Tenth class state syllabus-text book-em-tm-ap-ts-telugu second language

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ yê]# ñ∫‘· |ü+|æD° 1

1. ô|’ |ü<ä + <ì >∑T]+∫ ñ+~?

2. ô|’ |ü<ä + mes¡T sêdæ ñ+≤s¡T?

3. Äj·Tq s¡∫+∫q Á>∑+<∏ä+ @~?

4. uÛ≤>∑e‘·+˝À me] >∑T]+∫ ñ+≥T+~?

` ãyÓTàs¡ b˛‘·q

uÛ≤>∑e‘· s¡‘êï\T

1. |ü*¬ø&ç~ uÛ≤>∑e‘·eT"≥

|ü*øÏ+#·T $uÛÑT+&ÉT sêeTuÛÑÁ<äT+&É"≥ H"

ã*øÏq uÛÑeVü≤s¡eT>∑Tq"≥

|ü*¬ø<ä yi=+&ÉT>±<∏ä" ã\Tø£">∑ H˝≤

HqT #Ó|üŒuÀe⁄q~ |üs¡eT|ü$Á‘·yÓTÆq uÛ≤>∑e‘·eT≥, Hê# #Ó|æŒ+#$uÛÑT&ÉT kÕøå±‘·TÔ Ä lsêeT#·+Á<ä

Á|üuÛÑTyq≥, H˙ uÛ≤>∑e‘·>±<∏äqT #Óù|Ô, dü+kÕs¡ ã+<ÛäeTT q•düTÔ+<ä≥. n+<äT#‘· H˙ uÛ≤>∑e‘·eTTH #Óô|Œ<äqT.

eTiÏ yi=ø£>±<∏äqT #Ó|üŒ&ÉyÓT+<äT≈£î?

ãyÓTàs¡ b˛‘·q sêdæq Ä+Á<ÛäeTVü‰uÛ≤>∑e‘·+˝Àì r|æ |ü\T≈£î\qT uÛ≤cÕe÷<ÛäTsê´ìï

|ü]#·j·T+ #j·T&ÉyT á bÕsƒ¡ uÛ≤>∑ ñ<›X+.

Á|üdüTÔ‘· bÕsƒ¡+ ãyÓTàs¡ b˛‘·q sêdæq Ä+Á<ÛäeTVü‰uÛ≤>∑e‘·+˝Àì~.

bÕsƒê´+X ñ<›X+ / H|ü<∏ä +

øÏ+~ |ü<ä +, uÛ≤e+ #·<äe+&ç ` Ä˝À∫+∫ #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

1

2 Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ yê]# ñ∫‘· |ü+|æD°

uÛÑøÏÔ s¡kÕeTè‘·+>± uÛ≤>∑e‘êìï eT\∫q b˛‘·q düVü≤»ø£$>±

düTÁ|üdæ<äT∆&ÉT. 15e X‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q Ms¡T ˇø£ #‘· Vü≤\+, eTs√#‘·

ø£\+ |üÏº πøåÁ‘êìï, kÕVæ≤rπøåÁ‘êìï düTdü+|üqï+ #dæq (nø£ås¡) ø£èw”e\T&ÉT.

kÕVæ≤rùd<ä + #dæq ø£èw”e\T&ÉT. Ä+Á<äeTVü‰uÛ≤>∑e‘·+ (12 düÿ+<Ûë\T),

Hêsêj·TD≤X¯‘·ø£+, uÛÀ^˙<ä+&Éø£+, Ms¡uÛÑÁ<ä $»j·T+ M] s¡#·q\T.

‘Ó\T>∑TqT&çø±s¡+, Xu≤›\+ø±s¡ Á|üjÓ÷>∑+˝À dæ<ä∆Vü≤düTÔ\T.

ø£$ |ü]#·j·T+

bÕsƒêìï #·~$ ns¡ú+>±ì |ü<ë\ øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.

ª|ü<ä|üÏºø£μ Ä<Ûës¡+>± $TÁ‘·T\ düVü‰j·T+‘√ M …’qìï nsêú\T ‘Ó\TdüTø=ì sêj·T+&ç.

ñbÕ<Ûë´j·TTì düVü‰j·T+‘√ ‘Ó*j·Tì|ü<ë\≈£î nsêú\T ‘Ó\TdüTø√+&ç.

bÕsƒê´+X+˝Àì ∫Á‘ê\ >∑T]+∫ e÷≤¢&É+&ç.

$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T

ãyÓTàs¡ b˛‘·q uÛ≤>∑e‘·eT+‘ê |ü<ä eTø£s¡+<ä e÷<ÛäTs¡ uÛÑ]‘·yT! ÁbÕNq

ø±\+˝À sêdæq |ü<ä yT nsTTHê ‘≥ ‘Ó\T>∑T |ü<ë\‘√ Xu≤›\+ø±s¡ Á|üjÓ÷>∑+‘√

uÛ≤>∑e‘·+ n\sê]+~.

bÕsƒ¡ uÛ≤>∑ $esê\T


ø£. #·<äTeìyê"&ÉE„+&É>∑T",

»~$q dü<ädü~«yø£ #·‘·Ts¡‘· >∑\T>∑THé

»<äTe">∑ e\j·TTqT »qT\≈£î"

»~$+#Ó<ä Hês¡T´˝§<ä›" »<äTe⁄eTT ‘·+Á&û! 1

ø£. ã\j·TT‘·T\≈£î <äTs¡“\T\≈£î

ã\ yÓTe«"&ÉT ˙≈£î Hê≈£î ÁãVü‰à<äT\≈£îHé

ã\yÓTe«"&ÉT ÁbÕDT\≈£îqT

ã\yÓTe«+ &ÉÏº $uÛÑT"&ÉT ã\eTdüTπs+Á<ë! 2

ø£. |üs¡Væ≤‘·eTT ùdj·TTHÓe«"&ÉT

|üs¡eTVæ≤‘·T+&É>∑TqT uÛÑ÷‘·|ü+#·ø£eTTq≈£îHé

ãs¡Væ≤‘·yÓT |üs¡eT <Ûäs¡àeTT

|üs¡Væ≤‘·Tq≈£î HÓ<äTs¡T Ò<äT |üπs«+<äTeTTF! 3

Ä. Áã‘·Tø£e#·TÃ">±ø£ ãVüQ ã+<ÛäqeTT …’q

e#·TÃ">±ø£ Ò$T e#·TÃ">±ø£

Je<ÛäqeTT …’q" C…&ÉT">±ø£ |ü&ÉT">±ø£

e÷≥ ~s¡T>∑ Òs¡T e÷q<ÛäqT\T 4

I

II


1. ≈£îe÷sê! #·<äTe⁄ø√ìyê&ÉT C≤„qV”≤qT&É>∑TqT. #·<äTe⁄≈£î+fÒ eT+∫ #Ó&ÉT\ $y#·q, #·‘·Ts¡‘· ø£\TZ‘·T+~.

ø±e⁄q Á|ü»\T ‘·|üŒø£ #·<äTe⁄ø√yê*. Hêj·THê! ˙e⁄ ÁX‚wüß …’q >∑Ts¡Te⁄\ e<ä› #·<äTe⁄ø=qTeTT.

2. <ëqy+Á<ë! ˝Àø£+˝Àì ã\e+‘·T\≈£î, ã\V”≤qT\≈£î, Hê≈£î, ÁãVü‰à~ <e‘·\≈£î, düeTdüÔ ÁbÕDT\≈£L

me«&ÉT ã\yÓ÷— Ä áX«s¡T& Hê≈£L ã\+.

3. |üPπsí+<äTeTTF! Ç‘·s¡T\≈£î yT\T #j·TTyê&ÉT. |ü+#·uÛÑ÷‘·eTT\≈£î, JesêXó\≈£î |üs¡eT Væ≤‘·T&Ée⁄‘ê&ÉT.

|üs¡Væ≤‘·yT ÁX‚wü<Ûäs¡à+. |üs¡Væ≤‘·Tq≈£î mmø£ÿ&Ü m<äTs¡T+&É<äT.

4. nHø£ ø£cÕº\T #·T≥TºeTTÏºHê Áã‘·Tø£e#·TÃ. dü+|ü<ä\˙ï b˛sTT ù|<ä]ø£+ e∫ÃHê Áã‘·Tø£e#·TÃ. <Ûäq qwüºyÓTÆ

J$‘·+ ø£cÕº\ bÕ\sTTHê düπs, e÷q<ÛäqT\T e÷≥qT e÷Á‘·+ ‘·|üŒs¡T. nì Xóø£jÓ÷– |üØøÏå‘·TÔ≈£î

‘Ó*bÕ&ÉT.

5. ø£åe÷>∑TDeTTqïyê]øÏ dü+|ü<ä \_ÛdüTÔ+~. ø£åeT ñ+fÒH C≤„q+, düTU≤\T \_ÛkÕÔsTT. ø£åeTe\¢H n˙ï

düeT≈£Ls¡T‘êsTT. ø£åeT ñ+fÒH <äj·÷eTj·TT&Ó’q lVü≤] ≈£L&Ü Á|üX+dækÕÔ&ÉT.

6. n‹<∏äT\qT m\¢|ü&É÷ uÛÑøÏÔ‘√ |üPõ+∫, ‘·>∑TØ‹q dü‘·ÿ]+∫ >ös¡$+# dü»®qT Ò á uÛÑ÷$TMT<ä XÊX«‘·

ø°]Ôì bı+<äT‘ês¡T.

ø£. ø£åeT>∑*–q dæ] >∑\T>∑TqT

ø£åeT>∑*–q yêDÏ>∑\T>∑T kÂKéTT …\¢Hé

ø£åeT>∑\T>∑" <√q ø£\T>∑TqT

ø£åeTø£*–q yÓT#·TÃXÖ] dü<äj·TT"&ÉT ‘·+Á&û! 5

ø£. n‹~∏ »q+ãT\ uÛÑøÏÔHé

dü‘·‘·eTT" ã÷õ+∫ j·TT∫‘·dü‘êÿs¡eTT\T

qï‹ q&ÉT|ü⁄ dü»®qT\T XÊ

X«‘·ø°s¡TÔ\T <Ûäs¡DÏ" ã&Éj·T" C≤\T<äTs¡q|òü÷! 6

III

uÛ≤yê\T


1. øÏ+~ Á|üXï\≈£î »yêãT\T #Ó|üŒ+&ç.

n) MT≈£î ‘Ó*dæq XÊX«‘· ø°]Ôe+‘·T\ >∑T]+∫ #Ó|üŒ+&ç.

Ä) bÕsƒ¡+˝Àì |ü<ë´\ uÛ≤yê\qT kı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ+&ç.

2. øÏ+~ >∑<ë´ìï #·<äe+&ç.

$TÁ‘·T&ÉT #Ó&ÉT|üqT\ qT+&ç <ä÷s¡+ #kÕÔ&ÉT. eT+∫ |üqT\qT #j·T&ÜìøÏ Áb˛‘·‡Væ≤kÕÔ&ÉT. s¡Vü≤kÕ´\qT

<ë∫ô|&É‘ê&ÉT. dü<äTZD≤\qT ô|+bı+~kÕÔ&ÉT. Ä|ü<ä ÀqTqïyê]ì Ä<äT≈£î+≤&ÉT. Ä|ü<ä ÀqTqïyê]øÏ

düVü‰j·T+ #kÕÔ&ÉT. Ç˝≤+Ï ñ‘·ÔeT \ø£åD≤\T ø£*Zqyê& ñ‘·ÔeT $TÁ‘·T&ÉT nì uÛ≤$+#ê*.

ô|’ ù|sê Ä<Ûës¡+>± øÏ+<ä Ç∫Ãq yêø±´˝À¢ dü¬s’q yêÏì >∑T]Ô+∫ ªª μμ >∑Ts¡TÔ ô|≥º+&ç.

n) Ä|ü<ä ÀqTqïyê]ì $TÁ‘·T&ÉT Ä<äTø√yê*. ( )

Ä|ü<ä ÀqTqïyê]ì $TÁ‘·T&ÉT nD>∑<=ø±ÿ*. ( )

Ä) $TÁ‘·T&ÉT #Ó&ÉT|üqT\qT Áb˛‘·‡Væ≤kÕÔ&ÉT. ( )

eT+∫ |üqT\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#yê& $TÁ‘·T&ÉT. ( )

Ç) ‘·q $TÁ‘·T\˝À dü<äTZD≤\qT ô|+#·T‘ê&ÉT $TÁ‘·T&ÉT. ( )

$TÁ‘·T&ÉT <äTs¡TZD≤\qT ô|+bı+~kÕÔ&ÉT. ( )

á) ô|’ ù|sê ñ‘·ÔeT$TÁ‘·Tì \ø£åD≤\qT #ÓãT‘·T+~. ( )

ñ‘·ÔeT $TÁ‘·Tì \ø£åD≤\T ô|’ ù|sê˝À Òe⁄. ( )

3. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ Á|üXï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

n) #·<äTe⁄ >∑T]+∫ #Ó|æŒq $wüj·÷ Ò$?

Ä) |üs¡Væ≤‘·eTT jÓTTø£ÿ >=|üŒ<äqyT$T?

Ç) ø£åeT >∑\T>∑&É+ e\¢ @yT$T \_ÛkÕÔsTT?

Ç$ #j·T+&ç

I. ne>±Vü≤q ` Á|ü‹düŒ+<äq


1. øÏ+~ Á|üXï\≈£î Hê\Tπ>dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.

n) ªª»<äTe">∑ e\j·TTqT »qT\≈£îμμ nì |ü<ä +˝À #·~yês¡T ø£<ë! Bìô|’ MT n_ÛÁbÕj·TyT+Ï?

Ä) |üs¡Væ≤‘·Tq≈£î m<äTs¡T Ò<äT nì m+<äT≈£î nHêïs¡T?

Ç) e÷≥ ‹s¡T>∑ Òì yês¡T mes¡T? m+<äTø£≤¢ nì ñ+≤s¡T?

2. øÏ+~ Á|üXï\≈£î |ü<dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.

n) ªø£åeT ø£*– ñ+&É&É+ nedüs¡+μ Bìï düeT]údü÷Ô sêj·T+&ç.

Ä) XÊX«‘·ø°]Ô >∑\yês¡ì me]ì n+≤s¡T? m+<äTe\¢? ø±s¡D≤\T sêj·T+&ç.

3. øÏ+~ yêÏ >∑T]+∫ düè»Hê‘·àø£+>±, Á|üX+kÕ‘·àø£+>± sêj·T+&ç.

n) bÕsƒ¡+˝Àì yÓTT<äÏ|ü<ä + ª#·<äTe⁄μ ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ‘Ó*ù|˝≤ ñ+~ø£<ë! Bì Ä<Ûës¡+>± ˇø£ ø£<∏äqT

sêj·T+&ç.

Ä) ø£åeT n+fÒ düVü≤q+. HÏ |ü]dæú‘·T˝À¢ düVü≤q+ jÓTTø£ÿ ÄeX´ø£‘·qT $e]dü÷Ô $TÁ‘·TìøÏ ÒK sêj·T+&ç.

II. e´ø°Ôø£s¡D ` düè»Hê‘·àø£‘·

III. uÛ≤cÕ+XÊ\T

|ü<äC≤\+

1. øÏ+~ Á|üø£è‹, $ø£è‹ |ü<ë\qT »‘·|üs¡#·+&ç.

n) Äs¡ ( ) i) ã‹Ô

Ä) <Ûäs¡à+ ( ) ii) dæ]

Ç) l ( ) iii) nj·T´

á) uÛÑøÏÔ ( ) iv) ø°]‹

ñ) ø°]Ô ( ) v) <äeTà+

2. øÏ+~ |ü<ë\≈£î nsêú\T sêdæ kı+‘·yêø±´˝À¢ ñ|üjÓ÷–+#·+&ç.

#·‘·Ts¡‘· ˝Ò$T |üs¡Væ≤‘·eTT e÷q<ÛäqT\T


yê´ø£s¡D≤+XÊ\T

1. øÏ+~ yêø±´˝À¢ ‘· dæq |ü<ë\T @ uÛ≤cÕuÛ≤>±˝À >∑T]Ô+#·+&ç.

n) Á|üVü‰¢<äT&çì >∑Ts¡Te⁄\ e<ä› #·<äTeeTì ‘·+Á&ç #ÓbÕŒ&ÉT.

Ä) n‹<∏äT\qT düHêàì+#ê*. yês¡T <Ó’e+‘√ düe÷q+.

Ç) |üs¡Væ≤‘·+ >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·T, Ä#·]+#·T.

á) ÄVü‰! ø£åeT ø£*–j·TT+&É≥+ m+‘· >=|üŒ‘·q+.

ñ) eTq ã‘·Tπø eTTK´+ ø±<äT. |ü~ eT+~øÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü*.

2. øÏ+~ U≤∞\qT $uÛÑøÏÔ Á|ü‘· j·÷\‘√ |üP]+#·+&ç.

n) d”‘· sêeD≤düTs¡T&ÉT nXÀø£q+ ñ+#ê&ÉT.

Ä) düTo\Ts¡ e÷≥H ÁbÕD+.

Ç) düeTj·÷ìï eT+∫ |üqT\ Ks¡TÃô|Ïº, XÊX«‘·ø°]Ô bı+<äT.

á) Äj·Tq≈£î <=+>∑\ uÛÑj·T+ ø±ãÏº ns¡úsêÁ‹ ˇ+≥]>± yÓfifl&ÉT.

ñ) $qj·T+ $<ä Á|üø±•+∫, düe÷»eTT ìqTï ñqï‘·T&çì #düTÔ+~.

3. øÏ+~ yêø±´˝≈£î ø£s¡Ô] / ø£s¡àDÏ s¡÷bÕ\T sêj·T+&ç.

n) nbòÕ¸ ÁbÕs¡úq #dæ+~.

Ä) e+≥ q\Tì# #j·Tã&ç+~.

Ç) $Hêj·Tø •ø£åD Ç#êÃ&ÉT.

á) bÕsƒ¡+ düT˙ Ÿ# #Ó|üŒã&ç+~.

ñ) n+<äs¡÷ qÏ+∫qyêπs.

♦ #·<äTe⁄, dü‘· + >=|üŒ<äHêìï ‘Ó*ù| |ü<ë´\qT ùdø£]+#·+&ç, dü+ø£\q+>± ‘·j·÷s¡T#dæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.

uÛ≤cÕø±s¡ ø£ ≤bÕ\T / ÁbÕC…≈£îº |üì

dü+|ü<ä\T, ÁbÕD+, J$‘·+, j·TÚeq+

sTTe˙ï ndæús¡eTT Ò!

düs¡«+ ndæús¡yÓTÆq á˝Àø£+˝À

<Ûäs¡àyÓTTø£ÿfÒ dæús¡yÓTÆq~.

dü÷øÏÔ


1. ô|’ ù|sêqT mes¡T sêdæ ñ+≤s¡T?

2. ªÄ‘·àø£<∏äμ n+fÒ @$TÏ?

3. Bìï m+<äT≈£î sêkÕÔs¡T?

4. me¬ses¡T Ä‘·àø£<∏ä\T sêkÕs√ MT≈£î ‘Ó\TkÕ?

5. >=|üŒ yêfifl Ä‘·àø£<∏ä\qT eTq+ m+<äT≈£î #·<äyê*?

` ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä

yÓTT<ä›u≤“sTT\÷ eTVü‰ y˚T<Ûëe⁄ Ò.....

Hê\T>∑T Òø£ nsTT<äT dü+e‘·‡sê\ÁøÏ‘·+ ‘√Ï nqT#·s¡T\ |ü≥Tº<ä\e\¢ HqT Ä‘·àø£<∏ä Áyêj·TT≥≈£î

n+^ø£]+#êqT. Áyêj·T≥+ Äs¡+_Û+∫ ø£ ù|J |üP]Ô#XÊH√ Ò<√ Ç+‘· À u§+u≤sTT˝À s¡>∑&É ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.

<ë+‘√ Hê Ä‘·àø£‘· ÄXb˛sTT+~. HqT Ä‘·àø£<∏äqT ‘·«s¡>±sêdæ Á>∑+<∏äs¡÷|ü+˝À Á|ü#·T]+#ê\ì kÕ«MT

Äq+<é ø√]ø£. HqT Ä‘·à #·]Á‘· Áyêj·÷\ì nqTø√ Ò<äT. HqT nHø£ düeTj·÷˝À¢ dü‘· Á|üjÓ÷>±\T #XÊqT.

HêJ$‘·+ nÏº Á|üjÓ÷>±\‘√ ì+&ç ñ+~. á Á|üjÓ÷>±\e\¢H Hê≈£î ªeTVü‰‘·àμ nqT _s¡T<äTe∫Ã+~.

Hê<äèwæº À Ä _s¡T<äT≈£î>∑\ $\Te dü«\ŒyT. dü‘· |ü⁄ Á|üe÷D≤\qT $e]+#·&ÉyT Hê\ø£å +.

` eTVü‰‘·Tà&ÉT

&Üˆˆ ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä>±s¡T ‘·q J$‘· $X‚cÕ\qT ªªVü≤+|” qT+&ç Vü≤s¡bÕŒ<ëø£μμ nH Á>∑+<∏ä+

<ë«sê $e]+#ês¡T. Ç~ Äj·Tq Ä‘·àø£<∏ä. ‘·q u≤\´+ qT+&ç J$‘·+˝À #√≥T#düTø=qï $X‚cÕ\qT,

J$‘êqTuÛÑyê\qT Á>∑+<∏ädüú+ #XÊs¡T. ‘·q u≤\´+˝Àì $TÁ‘·T\ >∑T]+∫, yês¡T m˝≤ ñqï‘·kÕúsTTøÏ

#s¡Tø=Hêïs√ Äj·÷ nqTuÛÑyê\qT $e]+# uÛ≤>∑yT Á|üdüTÔ‘· bÕsƒê´+X+. yÓTT<ä›u≤“sTT\T>± |æ\Teã&ÉT‘·Tqï

‘·q ‘√Ïyês¡T eTVü‰yT<Ûëe⁄\T>± m˝≤ m~>±s√ ÄdüøÏÔø£s¡+>± $e]+#ês¡T.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

2


l ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä>±s¡T 1913 pHé 17q nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ Àì sê|òüTe+ |ü …¢ À »ìà+#ês¡T.

leT‹ C≤qø£eTà, l X‚cÕ#ês¡T´\T áj·Tq ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T. ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä ø±øÏHê&É ÀqT, HÓ\÷¢s¡T, ‹s¡T|ü‹,

eTÁ<ëdüT\˝À ñqï‘· $<ä kÕ–+~. s¡#·sTT‘·>±, $eTs¡Ù≈£îì>±, uÛ≤cÕy‘·Ô>±, |ü]XÀ<Ûä≈£îì>±, |üÁ‹ø± s¡#·sTT‘·>±

ù|s=+~q Ms¡T C≤rjÓ÷<ä eT+˝À bÕ˝§Zì C…’\T •ø£å ≈£L&Ü nqTuÛÑ$+#ês¡T.

ªVü≤+|” qT+&ç Vü≤s¡bÕŒ <ëø±μ nH Á>∑+<∏ëìøÏ πø+Á<ä kÕVæ≤‘· nø±&ÉMT nyês¡T¶— ª>±<∏ëdü|üÔX‹˝À ‘Ó\T>∑T

|ü<ë\Tμ nH Á>∑+<∏ëìøÏ Ä+Á<äÁ|ü<XŸ kÕVæ≤‘· nø±&ÉMT |ü⁄s¡kÕÿs¡+ \_Û+∫+~.

ªeTVü‰ eT¨bÕ<Ûë´j·Tμ, ª|üÁ‘·ø±s¡•s√eTDÏμ e+Ï _s¡T<äT\T bı+<ës¡T. ‘Ó\T>∑T $X«$<ë´\j·T+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

kÕVæ≤‘· nø±&ÉMT nyês¡T¶ eT]j·TT &Üˆˆ n+uÒ<äÿsY kÕs¡«Á‹ø£ $X«$<ë´\j·T+ qT+&ç ª&Üø£ºπsŸμqT bı+<ës¡T.

@ø£‘ê nyês¡T¶ ‘·~‘·s¡ |ü⁄s¡kÕÿsê\T n+<äT≈£îHêïs¡T.

ªeTq *|æ |ü⁄≥Tº |üPs√«‘·Ôsê\Tμ, ªVæ≤+<äTe⁄\ |ü+&ÉT>∑\T |üsê«\Tμ, ªVü‰\Tì >±<∏ä\Tμ, ªãèVü≤<ës¡D´ø£+μ,

ªeTq$ e÷≥\Tμ, ªãT<äT∆DÏí ãfiÀflyXÊs¡Tμ, ªqT&ç HêqT&çμ e+Ï mH√ï s¡#·q\T #kÕs¡T. ª\*‘· $düÔs¡+μ, ªne<Ûëq

ø£\Œ\‘·μ e+Ï nqTyê<ë\T #XÊs¡T. m+<ä] |ü⁄düÔø±\ø√ |”]ƒø£\T sêXÊs¡T. düVü≤ÁkÕ~Ûø£+>± düMTø£å\T $$<Ûä

|üÁ‹ø£\˝À eTTÁ~‘·eTj·÷´sTT. $X‚wü kÕVæ≤‘· ø£èwæ #dæq áj·Tq 1997 nø√ºãsY 12q |üs¡eT|ü~+#ês¡T.

ø£$ |ü]#·j·T+

bÕsƒ¡+ ∫Á‘·+ Ä<Ûës¡+>± bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï Væ≤+#·+&ç.

bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

yêÏ nsêú\qT ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |üÏºø£ Ò<ë ì|òüT+≥Te⁄ #·÷dæ sêj·T+&ç.


me¬s’Hê ‘·eT J$‘êqTuÛÑyê\qT, $X‚cÕ\qT Á>∑+<∏ädüú+#ùdÔ <ëìï ªÄ‘·àø£<∏äμ n+≤s¡T.

BìH d”«j·T#·]Á‘· nì |æ\TkÕÔs¡T. Ä‘·àø£<∏ä\ <ë«sê yê] e´øÏÔ‘ê« Òø±ø£ düeTø±©q

dü+|òüT≥q\T ≈£L&Ü ‘Ó\TkÕÔsTT.

Á|üdüTÔ‘· bÕsƒ¡+ ‹s¡TeT\ sêeT+#·+Á<ä>±s¡T s¡∫+∫q ªVü≤+|” qT+&ç Vü≤s¡bÕŒ <ëø£μ

nH Á>∑+<∏ä+˝Àì~.



I

<Xø±˝≤\T e÷]Hê, Ä|ü<ä\T $s¡T#·Tø=ì MT<ä |ü&çHê, >√&É MT<ä ^∫q u§eTà˝≤>∑ ô|&ÉyÓTT>∑+ ô|≥ºìyêDÏí

ùdïVæ≤‘·TDÏí>± #düTø√yê* n+≤&=ø£ ÁbÕø£è‘·ø£$.

n<äqT˝À $‹Ôq $‘·Ôq+˝≤>∑ eT+∫ düeTj·T+˝À Ä&çq eT+∫e÷≥ m+‘· eT+∫ì ô|+#·T‘·T+<√ Ç‘·s¡T\

nqTuÛÑe+‘√Hø±ø£, Hê nqTuÛÑe+‘√qT Á>∑Væ≤+#êqT.

e÷ ø£fi≤XÊ\˝À eTT>∑TZs¡T eTVü‰eT÷&ÛÉT\T ñ+&yês¡T. yêfió¢ ˇø=ÿø£ÿ ‘·s¡>∑‹˝À ¬s+&ÉT eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\T

ñ+≥÷ <≈£î‘·÷ yÓfi‚¢yêfió¢. yê]øÏ eTÏºãdüe&ÉT, sê‹ ãdüe&ÉT, #Óø£ÿ ãdüe&ÉT nì ù|s¡T ô|≤ºs¡T ‘·<éE„\T. eTÏºãdüe&ÉT

mH√ï <ä+&Éj·÷Á‘·\T #dæ ∫es¡≈£î yê´ø£s¡D•s√eTDÏ |ü≤º|ü⁄#·TÃø=ì <X+ MT<ä |ü&Ü¶&ÉT ñ<√´>∑+ ø√dü+. sê‹ ãdüe&ÉT

Hê düVü‰<Ûë´j·TT&Éj·÷´&ÉT.

bÕ|ü+ n‘·ì ‘·ù|ŒMT Ò<äT. sêÁ‘·+‘ê #·~yyê&ÉT. ‘Ó\¢yê] kÕïq+‘√bÕ≥T #·<äTe+‘ê s¡T>±]b˛jT~. Äs√>∑ +‘√

n+<ä+>± ñ+&yê&ÉT. |üØø£å\˝À e÷s¡Tÿ\T ˇø£ÿ n+¬øqT <ëfÒ$ ø±e⁄. m+<äTøÏ‘·&ÉT Ç+‘· yÓTT<äT› ` nì nqT≈£îH

yê&çì. Ç‘·s¡T\T Vü‰dü + #dæHê HqT @MT nHyê&çì ø±<äT. n‘·DÏí kÕqTuÛÑ÷‹‘√ #·÷ùdyê&çì. n‘·ì ˝À|ü+

@MT Ò<äT. <äT]«~Û, <äT]«˝≤dü+.

Äs¡T HÓ\\ |üØø£å\T »]>±sTT. n‘·ì e÷s¡Tÿ\T <ì˝ÀqT 10, 12qT <ë≥ Ò<äT. #ê\ ∫+‘êÁø±+‘·T&Ó’ Hê e<ä›≈£î

e#êÃ&ÉT. Hê dü«uÛ≤e+˝À ˇø£ eT+∫ ñ+~. meπs$T #Ó|æŒHê ÁX<ä∆>± $+≤qT. kÕ<Ûä eTsTT‘ ˇø£ eT+∫ e÷≥,

ø±ø£b˛‘ eTÚq+. Ç~ e÷ Hêqï>±] >∑TD+, yês¡dü‘·«+. Hê‘√ ‘·q u≤<Ûä #Ó|üø=ì @&ÜÃ&ÉT. Hê eTqdüT‡ ø£]–+~.

#ÓbÕŒqT. ªª#·÷&ÉT sêeTHêï! (ù|s¡T sêe÷#ês¡T¢) dü+düÿ è‘·+ #·~yêe⁄? dü+düÿ è‘·+ eTTø£ÿ\T H√≥ ø£s¡∫q e÷Á‘êq

yT<Ûë$yê? ˙≈£î Ç~ sê Ò<äT. eTs=ø£Ï Á|üj·T‘·ï+ #sTT. HqT Hê ne÷à, ‘ê‘·\ ã\e+‘êq #·<äTe⁄‘·THêïqT.

>±ì... e⁄ Åô|’y≥T>± eT÷&Ée bòÕs¡+ bÕ´düTø±, °#·sY‡ Åf…Æì+>¥#sTT, ã&ç|ü+‘·T\T ñ<√´>∑+ <=s¡T≈£î‘·T+~. Vü‰sTT>±

J$‘·+ >∑&ÉT|ü⁄. ã‘·T≈£î eTTK´+. dü+düÿ è‘·+ ø±<äT. ‘·sê«‘· Çwüº+ ñ+fÒ #·<äTe⁄ø√μμ nì dü\Vü‰ Ç#êÃqT.

Hê e÷≥ n‘·ìøÏ dü÷Ï>± ‘êøÏ+~. eTs¡TdüÏ ~q+ Hê e<ä›≈£î e#êÃ&ÉT. ªªsêeTT&É÷, ˇø£ s¡Vü≤dü +. HqT

yÓ[flb˛‘·THêïqT. me]ø° #Ó|üŒø£, m˝≤>∑sTTHê <∏äsY¶bòÕs¡eTHêï bÕdüe⁄‘êqT. düe´+>± n+‘ê »]–‘ ˙≈£î ÁyêkÕÔqTμμ

nHêï&ÉT. HqT, n‘·qT ‘·q $wüj·T+ #Óù|Œes¡≈£î s¡Vü≤dü + <ë#·T‘êqì e÷≥ Ç#êÃqT.

n‘·qT yÓ[flb˛j·÷&ÉT. HqT Ç+Ï*¢bÕ~ø° düìïVæ≤‘·T&çì. n‘·ì nø£ÿ>±s¡T qs¡‡eTàø£ÿ uÛÑs¡Ô≈£î C≤ãT\T Áyêj·T&ÜìøÏ

eT+∫ uÛ≤wü≈£î HqT+&Ü*. ªªsêeTT&É÷ u≤e>±]ì s¡eTàì sêj·Tsê. #ê˝ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·THêïqì Áyêj·Tsêμμ nH~. HqT

Áyêùdyê&çì. uÛÑs¡Ô ‘êd” ≤›s¡T. mø£ÿ&É ekÕÔ&ÉT ‘·«s¡>±? yêfifl+‘ê n&ç>±s¡T. ‘·eT ≈£îe÷s¡Tì Ä#·÷ø° ‘Ó\T|üeTì. Hêπø+

‘Ó\TdüT?

e÷ ô|<ä›e÷àsTT 1954˝À |ü⁄Ïº+~. u≤s¡kÕ\≈£î n‘·Ôyê] s¡T yÓfi≤flqT. eTÁ<ëdüT u§+u≤sTT ¬s’\T e÷s¡Z+˝À

sêj·T#·÷s¡T ‘·sê«‘· j·÷<é–] ùdºwüqT˝À ~– ãdüT‡˝À eTTô|Œ¤ÌyÓTÆfiófl |üj·TìùdÔ düTs¡|ü⁄s¡+ n‘·Ôyê] s¡T. j·÷<é–]

ùdºwüqT˝À ~>±qT. ‘Ó\¢yês¡TC≤eTT. Ï¬øŸ Ï¬øŸ n+≥÷ ùdºwüqT e÷düºsY <ä>∑Z]øÏ e#êÃ&ÉT. >=+‘·T mø£ÿ&√ $qï≥Tº+<

nqTø=ì ªª‘·eT >=+‘·T mø£ÿ&√ $HêïqTμμ nHêïqT. ªªyÓTT<ä≥ Ï¬øÿŸ Çe«+&ç. ã+&ç yÓ[flq ‘·sê«‘· e÷≤¢&ÉT≈£î+<ë+μμ

nHêï&ÉT n‘·qT. HqT nø£ÿ&ç ì\ã&ç Ä˝À∫düTÔHêïqT Ï¬øŸ n+<äCÒdæ.


II

>=+‘·T b˛\TÃ≈£îHêïqT. ¬s ¬s ¬s! sê‹ ãdüeqï ø£<ä÷!

nqT≈£îHêïqT. ªªÇ|ü&ÉT #Ó|üŒ+&çμμ n+≥÷ e#êÃ&ÉT. Çs¡yÓ’

@&fiflø±\+... <ë<ë|ü⁄ ø£ ‘·s¡+ >∑&ç∫+~.

ÄC≤qTu≤VüQe⁄>± ô|]>±&ÉT. MTs¡T Hê

düVü‰<Ûë´j·TT&ÉT sêe÷#ês¡¢...

>=+‘·T... n+≥÷ ˙fiófl

q$T˝≤qT. #‹˝À ñqï

˝…’≥T øÏ+<ä|ü&˚dæ

ªª πs ¬s! sêeTT&ÉT ø£<ä÷! ìqTï ‘·\#·Tø√ì >∑&çj·T Ò<äqTø√μμ n+≥÷ qqTï ô|’¬ø‹Ô ø±e*+#·T≈£îHêï&ÉT. ªªÇø£ÿ&É HqT

ùdºwüqT e÷düºs¡TqT. ndæôdº+Ÿ ôd\e⁄ MT<ä ñHêï&ÉT. &É÷´°øÏ sêe\dæe∫Ã+~. ø±«s¡ºs¡T‡≈£î yÓfifl<ë+. e⁄ <ë] #·÷|æq

ø£<∏ä #ê\ ñ+~. düTs¡|ü⁄sêìøÏ ãkÕ‡? >∑+≥≈£î ø£Ï. u≤s¡kÕ\ eTTVüAs¡Ô+ <ë≥≈£î+&Ü |ü+ù| @sêŒ≥T #kÕÔμμ n+≥÷

b˛s¡¶sYqT |æ*∫ Hê #‹ dü+N n‘·ì #‹øÏ∫Ã, ªªneTà>±]øÏ #Ó|ü, ‘Ó\¢yês¡T‘√+~. nj·T´>±] Áô|ò+&é e#êÃs¡≥. ø±|ò”,

Ï|òæHé ¬s&û>± ñ+&Ü\≥`μμ nì VüQ≈£îeTT\ô|’ VüQ≈£îeTT\T Çdü÷Ô b˛j·÷&ÉT. n‘·ì Äq+<ä+, dü+s¡+uÛÑ+ #·÷&ÉeTT#·Ã≥>±

ñHêïsTT.

ø±«s¡ºsY‡ #] @ø£+>± kÕïHê<äT\T eTT–+#·Tø=ì |òü\Vü‰s¡+ eTT+<äT ô|≥Tºø=ì ≈£L#·THêïeTT. ø£<∏ä #ÓbÕŒ&ÉT.

Ï¬øŸ Ò≈£î+&Ü ã+&ç mø±ÿ&ÉT ø£≥Tº>∑T&É¶\‘√, <Ûäs¡àes¡+ »+ø£åHé À ~+ù|XÊs¡T. fiÀfløÏ yÓfi≤fl&ÉT. ø£ ñbÕ<Ûë´j·TTì

Ç+ÏøÏ yÓfi≤fl&ÉT. ‘·q dü+>∑‹ #ÓbÕŒ&ÉT. <Ûäs¡àes¡+˝À ˙ÏøÏ ø£≥ø£≥ Ä ø±\+˝À #Ós¡Te⁄≈£î yÓTÆ\T <ä÷s¡+. ªªnu≤“jYT!

HqT ˙≈£î ˇø£ yês¡+ ÇkÕÔqT. ‘·øÏÿq Äs¡Tyêsê\ uÛÀ»q+ @sêŒ≥T≈£î Á|üj·T‹ï<ë›+. Hê≈£î #Ós¡Te⁄ qT+∫ |üP≥ø=ø£

_+<Ó eT+∫ fiófl ‘Ó∫Ãô|≤º*. ns¡T>∑TMT<ä >∑~˝À |ü&ÉTø√e#·TÃμμ nHêï&ÉT Ä ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT. |ü≈£îHêï&ÉT Ç‘·&ÉT.

yêsê\T <=]ø±sTT. ãT~∆ $ø£dæ+∫+~. dü+düÿ è‘·+ bÕsƒê\T e …¢ydæq |ü<ä∆‹ n+‘ê ø£+sƒ¡bÕsƒ¡+. Äs¡T HÓ\\

•ø£åD‘√ <∏äsY¶bòÕs¡+˝À #]Œ+#ê&ÉT Äj·Tq. ãT~∆ #·Ts¡T≈£î<]+~. X+ø£s¡Hêsêj·TD &çø£åqØ, HÓdt|ò” Ÿ¶ Á>±eTsY ø£+sƒ¡bÕsƒ¡+,

dü÷ÿ˝À¢ n‘·ìøÏ X+ø£s¡Hêsêj·TD eTT<äT›ù|s¡T. Äs√bòÕsêìøÏ e#êÃ&ÉT. n+‘·es¡≈£î nC≤„‘·yêdüyT.

n|ü&ÉT ~>±&ÉT ø£ m+.mdt.myéT.¬s’ Ò« n~Ûø±]. lyÓ’wüíe⁄&ÉT, n\T¢fi¢ y≥ ø√dü+, ñbÕ<Ûë´j·TT\+<äs¡÷ Ç‘·ìì

dæbòÕs¡T‡ #XÊs¡T. nsTT‘ ˇø£ wüs¡‘·T. ¬s’ Ò«˝À ñ<√´>∑+ Ç|æŒ+∫q ‘·sê«‘ $yêVü≤+. Ç~ ôV≤&ée÷kÕºs¡T $~Û+∫q

wüs¡‘·T. Äs¡e bòÕs¡+ bÕ´düj·÷´&ÉT. ¬s’ Ò« >∑Te÷kÕÔ ñ<√´>∑+ <=]øÏ+~. m+‘· n<äèwüº+ nHêïs¡T. dü÷ÿ\T dæã“+~

‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT |æ*|æ+∫ ì•Ã‘ês¡ú+, $yêVü≤+ »]|æ+#ês¡T. n‘·&ÉT ¬s’ Ò« n‘· edüs¡ |üØø£å\T bÕ´düsTT ùdºwüHé e÷düºs¡j·÷´&ÉT.


Á|üdüTÔ‘·+ c˛˝≤|üPsY &ç$»Hé ÇHéôdŒø£ºsY |ü<ä$øÏ ôd …ø£ºj·÷´&ÉT. Ç+ø± |ü<äôV’≤<äT dü+e‘·‡sê\ düØ«düT˝À ¬s+&ÉT eT÷&ÉT

ô|’ |ü<äe⁄\T \_Û+#·e#·TÃ.

