1

Διδακτικό Σενάριο Γλώσσας Α΄ Γυμνασίου

“Tαξιδεύοντας στον κόσμο της φύσης με οδηγό τα κειμενικά είδη”

Στεργίου Αντώνης

2

Ταυτότητα σεναρίουΤίτλος σεναρίου: “Tαξιδεύοντας στον κόσμο της φύσης με οδηγό τα κειμενικά

είδη”

Δημιουργός: Στεργίου Αντώνιος (υλοποιημένο σενάριο)Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα – Ενότητα 3η

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Γλώσσα, Περιβαλλοντική Αγωγή, Αισθητική Αγωγή, Θεατρική ΑγωγήΤάξη : Α΄ Γυμνασίου (Α2, σύνολο μαθητών : 13)Χρονική Διάρκεια: 8 ώρες

Προϋποθέσεις διδασκαλίας: διαθέσιμο εργαστήριο Πληροφορικής, γνώσεις Η/Υ και δυνατότητα χρήσης βασικού μενού προγράμματος επεξεργασίας κειμένου(ΠΕΚ) και προγράμματος προβολής παρουσίασης(ppt) από τους μαθητές, δυνατότητα διαχείρισης wiki από τον διδάσκοντα.

3

Σύντομη περιγραφή: Οι μαθητές δουλεύοντας ομαδοσυνεργατικά έρχονται σε μια πρώτη επαφή με περιγραφικά, αφηγηματικά, επιχειρηματολογικά και πολυτροπικά, εν γένει, κείμενα, προσεγγίζοντάς τα μέσα από κείμενα που αναφέρονται στον κόσμο της φύσης, κόσμος οικείος για αυτούς, με απώτερο στόχο να κατανοήσουν τον μηχανισμό και τις μορφές των κειμενικών ειδών, να συντάξουν περιληπτικά κείμενα για τα είδη αυτά και να εκφραστούν οι ίδιοι με δικά τους ανάλογα κείμενα.

Στόχοι- Σκεπτικό Στόχοι: Με τη διδασκαλία του σεναρίου επιδιώκουμε οι μαθητές και οι μαθήτριες:• να γνωρίσουν ποικίλες μορφές κειμενικών ειδών - περιγραφικό, αφηγηματικό,

επιχειρηματολογικό, πολυτροπικό, περιληπτικό κείμενο - και να συζητήσουν τους στόχους τους

• να κατανοήσουν τους γλωσσικούς και δομικούς μηχανισμούς των προηγούμενων κειμενικών ειδών μέσω κειμενικών δεικτών

• να παράξουν ένα δικό τους γραπτό κείμενο συνδυάζοντας στοιχεία περιγραφής, αφήγησης, επιχειρηματολογίας, πολυτροπικότητας

• να συντάξουν προφορικά και γραπτά ένα περιληπτικό κείμενο συνδεδεμένο με τα συγκεκριμένα κειμενικά είδη και με συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση.

• να συν-δημιουργήσουν σημειώσεις • να συν-δημιουργήσουν μια μικρή αγγελία και ένα e- mail

4

Δεξιότητες: Με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας του σεναρίου επιδιώκουμε οι μαθητές να είναι σε θέση να

• κατανοούν τους μηχανισμούς και τους σκοπούς των τριών βασικών κειμενικών ειδών, όπως επίσης και των πολυτροπικών και περιληπτικών κειμένων

• να παράγουν δικά τους απλά κείμενα που να συνάδουν με τις βασικές αρχές και στόχους των προηγούμενων κειμενικών ειδών.

Ειδικότεροι στόχοι σε σχέση με ΤΠΕ: Με τη διδασκαλία του σεναρίου μέσω ΤΠΕ επιδιώκουμε οι μαθητές και οι μαθήτριες να εξοικειωθούν με το ανοιχτό διερευνητικό περιβάλλον της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, να γνωρίσουν την ασφαλή χρήση του web.2.0 για εκπαιδευτικούς λόγους και συνεργαζόμενοι να οδηγηθούν από την χρήση του Η/Υ ως μέσου διδασκαλίας και περιβάλλοντος εργασίας στη χρήση του Η/Υ ως μέσου πρακτικής γραμματισμού, αγγίζοντας, ίσως, τα όρια του κριτικού γραμματισμού.

Γραμματισμοί: αναγνωριστικός(κλασικός)γραμματισμός, λειτουργικός (νέος-ψηφιακός) γραμματισμός.

5

• Λεπτομερής παρουσίαση πρότασηςΑφετηρία: η σύλληψη του σεναρίου στηρίχθηκε στην ανάγκη να διδαχθεί σε μειονοτικούς μαθητές της Α’ Γυμνασίου της ορεινής Ξάνθης η Ενότητα 3 του σχολικού εγχειριδίου της Νεοελληνικής Γλώσσας. Με δεδομένη την γλωσσική αδυναμία των μαθητών και τη βιωματική τους επαφή με τη φύση, επιλέχθηκαν κείμενα και δραστηριότητες μικρής δυσκολίας, κείμενα που αναφέρονται στον κόσμο της φύσης και ανταποκρίνονται στις δυνατότητες των συγκεκριμένων μαθητών.

