Upload
santi-pazos
View
2.110
Download
6
Embed Size (px)
Citation preview
A CIDADE MEDIEVALE
A ARTE GOTICA
TEMA 3
CIDADES MEDIEVAIS
O ESTILO GOTICO
Introdución• Entre os séculos XII e XIV, iniciouse en Europa un
desenvolvemento económico que favoreceu o renacer das cidades.
• As cidades pasaron a ser un centro de produción artesanal e de intercambio de produtos. Nelas desenvolveuse unha próspera burguesía que gobernaba a cidade.
• Os monarcas aproveitaron o crecemento desta burguesía para aumentar e afianzar o seu poder sobre a nobreza feudal.
• Un novo estilo artístico, o Gótico, permitiu construír edificios máis altos e esveltos.
• A partir de mediados do século XIV e durante parte do XV, Europa sufriu unha crise económica e social xeneralizada.
03
Expansión agraria e crecemento demográfico
•A partir do século XI, en Europa occidental introducíronse unha serie de innovacións técnicas na agricultura:•Novas técnicas de cultivo, como a rotación trienal e o uso do esterco de animais como fertilizante.•Novos instrumentos agrícolas (arado normando) melloraron a utilización da forza dos animais de tiro para os labores do campo•Entre os séculos XII e XIV, a aplicación destes adiantos supuxo un aumento da produtividade en gran parte de Europa occidental.
03
Expansión agraria e crecemento demográfico
SÉCULO XI
Novos métodos de cultivo
Innovacions técnicas agrícolas na Europa Occidental.
Rotación Trienal
Esterco
BarbeitoCerealCereal
Novos instrumentos agrícolas
Arado normando ou de vertedeira
Uso do cabalo
Muiños de vento para moeer gran
SÉCULO XII al XIV Grande aumento da productividade na maior parte da Europa
Occidental
Prodúcense excedentes dedicados ao comercio nos mercados das cidades
Aumenta a poboación por melloras na alimentación, de 45 a 75 mill de hb no s.XIV en Europa
Prodúcense excedentes de man de obra agrícola o que conleva emigración as cidades
As cidades e os mercaderes
Os excedentes agrícolas de abadías e conventos
Nova división do traballo
• Os campesiños producen m.p
• Os artesanos produtos manufacturados • En rúas segundo os
oficios
Rotas terrestres para o comercio
Novos arrabais para comerciar que van formando os burgos ou novas cidades onde viven os burgueses.
•Nas cidades
Mercados leises para protexer aos mercaderes
Feiras Cidades e momentos concretos
Fin da autosuficiencia
As cidades, novos centros económicos
• A mellora da agricultura estimulou a revitalización ou a aparición das cidades.
• Os agricultores, ao produciren máis do que necesitaban para o seu consumo, xeraron un excedente ou sobrante de alimentos e materias primas.
• Os campesiños, os nobres e mais os eclesiásticos, propietarios das terras, buscaron mercados onde vender eses produtos, e atopáronos nas nacentes cidades europeas.
• O crecemento da poboación fomentou a emigración dunha parte dos campesiños ás cidades, onde atopaban maior liberdade persoal e oportunidades para melloraren a súa vida.
03
AS CIDADES MEDIEVAIS• Os comerciantes e artesáns agrupábanse sen orde nas proximidades dos castelos.
• Estes novos barrios empezáronse a chamar burgos e aos seus habitantes, burgueses.
• A cidade está rodeada por unha muralla, que ten función defensiva e ao mesmo tempo fiscal e xurídica. Vivir dentro da muralla ou fora, nos arrabalos, creaba un status diferente.
• Nas distintas portas da muralla pagábanse os impostos ao entrar.
• Existen barrios de carpinteiros, tinguidores, ourives, zapateiros. Cada grupo formaba un GREMIO
• As rúas eran estreitas e tortuosas, había moitas costas e sucidade. Era normal que deambularan polas mesmas animais e persoas á vez. Xeralmente partían do centro e expandíanse radialmente cara as portas das murallas.
