The Silesian Digital LibraryThe Silesian Digital Library- culture, education and knowledge- culture, education and knowledgein the world of new mediain the world of new media

Śląska Biblioteka Cyfrowa Śląska Biblioteka Cyfrowa - kultura, edukacja i nauka - kultura, edukacja i naukaw świecie nowych medióww świecie nowych mediów

Remigiusz LisRemigiusz LisBiblioteka ŚląskaBiblioteka Śląska

Śląska Biblioteka CyfrowaŚląska Biblioteka Cyfrowa

Ist International Conference: Ist International Conference: Education in DesignEducation in Design Katowice, 10th - 12th December 2007Katowice, 10th - 12th December 2007

Biblioteka - system komunikacji kulturowej oparty na Biblioteka - system komunikacji kulturowej oparty na tekstach tekstach

(gromadzi, opracowuje, udostępnia ...)(gromadzi, opracowuje, udostępnia ...)

Teksty - historycznie prezentowane na różnych Teksty - historycznie prezentowane na różnych nośnikachnośnikach

Forma prezentacji tekstów - mocno zdeterminowana Forma prezentacji tekstów - mocno zdeterminowana przez kolejne „technologie słowa” (przez kolejne „technologie słowa” (W. OngW. Ong))

Współczesna książka (wysokonakładowy druk) - epizod Współczesna książka (wysokonakładowy druk) - epizod w dziejach bibliotekw dziejach bibliotek

Aparat bibliotek - dostosowywał się do zmian Aparat bibliotek - dostosowywał się do zmian technologii tekstowychtechnologii tekstowych

Zmiana wiodącej technologii tekstowej - ewolucja Zmiana wiodącej technologii tekstowej - ewolucja bibliotekibiblioteki

BibliotekaBiblioteka

reprezentacja numerycznareprezentacja numerycznaObiekty nowych mediów:Obiekty nowych mediów:- są liczbami zapisanymi w postaci cyfrowej. - są liczbami zapisanymi w postaci cyfrowej. - mogą być opisane matematycznie - w postaci funkcji,- mogą być opisane matematycznie - w postaci funkcji,- mogą zostać poddane obróbce algorytmicznej,są więc obiektami - mogą zostać poddane obróbce algorytmicznej,są więc obiektami programowalnymiprogramowalnymi

„„A” = 65 = 01000001A” = 65 = 01000001

modularnośćmodularnośćSkładanie całości z mniejszych elementów, które zachowują swoja Składanie całości z mniejszych elementów, które zachowują swoja strukturę oraz własności. strukturę oraz własności. Łącznie wielu drobnych cyfrowych obiektów w struktury, które z kolei Łącznie wielu drobnych cyfrowych obiektów w struktury, które z kolei mogą stać się składnikami obiektów wyższego rzędumogą stać się składnikami obiektów wyższego rzęduPodstawa programowania obiektowego. Podstawa programowania obiektowego. Przykłady: elektroniczne montaże, „wirtualia”, budowa strony WWW, Przykłady: elektroniczne montaże, „wirtualia”, budowa strony WWW, węzły sieci internetowej, stos protokołów TCP/IP)węzły sieci internetowej, stos protokołów TCP/IP)

Media cyfrowe i ich właściwości – cz. 1Media cyfrowe i ich właściwości – cz. 1((za: Lev Manovich, Język nowych mediów, WAiP 2006.)za: Lev Manovich, Język nowych mediów, WAiP 2006.)

automatyzacjaautomatyzacja Wsadowe przetwarzanie plików, indeksowanie bazodanowe i Wsadowe przetwarzanie plików, indeksowanie bazodanowe i sieciowe (indeksy wyszukiwarek), klient-serwer, wytwarzanie nowych sieciowe (indeksy wyszukiwarek), klient-serwer, wytwarzanie nowych obiektów lub ich konwersją za pomocą algorytmów. W sieci rozległej obiektów lub ich konwersją za pomocą algorytmów. W sieci rozległej automatyzacja protokołów trasowania pakietów w sieci, kontroli automatyzacja protokołów trasowania pakietów w sieci, kontroli kompletności transmisji wraz z korektą błędów, obsługa nazw domen.kompletności transmisji wraz z korektą błędów, obsługa nazw domen.

wariancyjnośćwariancyjność Obiekty cyfrowe mogą one zostać przedstawione w wielu wersjach; Obiekty cyfrowe mogą one zostać przedstawione w wielu wersjach; obraz może zostać zaprezentowany w wielu odmiennych formatach obraz może zostać zaprezentowany w wielu odmiennych formatach plików graficznych, podobnie tekst, czy dźwięk. Liczba tych wariantów plików graficznych, podobnie tekst, czy dźwięk. Liczba tych wariantów - teoretycznie nieskończona. Kolejne wersje obiektu cyfrowego mogą - teoretycznie nieskończona. Kolejne wersje obiektu cyfrowego mogą być (i często są) wytwarzane automatycznie przez oprogramowanie być (i często są) wytwarzane automatycznie przez oprogramowanie komputera.komputera.