Θεωρητικό πλαίσιο πρότασης: μετωπική διδασκαλία, κυρίως όταν κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των εργασιών ο διδάσκων ζητά διευκρινίσεις και θέτει ερωτήματα στο ακροατήριο, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία με την οποία αξιοποιείται η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vigotsky της κατασκευής γνώσης μέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση, κειμενοκεντρική και επικοινωνιακή προσέγγιση της γλώσσας, η οποία αντιμετωπίζεται ως χρήση και ως ιδεολογία ο ∙ μαθητής, με εμψυχωτή το δάσκαλο, ανακαλύπτει τη γνώση διερευνητικά, επαγωγικά, συμμετοχικά και βιωματικά(θεωρία Bruner για την “ανακαλυπτική μάθηση”). Οι ΤΠΕ χρησιμοποιούνται παιδοκεντρικά.

Σχέση με το ΑΠΣ: η επιλογή του θέματος του σεναρίου έγινε με βάση την Ενότητα 3 του σχολικού εγχειριδίου της Α’ Γυμνασίου και ανταποκρίνεται στους στόχους του ΑΠΣ.

Τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν: Η/Υ, διαδίκτυο, πρόγραμμα επεξεργαστή κειμένου (ΠΕΚ), πρόγραμμα προβολής παρουσίασης (ppt), wiki.

6

Μεθοδολογία διδασκαλίας: • Χρονισμός: 4 δίωρα, σύνολο 8 ώρες.• Ρόλος διδάσκοντα: εμψυχωτικός, συνεργατικός και καθοδηγητικός, όπου

χρειάζεται. • Ρόλος μαθητών: ερευνητές, συνεργάτες, κατασκευαστές γνώσης.• Εργαλεία- πηγές: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (Σώματα Κειμένων και Η/Λ),

Διαδίκτυο.

Προαπαιτούμενες γνώσεις: γνώσεις χρήσης Η/Υ, διαδικτύου, προγράμματος επεξεργαστή κειμένου (ΠΕΚ) και προγράμματος προβολής παρουσίασης (ppt).

Αναμενόμενα αποτελέσματα: να παράξουν περιγραφικό, αφηγηματικό και επιχειρηματολογικό λόγο (γραπτό ή προφορικό)μέσα από τη βιωματική προσέγγιση του κόσμου της φύσης, να αποκωδικοποιήσουν την πραγματικότητα που βιώνουν κατανοώντας την πολυτροπικότητα των κειμένων, να συντάξουν γραπτά ένα περιληπτικό κείμενο συναρτήσει των προηγούμενων κειμενικών ειδών.

7

• Φύλλα εργασίαςΠορεία διδασκαλίας: Οι 13 μαθητές για το 1ο και 2ο δίωρο χωρίζονται σε 4 “ερευνητικές” ανομοιογενείς ομάδες [3+3+3+4], οι οποίες παραμένουν σταθερές και σε κάθε δίωρο ασχολούνται με διαφορετικό κειμενικό είδος, έτσι ώστε να έρθουν σε επαφή με περισσότερα είδη. Το 3ο δίωρο δρουν ομαδικά αλλά παράγουν ατομική εργασία και το 4ο δίωρο παρουσιάζουν τις ομαδικές και ατομικές τους εργασίες.

8

1ο δίωρο – 1Ο ομαδικό – κοινό φύλλο εργασίας: Τρίτη 03-12-2013: 6η -7η ώρα “Οι γλωσσικοί και δομικοί μηχανισμοί του περιγραφικού, του αφηγηματικού, του επιχειρηματολογικού και του πολυτροπικού,

εν γένει, κειμένου”.

Σκεπτικό: • Ανάθεση ρόλου: στον πιο αδύναμο μαθητή ανατίθεται ο ρόλος του “γλωσσολόγου” : www.greek-language.gr. Πύλη για Ελληνική

Γλώσσα → Νέα Ελληνική → Εργαλεία → Ηλεκτρονικά Λεξικά → Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής → Αναζήτηση → πληκτρολόγηση οποιασδήποτε άγνωστης λέξης, η σημασία της οποίας θα ζητηθεί από τις ομάδες, και ανάγνωση της σημασίας της από τον “γλωσσολόγο”.

• Ανάθεση δραστηριοτήτων στις 4 ομάδες: στα Σώματα Κειμένων της Πύλης www.greek-language.gr. ή στο Διαδίκτυο να μελετήσουν κείμενα περιγραφικά, αφηγηματικά, επιχειρηματολογικά και , εν γένει, πολυτροπικά που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την Ξάνθη και τον φυσικό κόσμο.

• Σύνδεση με στόχους: το φύλλο εργασίας του πρώτου δίωρου προσπαθεί να “ευθυγραμμιστεί” με τον πρώτο και δεύτερο στόχο: να γνωρίσουν ποικίλες μορφές κειμενικών ειδών και να κατανοήσουν τους γλωσσικούς και δομικούς μηχανισμούς του περιγραφικού, του αφηγηματικού, του επιχειρηματολογικού και του πολυτροπικού, εν γένει, κειμένου.