• No centro situábase a Catedral e na praza da mesma, o mercado, o axuntamento e a casa dos gremios.
A cidade medieval.
Cidades
Rodeadas de murallas ou pegadas a elas.
Construcións luxosas, palaciospara nobres e monarcas. Rodeadas de murallas ou pegadas a elas.
Rúas:
Estreitas, sucias, case sen pavimento e sen beirarrúas.
Desperdicios das casas.
Escasa hixiene, isto traía enfermidades como•Cólera•Tifus.•Peste
Nº incendios.
Artesáns e gremios
• Os artesáns de cada oficio agrupábanse en gremios, estruturados de xeito xerárquico: aprendices, oficiais e mestres artesáns.
• O gremio preocupábase de manter o cumprimento dunha serie de normas.
A cidade medieval converteuse nun centro de produción de obxectos manufacturados.
O traballo artesanal organizábase en pequenos obradoiros, cuxo propietario era o mestre artesán, que dispoñía das súas propias ferramentas. Tratábase dun traballo manual.
Artesáns e Gremios.
Productos manufacturados Taller artesán•Mestre artesán.
•Traballo manual.
Gremios:
Organización de artesáns por oficios para controlar a producción calidade dos productos.
Para facer cumprir as normas, as mesmas horas de traballo, os mesmos materiaies, os mesmos prezos, calidade…y prezo final.
Organización xerárquica:
Aprendiz: aos sete años, o mestre, lle daba aloxamento, o alimentaba, vestía… e lle ensinaba o oficio,sen cobrar
Oficial: cando o aprendiz sabía o oficio, facía un exame e se o superaba ascendía a oficial, xa podía cobrar un soldo.
Maestro: se o oficial adquiría moita categoría o gremio podía ascendelo a mestre e podía montar o seu propio taller.
OS GREMIOS
Casa-obradoiro dun artesán03
Feiras e mercados
• Os núcleos urbanos acollían o mercado ao que acudían os campesiños da zona para intercambiar produtos agrícolas por manufacturas.
• Apareceron as feiras, mercados periódicos de grandes dimensións onde se mercaban e vendían grandes cantidades de produtos.
As grandes rutas do comercio
• O comercio marítimo adquiriu máis importancia que o terrestre para as longas distancias. A causa era a maior capacidade e velocidade dos barcos.
• A primeira gran ruta marítima abriuse no Mediterráneo. Importábanse produtos de luxo (seda e especias) e exportábanse tecidos, armas e ferramentas.
• Unha segunda ruta foi a do Atlántico e o Báltico. Transportábanse las, viños, peles, madeiras e trigo.
03
As Rotas comerciais
a) Rota comercial do Mediterráneo
Adquire co tempo maior importancia que o terrestre.
Consecuencia das cruzadas
Cidades: Venecia, Xénova, Marsella
Comerciaban con
a) Norte de Italia
Imperio Bizantino
Productos
•Xénova.•Venecia.•Florencia.
Exportacions: texidos, armas, ferramentas…
Comercio Marítimo
b) Rota comercial do Atlántico e Báltico
Cidades: Lisboa, portos castellanos do mar Cantábrico e do mar Báltico (A Hansa), cidades dos Países Baixos (Amberes, Bruxas,…)
Productos: lás de castela, viños franceses, ferro, peles, madeiras e trigo do Báltico.
Consecuencias: Formáronse dous grandes focos do comercio na Europa medieval
b) Flandes•Bruxas.•Gante.
Portos musulmans do Próximo Oriente
Importacions: sedas, especies, perfumes…
Rotas comerciais
A aparición da burguesía
• A base da súa riqueza era o diñeiro que cobraban polo seu traballo, pola venda dos seus produtos ou os beneficios dos seus negocios.
• Segundo a súa riqueza, distinguíase a alta burguesía, formada por grandes comerciantes e banqueiros, e a pequena burguesía, formada por mestres artesáns e pequenos comerciantes.
03
O crecemento das cidades transformou a sociedade feudal. Isto permitiu a formación dun novo grupo social non privilexiado, a burguesía.