ªª πsjYT! ˙e⁄ düø±\+˝À eT+∫ dü\Vü‰ Ç#êÃe⁄sê, dü+düÿ è‘·+ e*¢+|ü⁄ Ç+ ¢wüß≈£î ‘·–*+#êqT. dü+düÿ è‘·+

sêq+~>±ì, Ç+ ¢wüß sêø£ #Û·düTÔ+<ë?μμ nì qyê«&ÉT. ªªMT >=|üŒ‘·q+ ø±<ä+&û, eT+∫ fi¢ _+<Ó\T yÓ÷dæq eTVü‰‘· +!

yÓT&É, yÓT<ä&ÉT˝Àì ø£+&Ésê\T, ø£D≤\T ø£~* ‘Ó*$ ãj·T≥|ü&ç+~μμ nqï~ uÛ≤s¡ . ÄyÓT yÓTÁÏø bÕ´düsTT+~. n+<äs¡+

$s¡>∑ã&ç qyê«eTT.

ªªn+‘ê n<äèwüº+, dü«j·T+ø£èwæ, Hê dü\Vü‰ Òø£b˛sTTHê e⁄ bÕsƒ¡XÊ\ e~ Ò yê&çy. ø±\+, ‘√düT≈£îb˛‘·T+~μμ

nHêïqT. ªªn~ ø±<äT nqï>±s¡÷, MT eT+∫ e÷≥ neTè‘· >∑T[ø£ ≤>∑ |üì#dæ+~ ø£<ë!μμ nqï~ n‘·ì uÛ≤s¡ .

III

eTs=ø£ ‘·TeTàyÓTT<äT›. @.$.düTÁãVü≤àD´+. sêj·TyÓ\÷¢s¡T yê&ÉT. ‘Ó\T>∑T ≈£L&Ée#·TÃ. ÄC≤qTu≤VüQ&ÉT. Hêø£Hêï

¬s+&ÉT eT÷&fiófl ô|<ä›yê&ÉT. sê‹ãdüeqïø£Hêï q\¢sêsTT. <Ûä÷eTXø£≥ eTT~›X´ ÒUÀ *K´‘êyéT ` ¬s’\TqT >∑T]+∫

yê´dü+ Áyêj·T+&ç ` nì Á|üXï Ç#êÃs¡T. HqT dü+düÿ è‘· yê´düs¡#·q˝À ø± ÒJπø yÓTTq>±&çqì ù|s¡T, n|üŒÏπø kÕøÏå,

e<äs¡T uÀ‘·T, Ç‘·s¡ yê´kÕ\T #·~$ $wüj·T+ ùdø£]+∫ <ë<ë|ü⁄ e+<ä yê´kÕ\T eT+∫ XË’*˝À ÁyêXÊqT. eT÷&ÉT

|ü⁄≥\T Áyêj·T&ÉeT+fÒH ‘·\ÁbÕD+ ‘√ø£≈£î e#Ã~. düTÁãVü≤àD´+ |ü‘·TÔ |üø£ÿ+ ` |ü~|ü⁄≥\T ÁyêXÊqHêï&ÉT. Hê≈£î

ÄXÃs¡ eTsTT+~. ªª<Ûä÷eTXø£≥+ –&é –&é Ç‹ >∑#·Ã‹μμ nì ÁyêXÊ&ÉT. –&é –&é |ü~ |ü⁄≥\T. yÓTT<äÏ~, ∫e]~ e÷Á‘·+

|ü<ë\T. ñbÕ<Ûë´j·TT\T ø±¢düT˝À ì\u…Ïº ‹≤ºs¡T. dæ>∑TZ Ò<ë? >±&ç<ä ≤>± ô|]>±e⁄. sêø£b˛‘˚ ]πø ñ+&ÉT.

n+‘ø±ì –&é–&é nì |ü~ |ü⁄≥\T bÕ&ÉT#kÕÔyê? Ç˝≤ ns¡>∑+≥ ewü≤ÿsê\T.

kÕj·T+Á‘·+ @ø±+‘·+>± Hê dü\Vü‰ n&ç>±&ÉT ªª˙≈£î ø±o $X«$<ë´\j·T+˝À eTVü‰eT¨bÕ<Ûë´j·T ∫qïkÕ«$T

XÊÅdæÔ>±s¡T ã+<ÛäTeHêïe⁄ >∑<ë! b˛sTT Äj·Tq ø±fiflMT<ä |ü&ÉT, >∑+>±»˝≤\T n$yø±ìï b˛>=&ÉT‘êsTT. $X‚«X«s¡T&ÉT

ø£s¡TDÏkÕÔ&ÉTμμ nHêïqT. dü«j·T+>± ø=ì ‘Ó#·TÃ≈£îqï nee÷q+ eT]. ñ+&É Òø£b˛j·÷&ÉT. eTs¡TdüÏ~q+ qT+∫ ø£ì|æ+#· Ò<äT.

¬s+&ÉT <äXÊu≤›\ ô|’∫\Tπø >∑&ç∫+~. HqT Hê $TÁ‘·T\T e&É¢eT÷&ç dü‘· Hêsêj·TD >±s¡T, Äj·Tq ≈£îe÷¬sÔ

dü+ã+<Ûä+ ø√dü+ >∑T+‘·ø£\T¢ <ä>∑Z] ñs¡eø=+&É≈£î ãj·T\T<sêeTT. eTÁ<ëdüT ` u§+u≤sTT yÓTsTT\T mø±ÿeTT.

n+‘·≈£îeTT+< ã+&ç møÏÿ kÕe÷qT düs¡T›≈£î+≥Tqï ˇø£ e´øÏÔ e÷≥\T $ì|ædüTÔHêïsTT. ywü+ |ü+&ç‘· ywü+. ªªe÷ø°

ø±oøÏ b˛yê\ ñ+~. u§+u≤sTT qT+&ç yπs >±&û |ü≥Tº≈£î+≤+. e÷B Çø£ÿ& y\÷s¡T. eT>∑sY (ø±ì) #ê˝≤ø±\+

ø±o˝À ñHêï+. ‘Ó\T>∑T˝À >∑©Ô\T ñ+≥jYT...μμ nì e÷≤¢&düTÔHêï&ÉT. ã+&ç ø£~*+~. n‘·&ÉT kÕe÷qT dü]› Ç≥T

‹]>±&ÉT.

ªªMTs¡T düTÁãVü≤àD´+ ø£<ä÷?μμ nHêïqT eTìwæì #·÷&É>±H. ªªn&É&Ü! sêeT#Ó+Á<ë m+¬> e+<. m+¬> b πs?μμ

(mø£ÿ&çøÏ e#êÃyé? mø£ÿ&çøÏ yÓfióÔHêïyé?) nHêï&ÉT. Hê≈£î e÷≤¢& neø±XyT Çe«≈£î+&Ü ø£\>±|ü⁄\>∑|ü⁄ ‘Ó\T>∑T˝À

ªªHì|ü&ÉT bÕ‘· –&é–&é Ç‹ >∑#·Ã¤‹ düTÁãVü≤àD´+ ø±<äT, u…Hê¬sdt $X«$<ë´\j·T+˝À dü+düÿ è‘· Ø&ÉsYqT ‘Ó\TkÕ?

MTe÷+kÕyê´ø£s¡D, ‘·s¡ÿy<ë+‘· XÊÅkÕÔ À¢ Ä#ês¡ |üØø£å\˝À Á|ü<∏äeTTDÏí düTe÷! Hê\T¬>’<äT XÊgyêÚ≤´q Á>∑+<∏ë\T

ÁyêXÊqT. n<äèwüºeTT+fÒ Ábıô|òdüsY ne⁄‘êqTμμ n+≥THêï&ÉT.


HqT eT<Ûä q n&ÉT¶ø=ì ªªdüTÁãVü≤àD´+! n+‘ê >∑+>±»\ Á|üuÛ≤e+μμ nHêïqT.

ªªì»yT düTe÷μμ n+≥÷ ‘·q ø£<∏ä #ÓbÕŒ&ÉT. ]πø b˛‘ ‹&É‘ês¡ì ã+&Óø±ÿ&É≥. |ü~ s¡÷bÕj·T\ø£qï m≈£îÿe

&ÉãT“ Ò<äT. C≤˝≤sYù|≥˝À ~>±&ÉT. nø£ÿ&ç qT+∫ ø±oøÏ b˛jT ø£ eè<ä∆<ä+|ü‘·T\ |ü]#·j·TeTsTT+~. düTÁãVü≤àD´+

Áu≤Vü≤àDe≥Te⁄ ø£<ë! dü«#·Ã¤+>± ñHêï&ÉT. eè<äT∆sê\T n&ç–+~. ªªHêj·THê mø£ÿ&çøÏ yÓfiófl‘·THêïe⁄?μμ nì. ªªø±oøÏ

yÓfiófl<ëeTqT≈£î+≥THêïqTμμ nHêï&ÉT Ç‘·&ÉT. ªªnsTT‘ e÷≈£î düVü‰j·T≈£î&ÉT>± ñ+&ÉT, ¬s’\T #ÛêØ®\T yTeTT ô|&É‘êeTT.

j·÷Á‘· |ü⁄D´+ <ä≈£îÿ‘·T+~μμ n+≥÷, ªªø±o˝À @+ |üì?μμ nì n&ç–+~ eTTdü\eTà. ªªdü+düÿ è‘·+ #·<äe&ÜìøÏ,

∫qïkÕ«$T XÊÅdæÔ>±] düìï~ÛøÏμμ nHêï&ÉT Ç‘·&ÉT. eè<äT∆&ÉT XÊÅdæÔ>±] ù|s¡T $Hêï&ÉT >∑qTø£ düTÁãVü≤àD≤´ìï $X«dæ+#ê&ÉT.

n<äèwüº+ ‘√düTø=ì e∫Ã+~. ø±o #]q |æ<ä|ü yêfifl nedüs¡+ rπs es¡≈£î yÓ+≥ ñ+&ç, ∫qïkÕ«$T XÊÅdæÔ>±] Ç+ÏøÏ

yÓ[fl Äj·Tq≈£î kÕ–\|ü&ç Á|ües¡ #Ó|ü≈£îHêï&ÉT dü+Á|ü<ëj·÷qTkÕs¡+. n|ü&ÉT #·*ø±\+ ÁbÕs¡+uÛÑ+. ªª~qeT÷

‘Ó\¢yês¡TC≤eTTq >∑+>±kÕïq+ #dæsê. e÷ Ç+À¢ e÷ |æ\¢\‘√bÕ≥T ñ+&ÉT. Ç~ ˙≈£î HÓ\ s√E\ |üØø£å. ˙e⁄

HÓ–Zq≥Tº Hê≈£î $XÊ«dü+ ø£*–‘ #·<äTe⁄ #Ó|üŒ&É+ ‘·sê«‘·μμ nHêïs¡T XÊÅdæÔ>±s¡T. düTÁãVü≤àD´+ Ä |üØø£å À HÓ>±Z&É ,

$<ë´dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±>±H dü+düÿ è‘· ø£fi≤XÊ\˝À #] eTVü‰ $<ë«+düT&Éj·÷´&Éì #Ó|üŒqø£ÿs¡ Ò<äT. nø£ÿ&

n<Ûë´|üø√<√´>∑eT÷ Ç|æŒ+#ês¡T >∑Ts¡Te⁄>±s¡T.

n+‘·Ï ∫+‘· yÓTT<äT›\÷, ‘·TeTà yÓTT<äT›\÷ eT+∫ <ës¡T•*Œ #‹˝À |ü&ç <e‘ê eT÷s¡TÔ\sTTq ø£<∏ä Ç~.


1. øÏ+~ Á|üXï\≈£î Ä˝À∫+∫ kı+‘·e÷≥˝À¢ düe÷<ÛëHê\T #Ó|üŒ+&ç.

n) ªªyÓTT<ä›u≤“sTT\÷ eTVü‰yT<Ûëe⁄ Òμμ nì bÕsƒ¡+ ù|s¡T $qï|ü&ÉT MT˝À ø£*Zq nqTuÛÑ÷‘·T\qT ‘Ó\Œ+&ç.

e) ªªyÓTT<ä›u≤“sTT\Tμμ nHyês¡T mes¡÷ ñ+&És¡T. me]¬ø’Hê ‘·–q neø±XÊ\T ø£*ŒùdÔ, Áb˛‘·‡Væ≤ùdÔ,

kÕ<Ûäq<ë«sê >=|üŒyêfiófl>± e÷s¡T‘ês¡Tμμ á $wüj·T+ >∑T]+∫ MT n_ÛÁbÕj·÷\T #Ó|üŒ+&ç.

2. bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ |üÏºø£qT |üP]+#·+&ç.

3. øÏ+~ yêø±´\qT mes¡T me]‘√ nHêïs√ bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± sêj·T+&ç.

n) ªªã‘·T≈£î eTTK´+. dü+düÿ è‘·+ ø±<äT, ‘·sê«‘· Çwüº+ ñ+fÒ #·<äTe⁄ø√.μμ

Ä) ªªsêeTT&É÷ u≤e>±]ì s¡eTàì sêj·Tsê.μμ

Ç) ªªyÓTT<ä Ï¬øÿŸ Çe«+&ç. ã+&ç yÓ[flq ‘·sê«‘· e÷≤¢&ÉT≈£î+<ë+.μμ

á) ªªsêø£b˛‘ ]πø ñ+&ÉT. n+‘ø±ì –&é–&é nì |ü~|ü⁄≥\T bÕ&ÉT#kÕÔyê?μμ

4. >±+BÛ uÀ<Ûäq˝À¢ì øÏ+~ ù|sê #·<äe+&ç. Á|üXï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

HqT Hê˝À ñqï≥T¢ #Ó|ü≈£îH @¬ø’ø£ düT>∑TD+ dü‘· +, nVæ≤+dü. e÷qyêr‘· X≈£îÔ\Tqï≥T¢ HqT

#Ó|üø√C≤\qT. n≥Te+Ï yêÏì HqT ø√s¡Tø√qT. dædü …’q eT‘·+ dü+≈£î∫‘·yÓTÆq |æ&çyê<ä+ ø±<äT. n~

uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À $XÊ«düeTT+#·T≥, uÛÑ>∑e+‘·Tì düìï~Û À J$+#·T≥. nq>± uÛ≤$J$‘·+˝À, dü‘· +˝À,

nVæ≤+dü À $XÊ«dü+ ø£*– ñ+&ÉT≥ nì ns¡ú+. Ä‘·à>∑‘·yÓTÆq á $wüj·÷\|ü≥¢ H&ÉT ˇø£s¡ø£yÓTÆq ìs¡¢ø£å ´

uÛ≤eq HÓ\ø=ì ñ+~. Ä˝À#·q˝À dü‘· +, yê≈£îÿ˝À dü‘· +, ø±s¡ #·s¡D˝À dü‘· + ñ+&Ü*. dü‘· + Òì#√≥

dædü …’q C≤„q+ ñ+&É<äT.

Áø£.dü+. $wüj·T+ Ä $wüj·T+ ñqï ù|sê dü+U´ / |ü+øÏÔ dü+U´

1. sê‹ãdüeì $esê\T

2. sê‹ãdüe&ÉT ø£*‡qyê] $esê\T ‘Ó*ù| ù|sê

3. bÕsƒ¡+˝À Vü‰dü dü+|òüT≥q $e]+# ù|sê

Ç$ #j·T+&ç



n) >±+BÛ ‘·q˝À @jT düT>∑TD≤\T ñHêïj·Tì #ÓbÕŒ&ÉT?

Ä) >±+BÛJ dü‘· + >∑T]+∫ @eTHêï&ÉT?

Ç) dædü …’q eT‘·+ m˝≤ ñ+≥T+~?

á) ô|’ ù|sê˝À >±+BÛ #Ó|æŒq eT÷&ÉT eTTK´ $wüj·÷ Ò$?

5. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± Á|üXï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

n) sêeT#·+Á<ä ‘·q $TÁ‘·T&ÉT sêe÷#ês¡¢≈£î @eTì dü\Vü‰Ç#êÃ&ÉT?

Ä) sê‹ãdüe&ÉT ndü\T ù|πs$TÏ? Äj·Tq $<ëúÛ≤´dü+ m˝≤ »]–+~?

Ç) düTÁãVü≤àD´+ eTVü‰$<ë«+düT&ÉT m˝≤ nj·÷´&ÉT?


1. øÏ+~ Á|üXï\≈£î ◊<dæ yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.

n) dü+düÿ è‘·+˝À yê´dü+ sêj·TeT+fÒ ª–&é–&éμ nì |ü~ |ü⁄≥\T sêdæq düTÁãeTD´+ eTVü‰$<ë«+düT&ÉT

m˝≤ nj·÷´&ÉT?

Ä) ªªnedüs¡yÓTÆq|ü&ÉT #Óù|Œ eT+∫ e÷≥ m+‘√ eT+∫ #düTÔ+~μμ bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± Bìï MTs¡T m˝≤

düeT]úkÕÔs¡T?

Ç) ªªHê dü«uÛ≤e+˝À eT+∫ ñ+~. meπs$T #Ó|æŒHê ÁX<ä∆>± $+≤qTμμ nì ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä>±s¡T

#ÓbÕŒs¡Tø£<ë! Bìe\¢ ø£*π> yT\T @$TÏ?

2. øÏ+~ Á|üXï\≈£î |ü<dæ yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.

n) á bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä >±] >∑T]+∫ MTπs$T ‘Ó\T‡≈£îHêïs¡T?

Ä) sê‹ãdüe&ÉT (sêe÷#ês¡T¢), #Óø£ÿãdüe&ÉT düTÁãeTD´+ J$‘ê\T e÷]b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T @$TÏ?

yê] qT+&ç $<ë´s¡Tú\T Á>∑Væ≤+#ê*‡q $wüj·÷\T @$?

3. øÏ+~ Á|üXï\≈£î düè»Hê‘·àø£+>± / Á|üX+kÕ‘·àø£+>± »yêãT\T sêj·T+&ç.

MT ‘·s¡>∑‹˝À #·<äTe⁄˝À yÓqTø£ã&çqyê]ì ìs¡T‘ê‡Vü≤|ü&É≈£L&É<äì Áb˛‘·‡Væ≤dü÷Ô $TÁ‘·TìøÏ ˇø£ ÒK

sêj·T+&ç.



|ü<äC≤\+

1. øÏ+~ |ü<ë\T #·<äe+&ç. yêÏ‘√ kı+‘·yêø±´\T sêj·T+&ç.

∫+‘êø±+‘·T&ÉT Ç+Ï*¢bÕ~ Ä#·÷øÏ nC≤„‘·yêdü+

2. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ U≤∞\˝À dü¬s’q |ü<ë\T sêj·T+&ç.

n) ø£fi≤XÊ\˝À $<ëúÛ≤´dü+ |üP]Ô#dæq $<ë´s¡Tú\T |ü⁄#·TÃø=ì ñ<√´>±H«wüD≈£î yÓfi≤fls¡T.

Ä) n‹eèwæº‘√ ÄdæÔbÕdüTÔ\T ø√˝ÀŒsTTq yê] |ü≥¢ #·÷dæ düVü‰j·T+#j·÷*.

Ç) Áø£eT•ø£åD≤sêVæ≤‘· +‘√ Á|üe]Ô+∫q $<ë´s¡Tú\≈£î Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TTì e÷≥\T .

á) <=+>∑\ ø√dü+ b˛©düT\T ≈£îø£ÿ\ düVü‰j·T+‘√ >±*+#ês¡T.

ñ) $<ëé+‘·T\T Ç‘·s¡T\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&É≈£î+&Ü ‘√ m~π> Á|üj·T‘·ï+ #j·÷*.


1. øÏ+~ U≤∞\qT |üP]+#·+&ç.

dü+~Û|ü<ä+ $dü+~Û dü+~Ûù|s¡T

n) #˚]q≥T¢ G

Ä) πø¢XÊ\T G n˙ï

Ç) düTjÓ÷<Ûäq G Ä~

á) yê¬ses¡T G

ñ) #Ó|üŒe\dæq<$T G

) ø£*–q|ü&ÉT G

ãTT) ø£ècÕís¡T®qT\T G

ãT÷) #Ó|üŒqT G nedüs¡+ Ò<äT

2. øÏ+~ |ü<ë\≈£î $Á>∑Vü≤yêø±´\T sêdæ düe÷dü+ ù|s¡T ‘Ó\|ü+&ç.

düe÷dü|ü<ä+ $Á>∑Vü≤yêø£´+ düe÷dü+ ù|s¡T

n) jÓ÷>∑πøåe÷\T i) ø£)

Ä) |ü+#·bÕ+&Ée⁄\T ii) K)

Ç) Äø£*<ä|ü\T iii) >∑)

á) q÷s¡TZs¡T ≈£îe÷s¡T\T iv) |òüT)

ñ) sê>∑<˚«cÕ\T v) v)


3. øÏ+~ |ü<ë\qT |ü]o*+#·+&ç.

Ä G #√≥ ` Ä G #√Ã≥ ` n#√Ã≥

á G eTqTE\T ` á G eTàqTE\T ` ÇeTàqTE\T

@ G $<Ûä+ ` @ G $«<Ûä+ ` m$«<Ûä+

dü+~Û |ü<ä+ @ $<Ûä+>± s¡÷bı+~+<√ |ü]o*+#ês¡T ø£<ë! Ç+<äT˝À eT÷&ÉT $<ÛëHê\THêïsTT.

>∑eTì+#·+&ç.

i) Ä, á, @ \T nH eT÷&ç+Ï‘√ |üPs¡« |ü<äeTT+~. Ä, á, @ \qT ªÁ‹ø£eTT\Tμ nì n+≤s¡T.

ii) Á‹ø£eTT‘√ dü+~Û $&ÉBdæq|ü&ÉT |üs¡|ü<ä+˝Àì ‘=* nø£ås¡+ ~«‘ê«ø£ås¡+>± e÷s¡T‘·T+~.

@ G $<Ûä+ ` @ G $«<Ûä+

iii) ~«‘ê«ø£ås¡+ô|’q ñqï n+fÒ |üPs¡«|ü<ä+˝Àì BsêÈø£ås¡+ ÁVü≤kÕ«ø£ås¡+>± e÷s¡T‘·T+~.

@ G $«<Ûä+ ` m$«<Ûä+

ô|’ eT÷&ÉT $es¡D\qT dü÷Á‘·s¡÷|ü+˝À øÏ+~ $<Ûä+>± #Ó|üŒe#·TÃ

i) Ä, á, @ \T Á‹ø£eTT\T.

ii) Á‹ø£eTT MT~ ndü+j·TTø±Ôø£ås¡ Vü≤\T¢ ~«‘·«eTe⁄‘·T+~.

iii) ~«‘·«eTT MT~ Á‹ø£eTT ÁVü≤dü«eTÚ‘·T+~.

Ç˝≤ Á‹ø£eTT\ (Ä, á, @)\‘√ dü+~Ûø±s¡ + ñ+≥T+~ ø±ãÏº n#√Ã≥, ÇeTàqTE\T, m$«<Ûä+

˝≤+Ï |ü<ë\T ªÁ‹ø£dü+~ÛøÏ #Ó+~q$>± >∑T]Ô+#ê*.

♦ øÏ+~ |ü<ë\˝À Á‹ø£dü+~ÛøÏ #Ó+~q |ü<ë\qT >∑T]Ô+#·+&ç. yêÏì $&ÉBj·T+&ç.

sêe÷»„, n‘·ÔiÏ, MTπs$T, Çã“¤+–, myê«s¡T, yTeT+‘ê, Çe÷às¡T.

♦ ∫qï|ü&ÉT dü]>± #·<äeø£b˛sTTHê, ‘·s¡Tyê‘· ø£wüº|ü&ç ô|’øÏe∫Ãq Á|üeTTKT\ $esê\T ùdø£]+#·+&ç. yê]

J$‘ê\ qT+&ç Á>∑Væ≤+#ê*‡q $wüj·÷\ >∑T]+∫ ìy~ø£sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.


|ü]ÁXeT, ‘Ó>∑Te, <ÛÓ’s¡ +, ãT~∆, ã\+,

|üsêÁø£eT+ ` á Äs¡÷ ñqï#√≥

<Ó’e+ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~.

dü÷øÏÔ


1. ô|’ ø£$‘· <ì >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~?

2. ‘=*bı<äT› n+fÒ MTπøeTs¡úyÓTÆ+~?

3. ª#Ó’‘·q´+μ m|ü&ÉT bı&Édü÷|ü⁄‘·T+~?

` |ü ≤¢ <äTs¡Zj·T´

qy√<äj·T+

ø√&ç ≈£L‘· ≈£Ldæ+~

Nø£Ï |üs¡T¬>‹Ô+~

‘=*bı<äT› bı&ç∫+~

»>∑eT+‘ê Ò∫+~

#Ó’‘·q´+ bı&Édü÷|æ+~

y≈£îe‘√ Àø£eT+‘· yÓ*–+~

yÓ\T>∑H~ Nø£Ïì N*Ã düø£\ ÁbÕDT\qT ìÁ<ä Ò|ü⁄‘·T+~. Á|ü‹ eTìwæ J$‘·+˝À

ø£cÕº\T ‘=\– @<√ ø£ düeTj·÷q yÓ\T>∑T πsK\T Á|üdü]kÕÔsTT. n˝≤+Ï yÓ\T>∑TπsK\q+~+#

ñ<äj·÷ìï >∑T]+∫ ‘Ó\Œ&ÉyT á bÕsƒ¡ uÛ≤>∑ ñ<›X+.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

3


&Üˆˆ |ü ≤¢ <äTs¡Zj·T´

»qq+ : 1916 (24.05.1916) eTs¡D+ : 19.12.1983

»qàdüú\+ : eT&çø=+&É (es¡+>∑ Ÿ õ˝≤¢)

ñkÕàìj·÷ $X«$<ë´\j·T+ qT+&ç 1942˝À Á|üÁ|ü<∏äeT+>± ‘Ó\T>∑T˝À m+.@ |ü≤º bı+~q Ms¡T

dü+düÿè‘ê+>±¢+Á<ÛäuÛ≤cÕy˚‘·Ô, CÀ´‹XÊÙg$XÊs¡<äT\T. dü+Á|ü<ëj·Tdæ<ä∆yÓTÆq bÕ+&ç‘·éTT, #·ø£ÿì Á|ü‹uÛÑ M]

ø£$‘êyê´dü+>±ìøÏ <√Vü≤<ä|ü&Ü¶sTT. uÛ≤e>±+;Ûs¡ +, nqs¡Zfi<Ûës¡, qs¡àVü‰dü +, ‘Ó\T>∑TqT&çø±s¡+, M] ø£$‘·«eT+‘ê

ø£ìŒdüTÔ+≤sTT. ªÁ|üã+<Ûäyêvàj·T $ø±düeTTμ M] dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT. ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·TeTT˝À

n<Ûë´|ü≈£î\T>± |üì#dæ, ìC≤+ ø£fi≤XÊ\qT+&ç Ä#ês¡T´\T>±, 1976˝À ñ<√´>∑ $s¡eTD #XÊs¡T.

>∑+–¬s<äT› (ø±e´+), Á|üã+<Ûäyêvàj·T $ø±dü+, (dæ<ë∆+‘· yê´dü+), #·‘·Ts¡e#√ì~Û ($eTs¡Ù),

n\¢kÕìô|<ä›q($eTs¡Ù) ô|<ä›q ø£$‘êyÓ’uÛÑe+, M] Ç‘·s¡ s¡#·q\T.

ø£$ |ü]#·j·T+

bÕsƒ¡+ #·~$ ns¡ú+ ‘Ó*j·Tì |ü<ë\ øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.

‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£+ ∫es¡ ñqï |ü<ä|üÏºø£ Ò<ë ì|òüT+≥Te⁄ <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£îì

sêj·T+&ç.

bÕsƒ¡+˝À MTø£s¡ú+>±ì $wüj·÷\ >∑T]+∫ MT ñbÕ<Ûë´j·TTì‘√ #·]Ã+#·+&ç.


á bÕsƒ¡ uÛ≤>∑+ |ü ≤¢ <äTs¡Zj·T´ >±] ªbÕ\yÓ*¢μ nH Á>∑+<∏ä+ ˝Àì~.

á bÕsƒ¡+ e#·q ø£$‘ê Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~+~. e÷Á‘ê>∑D, #Û·+<√ìj·Te÷\T Ò≈£î+&Ü

s¡∫+# XøÏÔe+‘·yÓTÆq yêø±´\ ≈£LπsŒ e#·q ø£$‘·. Ä+>∑¢+˝À Bìì ªÁ|ò”esY‡μ n+≥THêï+.



I

1. ‘Ó\T>∑T yêøÏfifl˝À

‘=*ø√&ç ≈£Ldæ+~

‘Ó\T>∑Tø£ìïj·T ‘·\T|ü⁄

‘Ói∫ #·÷dæ+~.

2. ∫eTàNø£Ï sêÁ‹

•~∏\yÓTÆ b˛sTT+~

‘·÷s¡TŒyêøÏ≥ eTs¡\

‘=*Ábı<äT› bı&ç∫+~.

3. y&çyÓ#·Ãì yÓ\T>∑T

ysTTø£s¡eTT\ ‘Ó\+

>±D e÷>±DeTT\

øö–*+∫+~.

II

4. ø£\Te ø£qTeT÷dæ+~

ø£eT\eTà eTT]dæ+~

>±* á\\Tydæ

ø£eTà>± bÕ&ç+~.

5. ø£HÓïr$j·T Hê≥´

øöX\eTT #·÷|æ+~

|üP\u≤*ø£ eT<ÛäTe⁄

|ü⁄øÏÿ*+∫+~.

6. e÷$>∑Tqï eT~+∫

‘ê$ >∑T|æŒ+∫+~

>∑+&ÉTø√sTT\ eT<ÛäTs¡

>∑fieTT $|æŒ+~.

7. >∑‘·~qeTTà\˝Àì

ø£‘·\ìï #Ó|æŒ+~

uÛ≤$ø±\eTT˝Àì

uÛ≤>∑ eTTqT bı>∑&ç+~.



n) qy√<äj·T+ n+fÒ MTπseTqT≈£î+≥THêïs¡T? m+<äTø£ì n˝≤uÛ≤$düTÔHêïs¡T?

Ä) bÕsƒ¡+ <ë«sê MTπø+ ‘Ó*dæ+<√ MTkı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ+&ç.

2. bÕsƒ¡+ #·~$ øÏ+~ uÛ≤yêìï#Ã >∑\ |ü+≈£îÔ\T mø£ÿ&ÉTHêïjÓ÷ >∑T]Ô+∫ ‘· j·T+&ç.

n) ø√sTT\ rj·THÓ’q bÕ≥ bÕ&ç+~.

Ä) ‘·÷s¡TŒq dü÷s√´<äj·TyÓTÆ+~.

Ç) |üPe⁄ nH u≤*ø£ ‘HÓqT |ü⁄øÏÿ*+∫+~.

3. øÏ+~ ø£$‘·qT #·<äe+&ç, »yêãT\qT sêj·T+&ç.

n) Nø£Ï ‘Ós¡ ‘=\>∑Tq Ò

Çø£ ˙ yêøÏ≥ dæ] yÓ\T>∑TqT Ò

πs|üqï~ e#·TÃqT Ò

Ä|üqTï\ yÓT#·TÃqT Ò

ø£qTï\ ‘·&ç H=‘·TÔqT Ò

∫qï>∑ H=&ç ¬ø‘·TÔqT Ò ˆˆ Nø£Ï ˆ

qeXø£yT $]j·TTqT Ò

qyê´ÁuÛÑeTT ≈£î]j·TTqT Ò

Hê´j·T+_\ ì\T#·TqT Ò

qeJeq+ |æ\T#·TqT Ò ˆˆ Nø£Ï ˆ

` Hês¡¢ y+ø£fÒX«s¡sêe⁄

i) ô|’ ø£$‘·qT sêdæ+~ mes¡T? ø£$‘· Àì n+‘· ÁbÕdü |ü<ë Ò$?

ii) dæ] m|ü&ÉT edüTÔ+<äì ø£$ uÛ≤$+#ê&ÉT?

iii) πs|üqï~ e#·TÃqT Ò..... yÓT#·TÃqT Ò nH bÕ<ë\ uÛ≤eyT$T?

iv) á ø£$‘·≈£î o]¸ø£qT ìs¡ísTT+#·+&ç.

Ä) bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç. ≈£Ldæ+~, #·÷dæ+~ ˝≤+Ï |ü<ë\qT bÕsƒ¡+˝À >∑T]Ô+#·+&ç.


Ç$ #j·T+&ç


4. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ Á|üXï≈£î »yêãT sêj·T+&ç.

n) qy√<äj·T+‘√ @yT$T »]>±j·÷ì ø£$ ‘Ó*bÕ&ÉT ?


1. øÏ+~ Á|üXï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

n) ªª‘Ó\T>∑T yêøÏfifl˝À ‘=*ø√&ç ≈£Ldæ+~.μμ nH yêø£ +<ë«sê MTπs+ Á>∑Væ≤+#ês¡T ?

Ä) ª∫eTàNø£Ï sêÁ‹ •~∏Û\yÓTÆb˛sTT+~μ nì ø£$ nq&É+˝À ñ<›X+ @$TÏ?

2. øÏ+~ Á|üXï≈£î |ü<dæ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.

n) qy√<äj·T+ nH o]¸ø£ á bÕsƒêìøÏ ‘·–q$<Ûä+>± ñ+<ë? ø±s¡D≤\‘√ $e]+#·+&ç.

3. øÏ+~ Á|üXï≈£î düe÷<ÛëHêìï düè»Hê‘·àø£+>± / Á|üX+kÕ‘·àø£+>± sêj·T+&ç.

n) bÕsƒ¡+˝Àì Hê\T>∑T, ◊<äT, Äs¡T K+&çø£\qT #·<äe+&ç. MÏ Ä<Ûës¡+>± dü÷s√´<äj·÷ìï e]ídü÷Ô

‘Ó*ù|˝≤ ø£$‘· / π>j·÷ìï sêj·T+&ç.


|ü<äC≤\+

1. øÏ+~ |ü<ë\≈£î nsê∆\T sêdæ kı+‘·yêø±´\T sêj·T+&ç.

n) •~∏\yÓTÆb˛e&É+ Ä) e÷>±D+ Ç) Hê≥´øöX\+

á) eT<ÛäTs¡>∑fi+ ñ) uÛ≤$ø±\+

2. øÏ+~ |ü<ë\≈£î |üsê´j·T |ü<ë\T sêj·T+&ç.

n) ø£s¡eTT Ä) øöX\+ Ç) ~qeTT á) Nø£Ï

3. øÏ+<ä yêø±´\qT #·<äe+&ç, bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± ‘· dæq Á|üø£è‹ / $ø£è‹ |ü<ë\qT sêj·T+&ç.

n) |æ\¢\T ø£<∏ä\+fÒ Çwüº|ü&É‘ês¡T.

Ä) ô|[flø±ì Ä&É|æ\¢\qT ø£ìïj·T\ì n+≤s¡T.

Ç) sê‹] ‘=+<äs¡>± ìÁ<äb˛e≥+ eT+∫~.

á) Á|ü‹s√E ≈£î≈£îÿ≥eTT ≈£L‘· ‘√fÒ yT˝§ÿ+≤qT.



1. øÏ+~ ù|sê˝Àì ñ‘·ÔeT, eT<Ûä eT, Á|ü<∏äeT |ü⁄s¡Twü yêø±´\qT ys¡T #dæ sêj·T+&ç.

e÷ neTà qqTï |æ*∫+~. yÓfi≤flqT. qy√<äj·T+ bÕsƒ¡+ #·~yêyê? nì n&ç–‘ #·<äe Ò<äHêïqT.

$TÁ‘·T&ÉT qs¡dæ+Vü≤‘√ ø£*dæ #·]ÃkÕÔqT. yê&çøÏ n˙ï |ü<ë\ nsê∆\T ‘Ó\TdüT. yêfi¯fl nø£ÿj·T´q&ç–

‘Ó\TdüTø=Hêï&É≥. ◊‘ eT] qTyÓ«|ü&ÉT yÓfi≤Ôe⁄? ≈£î ≈£Ls¡>±j·T\T rdüTø=∫Ã Ç∫Ã yÓfi≤Ôqe÷à! düπs, u≤>±

#·<äTe⁄ ã°º |ü≥º≈£î. ns¡ú+ #düTø=ì ne>±Vü≤q‘√ #·<äTe⁄ø√.

2. øÏ+~ yêÏì »‘·|üs¡#·+&ç.

n) <äj·T#dæ #Ó|üŒ+&ç ( ) i) Á|üXÊïs¡úø£ yêø£ +

Ä) MT]ø£ yÓfifl+&ç ( ) ii) dü+<Vü‰s¡úø£ yêø£ +

Ç) #Ó&ÉT |üqT\T #j·Tsê<äT ( ) iii) ÄXÃsê´s¡úø£ yêø£ +

á) MTs¡T #·<äTe⁄‘·THêïsê? ( ) iv) ìùw<Ûës¡úø£ yêø£ +

ñ) MT e÷≥\T uÛÑ Ò>± ñHêïsTT! ( ) v) ÁbÕs¡úHês¡úø£ yêø£ +

) MT ≈£î≥T+ã+ #·\¢>∑T+&É ( ) vi) kÕeTsêú´s¡úø£ yêø£ +

ãTT) Çe˙ï MTs¡T #j·T>∑\TZ‘êsê! ( ) vii) $<Ûä s¡úø£ yêø£ +

ãT÷) yTeT+‘ê #·~$‹H eTT+<äT¬øfi≤Ô+ ( ) viii) Äos¡s¡úø£ yêø£ +

m) HqT bÕ≥ bÕ&É ≤ï ( ) ix) ùV≤‘·«s¡úø£ yêø£ +

@) n‘·&ÉT XÊgy‘·Ôø±>∑\&ÉT ( ) x) nqTeT‘· s¡úø£ yêø£ +

♦ øÏ+~ ø£$‘·qT |ü]o*+#·+&ç.

ãT&ç ãT&ç q&Éø£\ |æ\¢\+

∫Ïº bıÏº e÷≥\ »\T¢\+

ø£\àwüyÓTs¡T>∑ì eT …¢\+

Äq+<ä|ü⁄ Vü≤]$\T¢\+

#·~yês¡T ø£<ë! ô|’ ø£$‘· À πø $<ÛäyÓTÆq Vü≤\T¢\T |ü+øÏÔ ∫es¡q eT∞fl eT∞fl e#êÃsTT. Ç˝≤ bÕ<ë+‘·+

(|ü+øÏÔ∫es¡q) ˝À nqTÁbÕdü |ü<ë\TeùdÔ n~ ªn+‘ê´qTÁbÕdüμ n\+ø±s¡eTÚ‘·T+~.

ô|’ ø£$‘· À |æ\¢\+,»\T¢\+,

eT …¢\+, $\T¢\+

nH$ n+‘ê´qTÁbÕdü\T>± e#êÃsTT. ø±e⁄q n+<äT˝À ñ+& n\+ø±s¡+ n+‘ê´qTÁbÕkÕ\+ø±s¡+ W‘·T+~.

ªªnqTÁbÕdü |ü<ë\T |ü<ë+‘·+˝À, bÕ<ë‘·+˝À, yêø±´+‘·+˝À ñqïf…¢Ì‘ n~ n+‘ê´qT ÁbÕkÕ\+ø±s¡+μμ


♦ øÏ+~ ñ<ëVü≤s¡D˝À n+‘ê´qTÁbÕkÕ\+ø±s¡+ ñ+<ë? Ò<ë? m+<äT≈£î?

yêq\T ≈£îs¡yê*

#Ós¡Te⁄\T ì+&Ü*

|ü+≥\T |ü+&Ü*

»>∑eT+‘ê q&Éyê*

♦ bÕsƒ¡XÊ\ Á>∑+<∏ë\j·T+ qT+&ç ø=ìï u≤\π>j·÷\qT ùdø£]+∫, dü+ø£\q+>± ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.


C≤„qeè<äT∆ …’q yê]ì qeTdüÿ]dü÷Ô, yê]øÏ ùde\T

#düTÔ+& yê]øÏ ` Äj·TTwüß¸, $<ä , ø°]Ô, ã\eTT

á Hê\T>∑T eè~∆ #Ó+<äT‘êsTT.

dü÷øÏÔ


1. ô|’ ù|sê˝Àì $wüj·÷ìï mes¡T me]øÏ #ÓãT‘·THêïs¡T?

2. Ç~ @ dü+<äs¡“¤+˝Àì~?

3. sêj·Tu≤s¡+ n+fÒ @$TÏ?

4. sêj·Tu≤sêìøÏ yÓfi‚flyês¡T @ $<Ûä+>± e÷≤¢&Ü*?

