A Terra, Planeta do Sistema Solar

Tema 1

A TERRA, UN PUNTO NO UNIVERSO

Lección 1

Debemos saber…

• ¿Qué é a Terra? É un planeta do Sistema Solar.

• ¿Qué é o Sistema Solar? O Sistema Solar está formado polo Sol, que é a súa estrela central e numerosos corpos (planetas, satélites, etc.) que están ao seu redor ligados pola gravidade.

• ¿Qué é a forza da gravidade? É unha atracción que fai a Terra sobre todo obxecto, debido a que a súa velocidade ao xirar arredor do sol é moi rápida.

• ¿Qué é o Sol? É unha estrela dunha galaxia de forma espiral chamada Vía Láctea, unha dos milleiros de galaxias que conforman o universo.

• ¿Qué é unha galaxia? Son grupos de millóns de estrelas, gas e po que xiran no espazo.

• ¿Qué tipos de galaxias existen? Existen tres grupos segundo a súa forma: elípticas, espirais e irregulares.

• ¿Cal é a Galaxia máis próxima á Vía Láctea? Andrómeda, que está a 2,300,000 de anos luz.

GALAXIA EN ESPIRAL

GALAXIA ELÍPTI CA

GALAXIA IRREGULAR

Os Planetas

• No Sistema Solar temos 8 planetas.• ¿Qué é un planeta? É un astro/corpo celeste que xira ao

redor do sol e non ten luz propia. Algúns deles teñen satélites que xiran ao seu redor.

• ¿Qué é un satélite? É un corpo celeste opaco que tampoco ten luz propia e que xira ao redor de planetas primarios.

• Os planetas teñen dous movementos:– Movemento de rotación: xiran sobre sí mesmos.– Movemento de translación: xiran ao redor do Sol, seguindo

unha traxectoria chamada órbita; neste caso a órbita dos planetas do Sistema Solar e elíptica (case circular).

• Segundo a súa distancia ao Sol, os planetas divídense en dous grupos, separados por un cinto de asteroides (corpos rochosos pequenos):– Planetas interiores: Mercurio, Venus, Terra e Marte; que están

máis próximos ao sol e teñen poucos satélites.– Planetas exteriores: Xúpiter, Saturno, Urano e Neptuno; que

están máis afastados do Sol e teñen máis satélites.

• ¿Qué son os Planetas Ananos?– Son unha categoría de planetas que estableceuse en

2006.– A diferencia principal cos outros planetas é que a súa

órbita ao redor do Sol non é precisa.– No Sistema Solar contamos con 5 planetas ananos:

• Ceres.• Plutón.• Haumea.• Makemake.• Eris/Iris.

CERES PLUTÓN

HAUMEAMAKEMAKE

ERIS

Orixe do nome dos planetasO nome dos planetas do Sistema Solar corresponde ao nome dalgunhas divinidades das mitoloxías romana ou grega. Por exemplo:•MERCURIO: É o deus romano do comercio.•VENUS: é a diosa romana do amor e da beleza.•MARTE: é o deus romano da guerra .•TERRA: é a diosa da feminidade e da fecundidade.•XÚPITER: é o deus supremo do Panteón romano.•SATURNO: é o deus romano da agricultura.•URANO: é o deus grego do ceo.•NEPTUNO: é o deus romano dos mares.

MERCURIO/HERMES

VENUS/AFRODITA

TERRA/GEA

MARTE/ARES

JÚPITER/ZEUS

SATURNO/CRONOS

NEPTUNO/POSEIDÓN

• En diferentes culturas os días da semana provén dos nomes dos deuses asociados con cada un destes astros:– Luns pola lúa.– Martes por Marte.– Mércores por Mercurio.– Xoves por Xúpiter.– Venres por Venus.– O caso do Sábado é unha excepción porque ven do Sabbath e o

Domingo pola resurrección de Xesucristo: die domini (día del Señor en latín).

• En inglés aínda se conserva a denominación Saturday (día de Saturno) para o Sábado, e Sunday (día do Sol) para o domingo.

• Os satélites maiores dos diferentes planetas reciben o seu nome de personaxes mitolóxicos, excepto os satélites de Urano, cuxos nomes conmemoran personaxes de obras clásicas de teatro.

• Outros corpos menores do Sistema Solar reciben o seu nome de diversas fontes: mitolóxicas (Plutón, Sedna, Eris, Varuna o Ceres), dose seus descubridores (cometas como el Halley) ou de códigos alfanuméricos relacionados co seu descubrimento.

O PLANETATERRA

Lección 2

A terra: o planeta azul• Grazas aos satélites artificiais que xiran ao redor

da terra podemos coñecer a súa forma e dimensións.• Deste xeito dámonos conta de que a súa forma non

é de esfera perfecta, senón que está achatada polos polos, é dicir, é xeoide.

• A Terra, divídese en dous hemisferios iguais polo Ecuador (o ecuador é o plano perpendicular que divide á terra en dúas partes):– Hemisferio Norte ou Hemisferio Continental: contén

as terras de Asia, Europa, boa parte de África e case a metade de América.

– Hemisferio Sur ou Hemisferio Marítimo: porque nel predominan os grandes océanos.

LÍNEA ECUATORIAL

• ¿Por qué se lle chama o Planeta Azul?– Pola súa cor azulada,

froito da abundancia de osíxeno que hai na atmósfera.

Capas de la atmósfera

• ¿Cánto mide o Planeta Terra?– Se a medísemos polo Ecuador, as súa

lonxitude é de 40,077 km.– A súa superficie é de 510,000,000 km².

¿Sabías que a Terra mediuse por primeira vez no ano 200 a.C.?