A burguesía estaba formada por persoas dedicadas ao traballo artesanal e ao comercio, que non dependían de ningún señor feudal.
Habitantes das cidades medievais.
Habitantes das cidades:
1) burguesía : habitantes da cidade, con diñeiro, non depende xa da terra,
nin dun señor feudal.
a) Alta burguesía: familias de grandes comerciantes e banqueiros.
b) Baixa burguesía: mestres artesáns e pequenos comerciantes.
2) Habitantes más humildes: oficiais, aprendices dos gremios.
3) Xudeus: Vivían en barrios separados, aljamas ou xudarías. Tiñan gran fortuna co comercio, a banca…
Goberno das cidades:
Ao principio organizadas en Comunas ou asembleas de cidadáns.
Máis tarde foron elixidos Alcaldes que construíron os primeiros Concellos
Patriciado Urbano: familias ricas de comerciantes e banqueiros que co tempo fixéronse co poder e o goberno das cidades.
•Os nobres, mercadores, notarios e algúns médicos vivían en grandes pazos, de varios pisos.•Tamén había hospitais e hospicios para socorrer aos pobres.•As cidades estaban gobernadas por un consello
Ca d’oro, Venecia
03
Casa Burguesa : Ca d´oro, Venecia
A cultura urbana
• Nos séculos X e XI, en Europa occidental, ler e escribir era un labor reservado a cregos, funcionarios reais e ricos comerciantes.
• Segundo foi avanzando o século XII, a mellora das condicións económicas e o desenvolvemento da vida urbana propiciaron unha maior ilustración entre algúns nobres e burgueses.
• A necesidade de coñecementos potenciou o desenvolvemento das escolas nas cidades, dependentes da Igrexa ou do goberno da cidade.
03
• Moi cedo formáronse corporacións chamadas universidades.Ao redor de 1150, son fundadas as primeiras universidades medievais.Ensinaban: o trivium: gramática, retórica e lóxica; e o quadrivium: aritmética, xeometría, música e astronomía.
AS UNIVERSIDADES
O afianzamento do poder real
• Entre os séculos X e XII, a monarquía exerceu un escaso poder sobre o territorio do seu reino. Os reis non se podían impoñer aos señores feudais.
• A partir do século XII, os monarcas aproveitaron o crecemento económico e o auxe da burguesía para intentar impoñer a súa autoridade sobre a nobreza feudal.
• Algúns reis apoiaron os burgueses ao lles ofrecer cartas de privilexios que os facían libres, isto é, non sometidos a ningún señor feudal.
• A cambio do apoio e dos privilexios reais, os burgueses facilitáronlles aos monarcas recursos económicos para as súas loitas contra os nobres.
O goberno das cidades
• A Casa do Concello era o edificio onde se reunían e onde se gardaban o selo, o escudo de armas ou estandarte, o arquivo dos documentos e o tesouro da cidade.
• Co tempo, o goberno das cidades foi quedando en mans das familias máis ricas de comerciantes e banqueiros, que constituíron un grupo privilexiado, o patriciado urbano.
03
No seu inicio, as cidades formaron comunas ou asembleas de todos os veciños para organizaren o seu goberno.
Posteriormente, elixíronse maxistrados, dirixidos por un alcalde.
Cortes e Parlamentos
• Nas reunións do Consello ou Corte Real aceptouse a presenza dos representantes da burguesía.
• Ao convocalos, o rei pretendía recoñecer a importancia deste estamento na sociedade medieval e pedirlles contribucións en metálico, os subsidios.
• As reunións do rei cos tres estamentos (nobreza, clero e burgueses) recibían o nome de Cortes ou Parlamentos.
03
O afianzamento do poder Real.Monarcas nos séculos X, XI e XII tiñan pouco poder fronte aos señores feudais:
A partir do século XII os reis tentan impor a súa autoridade sobre a nobreza feudal apoiándose en:
O crecemento económico. Auxe da burguesía urbana.