` ñwül

dü+»j·T sêj·Tu≤s¡+

ªªeTVü‰Xj·TT˝≤sê! Á<äT|ü<äeTVü‰sêE dü÷#·q düeTT∫‘·+>± ñ+~. ˙‹ø√$<äT\T ≈£L&Ü á e÷≥*ï

Vü≤]¸kÕÔs¡T. Ç≥T bÕ+&Ée⁄\÷ n≥T øös¡e⁄\÷ ñuÛÑj·TT\÷ eTq≈£î düe÷qT Ò. yê]ø° M]ø° qwüº+ ø£wüº+ ø£\>∑ì

<ë] eTq+ nqTdü]+#ê*μμ n+≥÷ lø£èwüßí&ÉT Á<äT|ü<äTìyÓ’|ü⁄ ‹]– Ç˝≤ nHêï&ÉT. MTs¡T ej·TdüT‡˝À, C≤„q+˝À

e÷ø£+fÒ ô|<ä›\T. <Ûäè‘·sêÁwüßº&ÉT ≈£L&Ü $TeTTà >ös¡euÛ≤e+‘√ #·÷kÕÔ&ÉT. ø£è|üÁ<√DT\≈£î MT‘√ ùdïVü≤+ ñ+~.

n+<äT#‘· düeTT∫‘· dü+<X+‘√ MTs¡T <ä÷‘·qT |ü+|ü+&ç. <äTs√´<ÛäqT&ÉT eTq dü÷#·HêqTkÕs¡+ <Ûäs¡à|ü<∏ëq

q&ç∫q≥¢sTT‘ Á|üC≤ø£åj·T+ ñ+&É<äT. ñuÛÑj·T e+XÊ\ eT<Ûä kÂVü‰Ås¡›+ yÓ*¢$]düTÔ+~.

<ä÷´‘· Áø°&É (p<ä+)˝À <Ûäs¡àsêE z&çb˛‘ê&ÉT. |üŒ+<ä+ Á|üø±s¡+ 12 dü+e‘·‡sê\T

ns¡Dýêdü+, ø£ dü+e‘·‡s¡+ nC≤„¤‘·yêkÕìøÏ yÓfi‘ês¡T. Ç~ |üP]Ô#dæq nq+‘·s¡+ eTT+<

nqT≈£îqï≥T¢ ‘·eT sê»úÛ≤>±ìï ‹]– ‘·eT≈£î Ç∫Ãyj·÷\ì Á<äT|ü<äTì |ü⁄s√Væ≤‘·TDÏí

bÕ+&Ée⁄\T sêj·Tu≤sêìøÏ |ü+bÕs¡T. Á<äT|ü<ä |ü⁄s√Væ≤‘·T&ÉT Vü≤dæÔHê|ü⁄sêìøÏ yÓ[fl ªªbÕ+&Ée⁄\

sê»úÛ≤>±ìï yê]øÏ∫Ã ñuÛÑj·TT\÷ düTKXÊ+‘·T\‘√ e]∆ Ò¢ ≤ #·÷&É+&çμμ nì #ÓbÕŒ&ÉT.

BìøÏ Á|ü‹>± bÕ+&Ée⁄\e<ä›≈£î <Ûäè‘·sêÁwüßº&ÉT dü+»j·TTDÏí sêj·Tu≤]>± |ü+bÕ&ÉT.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

4


Ä<ÛäTìø£ ø±\+˝À uÛ≤s¡‘êìï s¡∫+∫q yêfiófl m+<äs√ ñHêïs¡T. yê]˝À

ñwül>±s¡T Á|ü‘˚´ø£ ø√e≈£î #Ó+~qyês¡T. ø£<∏ ä #Ó|üŒ≥+˝À yê]

u≤D°jTys¡T.M]uÛ≤s¡‘·+ Äø±XyêDÏ À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ükÕs¡+ ø±$+#·ã&ç

nX‚wü bÕsƒ¡≈£î\ Ä<äs¡DqT #·÷s¡>=qï~. M] |üP]Ôù|s¡T |ü⁄sêD |ü+&É

dü÷s¡ Á|üø±X BøÏå‘·T\T. Ms¡T 1928˝À ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ Ä\eT÷s¡T˝À

»ìà+#ês¡T. sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘· uÛ≤>∑e‘ê\qT e#·q+˝À s¡∫+#ês¡T.

Á|üe#·Hê\T #XÊs¡T. Ms¡T 1990˝À eTs¡DÏ+#ês¡T.

ø£$ |ü]#·j·T+

bÕsƒ¡+˝Àì ∫Á‘·+ #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï Væ≤+#·+&ç.

bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç. ns¡ú+ ø±ì |ü<ë\qT >∑T]Ô+#·+&ç. yêÏ nsêú\T ª|ü<ë\T nsêú\Tμ |üÏºø£ À #·÷dæ

Ò<ë ì|òüT+≥Te⁄˝À #·÷dæ ‘Ó\TdüTø√+&ç.


Á|üdüTÔ‘· bÕsƒ¡+ ñwül ‘Ó\T>∑T˝À sêdæq uÛ≤s¡‘·+ (yÓTT<äÏ uÛ≤>∑+) ñ<√´>∑ |üs¡«+

˝Àì~. uÛ≤s¡‘·, sêe÷j·TD≤\qT Ç‹Vü‰kÕ\T n+≤s¡T. Á|üdüTÔ‘· bÕsƒ¡+ Ç‹Vü‰düø£<∏ä.

Ç‹Vü‰düeT+fÒ »]–qø£<∏ä (ÁbÕNqø£<∏ä) sêj·Tu≤s¡ |òüT≤ºìøÏ #Ó+~q ø£<∏ä Ç~.



dü+»j·÷!

bÕ+&Ée⁄\T ñ|übÕ¢e´+

#˚]q≥T¢ ‘Ó*dæ+~. qTe⁄«

πs|ü⁄ ãj·T\T<] yÓ[fl yê]

πøåeT düe÷#êsê\T ‘Ó\TdüT≈£î

sêyê*. nø£ÿ&É≈£î yÓfifl>±H

<Û äs¡àsêEqT <ä]Ù+#ê*.

Ä<äs¡ e#·Hê\‘√ yê]

jÓ÷> ∑ πø åe÷\T H ˚qT

n&ç–q≥T¢ #ÓbÕŒ*.

Hêj·THê! πø¢XÊ\˙ï

düVæ≤+∫ πøåeT+>± ñqï≥Tº

‘Ó*dæ dü+‘√wæ+#êqT. yTeTT

≈£L&Ü πøåeT+>± ñHêï+.

kÕ<ÛäT dü«uÛ≤yê\÷,

|üs√|üø±s¡ |üsêj·TDT\÷

nsTTq MT≈£î sê≈£L&Éì

ø£cÕº\T e#êÃsTT, nì #Ó|ü.

eTs=ø £ ÿe÷≥

dü+»j·÷ ! Ç+‘· »]–Hê

yê]øÏ eTq MT<ä Áø√<Ûä+

Ò<äT. mqï&É÷ yÓ÷dü+ #dæ

ms¡T>∑s¡T. kÕVü≤dü |üsêÁø£

è÷\T Á|ü<ä]Ù+∫ dü+|ü<ä\T kÕ~Û+#ês¡T. ne˙ï >ös¡euÛ≤e+‘√ Hê nBÛq+˝À ñ+#ês¡T. <Ûäs¡à$s¡T<ä∆+>± @Hê&É÷

yês¡T Á|üe]Ô+#· Ò<äT— o‘√cÕí\q÷, Äø£*<ä|ü\q÷ \ø£å ´+ #Ój·T´≈£î+&Ü, ìÁ<äq÷ n\dü‘ê«˙ï <ä÷s¡+>± ñ+∫

$#·ø£åD≤|üs¡T …’ <Ûäs¡àø£s¡à\T #düTÔHêïs¡T.

Ç+‘·ø±\+ Á|üyêdü+˝À ñHêï, áHê&ÉT yê] $TÁ‘·T\+<äs¡÷ yê] <ä>∑Z]πø #sês¡T— n+fÒ ùdïVü≤ã+<Ûëìï yês¡T

m˝≤ s¡øÏå+#·T≈£î+≥÷ edüTÔHêïs√ Á>∑Væ≤+#·T. kÕ«>∑‘·, düe÷àHê\T n+<äTø√e&ÜìøÏ ns¡TΩ\T yês¡T. nsTTHê eTq ø£s¡í,

düTjÓ÷<ÛäHê~ eT+<äãT<äT∆\T yê]ì nee÷Hê\ bÕ\T #XÊs¡T.

Hê <äTs√´<ÛäqTì ãT~∆ sê>∑ <«cÕ\≈£î ˝§+– ø±\eXyÓTÆ eT÷s¡â+>± q&ÉTdüTÔqï~.

M&ÉT düTK+>± düs¡«uÛÀ>±\T nqTuÛÑ$dü÷Ô yê] dü+|ü<ä\qT ≈£L&Ü Vü≤]+#ê\qT≈£î+≥THêï&ÉT. n<<√ |òüTqø±s¡ +—

nì yê&ç Vü≤.


nø£ÿ&É #·÷ùdÔ

;Ûe÷s¡T®q q≈£î\ düVü≤<e⁄\‘√ ø£èwüßí&ÉT, kÕ‘· ø° <Ûäs¡àEì e÷≥MT<ä q&ÉTkÕÔs¡T.

>±+&ûe+ <Ûä]+∫ ø£~*‘ Á|ü|ü+#êìï »sTT+#·>∑\&ÉT düe´kÕ∫. yT|òüT>∑s¡®q˝≤ <ÛäqTwüº+ø±s¡+ #dæ $T&É‘·\<ä+&ÉT˝≤

u≤D≤\T e~ Ò Ä Ms¡Tì eTT+<äT ì\Te>∑\ yê¬ses¡T. n˝≤H »>∑Á‘·j·÷ìï q&É|ü>∑\yê&ÉT yêdüT<e⁄&ÉT. yê]<ä›s¡÷

n≥T ñHêïs¡T.

ñ<ä›+&É >∑<ë<ä+&É+ <Ûä]+∫ ì\ã& ;ÛeTTì eTT+<Óe&Ü>∑>∑\&ÉT. j·TT<ä∆+ »]–‘ yê&=ø£ÿ& Hê ø=&ÉT≈£î\+<ä]˙

H\ ≈£L\TkÕÔ&ÉT. n≥Te+Ï yê]‘√ yÓ’s¡+ ô|+#·T≈£îHêïs¡T Ms¡T.

q≈£î\ düVü≤<e⁄*<ä›s¡÷ ns¡T®qTì •ø£åD˝À Ä]‘sês¡T. XÁ‘·Tdü+Vü‰s¡+ kÕ–+#·>∑\ jÓ÷<ÛäT\T.

eTq ùdq˝À jÓ÷<ÛäT\T Òø£b˛ Ò<äT— dü+U≤´ã\+ ≈£L&Ü eTq< m≈£îÿe. ø±ì, yê] eTT+<äT eTqyês¡T Ä>∑s¡T.

eT+<äãT~∆ Hê <äTs√´<ÛäqT&ÉT yê]‘√ b˛sê≤ìøÏ dæ<ä∆|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. ø£ècÕís¡T®qT\ @ø£s¡<∏ës¡÷&ÛÉT …’ eùdÔ sTT+ø£

#Ó|üŒe\dæq <eTTqï~.

<Ûäs¡àsêE nC≤‘·XÁ‘·Te⁄, <Ûäs¡à|üsêj·TDT&ÉT, \C≤® $qj·÷\+ø±s¡ uÛÑ÷wæ‘·T&ÉT. ø£qTø£H p<ä+˝À yÓ÷dü+ »]|æ

eTq+ |üsêuÛÑ$+∫Hê ìj·Te÷ìøÏ ø£≥Tºã&ç M]ì $&ç∫ ô|≤º&ÉT.

n+<äT#‘·, qTe⁄« ñ|übÕ¢e´+ yÓ[fl yê] ≈£îX\+ n&ç– HqT XÊ+‹H ø√s¡T‘·THêïqT, nì >∑Ïº>± #Ó|ü.

nø£ÿ&ç yês¡+<ä]˙ ù|s¡T ù|s¡THê HqT n&ç–q≥T¢ #Ó|ü. uÛÑs¡‘·e+X ÁX‚j·TdüT‡ Á|ü<Ûëq+>± nø£ÿ&É e÷≤¢&Ée\dæq

e÷≥\T ˙≈£î HqT #Ó|üŒqedüs¡+ Ò<äT. @ <äX˝Àq÷ Áø√<Ûëìï <ä]CÒs¡ ìe«≈£î, nì kÕ>∑ q+bÕ&ÉT.

dü+»j·TT&ÉT bÕ+&Ée⁄\ <ä>∑Zs¡≈£î e#êÃ&ÉT. eTT+<äT>± <Ûäs¡àsêEqT <ä]Ù+∫ qeTdüÿ]+∫:

<Ûäs¡àq+<äHê! MT n+<ä]˙ ù|s¡T ù|s¡THê ≈£îX\+ n&É>∑eTì ÄC≤„|æ+#ê&ÉT. nq>± <Ûäs¡àsêE :

dü+»j·÷!

˙ sêø£ e÷¬ø+‘√ dü+‘√wü+ ø£*–düTÔqï~. ìqTï #·÷ùdÔ e÷≈£î <Ûäè‘·sêh eTVü‰sêEqT #·÷∫q+‘· ‘·è|æÔ>± ñ+~.

<Ûäsêà<Ûäs¡àø√$<äT&ÉT e÷ |æ‘êeTVüQ&ÉT ;Ûwüßà\yês¡T πøåeTe÷! Äj·Tq≈£î e÷j·T+<äT Ä<äs¡uÛ≤e+ ‘·>∑Z Ò<äT ø£<ë?

<Ûäè‘·sêh q+<äqT\+<äs¡÷ düTK+>± ñHêïsê! ‘·q eT+Á‘ê+>∑+‘√ <äTs√´<ÛäqTì q&ç|æ+# ø£s¡Tí&ÉT ≈£îX\+>±

ñHêï&ÉT ø£<ë?

e÷ ≈£î≥T+ã eè<ä∆ HêØ»q+, yê] |ü]yês¡+ πøåeT+>± ñHêïsê!

<äTs√´<ÛäqT&ÉT ‘·q eT+Á‘·T\ |ü]»qT\ s¡ø£åD b˛wüD\ $wüj·TyÓTÆ ÁX<ä∆ eVæ≤düTÔHêï&Ü!

e÷ >∑Ts¡Te⁄\T ø£è|ü Á<√DT\÷, Ä#ês¡ q+<äqT&ÉT nX«‘êúeT e÷j·T+<äT n_Ûe÷q+‘√ ñHêïsê?

<X+˝À #√s¡;Û‹, XÁ‘·TuÛÑj·T+ ø£*–q|ü&ÉT yês¡T q≈£î\ düVü≤<e⁄\qT düà]düTÔHêïsê?


|òüTÀwüj·÷Á‘ê düeTj·T+˝À yê]øÏ »]–q |üsêuÛÑe+ qT+∫ e÷ ;Ûe÷s¡T®qT\T s¡øÏå+∫q $wüj·T+ eTs¡Te Ò<äT

ø£<ë!

dü+»j·÷! eT+∫e÷≥\‘√ <äTs√´<ÛäHê<äT\T <ë]øÏ sêø£b˛‘ eTs=ø£ e÷sêZq e÷ sê»´+ yTeTT kÕ~Û+#·Tø√>∑\+,

nHêï&ÉT, <Ûäs¡àsêE.

dü+»j·TT&ÉT : <Ûäs¡àq+<äHê! ˙H√≥ ndü‘· + sê<äT. n˙ï yêdüÔyê Ò |ü*ø±e⁄. nø£ÿ&É yês¡+<äs¡÷ ≈£îX\yT.

Ç+‘·es¡≈£L MT $wüj·T+˝À yês¡T nHê´j·T+>± Á<√Vü≤ãT~∆‘√

ñHêïs¡T. MTs¡T n+<äT≈£î _Ûqï+>± yê]|ü≥¢ dü<ë“¤e+‘√

q&ÉTdüTÔHêïs¡T.

MTe+Ï eT+∫yê]ì Væ≤+dæ+∫q <Ûäè‘·sêÁwüßºì ˝Àø£+

ì+~dü÷ÔH ñ+~.


$X‚wü+ @$T≥+fÒ

‘·q≈£î ‘êHÓ’ Äj·Tq ‘·q ø=&ÉT≈£î\≈£î <äTwüºãT<äT∆\T uÀ~Û+#·&É+ Ò<äT. Òø£b˛>± yê] #Ó&ÉT‘·\T|ü⁄\T $ì $#ê]düTÔHêï&ÉT.

eTq uÛÑ$wü ‘·TÔ m˝≤ ñ+≥T+<äH~ Ç+‘·es¡≈£L mes¡÷ m]–q yês¡T Òs¡T. ˙e+Ï dü‘·TŒs¡Twüß&ÉT πø¢XÊ\

bÕ\ã&É‘ê&Éì mes¡÷Væ≤+#ês¡T.

MT s¡+<äs¡÷ Ç+Á<ä düeT |üsêÁø£eTT\T. nsTTHê kÕ«s¡ú ∫+‘·‘√ dü«<Ûäs¡à+ $&ç∫ ô|&ÉT‘·THêïs¡T. ≈£îs¡T bÕ+&Ée

•_sê\˝À <X <XÊ\ jÓ÷<ÛäMs¡T\THêïs¡T. Ms¡+<äs¡÷ düTK+>± ñ+& e÷s¡Z+ MTs¡T #ÓbÕŒ*.

MT $TÁ‘·T\÷, Ä|ü⁄Ô\÷ $+≥T+&É>± e÷ eTVü‰sêE #Ó|æŒq e÷≥\T $ì|ækÕÔqT.

<Ûäs¡àsêE : dü+»j·÷! n+<äs¡÷ Çø£ÿ& ñHêïs¡T. yêdüT<e⁄&ÉT ≈£L&Ü ñHêïs¡T. $ì|æ+#·T MT Á|üuÛÑTe⁄ dü+<X+.

eTVü≤˙j·TT˝≤sê!

e÷ eTVü‰sêE XÊ+‹H ø√s¡T‘·THêï&ÉT.

MTs¡T düs¡fidü«uÛ≤e⁄\T, <Ûäs¡àdü+|üqTï\T, <äj·÷Ås¡›Vü≤è<äj·TT\T, W<ës¡ +, \C≤® MT uÛÑ÷wüD≤\T. Á≈£Ls¡‘ê«ìï

<ä]CÒs¡ ìe«s¡T. @Hê&É÷ MTs¡T #Ó&ÉTø±sê´\T #j·T Ò<äT.

bÕbÕìøÏ neø±X+ ø£*–+∫, qs¡ø±ìøÏ u≤≥\T ydü÷Ô düs¡«HêXHêìøÏ <ë]rùd j·TT<ë∆ìï ÁbÕE„ &Óe&É÷

ø√s¡&ÉT. dü»®qT\T>± ø°]Ôbı+~q MTs¡T j·TT<ë∆ìøÏ düTeTTK+>± ñ+≤s¡ì HqT nqTø√qT.

<y+Á<äT&ÉT e∫ÃHê $TeTTà m~]+∫ ì\ã&É Ò&ÉT.

<äTs√´<ÛäqTì <ä>∑Zs¡ nbÕs¡eTsTTq ôd’q´+ ñ+~. yê]ì »sTT+#·&É+ kÕe÷q´+ ø±<äT. »j·÷|ü»j·÷\qT

mes¡÷ eTT+<äT>± ìs¡ísTT+#· Òs¡T.

ejÓ÷eè<äT∆\T Á<äT|ü<äT\yês¡T, Àø£E„&ÉT yêdüT<e⁄&É÷ Çø£ÿ&É ñ+&É&É+ #ê˝≤ dü+‘√wü+. yês¡TuÛÑj·TT\÷ ì•‘·+>±

Ä˝À∫+∫ á ñuÛÑj·Te+XÊ\ ÁX‚j·TdüT‡≈£î ‘·–q Ø‹˝À M]ì q&ÉT|ü⁄‘ês¡ì qeTTà‘êqT.

e÷ Á|üuÛÑTe⁄‘√bÕ≥T, MT |æ‘êeTVüQ&ÉT ≈£L&Ü XÊ+‹H ø√s¡T‘·THêï&ÉT. <Ûäs¡à q+<äHê! n< MT≈£î ø£fi≤´DÁ|ü<äeTì

uÛ≤$düTÔHêïqT, nHêï&ÉT.

dü+Cj·÷! ˙ e÷≥\T #ê˝≤ $∫Á‘·+>± ñHêïsTT. yTeTT j·TT<ë∆ìøÏ düTeTTK+>± ñHêïeTH n_ÛÁbÕj·T+ ˙

¬ø+<äT≈£î ø£*–+<√ ‘Ó©<äT. ˙ eTqdüT‡˝À j·TT<ä∆;Û‹ m˝≤ Á|üy•+∫+~. düs¡«HêXHêìøÏ <ë]rùd dü+Á>±eT+ ø£+fÒ…

ìœ\ »q ø£fi≤´DùV≤‘·TyÓ’q XÊ+‹jT ÁX‚j·Tdüÿs¡+.

j·TT<ä∆+ #Ój·T´≈£î+&Ü e÷ |üì HÓs¡ys¡T‘·T+<ä+fÒ n+‘·ø£+f… ø±e\dæ+~ Ò<äT. ÁXeT |ü&É≈£î+&Ü |òü\+ <ä≈£îÿ‘·T+<äì

‘√ùdÔ q&ç¶e+∫ nedüú|ü& yê&Óe&ÉT!

<Ûäs¡àã<ä∆+>±, Á|üC≤ ÁX‚j·Tdüÿs¡+>± ñ+& ø±sê´ Ò yT+ #kÕÔ+. düTK, uÛÀ>±\T \_Û+∫Hê, n$ <Ûäs¡à+>± eùdÔH

d”«ø£]kÕÔ+.


Ç+Á~j·Tyê+#Û·\T rs¡&ÜìøÏ ÁX$T+# yê]øÏ <äT'KyT ÁbÕ|æÔdüTÔ+~. $wüj·T düTU≤\ Ä˝À#·q‘√H $#ês¡+

Äs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. n~ Òì yêìøÏ @ u≤<Ûë Ò<äT.

HÓsTT´ |ü&ø=~› n–ï Á|ü»«*dü÷ÔH ñ+≥T+~. n˝≤H sT÷ düTU≤\T m≈£îÿejT ø=B› yêÏMT<ä yêýÓ÷Vü≤+

ô|s¡T>∑T‘·T+~.

dü+»j·÷! ˇø£ÿ $wüj·T+ eTs¡∫b˛≈£î. j·TT<ä∆+˝À $»j·T+ |ü⁄D≤´‘·Tà\πø \_ÛdüTÔ+~.

kÕe÷qT´\˝À ô|]π> uÛÀ>∑‘·èwüí MT <äTs√´<ÛäqT&çøÏ #ê˝≤ ñ+~. Ä $wüe\j·T+˝À MT eTVü‰sêE ∫≈£îÿ≈£îì

eTeTà*ï XÊ+‘·+>±, kÂeTqdü +‘√ ñ+&ÉeTì dü+<X+ |ü+|ü⁄‘·THêï&ÉT.

eTq eéVü‰sê\T eTq+ m˝≤ #·÷düT≈£î+≤yÓ÷, Ç‘·s¡T\T n˝≤ #·÷düTø√e&É+ <√wüe÷!

<äTwüºãT~∆‘√ e÷ düs¡«dü+|ü<ä\÷ Vü≤]+#ê&ÉT <äTs√´<ÛäqT&ÉT. n~ ‘Ó*dæ ≈£L&Ü Ä ø=&ÉT≈£îqT e<ä\˝Òø£

u≤<Ûä|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. MT Á|üuÛÑTe⁄ $<ë«+düT&ÉsTTq $<äTs¡T&ÉT #Óù|Œ Væ≤‘· uÀ<Ûä\T ‘·\ ¬øø£ÿ&É+ Ò<äT.

ás¡ ´, Áø√<Ûä+, |üs¡TwüuÛ≤wüD+, $TÁ‘·Á<√Vü≤+, njÓ÷>∑ ‘· Çìï ne>∑TD≤\T eT÷ØÔuÛÑ$+∫q yê&Éì ‘Ó*dæ≈£L&Ü

Ä ø=&ÉT≈£îqT $&Ée Òø£ |ü⁄s¡TcÕsêú\≈£î ˙fiófl $&ç∫ ô|≤º&ÉT MT Á|üuÛÑTe⁄.

˝ÀuÛÑãT~∆‘√ ñqï <Ûäè‘·sêÁwüßºì‘√ dü+~Û »s¡T>∑T‘·T+<äH ÄX Hê≈£î Ò<äT. <äTs√´<ÛäqTìøÏ e÷ sê»úÛ≤>∑+ Ç#Ã

‘·\|ü⁄ |ü⁄&ÉT‘·T+<äì nqTø√qT.

Hê ‘·eTTà\T q\T>∑Ts¡÷ ì\ã&ç ñ+&É>± <y+Á<äT&ÉT e∫ÃHê e÷ sê»´+ eTs=ø£]øÏ <äø£ÿ<äT.

<äTs√´<ÛäHê<äT\T e÷≈£î #dæq nee÷Hê\÷, ø£*–+∫q πø¢XÊ\T qTyÓ«s¡T>∑ì$ ø±e⁄. nsTTHê HqT yê]ì

ø£å$T+∫, k˛<äs¡<äèwæº‘√H #·÷düTÔHêïqT. Ç|üŒÏø£sTTHê e÷ sê»´+ e÷≈£î n]Œ+#ê*. Ç+Á<ä Á|üdüú+˝À yTeTT ñ+≤+.

n+<äT≈£î n+^ø£]+#êsê n+<äs¡+ düTKXÊ+‘·T\‘√ ñ+≤+. n+‘, nHêï&ÉT.

kÕe<Ûëq+>± $ì dü+»j·TT&ÉT :

<Ûäs¡àq+<äHê! ˝Àø£$U≤´‹bı+~q qTe⁄« <Ûäs¡à$s¡T<ä∆e÷sêZq @Hê&ÉT q&Ée Ò<äT. J$‘·+ nXÊX«‘·+. ø±ì ø°]Ô

ñqï< n~ XÊX«‘·+.

ø°]Ôì ø±bÕ&ÉT≈£îH e÷s¡Z+ MTs¡T $&ç∫ ô|≥º≈£L&É<äT. øös¡e⁄\T MTsê»úÛ≤>∑+ MTøÏe«s¡H nqT≈£î+<ë+. nsTTq|ü&ÉT

dü+Á>±eT+ e+Ï bÕ|üø£s¡à\T MTe+Ïyês¡T #j·T<ä–q$ ø±e⁄. sê»´˝ÀuÛÑ+‘√ <«wüuÛ≤e+ ô|+#·T≈£îì j·TT<ë∆ìøÏ

~>∑&É+ ñ∫‘·+ ø±<äT. n+‘·ø£+f… düTK+>± ns¡D≤´\˝À ñ+&É&É+ eT+∫~. dü+Á>±e÷\T <«cÕ–ïì s¡–*kÕÔjT ‘·|üŒ

#· ≤¢s¡Ãe⁄.

ˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT eT÷s¡Tâ\T, bÕbÕ‘·Tà\÷, j·TT<ä∆+˝À $»j·T+ bı+<äT‘ês¡T. <Ûäs¡à dü+|üqTï\T <Ó’y√|üVü≤‘·T\T

ø±e#·TÃ. m+‘· Áø√<Ûä+ e∫ÃHê MTs¡T <Ûäs¡à+ ‘·|üŒs¡T.

ø√|ü+ e∫Ãq yêìøÏ mìï <äTs¡edüú\T `

r|æ edüTÔe⁄ #<äT>± ñ+≥T+~.


ìs¡+‘·s¡+ •s√y<äq y~ÛdüTÔ+~.

ø°]Ôì HêXq+ #düTÔ+~.

ìC≤ìøÏ MTs¡+<äs¡÷ ø£åe÷>∑TD dü+|üqTï\T.

j·TT<ä∆yT »]–‘ |æ‘êeTVüQ&ÉT ;Ûwüßà\yês¡T Ä#ês¡T´&ÉT Á<√DT\T Äj·Tq q+<äqT&ÉT nX«‘êúeT Ms¡+<äs¡÷ MT

¬ø<äTs¡T>± ì\TkÕÔs¡T. yê] dü+Vü‰s¡eTT MT≈£î dü+‘√wüø£s¡e÷?

ø£è|ü, X\´, uÛÑ÷]ÁXeq, $ø£s¡D, $$+X‹ Á|üuÛÑè‘·T\ yÓ+≥ ø£s¡í, <äTs√´<ÛäHê<äT\qT H\bÕ\T #dæ düTK+

nqTuÛÑ$#·>∑\sê?

ˇø£yfi á uÛÑ÷eT+&É\+ n+‘ê kÕ«BÛqeTsTTHê MTs¡T »sêeTs¡D≤\T Ò≈£î+&Ü XÊX«‘·+>± bÕ*+#·>∑\sê?

Çe˙ï MT≈£î ‘Ó*j·Tì$ ø±e⁄.

ø±ø£b˛sTTHê @<√ ÁbÕs¡ã∆+ ÄeVæ≤+∫ MT≈£î j·TT<ä∆ yê+#Û· ø£*–+∫+~!

MT $TÁ‘·T Ò MT≈£î á Vü≤ ø£*–ùdÔ n+‘ê yê]πø $&ç∫ yêqÁ|ükÕúìøÏ yÓfifl&É+ eT+∫~. n+<äTe\¢ e+XHêXq

bÕ|ü+ ‘·|ü‘·T+~, nHêï&ÉT.

$+≥÷ <Ûäs¡àsêE :

dü+»j·÷! nìïÏø£+f… <Ûäs¡à+ ÁX‚wüeTsTTq<äH dü‘ê´ìï n+^ø£]+#êe⁄. u≤e⁄+~ dü+‘√wü+. Hì|ü&ÉT <Ûäs¡à+

#düTÔHêïHê n<Ûäs¡à+ #düTÔHêïHê! nH~ u≤>± Ä˝À∫+∫ ìs¡ísTT+#ê*.

m+<äTø£+≤yê?

ˇø£|ü&ÉT <Ûäs¡à+ n<Ûäs¡à+>±, n<Ûäs¡à+ <Ûäs¡à+>± ø£ì|ædüTÔ+~. $<ë«+düT\T ‘·|üŒ á dü÷øå±àìï Á>∑Væ≤+#· Òs¡T. <Ûäs¡à+

≈£L&Ü nìïyfi\ n+<ä]ø° πø $<Ûä+>± ñ+&É<äT.

Ä|ü<ä∆s¡à+ ms¡T>∑T<äTe⁄ø£<ë! J$‘·+ q&Ée&É+ ø£wüºeTsTTq|ü&ÉT dü‘·ÿs¡à≈£î ˝À|ü+ sê≈£î+&Ü @ |üì #dæHê

<√wü+ Ò<äT.

ø±ì ìs¡+‘·s¡+ Ä|ü<ä∆sêàH nqTdü]+#·≈£L&É<äT. Ä|ü<ä\˝À |ü&çq|ü&ÉT <ëìì Á>∑Væ≤+#·ìyê&ÉT eT÷s¡Tâ&ÉT. Hê

‘ê‘· ‘·+Á&ÉT\T q&ç∫q <Ûäs¡àe÷s¡Z+ HqT $&ÉeqT. Ä <ë]˝À @~ \_Û+∫Hê <Ûäs¡à+>± ÁbÕ|æÔ+∫qfÒ¢ d”«ø£]kÕÔqT.

yêdüT<e⁄ &çø£ÿ& ñHêï&ÉT. HqT j·TT<√∆Hêà<ä+‘√ ñHêïqì uÛ≤$ùdÔ Äj·Tq qqTï eT+<ä*+#·e#·TÃ.

Äj·Tqø£+f… e÷≈£î Ä|ü⁄Ô&ÉT Ò&ÉT. Äj·Tq e÷≥qT yTeT+‘ê ‘·\e+∫ bÕ*kÕÔ+, nHêï&ÉT.


1. øÏ+~ n+XÊ\˝À @<Ó’Hê ø£<ëìï düeT]údü÷Ô e÷≤¢&É+&ç.

n) j·TT<ä∆+ |üìøÏsê<äT.

Ä) nedüs¡yÓTÆq|ü&ÉT j·TT<ä∆+ #j·Te#·TÃ.

2. bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç. bÕsƒ¡+˝À me] dü«uÛ≤e+, >∑TD>∑D≤\T m˝≤+Ïy√ >∑T]Ô+#·+&ç. yêÏì øÏ+~ |üÏºø£ À

sêj·T+&ç.


Ç$ #j·T+&ç

e´≈£îÔ\T dü«uÛ≤e+, >∑TD>∑D≤\T

<Ûäs¡àsêE

;Ûwüßà&ÉT

$<äTs¡T&ÉT

<Ûäè‘·sêÁwüßº&ÉT

<äTs√´<ÛäqT&ÉT

3. øÏ+~ n+XÊ\˝À @<Ó’Hê ø£<ëìï düeT]údü÷Ô e÷≤¢&É+&ç.

n) dü+»j·÷! bÕ+&Ée⁄\T ñ|übÕ¢e´+ #]q≥Tº ‘Ó*dæ+~. qTe⁄« πs|ü⁄ ãj·T\T<]yÓ[fl yê] πøåeTdüe÷#êsê\T

‘Ó\TdüT≈£îsêyê*.

Ä) ˙ sêø£ e÷¬ø+‘√ dü+‘√wü+ ø£*–düTÔqï~. ìqTï #·÷ùdÔ e÷≈£î <Ûäè‘·sêh eTVü‰sêEqT #·÷dæq+‘· ‘·è|æÔ>±

ñ+~.

Ç) MT $TÁ‘·T\÷ Ä|ü⁄Ô\÷ $+≥T+&É>± e÷ eTVü‰sêE #Ó|æŒq e÷≥\T $ì|ækÕÔqT.

á) HÓsTT´|ü&ø=B› n–ï Á|ü»«*dü÷ÔH ñ+≥T+~. n˝≤H á düTU≤\T m≈£îÿejT´ ø=B› yêÏ MT<ä yêýÓ÷Vü≤+

ô|s¡T>∑T‘·T+~.

4. øÏ+~ ù|sê #·<äe+&ç. Á|üXï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

<Ûäs¡àsêE y<äy<ë+>±\T n<Ûä j·Tq+ #dæ sê»dü÷j·÷~ düÁ‘·ÿ‘·Te⁄\T kÕ–+∫qyê&ÉT. #·‘·Ts¡+>∑ã\

düeTì«‘·T&ÉT nsTTHê XÊ+‘·+>± ‘·eTsê»´+ ‘·eT≈£î \_ÛùdÔ j·TT<ä∆+ nedüs¡+ Ò<äT n+≥THêï&ÉT. ‘ê‘·‘·+Á&ÉT\T



H]Œq øå±Á‘· <Ûäsêàìï bÕ*+#·&É+ ø√düyT n~ ø√s¡T‘·THêï&ÉT. Ç+‘·≈£L qTe⁄« j·TT<ä∆+ j·TT<ä∆+ n+≥THêïy!

j·TT<ä∆+ øå±Á‘· <Ûäs¡à+ ø±<ä+≤yê XÁ‘·Te⁄\≈£î uÛÑj·T|ü&ç bÕ]b˛e&É+ Ms¡<Ûäs¡àe÷! n<<√ qTe⁄« #Ó_‘

$Hê\ì ≈£î‘·÷Vü≤\|ü&ÉT‘·THêïqT. Á|ü»\T <Ûäs¡àe÷s¡Z+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü #·÷&Ée\dæq Á|üuÛÑTe⁄ ‘êqT eTT+<äT>±

<Ûäs¡àes¡ÔqT&ÉT ø±yê*. <Ûäs¡àÁe‘·T\H Hê´j·÷~Û|ü‘·T\T>± ìjÓ÷–+#ê*. Á≈£Ls¡T\qT <ä+&ç+#ê*. øös¡e⁄\T

#Ój·T´ì Á≈£Ls¡ø±s¡ + Ò<äT.

n) ô|’ ù|sê @ dü+<äs¡“¤+˝Àì~? á e÷≥\qT ãÏº yês¡T me]yÓ’|ü⁄ e÷≤¢&çHês¡qT≈£î+≥THêïe⁄?

Ä) <Ûäs¡àsêE @+ ø√s¡Tø=+≥THêï&ÉT?

Ç) Á|üuÛÑTe⁄ m˝≤ ñ+&Ü*?

á) ªª<Ûäs¡àes¡ÔqT&ÉTμμ nH |ü<ëìøÏ ns¡ú+ @$TÏ?

ñ) j·TT<ä∆+ øå±Á‘· <Ûäs¡à+ ne⁄‘·T+<ë? m+<äT≈£î?


n) <Ûäè‘·sêÅwüßº&ÉT dü+»j·TTì‘√ bÕ+&Ée⁄\ >∑T]+∫ @eTì #ÓbÕŒ&ÉT?

Ä) <Ûäè‘·sêÁwüßº&ÉT sêj·Tu≤sêìøÏ yÓfióÔqï dü+»j·TTì‘√ m˝≤ Á|üe]Ô+#ê\ì #ÓbÕŒ&ÉT?

Ç) <Ûäs¡àsêE dü+»j·TTì <ë«sê me¬se] jÓ÷>∑πøåe÷\qT @eTì ‘Ó\TdüTø=Hêï&ÉT?

á) <Ûäs¡àsêE j·TT<ä∆+ >∑T]+∫ ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\qT @eTì #ÓbÕŒ&ÉT?

ñ) dü+»j·TT&ÉT j·TT<ä∆+ >∑T]+∫ <Ûäs¡àsêE‘√ @eTHêï&ÉT?


n) sêj·Tu≤s¡eT+fÒ @$TÏ? j·TT<ä∆ìyês¡D ø√dü+ sêj·Tu≤]>± yÓfi‚flyê]øÏ ñ+&Ü*‡q \ø£åD≤\T @$?

Ä) <Ûäs¡à+ n+fÒ @$TÏ? Ä|ü<ä∆s¡à+ n+fÒ @$TÏ? nìï+Ïø£+fÒ <Ûäs¡à+ ÁX‚wüyÓTÆq<äì <Ûäs¡àsêE m+<äT≈£î

nHêï&ÉT?

Ç) J$‘·+ q&Ée&É+ ø£wüºyÓTÆq|ü&ÉT dü‘·ÿs¡à≈£î ˝À|ü+ sê≈£î+&Ü @|üì #dæHê <√wü+ Ò<äT. Bìï MTs¡T

düeT]úkÕÔsê? m+<äT≈£î?

á) bÕsƒ¡+˝Àì á yêø±´\T #·<äe+&ç. ªªø√|ü+ e∫Ãq yê]øÏ mìï <äTs¡edüú\T. r|æ edüTÔe⁄ #<äT>±

ñ+≥T+~. ìs¡+‘·s¡+ •s√y<äq y~ÛdüTÔ+~. ø°]Ôì HêXq+ #düTÔ+~μμ MÏ<ë«sê MTπs+ Á>∑Væ≤+#ês¡T?


n) ªªdü+»j·TTì sêj·Tu≤s¡+˝Àì $wüj·÷\ Ä<Ûës¡+>± bÕ+&Ée⁄\T, øös¡e⁄\ dü«uÛ≤yê\ >∑T]+∫ ‘Ó\Œ+&ç.

Ä) bÕ+&Ée⁄\T, øös¡e⁄\ eT<Ûä j·TT<ä∆ yê‘êes¡D+ HÓ\ø=q&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T @yÓTÆ ñ+≤sTT?



3. øÏ+~ Á|üXï\≈£î düè»Hê‘·àø£+>± / Á|üX+kÕ‘·àø£+>± sêj·T+&ç.

n) ªªdü+»j·T sêj·Tu≤s¡+μμ |òüT≤ºìï dü+uÛ≤wüD\ s¡÷|ü+˝À sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.

