Συναισθηματική Αγωγή του Συναισθηματική Αγωγή του Παιδιού: ο Ρόλος των Παιδιού: ο Ρόλος των

Εκπαιδευτικών και των ΓονέωνΕκπαιδευτικών και των Γονέων

Δρ Παναγιώτης ΣταυρινίδηςΔρ Παναγιώτης Σταυρινίδης

Τμήμα ΨυχολογίαςΤμήμα Ψυχολογίας

Πανεπιστήμιο ΚύπρουΠανεπιστήμιο Κύπρου

Ερωτήσεις, ερωτήσεις, ερωτήσεις…Ερωτήσεις, ερωτήσεις, ερωτήσεις…

Αν ρωτήσω 100 μαθητές για τα συναισθήματα που νιώθουν, Αν ρωτήσω 100 μαθητές για τα συναισθήματα που νιώθουν, που εκφράζουν ή ακόμα που καταπιέζουν στο σχολείο, τι που εκφράζουν ή ακόμα που καταπιέζουν στο σχολείο, τι απαντήσεις θα πάρω;απαντήσεις θα πάρω;

Αν ρωτήσω 100 γονείς για τα συναισθήματα που νιώθουν, που Αν ρωτήσω 100 γονείς για τα συναισθήματα που νιώθουν, που εκφράζουν ή ακόμα που καταπιέζουν, σχετικά με το μέλλον εκφράζουν ή ακόμα που καταπιέζουν, σχετικά με το μέλλον των παιδιών τους, τι απαντήσεις θα πάρω;των παιδιών τους, τι απαντήσεις θα πάρω;

Αν ρωτήσω 100 εκπαιδευτικούς για τα συναισθήματα που Αν ρωτήσω 100 εκπαιδευτικούς για τα συναισθήματα που νιώθουν, που εκφράζουν ή ακόμα που καταπιέζουν για τη νιώθουν, που εκφράζουν ή ακόμα που καταπιέζουν για τη δουλειά τους, τι απαντήσεις θα πάρω;δουλειά τους, τι απαντήσεις θα πάρω;

Αν τους ρωτήσω όλους αυτούς, θα μου απαντήσουν με Αν τους ρωτήσω όλους αυτούς, θα μου απαντήσουν με ειλικρίνεια;ειλικρίνεια;

Συναισθηματική αγωγήΣυναισθηματική αγωγή

Αν δεχτούμε ότι η συναισθηματική αγωγής Αν δεχτούμε ότι η συναισθηματική αγωγής του παιδιού είναι εφικτή, τότε θα του παιδιού είναι εφικτή, τότε θα συμφωνήσουμε ότι το περιβάλλον είναι σε συμφωνήσουμε ότι το περιβάλλον είναι σε θέση να προωθήσει ή να αναστείλει αυτή τη θέση να προωθήσει ή να αναστείλει αυτή τη διαδικασίαδιαδικασία

Ποιοι φορείς είναι σε θέση να ενισχύσουν τη Ποιοι φορείς είναι σε θέση να ενισχύσουν τη συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού;συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού; Το ίδιο το παιδίΤο ίδιο το παιδί Οι γονείςΟι γονείς Το σχολείοΤο σχολείο φίλοιφίλοι

Για τι είδους Για τι είδους συναισθηματική ανάπτυξη συναισθηματική ανάπτυξη

μιλούμε;μιλούμε; Εμπλουτισμός των συναισθημάτων Εμπλουτισμός των συναισθημάτων

του παιδιούτου παιδιού Ανάπτυξη υγιούς προσκόλλησηςΑνάπτυξη υγιούς προσκόλλησης Συναισθηματική ευφυΐαΣυναισθηματική ευφυΐα Αυτορρύθμιση των συναισθημάτωνΑυτορρύθμιση των συναισθημάτων

Ποιος ο ρόλος των γονέων και των Ποιος ο ρόλος των γονέων και των εκπαιδευτικών στα πιο πάνω;εκπαιδευτικών στα πιο πάνω;