Cartas de Privilexios:
Concedidas polos monarcas ás cidades e os seus burgueses a cambio de:
a) Apoio político.
b) Diñeiro para afrontar os gastos das loitas fronte aos nobres
En virtude desas cartas de privilexios a cidade era libre, non sometida a un señor feudal, ou lles concedían vantaxes comerciais, permisos para montar feiras…
Outro tipo de cartas eran as Cartas Pobra que favorecían tamén con privilexios o asentamento para fundar cidades en terras de fronteiras perigosas, por exemplo na península coa Reconquista.
O afianzamento do poder Real.
Cortes e parlamentos:
Guerras entre as monarquías europeas:
Convocatoria dos monarcas aos burgueses para pedir subsidios (diñeiro) a cambio de maiores privilexios.
O tema principal era decidir fronteiras para afianzar o seu poder.
Guerra dos Cen Anos :
Entre Francia e Inglaterra
1337-1453, dos cuales 61 anos de guerra e 55 de tregua.
Problema sucesorio ao trono de Francia e pretensión de Inglaterra de ocupalo. O conflito terminou coa vitoria de Carlos VII de Francia.
Reinos de Europa occidental a mediados do século XIV
03
A crise da baixa Idade Media (s. XIV-XV)
A fame, a guerra, a peste no século XIV produce:
No século XIV prodúcese unha crise agraria
•Malas colleitas.
•Clima desfavorable.
•Terras de baixa calidade.
Fame
Frecuentes guerras entre señores feudais.
Enfermidades: Peste Negra (1347), en barco desde Crimea a Xénova.
Consecuencias:
Gran mortalidade 1/3 da poboación.
Revoltas campesiñas: o descenso da poboación provoca un empeoramento das condicións de traballo dos servos, polo que estas revoltas teñen un forte carácter antiseñorial. Ej: A jacquerie en Francia, irmandiños en Galicia,…
Revoltas urbanas•Grande represión por parte dos señores feudais
Progroms (persecucións aos xudeos)
A fame, a guerra, a peste• Desde comezos do século XIV, produciuse en Europa unha crise
agraria debida a unha sucesión de malas colleitas.
• A consecuencia foi que a produción de trigo diminuíu moito e a fame se foi espallando por todo o continente.
• A este primeiro problema uníuselle o dos danos provocados polas frecuentes guerras entre señores feudais.
• O período máis duro iniciouse no ano 1347, cando a denominada Peste Negra asolou Europa, afectando a unha poboación subalimentada e provocando unha gran mortalidade.
A crise da Baixa Idade Media (séculos XIV-XV)
A PESTE NEGRA• A Peste Negra é o nome medieval dado á Peste Bubónica, doenza que atacou a Europa durante o século XIV e matou case 25 millóns de
persoas, un cuarto da poboación da época.
• A doenza é causada pola bacteria Yersinia pestis que se espalla a través das pulgas e dos ratos.
• A Peste Negra de 1347-1351 foi unha das maiores catástrofes demográficas da historia da humanidade e contribuíu de maneira poderosa a desencadear ou agravar, a crise económica e social que viviu Europa
As revoltas campesiñas• O descenso da poboación advertiuse rapidamente no
campo, onde comezou a escasear a man de obra e moitas terras de cultivo quedaron abandonadas.
• Os señores viron como as súas rendas diminuían, e para compensar este desequilibrio aumentáronlles os impostos aos seus servos.
• A falta de alimentos, a suba dos prezos e o empeoramento das condicións de vida dos servos fixeron aumentar as tensións sociais no campo e nas cidades
03
Revoltas nas cidades e no campo
Abusos señoriais Guerra Irmandiña en Galicia
Payeses en Cataluña...
Loita polo poder municipal ou por aumento de impostos
Minorías perseguidas, xeralmente urbanas:
os xudeus e os mudéxares
A peste en Europa. Revoltas campesiñas e urbanas03
A peste en Europa. Revoltas campesiñas e urbanas03
ARTE GÓTICAO estilo gótico desenrólase en
Europa, sucedendo ao románico desde a cuarta década do século
XII ata ben entrado o XVI.