Ä) ªªj·TT<ä∆ø±+ø£åμμ eT+∫~ ø±<äì, Bìe\¢ ø£*π> qcÕº\qT $e]dü÷Ô XÊ+‹ì ø±+øÏå+#ê\ì ‘Ó*ù|˝≤

~q|üÁ‹ø£≈£î ˇø£ ÒK sêj·T+&ç.

|ü<äC≤\+

1. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ |ü<ë\≈£î e´‹πsø£ |ü<ë\T sêj·T+&ç. MÏ‘√ kı+‘·yêø±´\T sêj·T+&ç.

n) XÊX«‘·+ Ä) n|üø°]Ô Ç) |ü⁄D´ø£s¡à\T á) nqT∫‘·+

ñ) ndü‘· + ) n|ü»j·T+

2. øÏ+~ |ü<ë\‘√ kı+‘·yêø±´\T sêj·T+&ç.

n) sê>∑<˚«cÕ\T Ä) |òüTqø±s¡ + Ç) Ä]‘sês¡T

á) »j·÷|ü»j·÷\T ñ) Væ≤‘·uÀ<Ûä\T ) ˝ÀuÛÑãT~∆


1. øÏ+~ |ü⁄+*+>∑, Åd”Ô*+>∑, q|ü⁄+düø£ *+>∑ yêø±´\T ø£*|æ ñHêïsTT. yêÏì ys¡T#dæ |üÏºø£ s¡÷|ü+˝À

sêj·T+&ç.

HHeTHêïH√ ‘Ó*j·T<äT. n‘·&ÉT sêH e#êÃ&ÉT. neTà≈£L&Ü n‘·ì yÓ+≥ e∫Ã+~. yê]<ä›s¡÷ qqTï

ãT»®–+#ês¡T. n‘·qT Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T&ÉT. Hê $TÁ‘·T&ÉT HqT ø£*dæ neTà yÓ+≥ >∑+>±kÕïHêìøÏ yÓfi≤fl+.

>∑+>±q~ Á|üXÊ+‘·+>± Á|üeVæ≤k Ô+~. kÕïq+ #XÊ+. neTà >∑+>∑eTà≈£î |üP» #dæ+~. Hê $TÁ‘·T&ÉT HqT

ø£*dæ >∑+>∑≈£î Vü‰s¡‹ì#êÃ+. Åd”Ô\+<äs¡÷ BbÕ\T yÓ*–+∫ ˙fifl˝À¢ e~* ô|&ÉTÔHêïs¡T. >∑+>± Á|üyêVü≤+

XÀuÛ≤j·Te÷q+>± ñ+~.

ñ<ëˆˆ |ü⁄*¢+>∑+ Åd”Ô*+>∑+ q|ü⁄+düø£ *+>∑+

n‘·&ÉT sêHe#êÃ&ÉT neTà ≈£L&Ü n‘·ì yÓ+≥ e∫Ã+~ HHeTHêïH√ ‘Ó*j·T<äT

♦ øÏ+~ |ü<ë\T >∑eTì+#·+&ç.

n) n‹ G n<äT“¤‘·+ ` n‹ G jYT G n<äT“¤‘·+ ` n‘· <äT“¤‘·+

Ä) n‹ G ñ‘ê‡Vü≤+ ` n‹ G jYT G ñ‘ê‡Vü≤+ ` n‘·T´‘ê‡Vü≤+


Ç) nDT G Äj·TT<Ûä+ ` nDT G yé G Äj·TT<Ûä+ ` nD≤«j·TT<Ûä+

á) e÷‘·è G Ä»„ ` e÷‘·è G sY G Ä»„ ` e÷Á‘ê»„

ñ) edüTÔ G ◊ø£ + ` edüTÔ G yé G ◊ø£ + ` eôdÔÌ«ø£ +

ô|’ |ü<ë\qT >∑eTì+#ês¡T ø£<ë!

|üPs¡« |ü<ë˝À¢ ∫es¡ Ç, ñ, ãTT \T ñHêïsTT.

|üs¡ |ü<ë˝À¢ ‘=* nø£ås¡+ (n, ñ, Ä, ◊) n+fÒ n#·TÃ\T ñHêïsTT.

n+fÒ _ÛqïyÓTÆq n#·TÃ\T ø£\TdüTÔHêïsTT.

Ç G n ` jYT

ñ G Ä ` yé

ãTT G Ä ` sY

Ä<X+>± edüTÔHêïsTT. jYT (j·T), yé (e), sY (s¡) \qT ªj·TDTí\Tμ nì n+≤s¡T. Ç˝≤ j·TDTí\T

Ä<X+>± e#Ã dü+~Ûì j·TD≤<X dü+~Û nì >∑T]Ô+#ê*.

ô|’ $esê\ìï+Ïì ø£*|æ dü÷Á‘·s¡÷|ü+˝À øÏ+~ $<Ûä+>± #Ó|üŒe#·TÃ.

ªÇ, ñ, ãTT \≈£î _ÛqïyÓTÆq n#·TÃ\T |üs¡yÓTÆq|ü&ÉT j·T, e, s¡ \T Ä<X+>± ekÕÔsTT.μμ

♦ øÏ+~ |ü<ë´˝À¢ì j·TD≤<X dü+~Û |ü<ë\qT >∑T]Ô+#·+&ç. yêÏì $&ÉBj·T+&ç.

<yê\j·T+, Çy«fi, Ç‘ê´<äT\T ˙y$T? |æÁ‘ê»„, eT<Ûä«], neTàeTà, n‘ê´X, n+‘´wæº.

n) ªªeTVü‰uÛ≤s¡‘·+μμ˝Àì bÕsƒê´+X+ #·~yês¡T ø£<ë! MT bÕsƒ¡XÊ\ Á>∑+<∏ë\j·÷˝À¢ |æ\¢\ ø√dü+ sêdæq

eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ #·<äe+&ç. <ë+À¢ MT≈£î q∫Ãq bÕÁ‘· >∑T]+∫ ìy~ø£ sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.

Ä) ªªdü+»j·T sêj·Tu≤s¡+μμ bÕsƒêìï Hê≥ø°ø£s¡D #j·T+&ç.


eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ Äs¡ $C≤„q düs¡«dü«+.

Ç~ <Ûäs¡à‘·Ô‘·«E„\ <äèwæº À ` ˇø£ eTVü‰<Ûäs¡àXÊg+

Ä<Ûë´‹àø£‘·‘·Ô«y‘·Ô\ <äèwæº À ` ˇø£ eTVü‰<Ûäs¡àXÊg+

dü‘·ÿMX«s¡T\ <äèwæº À ` düeTdüÔ kÕVæ≤‹ uÛ≤+&Ü>±s¡+

` qqïj·T

dü÷øÏÔ


1. düe÷»+ m˝≤ @s¡Œ&ÉT‘·T+~?

2. düe÷C≤ìøÏ eT÷\kÕúq+ @~?

3. ˇø£ ‘·s¡+ qT+&ç eTs√ ‘·sêìøÏ #s¡yj·Tã&y$?

` ‘·]>=+&É yÓ+ø£e÷+ã

ø£˝≤´D+

düe÷C≤ìøÏ eT÷\+ ≈£î≥T+ãeédüú. ≈£î≥T+u≤ìøÏ eT÷\+ ô|[fl. uÛ≤s¡rj·Tdü+düÿ è‹˝À ≈£î≥T+ãeédüú≈£î,

ô|[fløÏ eTTK´kÕúHê\THêïsTT. $yêVü‰\ e\¢ ≈£î≥T+u≤\T $düÔ]+#·&É+, dü+ã+<Ûäu≤+<Ûäyê´\T |üÏwüº+ ø±e&É+

»s¡T>∑T‘·T+~. ◊‘ $yêVü‰\T Äj·÷ eT‘·, ≈£î\, es¡Z ÁbÕ+‘· dü+Á|ü<ëj·÷\≈£î nqT≈£L\+>± »s¡T>∑T‘·T+≤sTT.

MÏ <ë«sê dü+düÿ è‹`dü+Á|ü<ëj·÷\T ø£ ‘·s¡+ qT+&ç eTs=ø£ ‘·sêìøÏ #s¡yj·Tã&ÉT‘·T+≤sTT.

uÛ≤s¡rj·T dü+düÿ è‹˝À ô|[flfiófl »]π> $<Ûëq+˝À nø£ÿ&Éø£ÿ&É dü«\Œ e÷s¡TŒ\TqïqT

eT÷\ dü+düÿ è‹ ˇø£ÿfÒ. düHê‘·q uÛ≤s¡rj·T dü+düÿ è‹˝À ô|[fl »]π> $<ÛëHêìï, Ä

kÕ+düÿ è‹ø£ Á|ü‹_+u≤ìï #·÷|ü&ÉyT á bÕsƒ¡ uÛ≤>∑ ñ<›X+.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

5


‘·]>=+&É yÓ+>∑e÷+ã ‹s¡T|ü‹øÏ |ü•Ãe÷q 100 øÏ.MT <ä÷s¡+˝À ñqï ‘·]>=+&É Á>±e÷ìøÏ

#Ó+~q~. áyÓT 17e X‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q ø£esTTÁ‹. áyÓT ‘Ó\T>∑T MTsêu≤sTT>± Á|üdæ~∆ #Ó+~+~.

‘·]>=+&É yÓ+>∑e÷+ã düHê‘·q dü+Á|ü<ëj·T ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q Åd” Ô ◊q|üŒÏø °

kÕ+|òæTø£<äTsê#êsê\ô|’q ‹s¡T>∑Tu≤≥T #dæ+~. l y+ø£fÒX«s¡ kÕ«$TøÏ |üs¡eTuÛÑ≈£îÔsê …’ J$‘·eT+‘ê

kÕ«$T düìï~Û ÀH >∑&ç|æ+~. #Ó+#·THê≥ø£+(j·Tø£å>±q+), uÛÑøÏÔ ‘·düT<Ûë\Vü≤] (π>j·T+), l y+ø£≤#·\

eTVü‰‘·à ´+, ‘·]>=+&É qèdæ+Vü≤X‘·ø£+, s¡e÷|ü]Dj·T+, uÛ≤>∑e‘·+(~«|ü<ä) yÓTT<ä\>∑T Á>∑+<∏ë\qT s¡∫+∫

kÕ«$TøÏ n]Œ+#ês¡T.

áyÓT s¡#·q düs¡fifiË’*˝À, bÕsƒ¡≈£î\ Vü≤è<äj·÷\≈£î Vü≤‘·TÔø=HØ‹˝À kÕ>∑T‘·T+~.

ø£$ |ü]#·j·T+

ns¡ú+ ø±ì |ü<ë\ øÏ+<ä ^‘· dæ, yêÏì |ü<ä|üÏºø£ À nH«wæ+#·+&ç.

Ç+ø± ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ñbÕ<Ûë´j·TT\q&ç– ‘Ó\TdüTø√+&ç.

bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\ <ë«sê bÕsƒ¡+˝Àì ø£<∏ë+XÊìï Væ≤+#·+&ç.


á bÕsƒ¡ uÛ≤>±ìï ‘·]>=+&É yÓ+>∑e÷+ã sêdæq ªs¡e÷|ü]Dj·T+μ˝Àì ly+ø£fÒX«s¡

kÕ«$T ô|[fl|òüT≥º+.

Ç~ ~«|ü<ä Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q bÕsƒê´+X+. ~«|ü<ä À ¬s+&ÉT bÕ<ë Ò ñ+≤sTT. Ç~

bÕ&ÉTø√&ÜìøÏ M …’q~. ÁbÕdü ìj·TeT+ bÕÏ+#·ã&ÉTqT. ÁbÕdü Òì~«|ü<äqT eT+»Ø~«|ü<ä

n+≤s¡T.



ô|+&ç¢ @sêŒ≥T¢

|üs¡">∑ l bÕs¡«r ` uÛ≤s¡r Á|üeTTK

‘·s¡TDT\T ô|+&ç¢ eTT ` ‘ÓÔÌ<äTe⁄ Ÿ>±">∑,

es¡Tdü>± q+<äT $ ` yêVü≤ ø£è‘· eTT\T

bı]"u§] Hê ø£X´ ` |ü⁄"&ÉT HÓiys¡Œ,

eT+>∑fikÕïHê~ ` eTVæ≤‘· ø£è‘· eTT\T

kÕ+>∑+ãT>±"CÒdæ, ` düø£ À‘·‡eeTT\T

q\Ty=|üŒ">±qT |ü⁄ ` D≤´Vü≤yê#·qeTT,

$\dæ‘· kÕï‘·ø£, ` y<ä Áe‘·eTT\T

#dæ, ø±oj·÷Á‘· ` lVü≤] #·q">∑,

yêdæ>±" <√j·T~Û ` e∫Ã ÁbÕ]∆+∫

ªø£|ü≥Hê≥ø£! ˙e⁄ ` ø±•b˛H\?

Ç|ü⁄&ÉT Hê düT‘·qT ˙ ` øÏ#ÓÃ<äμqqT#·T

eT>∑T&ç ‘√&=ÿìb˛sTT ` eT+~s¡eT+<äT

»>∑BX«s¡Tì ì …Œ ` dü+Á|”‹ q|ü⁄&ÉT.

kÕ«$T ø£ ≤´D+

nqT|üeT+u…’q ø£ ` Hêés¡D+ãT

eTTìes¡T Ÿ »s¡T|ü">±, ` eTT]dæ kÕ>∑s¡T"&ÉT

|üì"ã÷ì uÛÑøÏÔ‘√" ` ã+ø£C≤≈£åîq≈£î

eTqeTT s¡+õ\¢">± ` eT<ÛäT|üs¡ÿ $T∫Ã,

qe´ uÛÑ÷wüDeTT\T, `. qe´ egeTT\T,

~e´ >∑+<Ûä+ãT\T, ` ~eé÷\éTT\T

ø£eT˝≤≈£åîq≈£î, s¡e÷ ` ø£q´ø±eTDÏøÏ"

ÁãeT<ä+ãT‘√ düeT ` s¡ŒDyÓTT|üŒ" CÒdæ,

|òüTqeTT>± Hê s¡e÷ ` ø£q´ Hê Vü≤]øÏ

‘·q e<Ûä÷j·TT≈£îÔ"&Ó’ ` <ëq+ãT #ôd.

ø£s¡yÓTT|üŒ Hê s¡e÷ ` ø£q´ø±eTDÏì"


>∑s¡TDÏ+∫ Vü≤] ø£s¡ ` Á>∑Vü≤D+ãT #dæ,

ìs¡T|üeT+ã>∑T <äs¡ ìuÛÑø£+sƒ¡eT+<äT

düTs¡T∫s¡eT+>∑fi dü÷Á‘·+ãT" >∑f…º—

düs¡dü‘·MTi l ` dü‹•s¡+ã+<äT"

<äiT#Ó’q y&Éÿ‘√" ` <ä\+Áu≤\T y√ôd—

»\C≤≈£åî •s¡eTTô|’ ` »\sê• ø£q´

bı\Tbı+<ä" <ä\+Áu≤\T ` b˛ôd— ˙Ø‹

qø£å‘ês√|üD yÓTÆàq |æeTà≥qT

\ø£åDe‹jÓÆTq ` \øÏåà‘√">∑÷&É

dü\*‘· y+ø£≤ ` #·\ yêdüT"&Éq">∑

q\Ty=|ü ‘·]>=+&É Hês¡dæ+VüQ+&ÉT

n\s¡T#·T ˝≤»¨ ` e÷~ø£è‘· eTT\T

e\H=|üŒ yπs«i ` es¡Tdü>± q&Éô|.

kÕsê+X¯+

l y+ø£fÒX«s¡Tì $yêVü‰ìøÏ bÕs¡«r<$, düs¡dü«r<$ yÓTT<ä\T>±>∑\ eTTKT´\+<äs¡T eTT‘ÓÔÌ<äTe⁄\T>± e#êÃs¡T.

$yêVü≤ø±s¡ Áø£e÷ìï $~Û$<Ûëq+>± ø£X´|ü⁄&ÉT Hs¡ys¡TdüTÔHêï&ÉT. q÷‘·q e<Ûä÷es¡T\T eT+>∑fikÕïq+ Ä#·]+#ês¡T.

XóuÛÑø±sê´\≈£î eTT+<äT>± #j·÷*‡q |ü⁄D≤´Vü≤yê#·Hêìï #XÊs¡T. >öØÁe‘êìï #sTT+#ês¡T. ô|[fl #düTø√yê\H

dü+ø£\Œ+‘√ e<ÛäTe⁄qT yÓ‘·Tø√ÿe≤ìøÏ ø±oøÏ yÓfi‚fl »>∑BX«s¡TDÏí(lVü≤]ì) ª˙e⁄ ø±oøÏ yÓfifl≈£î, Hê ≈£L‘·Ts¡T

ìkÕÔqμì #Ó|æŒ düeTTÁ<äT&ÉT rdüT¬ø[fl eT+~s¡+˝À ≈£Ls√Ãô|≤º&ÉT.

ø£q´`\ø°Î<$øÏ dü+ã+~Û+∫q düTÔ‹ì eTTqT\T #dü÷Ô+&É>± düeTTÁ<äT&ÉT dü+‘√wæ+#ê&ÉT. e<Ûä÷es¡T\≈£î

q÷‘·q eÅkÕÔ\ì#êÃ&ÉT. ÄuÛÑs¡D≤\ì#êÃ&ÉT. #·+<äq>∑+<Ûëìï, $$<Ûä s¡ø±\ |ü⁄cÕŒ\ì#êÃ&ÉT. ‘·q ≈£L‘·T¬s’q s¡eT

(\øÏÎ)qT Vü≤] (y+ø£fÒX«s¡kÕ«$T)øÏ ø£Hê´<ëq+ #XÊ&ÉT. bÕDÏÁ>∑Vü≤D+ #sTT+#ê&ÉT. Vü≤], s¡eT yÓT&É À

eT+>∑fidü÷Á‘êìï ø£≤º&ÉT.

s¡e÷<$ ‘·q uÛÑs¡Ô Vü≤] •s¡düT‡ô|’q, Vü≤] ‘·q uÛ≤s¡ s¡e÷<$ •s¡düT‡ô|’q ‘·\+Áu≤\T b˛düTø=Hêïs¡T. #ê\

Äq+<ä+>± ñ‘ê‡Vü≤+>± »]–q á ø±s¡ Áø£eT+ ‘·sê«‘· \ø°Î<$‘√ ø£\dæ Ä y+ø£fÒX«s¡T&ÉT ≤»ëT+ ≤+Ï

ø±s¡ Áø£e÷\qT dü+Á|ü<ëj·Tã<ä∆+>± ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT.



n) á bÕsƒêìï sê>∑+‘√ bÕ&É+&ç.

Ä) HêÏ‘√ b˛*Ã‘ HÏ ô|+&ç¢fifl˝À e÷s¡TŒ\T #√≥T#düTø=+≥THêïsTT? m+<äT≈£î? ø±s¡D≤\T

$e]+#·+&ç?

2. bÕsƒêìï #·<äe+&ç. dü¬s’q Áø£eT+˝À sêj·T+&ç.

n) düTs¡T∫s¡ eT+>∑fi dü÷Á‘·+ãT">∑f…º

Ä) ‘·q e<Ûä÷j·TT≈£îÔ&Ó’ <ëq+ãT #ôd

Ç) e\H=|üŒ yπs«i ` es¡TdüHê q&Éô|

á) eTqeTT s¡+õ\¢>± eT<ÛäT|üs¡ÿ$T∫Ã

ñ) >∑s¡TDÏ+∫ Vü≤]ø£s¡ Á>∑Vü≤D+ãT #dæ

3. øÏ+~ ~«|ü<äqT #·<äe+&ç, Á|üXï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

$ì, ‘·q |ü]yês¡ $‘·‘·T\ ‘√&É

‘·qsês¡ XÀuÛÑq Á<äeéTT Ÿ>=qT#·T

q\Ty=|üŒ ‘·]>=+&É qs¡dæ+VüQ&Ó’q

dü\*‘· y+ø£≤#·\ìyêdüTq≈£î

ôV≤∫Ãq uÛÑøÏÔ‘√ HÓ<äTs¡T>± e∫Ã

j·T#·TÃ>±"<ä>∑T |üP»\#·≥ >±$+∫

n+<äT+&ç ÁãVü≤às¡TÁ<ë<äT\‘√&É

bı+<äT>± Vü≤] Hê‘·à|ü⁄s¡eTTqø£|ü⁄&ÉT

‘√&ÉTø=ìb˛sTT ã+<ÛäT»q+ãT‘√&É

$&ÉT<äT\˝ÀqT+#Ó y&Éÿ‘√q+‘·.


Ç$ #j·T+&ç



Á|üXï\T :

1. á ~«|ü<ä À |üPõ+|üã&çqyês¡T mes¡T?

2. Vü≤] yÓ+≥ me¬ses¡T yÓfi≤fls¡T?

3. ã+<ÛäT»Hê\qT mø£ÿ&É≈£î rdüT¬øfi≤fls¡T?

4. Vü≤] |üP»≈£î @+ rdüT¬øfi≤fls¡T?


1. øÏ+~ Á|üXï\≈£î |ü<dæ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.

n) MTs¡T #·÷dæq $yêVü≤|òüT≤ºìï kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.

Ä) bÕsƒ¡+ kÕsê+XÊìï kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.

2. øÏ+~ Á|üXï\≈£î düè»Hê‘·àø£+>± Á|üX+kÕ‘·àø£+>± »yêãT sêj·T+&ç.

n) á bÕsƒ¡+ ~«|ü<ä À ñ+~ø£<ë! á bÕsƒê´+X uÛ≤yêìï rdüTø=ì ø£<∏ë s¡÷|ü+˝À sêj·T+&ç.

Ä) ô|[flfifl dü+düÿ è‹ m+<äT≈£î >=|üŒ<√ ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ $yêVü≤`dü+düÿ è‹ì Á|üX+dædü÷Ô yê´dü+ sêj·T+&ç.

|ü<äC≤\+

1. øÏ+~ Á|üø£è‹ $ø£è‘·T\qT »‘·|üs¡#·+&ç.

n) l ( ) i) ã‹Ô

Ä) sê• ( ) ii) dæ]

Ç) uÛÑøÏÔ ( ) iii) ø£HÓï / ø£ìïj·T

á) ø£q´ ( ) iv) sêdæ

2. øÏ+~ yêø±´˝À¢ì ‘· dæq |ü<ë\≈£î nsê∆\qT sêdæ kı+‘·yêø±´˝À¢ sêj·T+&ç.

n) Åd”Ô\≈£î ÄuÛÑs¡D≤\T n+fÒ #ê˝≤ Çwüº+.

Ä) yTeT+‘ê Á|üeT<ä+‘√ $Vü‰s¡j·÷Á‘·≈£î yÓfi≤fl+.

Ç) uÛÀ»q+ #dæq yÓ+≥H ø£s¡eTT\qT #·ø£ÿ>± ø£&ÉTø√ÿyê*.

á) ÁbÕ\T ñ&çøÏ‘ nqï+ ne⁄‘·T+~.

ñ) Vü≤] dü‹ ù|s¡T s¡eT.



1. øÏ+~ |ü<ë˝À¢ì >∑TDdü+~Û, Á‹ø£dü+~Û |ü<ë\qT >∑T]Ô+∫, $&ÉBdæ sêj·T+&ç.

n) Ç#√Ã≥ Ä) düø£ À‘·‡eeTT\T Ç) eT¨qï‘·T&ÉT

á) |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTT&ÉT ñ) myê«s¡T ) eTùV≤+Á<ä

ãTT) n>∑ZCÒ+Á<äeTT ãT÷) eTVü≤]¸

2. øÏ+~ eè‘Ô · qT ÁbÕkÕ\+ø±s¡ yêø±´\qT >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.

n) q\¢ |æ*¢ yÓT\¢>± ã\¢øÏ+~øÏ yÓ[fl #·\¢ì #·\¢ Á‘ê–+~.

Ä) yês¡T Mπs Ms¡T sêπs sêø£b πs.

Ç) ≈£îÁs¡yê&ÉT >∑TÁs¡+MT<ä møÏÿ $Ás¡M>∑T‘·T+&É>± »Ás¡Tq C≤] øÏ+<ä|ü&ÓqT.

á) n‘·\ $‘·\ düT‘·\ eTVü‰‘·\ s¡kÕ‘·\ ‘· ≤‘·\ bÕ‘êfi ˝Àø±\THêïj·T≥.

3. #Û·+<ädüT‡

ÁVü≤kÕ«ø£åsê\T \|òüTTe⁄ (I) \ì

BsêÈø£åsê\T >∑Ts¡Te⁄ (U)\ì #·<äTe⁄≈£îHêïs¡T ø£<ë!

MÏ düVü‰j·T+‘√ >∑D≤\T m˝≤ @s¡Œ&ÉT‘êjÓ÷ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.

>∑D+ n+fÒ düeTT<ëj·T+, >∑T+|ü⁄ yÓTT<ä …’q nsê∆\THêïsTT.

Á|üdüTÔ‘êìøÏ nø£åsê\ düeTT<ëj·T+, Ò<ë nø£åsê\ >∑T+|ü⁄H >∑D+ nì n+<ë+. ø√ÿ >∑D+˝À ¬s+&ÉT≈£îô|’ã&çq

nø£åsê\T ñ+≤sTT. Ç|ü&ÉT ¬s+&Éø£åsê\‘√ @s¡Œ& >∑D≤ìï, eT÷&Éø£åsê\‘√ @s¡Œ& >∑D≤\ >∑T]+∫ #·÷<ë›+!

\|òüTTe⁄ >∑Ts¡Te⁄\qT nø£åsê\ô|’q >∑T]Ô+#ê*. n˝≤ >∑T]Ô+∫q >∑D≤\≈£îqï Á|ü‘´ø£yÓTÆq ù|s¡¢qT >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*.

ny+À ˇø£kÕ] #·÷&É+&ç.

eT~Hé s¡e÷ <Ûäq+

Ç$ ¬s+&Éø£ås¡ >∑D≤ Ò. MÏ À I U e÷Á‘·yT ñHêïsTT.

Ç˝≤ I U e÷Á‘·yT ñ+& ¬s+&Éø£åsê\ >∑D≤ìøÏ ªeμ >∑D+ nì ù|s¡T. (BìH \>∑+ nì n+≤+)

Çø£ eT÷&Éø£ås¡ >∑D≤\qT #·÷<ë›+.

kÕs¡eTT

yês¡~Û MÏ À yÓTT<äÏ nø£ås¡+ >∑Ts¡Te⁄>±qT $T–*q ¬s+&ÉT \|òüTTe⁄\T>±qT ñHêïsTT. Bìì ªuÛÑμ>∑D+

nì n+≤+.

I U I UU I

U I I

U I I


uÛÑ ` » ` dü \T >∑Ts¡Te⁄ e÷s¡TŒqT dü÷∫+# >∑D≤\T.

j·T ` s¡ ` ‘· \T \|òüTTe⁄ e÷s¡TŒqT dü÷∫+# >∑D≤\T.

ªqμ >∑D+ >∑Ts¡Te⁄ Òì >∑D+ ªeTμ >∑D+ \|òüTTe⁄ Òì >∑D+.

øÏ+~ |ü<ë\≈£î >∑Ts¡T\|òüTTe⁄\T >∑T]Ô+∫, n$ @ >∑D≤˝À sêj·T+&ç.

ø£+<äT\T, e÷j·÷$, »\», nœ\+, yêπsØ, ‘·ø£åD+, düTs¡÷|ü+, ø£ ≤|æ

U I IU I I

I U I

I U U

U I U

U U I

I I I

U U U

I U I

I U U

U I U

U U I

I I I

UUU

I I U I I U

$$<Ûä >∑D≤\≈£î dü+ã+~Û+∫q øÏ+~ |üÏºø£qT |ü]o*+#·+&ç.

>∑DeTT >∑Ds¡÷|ü+ >∑Ts¡T\|òüTT$es¡D >∑D+ù|s¡T

kÕs¡eTT yÓTT<äÏnø£ås¡+ >∑Ts¡Te⁄ ªuÛÑμ >∑D+

∫e] ¬s+&ÉT \|òüTTe⁄\T

‘·˝≤] eT<Ûë´ø£ås¡+ >∑Ts¡Te⁄ ª»μ >∑D+

∫e] ¬s+&ÉT \|òüTTe⁄\T

Xs¡uÛÑ+ n+‘ê´ø£ås¡+ >∑Ts¡Te⁄ ªdüμ >∑D+

yÓTT<äÏ ¬s+&ÉT \|òüTTe⁄\T ∫es¡ >∑Ts¡Te⁄

dü<ä+X+ yÓTT<äÏ nø£ås¡+ \|òüTTe⁄ ªj·Tμ >∑D+

∫e] ¬s+&ÉT >∑Ts¡Te⁄\T

<ëøÏåD+ eT<Ûë´ø£ås¡+ \|òüTe⁄ ªs¡μ >∑D+

‘=*, ∫e] nø£åsê\T >∑Ts¡Te⁄\T

e÷j·÷$ ∫e] nø£ås¡+ \|òüTTe⁄ ª‘·μ >∑D+

yÓTT<äÏ ¬s+&ÉT nø£åsê\T >∑Ts¡Te⁄\T

eqeTT eT÷&ÉT nøå±sê\÷ \|òüTe⁄ Ò ªqμ >∑D+

Ms¡+‘ê eT÷&ÉT nø£åsê\÷ >∑Ts¡Te⁄ Ò ªeTμ >∑D+

♦ MT ≈£î≥T+u≤˝À¢ »]π> ô|[fl $<ÛëHêìï MT ô|<ä›\<ë«sê ‘Ó\TdüTø=ì sêj·T+&ç.


uÛ≤s¡rj·T $yêVü≤ eédüú Á|ü|ü+#êìπø Ä<äs¡Ù+.

ªªuÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹ dü+Á|ü<ëj·T\≈£î eTT>∑T∆&ÉTø±ì

$<oj·TT&ÉT Ò&É+fÒ n‹XjÓ÷øÏÔ Ò<äT.

dü÷øÏÔ


1. ô|’ ù|sê <ì >∑T]+∫ #ÓãT‘·T+~?

2. ô|’ ù|sê˝Àì Á|ü<Ûëq$wüj·T+ @$TÏ?

3. n˝≤+Ï kÕ+|òæTø£ Á|üjÓ÷»q+ ø£*–+∫q Hê≥ø£+ eTs=ø£Ï MT≈£î ‘Ó\TkÕ?

` ø±fifl≈£L] Hêsêj·TD sêe⁄

|ædæHê]

>∑Ts¡C≤&É nbÕŒsêe⁄>±] ø£Hê´Xó\ÿ+ Hê≥ø£+ ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘· +˝À dü+#·\q+ düèwæº+∫+~. ÄHêÏ

düe÷»+˝À HÓ\ø=qï ø£Hê´Xó\ÿeTH <äTsê#êsêìï s¡÷|ü⁄e÷|ü&ÜìøÏ á Hê≥ø£+ m+‘·>±H√ ‘√&ÉŒ&ç+~. ªø£fi

ø£fi ø√düyTμ ø±<äì <ëìø=ø£ kÕ+|òæTø£ Á|üjÓ÷»q+, u≤<Ûä ‘· ñ+<äì ø£Hê´Xó\ÿ+ ìs¡÷|æ+∫+~.

Hê≥ø£+ XøÏÔe+‘·yÓTÆq ø£fi≤ Á|üÁøÏj·T kÕe÷q´ »qT\˝À ˇø£ $wüj·÷ìï >∑T]+∫

ne>±Vü≤q ø£*–+#·&ÜìøÏ Hê≥ø£+ eT+∫ Á|ükÕs¡ kÕ<Ûäq+. s¡#·sTT‘·\T ÄHêÏ ø±\+˝À

yê´|æ+∫j·TTqï <äTsê#êsê\qT s¡÷|ü⁄e÷|æ dü+|òüTdü+kÕÿs¡+ ø√dü+ Hê≥ø±\qT s¡∫+#ês¡T.

ø±fifl≈£L] Hêsêj·TDsêe⁄ >±s¡T es¡ø£≥ï <äTsê#êsêìï ìs¡÷à*+#ê\H \ø£å +‘√ yês¡T

sêdæq ªes¡$Áø£j·T+μ Hê≥ø£+ n$T‘· Á|üC≤<äs¡DqT bı+~+~. á >=|üŒ Hê≥ø£+˝Àì

ˇø£ ∫qï uÛ≤>±ìï |ü]#·j·T+ #dü÷Ô Hê≥ø±\ô|’ n_Ûs¡T∫ì ô|+bı+~+|üCÒj·T&ÉyT á

bÕsƒê´+X ñ<›X+.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

6


l ø±fifl≈£L] Hêsêj·TDsêe⁄ 1871 @Á|æ Ÿ 28e ‘Bq |ü•ÃeT>√<ëe] õ˝≤¢

eT#·Ã|ü⁄]˝À »ìà+#ês¡T. düe÷»+˝À HÓ\ø=qï eT÷&ÛÜ#êsê\ô|’, <äTwüº dü+Á|ü<ëj·÷\ô|’

b˛sê≥+ #XÊs¡T. n+<äT≈£î s¡#·qqT Äj·TT<Ûä+>± d”«ø£]+#ês¡T. yXÊéè‹Ô, es¡ø£≥ï+,

eT<ä bÕq+ nH˚ <äTsê#êsê\T s¡÷|ü⁄e÷|ü&ÜìøÏ ∫+‘êeTDÏ, es¡$Áø£j·T+, eT<ÛäTùde

Hê≥ø±\qT s¡∫+#ês¡T. Ms¡T ãVüQÁ>∑+<∏äø£s¡Ô. qe\\T, ø£<∏ä\T, $eTs¡Ù Á>∑+<∏ë\T yÓTT<ä\>∑Tq$

yÓ\Te]+#ês¡T. M] Ä<äs¡Ù+ s¡#·q˝À¢H>±ø£ ì»J$‘·+˝Àq÷ Ä#·]+∫ #·÷bÕs¡T. »>∑<äTZs¡T

X+ø£sê#ês¡T´\T M]ì ªªeTVü‰ø£$μμ _s¡T<ä+‘√ dü‘·ÿ]+#ês¡T.

ø£$ |ü]#·j·T+

bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç ` ns¡ú+ø±ì |ü<ë\ øÏ+<ä ^‘· j·T+&ç.

yêÏ nsêú\qT |ü⁄düÔø£+ ∫es¡ ñqï ª|ü<ä$C≤„q+μ |üÏºø£ À #·÷dæ Ò<ë ì|òüT+≥Te⁄˝À #·÷dæ ‘Ó\T‡ø√+&ç.


ªªø±y´wüß Hê≥ø£+ s¡eTýéTμμ nì Á|üdæ~∆ #Ó+~q Á|üÁøÏj·T Hê≥ø£+. bÕÁ‘·<Ûës¡T\T ‘·–q ÄVü‰s¡ +‘√

s¡+>∑düú\+ô|’ Á|ü<ä]Ù+# ø£fi Ç~. Hê≥ø£+˝Àì uÛ≤>±\qT ªªn+ø±\Tμμ n+≤s¡T. bÂsêDÏø£ø£<∏ä\qT,

#ê]Á‘·ø£ >±<∏ä\qT, kÕe÷õø£ n+XÊ\qT Hê≥ø±\T>± Á|ü<ä]Ù+#·e#·TÃ.

1920 HêÏøÏ es¡ø£≥ï+ nH <äTsê#ês¡+ düe÷»+˝À >∑&ÉT¶düeTdü >± |ü]D$T+∫+~. Ä&É|æ\¢\≈£î

ô|[fl#j·T&É+ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î ô|<ä›uÛ≤s¡+>± e÷]b˛sTT+~. á dü‘ê´ìï Á>∑Væ≤+∫q ø±fifl≈£L]yês¡T

es¡$Áø£j·T+ (1923) s¡∫+∫ á düeTdü qT nìï ø√D≤\ qT+&ç #·]Ã+#ês¡T. á Hê≥ø£+˝À

ô|+&ç¢ø=&ÉT≈£î ‘·+Á&ç dæ+>∑sêE *+>∑sêE≈£î ø£≥ï+ô|’>∑\ n‘ê´XqT, |ædæHê]‘·Hêìï ø£fifl≈£î>∑Ïºq≥T¢

e]í+∫q rs¡T á bÕsƒê´+X+˝À ø£ì|ædüTÔ+~.



bÕÁ‘·\T

*+>∑sêE ô|+|ü⁄&ÉT ‘·+Á&ç

ãdüesêE ô|+&ç¢≈£îe÷s¡T&ÉT

|òüT+≥j·T´ ` e+≥eTìwæ

ô|[flfifl ù|s¡j·T´

(Á|üyXeTT : *+>∑sêE >±] yê´bÕs¡|ü⁄ >∑~)

*+>∑sêE (Äj·÷düeTT‘√" Áuy•+#) Çdt! nu≤“!

#·. |æ&ÉTø£\T e+≥ø£f…º\TqT, ;≥\T, #≥\T, …ø£ÿ#·÷∫, jT

s¡Œ&É, b˛sTT u§>∑TZ\+ >=*∫, bÕ<äT\ ø±j·T\ HÓ+∫, <ä÷&ÉbÕ

*«&ç∫q <ë"ø£ ì\«"ã&ç— yêøÏÏ ø=ã“]#Ó≥¢ ø±j·T\Hé

>∑&Éq yÓTTq]Ã : sTT|üŒÏøÏ" >±*&É" >∑*Z‹ ì+Ï À|ü\Hé.

Ç"ø£ dæú$T‘·eTT>± >∑÷s¡T#·T+&ç. sT÷" |üP≥‘√ >±\ <√wüeTT |ü≥Tº ø±–‘·eTT ÒeTsTTq">∑\yyÓ÷ #·÷&Ée …qT.

yêsTT<ë H√°düT\T Áyêj·Te …qT. á |üP≥, ø√s¡Tº À V”≤]+>∑T ÒeTTqïy√ #·÷&Ée …qT. <ì|ü≥¢ s¡e+‘· jTeTiÏqqT

<Óã“‹qø£ ‘·|üŒ<äT! |üì e∫Ãq#√ ÁbÕDeTT\HÓ’q" uÀ˙j·T"<ä>∑TqT >±ì |üsTTq kıeTTà b˛˙j·T">∑÷&É<äT! ÁbÕDeTT\˝À

HeTTqï~? >±*jT>±! ô|’ø£eTÏº<ë! Á|ü|ü+#· eT+‘·j·TT <ëì˝À qTqï~! ø£qTø£H, ªª<ÛäqeT÷\ $T<ä+ »>∑μμ‘·ÔHêï&ÉT.


d”. ≈£î\˝À|ü, >∑TD˝À|üeTT\T e÷|ü⁄ø=qT≥≈£î

<ÛäqeTT Á|ü<Ûëq kÕ<ÛäqeTT H"&ÉT

es¡ø£≥ïeTT\≈£î düuÛ≤ø£≥ïeTT\≈£îqT


eTTì‡|ü Ÿ, Àø£\T uÀs¡¶¢Hé jÓTìïø£\≈£î


eT&ÉT\T e÷qéTT\T" >=+|ü\T e∫Ã|ü&ÉT≥≈£î


nÏº <ÛäqeTTqT <äq bÕ&ÉT bı≥º ø=iø=,

ã≥º ø=iø√, \+ø£ bı>±≈£î #·T≥º ø=iø=,

yÓqTø£ eTT+<äT\T #·÷&Éø£ yÓ#·Ã ô|≥Tº

yês¡T ì»eTT>∑ eT‹ Òì yês¡T ø±¬s!

uÛ≤>∑ eTT ô|s¡T">∑T≥≈£î ãVüQÁ|ü»„\T ø±e …qT.

d”. ‘·\\T e÷iÏ∫jÓTT, eT÷≥\T $|æŒjÓ÷,ø=\¢

>=ÏºjÓ÷ dæ] ≈£L&É"u…≥ºe\j·TT

ÄdüTÔ\HÓ\¢ uÛ≤s¡ \ ù|s¡ ÁyêsTT+∫

e÷j·T ~yê˝≤\T rj·Te\j·TT

e&û¶øÏ e&ç¶, j·÷ e&û¶øÏ" u…’ e&ç¶

ô|+∫ –C≤ j·Tì|æ+#·e\j·TT

sêÁ‘·T\T yT˝§ÿì sêeTø°s¡Ôq\qT

bÕ&ÉT#·T >=+|ü" >±bÕ&Ée\j·TT

n|ü>=qïyê] j·÷düTÔ …\¢qT e∫Ã

|ü&Ó&ÉT<äqTø£ ìÁ<ä $&ÉTee\j·TT

<=+>∑ …ø£ÿ\T+∫ <=s¡\ ø£+≥qT <äTeTTà

>=Ïº |üqTï e÷qTŒ ø=q>∑e\j·TT

ô|≈£îÿ e÷≥ Ò\.....

d”. |üs¡Te⁄", Áã‹wüj·TT, u≤Ï+|ü>±sê<äT

bı≥ºπø$Tj·TT" >∑s¡TÃô|≥ºsê<äT

ã+<ÛäTe⁄ Ò‘s¡" ã\ÿ]+|ü">∑ sê<äT

yiT $düÔ] sTT+≥ yj·Tsê<äT

ø£wüºJe⁄\"p∫ ø£≥ø£≥|ü&Ésê<äT

Á‹|üŒø£ ‘·q j·T|ü rs¡Œsê<äT

<ës¡πøìj·TT ô|f…º ‘êfi MTj·T>∑sê<äT

ysTT ø£\¢\πøì yÓiesê<äT


Çìï $<ÛäeTT\ >±bÕ&ÉT≈£îqï <ÛäqeTT

<äø£ÿHs¡<äT! <ÛäqeTT#" <äø£ÿ ì+≥"

u…‘·ÔqeTT Ò<äT! ãj·T≥qT uÒs¡T Ò<äT.

|ü\T≈£îã&ç Ò<äT! Áã‹øÏq |òü\eTT Ò<äT.

yÓÁiÏ yÓ+ø£≤j·T\T? |üÁ‹ø£\ìïj·TT"ã]XÀ<Ûäq \ìj·TT" dü+|òüT dü+düÿs¡DeTT \ìj·TT, düVü‰j·T ìsêø£s¡D

eTT\ìj·TT, dü«sê»éTìj·TT, #·≥Tº ã+&É\ìj·TT, |üì Òì >=&Ée\T |üsTT"u…≥Tºø=+<äTs¡T. ø±ì e&û¶\T ô|s¡T>∑T≥≈£î

yê≥yÓTÆq kÕ<Ûäq yÓTTø£ÿs¡TqT p&És¡T?

