- 1. TEMA 8A MONARQUA AUTORITARIA:OS REIS CATLICOS
2. 1UNIN DINSTICAEEXPANSIN TERRITORIAL 3. INTRODUCIN A monarqua
dos Reis Catlicos, Isabel eFernando, foi a orixe do Estado moderno
nosreinos hispnicos. O seu matrimonio significou unir baixo
unhamesma Coroa os dous maiores Estados daPennsula Ibrica: o de
Castela e o de Aragn. No entanto, a unin non supuxo a creacin
dunestado unitario porque se mantiveron as leis emais as
institucins de cada un deles. Os reis preocupronse por ampliar os
seusterritorios e conquistaron o reino nazar deGranada e
incorporaron as illas Canarias e oreino de Navarra Coroa de
Castela. Ademais, desenvolveron unha poltica exteriortendente a
consolidar os seus dominios noMediterrneo e a abrir novas rutas no
Atlntico,que haberan de culminar coa chegada de Colna Amrica. 4. A
UNIN DE CASTELA E ARAGN En 1469 unronse en matrimonio o prncipe
Fernando, fillo e herdeiro de Xon II, reida Coroa de Aragn, e a
princesa Isabel, irm de Henrique IV, rei de Castela. morte do seu
pai, en 1479, Fernando converteuse en rei da Coroa de Aragn.Ese
mesmo ano, Isabel impxose como raa de Castela, tras unha guerra
civilpola sucesin ao trono (1475-1479) que a enfrontou sa sobria
Xoana,chamada a Beltranexa. A unin de Isabel e Fernando non
implicou a creacin dun nico reino, senn quefoi s unha unin dinstica
(dinasta Trastmara). Cada reino mantivo as sasfronteiras, monarca,
moeda, as sas leis e as sas institucins. Actuaron unidos en poltica
exterior e campaas militares. 5. A EXPANSIN TERRITORIAL Durante o
seu reinado (1479-1516), os ReisCatlicos pretenderon unir todos
osterritorios peninsulares baixo a sa coroamediante a seguinte
poltica de expansinterritorial: Conquistaron o reino de Granada,
derradeiroreduto musulmn na Pennsula (1492).Boabdil, o derradeiro
monarca nazar,rendeuse e entregou as chaves da cidade.
Desenvolveron unha poltica de enlacesmatrimoniais con Portugal. Das
das sasfillas, Isabel e Mara, casaron cos monarcasportugueses.
Estes enlaces deron froito anosmis tarde, cando Filipe II (neto dos
RR.CC)herdou o reino de Portugal e o incorporou Coroa. En 1515, o
Reino de Navarra quedouincorporada a Castela, pero conservando
assas leis e institucins. 6. A POLTICA EXTERIOR Os Reis Catlicos e
orientaron a sa polticainternacional en das direccins: Cara ao
Mediterrneo: A Coroa de Aragn recuperou os condados doRoselln e da
Cerdaa (1493). En 1504, e tras varias guerras con Francia,
unexrcito dirixido por Gonzalo Fernndez deCrdoba (o Gran Capitn)
conquistou o reinode Npoles. Conquista dos portos de Melilla
(1497), Orne Buxa (1509). Cara ao Atlntico: Castela iniciou a sa
expansin cara aoAtlntico, que concluu en 1496 co remate daconquista
das illas Canarias. Pero o impulso definitivo para estaexpansin foi
o apoio que Isabel de Castelalle deu ao proxecto de Cristovo Coln,
quepermitiu a chegada en 1492 a un continentedescoecido, Amrica 7.
2A CONSTRUCIN DA MONARQUA AUTORITARIA 8. A CONSOLIDACIN DO PODER
REAL Os Reis Catlicos propuxronse impoer a autoridade do rei en
todos osterritorios e sobre todos os grupos sociais (monarqua
autoritaria). En cada un dos reinos nomeouse un vicerrei, como
delegado do rei. Na Coroa de Castela Isabel recortou o poder da
nobreza e mais daIgrexa e introduciu unha serie de reformas para
reforzar a autoridadereal: Creacin da Santa Irmandade (1476), un
corpo armado encargado deperseguir malfeitores e criminais, e dun
exrcito profesional epermanente Instauracin de Consellos, formados
por xuristas escollidos e pagadospolo rei, para asesoralo. (Ex.