Εμπλουτισμός των Εμπλουτισμός των συναισθημάτων του παιδιούσυναισθημάτων του παιδιού

Μια παραδοχή: τα συναισθήματα δεν Μια παραδοχή: τα συναισθήματα δεν έρχονται στην πλήρη τους μορφή και έρχονται στην πλήρη τους μορφή και ποσότητα από τη στιγμή της γέννησηςποσότητα από τη στιγμή της γέννησης

Αντίθετα, όπως άλλες ψυχολογικές Αντίθετα, όπως άλλες ψυχολογικές διαστάσεις, τα συναισθήματα διαστάσεις, τα συναισθήματα διευρύνονταιδιευρύνονται σε αριθμό, σε αριθμό, εμπλουτίζονταιεμπλουτίζονται σε ποιότητα και σε ποιότητα και εκφράζονταιεκφράζονται σε αντιστοιχία με το σε αντιστοιχία με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιούαναπτυξιακό στάδιο του παιδιού

Αναπτυξιακή πορεία των Αναπτυξιακή πορεία των συναισθημάτωνσυναισθημάτων

Από τα απλά στα Από τα απλά στα σύνθετασύνθετα

Χαμόγελο, ευχαρίστηση, κλάμα και Χαμόγελο, ευχαρίστηση, κλάμα και δυσφορία: οι πρώτοι μήνεςδυσφορία: οι πρώτοι μήνες

Ενδιαφέρον, έκπληξη και χαρά – Ενδιαφέρον, έκπληξη και χαρά – φόβος, θυμός, λύπηφόβος, θυμός, λύπη

Αγάπη και Αγάπη και προσκόλλησηπροσκόλληση – αηδία – αηδία και ντροπή και ντροπή

Περηφάνια και ντροπήΠερηφάνια και ντροπή

ΘΥΜΟΣ

ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ

ΧΑΡΑ ΑΠΟΔΟΧΗ

ΦΟΒΟΣ

ΕΚΠΛΗΞΗ

ΛΥΠΗΑΗΔΙΑ

ΑΙΣΙΟ

ΔΟΞΙΑ

ΕΠ

ΙΘΕ

ΤΙΚ

ΟΤ

ΗΤ

ΑΑΓΑΠΗ

ΥΠΟΤΑΓΗ

ΔΕ

ΟΣ

ΜΕΤΑΝΟΙΑ

ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗ

Η προσκόλληση Η προσκόλληση στα παιδιά και στα παιδιά και στους ενήλικεςστους ενήλικες

Χαμηλός Βαθμός Αποφυγής

Υψηλός Βαθμός Αποφυγής

Υψηλός

Βαθμός

Άγχους

Χαμηλός

Βαθμός

Άγχους

ΑΣΦΑΛΗ ΠΑΙΔΙΑ ΑΓΧΩΔΗ ΠΑΙΔΙΑ

ΑΥΤΑΡΚΗ ΠΑΙΔΙΑ ΦΟΒΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ

Μέτρηση της δικής σας Μέτρηση της δικής σας προσκόλλησηςπροσκόλλησης

1. Μου είναι δύσκολο να αφήσω τον εαυτό μου να βασιστεί σε άλλους

ΝΑΙ ΟΧΙ

2. Κανείς δεν είναι εκεί όταν έχεις ανάγκη από κάποιον ΝΑΙ ΟΧΙ

3. Νιώθω άνετα να βασίζομαι σε άλλους ΝΑΙ ΟΧΙ

4. Ξέρω ότι κάποιος θα είναι εκεί όταν έχω ανάγκη ΝΑΙ ΟΧΙ

5. Μου είναι δύσκολο να εμπιστευτώ πλήρως κάποιο άτομο

ΝΑΙ ΟΧΙ

6. Δεν είμαι σίγουρος /η ότι μπορώ να βασιστώ στην παρουσία κάποιων όταν θα έχω ανάγκη