Ä. ø£\T|ü⁄ ô|s¡T>∑Tq≥T¢— ø£+#Ó\T+ u≤<äT\T

ô|s¡T>∑Tq≥T¢ Hê#·T ô|s¡T">∑Tq≥T¢!

e&ç¶ ô|]"¬>Hì eVü‰«! j·T<äèwüºeTT

|ü+&Ó qq">∑ ì+&ÉT¢ ì+&çb˛yÓ!

yêdüÔeeTTq≈£î e&û¶øÏ kÕÏjÓÆTq~ eTiÏ j·TTqï<ë? (n+‘· À düà è‹ q_ÛqsTT+∫) nqïHêï jÓTqï&É÷ Òì B|üP≥

ÁbÕ‘·'ø±\ \ø°ÎÁbÕs¡úqeTT e÷≥ |üsê≈£î |ü&ç‹ì >∑<ë! (nì #Ó+|ü\T yÓ’#·Tø=ì, sTTqT|üô|f…º jÓT<äT≥ ì*∫ #‘·T\T

CÀ&ç+∫)

<ä+&Éø£eTT : uÛÑ>∑er! uÛ≤>∑ \ø°Î! Á|üD≤eT+ãT! ˙ <ëdü<ëkÕqT<ëdüT+&É, ˙ bÕ<äeTT≈£îÔ+&É, ˙ ~e´s¡÷|ü+u…

ì‘· +ãT uÛ≤$+‘·T, ~e´HêeT+u… ìø£ÿ+ãT>± ìÁ<ä À" >∑÷&É"õ+‹+‘·T, Hê ~≈£îÿ Hê ÁyÓTT≈£îÿ Hê j·T+&É Hê <ä+&É

˙y düTe÷! uÛ≤s¡ j·TT+, ^s¡ j·TT+, _&É¶\T+, –&É¶\THé, <e⁄&ÉT+, ê⁄&ÉTHé, yÓ÷ø£åeTT+, ^ø£åeTTHé düs¡«eTT˙ïyÓ!

dü‘· +ãT! ¬ø’ ìsêVü‰]HÓ’ j·TT+<äT, ¬ø’ ìX Ÿ ìÁ<äe÷H=ÿ+<äT, ¬ø’ XØsê_Ûe÷q+ãT e]®+‘·T, ¬ø’ j·Tdü‘· Á|üe÷D+ãT


…Hïìj·TTHé >±$+‘·T ˙ j·÷q! á ô|f…ºjT ˙ |ü$Á‘ê\+j·T+, HHÓ ˙ j·Ts¡Ã≈£î+&ÉHé, j·T<∏ës¡ú+ãT>± Hê<äT

ÁbÕD+ãT … <äT |üPC≤düTeT+ãT Ÿ, XØs¡+u… HÓ’y<ä ≈£î+uÛÑ+ãT, Hê sTT+≥H j·TT+&ç, Hê |üP»\+ >=+#·TH sTT+ÏøÏ

q+|æq+ uÀsTT j·÷ sTT\T¢ eT≥º+ãT >±$+∫ Hê sTT+ÏøÏ+ <Ó∫Ã Hê øÏ#·TÃ #·T+&É+>∑< ø£qï‘·©¢! qeTùdÔ qeTùdÔ qeT'.

|òüT+≥j·T´ : (Á|üy•+∫) u≤ã÷! |ü~ ø±e∫Ã+~. e+≥ kÕe÷ìkÕÔsê!

*+>∑sêE: ˙ e+≥ e\¢ ø±&ÉT>±qT! ˙ øÏ+‘· ‹+&çjTe jT$Tsê! <ÛäqTsêàdüeTT <ä|üŒfieTTq ¬øe¬s’q |æ\T‘·TπsyÓ÷

ø±dæ+‘· ùd|ü⁄ ø£ìô|≥º">∑÷&É<ë!

|òüT+≥j·T´ : düπs, MTsTTwüº+. sê‹] |ü<äT›\T sêdüT≈£î+≤sê?

*+>∑sêE: n~>√ Ä e÷≥Hêïe⁄ dü]! (nì &ÉdüT≈£îô|f…º <ä>∑Zi">∑÷s¡T#·T+&ç |ü<äT›\ |ü⁄düÔø£eTT ô|’øÏ" Bdæ) @~ #Ó|ü,

_j·TýÓTìï?

|òüT+≥j·T´ : eTDÏyÓT&ÉT ‘·≈£îÿe e÷HÓ&ÉT.

*+>∑sêE: (Áyêj·TT#·T) e+≥ø£f…º\T?

|òüT+≥j·T´ : eT÷&ÉT.

*+>∑sêE: |æ&Éø£\T?

|òüT+≥j·T´ : ¬s+&ÉT.

*+>∑sêE: ì|ü |ü⁄\¢!

|òüT+≥j·T´ : ìqï eT<Ûë´Vü≤ïeTT N*Ãq |ü⁄\¢ À ì\Te u≤|ü‘·T dü>∑eTT.

*+>∑sêE∑: ñ|ü?

|òüT+≥j·T´ : ñ<ä∆]D…&ÉT

*+>∑sêE: ∫+‘·|ü+&ÉT?

|òüT+≥j·T´ : ìqï eT<Ûë´Vü≤ïeTT |ü⁄\TdüT ø√düeTT |ædü>±Z ì\«ñqï ‘·T≈£îÿ.

*+>∑sêE: ñfÒ¢$T #dæHêe⁄?

|òüT+≥j·T´ : e⁄+#ê ˙ |üP≥≈£î.

*+>∑sêE: $Ts¡|üø±j·T\T?

|òüT+≥j·T´ : eT÷&ÉT.

*+>∑sêE: e÷>±j·T?

|òüT+≥j·T´ : neTà>±] ø√ f…+ø±, nu≤“sTT>±] ø√ eTTø±ÿqT.

*+>∑sêE: >∑+õ?

|òüT+≥j·T´ : >∑]f…&ÉT MT≈£î, ns¡>∑]f…&ÉT nu≤“sTT>±]øÏ b˛XÊqT.

*+>∑sêE: $T–*+B?


|òüT+≥j·T´ : #·<ä›Hêï˝À¢ dü]ô|≤ºqT.

*+>∑sêE: ˙y√?

|òüT+≥j·T´ : ãC≤s√¢+∫ ã+>±fi<äT+|ü\ ≈£Ls¡ ‘Ó#·TÃ≈£îHêïqT.

*+>∑sêE: @&ç∫qfÒ¢ j·TTqï~. ø±ì jÓTqï&ÉT ˙˝≤+Ï $"ø£ ì+ÏøÏ >=ì sê≈£î! Ä yêdüq ‘·–* nu≤“sTT ≈£L&Ü

bÕ&ÉTø±">∑\&ÉT. ‘Ó*dæq<ë! Ç~>√ ø£]y|ü#Ó≥Tº MT"<ä ø±øÏ >∑÷&ÉT ô|Ïº+~. sTT+‘· À &=+øÏì‘√ <ëìì

ã&ÉÁ<√dæ sT÷|üP"≥ bısTT˝ÀìøÏ dæ<ä∆eTT #dæø√, ø£]y|üeT+&É sê*q#√ ø£&ÉT|ü⁄ N …Ã<äqT düTe÷!

|òüT+≥j·T´ : sêeTsêe÷! |üøÏå>∑÷&ÉT |ü&É>=≥º&É+ bÕ|ü+ ø£<ä+&û?

*+>∑sêE: bÕ|üyT$TÏ ˙ u§+<ä! Ks¡dü+e‘·‡s¡+˝À e÷ Ç+Ï e+≥+‘·j·T÷ ø±øÏ>∑÷fifl‘√H yÓ[flb˛sTT+~.

|òüT+≥j·T´ : Ç<$T≥+&û! Ç+‘· |òüTÀs¡yÓTø£ÿ&Ü #·÷fi‚fl<äT. Ç˝≤¢+Ï |üqT\T e÷Á‘·+ Ç+¬ø|ü&É÷ #Ó|üŒø£+& (ìÁwüÿ$T+#·TqT)

*+>∑sêE: <ä]Á<ä|ü⁄" >∑T+ø£\≈£î <Ûäs¡à|üqïeTT\T yÓT+&ÉT. Ä yêC… eHÓï\ $düqø£i¿ j·T>∑T≥+ ãÏº e+≥≈£î+ø£\qT

u…≥Tºø=qø£ e\¢|ü&É≈£îqï~. ≈£îÁs¡yêìøÏ $yêVü≤yÓTÆ, j·÷ ≈£îÁs¡~ ø±"|ü⁄s¡eTTq≈£î e#·TÃei≈£î ≈£î+ø£≈£î<ë«düq

#Ó|ü≥≈£î M\T Ò<äT.

ãdüesêE : (Á|üy•+∫) HêHêï! neTà≈£î yÓTTqï ã+&çø£Ïºqyê&ÉT n<Ó›ø=i≈£î e∫Ã j·Ti#·T#·THêï&ÉT.

*+>∑sêE : Ç+Ï À Òs¡ì #Ó|üŒø£b˛‹yê? u≤ã÷! |ü<äTHêiÒ+&ÉT¢ |üsTT+|ü&çq$ Ç|üŒÏ¬ø’Hê ˙ø°bÕÏ j·T÷Vü≤

|ü⁄≥º Ò<$Tsê?

ãdüesêE : ñ+&É>± Òs¡ì #Ó|ü≥ ≈£LVü≤ jÓT+<äT\≈£î HêHêï? nã<ä∆e÷&É">∑÷&É<äì e÷ °#·s¡¢Hø£ |üsê´j·TeTT\T

#Ó|æŒHês¡T.


*+>∑sêE: MT °#·s¡¢Ïº yÓT≥º y<ë+‘·eTT\T ≈£L&Ü" C…|ü#·THêïs¡T>± düπs, sTTø£ H$T #·<äTe⁄ dü+>∑‹ #·ø£ÿ>±H

j·TTqï~!

ãdüesêE : |òüe⁄+f…qT ô|qTï≈£î" ãsTTø£ $T#ÓÃ<äyê?

*+>∑sêE : u≤ã÷! ø±˙øÏ">∑\eTT e#·TÃ#·T+&É>± |òüe⁄+f…qT ô|qTï jÓT+<äT\≈£î |üì Òø£? n+‘·>± eTqôd’q#√

n\Tø£bÕqTŒ MT<ä nìïÏ‘√ bÕ≥T |òüe⁄+f…qT ô|qTï >∑÷&Ü q‘·Ôyê]q&ç– |ü⁄#·TÃø=qe#·TÃqT. >±ì

ã+&çyêìπø<√ #Ó|æŒ |ü+|æyj·TT&ÉT.

ãdüesêE : n~ e÷Á‘·eTT Hêe\¢ø±<äT! (nì ìÁwüÿ$T+#·TqT.)

*+>∑sêE : Ä eHÓï\ $düqø£i¿ dü+>∑‹ sT÷ $<ÛäeTT>± qTqï~. sT÷! bÕ&Éø£f…º dü+>∑‹ sT÷ $<Ûä+>± qTqï~! bÕ&ÉT

°#·s¡T¢ ≈£îÁiyê+Á&ÉqT bÕ&ÉT#j·TT #·THêïs¡T! |üsTT>± ø£\eTT ÁøÏ+<äqT, ø±–‘·eTT\ ÁøÏ+<äqT ø£s¡TÃ|ü&ÉT#·Tqï

&ÉãT“q≈£î …ø£ÿjT Ò<äT! $yêVü≤ eT>∑Tes¡≈£îqT Mìì e÷ìŒ+#·T≥≈£î M\T Òø£ #·÷#·T#·THêïqT. Ç<$T

ÁbÕs¡ã›yÓ÷ sT÷ ~qeTT\˝À ø± ÒJøÏ yÓfió¢#·TqïyêìøÏ >±ì ø£≥ïeTT\ _>∑Te⁄ Ò≈£îqï~! á ø£düT>±j·T

≈£î+≈£qT ø£≥ïeTT\ ø=i≈£î >±ø£" >∑‘·T≈£î\ ø=i≈£î"u…+#·T #·THêïHê! Hê yÓTT<äÏ ô|+&ç¢øÏ ¬s+&ÉT y\T,

¬s+&Ée ô|+&ç¢øÏ Hê\TZy\T, eT÷&Ée ô|+&ç¢ ¬øì$T~y\T, yÓTT‘·ÔeTT |ü<äTHê\T>∑Ty\T e∫Ãq$. á

≈£î+ø£≈£î+ >∑÷&É ì<$<ÛäeTT>± e#·TÃqìj·÷X. Ç<$TbÕ|üyÓ÷ Ç+‘·es¡≈£î ysTT, ¬s+&ÉT y\T Ç#ÓÃ<äeTHÓ&çyêπs

ø±ì, |ü≥TºeTì |ü~y©j·T>∑\yês¡>∑|ü&É Ò<äT! ìjÓ÷>∑ eT+‘· ø£+‘·≈£î ìsê“¤>∑ jÓ÷>∑ eTsTT b˛e⁄#·Tqï~!

mes¡T #Ó|ü⁄e÷ e#·TÃ#·Tqï~! #·e≥ ≈£î+ø£ ‘·\T|ü⁄ Bdæ #·ø£ÿuÀsTTHê&ÉT ø±e\j·TTqT! ã+&çyê&√ |üs¡<X

ÁãVü≤àDT&√ jÓÆTj·TT+&ÉTqT. ø±ìeTTà, >∑~ ‘·\T|ü⁄ eT÷dæ jT$Tj·TT HÓ‹Ôø=ìb˛≈£î+&É ø£+‘·\ >∑T"&Ü">∑ì

ô|f…º<äqT. (nì Ò#·TqT)

ù|s¡j·T´ : (n+‘· À Á|üy•+∫) eTVü≤<Ó’X«sê´_Ûeè~∆s¡düTÔ! eTH√ yê+#Ûê |òü\ dæ~›s¡düTÔ! sê»<ë«πs sê» uÛÑeH, sê»

düuÛÒ, sê» düMTù|, düs¡«<ë ~–«»j·TeTdüTÔ!

*+>∑sêE: @MT! ù|s¡j·T´jT! @<√ |üìMT<ä e∫Ãq≥T¢Hêïy?

ù|s¡j·T´ : Á|üuÛÑTe⁄\ e<ä›≈£î |üì ÒH› sê>∑\e÷?

*+>∑sêE: n≥¢sTTq" >∑÷s¡TÃ+&ç n<yÓ÷#Ó|üeTT (nì ≈£Ls¡TÃ+&ÉTqT)

ù|s¡j·T´ : (≈£Ls¡TÃ+&ç ‘·q˝À) M&ç <ä>∑Zi eTT≈£îÿ dü÷Ï>± b˛>∑÷&É<äT. eTT+B<ë] Á‘=≈£îÿ‘êqT. (|üsTTøÏ)

#Ó|ü≥πøeTT+~? |üdüTºø±¢düTqT |ü<äT› MT<ä ã<äT\T ø±e\dæ e#êÃqT.

*+>∑sêE: me]øÏ? @ bÕÏ?

ù|s¡j·T´ : jÓTe]ø√ ‘·sê«‘· #Ó|ü⁄‘êqT, ã<äT\T ø±e\dæ+~ bÕ‹ø£y\T.

ù|s¡j·T´ : e&û¶ jTeTsTTq yê≥eTT>∑ ysTT+#·>∑\yê?

*+>∑sêE: e&û¶πø+? yê»; Á|üø±s¡+ |ü⁄#·TÃø√+&ç.

*+>∑sêE: e&û¶øÏ yê»; jT$TÏ? ÄkÕ$Tì ãÏºj·TT, ÄdæÔì ãÏºj·TT, nedüs¡eTTqT ãÏºj·TT qT+&ÉTqT. ˙ ‘√&ÉT,

s¡÷bÕj·T ‘=$Tà<äD≤\ø±ì #=|üq ìqïH eTT|üŒ~ y*#êÃqT.

ù|s¡j·T´ : nsTT‘ ≈£î<äs¡<äT. eTTbÕŒe˝≤ n+fÒ eTT<äT› ô|≥Tºø=ì Ç#Ãyês¡THêïs¡T. ôd\e⁄! (nì ÒeuÀe⁄qT)


*+>∑sêE : Ä>∑T! Ä>∑T! ‘=+<äs¡|ü&É≈£L&É<äT. ÄdæÔ e÷≥ #Ó|üŒy$T?

ù|s¡j·T´ : ÄdæÔπø+! ne Ÿ s¡ø£+ ÄdæÔ, ns¡yÓ’ mø£sê\ düs¡«<äT+u≤˝≤sT÷Hê+ uÛÑ÷MT, |ü~jÓTø£sê\ ã‘êÔsTT Hê]+»‘√≥

Ä¬sø£sê\ n+≥T e÷$T&ç‘√≥, ‘=$Tà<Óø£sê\ ‘·TeTà;&ÉT. Ç< Á|ü<∏äeT ‘·qU≤, Çø£ $&ÉT|æ+#·Tø=H~

≈£L&Ü ø±<äT.

*+>∑sêE: düπs bÕe˝≤s¡úD≤ #=|üq |üsTTdü\T #j·TTeTT.

ù|s¡j·T´ : bÕe˝≤s¡úD≤ Ò<äT. e˝≤s¡úD≤ Ò<äT. Hê ø£MTwüqT <ä>∑Zs¡ dü\T|ü⁄\T ô|≥ºø£b˛‘ s¡÷bÕsTTes¡≈£L s¡T<äT›‘êqT.

*+>∑sêE: ˙ ø£MTwüqT e÷≥πø$T? yÓø£ÿ&çøÏ uÀ<äTe⁄? HHÓø£ÿ&çøÏ uÀ<äTqT? eTT+<äT ø±–‘·eTT\T ‘ÓeTTà #·÷‘·eTT.

ù|s¡j·T´ : ø±–‘ê\πø+? πs|”bÕÏøÏ ø±øÏ#‘· s¡|æŒkÕÔqT. (nì ÒeuÀsTT eTs¡\" »‹øÏ\ã&ç) nqï≥T¢ n&É>∑&É+

eTs¡#êqT. nu≤“sTTøÏ Ç+ø± $yêVü≤eTT #XÊs¡T ø±s¡T. düeTj·TeTT ø±ø£Hê? dü+ã+<Ûë\T sêø£Hê?

*+>∑sêE: dü+ã+<Ûë\T sêπø$T! düe÷<ÛëqeTT #Ó|üŒ Òø£ #·∫Ãb˛e⁄#·THêïqT. nqï≥T¢ e⁄ ô|+&ç¢+&É¢ uÒs¡>±&Ée⁄ >∑<ë!

˙ jÓTs¡Tø£ À »ø£ÿì dü+ã+<ÛäyT<äsTTHê qTqï<ë?

ù|s¡j·T´ : #·ø£ÿ+<√ –ø£ÿ+<√ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. MT≈£î kÕqT≈£L\ |ü&ÉT‘·T+<√ Ò<√ n+‘·ø£+fÒ ‘Ó*j·T<äT. |ü&ç‘

e÷Á‘·+ ã+>±sêì ¬ø‘·TÔ ¬ø‘·ÔsTTq dü+ã+<Ûä+ H=ø£Ï düs¡«dæ<ä∆+>± ñ+~.

*+>∑sêE: mes¡T yês¡T?

ù|s¡j·T´ : |ü⁄DéT÷s¡TÔ\ |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTsêe⁄ |ü+‘·T\T>±]øÏ Ç<ä›s¡T ≈£îe÷¬sÔ\THêïs¡T. ô|<ä› ≈£îe÷¬sÔ≈£î |ü<äeT÷&Ée

jT&ÉT. eTTK+ eTT<äT›s√&ÉT‘·÷+≥T+~. ø£fió¢ #·÷ùdÔ ø£&ÉT|ü⁄ ì+&É e\dæ+<. #·ø£ÿ>± #·<äTe⁄‘·T+~.

*+>∑sêE: düπsø±ì ø£qï≈£î >±e\dæq$ #·<äTe⁄, #·ø£ÿ<äqeTT >±e⁄.


^. ‹+&ç jÓTTø£ Á|üø£ÿ yÓ*‹>±" ~q" >∑e\j·TT,

#Ó|üŒø£jÓT sTT+Ï|üqT …\¢ CÒj·Te\j·TT

]πø ø=ÏºqqT |ü&ç j·TT+&Ée\j·TT,

ÇÏº ø£q´qT yÓ‹øÏ Á>∑Væ≤+|üe\j·TT.

ù|s¡j·T´ : n˝≤¬>’‘ MTs¡T #Ó|æŒq \ø£åD≤\˙ï n#·Ã+>± Ä |æ\¢ e<ä›πH ñHêïsTT. eT÷&ÉT yÓT‘·T≈£î\ø£+f… eTT≥º<äT.

Ò∫+~ yÓTT<ä\T |üs¡T+& es¡≈£L Ò&ç |æ\¢ ≤>∑T |üì#düTÔ+~.

*+>∑sêE: Ç+‘·≈£îqT ø£≥ï yTbÕÏ sT÷j·T>∑\s¡T?

ù|s¡j·T´ : n~>√ nø£ÿ& ñ+~ ‘·+≤! Ä |æ\¢*<ä›]ø° e+Ïì yÓjT´dæ s¡÷bÕj·T\T u≤\ ‘=&ÉT>∑T\THêïsTT. nsTT<dæ

e+<ä\T e#˚Ã e÷‘êeTVüQ&ç∫Ãq e÷Hê´\THêïsTT. n+<äTe\¢ ø£≥ï+ ˝Ò≈£î+&Ü #˚düT≈£î+≤eTì

ø±e\dæq+‘·eT+~ ø±fiflø±&çøÏ e∫Ã ‹]– b˛‘·THêïs¡T.

*+>∑sêE: nsTT‘ ù|s¡j·÷´! Ä |æ\¢ jÓTT+Ïì n#·Ã+>± ã+>±s¡|ü⁄ ‘=&ÉT>∑T+&ÉT>±ø£, ns¡Te~ |ü⁄≥¢ e÷qéTT+&ÉT>±ø£,

>ös¡eeTT ø√s¡Tyê" &ÓÓe«"&Ó’q" >∑≥ï+ Òì dü+ã+<ÛäeTT\ øÏwüº|ü&ÉTHê?

ù|s¡j·T´ : n˝≤¬>’‘, >ös¡yês¡úeTì yÓT&É\T $]# ø±k Ô ≈£Lk Ô Ç#Ã˝≤>∑T #·÷&Ü*, @ e÷Á‘·+ nqeT+≤s¡T.

*+>∑sêE: ndü\T Äj·Tq≈£îqï ÄdæÔjTyÓ÷ #Ó|æŒHêe⁄ ø±e⁄.

ù|s¡j·T´ : Äj·Tq≈£îqï ÄdæÔjT$TÀ n+<äi÷ jÓTiÏ–q<. |ü~dü+e‘·‡sê\T ¬s$q÷´ sTTìdæù|≥s¡T |üì#XÊs¡qïe÷fÒ.

ø±ì |üsTTkÕ |ü⁄#·TÃø=ì jÓTs¡T>∑s¡T. eT<Ûä HêqTø√|üπscÕìï q$Tà Ä e⁄<√´>±ìø° ≈£L&É Vü≤k Ô<äø±*∫Ã

Vü‰sTT>± sê≥ï+ eTT+<äT ô|≥Tºø=ì ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. nsTT‘ |æÁrj·T+ u≤|ü‘·T |ü~jÓTø£sê\ uÛÑ÷eTT+~.

|üqTï\T b˛>± |ü~jÓTø£sê\ e˝≤¢ |ü~|ü<äT\T q÷s¡TãkÕÔ\T ekÕÔsTT. yês¡T ø±|ü⁄s¡+ e⁄qï yT&Ée⁄+~.

*+>∑sêE: n≥¢sTTq#√, q≥Te+Ï ô|<ä› eTqTwüß´\qT eTqeT+‘· sTTã“+~ ô|≥Tº≥ Hê´j·TeTT ø±<äT. Ä

yT&Éyês¡T+#·Tø=ì Ä |ü~ jÓTø£s¡eTT\ bı\eTTqT eTq≈£î Áyêdæ sTT∫Ã n+<äeTT ø=i≈£î ysTTq÷ï≥

|ü<äVü‰s¡T¢ s=ø£ÿeTT, yÓ+&ç #Ó+ãT, yÓ+&ç ø£+#·eTT, yÓ+&ç bÕeø√fió¢, ◊<äT~qeTT\T HÓ’<äT |ü≥Tº‘ê_‘ê\T

Ç≥Te+Ï$ e÷Á‘·$TeTàqTeTT. Hê uÛ≤Ø‘·qeTT u≤>∑T>± qTqï<ë?

ù|s¡j·T´ : u≤π>$TÏ ã+>±s¡+ ‘·Tqø£ ≤>∑T+~! ø±ø£b˛‘ ø±s¡ eTsTTq eTsêïÏ qT+∫ yês¡T nqïyÓ÷ sêeT#·+Á<ëj·Tì

Ä M~∏ì, sT÷ M~∏ì n&ÉT≈£îÿ‹qe\dæ e÷Á‘·+ e⁄+≥T+~! u≤ã÷! MT uÒs¡eTT ≈£î~πs uÒs¡eTT ø±<äT.

ôd\e⁄ |ü⁄#·TÃ≈£î+≤ (nì ÒeuÀe⁄qT).

*+>∑sêE: (¬sø£ÿ |ü≥Tºø=ì) Ä>∑T. Ä>∑"y√jYT! nìïÏ À H=ø£ÿfÒ ‘=+<äsê! ˙ j·T_ÛÁbÕj·TyT$TÏ?

ù|s¡j·T´ : ysTTq÷ï≥ |ü<äVü‰s¡¢ ø£sTT‘ yÓ+≥H ≈£î<äTs¡TkÕÔqT. n+‘·≈£î |üsTTHÓ’‘ Ä dü+ã+<Ûä+ MT≈£î <äø£ÿ<äT.

*+>∑sêE: dü]ø±ì á |æ\¢yêì ÁøÏ+<ä Hê¬ø+‘· kıeTàsTT+<√ jÓTiT">∑T<äTyê! ‘·è|æÔ>± yê]e\¢ sê"ãÏº ‘·èDyÓ÷

ø£DyÓ÷ Hê e\¢ ~qe …H >±ì ˙ kıyTà b˛sTTq≥T¢ ì¬>&Ó<äy$T? |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTsêe⁄ >±s¡T Hêø£+f…

ã÷s¡«|ü⁄"E≥ºe÷ jT$TÏ ˙≈£î!

ù|s¡j·T´ : n˝≤>∑Hêïs¡T >∑qTø£ ndü\T dü+>∑‹ eTq$ #kÕÔqT. $q+&ç. Äj·Tq ø£≥ï+ Òì dü+ã+<Ûä+ U≤j·T+

#Ój·÷´\ì Ä˝À∫düTÔHêïs¡T. Hê ã\e+‘·+ MT<ä eTVü‰ô|&ç‘ ¬s+&ÉT y\ ø£+f… ô|≥ºs¡T. n+<äT#‘· eTq+


ø=+#Ó+ e÷iT Á‘√e ‘=ø±ÿ*. Äj·Tq‘√ ø£≥ï+ e÷fÒ$T ø£∫Ã‘·eTT>± #Ó|üŒø£ eT+∫s√E #·÷∫ e÷≤¢&

ì$T‘·Ô+ eTq sTT+ÏøÏ rdüT≈£îekÕÔqT. dü]>± Ä düeTj·÷ìø° $yêVü‰\ Ms¡j·T´>±&ÉTe∫Ã, y\+bÕ≥˝ÀøÏ

~+#˝≤>∑T @sêŒ≥T #kÕÔqT. Ä bÕ≥˝À |ü+‘·T\T>±] ø±yX+ jÓTøÏÿ+∫, eT÷&ÉTy\ es¡≈£î bÕ&çkÕÔqT.

Hêπø $TkÕÔs√ ôd\$e«+&ç!

*+>∑sêE: eTTwæº eT÷&ÉTy˚\ ø√dü $Tìï eTT#·Ã≥˝≤! Ä eT÷&ÉT y˚\˝ÀH˚ ˙ eTT&ÉTbÕ! #ê\T #ê\T!

n<ÛäeT|üø£åyÓTÆ<äTy\sTTHê Ò≈£îHêï eTqø± dü+ã+<Ûä eTø£ÿi Ò<äT.

ù|s¡j·T´ : nã“! *+>∑+sêE >±s¡÷! nkÕ<ÛäT´\T >∑<ë! düπs #·#√Ã eTT‘·e÷s√ nsTT<äTy\÷ nì|ækÕÔqqTø√+&ç

n+<äT˝À, nsTT<äTe+<ä\T Hê$, $T>∑‘ê$ MT$, ÇwüºyTHê?

*+>∑sêE: n~>√ n<˚ |üìøÏsê<äT! n+<äT˝À niø±ì u§ÁiÏø±">∑÷&É<äT. ˙ jÓÆT<äTe+<ä\T ˙e⁄ |üsTT>±

sêã≥Tºø=qe\dæq<˚.

ù|s¡j·T´ : düπs, Hê ‘·+≤\T HH |ü&É‘êqT. Ms¡j·T´>±DÏï |ü+|ü⁄‘êqT. >±ì yê&É÷ MTs¡÷ eTT+<äT ø±düÔ ≈£L&Éã\Tø√ÿ+&ç.

|üì »]>±ø£ yê&çøÏ |ü~s¡÷bÕj·T\T e÷Á‘·+ bÕs¡yÓj·T´+&ç.

*+>∑sêE: <ëìπøMT! ‘·s¡Tyê‘· ˙y√ HH√ Ò<äì|æ+‘·eTT …eTTà.

ù|s¡j·T´ : nqï≥T¢ ÄuÛÑs¡D≤\ dü+>∑‹ #ÓbÕŒs¡T ø±s¡T. ÄuÛÑs¡D≤\ e÷≥ #Ó$ì |ü&ç‘H >±ì Ä&ÉT+>∑T\≈£î y&

|ü⁄≥º<äT.

*+>∑sêE: yÓÁiÏyê&Ü! e÷ |æ\¢\≈£î yTeTT yÓ*‹ #düT≈£î+<äTe÷? n|ü &É&Üe&ç |ü&Ée\dæe#·TÃqì nsTT<äTy\

s¡÷bÕj·T\ q>∑\T #sTT+∫ dæ<ä∆eTT>± qT+∫HêqT.

ù|s¡j·T´ : düπs sTT+πø$T! HêøÏ|üŒÏøÏ X\e⁄. (nì Ò∫ ìÁwüÿ$T+#·TqT.)

*+>∑sêE: nìï $<ÛäeTT\#‘· ˙uÒs¡ eTqT≈£L\eTsTTq<. |ü~ jÓTø£s¡eTT\ uÛÑ÷$Tj·TT" ã~y\T, u≤\‘=&ÉT>∑T

ysTT, ø£≥ïeTT nsTT<äTy\T, yÓTT‘·ÔeTT |ü<äTHês¡T y\T! ≤+#Û·qeTT \ìj·TT, +#Û·qeTT \ìj·TT ≤>∑T≥

øÏ+ø£qT \ø£å é÷s¡ZeTT\Tqï$. Ä MT"<ä q\Tø£bÕqTŒqï~. Ä yÓqTø£ HêcÕ&ÛÉ|ü°º j·TTqï~.

^. kÕ«$T ø£è|ü#‘· ì~ ø=qkÕ¬>Hì

˝≤≥Ø˝Àq"ã … eT+∫ ≤≥Te#·TÃ—

Ç+Ï |üqT …\¢ H]Ãq >∑T+≥ ø±q

yÓ+≥H e+≥yêìì ¬>+≥e#·TÃ.

(‘Ós¡|ü&ÉTqT)

Ç~ ~«rj·÷+ø£+


1. n) *+>∑sêE e+Ï n‘ê´X¯|üs¡T\T MT¬øe¬s’Hê ‘Ó\TkÕ? |ædæHês¡T\ e\¢ m˝≤+Ï |ü]D≤e÷\T

#√≥T#düT≈£î+≤jÓ÷ $e]+#·+&ç.

Ä) *+>∑sêE sTTqT|üô|f…º m<äT≥ ì*∫ \ø°Î<$ì ÁbÕ]ú+∫q $<Ûëq+ sêj·T+&ç.

2. bÕsƒê´+X+ Ä<Ûës¡+>± á øÏ+~ yêø±´\T mes¡T me]‘√ @ dü+<äs¡“¤+˝À nHêïs√ sêj·T+&ç.

n) ø£qTø£H, ªª<ÛäqeT÷\ $T<ä+ »>∑‘·ÔμμHêï&ÉT.

Ä) sêeTsêe÷! |üøÏå>∑÷&ÉT |ü&É>=≥º&É+ bÕ|ü+ ø£<ä+&û?

Ç) u≤ã÷! MT uÒs¡eTT ≈£î~πs uÒs¡eTT ø±<äT.


n) *+>∑sêE ‘·q |ü<äT›\ |ü⁄düÔø£+˝À sêdæq e+≥kÕe÷q¢ $esê\T sêj·T+&ç.

Ä) *+>∑sêE ‘·q ø=&ÉT≈£î #düT≈£îH ø£q´≈£î ñ+&Ée\dæq \ø£åD≤\qT @ $<Ûä+>± e]í+#ê&ÉT?

Ç) *+>∑sêE @ $<ÛäyÓTÆq uÒs¡eTTq≈£î kÕqT≈£L\‘· e´ø£Ô+ #dæHê&ÉT?

4. øÏ+~ >∑<ä + #·~$ Á|üXï\≈£î »yêãT*e«+&ç.

ÁãVü≤àl |ü⁄DéT÷s¡TÔ\ |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTsêe⁄ |ü+‘·T\T>±]øÏ dæ+>∑sêE *+>∑sêE ÁyêdæsTT∫Ãq s¡d”<äT.

MT ≈£îe÷¬sÔ ∫s¡+J$ kÂuÛ≤>∑ e‹ ø±[+~ì Hê ≈£îe÷s¡T&ÉT ∫s¡+J$ ãdüesêEq≈£î #dæø=qT≥≈£î,

n+<äT\¬ø’ MTs¡T e÷s¡T ø£≥ïeTT ÁøÏ+<ä HÓ’<äTy\T jÓÆT<äT e+<ä\ s¡÷bÕj·T\ s=ø£ÿeTT, s¡e«\ j·TT+>∑s¡eTT,

yÓ+&ç #Ó+ãT\T, yÓ+&ç ø£+#·eTT, yÓ+&ç bÕeø√fiófl, |ü≥Tº‘ê_‘ê\T, $j·T´|ü⁄sê\T $j·T´+≈£î\ ≤+#Û·qeTT\T

j·T<∏ë$~∏>± ì#·TÃ≥≈£îqT, Á|ü‹|üP≥ u…+&ç¢ yê]ì u≤´+&ÉT‘√" _\T#·T≥≈£îqT sêø£b˛ø£\≈£î ã+&ÉT¢, sêÁ‘·T\T

~$°\T HsêŒ≥T #j·TT≥≈£îqT, ¬s+&ÉTkÕs¡T\T |æ+&çe+≥\‘√ uÛÀ»qeTT\T, eT÷&ÉTkÕs¡T\T ø±|ò”, k˛&Ü,

j·TTbÕà, sTT&Ó¶qT, <√ôd, s¡e«\&ÉT¶, ø±C≤, yÓTÆdü÷s¡TbÕø±\‘√ |òü\Vü‰s¡eTT\T #=|üq e÷ sTTcÕºqTkÕs¡yÓTÆ<äT

~qeTT\T eTeTTà >ös¡$+#·T≥≈£îqT n+|üø±\Hê&ÉT e÷≈£î |ü≥Tºã≥º\T, e÷‘√ e#·TÃyê]øÏ ≈£îbÕŒ&É

ã≥º\T ì#·TÃ≥≈£îqT ìs¡ísTT+#·Tø=ì ãj·÷Hê ÁøÏ+<ä |ü~s¡÷bÕsTT*∫ÃHês¡T >∑qTø£ eTTÏºq$.


Ç$ #j·T+&ç



Á|üXï\T :

n) *+>∑sêE ‘·q ø=&ÉT≈£î ãdüesêE ô|[fløÏ m+‘· ø£≥ï+ rdüT≈£îHêï&ÉT?

Ä) eT>∑ô|+&ç¢ yê]øÏ Á|ü‹|üP≥ @ $<Ûä+>± eTsê´<ä\T #j·÷\H ˇ|üŒ+<ä+ ≈£î~]+~?

Ç) n+|üø±\Hê&ÉT ‘·eT≈£î @+ Çyê«\ì dæ+>∑sêE ø√sê&ÉT?

á) ãj·÷Hê øÏ+<ä dæ+>∑sêE≈£î m+‘· eTTÏº+~?

1. á øÏ+~ Á|üXï\≈£î ◊<äT yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.

n) ªª<ÛäqeT÷\+ $T<ä+ »>∑‘Yμμ nH e÷≥˝Àì yêdüÔe+ m+‘·? #·]Ã+#·+&ç.

Ä) n$T‘·yÓTÆq <ÛäHêX ø£\yê] <äTsê˝À#·q\T m˝≤ ñ+≤sTT?

Ç) es¡ø£≥ï+ $wüj·T+˝À ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T m˝≤ Ä˝À∫kÕÔs√ sêj·T+&ç.

2. øÏ+~ Á|üXï\≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.

n) es¡$Áø£j·T+ Hê≥ø£+˝Àì *+>∑sêE dü«uÛ≤yêìï e]í+#·+&ç.

Ä) es¡ø£≥ï <äTsê#ês¡ ìs¡÷à\q ø√s¡T‘·÷ Á|ü»\˝À Ä˝À#·q\T πs¬ø‹Ô+∫ #Ó’‘·q´|ü]#˝≤ ø£ ø£s¡|üÁ‘·+

‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.

3. øÏ+~ n+XÊ\ >∑T]+∫ düè»Hê‘·àø£+>± / Á|üX+kÕ‘·àø£+>± sêj·T+&ç.

n) es¡$Áø£j·T+ bÕsƒ¡ uÛ≤>±ìï MT bÕsƒ¡XÊ\ yê]¸ø√‘·‡e+Hê&ÉT Hê≥ø£+>± Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.

Ä) es¡ø£≥ï <äTsê#êsêìï s¡÷|ü⁄e÷|æq dü+|òüT dü+düÿs¡Ô À¢ MT≈£î ‘Ó*dæq me¬s’Hê ø£]ì n_Ûq+~dü÷Ô MT

$TÁ‘·TìøÏ ÒK sêj·T+&ç.


|ü<äC≤\+

1. øÏ+~ yêø±´˝À¢ ‘· dæq |ü<ë\ nsêú\qT |ü<ä|üÏºø£ Ä<Ûës¡+>± sêj·T+&ç.

n) ¬ø’ ìsêVü‰]HÓ’ j·TT+<äT ( )

Ä) ñ<ë«düq #Ó|ü≥≈£î M\T Ò<äT ( )

Ç) ã+&çyê&√ |üs¡<X Áu≤Vü≤àDT&√ jÓÆT j·TT+&ÉTqT ( )

á) ‘·èDyÓ÷ ø£DyÓ÷ Hêe\¢ ~qe …H>±q ( )


2. ^‘· dæq |ü<ëìøÏ dü¬s’q Á|üø£è‹/$ø£è‹ì bÕsƒ¡+˝À+∫ >∑T]Ô+#·+&ç.

n) á s√E sêÁ‹øÏ HqT ]øÏ yÓfióÔHêïqT.

Ä) Ä ø£ìïj·T≈£î ô|[fldü+ã+<Ûë\T #·÷düTÔHêïs¡T.