JPGJPG BMPBMP GIFGIF

Media cyfrowe i ich właściwości – cz. 2Media cyfrowe i ich właściwości – cz. 2

transkodowanie transkodowanie zmiana symboli kulturowych w dane komputerowe – cyfrowe zmiana symboli kulturowych w dane komputerowe – cyfrowe obiekty są złożone z dwóch „warstw”: - kulturowej (znaczenia: obiekty są złożone z dwóch „warstw”: - kulturowej (znaczenia: artykuł, grafika, kolaż, komedia, muzyka, biblioteka),- artykuł, grafika, kolaż, komedia, muzyka, biblioteka),- technologicznej - komputerowej (znaczenia: głębia bitowa, kod technologicznej - komputerowej (znaczenia: głębia bitowa, kod programowy, pakiet danych, struktura danych, węzeł sieci).programowy, pakiet danych, struktura danych, węzeł sieci).

Warstwy te oddziaływają na siebie Warstwy te oddziaływają na siebie i technologiczne możliwości cyfrowego „nośnika” i technologiczne możliwości cyfrowego „nośnika”

symboli określają możliwości operowania warstwą symboli określają możliwości operowania warstwą kulturową (zestawianiem, wyszukiwaniem, kulturową (zestawianiem, wyszukiwaniem,

prezentacją)prezentacją)

Media cyfrowe i ich właściwości – cz. 3Media cyfrowe i ich właściwości – cz. 3

Ekonomiczne konsekwencje powyższych:Ekonomiczne konsekwencje powyższych:

obiekt cyfrowyobiekt cyfrowydobro niewyłączne - identyczność kopii i oryginałudobro niewyłączne - identyczność kopii i oryginału

- koszt technicznego powielenia = 0- koszt technicznego powielenia = 0- koszt wykonania jego kopii = 0- koszt wykonania jego kopii = 0

- koszt dystrybucji = 0- koszt dystrybucji = 0

Obniżenie kosztów transakcji Obniżenie kosztów transakcji (tu: operowania symbolami)(tu: operowania symbolami)

Media cyfrowe - ekonomikaMedia cyfrowe - ekonomika

źródło: www.caida.orgźródło: www.caida.org

Ekologia sieci internetowejEkologia sieci internetowej determinanty technologicznedeterminanty technologiczneInternet - dziecko „zimnej wojny”Internet - dziecko „zimnej wojny”

Niezawodny system łączności oparty na zawodnych węzłachNiezawodny system łączności oparty na zawodnych węzłach

KonektywnośćKonektywność najistotniejszą cechą sieci -> sieć to przynajmniej najistotniejszą cechą sieci -> sieć to przynajmniej dwa połączone węzły dwa połączone węzły wymieniającewymieniające dane dane

NadmiarowośćNadmiarowość – na poziomie łączy (wojskowa geneza) i zasobu – na poziomie łączy (wojskowa geneza) i zasobu (tanie środki produkcji informacji) -> „(tanie środki produkcji informacji) -> „środowisko bogate informacyjnieśrodowisko bogate informacyjnie””

RozproszenieRozproszenie – punktów dostępu, mocy obliczeniowych – punktów dostępu, mocy obliczeniowych

DecentralizacjaDecentralizacja - - brak centralibrak centrali, hierarchii i prezesa, hierarchii i prezesa

Globalny zasięgGlobalny zasięg -> i tym samym -> i tym samym globalna publicznośćglobalna publiczność

Warstwowa architekturaWarstwowa architektura – transmisja ucyfrowionych symboli – transmisja ucyfrowionych symboli kultury przez różne media techniczne (kabel, światłowód, radio) -> kultury przez różne media techniczne (kabel, światłowód, radio) -> podstawą podstawą konwergencjikonwergencji mediów, treści kulturowych i umysłów mediów, treści kulturowych i umysłów