Hace máis de 2000 anos existiu un home moi sabio que se chamaba ERATÓSTENES. El foi o primer home capaz de medir a circunferencia do Planeta Terra.

Eratóstenes tomou dous ángulos dos raios de sol desde diferentes lugares, cuxa distancia entre sí fose

coñecida e, desta forma, puido obter unha medida aproximada da circunferencia terrestre. El dixo que a

circunferencia da Terra medía 46,000 kilómetros.

A verdade é que os seus cálculos non foron moi exáctos pero, para tratarse dun home que non contaba con calculadoras ou sofisticados equipos de cómputo,

podemos dicir que pasou con nota as materias de xeometría e aritmética.

Érase unha vez…• …A volta ao mundo:– http://www.youtube.com/watch?

v=xeIsVipGNlc&feature=relmfu (1/3)– http://www.youtube.com/watch?

v=iS5tVH9X_9I&feature=fvwrel (2/3)– http://www.youtube.com/watch?

v=3ZdPdiXUnh8&feature=relmfu (3/3)

ROTACIÓN DA TERRA: OS DÍAS E AS NOITES

Lección 3

O movemento de rotación• É o movemento que fai a Terra sobre sí mesma, ao

redor dun eixe imaxinario.• Este movemento dura 24 horas.• O movemento de rotación da Terra explica a

sucesión dos días e mais das noites.• Durante o día, a parte da Terra que está iluminada

polo sol quéntase e pola noite esa mesma parte que xa non recibe a calor do sol, arrefríase.

• ¿Para qué sirve este movemento? – De non existir, nunha parte do planete sempre sería de

día e na outra sempre sería de noite.– A sucesión dos días e das noites permite a vida dos

seres vivos (persoas, animais e prantas), posto que fai que as temperaturas non sexan tan extremas.

Os fusos horarios• Debido ao movemento de rotación da Terra, amence

primeiro nos lugares situados cara ao leste, ou dirección pla que vemos saír o Sol.

• Por exemplo: en España, amence primeiro nas Illas Baleares, despois en Madrid, a continuación en Galicia e, por último nas Illas Canarias.

• Se tivésemos un horario distinto en cada lugar dependendo da posición do sol, sería moi difícil estableces os horarios cotidianos (trens, programas de TV, partidos de fútbol a unha hora concreta, etc.), por iso, acordouse dividir a terra en 24 fusos horarios, polo que todos aqueles lugares situados no mesmo fuso horario teñen a mesma hora.

(http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Standart_Time_Zones_2012.png?uselang=es)

TRANSLACIÓN DA TERRA: AS ESTACIÓNS DO ANO

Lección 4

O movemento de translación

• É o movemento elíptico que fai a Terra ao redor do Sol. A terra tarda aproximadamente 365 días en cubrir ese percorrido (365 días, 6 horas e 9 minutos).

• Como os 365 días non son exactos, cada catro anos, engádese un día máis a febreiro, e dese modo, as horas “de máis” quedan encadradas nese día. Estes anos son os anos bisestos.

• A importancia da inclinación da Terra:– O eixe de rotación da terra cara a órbita solar non

é perpendicular, senón que está inclinado. Se fose perpendicular, os polos nunca recibirían a luz solar e o no Ecuador viviría nunha insolación constante. Deste xeito, a súa inclinación permite que so polos reciban a radiación solar de maneira alternativa. E, ademáis, o lugar que recibe con máis forza os raios solares varía dependendo do momento do ano (dende o Trópico de Cáncer ao de Capricornio).

• As estacións do ano:– Durante o seu percorrido ao redor do Sol, a Terra queda exposta de

distinta maneira á incideencia dos raios solares, e isto da lugar ás estacións do ano:• O verán e o inverno prodúcense porque hai moita diferenza entre a cantidade

de raios de Sol que chean ao Hemisferio Norte e ao Hemisferio Sur. Mentres nun hemisferio é verán, noutro é inverno.

• Durante a primavera e o outono, a incidencia dos raios solares é a mesma nos dous hemisferios.

As estacións: http://www.youtube.com/watch?v=Io-9mpy-SjU&feature=player_embedded#!

Solsticio de Verán Solsticio de Inverno

Equinoccios

Prodúcese o 21 de xuño

Prodúcese o 21 de decembro

Prodúcense o 21 de marzo e o 23 de setembro

O Hemisferio Norte ten máis horas de día que de noite

O Hemisferio Norte ten máis horas de noite que de día

Son os únicos días do ano nos que a luz e a escuridade teñen igual duración en todo o planeta

(12h)

Acumúlase calor Pérdese calor

O Polo Norte ten luz 24 horas

O Polo Norte ten 24 horas de noite

No Trópico de Cáncer os raios

solares caen perpendiculares,

isto é, coa máxima intensidade

Os raios solares chegan perpendiculares ao Ecuador.

Comeza o verán Comeza o inverno O 21 de marzo iníciase a primavera no Hemisferio Norte e o outono no Hemisferio Sur

O 23 de setembro inícisase o outono no Hemisferio Norte e a primavera no Hemisferio Sur

TRÓPICO DE CÁNCER: é o trópico do Hemisferio Norte

TRÓPICO DE CAPRICORNIO: é o trópico do Hemisferio Sur

TRÓPICO: É o plano horizontal e elíptico

no cal prodúcese o movemento de

translación da Terra ao redor do Sol

RECURSOS WEB• http://julia-garcia-

sociales.blogspot.com.es/p/1-eso.html• http://www.juanjoromero.es/blog/2008

/07/u1-la-tierra-y-su-representacion-geografica/