3. ^‘· dæq øÏ+~ |ü<ë\≈£î |üsê´j·T|ü<ë\qT |ü<ä|üÏºø£ Ä<Ûës¡+>± sêj·T+&ç.

n) eTH√ yê+#Ûê |òü\ dæ~›s¡düTÔ!

Ä) n\ø£bÕqTŒ MT<ä nìï+Ï‘√bÕ≥T |òüe⁄+f…qT ô|qTï n&É>±*.


1. øÏ+~ |ü<ë\≈£î $Á>∑Vü≤yêø±´\T sêdæ n$ @ düe÷kÕ˝À >∑T]Ô+#·+&ç.

n) Hê sTT\T¢ Ä) ã+>±s¡+ ‘·Tqø£ Ç) y˚\+bÕ≥

ne´sT÷uÛ≤e düe÷dü+

2. øÏ+~ düe÷dü|ü<ë\qT, $Á>∑Vü≤yêø±´\qT >∑eTì+#·+&ç.

j·T<∏ëX¯øÏÔ ` XøÏÔqqTdü]+∫

Á|ü‹~qeTT ` ~qeTT ~qeTT

ÄbÕ<äeTdüÔø£+ ` bÕ<ä+ qT+&ç eTdüÔø£+ es¡≈£î

ô|’ düe÷dü|ü<ë˝À¢ XøÏÔ nH |ü<ëìøÏ eTT+<äT ªj·T<∏ëμ, ~qeTTq≈£î eTT+<äT ªÁ|ü‹μ, bÕ<äeTdüÔø±ìøÏ

eTT+<äT ªÄμ e#êÃsTT ø£<ë. MÏì (j·T<∏ë, Á|ü‹, Ä) ªne´j·÷\Tμ n+≤s¡T. *+>∑eTT, e#·qeTT, $uÛÑøÏÔ

˝Òì$ ne´j·÷\T. ô|’ ñ<ëVü≤s¡D˝À¢ ªne´j·÷\T |üPs¡«|ü<ë\T>±μ e#êÃsTT. Ç˝≤ sêe&Üìï

ªne´sT÷uÛ≤edüe÷dü+μ n+≤s¡T. Ç~ |üPs¡« |ü<ä ns¡úyT Á|ü<Ûëq+>± ø£\~. Ç|ü&ÉT eTq+ dü÷Árø£]+#·T≈£î+fÒ

ªne´j·T+ |üPs¡«|ü<ä+>± ø£\~ ne´sT÷uÛ≤edüe÷dü+μ.

♦ øÏ+~ düe÷dü|ü<äeTT\≈£î $Á>∑Vü≤yêø±´\qT sêj·T+&ç.

n) eT<Ûë´Vü≤ï+ Ä) Äùd‘·To‘ê#·\+

♦ es¡ø£≥ï <äTsê#êsê\ô|’ ~q|üÁ‹ø£ ˝À e∫Ãq yês¡Ô\qT ùdø£]+#·+&ç. MÏ Ä<Ûës¡+>± ˇø£ ìy~ø£qT

‘·j·÷s¡T#dæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.


˝À_ÛjÓTTø£ÿ Áã‘·T≈£î ≈£îø£ÿ‘√ø£e … ìs¡T|üjÓ÷>∑yÓTÆq~ düTe÷!

m≥¢q>± ≈£îø£ÿ‘√ø£ dæ>∑TZqT <ë#·T≥≈£L |üìøÏsê<äT. á>∑\qT

Á‘√\T≥≈£L ñ|üjÓ÷>∑|ü&É<äT. nfÒ¢ ˝À_Û<Ûäq+ ‘·q≈£î>±ì,

|üs¡T\≈£î>±ì ñ|üjÓ÷>∑|ü&É<äT. ` yeTq|ü<ä uÛ≤>∑+

dü÷øÏÔ


1. ô|’ ù|sê˝Àì ÁbÕ<ÛëHê´+X+ @$TÏ?

2. HÏ eTìwæ @ $<Ûä+>± ã‘·T≈£î‘·THêï&ÉT?

3. eTìwæ ø√dü+ ø£$ @$<Ûä+>± ‘·|üq|ü&É‘ê&ÉT?

` ÇkÕàsTT Ÿ

eTìw” ! eTìw” !

Ä<ÛäTìø£ ø±\+˝À eTìwæ nedüsê\≈£î, kÂø£sê´\≈£î nqT>∑TD+>± nHø£ edüTÔe⁄\T e÷¬sÿŸ À ]düTÔHêïsTT.

eTìwæ yêÏì düeT≈£Ls¡TÃ≈£îì $˝≤düe+‘·+>± ã‘·ø±\ì ìs¡+‘·s¡+ Á|üj·T‘·ï+ #düTÔHêï&ÉT. Ä Á|üj·T‘·ï+˝À

uÛ≤>∑+>± J$‘êìï ø£ |üs¡T>∑T|ü+<Ó+>± e÷s¡TÃ≈£îHêï&ÉT. á |üs¡T>∑T˝À Á|üø£è‹ì ÄkÕ«~+#·&É+ kÕÏeTìwæ‘√

ùdïVü≤uÛ≤e+‘√ yÓT\>∑&É+ eTs¡∫b˛j·÷&ÉT. eTqTwüß\eT<Ûä <ä÷s¡+ ô|]–b˛sTT+~. Ä <ä÷sêìï ‘=\–dü÷Ô

J$‘êìï ÄkÕ«~+#ê\H Jeqdü‘ê´ìï ø£$‘ê‘·àø£+>± #Ó|ü⁄‘ês¡T ø£e⁄\T.

düs¡fi¯yÓTÆq |ü<ë\‘√, Á|üø£è‹˝À eTq≈£î ‘Ó*dæq $wüj·÷\‘√ ñ|üe÷Hê\‘√,

eTqTwüß\≈£î dü+<˚X¯$TdüTÔ+B ø£$‘·. eTqTwüß\ eT<Ûä´ e÷qMj·T dü+ã+<Ûë\qT

ô|+bı+~+|üCÒj·T&É+, kÕÏ eTqTwüß\ |ü≥¢ nqT≈£L\ <äèø£Œ<∏ëìï, ne>±Vü≤q≈£î ø£*Z+#·&ÉyT

á bÕsƒ¡+ ñ<›X+.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

7


1928q ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ À »ìà+∫q ÇkÕàsTT Ÿ nqTuÛÑ÷‹yê<ä

ø£e⁄\˝À Á|üdæ<äT∆&ÉT. ‘·‘·«XÊg n<Ûë´|ü≈£î&ç>± ø±øÏHê&É ø£fi≤XÊ\˝À |üì#XÊs¡T.

∫\Tø£\Tyê*q #Ó≥Tº, eTè‘·Téèø£å+, sêÁ‹e∫Ãq s¡Vü≤dü |ü⁄yêq, #Ó≥Tº Hê Ä<äs¡Ù+

nH˚ ø£$‘ê dü+|ü⁄≤\T yÓ\Te]+#ês¡T. ª#Ó≥Tºø£$μ>± düVü≤è<äj·TT\#˚‘·

|æ\T#·Tø√ã&Ü¶&ÉT. düs¡fiyÓTÆq |ü<ë\˝À dü+øÏå|üÔyÓTÆq XË’*‘√ düTìï‘·yÓTÆq uÛ≤yê\‘√

Ä<ÛäTìø£ ø£$‘·«+˝À XÊX¯«‘·kÕúHêìï bı+<ës¡T. 2003 qe+ãsY 25q

|üs¡eT|ü~+#ês¡T.

ø£$ |ü]#·j·T+

bÕsƒ¡+˝Àì ns¡ú+ ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsê∆\qT |ü<ä|üÏºø£ À yÓ<äø£+&ç, MT$TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç. Ç+ø±

‘Ó*j·Tì nsê∆\qT ñbÕ<Ûë´j·TT\qT n&ç– ‘Ó\TdüTø√+&ç.

bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\ Ä<Ûës¡+>± bÕsƒ¡+ ø£$‘· uÛ≤yêìï Væ≤+#·+&ç.


e#·q ø£$‘·qT Ä+>∑¢+˝À ª FreeVerseμ n+≤s¡T. Á|ò”esY‡ nq>± ùd«#êÃ¤

ø£$‘·«+. |ü<ä π>j·÷˝À¢ ñ+& #Û·+<ädüT‡, e÷Á‘ê>∑D≤\T Ò≈£î+&Ü yêø£ + øÏ+<äyêø£ +

uÛ≤ej·TTø£Ô+>±, yêéVü‰]ø£ uÛ≤wü À sêùd $<ÛëHêìï e#·qø£$‘·>± |æ\TdüTÔHêï+.



I

eTìw” eTìw”,

m‘·TÔ>± Äø±X+˝À

m–πs &>∑ì #·÷&ÉT

dü]Vü≤<äT› Ò¢e⁄ <ëìøÏ

–]^düT≈£îì ≈£L#√<äT

uÛÑ÷#·Áø±ìï >∑T+Á&É+>±

#·T+#·Tø±Á>∑+ô|’ ‹|ü‘·T+~

düTŒ¤≥+>± rø£åD+>± MøÏå+#

dü÷s¡ HÁ‘·+ <ëì Ä<äs¡Ù+.

eTìw” eTìw”,

|æ≥º\≈£î m>∑s¡≥+ H]Œq

#Ó≥Tºì #·÷&ÉT

@ uÛ≤wü À |ü⁄wæŒdüTÔ+<ä~?

II

eTìw” eTìw”,

e]eTfifl˝À¢ á<

∫s¡T Äø±XÊ©ï ∫Ïº|ü]>∑©ï #·÷&ÉT

Äq+<ä|ü⁄ s¡+>∑T\T

#Ó’Hê $j·T‘êï+ »bÕHé bı˝≤˝À¢

mø£ÿ&Ó’Hê

ny ø£<ä,

eTìw” eTìw”,

ñ|ü @ uÛ≤wü ÀHÓ’Hê

ñ|üŒ>±H ñ+≥T+~.


1 øÏ+~ n+XÊ\ >∑T]+∫ e÷≤¢&É+&ç.

n) Äø±X+˝À m–πs |ü≈£åî\qT #·÷dæq|ü&ÉT ˙≈£î @eTì|ædüTÔ+~?

Ä) ˙≈£î u≤>± q∫Ãq eTìwæ mes¡T? m+<äTø√ $e]+#·+&ç?

2. bÕsƒêìï #·~$, øÏ+~ uÛ≤yê\≈£î dü]b˛*q ø£$‘ê |ü+≈£îÔ\qT >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.

n) dü÷s¡T´&ÉT m+<ä]ø√ Ä<äs¡Ù+

Ä) |ü+#·<ës¡ @ uÛ≤wü ÀHÓ’Hê ‹j·T´>±H ñ+≥T+~


n) &>∑qT Ä<äs¡Ù+>± rdüT≈£îì ø£$ m+<äT≈£î #ÓbÕŒ&ÉT?

z eTìw”! m≥Te+Ï dü]Vü≤<äT› Òì Äø±X+˝À m‘·TÔ>± m–πs &>∑qT #·÷&ÉT. n~ mø£ÿ&ç¬ø’Hê ùd«#·Ã¤>±

Á|üj·÷DÏdüTÔ+~. Hìø£ÿ&çes¡≈£î e÷Á‘·yT m–]ekÕÔqH ìj·TeT+ ô|≥Tºø√<äT.

uÛÑ÷$Tì #·Áø£+˝≤ >∑T+Á&É+>± ‹|ü‘·Tqï≥T¢>± Äø±X+ n+#·T\ es¡≈£î m>∑Ts¡T‘·T+~. Á|ü|ü+#êìø£+‘ê πø

Ø‹˝À yÓ\T>∑T\T |ü+# dü÷s¡T´& Ä &>∑≈£î Ä<äs¡Ù+! eTìwæ ≈£L&Ü Áø£eT •ø£åDqT bÕÏdü÷Ô ùd«#·Ã¤>± Äø±XeT+‘·

düeTTqï‘·+>± m<ä>±*. m<äTÏyê]øÏ kÕj·T|ü&ÉT‘·÷ Ä<äs¡Ù+>± ì\ã&Ü*.

z eTìw”! |ü≈£åî\ »qHêìøÏ, ìyêkÕìøÏ y~ø£>± ì\ã& #Ó≥Tº mìï |ü≈£åî\ø√ m>∑s¡&É+ Hs¡TŒ‘·T+~.

n≥Te+Ï #Ó≥Tº @ uÛ≤cÕÁbÕ+‘·+˝ÀHÓ’Hê πø $<Ûä+>± |üPdüTÔ+~. m≥Te+Ï ‘&Ü\T, uÛÒ<ë\T Ò≈£î+&Ü |ü]eTfi≤*ï

yÓ<ä»\T¢‘·T+~. eTìwæ≈£L&Ü #Ó≥Tº ≤ ìsêÁXj·TT\≈£î ÄÁXj·T+ ø£*Œ+#ê*. |ü⁄e⁄«˝≤ eTìwæ ≈£î\, eT‘·, ÁbÕ+‘·

uÛ≤cÕuÛÒ<ë\T Ò≈£î+&Ü kÕÏeTqTwüß\‘√ düVü≤»+>± yÓT\>±*.

z eTìw”! Ä≈£î|ü#·Ãì e]eTfifl ˙fifl˝À á<äT‘·Tqï≥T¢>± ø£ì|æ+# Äø±X+, sê*q |ü]>∑\‘√ ÄVü‰¢<ä|ü⁄

Äq+<ë\ s¡+>∑T*ï yÓ<ä» Ò¢~. #Ó’Hê, $j·T‘êï+, »bÕHé <X|ü⁄ bı˝≤ Òø±<äT mø£ÿ&Ó’Hê Çy n+<ë\‘√ eTq\≈£î

ø£qT$+<äT #kÕÔsTT. eTìw” ˙e⁄ ≈£L&Ü Ä Á|üø£è‹˝≤ ÄVü‰¢<ëìï n+~+#˝≤ ã‘·ø±*.

z eTìw”! ñ|üqT @ uÛ≤wü À |ü*øÏHê ñ|ü>±H ñ+≥T+~. eTs√ s¡T∫˝À ñ+&É<äT. n˝≤π> z eTìw” e⁄

@ uÛ≤wü À e÷≤¢&çHê eTqTwüß\‘√ düTVü≤è<ë“¤e+‘√ eT<ÛäTs¡+>± e÷≤¢&Ü*!

kÕsê+X¯+


Ç$ #j·T+&ç




Ä) ø£$øÏ Äq+<ä|ü⁄ s¡+>∑T\T mø£ÿ&É ø£ì|æ+#êsTT?

Ç) #Ó≥TºqT #·÷|ædü÷Ô ø£$ @eTì Á|ü•ï+#ê&ÉT?

á) ÇkÕàsTT Ÿ sêdæq á ø£$‘·>∑T]+∫ MT n_ÛÁbÕj·T+ sêj·T+&ç.

1. øÏ+~ Á|üXï≈£î |ü<dæ yêø±´˝À¢ sêj·T+&ç.

n) ªeTìw” eTìw”μ ø£$‘· kÕsê+XÊìï MT kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç?

Ä) á ø£$‘· Ä<Ûës¡+>± eTìwæ @$<Ûä+>± ñ+&Ü\ì ˙e⁄ uÛ≤$düTÔHêïy√ $e]+#·+&ç?


n) eTìw” eTìw” ø£$‘· Àì eTTK´ $wüj·T+ @$TÏ?

Ä) ªª#Ó≥Tº |æ≥º\≈£î m>∑s¡≥+ H]Œ+~.μμ n+fÒ MTs¡T @$T Á>∑Væ≤+#ês¡T?

Ç) dü÷s¡T´DÏí Ä<äs¡Ù+>± rdüTø√yê\ì ø£$ m+<äT≈£î #ÓbÕŒ&ÉT?

3. düè»Hê‘·àø£+>± / Á|üX+kÕ‘·àø£+>± sêj·T+&ç.

n) ªeTìw” eTìwμ” ø£$‘· düs¡fi |ü<ë\‘√ #·<äe>±H ns¡∆eTjT´ Ø‹˝À ñ+~ø£<ë! n˝≤π> á ø£$‘·

sêdæq ø£$ ÇkÕàsTT ŸqT Á|üX+dædü÷Ô MT $TÁ‘·TìøÏ ÒK sêj·T+&ç.

|ü<äC≤\+

1. øÏ+<ä ‘· dæq |ü<ë\≈£î |üsê´j·T|ü<ë\T sêj·T+&ç.

n) ˝Àø±\≈£î yÓ\T>∑T ì#·TÃ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT dü÷s¡T´&ÉT.

Ä) nìï Ç+Á~j·÷\˝À HÁ‘·+ Á|ü<Ûëq+.

Ç) |ü#·Ãì #Ó≥Tº |ü]düsê\qT Á|üuÛ≤$‘·+ #düTÔ+~.

á) eTq Á|ü‹uÛÑ $˙˝Äø±X+˝À ¬s|ü¬s|ü ≤&Ü*.

ñ) |ü⁄wüŒ+ jÓTTø£ÿ |ü]eTfi+ <ë#· ÒeTT.

2. øÏ+~ $ø£è‹ |ü<ë\≈£î Á|üø£è‹ |ü<ë\T bÕsƒ¡+˝À >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.

$ø£è‹ Á|üø£è‹

u≤dü `

Äø£dü+ `



1. øÏ+~ yêÏ À kÕe÷q´, dü+•¢wüº yêø±´\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

n) $˙‘Y Á>∑+<∏ë\j·÷ìøÏ yÓ[fl, |ü⁄düÔø£+ ‘Ó#êÃ&ÉT.

Ä) neTà >∑T&çøÏ yÓ[fle∫Ã+~.

Ç) d”‘êsêeT\ø£ÎDT\T |ü&ÉeHÓøÏÿ >∑+>±q~ì <ë≤s¡T.

á) u≤\T yÓTÆ<ëHêìøÏ yÓfi≤fl&ÉT.

2. øÏ+~ |ü<ë\≈£î, bÕ<ë\≈£î >∑D≤\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

n) eTìw” Ä) m‘·TÔ>± Ç) düTŒ¤≥+>± á) ÇkÕàsTT Ÿ

ñ) >∑&ÉqyÓTTq]Ã sTT|üŒÏøÏ">±*&É" >∑*Z‹ì+Ï À|ü\Hé

n‹XjÓ÷øÏÔ n\+ø±s¡+

♦ øÏ+~ ñ<ëVü≤s¡DqT >∑eTì+#·+&ç.

ª Ä |ü≥ºD+˝Àì uÛÑeHê\T Äø±XÊìï ‘ê≈£î‘·THêïsTTμ.

Ç+<äT˝Àì yêdüÔyêìï #·÷<ë›+. uÛÑeHê\T mø£ÿ&Ó’Hê Äø±XÊìï ‘ê≈£î‘êj·÷? ‘êø£e⁄ ø£<ë? ø±ì

‘êøÏq≥T¢ #ÓbÕŒ&çø£ÿ&É. n+fÒ uÛÑeHê\T #ê˝≤ m‘·TÔ>± ñHêïj·Tì #Ó|üŒ&ÉyT ø£$ ñ<›X´+. nsTT‘ Ä

uÛÑeHê\T ñqï dæú‹ø£Hêï m≈£îÿe#dæ #ÓbÕŒ&ÉT.

Ç˝≤ ñqï<ëìø£+fÒ n‹Xj·T+>± (m≈£îÿe>±) #Ó|üŒ&Üìï ªn‹XjÓ÷øÏÔ n\+ø±s¡+μ n+≤s¡T.

♦ øÏ+~ |ü+≈£îÔ À¢ì n‹XjÓ÷øÏÔ n\+ø±sêìï $e]+#·+&ç.

m‘·TÔ>± Äø±X+˝À

m–πs &>∑ì #·÷&ÉT

uÛÑ÷#·Áø±ìï >∑T+Á&É+>±

#·T+#·Tø±Á>∑+ô|’ ‹|ü‘·T+~.

♦ ªeTìwæ Ò<ë e÷qe‘·«+ Ò<ë e÷qMj·Tdü+ã+<Ûë\T Á|ü<ÛëHê+X+>± rdüT≈£îì sêdæq ø£$‘·\qT

ùdø£]+∫ dü+ø£\q+ #j·T+&ç.


J$‘·+ ø£]–b˛jT eT+#·T

ñqï<ë+À¢ q\T>∑T]ø° |ü+#·Tdü÷øÏÔ


1. ô|’ ù|sê˝À @jT $wüj·÷\T ñHêïsTT?

2. ¬s’‘·T\T eTq dü+düÿ è‹øÏ Á|ü‹s¡÷|ü+ nì m˝≤ #Ó|üŒ>∑\s¡T?

3. Á>±MTD Á|ü»\ Jeq+˝À ø£fi\T, dü+^‘êìøÏ >∑\ kÕúqyT$TÏ?

4. |ü …¢|ü≥Tº\T eTq ø£fi\≈£î ì\j·TeTì m˝≤ #Ó|üŒ>∑\s¡T?

` <e⁄\|ü*¢ sêe÷qT»sêe⁄

C≤q|ü<ä qè‘· dü+^‘ê\T

‘Ó\T>∑T d”eT˝Àì |ü …¢|ü≥Tº\T n+<ë\ Be⁄\T. ‘Ó\T>∑T Á|ü»\ kÕ+düÿ è‹ø£ J$‘·+˝À >∑eTì+#·<ä–q

$X‚cÕ\˝À ywüuÛ≤wü\T eTTKýÓTÆq$. Á|ü<Ûëq+>± ¬s’‘·T ywüuÛ≤wü À¢ Á|ü‘´ø£‘· ñ+≥T+~. |ü …¢≥÷] kÕyÓT‘·\T,

˝Àø√≈£îÔ\T, eTq≈£î ‘Ó*j·Tì #·ø£ÿì ‘Ó\T>∑T e÷≥\T mìï+ÏH√ ¬s’‘·T dü+uÛ≤wüD˝À eTqeTT u≤>± b˛\TÃø√e#·TÃ.

¬s’‘·T\qT ‘·\#·Tø√>±H n‘·ì ø√s¡MTkÕ\T, <ä+&çø£&çj·÷\T, #Óe⁄\b˛>∑T\T, ‘·\bÕ>±, <ëìï ‘·\≈£î #·TfÒº

|ü<ä∆‹, Äj·Tqø£fÒº <Û√e‘·T\T, <ëì n+#·T\T »„|æÔøÏ ekÕÔsTT. Çe˙ï ¬s’‘·T n_Ûs¡T∫øÏ ì<äs¡ÙHê\T. ¬s’‘·T\≈£î

Á|ü‘´ø£yÓTÆq $H√<ë\T ñHêïsTT. ‘√\Tu§eTà˝≤≥\T, M~∏Hê≥ø±\T MÏ À eTTKýÓTÆq$. r]ø£ düeTj·÷˝À¢

|ü>∑Ï|üP≥ ø£<∏ä\T #Ó|æŒ+#·Tø√e&É+, Äq+~+#·&É+ düTÁ|üdæ<ä∆yÓTÆq dü+>∑‹. á $<Ûä+>± >ö‘·MT ø£èwüíyDT\≈£î

ÄyêdüyÓTÆ bÕ&ç|ü+≥\≈£î ì\j·TyÓTÆq ‘Ó\T>∑T d”eT˝Àì |ü …¢|ü≥Tº\˝À ø£fi≤kÂ+<äs¡ + n&ÉT>∑&ÉT>∑THê >√#·]düTÔ+~.

‘Ó\T>∑T uÛ≤wü m+‘· eT<ÛäTs¡yÓTÆ+<√, yê] kÕe÷õø£ Jeq+ n+‘· düT+<äs¡yÓTÆq~.

uÛ≤s¡‘êeì˝Àì nìï ÁbÕ+‘ê\e˝…H˚ ‘Ó\T>∑Td”eT »HêuÛ≤˝Àì $TøÏÿ* m≈£îÿeuÛ≤>∑+ Á>±eT

ÁbÕ+‘ê\˝À ìedædüTÔqï~. M] J$‘·+˝À Á|ü‘· ø£å+>±H√, |üs√ø£å+>±H√ ø£fi\T nq>± dü+^‘·+, qè‘· +,

•\Œ+, ∫Á‘· ÒKq+... e+Ï$ uÛ≤>∑yÓTÆ ñHêïsTT. Ç|üŒÏø° eTq ‘Ó\T>∑T dü+düÿ è‹ |ü …¢|ü≥Tº Àì Á|ü»\

e\¢H |ü~\+>± ‘·s¡‘·sê\≈£î #s¡T‘·Tqï~. á |ü …¢|ü≥T¢ À¢ ìedæ+# Á|ü»\ Jeq+˝À dü+^‘·+, qè‘· +

m˝≤ ô|qydüTø=HêïjÓ÷ ‘Ó\T‡ø√e&ÉeTT. Ä C≤q|ü<äT\ >=|üŒ<äqyT$TÀ ‘Ó\T‡ø√e&ÉyT bÕsƒê´+X ñ

<˚›X¯+.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

8


<e⁄\|ü*¢ sêe÷qT»sêe⁄ es¡+>∑ Ÿ |ü≥ºD≤ìøÏ düMTbÕq>∑\ <XÊsTTù|≥

Á>±eT+˝À 1917˝À »ìà+#ês¡T. eT<äsêdüT $X«$<ë´\j·T nqTã+<Ûä+>± ñqï

ìC≤+ ø£fi≤XÊ\ qT+&ç 1939˝À _.m.|ü≤º |ü⁄#·TÃø=Hêïs¡T. 1944˝À Hê>∑|üPsY

$X«$<ë´\j·T+ qT+&ç Hê´j·TXÊg+˝À &çÁ^ dü+bÕ~+#ês¡T. Ms¡T bÕÁ‹πøj·TT\T>±,

|üÁ‹ø± dü+bÕ<ä≈£î\T>± |üì#XÊs¡T. Ä+Á<ÛäkÕVæ≤‘· nø±&É$T Á|ü<∏äeTø±s¡ <ä]Ù.

Ä+Á<ÛäkÕVæ≤‘· |ü]wü‘·TÔ s¡<∏äkÕs¡~Û. ñqï‘· $<ä quÛÑ dæ+∫ ≈£L&Ü Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>±\

CÀ*øÏ b˛≈£î+&Ü, Hê´j·Tyê<äeè‹Ôô|’ ≈£L&Ü ÁX<ä∆ô|≥º≈£î+&Ü |üP]Ô>± kÕVæ≤‘· ,

kÕ+düÿ è‹ø£ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\˝À eTTì–b˛j·÷s¡T. |ü#·Ã‘√s¡D+, kÕs¡dü«‘· qe˙‘·+,

ñ|üHê´dü‘√s¡D+, ‘ÓqT>∑T kÕVæ≤‹, y>∑T#·Tø£ÿ\T yÓTT<ä\>∑T Çs¡yÓ’ Á>∑+<∏ë\qT

s¡∫+#ês¡T. Ms¡T kÕVæ≤rs¡+>∑+˝À>±˙, $<ë´s¡+>∑+˝À>±˙ sê»ø°j·T s¡+>∑+˝À>±˙

nHø£ |ü<äe⁄\qT ìs¡«Væ≤+∫ yêÏπø eHÓï‘Ó#êÃs¡T.

ø£$ |ü]#·j·T+

‘Ó*j·Tì |ü<ë\ nsê∆\qT |ü<ä|üÏºø£ À nH«wæ+#·+&ç, $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç, Ç+ø± ‘Ó*j·Tì |ü<ë\

nsê∆\qT ñbÕ<Ûë´j·TT\qT n&ç– ‘Ó\TdüTø√+&ç.

bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT |ü]o*+∫ n$ @ C≤q|ü<ä ø£fi≤s¡÷bÕ˝À >∑T]Ô+#·+&ç.


Á|üdüTÔ‘· bÕsƒê´+X+ Á|üdü+>∑ yê´dü+. Á|üeTTKT\T Ç∫Ãq ñ|üHê´kÕ\qT |üÁ‹≈£\˝À

n#·TÃydæqf…¢Ìq <ëìì Á|üdü+>∑yê´dü+ n+≤s¡T. <e⁄\|ü*¢ sêe÷qT»sêe⁄>±s¡T

C≤q|ü<äT\ ø£fi≤eTj·T J$‘êìï >∑T]+∫ #dæq Á|üdü+>±\≈£î ªC≤„q|ü<äT\T `

C≤q|ü<äT\Tμ ù|]≥ j·TTeuÛ≤s¡‹ yês¡T Á|ü#·T]+#ês¡T C≤q|ü<äT\ qè‘· dü+^‘ê\

>∑T]+∫ <e⁄\|ü*¢yês¡T #dæq πs&çjÓ÷ Á|üdü+>∑yT Á|üdüTÔ‘· bÕsƒê´+X+.



|ü⁄düÔø±\T #·~$ dü+bÕ~+∫q $C≤„qeTT Òø£ Ä<ÛäTìø£ Hê>∑]ø£‘·‘√ dü+|üs¡ÿeTT Òø£ |ü …¢|ü≥Tº\˝À ìedæ+#

Á|üC≤˙ø±ìï eTqeTT C≤q|ü<äT\ì |æ\Tee#·TÃqT. á C≤q|ü<äT\ J$‘êìï ø=+#ÓeTT |ü]o*ùdÔ n+<äT˝À kÕs¡dü«‘êìøÏ,

ø£fi\≈£î, $X‚wæ+∫ qè‘ê´ìøÏ, dü+^‘êìøÏ düeTT∫‘· ÁbÕ<ÛëqéTT ø£\<äì yÓ\¢&çj·TÚ‘·T+~. bÕ≥\T, π>j·÷\T, ø£<∏ä\T

yÓTT<ä …’q nbÕs¡yÓTÆq kÕs¡dü«‘·eTT M] Hê\Tø£\ MT<ä Hê≥é÷& <äèXÊ´\qT mìï+ÏHÓ’Hê eTqeTT |ü …¢≥÷fifl˝À

|ü]øÏ+#· e#·TÃqT. ø±ì á X‘êã›+˝À ø=Hêïfifl qT+&ç nHø£ ø±s¡D≤\ e\¢ Á|üC≤kÕs¡dü«‘· eTì #Ó|üŒ<ä–q á

bÕ≥\T, π>j·÷\T, C≤q|ü<äT\ |ü\T≈£îãfifl˝À ÁbÕ<ÛëHê´ìï ø√˝ÀŒ‘·Tqï≥T¢ ø£ì|ædüTÔqï~.

C≤q|ü<äT\ kÕs¡dü«‘·eTT˝ÀH ø±ø£ yê] qè‘· dü+^‘ê\˝À ≈£L&É Á|ü‘´ø£‘·, $•wüº‘· ø£ì|ædüTÔqï$, n\+ø±s¡

XÊÁkÕÔ\T, \ø£åD Á>∑+<∏ë\T ìs¡ísTT+∫q Á|üe÷D≤\≈£î |ü≥Tº|ü&Éìyê] kÕVæ≤‘· eTTe …H, yê] qè‘· dü+^‘ê\T >∑÷&É

˝≤ø£åDÏø£ Á>∑+<∏ë\≈£î nr‘·yÓTÆ j·TTqï$, uÛÑs¡‘·T&ÉT ‘·q Hê≥´XÊgeTT˝À á C≤q|ü<äT\ qè‘ê´ìï >∑÷]Ã ø=+‘·

Á|ükÕÔ$+∫q|üŒÏøÏì, ‘·s¡Tyê‘·, n\+ø±]≈£î\T yêì ñìøÏH >∑eTì+∫q≥T¢ ø±qsê<äT. C≤q|ü<äT\ kÕs¡dü«‘·eTT˝À

eTq<X dü+düÿ è‹ Á|ü‹_+_+∫qfÒ¢ yê] qè‘· dü+^‘ê\˝À ≈£L&É eTq <oj·T dü+Á|ü<ëj·÷\T Á|ü‹|òü*+#·T‘·Tqï$.

C≤q|ü<äT\ s¡T#·T\qT, n_Ûs¡T#·T\qT ‘Ó*j·TCÒùd n<ä›eTTe+Ï$ á qè‘· dü+^‘ê\ì ìdü‡+<Vü≤+>± #Ó|üŒe#·TÃqT.

kÕs¡+>∑bÕDÏ |ü<ë\e+Ï$ C≤q|ü<ä yêvàj·÷ìøÏ, qè‘· dü+^‘ê\≈£î >∑÷&É Ä≥|ü≥Tº …’ ñqï$. C≤q|ü<ä yêvàj·T+˝À

e …H, qè‘· dü+^‘ê\˝À ≈£L&Ü uÛ≤s¡‘· uÛ≤>∑e‘· sêe÷j·TD≤\ Á|üuÛ≤eeTT Á|üeTTK+>± ø£ì|ædüTÔ+~. |ü⁄sêD>±<∏ä\

|ü]#·j·TeTT n&ÉT>∑&ÉT>∑THê ‘=+–#·÷düTÔ+≥T+~.

‘Ó\T>∑T d”eT˝À j·Tø£å>±Hê\T Áø£eTÁø£eT+>± Hê≥ø±\T>± |ü]D$T+∫ yê´|æÔ ÀøÏ e∫Ãq$. á j·Tø£å>±Hê\qT

yÓTT≥ºyÓTT<ä\T »qT\T M<ÛäT\˝À y˚cÕ\T>∑Ïº

$ì|æ+#˚yês¡T. πøe\eTT $ì|æ+#·&Éy˚T ø±<äT

bÕ&ÉT‘·÷ Ä&yês¡ì ≈£L&É ‘Ó\TdüTÔqï~. á $<Ûä+>±

C≤q|ü<äT\ qè‘·´dü+^‘ê˝Ò á j·Tø£å>±Hê\≈£î

»qàkÕ úHê\ì ‘√düT Ôqï~. |ü> ∑ Ïy ˚cÕ\˝À,

u§eTà\˝À, j·Tø £ å>±Hê\˝À, Hê≥ø±\

Áø£eT|ü]D≤eT+ eTq≈£î ø£qT|ædüTÔqï~.

≈£îs¡Te+õ nH qè‘· dü+Á|ü<ëj·÷ìï C≤q|ü<ä

qè‘· eTH #Ó|üŒe#·TÃqT. ≈£îs¡Te\T nH Ä≥$ø£C≤‹

yês¡T ‹s¡T|ü‹, lXË’\eTT yÓTT<ä …’q |ü⁄D πøåÁ‘ê\˝À

j·÷Á‹≈£î\ $H√<äeTT ø√düeTT qè‘· eTT #düTÔ+&yês¡T.

C≤q|ü<äT\T e]∆\¢ CÒdæq á qè‘ê´ìøÏ yÓTT<ä\T

≈£îs¡e+E\H ù|s¡T ø£*–+~. Á>±eT ÁbÕ+‘ê\˝À

Ç°e\ es¡≈£î ø£<∏ä\T #Ó|æŒ+# n\yê≥T ñ+&~.

á ø£<∏ä\˝À u§_“*ø£<∏ä, u≤\Hê>∑eTàø£<∏ä yÓTT<ä …’q$

düTÁ|üdæ<ë∆\T. s¡kÕ‘·àø±˝…’q á ø£<∏ä\qT #Óù|Œ

dü+<äs¡“¤+˝À C≤q|ü<ä qè‘· dü+^‘ê\≈£î Á|ü‘´ø£

ÁbÕ<ÛëqéTT ñ+≥T+~. |ü …¢≥÷fi¢ À ø√˝≤≥eTT,

#ÓeTà#Óø£ÿ\T, yÓTT<ä˝…’q$ u≤*ø£\≈£î n‘·´+‘·

Á|æj·TyÓTÆq Ä≥\T. á Ä≥\˝À uÛÑ»qø°s¡Ôq\T

bÕ&ÉT‘·÷` ªª>=\¢yê] yê&É\≈£î ø£èwüíeT÷ØÔ e⁄jT$T


|üqT\T ø=∫ÃHêe⁄ ø£èwüíeT÷ØÔ bÕ\ø=s¡≈£î

e∫ÃHêH >=\¢uÛ≤e÷ eT+∫ bÕ≥TuÀdæ qqïã+|ü⁄

>=\¢uÛ≤e÷μμnì qè‘· eTT #düTÔqï <äèXéTT $TøÏÿ*

eTH√Vü≤s¡yÓTÆ+~. Ç<˚ $<Ûä+>± ˇ|ü\≈£îbÕŒ,

ˇj·÷]uÛ≤e÷ yÓTT<ä˝…’q Ä≥\˝À C≤q|ü<ä

qè‘·´+ Á|ü‹_+_düTÔ+~. yÓHÓï\ sêÁ‘·T\˝À

eTT+<äT |ü …¢≥÷fi¢ À j·TTerj·TTe≈£î\T yùd

ø√˝≤≤\T, qè‘· dü+^‘ê\≈£î Ä≥|ü≥Tº\T.

C≤q|ü<äT\T dü+^‘· Á|æj·TT\T. ‘√≥\˝À,

bı˝≤\˝À, #Ó\ø£\˝À, eT+#Ó\ MT<ä ≈£Ls¡TÃ+&ç

sê>∑e÷˝≤|æ+# ¬s’‘·T, kÕj·T+ø±\eTT >√<Ûä÷[

düeTj·÷q Ç+ÏøÏ |üXóe⁄\qT rdüTø=ì b˛‘·÷

bÕ≥bÕ&˚ j·TTe≈£î&É÷, bı\eTT˝À $‘·ÔHê\T

ydü÷Ô, ø£\T|ü⁄Bdü÷Ô, ø√‘·\Tø√dü÷Ô, Ç+&É¢ À |æ+&ç

$düTs¡T‘·÷, e&ÉT¢<ä+#·T‘·÷, s¡ø£s¡ø±\ bÕ≥\T

bÕ&˚ Ä&É|ü&ÉT#·T\÷, C≤q|ü<äT\ J$‘·+˝À

dü+^‘·eTT @$<Ûä+>± #=#·TÃø=ì b˛sTT+<√

ãTTEe⁄ #düTÔHêïs¡T. |ü+&ÉT>∑ |üu≤“\ dü+<äs¡“¤+˝À

es¡dü>∑\ yê]‘√ |ü]Vü‰kÕ\T Ä&˚y˚fi¯\˝À,

eT+>∑fiVü‰s¡‘·T\T Ç#Ã düeTj·÷\˝À, ‘=f…¢ À |üdæbÕ|üqT

|ü⁄‘·÷ ìÁ<äãT#˚Ã dü+<äsê“¤\˝À Vü≤è<äj·÷\T ø£<ä*

ÁXÊe´+>± Ä\|æ+#˚ bÕ≥\T C≤q|ü<äT\ dü+^‘·+˝À

eTTKúÛ≤>∑+ ø±ø£ sTT+πø$T? C≤q|ü<äT\ dü+^‘êìï <o

dü+^‘·eTì #Ó|üŒ&É+ ø£\<äT. á <˚o dü+^‘·eTT

»qkÕe÷Hê´ìøÏ $TøÏÿ* Vü≤è<äj·T+>∑eTyÓTÆq~. >∑TDeTT˝À

ñ‘·ÔeTÁX‚DÏøÏ #Ó+~q C≤q|ü<äT\ bÕ≥\˝À yÓ’$<Ûä eTT #ê˝≤

jÓT≈£îÿe>±H ø£qT|ædüTÔqï~. J$‘·+˝À nHø£ düìïyXÊ\qT

á bÕ≥\T ∫Á‹+#·T‘·Tqï$. á bÕ≥\qT, |ü<ë\T,

eT+>∑fi¯Vü‰s¡‘·T\T, bÕ≥\T nì eTqeTT dü÷ú\eTT>±

$uÛÑõ+#·e#·TÃqT. |ü<ë\˝À Á|üuÛ≤‘·|ü<ë\T, yÓHÓï\|ü<ë\T,

ø√øÏ\|ü<ë\T, ∫\Tø£|ü<ë\T, >=_“|ü<ë\T yÓTT<ä …’q yêìì

˝…øÏÿ+#·e#·TÃqT. bÕ≥\˝À ˝≤*bÕ≥\T, CÀ\bÕ≥\T,

@\bÕ≥\T, <äs¡Te⁄\T düT<äT›\T n|üŒ–+‘· bÕ≥\T yÓTT<ä …’q

yêìì #s¡Ãe#·TÃqT— >=\¢düT<äT›\T Á|üU≤´‹ >±+∫q bÕ≥\T.


á$<Ûä+>± Çe˙ï C≤q|ü<äT\ düs¡düJ$‘êìøÏ #ê˝≤ eT+∫ Á|ü‹_+u≤\T. ‘√\Tu§eTà˝≤≥\T, uÛ≤>∑e‘ê\T

C≤q|ü<äT\T Áù|eT‘√ b˛wæ+∫ e]∆\¢CÒdæq ø£fi≤dü+Á|ü<ëj·÷\T.