ΝΑΙ ΟΧΙ

7. Δεν ανησυχώ μήπως και με εγκαταλείψουν ΝΑΙ ΟΧΙ

8. Συχνά ανησυχώ ότι ο / η σύντροφος μου δεν με αγαπά

ΝΑΙ ΟΧΙ

9. Οι άλλοι διστάζουν να έρθουν τόσο κοντά μου όσο θα ήθελα

ΝΑΙ ΟΧΙ

• 10. Συχνά ανησυχώ ότι ο /η σύντροφος μου δεν θα • θέλει να μείνει μαζί μου ΝΑΙ ΟΧΙ• 11. Θέλω να νιώθω πλήρως μαζί με ένα άλλο άτομο ΝΑΙ ΟΧΙ• 12. Η επιθυμία μου να έρθω πολύ κοντά στους άλλους • συχνά τους • απομακρύνει από κοντά μου ΝΑΙ ΟΧΙ• 13. Μου είναι σχετικά εύκολο να έρθω συναισθηματικά • κοντά με άλλους ΝΑΙ ΟΧΙ• 14. Δεν ανησυχώ όταν κάποιος με πλησιάζει • συναισθηματικά ΝΑΙ ΟΧΙ• 15. Δεν νιώθω άνετα να είμαι πολύ κοντά στους άλλους ΝΑΙ ΟΧΙ• 16. Νιώθω νευρικότητα όταν με πλησιάζει • συναισθηματικά κάποιο άτομο ΝΑΙ ΟΧΙ• 17. Νιώθω άνετα όταν βασίζονται πάνω μου άλλα άτομα ΝΑΙ ΟΧΙ• 18. Ο/ η σύντροφος μου θέλει περισσότερη οικειότητα • από ό,τι μπορώ να προσφέρω ΝΑΙ ΟΧΙ

Περιληπτικά…Περιληπτικά… Ασφαλείς Ενήλικες: ‘‘Ασφαλείς Ενήλικες: ‘‘Μου είναι εύκολο να έρθω Μου είναι εύκολο να έρθω

συναισθηματικά κοντά σε άλλους ανθρώπους. Δεν συναισθηματικά κοντά σε άλλους ανθρώπους. Δεν με ενοχλεί να βασίζομαι σε άλλους όπως δεν με με ενοχλεί να βασίζομαι σε άλλους όπως δεν με ενοχλεί να βασίζονται άλλοι σε εμένα. Δεν ανησυχώ ενοχλεί να βασίζονται άλλοι σε εμένα. Δεν ανησυχώ μήπως και μείνω μόνος/η όπως δεν με ανησυχεί μήπως και μείνω μόνος/η όπως δεν με ανησυχεί μήπως και δεν είμαι αποδεκτός/η από άλλους’’μήπως και δεν είμαι αποδεκτός/η από άλλους’’

Αυτάρκεις ΕνήλικεςΑυτάρκεις Ενήλικες: ‘‘Δεν με ενοχλεί όταν δεν έχω : ‘‘Δεν με ενοχλεί όταν δεν έχω κάποια σημαντική σχέση στη ζωή μου. Είναι κάποια σημαντική σχέση στη ζωή μου. Είναι σημαντική για εμένα η ανεξαρτησία μου και προτιμώ σημαντική για εμένα η ανεξαρτησία μου και προτιμώ να μην βασίζομαι σε άλλους όπως ούτε να βασίζεται να μην βασίζομαι σε άλλους όπως ούτε να βασίζεται κάποιος/α σε εμένα’’κάποιος/α σε εμένα’’

Αγχώδεις ΕνήλικεςΑγχώδεις Ενήλικες: ‘‘Θέλω να είμαι πολύ κοντά και : ‘‘Θέλω να είμαι πολύ κοντά και πολύ οικεία με κάποιο άτομο, αλλά συχνά πολύ οικεία με κάποιο άτομο, αλλά συχνά διαπιστώνω μια επιφύλαξη να έρθει κάποιο άτομο διαπιστώνω μια επιφύλαξη να έρθει κάποιο άτομο κοντά μου. Νιώθω άσχημα χωρίς σημαντική σχέση κοντά μου. Νιώθω άσχημα χωρίς σημαντική σχέση στη ζωή μου, και κάποιες φορές νιώθω ότι δεν με στη ζωή μου, και κάποιες φορές νιώθω ότι δεν με υπολογίζουν όσο θα ήθελα.’’υπολογίζουν όσο θα ήθελα.’’