As novas construcións urbanas
• Desde o século XII, novas técnicas construtivas permitiron que xurdise un novo estilo artístico: o Gótico.
• O desenvolvemento da economía e o aumento da poboación nas cidades orixinou a necesidade de novas construcións.
• Construíronse palacios para nobres e mercadores, concellos para o goberno da cidade e lonxas para os comerciantes.
• A cidade medieval elevou grandes catedrais de pedra, símbolos do poder económico e do prestixio das cidades, e da fe en Deus dos seus habitantes.
AS CONSTRUCCIÓNS GÓTICAS CARACTERÍZANSE POR:
• Utilizan o arco apuntado.
• Utilizan a bóveda de crucería.
• As igrexas constrúense máis grandes, máis altas, con grandes ventanais e rosetóns, o que fai que sexan moi luminosas.
•Os exteriores rematan en pináculos
• Teñen os muros reforzados no exterior con arbotantes.
• Estan moi decoradas con esculturas, pinturas e vidrieiras nas ventás.
• É una arquitectura urbana. Aparece a catedral como o gran centro da cidade
ARQUITECTURA
Unha catedral gótica
Plano de Catedral gótica.Chartres
Plano de Catedral gótica.Notre Dame de París
Crucero saliente Crucero no saliente
Dpble Carola
Torres
3 ò 5naves
3 fachadas(A,B,C)
A
B C B C
A
PLANTA
Catedral de León
Arcadas
Tribuna
Triforio
Claristorio
Arco apuntado
Arco apuntado
Desenrolo en altura .Catedral de León
Arcadas
Triforio
Claristorio(más desarrollado)
Notre Dame ParísCatedral de Chartres
Pilares
Bóveda de crucería
Saint Denis
Vidreiras
Pamplona
Rosetón
Arcobotantes e Contrafortes
Gárgolas
Catedral de Barcelona
Pináculos
Catedral de Burgos
Catedral de LeónS. XIII
Catedral de Notre Dame. París Catedral de Amiens
Catedral de Chartres Catedral de Reims Catedral de Burgos
Catedral de Barcelona.Siglo XIV Catedral de Palma de Mallorca.
S. XIV
Catedral de Sevilla.Siglo XV Catedral de Florencia Catedral de Siena
Gótico italiano
Lonxa e Consulado do Mar.Valencia
Arquitectura Civil.
Lonxa de Valencia.Interior
Claustro.Hospital de San Juan de los Reyes Axuntamento de Bruselas
Palazzo del Comune.Siena (Italia)
Palazzo do Dux(Italia)
A escultura• No Gótico, a escultura utilizábase para decorar os
exteriores das igrexas, sobre todo as fachadas, e outros elementos construtivos como as gárgolas.
• A partir do século XIV, a escultura independizouse da arquitectura e amosouse en retablos que decoraban as igrexas ou en monumentos funerarios.
• A escultura gótica era moito máis realista, tanto nos vestidos como na representación do rostro humano.
• Comezou a dotarse de movemento as personaxes e outorgóuselles un volume que non existía no Románico.
03
ESCULTURA GOTICA
Detalles da cara.Anunciación e Visitación.
Catedral de Reims
Materiais: a pedra, pero tamén se usa a madeira, xeralmente policromada, o marfil e o metal.
CARACTERÍSTICAS DA ESCULTURA
Técnica: As incisións son máis profundas que no románico. Os pregados son voluminosos e curvados e as figuras fanse reais.
Estética: predomina o naturalismo. As figuras humanízanse, buscando o volume dos corpos, o movemento e a expresión de sentimentos nos rostros e actitudes. Todo se representa con gran detallismo
Ten función didáctica: ensina aos fieis, polo xeneral analfabetos, os dogmas e principios do Cristianismo.
Temática: Aparecen novos: os temas marianos e a vidas de santos Hai tamén temas profanos.
Tipoloxía: Ademais da escultura monumental, desenrólanse novos tipos no interior das igrexas: retablos, sepulcros, sillerías de coro, púlpitos..