Consello Real). Creacin da Real Audiencia para controlar a xustiza.
Reforzamento do sistema de recadacin de impostos mediante
aContadora Real de Facenda. Nomeamento de corrixidores,
funcionarios reais que presidan osconcellos (concejos) e exercan
funcins de goberno. 9. A CONSOLIDACIN DO PODER REAL Na Coroa de
Aragn, Fernando mantivovixentes as institucins medievais, pero
quixoreducir o poder das clases privilexiadas doseu reino:
Solucionou o conflito campesio(remensa) mediante a Sentenza
Arbitralde Guadalupe (1486), que lle quitabaatribucins nobreza
territorial. Para diminur a influencia da oligarquaurbana, que
monopolizaba o goberno dascidades, instaurou a insaculacin
(sorteo)para a eleccin dos cargos. Para gobernar, instaurou o
pactismo, quereafirmaba a soberana real, pero pactabacoas clases
poderosas o cumprimentodas leis en cada un dos reinos
(Aragn,Valencia e Catalua). 10. A UNIFORMIDADE RELIXIOSA En 1478,
para controlar o predominio docatolicismo e perseguir os herexes
instituuseo Tribunal da Inquisicin. Instaron aos xudeus a
convertrense, e osque non o fixeron foron perseguidos e,finalmente,
expulsados en 1492. Os que seconverteron ao cristianismo foron
chamadosconversos. No ano 1502 os mudxares de Castela,
eposteriormente os de Valencia e Aragn, foronobrigados a se
converter ou a marchar. Moitosoptaron pola conversin e foron
denominadosmouriscos (musulmns bautizados). A Inquisicin someteu a
unha estrita vixilanciaa xudeu-conversos e mouriscos. Se
eranconsiderados sospeitosos de herexa,xulgbaselles publicamente
(auto de fe) e encaso de seren condenados, podan chegar a
serqueimados na fogueira.Cardeal Cisneros: impulsordo bautismo
forzoso dos musulmns 11. 3A ORGANIZACIN ECONMICA E SOCIAL 12.
CASTELA: UNHA ECONOMA GANDEIRA Durante o reinado dos Reis Catlicos,
a economa castel seguiu orientada cara gandara e o comercio da la.
A monarqua exerceu un decidido apoio Mesta, e cobraba enormes sumas
dedieiro como dereitos reais pola exportacin da la. Creouse o
Consulado de Burgos (1494): asociacin de comerciantes dedicados
exportacin da la castel e importacin de panos e teas procedentes de
Flandes A economa castel recibiu un grande impulso a partir da
conquista de territoriosen Amrica. O ouro e mais a prata chegados
deste continente e o incremento dasrelacins comerciais converteron
Castela no reino con maior peso da Coroahispnica. 13. A RECUPERACIN
DA COROA DE ARAGN A Coroa de Aragn debilitada pola crise baixo
medieval, iniciou a sa recuperacincunha serie de mediadas adoptadas
polo rei Fernando: A Sentenza Arbitral de Guadalupe (1486) aboliu
algns dereitos feudais enCatalua, os chamados "malos usos". En
Aragn e Valencia a nobreza mantivo boa parte dos seus
privilexios.Deste xeito, as condicins dos campesios sometidos a
servidume, moitosdos cales eran mouriscos, continuaron sendo moi
duras. Para estimular e protexer o comercio e as manufacturas,
promulgronsenovas leis como a imposicin de aranceis (impostos s
importacins). Catalua foi recuperando devagar a sa actividade
artesanal e Valenciaconsolidou a sa actividade comercial grazas
vitalidade do seu porto. 14. OS GRUPOS SOCIAIS Baixo os Reis
Catlicos continuou o predominio social e econmico dos
privilexiados:nobreza e do clero. Na Coroa de Castela: A monarqua
acabou co poder poltico da nobreza, recuperando seoros e
privilexiosusurpados aos monarcas nos sculos anteriores. No entanto
o poder econmico e mais a sa influencia social aumentaron polas
Leisde Toro (1505), que consolidaron a institucin do morgado:
prohiba a venda dopatrimonio familiar da nobreza e obrigaba a
deixarllo intacto en herdanza ao primoxnito. Na Coroa de Aragn A
poltica impulsada polo rei Fernando pxolles freo aos abusos das
clasesprivilexiadas de Catalua e permitiu a recuperacin econmica.