Ειδική στοχοθεσία: Με τις δραστηριότητες και τα φύλλα εργασίας του 1ου δίωρου επιδιώκουμε οι μαθητές και οι μαθήτριες

– να αποκτήσουν γνώσεις για το αντικείμενο αντιλαμβανόμενοι τη γλώσσα ως χρήση– να συνδημιουργήσουν ένα είδος σημειώσεων για το αντικείμενο με στόχο την περαιτέρω χρησιμοποίησή τους τόσο από

τους ίδιους όσο και από μαθητές των άλλων τμημάτων του σχολείου – να χρησιμοποιήσουν τον Η/Υ στα πλαίσια του αναγνωριστικού - κλασικού γραμματισμού, δηλαδή ως μέσο διδασκαλίας και

ως περιβάλλον εργασίας– να δημοσιοποιήσουν άμεσα το προϊόν της εργασίας τους, τηρώντας το ΄σύμφωνο συνεργασίας΄ και αποκτώντας

υπευθυνότητα

Δραστηριότητες –Φύλλο εργασίας: Στις ομάδες μοιράζεται το 1ο φύλλο εργασίας φωτοτυπημένο και ανατίθενται δραστηριότητες με στόχο να συμπληρωθεί από την κάθε ομάδα ένα τμήμα του φύλλου εργασίας. Στη συνέχεια ο “γλωσσολόγος” μαζεύει τα φύλλα εργασίας και με βάση τις απαντήσεις των ομάδων διαμορφώνει συνολικά το 1ο φύλλο εργασίας, το οποίο ο διδάσκων έχει αντιγράψει σε μια σελίδα σε πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (ΠΕΚ) στον Η/Υ του γλωσσολόγου. Στη συνέχεια το 1ο φύλλο εργασίας δημοσιεύεται στο wiki: sminthi.pbworks.com. που έχει δημιουργήσει ήδη ο διδάσκων. Θα παρουσιαστεί και θα σχολιαστεί από την ολομέλεια το 4ο δίωρο.

9

1η ομάδα: Επιχειρηματολογικό κείμενο• Α. www.greek-language.gr. Πύλη για Ελληνική Γλώσσα → Νέα Ελληνική → Εργαλεία → Σώματα

Κειμένων → κλικ στο Εφημερίδα Μακεδονία → στην Αναζήτηση πληκτρολογούμε: Ξάνθη →κλικ στο Βρες → κλικ πιο κάτω : Ξάνθη → κλικ στο κείμενο Μ0028

• Β. επιλέγουμε το κείμενο Μ0028, χωρίς τον τίτλο, και το αντιγράφουμε σε μια σελίδα σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (ΠΕΚ)

• Γ. διαβάζουμε το κείμενο, ζητάμε από τον “γλωσσολόγο” να μας διαβάσει τη σημασία λέξεων που δεν γνωρίζουμε και μας είναι απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου

• Δ. χρωματίζουμε με κόκκινο χρώμα τις δύσκολες-άγνωστες λέξεις, με πράσινο τα ρήματα μέσης φωνής και με γαλάζιο χρώμα, έντονα γράμματα και μεγαλύτερη γραμματοσειρά τη φράση του κειμένου που θεωρούμε ότι σηκώνει το βάρος του νοήματος όλου του κειμένου (τίτλος). Μπορείτε να δείτε το Ρίτσμοντ των ΗΠΑ στο https://maps.google.gr/ πληκτρολογώντας “Ρίτσμοντ” και επιλέγοντας “Φωτογραφίες” ή “Χάρτης”

• Ε. αποθηκεύουμε την εργασία μας σε ένα φάκελο στον Η/Υ με το όνομα της ομάδας μας

• Ζ. διαγράφουμε από το “Κείμενο επιχειρηματολογίας” του 1ου φωτοτυπημένου φύλλου εργασίας τις λέξεις- φράσεις που θεωρούμε λανθασμένες

• Η. δημοσιεύουμε συμπληρωμένο από όλες τις ομάδες το 1ο φύλλο εργασίας στο wiki: sminthi.pbworks.com. που έχει δημιουργήσει ήδη ο διδάσκων

10

2η ομάδα: Περιγραφικό κείμενο• Α. www.greek-language.gr. Πύλη για Ελληνική Γλώσσα → Νέα Ελληνική → Εργαλεία → Σώματα

Κειμένων → κλικ στο Εφημερίδα Νέα → στην Αναζήτηση πληκτρολογούμε : Ξάνθη →κλικ στο Βρες → κλικ πιο κάτω : Ξάνθη → κλικ στο κείμενο Ν1534

• Β. επιλέγουμε το κείμενο Ν1534, χωρίς τον τίτλο, και το αντιγράφουμε σε μια σελίδα σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (ΠΕΚ)

• Γ. διαβάζουμε το κείμενο (χωρίς το “Φαγητό, Διαμονή, Διαδρομή”)και ζητάμε από τον “γλωσσολόγο” να μας διαβάσει τη σημασία λέξεων που δεν γνωρίζουμε και μας είναι απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου

• Δ. χρωματίζουμε στις 2 πρώτες παραγράφους με κόκκινο χρώμα τα ρήματα που βρίσκονται σε ενεστώτα(και τα συνδετικά), με πράσινο τα επίθετα και στην τελευταία παράγραφο με γαλάζιο χρώμα, έντονα γράμματα και μεγαλύτερη γραμματοσειρά τη διαδρομή από την Ξάνθη ως τη Σταυρούπολη. Μπορείτε να δείτε τη διαδρομή στο https://maps.google.gr/ πληκτρολογώντας “Στενά Νέστου” και επιλέγοντας “Φωτογραφίες”

• Ε. αποθηκεύουμε την εργασία μας σε ένα φάκελο στον Η/Υ με το όνομα της ομάδας μας

• Ζ. διαγράφουμε από το “Κείμενο περιγραφικό” του 1ου φωτοτυπημένου φύλλου εργασίας τις λέξεις- φράσεις που θεωρούμε λανθασμένες