Ekologia sieci internetowejEkologia sieci internetowej uwarunkowania ekonomiczne i zjawiska społeczneuwarunkowania ekonomiczne i zjawiska społeczne

Nowa sieciowa ekonomia współtworzenia zasobówNowa sieciowa ekonomia współtworzenia zasobówrozproszenie kosztów wytwarzaniarozproszenie kosztów wytwarzania dzięki współpracy wielu jednostek dzięki współpracy wielu jednostek (społeczności internetowych) na elektronicznych platformach(społeczności internetowych) na elektronicznych platformach

Informacyjna ekonomia daruInformacyjna ekonomia daru„wnoszę cząstkę, mogąc korzystać z całości”„wnoszę cząstkę, mogąc korzystać z całości”

Różnorodność wytwarzanych treści kulturowychRóżnorodność wytwarzanych treści kulturowychz różnych motywów - z różnych motywów - pozarynkowa produkcja informacjipozarynkowa produkcja informacji

GlobalizacjaGlobalizacjaCtrl+C – Ctrl+V + InternetCtrl+C – Ctrl+V + Internet – potężnym narzędziem dystrybucji symboli – potężnym narzędziem dystrybucji symbolii ich i ich kulturowej dekontekstualizacjikulturowej dekontekstualizacji

Merytokratyczna kultura hackerska Merytokratyczna kultura hackerska (nie mylić z (nie mylić z crackercrackerską) twórców sieci – ską) twórców sieci – wytwarzanie sprawnych systemówwytwarzanie sprawnych systemów komunikacjikomunikacji i i satysfakcja z „uwalniania” informacjisatysfakcja z „uwalniania” informacji

Użytkownik nowych mediówUżytkownik nowych mediów

Screenager Screenager (de Kerckhove)(de Kerckhove)

Osiągnie to czego chceOsiągnie to czego chce (jak nie dostanie u nas - ściągnie to (jak nie dostanie u nas - ściągnie to sobie e-Mule'm)sobie e-Mule'm)

Wie, żeWie, że”J. S. Bach to „gostek, co fajne ”J. S. Bach to „gostek, co fajne dzwonki na komórki pisał”dzwonki na komórki pisał”(zasłyszane)(zasłyszane)

Daje mało czasuDaje mało czasu(wg user tracker'ów)(wg user tracker'ów)

Lubi mocne wrażeniaLubi mocne wrażenia(efekt uboczny Attention Economy)(efekt uboczny Attention Economy)

I MA WŁADZĘ !!!I MA WŁADZĘ !!!(H. Jenkins)(H. Jenkins) Źródło: H. Jenkins, Kultura konwergencji, WAiP,

2006

Pewne jest jednakże, że Pewne jest jednakże, że trudnościtrudności w wydobyciu informacji w wydobyciu informacji zawartych na kartach książek i zawartych na kartach książek i brak w tychże książkach brak w tychże książkach

czynników aktywnychczynników aktywnych to źródła najpoważniejszych wad naszego to źródła najpoważniejszych wad naszego systemu obcowania z zasobami wiedzy utrwalonej. systemu obcowania z zasobami wiedzy utrwalonej. Trzeba Trzeba

książkę zastąpić urządzeniemksiążkę zastąpić urządzeniem, które pozwoli na , które pozwoli na łatwe łatwe przekazywanie informacji bez jednoczesnego transportowania przekazywanie informacji bez jednoczesnego transportowania

materiałumateriału i które będzie nie tylko przedstawiać ludziom informacje, i które będzie nie tylko przedstawiać ludziom informacje, lecz również lecz również przetwarzać je dla nich, naśladując sposoby, jakimi przetwarzać je dla nich, naśladując sposoby, jakimi

ci ostatni wydobywają, użytkują i kontrolują informację ci ostatni wydobywają, użytkują i kontrolują informację i, jeśli i, jeśli trzeba, korygują je i stosują ponownie. Aby zapewnić te usługi, trzeba, korygują je i stosują ponownie. Aby zapewnić te usługi,

niezbędne jest niewątpliwie silne powiązanie biblioteki z maszyną niezbędne jest niewątpliwie silne powiązanie biblioteki z maszyną matematyczną.matematyczną.