Φοβικοί ΕνήλικεςΦοβικοί Ενήλικες: ‘‘Δεν νιώθω άνετα όταν είμαι : ‘‘Δεν νιώθω άνετα όταν είμαι πολύ κοντά σε άλλους ανθρώπους. I Θέλω να έχω πολύ κοντά σε άλλους ανθρώπους. I Θέλω να έχω σχέσεις αλλά δεν εμπιστεύομαι εύκολα τους σχέσεις αλλά δεν εμπιστεύομαι εύκολα τους ανθρώπους ή να βασιστώ πάνω τους. Συχνά ανησυχώ ανθρώπους ή να βασιστώ πάνω τους. Συχνά ανησυχώ ότι θα με απογοητεύσουν αν αφήσω τον εαυτό μου να ότι θα με απογοητεύσουν αν αφήσω τον εαυτό μου να έρθει κοντά σε άλλους’’ έρθει κοντά σε άλλους’’

ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΑΓΧΩΔΕΙΣΑΓΧΩΔΕΙΣ

ΕΝΗΛΙΚΕΣΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΑΥΤΑΡΚΕΙΣΑΥΤΑΡΚΕΙΣ

ΕΝΗΛΙΚΕΣΕΝΗΛΙΚΕΣΦΟΒΙΚΟΙΦΟΒΙΚΟΙ

ΕΝΗΛΚΙΚΕΕΝΗΛΚΙΚΕΣΣ

Θετική αξιολόγηση

Αρνητική αξιολόγηση

Θετική αξιολόγηση

Αρνητική αξιολόγηση

ΕΑΥΤΟΣ

ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ

ΣΧΗΜΑΤΙΚΑ

Ερωτήσεις, ερωτήσεις, ερωτήσεις…Ερωτήσεις, ερωτήσεις, ερωτήσεις…

Τι επίδραση ασκεί στην προσαρμογή του παιδιού η Τι επίδραση ασκεί στην προσαρμογή του παιδιού η συναισθηματική του κατάσταση; (ανάπτυξη και συναισθηματική του κατάσταση; (ανάπτυξη και εμπλουτισμός συναισθημάτων, προσκόλληση)εμπλουτισμός συναισθημάτων, προσκόλληση)

Πως επηρεάζονται τα παιδιά από τη συναισθηματική Πως επηρεάζονται τα παιδιά από τη συναισθηματική κατάσταση των γονέων και των δασκάλων τους;κατάσταση των γονέων και των δασκάλων τους;

Τι επιδράσεις ασκεί στο παιδί το ευρύτερο Τι επιδράσεις ασκεί στο παιδί το ευρύτερο συναισθηματικό του περιβάλλον που αφορά τους συναισθηματικό του περιβάλλον που αφορά τους φίλους και συνομηλίκους του;φίλους και συνομηλίκους του;

Συναισθηματική ευφυΐα Συναισθηματική ευφυΐα παιδιών και ενηλίκωνπαιδιών και ενηλίκων

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΗ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΕΣΕΩΝΣΧΕΣΕΩΝ

ΕΑΥΤΟΣ ΑΛΛΟΙ

ΓΝΩΣΗ

ΔΡΑΣΕΙΣ

Επίδραση της συναισθηματικής Επίδραση της συναισθηματικής ευφυΐας στα παιδιάευφυΐας στα παιδιά

Λιγότερα συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα Λιγότερα συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολείοσυμπεριφοράς στο σχολείο

Λιγότερες πιθανότητες οι δυσκολίες των παιδιών να Λιγότερες πιθανότητες οι δυσκολίες των παιδιών να παρέμβουν αρνητικά στις σχέσεις τους με άλλα παιδιάπαρέμβουν αρνητικά στις σχέσεις τους με άλλα παιδιά