á bÕ≥\TbÕ& |ü<ä∆‹ >∑÷&É Á|ü‘´ø£yÓTÆ+~. C≤q|ü<äT\ dü+^‘êìøÏ XÊÅd”Ôj·TyÓTÆq ìj·Te÷\T ø£*Œ+#·&É+

ø£wüºkÕ<Ûä eTT— MìøÏ sê>∑‘êfi≤\T ìs¡ísTT+#·&É+ $Tø£ÿ* Á|üj·÷dü‘√ ≈£L&ÉTø=ì dü+^‘· XÊg+˝À ìcÕí‘·T …’q Á|üC≤„e+‘·T\T

#j·Te\dæq|üì. u§_“*ø£<∏ä, |ü ≤ïÏMs¡T\ ø£<∏ä\qT #Ó|üŒ&É+˝À, $$<Ûä dü+^‘·Ø‘·T\qT nqTdü]düTÔ+≤s¡T. Mìì

u≤>∑T>± |ü]o*+#·e\dæ ñqï~.

á C≤q|ü<ä dü+^‘êìï, qè‘ê´ìï ‘·eT kıeTTà>± #dæø=ìq ‘Ó>∑\yês¡T ‘Ó\T>∑T d”eT˝À ø=+<äs¡THêïs¡T. ø±ì

Áø£eTÁø£eT+>± M]dü+K´ ‘·–Zb˛‘·Tqï~. á $<Ûä+>± á bÕ≥\T bÕ&yê]øÏ ‘·–q Áb˛‘ê‡Vü≤eT÷, b˛wüD≤ Òø£b˛sTTq+<äT

e\q ø±uÀ\T, _Ûøå±≥qeTT #j·Te\dæq <äTdæú‹øÏ Ms¡T >∑T]j·TÚ‘·THêïs¡T. M]øÏ _#·ÃeTT >∑÷&É ‘·–q+‘· <=s¡ø£ì

<äTdæú‹ $TøÏÿ* <äTdü‡Vü≤yÓTÆq~. <XÁ~eTàs¡T …’, s¡÷s¡÷ ‹s¡T>∑T‘·÷, JeH√bÕ~Ûì ø£*Œ+#·T≈£î+≥Tqï M]ì ÄÁXsTT+∫

ñqï dü+^‘· qè‘ê´\T q•+∫b˛≈£î+&Ü ø±bÕ&Ée\dæq nedüs¡eTT m+‘√ ñqï~. u≤\düü+‘·T\T, ãT&ÉãTø£ÿ\yês¡T,

»+>∑eTT\T, <ëdüs¡T\T, uÛ≤>∑e‘·T\T, |æ#·TÃø£ >∑T+≥T\T, Ms¡eTTwüßº\T yÓTT<ä …’q á ‘Ó>∑\yês¡T áHê&ÉT #ê\ ‘·≈£îÿe>±

ø£qT|ædüTÔHêïs¡qï $#ês¡ø£s¡yÓTÆq dü‘ê´ìï eTqeTT >∑eTì+#·e\dæ ñqï~. á ‘Ó>∑\˝À nC≤„‘·yêdüeTT CÒdüTÔqï kÕVæ≤‘ê´ìï,

dü+^‘· qè‘ê´\qT düø±\eTT˝À ø±bÕ&Éø£ b˛‘, ø=+‘· ø±\eTT ‘·s¡Tyê‘· n<äèX´+ ø±>∑\ Á|üe÷<äeTT >√#·]düTÔqï~.

á C≤q|ü<äT\T dü+^‘· qè‘ê´\˝À ñ|üjÓ÷–+#˚ kÕ<ÛäHê\T, yê<ë´\T ø=ìï Á|ü‘˚ ø£yÓTÆq$ e⁄qï$. M]

ñ|üjÓ÷>∑+ ≈£L&Ü ás√E #ê˝≤ ‘·≈£îÿe>± ø£ì|ædüTÔqï~. >∑C…®\T ø£≥Tºø=ì qè‘· eTT #j·T&É+, ø=eTTà <ä&É+,

|æ\¢qÁ>√$ bÕ&É&É+, Hê>∑dü«s¡eTT yêsTT+#·&É+ yÓTT<ä …’q$ C≤q|ü<äT\ Á|ü‘´ø£‘·\T ∫s¡T‘·\T #‘·T\˝À qT+#·Tø=ì,

‘ê+ã÷s¡ |ü≥Tºø=ì, Ç+Ï+ÏøÏ e#˚Ã

Vü≤]<ëdüT, áHê&ÉT |ü …¢≥÷fi¢ À #ê˝≤

‘·≈£îÿe>± ø£ì|ædüTÔ+≤&ÉT. n+<Ó\T,

‘êfi≤\T, ø=eTTà, »$T&çø£\T kÕ<Ûäq˝À

s¡ø£s¡ø±\ yê<ë´\qT ñ|üjÓ÷–+#·&É+

>∑eTì+|üe\dæ ñqï~.

#·< ä Te⁄ d ü+<Û ä ´\T sêø £b˛sTT

q+‘·e÷Á‘êq Áyê‘·|üP‘·\T ‘Ó*j·Tq+‘·

e÷Á‘êq, Ä<ÛäTìø£ n_Ûs¡T#·T\qT ø£*–

˝Òq+‘· e÷Á‘êq, H˚Ï Hê>∑]ø£‘ê

Á|üuÛ≤yêìøÏ ÀqT>±ø£ b˛sTTq+‘· e÷Á‘êq

C≤q|ü< äT\ J$‘ê\T s¡d üV ”≤qyÓT Æ ,

XówüÿyÓTÆq$ ø±e⁄. ñqï‘· $<ëé+‘·T\

Vü≤è<äj·÷\e …H C≤q|ü<äT\ Vü≤è<äj·÷\T

>∑÷&É, $$<Ûä düìïyXÊ\˝À s¡kÕÅs¡›eTT\T

ø±e&É+ »s¡T>∑T‘·T+&ÉTqT. á $<Ûä+>±

»]–q|ü&ÉT yÓTs¡T|ü⁄qT #·÷∫ |æ+#Û·eTT

$ù|Œ HÓeT*e˝…, e÷$T&ç ∫e⁄fi¯ó¢‹ì


eT‹Ô*¢ bÕ& ø√øÏ\ e …, dü+^‘· qè‘ê´\˝À yê] J$‘ê\T ñbıŒ+>∑T‘·T+&ÉTqT. ø£fi≤ kÂ+<äsê´ìøÏ Ä≥|ü≥ºsTTq

dü+<äsê“¤\T C≤q|ü<äT\ J$‘ê\˝À |ü⁄wüÿ\+>± ñqï$. <ëìì #·ø£ÿ>± Äø£[+#·Tø=ì, n+<äT˝Àì ñ‘·ÔeT

ø£fi≤dü+Á|ü<ëj·÷\qT, ∫s¡kÕúsTT>± #j·Te\dæq ø£s¡Ôyê´ìï eTqeTT eTs¡∫b˛>∑÷&É<äT.

(πs&çjÓ÷ Á|üdü+>∑eTT 1959)


1. ªªC≤q|ü<äT\ J$‘êìøÏ qè‘· +, dü+^‘ê\‘√ n$HêuÛ≤e dü+ã+<Ûä+ ñ+~μμ Bìô|’ MT n_ÛÁbÕj·÷\qT

#Ó|üŒ+&ç.

2. bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç. |üÏºø£ À dü÷∫+∫q ù|sê\T #·<äe+&ç. Ä ù|sê\˝Àì $wüj·T+ Ä<Ûës¡+>± o]¸ø£qT

ìs¡ísTT+#·+&ç.

3. øÏ+~ ù|sê #·<äe+&ç. ù|sê Ä<Ûës¡+>± MTs¡T Á|üXï\T ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.

eTq |ü …¢ À¢ì Ä≥\≈£L bÕ≥\≈£L M&Ésêì #·T≥º]ø£eTTqï~. ‘Ó\T>∑T |ü …¢ À¢ s¡ø£s¡ø±\ Ä≥\T

#·÷&Ée#·TÃ. Ç$ eTqdüT‡≈£î ñ˝≤¢dü+ ø£*–+#y&ÉTø£\T. Ç+<äT˝À düeTdüÔ »qT\qT Äø£]¸+# ‘√\Tu§eTà˝≤≥

düTÁ|üdæ<ä∆yÓTÆq~. ‘√\Tu§eTà˝≤≥ e …H ãVüQfiÁ|ü#ês¡+ bı+~q$ j·Tø£å>±Hê\T nH M~ÛHê≥ø±\T. á

Hê≥ø±\T Ä&yê]ì »≈£îÿ\T nì|æ\TdüTÔ+≤s¡T. uÛ≤>∑e‘·+˝Àì lø£èwüí©\\T yÓTT<ä …’q yêìì Ä&yê]ì

uÛ≤>√‘·T\ì ≈£L&Ü |æ\TdüTÔ+≤s¡T. mH√ïe+<ä\ dü+e‘·‡sê\ qT+&ç j·Tø£å>±Hê\T, ‘√\Tu§eTà˝≤≥\‘√bÕ≥T

uÛ≤>√‘ê\T eTq |ü …¢≥÷s¡¢ Á|ü»\qT s¡+õ+|ü#düTÔHêïsTT. Çe˙ï ‘Ó\T>∑Tyê] ø£fi≤_Ûs¡T∫øÏ eT+∫ ì<äs¡ÙHê\T.

4. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ Á|üXï\≈£î düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.

n) <e⁄\|ü*¢>±s¡T #dæq uÛ≤cÕùde @$TÏ?

Ä) C≤q|ü<äT\ qè‘· dü+^‘ê\˝Àì Á|ü‘´ø£‘·\T, $•wüº‘·\T @$TÏ?

Ç) C≤q|ü<äT\T dü+^‘·Á|æj·TT\ì m˝≤ #Ó|üŒ>∑\s¡T?

á) C≤q|ü<äT\ dü+^‘· kÕ<ÛäHê\T Ç‘·s¡ dü+^‘· kÕ<ÛäHê\ ø£+fÒ m+<äT≈£î _ÛqïyÓTÆq$?


Ç$ #j·T+&ç

ù|sê dü+U´ ù|sê≈£î o]¸ø£

4e ù|sê

5e ù|sê

9e ù|sê




n) Á|üC≤kÕs¡dü«‘·eTq<ä–q C≤q|ü<äT\ bÕ≥\T, π>j·÷\T ø£qTeTs¡¬>’‘·Tqïeì s¡#·sTT‘· m+<äT≈£înHêï&ÉT?

Ä) C≤q|ü<ä ø£fi\ e Ò¢H uÛ≤s¡‘· uÛ≤>∑e‘· sêe÷j·TD≤\T Á|ü»\+<ä]ø° #]Hêj·Tì MT¬s˝≤ #Ó|üŒ>∑\s¡T?

Ç) C≤q|ü<ä dü+^‘êìï <odü+^‘·eTì m+<äTø£Hêïs¡T?


C≤q|ü<ä qè‘· dü+^‘·eTT\˝Àì >=|üŒ<äHêìï $e]dü÷Ô yê´dü+ sêj·T+&ç.


C≤q|ü<äø£fi\qT Ä<ä]+#·&É+, >ös¡$+#·&É+ n+fÒ eTq dü+düÿ è‹ì eTq+ ø±bÕ&ÉTø=qïfÒ¢! Ç+<äTø√dü+

eTq+ @+#j·÷˝À ‘Ó*ù|˝≤ ˇø£ Á|üdü+>∑ yê´kÕìï ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.


|ü<äC≤\+

1. øÏ+~ |ü<ë\‘√ kı+‘·yêø±´\T sêj·T+&ç.

(n) Ä≥|ü≥Tº\T (Ä) yê´|æÔ ÀøÏ (Ç) #=#·TÃø=ìb˛e⁄ (á) Á|üU≤´‹>±+#·T

2. øÏ+~ |ü<ë\qT $e]+#·+&ç.

n) C≤q|ü<äT\T :

Ä) |ü⁄sêD>±<∏ä\T :

Ç) n|üŒ–+‘· bÕ≥\T :


1. øÏ+~ yêø£ +˝À @ n\+ø±s¡eTT+<√ >∑T]Ô+∫ \ø£åD+ sêj·T+&ç.

n) dü+»j·÷! ìqTï #·÷ùdÔ e÷≈£î <Ûäè‘·sêh eTVü‰sêEqT #·÷∫q+‘· ‘·è|æÔ>± ñ+~.

Ä) yÓTs¡T|ü⁄qT#·÷dæ |æ+#Û·eTT $ù|Œ HÓeT*e …, e÷$T&ç ∫e⁄fiófl ‹ì eT‹Ô*¢ bÕ& ø√øÏ\e …, dü+^‘·

qè‘ê´\‘√ yê] J$‘ê\T ñbıŒ+>∑T‘·T+&ÉTqT.


2. øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBdæ @ dü+<ÛäT˝À >∑T]Ô+#·+&ç.

n) n‘· +‘· Ä) s¡kÕÅs¡›eTT Ç) ÄdüTÔ\HÓ\¢

á) #·<ä›qïeTT ñ) Ç+¬ø|ü&ÉT ) Vü≤k Ô<äø£+

$X‚wüD |üPs¡«|ü<ä ø£s¡à<Ûës¡j·T düe÷dü+

øÏ+~ ñ<ëVü≤s¡DqT >∑eTì+#·+&ç.

ª‘Ó\¢ø£\Teμ ‘Ó\¢qsTTq ø£\Te. Çø£ÿ&É ø£\Te |üPe⁄qT >∑T]+∫ #Ó|üŒ&É+ »]–+~. n~ m˝≤ ñ+~?

ª‘Ó\¢>±μ. ‘Ó\¢>± nqï~ $X‚wüD+ (Á|ü‘´ø£‘·). ªø£\Teμ HêeTyê#·ø£+ ($X‚wü +). $X‚wüD, $X‚cÕ´\‘√ ñ

+& düe÷kÕìï ø£s¡à<Ûës¡j·TeT+≤s¡ì Ç+‘·≈£îeTT+< ‘Ó\TdüT≈£îHêï+ ø£<ë! nsTT‘ ô|’ ñ<ëVü≤s¡D˝À ª‘Ó\¢μ

nH $X‚wüD+ |üPs¡«|ü<ä+>± e∫Ã+~ ø£<ë! Ç˝≤ eùdÔ ª$X‚wüD |üPs¡«|ü<ä ø£s¡à<Ûës¡j·T düe÷dü+μ n+≤+.

Bìï dü÷Árø£]+#·T≈£î+fÒ.

ª$X‚wüD+ |üPs¡«|ü<ä+>± $X‚wü + ñ‘·Ôs¡|ä<ä+>± ñ+& düe÷kÕìï $X‚wüD |üPs¡«|ü<ä ø£s¡à<Ûës¡j·T

düe÷düeT+≤s¡Tμ.

♦ øÏ+~ düe÷dü|ü<äeTT\≈£î $Á>∑Vü≤yêø±´\qT sêj·T+&ç.

n) ñ‘·ÔeTø£fi Ä) ñqï‘·$<ä Ç) q\¢ã\¢ á) eT+∫ u≤\T&ÉT

♦ MT ÁbÕ+‘·+˝Àì Ò<ë MT õ˝≤¢ À ù|s¡Tbı+~q @<Ó’Hê ˇø£ C≤q|ü<äø£fi >∑T]+∫ $esê\T ùdø£]+∫

ìy~ø£ sêj·T+&ç. <ëìï Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.


eTìwæ ìÁ<ä À ø£H~ ø£\

eTìwæì ìÁ<äqT+&ç yT˝§ÿ*ù|~ ªø£fiμdü÷øÏÔ


1. ô|’ |ü<ä uÛ≤yêìï #Ó|üŒ+&ç?

2. n˝≤+Ïy eT]ø=ìï ˙‹ |ü<ë´\T #Ó|üŒ+&ç.

3. ‹ì uÀ~Û+# X‘·ø£ |ü<ë´\qT eTq+ m+<äT≈£î Hs¡TÃø√yê*?

X¯‘·ø£ e÷<ÛäT]

ìø£ÿyÓTÆq eT+∫ \yÓTTø£ÿÏ #ê\T

‘·fió≈£î u…fió≈£î sêfiófl ‘·f…º&\?

#·<äTe |ü<ä eTs¡j·TT #ê\<ë ø£ÿÏ?

$X«<ë_ÛsêeT $qTs¡yeT!

$$<Ûä X‘·ø±˝À¢ì ‘·T\qT ‘Ó*j·TCÒdæ, $<ë´s¡T∆\˝À HÓ’‹ø£ $\Te\qT

ô|+bı+~+∫, ñ‘·ÔeTT\T>± r]Ã~<ä›&É+, n˝≤π> |ü<ë´\qT Hs¡TÃø√e&É+

<ë«sê nyÓ÷|òüTyÓTÆq |ü<äC≤\+ $<ë´s¡T∆\ kı+‘·+#ùd Á|üj·T‘·ïyT á bÕsƒ¡+¡

ñ<›X¯+.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

9


ø£e⁄\ ù|s¡T¢ ø±\+ s¡#·q

|üøÏÿ n|üŒ\qs¡‡j·T´ 16e X‘êã›+ ≈£îe÷s¡X‘·ø£+

≈£îe÷Ø X‘·ø£+

b˛‘·T\÷] Ms¡ÁãùV≤à+Á<äkÕ«$T 17e X‘êã›+ ø±[ø±+ã dü|üÔX‹

ø±\C≤„q+ yÓTTˆˆq$

ø£+#·s¡¢>√|üqï 17e X‘êã›+ <ëXs¡B∏X‘·ø£+

(sêeT<ëdüT)

uÛÑs¡Ô èVü≤](eT÷\+) 7e X‘êã›+ düTuÛ≤wæ‘· Á‹X‹

nqTyê<ä+`@qT>∑T \ø£åàDø£$ 18e X‘êã›+ düTuÛ≤wæ‘· s¡‘êïe[

ø±≈£î‘·‡ X‚wü|üŒø£$ 18e X‘êã›+ qs¡dæ+Vü≤ X‘·ø£+

ø£$ |ü]#·j·T+

bÕsƒ¡+ #·<äe+&ç ns¡∆+ø±ì |ü<ë\ øÏ+<ä ^‘· ^j·T+&ç.

‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsê∆\qT bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø£+ ∫es¡ ñqï |ü<ä|üÏºø£ Ò<ë ì|òüT+≥Te⁄ <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£îì

sêj·T+&ç.

bÕsƒ¡+˝À ns¡∆+ø±ì |ü<ë\T, bÕ<ë\qT >∑÷]Ã $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.


e+<ä≈£î ô|’>± |ü<ë´\T >∑\ s¡#·q X‘·ø£+. Á|ü‹ |ü<ä + ∫es¡ eT≈£î≥+ ñ+≥T+~.m+|æø£

#düT≈£îqï #Û·+<ä+˝ÀH X‘·ø£eT+‘ê q&ÉTdüTÔ+~. X‘·ø±\T Á|ü<Ûëq+>± ‹, uÛÑøÏÔ yÓ’sê>±´\qT

uÀ~ÛkÕÔsTT. $$<Ûä X‘·ø±\qT+&ç rdüT≈£îqï |ü<ë´\‘√ á bÕsƒê´+X+ s¡÷bı+~+#·ã&É¶~.



I

ø£+. eè<ä∆»q ùde #dæq,

ãT~∆ $X‚wüE„"&ÉqT#·T" ã÷‘·#·]‘·T"&ÉTHé

dü<ä∆s¡àXÊ* j·Tì ãT<ÛäT

*<ä∆s¡" u§>∑&Ó<äs¡T Áù|eT jÓTTdü>∑ ≈£îe÷sê!

Ä.yÓ. >∑Ts¡Tì eTqdüT q+<äT >∑TiÏô|Ïº ‘·\ô|≥º

‘·|ü\ìï ‘=\– <ÛäqT´&É>∑TqT

<ÛäqT´&Ó’q ˝Àø£e÷qT´&Ó’ ‘·]sTT+#·T

ø±[ø±+ã! Vü≤+dü! ø±[ø±+ã!

II

Ä.yÓ. Je⁄\≈£îqT ªªe÷‘·è<y√uÛÑeμμ j·T≥+#·T

ÁXó‘·T\T, düà è‘·T\T |ü*¬ø Xó<ä∆eTT>∑qT

e÷‘·èeT÷]Ô $T+#·T eTiÏ <Ó’eyT Ò<äT

ø±[ø±+ã! Vü≤+dü! ø±[ø±+ã!


ñ. u§+ø£ì yê"&Ó jÓ÷>∑T´ &É] ãè+<äeTT …Ó‹Ôq #√≥" õe«≈£î+

»+ø£ìyê"&Ó CÀ<äT, s¡uÛÑdü+ãTq q]∆ø£s¡+ãT kÕ"∫q+

>=+ø£ì yê"&Ó<ë‘·, $TeTTà">=*Ã uÛÑõ+∫q yê"&Ób˛ ìsê

‘·+ø£ eTqdüTÿ&Ó"qï>∑qT <ëXs¡B∏ ø£s¡TD≤ |üjÓ÷ìBÛ!

` <ëXs¡B∏Û X‘·ø£+

‘˚.^. dü+|ü<ä\T >∑\TZ ‘·iÏ eTVü‰»qT\ Vü≤è<äj·T

eT_Ûqy√‘·Œ\ ø√eT\+ ã>∑T#·T yÓ\j·TT—

Hê|ü<ä\T y=+<äTq|ü⁄&ÉT eTVü‰eTV”≤<Ûä

sê dü+|òü÷‘· ø£s¡ÿX+u…’ ‘·qs¡TÃ

` @qT>∑T \ø£åàD ø£$


III

d” ˆ n&É$ |ü≈£åî\ ¬øe«&ÜVü‰s¡ $T#ÓÃqT?

eTè>∑ C≤‹ ¬øe«&ÉT yT‘·" u…f…º?

eq #·sê<äT\≈£î uÛÀ»qyÓTe«&ç|æŒ+#Ó?

#Ó≥¢ ¬øe«&ÉT ˙fiófl #~ b˛ôd?

Åd”Ô\ >∑s¡“¤eTTq+<äT •Xóe⁄HÓe«&ÉT ô|+#Ó?

|òüDT\¬øe«&ÉT b˛ôd" ãs¡>∑bÕ\T?

eT<ÛäTbÕ[¬øe«&ÉT eTø£s¡+<äyÓTTq]+#Ó"?

ãdüT\ ¬øe«&=dü+¬>" ã∫Ã|üP]?

‘.^ˆˆ Jeø√≥¢qT uÀwæ+|ü ˙yÓ>±ì,

yi… jÓTTø£<ë‘· Ò&Éj·T´ yÓ<äøÏ #·÷&É?

uÛÑ÷wüD $ø±dü! l<Ûäs¡à|ü⁄s¡ìyêdü!

<äTwüºdü+Vü‰s¡! qs¡dæ+Vü≤! <äT]‘· <ä÷s¡!

` qs¡dæ+Vü≤ X‘·ø£+

1. z ≈£îe÷sê! ô|<ä›\|ü≥¢ >ös¡euÛ≤e+ ø£*–, eè<äT∆\ùde #ùd yê&çì Àø£eTTq+<äT |ü]Xó<ä∆eT>∑T eTqdüT‡ø£\yê&Éì,

‘Ó*$ ‘≥\T u≤>± ñqïyê&Éì, <Ûäs¡àeTT ‘Ó*dæq yê&Éì ô|<ä›\+≤s¡T.

2. z ø±[ø±+ã! @ø±Á>∑ãT~∆‘√ eTqdüT˝À >∑Ts¡Te⁄H <Ûë´ìdü÷Ô |üqT\T #dæq≥¢sTT‘ ‘·|ü\˙ï ‘=\– ø±s¡ kÕ|òü\T´&Ó’

<ÛäqT´&Í‘ê&ÉT. n˝≤ <ÛäqT´&Ó’q yê&ÉT ˝Àø£eTT# >ös¡$+|üã&ç ‘·]kÕÔ&ÉT.

3. z ø±[ø±+ã! Je⁄\≈£î ‘·*¢jT Á|ü‘· ø£å<Ó’eeTì y<ë\T, <Ûäs¡àXÊÅkÕÔ\T düŒwüº+>± #ÓbÕŒsTT. e÷‘·èeT÷]Ôì

$T+∫q eTs=ø£ <Ó’e+ Ò<äT.

4. <äXs¡<∏äTì |ü⁄Á‘·T&Ü! düeTTÁ<äeT+‘·Ï <äj·T>∑\yê&Ü! me&ÉT ndü‘· eTT˝≤&É&√ yê& ñ‘·ÔeTT&ÉT. XÁ‘·Te⁄\T

<ä+&Ó‹Ô e∫Ãq|ü⁄&ÉT j·TT<ä∆eTT #j·TT≥≈£î yÓqTø±&Éìyê&ÉT BÛs¡T&ÉT. n&ç–q yê]øÏ yÓqTø±&É≈£î+&É <ëqeTT

#j·TTyê&ÉT eTVü‰<ë‘·. $TeTTà\ ùd$+#·Tyê& J$‘·+˝À uÛÑj·TeTH~ miT>∑ì yê&É>∑TqT.

5. dü+|ü<ä\T ø£*–q|ü&ÉT eTVü‰‘·Tà\ eTqdüT‡\T ø£\Te\e … eTè<äTe⁄>± ñ+≤sTT. Ä|ü<ä\T e∫Ãq|ü⁄&ÉT

e÷Á‘·+ ô|<ä› ø=+&É\e … ø£]ƒq+>± ñ+≤sTT. n+fÒ dü+|ü<ä\T e∫Ãq|ü⁄&ÉT >∑]«+∫ ø£]ƒq+>± Á|üe]Ô+#·s¡ ,

Ä|ü<ä\T e∫Ãq|ü⁄&ÉT #·*+#·s¡ì uÛ≤e+.

6. n\+ø±s¡eTT\‘√ XÀ_Û Ò¢yê&Ü! <Ûäs¡à|ü⁄]˝À yÓ\dæqyê&Ü! <äTwüßº\qT dü+Vü≤]+#yê&Ü! bÕbÕ\qT Vü≤]+#yê&Ü!

z qs¡dæ+Vü‰! n&É$ |ü≈£åî\≈£î ÄVü‰s¡eTT, »+‘·TC≤˝≤ìøÏ yT‘·, eq+˝À #·]+#·T ÁbÕDT\≈£î ÄVü‰s¡eTT,

#Ó≥¢≈£î s¡T b˛j·TT≥, Åd”Ô\ ø£&ÉT|ü⁄q •Xóe⁄qT ô|+#·T≥, bÕeTT\≈£î bÕ\T b˛j·TT≥ ‘·TyÓTà<ä\≈£î ‘HÓ, |üXó

e⁄\≈£î |ü∫Ã>∑&ç¶, Çe˙ï Á|ükÕ~+∫+~ mes¡T? ˙yø£<ë! <yê! Je⁄\qT b˛wæ+#·Tq~ ˙y ø±ì, eTs=ø£

<ë‘· Ò&ÉT.

uÛ≤yê\T


1. øÏ+~ n+XÊ\ >∑T]+∫ e÷≤¢&É+&ç.

n) eè<äT∆\ ø£cÕº\≈£î dü+ã+~Û+∫ MTs¡T $qï yês¡Ô\qT Ò<ë #·÷dæq dü+|òüT≥q\qT >∑÷]Ã #Ó|üŒ+&ç.

Ä) ‘·*¢ eTqdüT‡ m˝≤+Ï<√ #Ó|üŒ+&ç.

2. |ü<ä uÛ≤yê\T #·~$ øÏ+~ yêÏ À dü]jÓÆTq düe÷<Ûëq+ >∑T]Ô+#·+&ç.

n) Je⁄\≈£î Á|ü‘· ø£å<Ó’e+ mes¡T ?

i) neTà ii) nø£ÿ iii) nqï iV) mes¡÷ ø±<äT ( )

Ä) <ëXs¡B∏ nq>±

i) <äXs¡<∏äT&ÉT ii) <äXs¡<∏äTì s¡<∏äeTT iii) <äXs¡<∏äTì ≈£îe÷s¡T&Ó’q sêeTT&ÉT

iV) mes¡÷ ø±<äT ( )

Ç) dü+|ü<ä\T ø£*–q|ü&ÉT eTVü‰‘·Tà\ eTqdüT‡ Ç˝≤ ñ+≥T+~.

i) ø£\Te\e … eTè<äTe⁄>± ii) •\e … ø£]ƒq+>±

iii) >∑s¡«+>± iV) @B ø±<äT ( )

á) qs¡dæ+Vü≤X‘·ø£ |ü<ä +˝À Je⁄\qT b˛wæ+#<Óes¡ì ø£$ n+≥THêï&ÉT

i) sêE ii) <ë‘· iii) qs¡dæ+VüQ&ÉT iV) mes¡÷ ø±<äT ( )

3. øÏ+~ |ü<ä + #·<äe+&ç uÛ≤yêìøÏ dü+ã+~Û+∫q yêø±´\qT |ü<ä bÕ<ë\˝À ñqï$<Ûä+>± es¡Tdü Áø£eT+˝À

neTs¡Ã+&ç.

>∑&É∫b˛sTTqÏº ø£åDeTT ‹]–sê<äT

ø±\eT÷s¡¬ø|ü⁄&ÉT >∑&ÉT|üuÀ≈£î

B|üeTTqï j·T|ü⁄&Ó ~<äT›ø√e …\T¢

$\Te ‘Ó*dæ #·<äTe⁄ ‘Ó\T>∑T_&É¶.


Ç$ #j·T+&ç


yêø±´\T :

n) B|üeTTqï|ü& Ç\T¢#·ø£ÿ ~<äT›ø√yê*.

Ä) ø±\+ $\Te >∑T]Ô+∫ #·<äTe⁄ø√yê*.

Ç) >∑&ç∫b˛sTTq ø£åD+ ‹]– sê<äT.

á) ø±˝≤ìï e´s¡∆+>± >∑&É|ü≈£L&É<äT.

4. øÏ+~ Á|üXï\≈£î bÕsƒ¡+ #·~$ »yêãT\T sêj·T+&ç.

n) ˝Àø£e÷qT´ …’ ‘·]+#<Óes¡T?

Ä) y<ë\T, <Ûäs¡àXÊÅkÕÔ\T ‘·*¢ì >∑÷]Ã @eTì #ÓbÕŒsTT?

Ç) ñ‘·ÔeTT&ÉT, BÛs¡T&ÉT, <ë‘·, eT+∫eTqdüT‡ø£\yês¡T mes¡ì >√|üqï n+≥THêï&ÉT?

á) eTVü‰‘·Tà\T Ä|ü<ä\T e∫Ãq|ü⁄&ÉT m˝≤ ñ+≤s¡T?

ñ) Je⁄\qT b˛wæ+# <ë‘· mes¡T?


n) øÏ+~ Á|üXï\≈£î ◊<dæ yê´ø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.

1. >∑Ts¡Te⁄qT ÄÁXsTT+#·&É+ e\¢ Á|üjÓ÷»q+ @$TÏ? MT e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.

2. ª‘·*¢<Ó’e+‘√ düe÷q+μ Bìï MT¬s˝≤ düeT]∆kÕÔs¡T?

3. MT <äèwæº À eTVü‰‘·Tà\+fÒ mes¡T?

4. qs¡dæ+Vü≤ X‘·ø£ |ü<ä uÛ≤yêìï kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.

Ä) øÏ+~ Á|üXï\≈£î |ü<dæ yê´ø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.

1. MTs¡T me]ì Á|ü‘· ø£å<Ó’yê\T>± uÛ≤$kÕÔs¡T? m+<äT≈£î? kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.

2. MT≈£î ‘Ó*dæq ˇø£ <ë‘·qT >∑T]+∫ kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.

Ç) øÏ+~ n+XÊ\ >∑T]+∫ düè»Hê‘·àø£+>± / Á|üX+kÕ‘·àø£+>± sêj·T+&ç.

1. bÕsƒ¡+˝Àì |ü<ë´\ Ä<Ûës¡+>± dü÷≈£îÔ\qT ‘·j·÷s¡T#j·T+&ç.

2. bÕsƒ¡+˝Àì |ü<ë´\ Ä<Ûës¡+>± eTq+ n\es¡TÃø√e\dæq eT+∫ >∑TD≤\ C≤_‘ê ‘·j·÷s¡T #j·T+&ç?



|ü<äC≤\+

1. øÏ+~ >∑fifl˝À <ë–q X‘·ø±\ ù|s¡T¢ sêj·T+&ç.

ø± <ë q Ø fi

düT uÛ≤ ≈£î X s¡

y l düÿ ‘· X«

dæ+ e÷ ‹ eT ~∏

d”Ô eTT Vü≤ ø£

X‘·ø±\T :

ñ<ëˆˆ1. yeTq X‘·ø£eTT

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

2. øÏ+~ Á|üø£è‹ |ü<ë\≈£î |üÏºø£ ÀqTqï |ü<ë\qT+&ç dü]jÓÆTq $ø£è‹ |ü<ä+ >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.

Á|üø£è‹ ` $ø£è‹

n≥$ ` |üdüTe⁄

$<ä´ ` uÀqeTT

ø£<∏ä ` |üøÏÿ

dü+‘√wüeTT ` dü+‘·düeTT

|üøÏå ` $<Ó›

uÛÀ»qeTT ` n&É$

|üXóe⁄ ` ø£‘·

3. øÏ+<ä yêø±´˝À¢ ‘· dæq |ü<ë\ ns¡∆+ ‘Ó*|æ kı+‘· yêø£ +˝À Á|üjÓ÷–+#·+&ç.

ñ<ëˆˆ yT|òüTq dü‘·ÿ<∏ä\T $+≥T+~. dü‘·ÿ<∏ä\T R eT+∫ ø£<∏ä\T

yêø£ + : •yêìøÏ dü‘·ÿ<∏ä\+fÒ Çwüº+.

1. |üP\ô|’ eT<ÛäTbÕ[ Hê≥´+ #düTÔ+~.

2. kÕsTTøÏ u§+¬ø&ç yês¡+fÒ –≥º<äT.

3. e+o ‘·q |ü⁄Ïºq s√Eq ‘êqT bı<äT|ü⁄ #dæq &ÉãT“qT ns¡T∆\≈£î <ëq+ #XÊ&ÉT.

4. Á|ü‘·÷´wü≈£î ã+>±s¡T uÛÑ÷wüDeTT\+fÒ Á|”‹.


4. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ |ü<ë\qT kı+‘· yêø±´˝À¢ ñ|üjÓ÷–+#·+&ç.

1. <ÛäqT´\T 2. e÷qT´\T

3. »+≈£î 4. n]ãè+<äeTT


1. øÏ+~ yêÏ À @ n\+ø±s¡+ ñqï<√ >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.

n) ‘·\\T e÷iÏ∫jÓTT, eT÷≥\T $|æŒjÓ÷, ø=\¢

>=ÏºjÓTT dæ]≈£L&É u…≥ºe\j·TT

ÄdüTÔ\HÓ\¢ uÛ≤s¡ \ù|s¡ ÁyêsTT+∫

e÷j·÷ ~yê˝≤\T rj·Te\j·TT

Ä) e÷ bı\+˝À ã+>±s¡+ |ü+&ç+~.

2. øÏ+~ $Á>∑Vü≤yêø±´\≈£î düe÷dü|ü<ë\qT sêdæ n$ @ düe÷kÕ˝À >∑T]Ô+#·+&ç.

$Á>∑Vü≤yêø£´+ düe÷dü|ü<ä+ düe÷dü+ù|s¡T

n) eè<ä∆»qT\ jÓTTø£ÿ ùde

Ä) eT+>∑fieTsTTq kÕïqeTT

ñ‘·Œ\e÷\

3. øÏ+~ ñ<ëVü≤s¡DqT >∑eTì+#·+&ç.

ô|’ |ü<ä bÕ<ä+˝À Á|ü‹bÕ<ä+˝Àq÷ es¡Tdü>± ªuÛÑs¡quÛÑuÛÑs¡eμ nH >∑D≤ Ò e#êÃsTT. (Hê\TZ bÕ<ë\˝Àq÷

Ç˝≤π> ekÕÔsTT) Ç˝≤ e#Ã |ü<ë´ìï ªñ‘·Œ\e÷\μ n+≤s¡T. |ü<ä bÕ<ä+˝Àì yÓTT<äÏ nø£åsêìøÏ ªj·T‹μ nìù|s¡T.

n< bÕ<ä+˝À ìj·T$T‘· kÕúq+˝À nø£åsêìï ì\|ü&Üìï j·T‹yÓTÆÁ‹ n+≤s¡T. ì*ù|#√≥TqT j·T‹kÕúq+ n+≤s¡T.

ñ‘·Œ\e÷\ |ü<ä +˝À j·T‹kÕúq+ 10e nø£ås¡+. ô|’ yêÏ À yÓTT<äÏ bÕ<ä+˝À ªu§ ãèμ ≈£î, ¬s+&Ée bÕ<ä+˝À

ª» düμ ≈£î j·T‹yÓTÆÁ‹ #Ó*¢+~. |ü<ä bÕ<ä+˝Àì ¬s+&Ée nø£åsêìï ªÁbÕdüμ n+≤s¡T. |ü<ä +˝Àì yÓTT<äÏbÕ<ä+˝À

u§+ø£ì yê"&ÓjÓ÷ >∑T´&É] ãè+<äeTT …Ó‹Ôq #√≥" õ e«≈£î+

U I I U I U I I I U I I U I I U I U I UuÛÑ s¡ q uÛÑ uÛÑ s¡ e

»+ø£ì yê"&Ó CÀ <äT, s¡uÛÑ dü+ãTq q]ú ø£ s¡+ãT kÕ" ∫q+

U I I U I U I I I U I I UI I U I U I UuÛÑ s¡ q uÛÑ uÛÑ s¡ e


¬s+&Ée nø£ås¡+>± @ Vü≤\T¢ ñ+fÒ $T>∑‘ê bÕ<ë\˝À ≈£L&Ü ¬s+&Ée nø£ås¡+>± n< Vü≤\T¢ sêyê*. Ç˝≤ ñ

+&É&Üìï ªÁbÕdüìj·TeT+μ n+≤s¡T. ô|’ |ü<ä bÕ<ë\˝À ¬s+&Ée nø£ås¡+>± ª+ø£μ e∫Ã+~. |ü<ä eT+fÒ bÕ<ä, >∑D,

j·T‹, ÁbÕdü\‘√ ≈£L&çq~. ô|’ $wüj·÷\qìï+Ï |ü]o*+#êø£ ªñ‘·Œ\e÷\μ |ü<ä \ø£åD≤\qT á $<Ûä+>±

#Ó|üø√e#·TÃ.

n) á |ü<ä +˝À Hê\T>∑T bÕ<ë\T+≤sTT.

Ä) Á|ü‹ bÕ<ä+˝Àq÷ es¡Tdü>± ªuÛÑs¡quÛÑuÛÑs¡eμ nH >∑D≤\T ekÕÔsTT.

Ç) j·T‹kÕúqeTT |ü<äe nø£ås¡+.

á) ÁbÕdü ìj·TeT+ ñ+≥T+~.

4. ÁøÏ+~ |ü<ä bÕ<ä+˝À >∑Ts¡T\|òüTTe⁄\T >∑T]Ô+∫, >∑D$uÛÑ»q #dæ, \ø£å \ø£åD düeTq«j·T+ #j·T+&ç.

n) Ä|ü⁄] u≤j·T≈£î+&ÉT eTø£sê+ø£ XXÊ+ø£ eTH√»„eT÷]ÔuÛ≤

♦ bÕsƒ¡XÊ\ Á>∑+<Ûë\j·T+ qT+&ç $$<Ûä s¡ø±\ ˙‹ |ü<ë´\T ùdø£]+∫ dü+ø£\q+>± ‘·j·÷s¡T #j·T+&ç.


ªªÄ\j·T+•~Û\yÓTÆb˛e#·TÃ.

u≤$ ≈£L&ÉT≈£îb˛e#·TÃ.

˙Ï ñ<Ûäè‹øÏ #Ós¡Te⁄ ø£≥º ‘Ó–b˛e#·TÃ.

n&É$ q•+#·e#·TÃ.

ø±˙ |ü<ä + n»s¡eTs¡+>± ì*∫ ñ+≥T+~.μμ

dü÷øÏÔ


1. ô|’ ù|sê <ì >∑T]+∫ ñ+~?

2. ‘Ó*$MT]q e÷qe⁄\T @+ #düTÔHêïs¡T?