J.C.R. Licklider, J.C.R. Licklider, Biblioteki przyszłościBiblioteki przyszłości, 1965, 1965

Jedna z diagnoz i pomysł na bibliotekęJedna z diagnoz i pomysł na bibliotekę

ŚBCŚBC jest jest cyfrową platformą cyfrową platformą (oprogramowanie dLibra - (oprogramowanie dLibra -

PCSS), która umożliwia PCSS), która umożliwia planowanie,planowanie, gromadzenie, gromadzenie,

opracowanie i prezentację elektronicznych opracowanie i prezentację elektronicznych

publikacjipublikacji, przygotowywanych przez kilkudziesięciu , przygotowywanych przez kilkudziesięciu

redaktorów w 30 instytucjachredaktorów w 30 instytucjach współtworzących jej zasób współtworzących jej zasób

oraz oraz udostępnia je nieodpłatnie udostępnia je nieodpłatnie użytkownikom internetuużytkownikom internetu

w w polskim systemie 17 zsynchronizowanych polskim systemie 17 zsynchronizowanych

bibliotek cyfrowychbibliotek cyfrowych

CelemCelem utworzeniautworzenia ŚBC jest prezentacja ŚBC jest prezentacja

w internecie w internecie kulturowego dziedzictwa Śląskakulturowego dziedzictwa Śląska w jego w jego

historycznej i współczesnej różnorodności, historycznej i współczesnej różnorodności, publikowanie publikowanie

naukowego dorobku regionunaukowego dorobku regionu oraz oraz wspieranie wspieranie

działalności dydaktycznej i edukacyjnejdziałalności dydaktycznej i edukacyjnej

ŚBC - redagowanie i korzystanie z zasobuŚBC - redagowanie i korzystanie z zasobu

Śląska

Dodawanie publikacji,

zarządzanie

Przeglądanie,wyszukiwanie,

czytanie

Ap

likacja

re

daktora

i adm

inistratora A

plik

acj

a c

zyte

lnik

a –

st

ron

y W

WW

Biblioteka Cyfrowa

czytelnicyczytelnicyredaktorzy redaktorzy UczestnikówUczestników

Projektowanie ŚBCProjektowanie ŚBCłatwo zostać Uczestnikiem ŚBC, łatwo można zrezygnowaćłatwo zostać Uczestnikiem ŚBC, łatwo można zrezygnować

dla Uczestnika - ŚBC jest nieodpłatną usługą biblioteki cyfrowejdla Uczestnika - ŚBC jest nieodpłatną usługą biblioteki cyfrowej

identyfikacja własnego zasobu (logo, exlibris przy publikacji orazidentyfikacja własnego zasobu (logo, exlibris przy publikacji oraz link do strony Uczestnika) link do strony Uczestnika)

rozproszenie i wielość Uczestników - szybki przyrost zasoburozproszenie i wielość Uczestników - szybki przyrost zasobu

brak centralnej kontroli i selekcji publikacji (filtrowaniebrak centralnej kontroli i selekcji publikacji (filtrowanie rozproszone) - różnorodność zasobu rozproszone) - różnorodność zasobu

sposób skanowania (publikowania) i jego tempo jest autonomicznąsposób skanowania (publikowania) i jego tempo jest autonomiczną decyzją każdego Uczestnika decyzją każdego Uczestnika

wszyscy publikują na tych samych zasadachwszyscy publikują na tych samych zasadach

każdy sam rozwiązuje kwestię praw autorskich lub własnościkażdy sam rozwiązuje kwestię praw autorskich lub własności (stwierdzenie wygaśnięcia lub umowa z autorem/właścicielem) (stwierdzenie wygaśnięcia lub umowa z autorem/właścicielem)

wszyscy zachowują prawa do swojego zasobuwszyscy zachowują prawa do swojego zasobu

Forum ŚBC - komunikacja między UczestnikamiForum ŚBC - komunikacja między Uczestnikami

Pochodzenie publikacji ŚBCPochodzenie publikacji ŚBC

zbiory Uczestników i pozyskane przez nichzbiory Uczestników i pozyskane przez nich

zbiory innych instytucji kultury i edukacjizbiory innych instytucji kultury i edukacji

zbiory stowarzyszeń (np. Rodzina Policyjna zbiory stowarzyszeń (np. Rodzina Policyjna 1939)1939)

zbiory osób prywatnych (także cyfrowe)zbiory osób prywatnych (także cyfrowe)