As medidas (aranceis) para aumentar as exportacins, fortalecer os
intercambioscomerciais e protexer a industria local (como a
construcin naval en Valencia eCatalua) impulsaron o crecemento da
burguesa urbana, dedicada a actividadesmanufactureiras (panos) e
mercants. 15. 4A DIFUSINDO HUMANISMOEDO RENACEMENTO 16. O HUMANISMO
HISPNICO A chegada da imprenta a Espaa a finaisdo sculo XV
contribuu difusin dasnovas ideas humanistas. Unha das figuras mis
representativas doHumanismo hispnico foi Antonio deNebrija, que
destacou como fillogo,defendendo o cultivo das linguashispnicas. O
cardeal Cisneros fundou a Universidadede Alcal de Henares (1499) e
dirixiu acompilacin dunha Biblia polglota, aprimeira escrita en
catro linguas (latn,grego, hebreo e arameo). Xurdiu un crculo de
erasmistas entre osque destaca o valenciano Luis Vives, quedefendeu
a liberdade espiritual e impulsoua renovacin da ensinanza. 17. A
ARQUITECTURA RENACENTISTA A arquitectura do Renacemento espaol, que
se iniciou a comezos do sculoXVI, desenvolveuse en tres fases:
Estilo plateresco. Baseouse na introducin de novos
elementosdecorativos en edificios gticos. A sa denominacin provn da
utilizacin dedelicados relevos, como os realizados polos
prateiros:Fachada da Universidade de Salamanca Estilo clasicista.
Xa plenamente renacentista, introduciu os modelosarquitectnicos
clsicos: columnas, linteis e frontns:Palacio de Carlos V en Granada
Estilo herreriano. Caracterizbase pola ausencia decorativa, as lias
rectase os volumes cbicos, que daban lugar a unha arquitectura
espida, sobria exeomtrica: San Lourenzo de El Escorial 18. A
ARQUITECTURA RENACENTISTAFachada da Universidade de Salamanca
Palacio de Carlos V en Granada 19. A ARQUITECTURA RENACENTISTASan
Lourenzo de El Escorial 20. 5A ESCULTURA E PINTURA RENACENTISTAS
21. A ESCULTURA En Espaa, os escultores centrronse na expresin
dosentimento relixioso, por riba da procura da beleza. Traballaron
sobre todo os retablos, os monumentosfunerarios e as imaxes
relixiosas, que adoitaban estarpolicromadas. Os dous grandes
escultores do Renacemento espaol foronAlonso Berruguete e Juan de
Juni.Juan de Juni: Santo Enterro, 1571Berruguete:Sacrificio de
Isaac,1525 22. A PINTURA A pintura renacentista en Espaa estaba
orientada cara relixiosidade, e ostemas profanos ou mitolxicos
foron escasos. Os pintores recibiron a influencia da pintura
flamenga e italiana. Salientaron: Juan de Borgoa, de influencia
flamenga, Pedro Berruguete, Juan de Juanes e Luis de Morales, que
mostraroninfluencias renacentistas italianas. Alonso Snchez Coello,
gran retratista da corte (pintor de cmara de Felipe II) O pintor
renacentista mis importante foi O Greco, que creou un estilo
moipersoal. As sas obras, basicamente pinturas relixiosas e
retratos,caracterzanse polo uso de cores moi vivas, os contrastes
de luz e acomplexidade das composicins, cheas de figuras alongadas
que acheganespiritualidade. 23. A PINTURAJUAN DE JUANESA Derradeira
CeaLUIS DE MORALESVirxe co NenoSNCHEZ COELLOIsabel Clara Eugenia
24. A PINTURAO GRECOO enterro do Conde de Orgaz, 1586 25. A
PINTURAO GRECOO cabaleiro da man no peito, 1584 26. A PINTURAO
GRECOAdoracin dos pastores, 1605Laoconte e os seus fillos,
1610-1614