• Η. δημοσιεύουμε συμπληρωμένο από όλες τις ομάδες το 1ο φύλλο εργασίας στο wiki: sminthi.pbworks.com. που έχει δημιουργήσει ήδη ο διδάσκων

11

3η ομάδα: Αφηγηματικό κείμενο• Α. Μηχανή αναζήτησης → πληκτρολογούμε την διεύθυνση:

http://www.travelforgreece.gr/thraki/rodopi/194-vistonida.html

• Β. επιλέγουμε το κείμενο με πλαγιότιτλο “ Ιστορία- Περιγραφή” και το αντιγράφουμε σε μια σελίδα σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (ΠΕΚ)

• Γ. διαβάζουμε το κείμενο που αφορά μόνο την Ιστορία της λίμνης Βιστωνίδας (όχι την περιγραφή) και ζητάμε από τον “γλωσσολόγο” να μας διαβάσει τη σημασία λέξεων που δεν γνωρίζουμε και μας είναι απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου

• Δ. χρωματίζουμε με κόκκινο χρώμα τα ρήματα που βρίσκονται σε ιστορικούς χρόνους, με πράσινο τα ρήματα που θεωρούμε ότι εκφράζουν δράση και με γαλάζιο χρώμα τις λέξεις που δηλώνουν χρόνο (επιρρήματα, προθετικά σύνολα) Μπορείς να δεις τη λίμνη Βιστωνίδα στο https://maps.google.gr/ πληκτρολογώντας “Λίμνη Βιστωνίδα” και επιλέγοντας “Φωτογραφίες”

• Ε. αποθηκεύουμε την εργασία μας σε ένα φάκελο στον Η/Υ με το όνομα της ομάδας μας

• Ζ. διαγράφουμε από το “Κείμενο αφηγηματικό” του 1ου φωτοτυπημένου φύλλου εργασίας τις λέξεις- φράσεις που θεωρούμε λανθασμένες

• Η. δημοσιεύουμε συμπληρωμένο από όλες τις ομάδες το 1ο φύλλο εργασίας στο wiki: sminthi.pbworks.com. που έχει δημιουργήσει ήδη ο διδάσκων

12

4η ομάδα: Πολυτροπικό κείμενο: αφηγηματικό- περιγραφικό - επιχειρηματολογικό• Α. Μηχανή αναζήτησης → πληκτρολογούμε την διεύθυνση: http://www.youtube.com/watch?v=8zdq0-FbLZM

• Β. παρακολουθούμε το video προσεκτικά δύο φορές [διάρκεια 5:30]

• Γ. σημειώνουμε, μετά την πρώτη παρακολούθηση, σε ένα χαρτί κάποιες λέξεις που δεν καταλαβαίνουμε και ζητάμε από τον “γλωσσολόγο” να μας διαβάσει τη σημασία λέξεων που δεν γνωρίζουμε και μας είναι απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου.

• Δ. παρακολουθούμε για δεύτερη φορά το video, απαντάμε στις παρακάτω ερωτήσεις που αναφέρονται στο video που παρακολουθήσαμε και μεταφέρουμε με δικά μας λόγια τις διαπιστώσεις μας σε μια σελίδα σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου [ΠΕΚ]

1. Οι εικόνες σε σχέση με το γραπτό κείμενο είναι περισσότερες – λιγότερες (κύκλωσε την απάντηση που θεωρείς σωστή)2. Η μουσική που ακούγεται στο video είναι μοντέρνα – παραδοσιακή (κύκλωσε την απάντηση που θεωρείς σωστή)3. Γιατί νομίζεις ότι ο δημιουργός του video επέλεξε τη συγκεκριμένη μουσική; (απάντησε με λίγα λόγια)4. Πιστεύεις ότι το video που παρακολούθησες έχει ως στόχο του να - περιγράψει την Ξάνθη-να αφηγηθεί την ιστορία της Ξάνθης-να πείσει κάποιους να επισκεφτούν την Ξάνθη-και τα τρία προηγούμενα (κύκλωσε την απάντηση που θεωρείς σωστή)

• Ε. αποθηκεύουμε την εργασία μας σε ένα φάκελο στον Η/Υ με το όνομα της ομάδας μας

• Ζ. διαγράφουμε από το “Κείμενο πολυτροπικό: περιγραφικό- αφηγηματικό- επιχειρηματολογικό ”του 1ου φωτοτυπημένου φύλλου εργασίας τις λέξεις- φράσεις που θεωρούμε λανθασμένες

• Η. δημοσιεύουμε συμπληρωμένο από όλες τις ομάδες το 1ο φύλλο εργασίας στο wiki: sminthi.pbworks.com. που έχει δημιουργήσει ήδη ο διδάσκων

13

1ο φύλλο εργασίας: • «Οι γλωσσικοί και δομικοί μηχανισμοί του περιγραφικού, του αφηγηματικού, του επιχειρηματολογικού και του πολυτροπικού, εν γένει,

κειμένου» • Α. Κείμενο επιχειρηματολογίας:

Σε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο χρησιμοποιούνται αρκετές καθημερινές // ασυνήθιστες λέξεις και τα ρήματα βρίσκονται κυρίως στην ενεργητική // μέση φωνή. Έτσι διαμορφώνεται ένα ύφος απλό // επίσημο. Και το βασικότερο!!!! Ένα κείμενο επιχειρηματολογίας γράφεται συνήθως για να εξηγήσει πώς είναι κάτι // γιατί πρέπει να γίνει κάτι. Ομάδα: (όνομα ομάδας) Γυμνασίου Σμίνθης___________________________________________________________________________________