Anunciación e Visitación.Catedral de Reims
Gran forzaexpresiva
Individualizacióndos rostros
Liberación domarco arquitectónico
Formación de grupos.Actitudes dialogantes
Gusto polo secundarioe anecdótico
Naturalismo(ex.: Pliegues)
Comezosdo Gótico
Sonrisaarcaica
CARACTERÍSTICAS DA ESCULTURA
Bello Dios.Catedral de Amiens
Virxe co Neno.Catedral de Amiens
Esculturas das jambas.Catedral de Amiens
Tímpano de Santa Ana.Notre Dame de París.
División enfranxas.
Arquivoltas apuntadas.Esculturas seguendirección do arco
Comunicaciónentre figuras
Timpanos central e lateral.Catedral de Chartres
Portada Principal.Catedral de Chartres.
Portada Virxe Branca.Catedral de León
Portada do Sarmental.Catedral de Burgos
Cristo crucificado gótico.Características xenerais
Xestos de dor
Tres cravos
Formas angularesen brazos
Cabeza xirada e caída
Recreación en dore sufrimento
Virxe Branca.Catedral de Toledo
VirxeCatedral de Pamplona
Mausoleo real. Navarra
Catedral de Toledo Catedral de Burgos
PantocratorCatedral de Burgos
Catedral de Burgos
Partes dun Retablo
O Pozo de Moisés.Claus SluterBaptisterio.Familia Pisano
Sepulcro de Juan II Cartuja de Miraflores. Burgos Sepulcro do Doncel de Sigüenza.
A pintura• A pintura gótica amosaba preocupación por
novos aspectos como a representación da profundidade, o estudo anatómico das personaxes, etc.
• Á pintura gótica interesáballe plasmar a realidade; por esta razón as personaxes que aparecían eran retratos fieis dos homes e das mulleres da época.
• Xa non se representaban só, coma no Románico, personaxes illadas, senón que se pintaban escenas, edificios e paisaxes.
03
CARACTERÍSTICAS DA PINTURA
•Predominan os temas relixiosos pero van aparecendo pouco a pouco temas profanos.
• Busca o realismo.
•Píntase ao temple sobre libro ou sobre tabla. En Italia ao fresco.
•Ten un brillante colorido.
•Destacan as vidreiras, os códices miniados e os retablos.
Damas con cabaleiro.Século XIII
Virxe con neno.(Italia)
Fuxida a Exipto.Giotto.
O apresamentoEscola de Florencia.
Trecento italiano
Resurrección de Lázaro.Escola de Florencia.
GIOTTO
“Noli me tangere”(Non me toques)
San Francisco comparte a súa capa cun pobre.
O soño de Inocencio III.
Morte de San Francisco
GIOTTO
Pranto sobre o Cristo morto
Maestá.Duccio.
Escola de Siena.Trecento italiano
A Anunciación.Simone Martini.
Escola de Siena.Trecento italiano
O Cabaleiro Guidoriccio da Fogliano.Simone Martini.
Escola de Siena.Trecento italiano
A quinta trompeta.Gótico internacional
Retablo do Espíritu Santo.Manresa
O carro de heno.El Bosco.
Gótico flamenco
O xardín das delicias.El Bosco.
Gótico flamenco
El Bosco.Gótico flamenco
Extracción da pedrada tolería A nave dos tolos
Roger van der Weyden.
O descendemiento.Gótico flamenco
Políptico do cordeiro místicoGótico flamenco
IRMÁNS VAN EYCK.
Políptico do cordeiro místico (traseira)Gótico flamenco
IRMÁNS VAN EYCK.
Adoracion do Cordeiro Místico (detalle).Gótico flamenco
O Home do turbante vermello.Gótico flamenco
JAN VAN EYCK.
A Virxe do Canciller Rolin.Gótico flamenco
A Virxe do canónigo Van der Paele.
JAN VAN EYCK.
O matrimonio Arnolfini.
O libro das ricas horas.Duque de Berry
A Virxe do Conselleiro. Dalmau
Santo Domingo.Bermejo
FIN DO
TEMA 3