczyszczalnia, co dziej si z osadami ciekowymi, ktre powstaj w procesie oczyszczania. Zadanie II Prezentacja oczyszczalni ciekw przez pracownikw zakadu. Zadanie III Po wycieczce, na kolejnych zajciach przedstawiciele poszczeglnych grup prezentuj pozostaym uczestnikom swoje obserwacje. Przedstawiaj je w dowolnej formie. Po zakoczonych prezentacjach prowadzcy zajcia wyjania, dlaczego temat zaj musia zosta zrealizowany na terenie oczyszczalni ciekw. Na zakoczenie prowadzi z uczniami dyskusj dotyczc koniecznoci oszczdzania wody oraz sposobw ograniczajcych jej zuycie. Dodatkowo, zadaniem uczniw bdzie wybranie spord wypisanych przez nauczyciela na tablicy organizmw, ktre wiadcz o jej czystoci oraz tych, ktre charakteryzuj wody o duym zanieczyszczeniu (m.in.: widelnice, jtki, chruciki, waki, raki, wypawki, grzyby, rureczniki, ochotki, liczne bakterie). Warto w tym momencie zapozna uczniw z definicj organizmw wskanikowych. Zadanie domowe Zadaniem uczniw bdzie przekonanie rodziny (poszczeglnych jej czonkw) do racjonalnego gospodarowania zasobami wody pitnej poprzez uywanie jej w mniejszej iloci, ograniczenie stosowania detergentw, bd stosowanie biodegradowalnych rodkw czyszczcych. 13. 12 Notatki 14. Notatki 15. Grafika i skad: Micha Wrbel e-mail: info@gaft.pl Wydano na zlecenie: Liga Ochrony Przyrody Okrg w Szczecinie ul. ubrw 1, 71-617 Szczecin, tel./fax: 91 422 46 91 e-mail: biuro@lop.szczecin.pl Wydawca: Przedsibiorstwo Produkcyjno Handlowe POLO Pawe Olech, ul. E. Romera 2, 71-246 Szczecin, polo@home.pl ISBN 978-83-931330-6-2 Opracowanie merytoryczne: Uczestnicy Akademii Managera Zrwnowaonego Rozwoju / 27-31.07.2013 r. / Konsultacje: Sawomir Kiszkurno