Rodzaje Rodzaje publikacjipublikacjiksiążkiksiążki

artykuły (preprinty!), artykuły (preprinty!), doktoraty, habilitacjedoktoraty, habilitacje

kartografiakartografia

ikonografiaikonografia

dokumenty życia dokumenty życia społecznegospołecznego

możliwe 3Dmożliwe 3D

ElektronicznyElektronicznymontaż montaż defektówdefektów

Biblioteka akademicka (całość Biblioteka akademicka (całość dzieła)dzieła)

Biblioteka publiczna (brakująca Biblioteka publiczna (brakująca karta)karta)

Rozpoznanie tekstu (OCR) z wizualizacją oryginałuRozpoznanie tekstu (OCR) z wizualizacją oryginału

Koordynacja, scalanie w wirtualne kolekcjeKoordynacja, scalanie w wirtualne kolekcjei wyszukiwanie rozproszonei wyszukiwanie rozproszone

Zapytanie do Zapytanie do ŚBCŚBC

Odpowiedź ŚBC przechowującej Odpowiedź ŚBC przechowującej opisy wszystkich BCopisy wszystkich BC

Zasób w Śląskiej Zasób w Śląskiej BC BC (Biblioteka Śląska)(Biblioteka Śląska)

Zasób Zasób w Zielonogórskiej w Zielonogórskiej BCBC((Biblioteka Biblioteka Uniwersytetu Uniwersytetu Zielonogórskiego)Zielonogórskiego)

Zasób Zasób w Zielonogórskiej w Zielonogórskiej BCBC((Biblioteka Biblioteka Uniwersytetu Uniwersytetu Zielonogórskiego)Zielonogórskiego)

Eksperymentalna publikacja 3D - VRLMEksperymentalna publikacja 3D - VRLM„Muzeum (wystawa?) w bibliotece „Muzeum (wystawa?) w bibliotece cyfrowej”cyfrowej”

polskapolskaangielska angielska niemieckaniemieckafrancuskafrancuska

czeskaczeska

udostępnioneudostępnione innym BC innym BC

5 wersji językowych 5 wersji językowych interfejsuinterfejsu

Wykorzystanie zasobu edukacyjnegoWykorzystanie zasobu edukacyjnegoZeszyty NaukoweZeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas w Wyższej Szkoły Humanitas w

SosnowcuSosnowcu

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600L

iczb

a w

yś

wie

tle

ń/w

yp

oży

cze

ń

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Czasopisma w kolejności udostępniania w ŚBC

Wyświetlenia w ŚBC Wypożyczenia w B-tece WSH

Źródło: M. Jędralska, Źródło: M. Jędralska, Śląska Biblioteka Cyfrowa jako partner Wyższej Szkoły Humanitas WSH. WSH.

Referat z konferencji:Referat z konferencji: „Partnerzy Bibliotek”, „Partnerzy Bibliotek”, Sosnowiec-Bochnia, 2007Sosnowiec-Bochnia, 2007..

ŚBC - ŚBC - 2006/20072006/2007

Wizyty z NiemiecWizyty z Niemiec

Wizyty z PolskiWizyty z Polski

5570 publikacji5570 publikacji402936 „udostępnień”402936 „udostępnień”średnio 72 razy każdaśrednio 72 razy każda

nie ma publikacji nigdy nie nie ma publikacji nigdy nie otwieranychotwieranych

... ... oraz nieprzewidziane oraz nieprzewidziane konsekwencje i konsekwencje i

zastosowania, czyli ... zastosowania, czyli ... eschatologiczna funkcja ŚBCeschatologiczna funkcja ŚBC

Globalny zasięg ...Globalny zasięg ...

56 razy/miesiąc „stąd do wieczności” 56 razy/miesiąc „stąd do wieczności” (mormonów)(mormonów)

Galaktyka ŚBCGalaktyka ŚBCBibliotekarze akademiccy państwowiBibliotekarze akademiccy państwowi

Śląsk Opolski Śląsk Opolski

Bibliotekarze publiczniBibliotekarze publiczni

PolitechnikiPolitechniki

Nauka Nauka

Zagłębie DąbrowskieZagłębie Dąbrowskie

Dziedzictwo kulturoweDziedzictwo kulturowe

Region częstochowskiRegion częstochowski

Bibliotekarze akademiccy niepaństwowiBibliotekarze akademiccy niepaństwowi

Górny ŚląskGórny Śląsk

UniwersytetyUniwersytety

Czeski ŚląskCzeski Śląsk

AkademieAkademie

PodbeskidziePodbeskidzie

EdukacjaEdukacja

WydawnictwaWydawnictwa