Αποτελεσματικότερη συνεργατική μάθησηΑποτελεσματικότερη συνεργατική μάθηση Λιγότερες πιθανότητες για υπερκινητικότηταΛιγότερες πιθανότητες για υπερκινητικότητα Λιγότερα προβλήματα με συμμαθητέςΛιγότερα προβλήματα με συμμαθητές Λιγότερες εξάρσεις, λιγότερα παραπτώματα, καλύτερη Λιγότερες εξάρσεις, λιγότερα παραπτώματα, καλύτερη

προσαρμογή στην τάξηπροσαρμογή στην τάξη Περισσότερους φίλους – δημοφιλείςΠερισσότερους φίλους – δημοφιλείς Λιγότερη θυματοποίηση και επιθετικότηταΛιγότερη θυματοποίηση και επιθετικότητα Θετική αξιολόγηση εκπαιδευτικών (έξω-ακαδημαϊκά θέματα)Θετική αξιολόγηση εκπαιδευτικών (έξω-ακαδημαϊκά θέματα)

Ενθάρρυνση της ανάπτυξης Ενθάρρυνση της ανάπτυξης της συναισθηματικής της συναισθηματικής

ευφυΐας των παιδιών από ευφυΐας των παιδιών από τους εκπαιδευτικούς και τους εκπαιδευτικούς και

γονείςγονείς Ημερολόγιο συναισθημάτωνΗμερολόγιο συναισθημάτων Role-playRole-play Ομαδική συζήτησηΟμαδική συζήτηση Ανάλυση εκφράσεων προσώπουΑνάλυση εκφράσεων προσώπου Ανάπτυξη συναισθηματικού λεξιλογίουΑνάπτυξη συναισθηματικού λεξιλογίου Κατανόηση έξω-λεκτικής (γλώσσα του Κατανόηση έξω-λεκτικής (γλώσσα του

σώματος)σώματος) Αντίληψη συναισθηματικών Αντίληψη συναισθηματικών

ερεθισμάτωνερεθισμάτων

Αυτορρύθμιση των συναισθημάτωνΑυτορρύθμιση των συναισθημάτων

Ικανότητα που επιτρέπει στον άνθρωπο να ελέγχει τα Ικανότητα που επιτρέπει στον άνθρωπο να ελέγχει τα συναισθήματά του και κατ’ επέκταση να τα εκφράζει συναισθήματά του και κατ’ επέκταση να τα εκφράζει με τον ορθό τρόπο, στην κατάλληλη ένταση, στο με τον ορθό τρόπο, στην κατάλληλη ένταση, στο περιβάλλον που πρέπει και στον χρόνο που αρμόζει.περιβάλλον που πρέπει και στον χρόνο που αρμόζει.

Ως ικανότητα, διέρχεται μιας αναπτυξιακής πορείας Ως ικανότητα, διέρχεται μιας αναπτυξιακής πορείας που έχει ως αφετηρία τη νηπιακή ηλικία.που έχει ως αφετηρία τη νηπιακή ηλικία.

Το περιβάλλον, γονείς και εκπαιδευτικοί Το περιβάλλον, γονείς και εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη της αυτορρύθμισης των συναισθημάτων και της αυτορρύθμισης των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς του παιδιού.συμπεριφοράς του παιδιού.