• Β. Κείμενο περιγραφικό: Σε ένα περιγραφικό κείμενο τα ρήματα βρίσκονται κυρίως σε χρόνο αόριστο // ενεστώτα. Επίσης παρατηρούμε ότι σε ένα περιγραφικό κείμενο τα συνδετικά ρήματα είναι πολλά // λίγα. Εκείνο που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι η περιγραφή γίνεται πιο κατανοητή και ζωντανή με τη χρήση συνδετικών ρημάτων // επιθέτων και κινείται στον άξονα του χρόνου //χώρου. Και το βασικότερο!!!! Ένα κείμενο περιγραφής γράφεται για να εξηγήσει πώς είναι κάτι // πώς έγινε κάτι.

Ομάδα: (όνομα ομάδας) Γυμνασίου Σμίνθης_________________________________________________________________________________

• Γ. Κείμενο αφηγηματικό: Σε ένα αφηγηματικό κείμενο τα ρήματα βρίσκονται κυρίως σε χρόνο αόριστο // ενεστώτα. Επίσης παρατηρούμε ότι σε ένα αφηγηματικό κείμενο τα περισσότερα ρήματα είναι ρήματα δράσης // συνδετικά, και η αφήγηση κινείται στον άξονα του χρόνου // χώρου. Και το βασικότερο!!!! Ένα κείμενο αφηγηματικό γράφεται για να εξηγήσει πώς είναι κάτι // πώς έγινε κάτι.

Ομάδα: (όνομα ομάδας) Γυμνασίου Σμίνθης _______________________________________________________________________________

• Δ. Κείμενο πολυτροπικό: περιγραφικό- αφηγηματολογικό- επιχειρηματολογικόΣε ένα πολυτροπικό κείμενο η εικόνα μπορεί να καταλαμβάνει μικρότερο // μεγαλύτερο χώρο σε σχέση με το γραπτό κείμενο. Η μουσική που συνοδεύει την εικόνα τις περισσότερες φορές συνδέεται // δεν συνδέεται με κάποιο τρόπο μ’ αυτήν. Ένα πολυτροπικό κείμενο μπορεί // δεν μπορεί να περιγράφει πώς είναι κάτι ή να αφηγείται πώς έγινε κάτι ή να προσπαθεί να μας πείσει με επιχειρήματα για κάτι. Επομένως το πολυτροπικό κείμενο δεν είναι ένα νέο είδος κειμένου αλλά μια νέα μορφή κειμένου. Και το βασικότερο!!!! Κείμενο + Εικόνα + Ήχος κινητοποιούν τη λογική μας // τα συναισθήματά μας.

Ομάδα: (όνομα ομάδας) Γυμνασίου Σμίνθης

14

2ο δίωρο: “Οι μορφές και οι στόχοι των περιγραφικών, αφηγηματικών, επιχειρηματολογικών και των πολυτροπικών, εν γένει, κειμένων”

Σκεπτικό: • Οι μαθητές παραμένοντας στις ίδιες ομάδες ασχολούνται με φύλλα εργασίας που αφορούν σε

διαφορετικό κειμενικό είδος σε σχέση με το είδος με το οποίο ασχολήθηκαν το 1ο δίωρο.• Ανάθεση δραστηριοτήτων και εργασιών στις 4 ομάδες: οι μαθητές σε ομάδες, μετά την

ολοκλήρωση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, καλούνται να παράξουν ένα τελικό project στο οποίο αξιοποιούνται δημιουργικά οι παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά τους από τις δραστηριότητες.

• Σύνδεση με στόχους: τα φύλλα εργασίας του δεύτερου δίωρου προσπαθούν να “ευθυγραμμιστούν” με τον πρώτο και τρίτο στόχο: να γνωρίσουν ποικίλες μορφές , να συζητήσουν τους στόχους τους και να παράξουν ένα δικό τους απλό περιγραφικό, αφηγηματικό, επιχειρηματολογικό, πολυτροπικό ή μη.

Ειδική στοχοθεσία: • Με τις δραστηριότητες και τα φύλλα εργασίας του 2ου δίωρου επιδιώκουμε οι μαθητές και οι

μαθήτριες – να αποκτήσουν γνώσεις για το αντικείμενο αντιλαμβανόμενοι τη γλώσσα ως χρήση– να αποκτήσουν γνώσεις για τον κόσμο αντιλαμβανόμενοι τη γλώσσα ως ιδεολογία– να αυτενεργήσουν για να παράξουν συνεργατικά ένα δικό τους κείμενο (αγγελία) που να ανταποκρίνεται

στη μορφή και στους στόχους των κειμενικών ειδών που μελέτησαν

Δραστηριότητες –Φύλλο εργασίας:

15

2ο φύλλο εργασίας, 1η ομάδα [περιγραφή]

• Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα http://www.lostandfound.gr/ και επιλέξτε “Κατοικίδια”. Διαβάστε τις περιγραφές των χαμένων ζώων και παρατηρήστε:

-τις λέξεις που χρησιμοποιούνται______________________________________________________-τις λέξεις που μπαίνουν πρώτες_______________________________________________________-τις λέξεις που χρωματίζονται_________________________________________________________-τις λέξεις που παραλείπονται_________________________________________________________-ποιος είναι ο πομπός του μηνύματος___________________________________________________-ποιος νομίζετε πως είναι ο στόχος του πομπού___________________________________________ • Στη συνέχεια επισκεφτείτε τη σελίδα http://periigites.gr/index.php?name=News&file=article&sid=281 και