Κεντρική γονεϊκή και εκπαιδευτική δεξιότητα είναι η Κεντρική γονεϊκή και εκπαιδευτική δεξιότητα είναι η ‘‘οριοθέτηση’’‘‘οριοθέτηση’’

ΟριοθέτησηΟριοθέτηση Από την παρορμητικότατα στον αυτοέλεγχοΑπό την παρορμητικότατα στον αυτοέλεγχο Προσδοκίες σε αντιστοιχία με το αναπτυξιακό στάδιο Προσδοκίες σε αντιστοιχία με το αναπτυξιακό στάδιο

του παιδιούτου παιδιού Ενίσχυση του παιδιού για διατήρηση των ορίωνΕνίσχυση του παιδιού για διατήρηση των ορίων Τιμωρία (;), αφαίρεση προνομίων, επίπληξη για την Τιμωρία (;), αφαίρεση προνομίων, επίπληξη για την

μη οριοθετημένη συμπεριφοράμη οριοθετημένη συμπεριφορά Διαλεκτική προσέγγιση ιδιαίτερα από τη σχολική Διαλεκτική προσέγγιση ιδιαίτερα από τη σχολική

ηλικία και μετάηλικία και μετά Κάτι που ξεχνούν πολλοί: οριοθέτηση του παιδιού Κάτι που ξεχνούν πολλοί: οριοθέτηση του παιδιού

σημαίνει ταυτόχρονα και σεβασμός στα όρια του σημαίνει ταυτόχρονα και σεβασμός στα όρια του παιδιούπαιδιού

Οριοθέτηση και ΑυτορρύθμισηΟριοθέτηση και Αυτορρύθμιση

Αδυναμία οριοθέτησης στα πρώτα στάδια ανάπτυξης του Αδυναμία οριοθέτησης στα πρώτα στάδια ανάπτυξης του παιδιού συνδέεται με αυξημένη παρορμητική συμπεριφοράπαιδιού συνδέεται με αυξημένη παρορμητική συμπεριφορά

Επιτυχημένη οριοθέτηση συνδέεται με υγιή προσαρμογή στην Επιτυχημένη οριοθέτηση συνδέεται με υγιή προσαρμογή στην εφηβεία και στην ενηλικίωσηεφηβεία και στην ενηλικίωση

Οριοθέτηση δεν είναι η απαγόρευση της έκφρασης του Οριοθέτηση δεν είναι η απαγόρευση της έκφρασης του παιδιού. Αντίθετα είναι βοήθεια για να κατανοήσει την ορθή παιδιού. Αντίθετα είναι βοήθεια για να κατανοήσει την ορθή έκφραση της συμπεριφοράς και των συναισθημάτων τουέκφραση της συμπεριφοράς και των συναισθημάτων του

Η αυτορρύθμιση του παιδιού είναι συνάρτηση των ορθών Η αυτορρύθμιση του παιδιού είναι συνάρτηση των ορθών οριοθετικών πρακτικών του σχολείου και της οικογένειαςοριοθετικών πρακτικών του σχολείου και της οικογένειας

Σύγκρουση μεταξύ των δύο αυτών φορέων είναι πηγή Σύγκρουση μεταξύ των δύο αυτών φορέων είναι πηγή προβλημάτωνπροβλημάτων

Πίσω στις αρχικές Πίσω στις αρχικές ερωτήσεις…ερωτήσεις…

Ρωτώντας 100 παιδιά για τα συναισθήματά Ρωτώντας 100 παιδιά για τα συναισθήματά τους, δυστυχώς τα πρώτα που θα αναφέρουν τα τους, δυστυχώς τα πρώτα που θα αναφέρουν τα περισσότερα παιδιά σχολικής ηλικίας και περισσότερα παιδιά σχολικής ηλικίας και έφηβοι είναι αρνητικά (πίεση, φόβος για έφηβοι είναι αρνητικά (πίεση, φόβος για αποτυχία, ανησυχία)αποτυχία, ανησυχία)

Ρωτώντας 100 γονείς και πάλι η εικόνα δεν Ρωτώντας 100 γονείς και πάλι η εικόνα δεν αλλάζει δραματικά: ανησυχία και άγχος για τα αλλάζει δραματικά: ανησυχία και άγχος για τα παιδιά, φόβος του αύριο, δυσφορία.παιδιά, φόβος του αύριο, δυσφορία.