διαβάστε την περιγραφή για το δάσος Οξιάς- Χαϊντού στην Ξάνθη. Παρατηρήστε:-τις λέξεις___________________________________________________________________________-την οργάνωση του λόγου_____________________________________________________________-τον πομπό_________________________________________________________________________-το στόχο του μηνύματος_____________________________________________________________-τις διαφορές που παρατηρείτε με τα κείμενα της προηγούμενης ιστοσελίδας για τα χαμένα κατοικίδια; • Παρουσιάστε σε μια διαφάνεια προβολής παρουσίασης (ppt) μια μικρή αγγελία στην οποία θα περιγράφετε ένα

αδέσποτο σκυλί, το οποίο κυκλοφορεί γύρω από το σχολείο σας(υπάρχουν πολλά!!!), με σκοπό να δοθεί για υιοθεσία. Προσθέστε και μια φωτογραφία του σκύλου, εάν είναι δυνατόν.

• Στείλτε ένα e - mail στον ΦΟΞ (Φιλοζωικό Όμιλο Ξάνθης) fox.xanthis@yahoo.gr ζητώντας πληροφορίες για τον

τρόπο με τον οποίο πρέπει να αποστείλετε στον Όμιλο τη μικρή σας αγγελία ή αναρτήστε τη διαφάνεια προβολής παρουσίασής σας (ppt) στο wiki που δημιουργήθηκε για το 1ο φύλλο εργασίας

16

2ο φύλλο εργασίας, 2η ομάδα [πολυτροπικό κείμενο]

• Επιστεφτείτε την ιστοσελίδα της ορνιθολογικής εταιρείας http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=313 και επιλέξτε Ποιοι είμαστε → Δράσεις. Παρατηρήστε το κείμενο και τις εικόνες:

-ποιος είναι ο πομπός__________________________________________________________________ -ποιοι οι πιθανοί δέκτες________________________________________________________________-τι ρόλο παίζουν οι εικόνες στο κείμενο____________________________________________________-το κείμενο είναι περιγραφικό, αφηγηματικό ή επιχειρηματολογικό και γιατί____________________ • Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ξάνθης: http://www.xanthi.gr/ και

επιλέξτε Αρχική → Ταξιδιωτικός Οδηγός → Εγκαταλελειμμένοι Ορεινοί Οικισμοί. Διαβάστε το κείμενο:

-ποιες καινούριες πληροφορίες μάθατε για την περιοχή σας____________________________________

-το κείμενο είναι: περιγραφικό, αφηγηματικό, επιχειρηματολογικό, πολυτροπικό ή μη και γιατί_______

• Με τη βοήθεια του διαδικτύου και της ιστοσελίδας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης της Ξάνθης να δημιουργήσετε σε μια σελίδα σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου( ΠΕΚ ) ένα διαφημιστικό φυλλάδιο για την Σμίνθη, με σκοπό να βοηθήσετε οικονομικά την περιοχή σας μέσω του τουρισμού.

• Η σελίδα σας στο πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (ΠΕΚ), αφού τοποθετηθεί σε αρχείο, θα

αναρτηθεί στο wiki που δημιουργήθηκε για το 1ο φύλλο εργασίας ή στην είσοδο του σχολείου σας.

17

2ο φύλλο εργασίας, 3η ομάδα: επιχειρηματολογία

• Παρακολουθήστε στο you tube http://www.youtube.com/watch?v=r5EwLAjLjP8 το video για το φράγμα του Θησαυρού, φράγμα που έχει επηρεάσει και το μικροκλίμα της Ξάνθης. Προσπαθήστε να εντοπίσετε:

-τα θετικά που πρόσφερε το φράγμα, σύμφωνα με το video το συγκεκριμένο φράγμα____-τον δημιουργό του video__________________ • Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: http

://portal.tee.gr/portal/page/portal/teelar/EKDILWSEIS/damConference/eisigiseis/2.5.pdf και διαβάστε την παράγραφο 1.3. “Κατασκευή μεγάλων φραγμάτων και περιβάλλον”.

-ποιος είναι ο συντάκτης του κειμένου_________________________________-συγκρίνετε το κείμενο με το προηγούμενο video, ως προς τις πληροφορίες που μας δίνει για το

ρόλο των φραγμάτων ____________________________________

• Παρουσιάστε σε μια διαφάνεια προβολής παρουσίασης (ppt) τα αποτελέσματα του καταιγισμού ιδεών με θέμα: “Γιατί πρέπει να προστατεύουμε το φυσικό περιβάλλον“ (μπορείτε να προσθέσετε και εικόνες από το διαδίκτυο)

• Τη διαφάνεια προβολής παρουσίασής σας (ppt) με τις ιδέες σας μπορείτε να την εκτυπώσετε

και να την μοιράσετε σε κατοίκους του χωριού σας. Επίσης μπορείτε να την αναρτήσετε στο wiki που δημιουργήθηκε για το 1ο φύλλο εργασίας

18

2ο φύλλο εργασίας, 4η ομάδα [αφήγηση]

• Επιστεφτείτε την ιστοσελίδα των eco news http://www.econews.gr/2013/10/22/dentro-tenere-107005/ και διαβάστε το άρθρο για το πιο μοναχικό δέντρο του κόσμου. Παρατηρήστε:

-πώς κινείται η αφήγηση στον άξονα του χρόνου και του χώρου_________________________________-η αφήγηση είναι μυθοπλαστική ή ρεαλιστική _______________________________________________-πώς καταλήξατε στην προηγούμενη απάντηση ______________________________________________

• Στη συνέχεια επισκεφτείτε στο you tube την ιστοσελίδα http://www.youtube.com/watch?v=FQviddj9RY4 και παρακολουθήστε την αφήγηση για τις πυρκαγιές. Παρατηρήστε

-ποιοι είναι οι πομποί____________________________________________________________________-ποιοι είναι οι πιθανοί δέκτες _____________________________________________________________-Αν δεν διαβάζατε ή δεν παρακολουθούσατε τις αφηγήσεις της 1ης και 2ης δραστηριότητας στο διαδίκτυο

πιστεύετε ότι οι αφηγήσεις θα σας έκαναν την ίδια εντύπωση_________________________-Τι είναι αυτό που τις διαφοροποιεί στο διαδίκτυο___________________________________________ • Πρόκειται να δραματοποιήσετε έναν διάλογο για μια πυρκαγιά που ξέσπασε στο δάσος της Οξιάς –

Χαϊντού στην Ξάνθη. Στο διάλογο θα πάρουν μέρος 3-4 πρόσωπα(όσα και τα μέλη της κάθε ομάδας). Κρατήστε σημειώσεις σε μια σελίδα σε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (ΠΕΚ) για τα πρόσωπα που θα συζητούν (δημοσιογράφος- πυροσβέστης- αυτόπτες μάρτυρες), για το γλωσσικό τους ρεπερτόριο, την εμφάνισή τους, την ψυχολογική τους κατάσταση και για ό,τι άλλο σκεφτείτε.

• Ο διάλογος θα δραματοποιηθεί από την ομάδα μέσα στην τάξη το 4ο δίωρο

19

3ο δίωρο: “Η σύνταξη περιληπτικού κειμένου συνδεδεμένο με τα κειμενικά είδη και με συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση”

Σκεπτικό: • Οι μαθητές να συνεργαστούν μεταξύ τους αλλά να παράξουν ατομικά κάποιες εργασίες • Να αναστοχαστούν προηγούμενες κατακτημένες γνώσεις • Να συνδέσουν την περίληψη με συγκεκριμένα κειμενικά είδη και συγκεκριμένο επικοινωνιακό

πλαίσιο• Σύνδεση με στόχους: τα φύλλα εργασίας του 3ου δίωρου προσπαθούν να “ευθυγραμμιστούν” με

τον τέταρτο στόχο: να συντάξουν περιληπτικό κείμενο συνδεδεμένο με τα συγκεκριμένα κειμενικά είδη και με συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση

Ειδική στοχοθεσία: • Με τις δραστηριότητες και τα φύλλα εργασίας του 3ου δίωρου επιδιώκουμε οι μαθητές και οι

μαθήτριες – να αυτενεργήσουν για να παράξουν ατομικά ένα δικό τους κείμενο που να έχει συγκεκριμένη

μορφή και συγκεκριμένο αποδέκτη– να παράγουν γραπτό λόγο συνδεδεμένο με συγκεκριμένες και πραγματικές επικοινωνιακές

περιστάσεις– να αναγνωρίζουν τα διαφορετικά επίπεδα ύφους τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό

λόγο

• Δραστηριότητες –Φύλλο εργασίας:

20

3ο φύλλο εργασίας, ομαδικό - ατομικό • Επισκεφθείτε, κατά ομάδες, την ιστοσελίδα της Εφημερίδας Xanthi Press → Ένθετα → Περιβάλλον

http://www.xanthipress.gr/magiki-tsanta-magirevi-choris-ilektriko-revma-sozi-zoes/. Αντιγράψτε σε ένα πρόγραμμα επεξεργαστή κειμένου (ΠΕΚ) ολόκληρο το άρθρο για την “Μαγική τσάντα”. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο και, χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε χρώμα επισήμανσης κειμένου (φωσφοριζέ) σας αρέσει, να επισημάνετε τα σημεία εκείνα του άρθρου που θεωρείτε ότι περιέχουν την ουσία της είδησης. Οι ομάδες σας, ως δημοσιογράφοι τριών αντίπαλων τοπικών τηλεοπτικών καναλιών της Ξάνθης, καλούνται να παρουσιάσουν στους αρχισυντάκτες των καναλιών τους την προηγούμενη είδηση σε ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ διάρκειας 1΄, χρησιμοποιώντας τις επισημάνσεις του κειμένου τους ως autocue. Μη ξεχνάτε ότι μεγάλο τηλεοπτικό κανάλι της Αθήνας θα επιλέξει το καλύτερο ρεπορτάζ για να προβληθεί στις ειδήσεις των 8:30!!!

• Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της εφημερίδας «Έθνος»: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=45851 και διαβάστε το άρθρο : “Πωλείται

ιδιωτικό δάσος έναντι 1,9 εκατ. Ευρώ”. Ως μέλη της περιβαλλοντικής οργάνωσης της περιοχής σας, της οργάνωσης “Ρομπέν των δασών”, παρουσιάστε, ατομικά, σε μια διαφάνεια προβολής παρουσίασης (ppt) μια μικρή αγγελία ειρωνικού-σατιρικού ύφους με την οποία θα προσπαθήσετε να … “πουλήσετε” το δάσος. Η μικρή σας αγγελία θα αναρτηθεί στο blog της οργάνωσής σας, δίπλα στην δημοσίευση του άρθρου από το «Έθνος». Επειδή, όμως, δεν υπάρχει η δυνατότητα κάθε μαθητής να έχει τον δικό του Η/Υ, για αυτό διαβάστε ομαδικά το άρθρο από το διαδίκτυο και στη συνέχεια κρατήστε σημειώσεις ο καθένας στο τετράδιό του για το πώς φαντάζεται την μικρή του αγγελία. Όποιος ολοκληρώνει πρώτος τις σκέψεις του, ας επιχειρεί να τις αποτυπώσει στο ppt. O καθένας να περιμένει υπομονετικά τη σειρά του.

• Στη συνέχεια, την ατομική σου μικρή αγγελία, αφού την αποθηκεύσεις σε ένα φάκελο με το όνομά σου, να την αναρτήσεις μόνος σου στο wiki που έχει δημιουργηθεί για το τμήμα σου.

21

4ο δίωρο: “Παρουσίαση ομαδικών και ατομικών εργασιών”

Έχοντας ορίσει οι ομάδες τον εκπρόσωπό τους, παρουσιάζουν στην ολομέλειατις εργασίες τους.

• Το 1ο φύλλο εργασίας διαβάζεται από τον εκπρόσωπο κάθε ομάδας. Δίνονται εξηγήσεις σε τυχόν απορίες. Όλοι οι μαθητές βλέπουν το κείμενο αναρτημένο στο wiki, sminthi.pbworks.com. Ο ‘γλωσσολόγος’ κάνει τις τυχόν αλλαγές μετά από συζήτηση και παρατηρήσεις.

• To 2ο φύλλο εργασίας, που περιλαμβάνει την αγγελία για υιοθεσία αδέσποτων σκυλιών γύρω από το σχολείο, το διαφημιστικό φυλλάδιο για τη Σμίνθη, τον καταιγισμό ιδεών για την προστασία του περιβάλλοντος, παρουσιάζεται από τις ομάδες στην ολομέλεια. Ο φανταστικός διάλογος για την πυρκαγιά στο δάσος δραματοποιείται από την υπεύθυνη ομάδα. Όλοι οι μαθητές βλέπουν τα κείμενα αναρτημένα στο wiki, sminthi.pbworks.com. H κάθε υπεύθυνη ομάδα κάνει τις τυχόν αλλαγές μετά από συζήτηση και παρατηρήσεις.

• Το 3ο φύλλο εργασίας παρουσιάζεται από κάθε μαθητή. Όλοι οι μαθητές βλέπουν τα κείμενά τους αναρτημένα στο wiki, sminthi.pbworks.com. Ο κάθε δημιουργός κάνει τις τυχόν αλλαγές μετά από συζήτηση και παρατηρήσεις. Μπορεί να γίνει και ψηφοφορία για την καλύτερη δημιουργία.

• Όλες οι εργασίες των μαθητών θα μπορούσαν να αναρτηθούν στο sterantonius.blogspot.

22

Αξιολόγηση σεναρίου: Το σενάριο έχει ποικίλες δραστηριότητες, στοχεύει στην ενεργοποίηση της σκέψης των μαθητών, τους οποίους επιδιώκει να κάνει εγγράμματα υποκείμενα. Η έκταση του υλικού που δίδεται για επεξεργασία και η έκταση των εργασιών των φύλλων εργασίας είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες και στις γνώσεις μαθητών που έχουν την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα [πομακόφωνοι]

Άλλες εκδοχές: Το σενάριο δομήθηκε πάνω στη λογική της 3ης ενότητας του σχολικού εγχειριδίου και στις προσλαμβάνουσες των συγκεκριμένων μαθητών. Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να συνδυάσει τα κειμενικά είδη και με διαφορετική θεματική ενότητα [“Ταξίδι στον κόσμο της φύσης”] σε περίπτωση που είχε διαφορετικό μαθητικό δυναμικό, για παράδειγμα, μαθητές αστικού σχολείου. Επίσης θα μπορούσε να μην εντάξει την περίληψη στο 3ο δίωρο αλλά να συνεξετάσει τα κειμενικά είδη και την περίληψη κατανέμοντας τα κειμενικά είδη στο 2ο και 3ο δίωρο.

Κριτική : Το παρόν σενάριο ανταποκρινόμενο στους στόχους που τέθηκαν αρχικώς και στις δυνατότητες των συγκεκριμένων μαθητών κατάφερε να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον των μαθητών, να τους οδηγήσει να συνεργαστούν αρμονικά και να παράξουν ομαδικές και ατομικές εργασίες, αποδεικνύοντας ότι απέκτησαν γνώσεις τόσο για το αντικείμενο όσο και για τον κόσμο. Παρουσιάστηκαν κάποιες δυσκολίες, κυρίως στην συνεργασία των μαθητών, οι οποίοι δεν είναι εθισμένοι στη συνεργατική μέθοδο και στην χρήση του προγράμματος προβολής παρουσίασης.

Βιβλιογραφία• Σχολικό εγχειρίδιο: Νεοελληνική Γλώσσα Α’ Γυμνασίου• Βιβλίο του καθηγητή: Νεοελληνική Γλώσσα Α’ Γυμνασίου