Και οι εκπαιδευτικοί συμπληρώνουν την εικόνα: Και οι εκπαιδευτικοί συμπληρώνουν την εικόνα: εργασιακό άγχος, πίεση από το εκπαιδευτικό εργασιακό άγχος, πίεση από το εκπαιδευτικό σύστημα, απογοήτευση για την μη αναγνώριση σύστημα, απογοήτευση για την μη αναγνώριση της δουλειάς τους και πολλά άλλατης δουλειάς τους και πολλά άλλα

Τι σημαίνουν όλα αυτά: Τι σημαίνουν όλα αυτά: τελικές σκέψειςτελικές σκέψεις

Τα συναισθήματα του παιδιού Τα συναισθήματα του παιδιού γίνονται αρκετά σύνθετα από πολύ γίνονται αρκετά σύνθετα από πολύ νωρίςνωρίς

Εμπειρίες καθορίζουν την ποιότητα Εμπειρίες καθορίζουν την ποιότητα και την ένταση των συναισθημάτωνκαι την ένταση των συναισθημάτων

Τα παιδιά είναι ισχυροί δέκτες Τα παιδιά είναι ισχυροί δέκτες ‘‘άδηλων’’ συναισθημάτων‘‘άδηλων’’ συναισθημάτων

Είναι επίσης και ισχυροί ‘‘πομποί’’ Είναι επίσης και ισχυροί ‘‘πομποί’’ μετάδοσηςμετάδοσης

Η πρόκλησηΗ πρόκληση

Τελικά, για όλους η πρόκληση βρίσκεται Τελικά, για όλους η πρόκληση βρίσκεται πολύ πιο πίσω από αυτό που σκεφτόμαστε πολύ πιο πίσω από αυτό που σκεφτόμαστε

διαισθητικά. Δεν βρίσκεται στο τι να διαισθητικά. Δεν βρίσκεται στο τι να πράξουμε για να διαμορφώσουμε τα πράξουμε για να διαμορφώσουμε τα

συναισθήματα του παιδιού κατά ένα υγιή συναισθήματα του παιδιού κατά ένα υγιή τρόπο. Αυτό μπορεί να περιμένει. Εκείνο τρόπο. Αυτό μπορεί να περιμένει. Εκείνο

που δεν μπορεί να περιμένει όμως, είναι η που δεν μπορεί να περιμένει όμως, είναι η στιγμή της μετάδοσης και της λήψης των στιγμή της μετάδοσης και της λήψης των συναισθημάτων. Οι στιγμές εκείνες που συναισθημάτων. Οι στιγμές εκείνες που τα παιδιά μεταδίδουν τα συναισθήματα τα παιδιά μεταδίδουν τα συναισθήματα

τους ακόμα και αν δεν χρειάζεται να τους ακόμα και αν δεν χρειάζεται να μιλήσουν. μιλήσουν.

Όπως και οι στιγμές εκείνες που τα παιδιά Όπως και οι στιγμές εκείνες που τα παιδιά συλλαμβάνουν τα συναισθήματα των συλλαμβάνουν τα συναισθήματα των

γονιών και των δασκάλων τους. Ακόμα και γονιών και των δασκάλων τους. Ακόμα και αν δεν ξέρουν πώς να τα περιγράψουν. Η αν δεν ξέρουν πώς να τα περιγράψουν. Η

πρόκληση λοιπόν, δεν βρίσκεται στα όποια πρόκληση λοιπόν, δεν βρίσκεται στα όποια ‘‘σχέδια δράσης’’. Αυτά μπορούν να γίνουν ‘‘σχέδια δράσης’’. Αυτά μπορούν να γίνουν

εύκολα. Η πρόκληση βρίσκεται στην εύκολα. Η πρόκληση βρίσκεται στην ικανότητά σας να ακούσετε πρώτα τα ικανότητά σας να ακούσετε πρώτα τα

παιδιά και μετά τον εαυτό σας. Ακόμα και παιδιά και μετά τον εαυτό σας. Ακόμα και αν δεν μιλήσει κανείς από τους δύο…αν δεν μιλήσει κανείς από τους δύο…

Σας ευχαριστώΣας ευχαριστώ