3. MÏ |òü*‘ê\T m˝≤ ñHêïsTT?

4. JeyÓ’$<Ûë´ìï ø±bÕ&É≤ìøÏ eTq+ @+ #j·÷*?

eTfij·÷\ eT÷\+ : bıHé≈£îqï+ e¬sÿyéT, nqTyê<ä+ : mHé. yDT>√bÕ\sêe⁄

e÷≤¢&˚ Hê>∑*

á $X«+˝À, á uÛÑ÷eT+&É\+˝À, á Jeq#·Áø£+˝À eTq¬ø+‘· ÁbÕ<ÛëqéTT+<√ ....z NeT≈£î, z <√eT≈£î,

z á>∑≈£î, ‘·÷˙>∑≈£î, ‘˙>∑≈£î, z >∑<ä›≈£î ∫es¡≈£î z q‘·Ô≈£L, z |”‘·≈£L ≈£L&Ü ø±düÔ n≥÷ Ç≥÷>± n+‘

ÁbÕ<Ûëq´+ ñ+<äì ‘*b˛sTT+~. düeTùd´$T≥+fÒ ñqï‘· Je⁄\+ ø±e≥+‘√ eTq≈£î ‘Ó*$ m≈£îÿeqT≈£î+≤+.

Ä ‘Ó*$ì eTq+ $HêXÊìøÏ ñ|üjÓ÷–düTÔHêïeTqTø√ Ò<äT. HêÏ y≥ø±\+ qT+N HÏ bÕ]ÁXÊ$Tø£ j·TT>∑+

es¡≈£L eTq+ Ç‘·s¡ Je⁄\q÷, á Á|üø£è‹˝Àì JeyÓ’$<Ûë´ìï, düø£\ eqs¡T\q÷ |ü]Vü≤dædü÷ÔH b˛‘·THêï+.

|òü*‘·+ Ç|ü&ÉT á uÛÑ÷MTà<ä eTq ndæÔ‘·«yT njÓ÷eTj·T+˝À |ü&ç+~. á $\j·T+ #·÷dæ uÛÑj·T|ü&É≥+.

ÁbÕDT\≈£î eTTK´+>± ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\≈£L dü+y<äq\T+≤j·T˙ eTq+ #·÷ù|

Áù|eT, ÄbÕ´j·T‘·\≈£î n$ düŒ+~kÕÔj·T˙ #Ó|üŒ&É+ á bÕsƒ¡+ ñ<›X+. Jeø±s¡TD´ <äèwæºì

ô|+bı+~+|ü#j·T&É+ á bÕsƒ¡+ ñ<›X+.


#·<äe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç

Á|üX¯ï\T

10


bıHé≈£îqï+ e¬sÿjYT eT\j·÷fi nuÛÑT´<äj·T s¡#·sTT‘·\˝À Á|üeTTKT&ÉT. 1`7`1910q ≈£î≥ºHê&é <ä>∑Zs¡Tqï

m<ä‘·Te Á>±eT+˝À dæ]j·THé Å¬ø’düÔe ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+#ê&ÉT. áj·Tq u≤\´+˝ÀH ‘·+Á&ç #·ìb˛j·÷&ÉT.

<ë+‘√ ‘·*¢ ` |æ\¢ ‘√ ‘·q |ü⁄Ïº …¢Ìq bıHé≈£îqï+≈£î #s¡T≈£î+~. e]ÿu≤\´+ nø£ÿ& >∑&ç∫+~. áj·Tq

bÕsƒ¡XÊ˝$<ä |üP]Ôø±ø£eTT+< uÛ≤s¡‘· kÕ«‘·+Á‘√´<ä eT+yÓ’|ü⁄ Äø£]¸‘·T\j·÷´s¡T. ÁbÕs¡+uÛÑ<äX˝À áj·Tq

s¡#·Hê edüTÔe⁄\T kÕ«‘·+Á‘√´<ä e÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫ ñ+&$.

ñbÕ<Ûë´j·TT&ç>± J$‘êìï ÁbÕs¡+_Û+∫q e¬sÿjYT ª‹s¡TeTT\ÿ#·Ãμ (1939) nH ø£<∏ëìø± dü+ø£\q+‘√

s¡#·sTT‘·>± |ü]#·j·TeTj·÷´s¡T. yÓTT<äÏ Á>∑+<∏äyT M]øÏ $X‚wü U≤´‹ì ‘Ó∫Ãô|Ïº+~. yêéVü‰]ø£ e#·Hêìï

ˇ&çdæ |ü≥Tºø√e&ÜìøÏ ø£<∏ëìø£, Hê≥ø£ Á|üÁøÏj·T Ò ‘·–qeì q$Tàq e¬sÿjYT yêÏô|’ <äèwæºkÕ]+∫ kÕe÷õø£

ndüe÷q‘·\ô|’ sêJ Òì ˇ+≥]b˛sê≥+ #XÊs¡T. kÕ«‘·+Á‘√´<ä eT+˝À bÕ˝§Zì C…’\T•ø£åqqTuÛÑ$+#ês¡T.

J$ø£ ø√dü+ |ü⁄düÔø±\ ø=≥Tº ô|≥º&É+ <ä>∑Zs¡Tï+N dæìe÷s¡+>∑+˝À |üì#j·T&É+ <ëø± mH√ï <ÛäHês¡®q

e÷sêZ\qT nqTdü]+#ês¡T.

24 ø£<∏ëìø± dü+|ü⁄≤\T, 16 Hê≥ø±\T, 2 ø£$‘êdü+|ü⁄≤\T, ˇø£ yê´dü dü+ø£\q+, Ä‘·àø£<∏ä

yÓ\Te]+∫q e]ÿ 2004˝À ø£qTïeT÷XÊs¡T.

e÷qedü+ã+<Ûë\T, eTìwæøÏ Á|üø£è‹‘√ ñqï nqTã+<Ûä+ e¬sÿjYT s¡#·q\˝Àì Á|ü<ÛëHê+XÊ\T.

áj·Tq >=|üŒ e÷qe‘ê yê~.

ø£$ |ü]#·j·T+

ns¡∆+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘· ^j·T+&ç.

‘Ó*j·Tì |ü<ë\ nsê∆\qT |ü<ä|üÏºø£ #·÷dæ Á>∑Væ≤+#·+&ç, $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç. Ç+ø± ‘Ó*j·Tì

|ü<ë\ nsê∆\qT ñbÕ<Ûë´j·TT\ì n&ç– ‘Ó\TdüTø√+&ç.

ábÕsƒêìøÏ o]¸ø£ m+<äT≈£î n˝≤ ô|≤ºs√ Væ≤+#·+&ç.


nqTyê<ä+ ` ˇø£ uÛ≤wü À qTqï kÕVæ≤‘ê´ìï ys=ø£ uÛ≤wü ÀøÏ j·T<∏ë‘·<Ûä+>±

sêdæqf…¢Ìq <ëìì nqTyê<ä+ n+≤s¡T. Ç~ nqTyê<ä Á|üÁøÏj·T.



I

m<äT› dü+>∑‹ e#Ãdü]øÏ zôd|òt #Ó‘·ÔHé n˙ï eT]∫b˛‘ê&ÉT. yπs ¬s’‘·T\T n‘·DÏí ªm<äT› |æ#√Ã&ÉTμ nì |æ\TkÕÔs¡T. Ä

m<äT› ù|s¡T ø£qïHé. <ëìï #·÷dæ eTT#·Ã≥|ü&Éì ¬s’‘·T Ò&ÉT. zôd|òt≈£î ø£qïHé ‘√&ç< ˝Àø£+. ã÷&ç<ä s¡+>∑T˝À ã\+>±,

bıÏº>±, ≤yêÏ +|ü⁄ ‹]–q ø=eTTà\‘√ n~ ÁãVü‰à+&ÉyÓTÆq Äø±s¡+ >∑\ eèwüuÛÑsêE. düT&ç ‹]–q _>∑TyÓ’q #·s¡à+,

u…’ÏøÏ ñ_øÏq ø£fiófl. ndü\T ø£qïHé q&Éø£ ÀH Á|ü‘´ø£yÓTÆq Øƒ$ ñÏº|ü&~. <äTHï≥|ü&ÉsTTHê, eT¬sø£ÿ&ÉsTTHê zôd|òt

eTqdüT˝À @eTTqï<√ ø£qïHé ‘·|üŒìdü]>± |üdæø£fÒº~. mø£ÿ&ÉsTTHê düπs, kÕe÷qT\ >∑~˝À>±ì, bı\+˝À>±ì Ä m<äT›

dü]>±Z zôd|òt @eTqT≈£î+≥THêï&√ >∑T]Ô+#·>∑*π>~.

ø£qïHé MT<ä zôd|òt ‘·q #Ósêïø√\ HÓqï&É÷ ñ|üjÓ÷–+#· Ò<äT. ]πø #Ósêïø√\ ô|’øÏ Òù| yê&É+‘. yπs

¬s’‘·T\˝≤>∑ n‘·ìøÏ >=+‘Ó‹Ô ‘·q m<äT›qT ‹≥ºe\dæq nedüs¡eT÷ ñ+&~>±<äT. ùdïVæ≤‘·T&ç‘√ e÷≤¢&çqfÒº ø£qïHé‘√

≈£L&Ü e÷≤¢&yê&ÉT. nø£ÿ&É ñqï m<äT›\ìïÏø° Hêj·T≈£îsê\T ø£qïHé. ø£ eT&ç À <äTqï&É+ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘·, |üø£ÿ

eT&ç ÀøÏ yÓfi≤fl\ì ø£qïHé≈£î #Ó|üŒe\dæq nedüs¡yT Ò<äT. n≥Te+Ï |üqT\˙ï m|ü&ÉT, m≤¢ #Ój·÷´˝À ø£qïHé≈£î

‘Ó\TdüT.ø=ìïkÕs¡¢sTT‘ ø£qïHé |üø£ÿeT&ç ÀøÏ yÓ[flb˛‘·T+fÒ, zôd|òt ˇø£ÿø£åD+ $sêeT+ ø±yê\Hyê&ÉT.

ªªzjYT ` z ø£åD+ Ä>∑T, qqTï bÕHé ydüTø√˙. #ê˝≤ ùd|üsTT+~.μμ

Ä e÷≥ $q>±H ø£qïHé ì*∫b˛jT~. bÕHé qeT\&É+ nsTTb˛>±H zôd|òt ªªVüQ"μμ nH yê&ÉT. ø£qïHé eT∞fl

|üì yÓTT<ä\Tô|fÒº~. ˇø£ eT&ç À+∫ eTs√ eT&ç ÀøÏ yÓfió‘·Tqï|ü&ÉT Ä ∫qï >∑≥¢MT<ä m+‘· C≤Á>∑‘·Ô>± n&ÉT>∑T\T

yùd<äì! Ä ∫qï ∫qï >∑≥¢MT<ä mø£ÿ&ÉsTTHê ‘·q –≥º ô|fÒº~ ø±<äT. dü]>±Z #·÷dæ ø£ÿ ‘·qTï ‘·+‘ >∑≥T¢ ‘Ó–b˛‘êj·Tì

<ëìøÏ ‘Ó\TdüT.

#Ó|æŒq<ä+‘ê ns¡ú+ #düT≈£îH ø£qïHéqT ø£fÒºj·Te\dæ ñ+&~ ø±<äT. <äTqï&É+ nsTTb˛>±H yT‘·≈£î e~ Òùdyê&ÉT.

]πø e~ Òdü÷Ô ªªùV≤ ` b˛ ø£&ÉT|ü⁄ ì+|ü⁄ø√. ns¡Ï#Ó≥T¢ e÷Á‘·+ eTT≥Tºø√≈£îμμ nì ôV≤#·Ã]+#yê&ÉT zôd|òt. ø£qïHé

m|ü&É÷ ns¡Ï #Ó≥¢qT >±ì, ø=ã“] yÓTT\ø£\qT>±ì eTT≥Tº≈£îH~ ø±<äT. yê≥ì m+‘√ ÁX<ä∆‘√, ÁXeT‘√ Hê≤s¡ì

<ëìøÏ ‘Ó\TdüT. yêÏì HêÏq yêfiflqT ø=eTTà\‘√ bı&Ée&É+ ø£qï yêÏì ‘=πøÿj·T&É+ |òüTÀs¡eTì <ëìøÏ ‘Ó\TdüT.

<äTqï&É+ nsTTb˛>±H, ø£qïHé ˇ+ÏMT<ä ãTs¡<ë eT°º n+‘ê ø£&çπ>ùdyêfiSfl. zôd|òt≈£î á $wüj·T+˝À e÷Á‘·+

|ü≥Tº<ä\ m≈£îÿe.

ªª≈£î&çø±\T Ç≥TyÓ’|ü⁄ Ò|ü⁄ Ä"!` ‘· …+<äTø£≤¢ |ü⁄‘·THêïyé? ø=eTTà\T Hê≈£î ‘·–˝≤j·T+fÒ #·÷düTø√! dü]>±Z

ì+#√ ÒeP... ø£<ä\≈£î...μμ zôd|òt e÷≤¢&çq á e÷≥˝À¢ Á|ü‹ ˇø£ÿ° ø£qïHé≈£î ns¡úeTjT´~. nsTT‘ á uÛ≤wü

<ëìø£+‘·>± q#Ã~ ø±<äT. ndü\T ø£&É>∑&É+ n+fÒH <ëìøÏ nsTTwüº+. ø±ì zôd|òt MT<ä ñqï Áù|eTø=B› Á|ü‹kÕØ

˝§+–b˛jT~. Vü≤è<äj·T+˝Àì Áù|e÷qTsê>±*ï m≤¢ yê&ÉTø√yê˝À ‘Ó*j·Tì ¬s’‘·T\T ªª@ yÓTT+&ç m<äT›HÓ’Hê rdüT≈£îb˛sTT

ˇø£ÿkÕ] zôd|òt≈£î n|üŒC…|üŒ+&ç. ø£ÿkÕ] ‘·q #‘·T\‘√ ‹ì|æ+#ê&É+fÒ, Ä |üXóe⁄ ø=‘·Ô s¡÷|üyÓT‘·TÔ‘·T+~,μμ nHyêfió

fl. m<äT›\‘√ zôd|òt düVü≤»+>± e÷≤¢&yê&ÉT. s√»+‘ê zôd|òt ‘·q m<äT›≈£î yT‘· b π>dü÷ÔH >∑&çù|yê&ÉT. |üXóe⁄\ |ü≥¢

Á≈£Ls¡‘ê«ìï e÷Hê\ì ñ|üHê´kÕ\T $+fÒ zôd|òt≈£î ∫Á¬s‘Ô~. ªª|üXóe⁄*ï s¡øÏå+#ê*, |üXóe⁄*ï s¡øÏå+#ê* nì Á|ü‹yê&É÷

ñ|üHê´dü$T#Ãyê&. @ fiÀflHÓ’Hê Á|üuÛÑT‘·«+ ø£ e]bı˝≤qïsTTHê |üXóe⁄\ ø√dü+ e~ Òdæ+<ë? @+? >∑&É¶+ ‹ì|æ+∫

s¡øÏåkÕÔsê |üXóe⁄*ï?μμ

ø£qïHé≈£î yT‘· ydæq ‘·sê«‘·H zôd|òt ‘·q Äø£* rs¡TÃ≈£îHyê&ÉT. <=&√¢ |üXóe⁄\T yT‘·≈£î e÷&ç‘, Ä Ç+ÏøÏ

n]wüº+ <ë|ü⁄]düTÔ+<äì zôd|òt qeTàø£+. Ò<ë, nHêdü Ä≈£î\T ø£qïHé H√ÏøÏ n+~düTÔHêï&É+fÒ, eTTfifl˙ï ø£‹Ô]+∫,

Ä≈£î\T eTTø£ÿ\T #dæ Ç#êÃ&Éqïe÷fÒ.


ø£qïHé bı˝≤˝À¢ ‹]– Ç+ÏyêøÏÀ¢ n&ÉT>∑T ô|≥º>±H, ªªôV≤jYT ø£qïHé,μμ nì πøπøùd yê&ÉT zôd|òt. Ä >=+‘·T

$q>±H m<äT› Ä–b˛jT~. yÓ÷s¡ ô|’¬ø‹Ô zôd|òt ‘·q <ä>∑Z] ø=#Ães¡≈£L #·÷dü÷Ô ì\ã&~. #‹ì+&Ü >∑&ç¶|üs¡ø£\‘√H√,

ø±dæìï ns¡Ï ‘=ø£ÿ\‘√H√, @<√ ø£ ∫qï ø±qTø£ |ü≥Tº≈£îb˛jTyê&ÉT zôd|òt. ø£qïHé n≤¢ #‘·T˝À¢+# ‹Hùd~. zôd|òt

Áù|eT>± <äTe⁄«‘·T+&É>±, ø£qïHé n‘·DÏí Hê≈£î‘·T+&~. zôd|òt m+&çb˛sTTq #ÓeT≥ ñ|üŒq ø£qïHé≈£î #ê˝≤ Çwüº+>±

ñ+&~.

II

m+‘· >∑T+|ü⁄˝ÀqT+∫ nsTTHê ø£qïHé zôd|òt >=+‘·T >∑Ts¡TÔ|üfÒºùd~. yT|òüT >∑s¡®q $ì |ü⁄] $|æŒq HÓeT*˝≤ n~

Äq+~+#~. bı\+˝À zôd|òt Hê>∑* |ü≤º\ì ≈£L&Ü <ëìøÏ |ü≥Tº<ä\>± ñ+&~. Hê>∑* Ç+¬øes¡T |üÏºHê n~ ‘·q

ø=+f…‘·q+ #·÷ô|fÒº~. n~ Ä|ü&ÜìøÏ eT∞fl zôd|òt CÀø£ + #düTø√e\dæ e#Ã~. ªªø£qïHé e<äT›. eTq ≈£î≥º|üŒH ø£<ä÷,

˙≈£î ‘Ó*<ë @+?μμ nHyê&ÉT. n≤¢ zôd|òt XÊ+‹ ≈£î~πsÃyê&ÉT. bı˝≤˝À¢ ¬s’‘·T\≈£î ø£ Ä˝≤|üq ñ+≥T+~. n+<äT˝À

|ü<ë\÷, yêø±´\÷ @MT ñ+&Ée⁄. zôd|òt ≈£L&Ü ª¨μ nì >=+‘Ó‹Ô n+<ä+>± Ä Ä˝≤|üq #ùdyê&ÉT. ˇø£Ï ¬s+&ÉT

ì$TcÕ\ bÕ≥T Ä e÷<ÛäTs¡ + n˝≤ düŒwüº+>± ì*∫ ñ+&~. á dü+^‘·+ Áù|eT^‘ê\˝ÀqT, ãè+<ë>±Hê\˝ÀqT

$ì|æ+# eT<ÛäTs¡ dü«sê\≈£î Á>±MTD u≤D° ≤ ñ+&~. ãVüQXÊ <ëìï |ü$Á‘· ‘·+>±H√, |üXóe⁄\ eT+Á‘·+>±H√

e]í+#·&É+ dü]>± ñ+≥T+<yÓ÷. zôd|òt Ä ^‘·+ m‘·TÔ≈£îHêï&É+fÒ, ø£qïHé Ä\dü≥q÷, u≤<Ûäq÷, |üì˙ ≈£L&Ü

eTs¡∫b˛sTT dü+^‘·+˝À eTTì–b˛jT~.

yÓT&É Àì >∑+≥\T, H\˝ÀøÏ ~>∑T‘·Tqï –≥º\T Ä ^‘êìøÏ ‘êfi+ yùd$. z s√E ∫Á‘·yÓTÆq dü+>∑‹ »]–+~.

‘·T+&É‹ Ÿ πø\Hé ø=&ÉT≈£î |ü#·Hé Hê>∑* ø£≤º&ÉT. düqï>± ø°fiflH=|æŒ e∫Ã zôd|òt Ä s√E Ç+À¢H |ü&ÉT≈£îHêï&ÉT. zôd|òt

m<äT›\T Ò≈£î+&Ü πø\Hé bı\+|üì Ä s√E |üP]Ôø±<äT. ø£qTø£ ø£qïHéqT, <ëì »‘· m<äT›q÷ rdüT≈£îbıeTàì zôd|òt

#ÓbÕŒ&ÉT. $T>∑‘ê m<äT›\‘√bÕ≥T á ¬s+&É÷ ≈£L&Ü bı\+˝À Á|üy•+#êsTT. Ä eT&ç ø£kÕ] <äTqï&É+ nsTTb˛sTT+~.

¬s+&√ <äTøÏÿ yÓTT<ä\Tô|≤ºø£ |ü#·Hé≈£î bÕ≥ m‘·TÔø√yê\ì|æ+∫+~. ø£qïHé yÓqø£qT+∫ |ü#·Hé Ä˝≤|üq ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.

ø±ì Á|ü|ü+#·+˝À¬ø˝≤¢ dü+^‘· s¡Væ≤‘·T&Ó’q Ä eTìwæ m+<äT≈£î bÕ&Ü\qT≈£îHêï&ÉT?

bÕ&Ü\ì|æ+∫~, bÕ&Ü&ÉT ` n+‘. Ä <ës¡TDyÓTÆq dü+^‘·+ yÓTT<ä\Tø±>±H

ø£qïHé≈£î ndü+‘·è|æÔ ø£*–+~. ‘·\ y>∑+>± n≥÷ Ç≥÷ |æ ‘·q ìs¡düq

Á|üøÏÏ+∫+~. |ü#·Hé≈£î Ç<MT mø£ÿ Ò<äT. ‘êqT u≤>± bÕ&ÉT‘·THêïH

nqT≈£î+≥THêï&ÉT. ‘·eT bÕ≥ m+‘· |òüTÀs¡+>± ñqï<√

>±j·T≈ £ î\T > ∑ T] Ô+# ·ø £b˛e& É+ d ü+^‘ ·+˝À

düVü≤»yÓTÆq<. ø±ùd|üÏøÏ ø£qïHé ‘·q ndü+‘·è|æÔì

d ü Œw ü º +> ±H ˚


Á|üø£Ï+∫+~. ◊Hê |ü#·Hé bÕ≥ Ä|ü Ò<äT. |ü#·Hé ùdïVæ≤‘·T\≈£î Á|ü|ü+#·+˝Àì @ sê>∑yÓTÆHê ˇø£fÒ. ø£qïHé≈£î yêfifl

‘√&ÜŒfÒMT <=s¡ø£ Ò<äT. |ü#·Hé dü+^‘êìï nee÷ì+#ê&Éì, ø£qïHé ≈£î&çø±\T MT<ä ã\+>± ‘·ìï+~. eT÷&ÉT s√E\bÕ≥T

Ä dü+^‘·ø±s¡T&ÉT Ç+À¢ ñ+&ç ø±|ü&É+ ô|Ïº+#·Tø√e\dæ e∫Ã+~.

zôd|òt <ä>∑Zs¡ ø£qïHé |üHÓï+&fiflbÕ≥T $ÁXÊ+‹ Ò≈£î+&Ü |üì#dæ+~. á eT<Ûä mH√ï edü+‘ê˝À¢ ••sê˝À¢

|ü+≥\T Ç+Ïø=#êÃsTT. #Ó≥÷¢, <äTãT“\÷ mH√ï o‘êø±˝≤©ï, m+‘√ eT+#·Tq÷ #·÷XÊsTT, bÕ*‘·T\ eTT+<äT

Á|üuÛÑTe⁄\T #·÷|æq nHø£ dæ+Vü‰düHê\÷, sê»<ä+&Ü\÷ ≈£L*b˛j·÷sTT. ÁãVü‰à+&ÉyÓTÆq e÷s¡TŒ\T »]–b˛‘·THêïsTT.

eTìwæì eTìwæ <√|æ&û #j·T&ÜìøÏ M\T Òì ø=‘·Ôs¡ø£+ bÕ\q ≤+Ï dü+‘√wüø£s¡yÓTÆq e÷≥\T $qã&Ü¶sTT. ø±ì zôd|òt

‘·q¬ø+‘√ ÇwüºyÓTÆq m<äT›*ï nyÓTàj·Té\dæe∫Ã+~. n|üŒÏπø n‘·qT ã+>±s¡Tu≤‘·T ≤+Ï e]bı˝≤ìï ‘êø£≥Tº ô|fÒºXÊ&ÉT.

Çwüº|üPs¡«ø£+>± @MT ø±<äT. ø±ì n+‘·ø£qï >∑‘· +‘·s¡+ Ò<äT. n‘·ìøÏ ô|∞fl&ÉT <ë≥T‘·Tqï ø£ eTT<äT›\ ≈£L‘·Ts¡T ñ+~.

ô|[flø=&ÉT≈£î ≈£î≥T+ã+ ô|’dü≈£î ]ƒø±D≤ Òì< nsTTHê, eT÷&ÉTy\ s¡÷bÕj·T\ ø£≥ï+ n&É>∑&É+‘√ zôd|òt≈£î >∑‘· +‘·s¡+

Òø£b˛sTT+~. bı˝≤ìï |ü~ùV≤qTe+<ä\ s¡÷bÕj·T\≈£î ‘ê≈£≥Tº ô|fÒºXÊ&ÉT. ø£≤ïìøÏ n~ dü]b˛sTT+~. ô|[fl Ks¡TÃ\≈£î

Ç+ø± &ÉãT“ ø±yê*‡e∫Ã+~. n+<äTø£ì, m<äT›\+fÒ m+‘· Áù|eT ñHêï, yêÏì nyÓTàj·T´ø£ ‘·|üŒ Ò<äT.

Çs¡yÓ’ dü+e‘·‡sê\bÕ≥T n‘·qT sêÁ‹+ãefiSfl ø£wüº|ü&ç |üì#XÊ&ÉT. n‘·qT n+<ä]ø° ‘Ó*dæq ¬s’‘·T. ø±ì ∫e]øÏ

|òü*‘·+ @$TÏ? n‘·ì ‘·\ HÓ]dæb˛sTT+~. #·÷|ü⁄ eT+<ä–k Ô+~. ˇfi¢+‘ê eTT&É‘·\T |ü&ç+~. ø°fifl H=|ü\T

yÓTT<ä\j·÷´sTT. |üì‘√ n‘·ì #‘·T …≤¢ ø±j·T>±XÊj·T+fÒ, ø£‹Ô≈£L&Ü ~π>~ø±<äT. @+ #kÕÔ&É‘·qT eT]? ◊<äTy\

@fifl øÏ+<äÏ kÕ<ÛäHê\‘√ |üì #düTÔ+&yê&ÉT. H\˝À kÕs¡eT+‘ê b˛sTT+~. yÓj·T´≤ìøÏ ms¡Te⁄ ÒMT Òe⁄. ‘·q J$‘·

kÕ<ÛäqeT÷ yÓ÷ø£åkÕ<ÛäqeT÷ nsTTq uÛÑ÷$Tì |ü]s¡øÏå+#·eTì n‘·qT es¡TD <e‘·qT, yT|òü÷\qT, |üs¡«‘ê\qT, yêj·TT<e‘·qT

ÁbÕ]ú+#ê&ÉT. @fiflø=B› kÕ–q Ä ÁbÕs¡úq\ ìwüŒ¤\‘·«+ qT+∫ n‘·ì+ø± #s¡Tø√ Ò<äT. ø±ì, <äTø±D≤\÷ ô|]>±sTT,

<√|æ&û |ü<ä∆‘·T\÷ ô|]>±sTT. n‘·qT nee÷q|ü& $wüj·÷\˙ï ô|s¡>∑&É+ yÓTT<ä\sTT+~.

ø£qïHéqT n$Tàq|ü&ÉT zôd|òt nø£ÿ&É Ò&ÉT. Áø£j·T|üÁ‘·+ $wüj·T+˝À n‘·ìøÏ ˇø£ s¡÷bÕsTT s¡TdüTeTT sêyê*‡

ñ+&ç+~. ø±ì mìï s¡÷bÕsTT\sTTHê Ä|ü Òì ø£ ïfifl‘√ n‘·qT nø£ÿ&çï+∫ yÓ[flb˛j·÷&ÉT. Ä Äes¡D e~*b˛yê\+fÒ

ø£qïHé≈£î ø£wüº+ ø£*–+~. ‘·\ ô|’¬ø‹Ô, ‘·q j·T»e÷ì, ‘·q ÁbÕD≤ìøÏ ÁbÕD+ nø£ÿ&É ñHêï&yÓ÷qì #·T≥÷º #·÷dæ+~.

mø£ÿ&√ @<√ bıs¡bÕ≥T »]–+<äqT≈£î+≥Tqï≥Tº>± ˇø£Ï ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ Ä–b˛sTT+~. Ä düeTj·÷ìøÏ <äøÏåD+ y|ü⁄

|üqdü#Ó≥Tº øÏ+<ä ì\ã&ç zôd|òt eTÚq+>± ø£ ïfiófl ‘·T&ÉT#·T≈£î+≥THêï&ÉT.

Áù|eT≈£î m|ü&É÷ e÷≥\÷, Á|ü<äs¡Ùq\÷ nedüs¡+ Ò<äT. Áù|eT+fÒ <äT'K+ ‘Ó*dæq ¬s+&ÉT Vü≤è<äj·÷\ kÕìïVæ≤‘· yT—

nsTT‘, zôd|òt, ø£qïHé\ ø£Hêï ˇø£]ø=ø£s¡T <ä>∑Zs¡sTTqyêfiófl eT¬ses¡÷ ñ+&És¡T. yêfiófl ‘·eT ø£cÕº*ï ˇø£]ø=ø£s¡T

#Ó|üø√ Ò<äT. n+<äTe\¢ Ä ¬s+&ÉT Vü≤è<äj·÷\÷ eT]+‘· m≈£îÿe u≤<ÛäqT nqTuÛÑ$#êsTT.

III

Bøå±~Hê\T eTT–dæb˛sTT ádüºsY |ü+&É>∑ e∫Ã+~. m+‘· ù|<äyêfiflsTTHê düπs, Å¬ø’düÔe⁄\≈£î Ç~ ø£ Äq+<√‘ê‡Vü‰\

~q+. Ä s√Eq Á|ü‹ e+≥>∑~˝À+N |òüTTeT|òüTTeT˝≤&ÉT‘·÷ e÷+dü+ yêdüq˝§kÕÔsTT. eT÷≈£îfifl˝À nbÕŒ\T düTsTTéTì

#·|ü&ÉT #dü÷Ô eT‘ÓÔøÏ+# yêdüq*ï yÓ<ä»\T¢‘·T+≤sTT. y&ç e÷+dü+ ≈£Ls¡, ø=ã“] eTTø£ÿ\T, n≥T¢, ø=ìï |üfi‚fl\T

nø£ÿ&É ñ+≤sTT. nø£ÿ&É m≥T #·÷dæHê dü+‘√wüyT. á n<äT“¤‘·yÓTÆq s√Eq Äq+<ä+ Òì Çfiófl+&ÉH ñ+&Ée⁄. ø±ì

zôd|òt <ìø√düyÓ÷ m<äTs¡T#·÷dü÷Ô ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. <ä>∑Zs√¢ mes√ bı\+ <äTqTï‘·THêïs¡T. Ä Hê>∑*yê&ç eT<ÛäTs¡dü«s¡+

zôd|òt≈£î $qã&ÉT‘√+~. Ä bÕ≥ n‘·ì˝Àì ¬s’‘·T Vü≤è<äj·÷ìï <äVæ≤+∫yk Ô+~. <=&√¢ kÕ …>∑÷fiófl ì+&ç, m‘·TÔ>±

ì\ã&ç ñqï Hê>∑*ì #·÷ùdÔ n‘·ì Vü≤è<äj·T+ u≤<Ûä‘√ ì≥÷ºs¡Tk Ô+~. eT∞fl ‘·q≈£î J$‘·+˝À m|ü&Ó’Hê ø£qïHé ≤+Ï


z »‘· m<äT›\T, z Hê\T¬>’<Óø£sê\ eT+∫ uÛÑ÷$T e∫Ã á Hê>∑*ì ñ|üjÓ÷–+#·>∑\T>∑T‘ê&Ü? n≥Te+Ï s√EqT

#·÷ùd n<äèwüº+ ‘·q≈£î+<ë nì zôd|òt ìdü‡Vü‰j·T+>± Ä˝À∫+#ê&ÉT.

ªª@eTjÓ÷ýé— m+‘·ùd|üì n≤¢ ≈£L#·T+≤yé? »]–+<<√ »]–b˛sTT+~. ø=≤ºj·T+ yÓfiflyê @$TÏ? <ëìï

πs|ü⁄ n‘êÔ]+ÏøÏ |ü+|æ#·yê @+?μμ eTTuÛ≤e+>± ≈£L#·Tqï zôd|òtqT uÛ≤s¡ eT]j·÷ eT+<ä*+∫+~.

≈£L‘·T]ï eTsêï& n‘êÔ]+ÏøÏ |ü+|æ+#ê*. Ç+ø± ô|≤º*‡q ã≥º\T ô|≥ºH Ò<äT. zôd|òt≈£î Çwüº+ Òø£ ø±<äT >±ì

#‹˝À &ÉãT“\T Òe⁄. eT]j·÷ Çs¡yÓ’ s¡÷bÕj·T\ N° ø£&ÉT‘√+~. <äTs¡“¤s¡yÓTÆq s√E˝À¢≈£L&Ü ø£&ÉT|ü⁄ ø£≥Tº≈£îì, Á|ü‹

yÓT‘·T≈£L C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷düT≈£î+≥÷ yêfiófl Ä N° ø£&ÉT‘·THêïs¡T.

zôd|òt Ç+ø£ <äTø±D≤ìøÏ yÓfi<ëeTì Ò∫ ì\ã&Ü¶&ÉT. ªªHêHêï, s¡$ø£\ >∑T&É¶ ø±düÔ eT+<ä+ ñ+&≥Tº #·÷&ÉT,μμ nì

#Ó|æŒ+~ ø£Á‹≈£îÏº.

ªªuÛÑ÷$T •düTÔ ø£≥º Ò<äT >∑<ä÷, n~≈£L&Ü ø£Ïºsê,μμ n+~ eT]j·÷.

zôd|òt #·+ø£ À >=&ÉT>∑T ô|≥Tº≈£îì, uÛÑT»+MT<ä z ‘·T+&ÉT ydüT≈£îì, u§&√¢ z bÕHé <√|ü⁄≈£îì ãj·T Ò›sê&ÉT.

ádüºsY dü+<ä&ç, Äq+<√‘ê‡Vü‰\T ø=≤ºj·T+˝À @MT ‘·≈£îÿe Òe⁄. Å¬ø’düÔe⁄\ <äTø±D≤\T ˇø£ÿÏ ≈£L&Ü rdæ Òe⁄.

ø±ì ã≥º\ <äTø±D≤\T #ê˝≤H ñHêïsTT. zôd|òt ˇø£Ï ¬s+&ÉT <äTø±D≤\˝ÀøÏ yÓ[fl s¡ø£s¡ø±\ ã≥º\ <Ûäs¡\T, HêD´+

ø£qT≈£îÿHêï&ÉT.

ªªnuÀ“ ` m+‘· <Ûäs√!μμ ã≥º\ <Ûäs¡ $|üØ‘·+>± ñqï<äì n‘·ì n_ÛÁbÕj·T+. ªª@<yÓTÆHê Hì+ø√ ¬s+&ÉT eT÷&ÉT

<äTø±D≤˝À¢ ø£qTø√ÿyê*. mø£ÿ&É nD≤ ‘·≈£îÿe≈£î <=s¡T≈£î‘·T+<√ me]øÏ ‘Ó\TdüTμμ nqT≈£îHêï&ÉT. n≤¢ <äTø±D≤\˙ï

‹]>±&ÉT. n≤¢ q&ÉTdü÷Ô q&ÉTdü÷Ô eTTìdæ|ü Ÿ uÛÑeq+ eTT<äT≈£î #s¡T≈£îHêï&ÉT. nø£ÿ&É, >√&É u…’≥H, #ê\ m<äT›*ï

es¡Tdü>± ì\u…≤ºs¡T. ne˙ï m+‘· ãø£ÿ∫ø°ÿ ñHêïj·T+fÒ yêÏ |üø£ÿf…eTTø£\T …ø£ÿô|§º#·TÃ. meTTø£\MT<ä ø£|æŒq

#·s¡à+ ‘·|üŒ eTπsMT Ò<äT. yêÏ À ø=ìï ∫e] s√E˝À¢ ø=∫Ãq eTTdü* m<äT›\T. ø=ìïÏøÏ ‘√ø£\T ‘Ó–b˛j·÷sTT.

ø=ìïÏøÏ @fi¢ ‘·s¡ã&ç ãfió¢ ˝≤–q >∑Ts¡TÔ>± yÓT&É\T ø±j·T>±dæ ñHêïsTT. ø=ìïÏøÏ ø=eTTà\T m<äT>∑T<ä\ Ä–b˛sTT

#ê˝≤ s√E\sTTq≥TºHêïsTT. ø=ìï eTìwæ uÛÑ÷‘·<äj·T Ò$Tì Á|üø£ÏdüTÔHêïsTT. Ä m<äT› À¢ n≥Te+Ï dü+>∑‘·T …H√ï

ø£qã&É‘êsTT. yê≥ìïÏMT<ë eTTìdæbÕ*° q\¢ì eTè‘·TéTTÁ<ä ydæ+~. yêÏ À Ç+ø± @eTHêï $T–* ñ+fÒ ádüºsY

|üs¡«~Hêq e÷+dü+>± e÷s¡uÀ‘√+~. n≤¢ eTTÁ<äyÓj·T´ì |üXóe⁄*ï ø√dæ nyTà ø£Ïø£yêfiflMT<ä eTTìdæbÕ*° ø£]ƒq

#·s¡ \T rdüT≈£î+À+~. Á|ü»\ Äs√>±´ìï nìïÏø£qï $Tqï>± uÛ≤$+# eTTìdæbÕ*° á |üØø£åqT m|ü&É÷ dü&É*+#· Ò<äT.

zôd|òt nø£ÿ&É ì\ã&ç ø±ùd|ü⁄ ‘]bÕs¡ pXÊ&ÉT. n‘·ì <äj·÷Vü≤è<äj·T+ ø£~*b˛sTT+~. n|üŒÏπø nø£ÿ&É yÓTT‘·Ô+

<ë<ë|ü⁄ q\u…’ m<äT›\THêïsTT. Ç+ø± eTTÁ<ä yÓj·T´&ÜìøÏ ¬s’‘·T\T |üXóe⁄*ï rdüTø£=dü÷ÔH ñHêïs¡T. zôd|òt yêÏe+ø£

eTs¡D•ø£å |ü&çq $TÁ‘·T\y|ü⁄ #·÷dæq≥Tº #·÷dæ ñ‘·Ôs¡+ yÓ’|ü⁄ q&Éø£ kÕ–+#ê&ÉT.

Vü≤sƒê‘·TÔ>± n‘·qT eDÏøÏb˛j·÷&ÉT. qeTàXø£ + ø±ì dü+>∑‹. eT+<ä–düTÔqï ø£+Ï#·÷|ü⁄ yÓ÷dü+ #j·T&É+ Ò<äT

>∑<ë nqT≈£îHêï&ÉT. nø£ÿ&É meTTø£\T ‘*q z |üXóe⁄qT #·÷dæ, Ä eè<äT∆&ç Vü≤è<äj·T+ ≈£î+–b˛sTT+~. ø£fiófl Nø£≥T¢

ø£e÷àsTT. »\<ä]+|ü⁄ ø£*–+~. WqT, n~ ø£qïH.

ªªø£qïHéμμ n+≥÷ >∑T+&Ó ˝À˝À‘·T˝À¢+∫ πøø£yXÊ&ÉT. ˇø£ÿ >∑+‘·T˝À Ä |üXóe⁄qT #s¡T≈£îHêï&ÉT. ‘·q≈£î kÂU≤´˙ï,

ÄXq÷ ø£*–+∫q Ä >=+‘·T $ì, |üXóe⁄ yÓTT<äT›u≤]b˛sTT+~. ø£qïHé n|ü&ÉT Ä ÁãVü‰à+&ÉyÓTÆq uÛÑeq+ eTT+<äs¡

‘·\~+#·T≈£îì ñ+~. eT∞fl ˇø£kÕ] <ëì #Óe⁄˝À¢ J$‘·+ Á|ü‹<Ûä«ì+∫+~. ‘·\ ô|’¬ø‹Ô #·T≥÷º #·÷dæ+~.

ªª_&Ü¶, qqTï >∑Ts¡TÔ|ü≤ºyê? ì˙ï dæú‹˝À #·÷&Ée\dæ e∫Ã+<ë?μ Áù|eT düŒ+~düTÔqï >∑T+&Ó\≈£î n‘·qT Ä |üXóe⁄qT

Vü≤‘·TÔ≈£îHêï&ÉT. <ëì ‘·\MT<ä ì$Tsê&ÉT. Ä #‘·T\ düŒs¡Ù >∑T]Ô+#·>±H n~ ‘√¬ø‹Ô+~. n~ ‘·q H√Ï‘√ø±<äT,


Vü≤è<äj·T+‘√ @&çÃ+~. ø£qïHé MT<ä ≈£L&Ü eTTÁ<ä ñ+<yÓ÷qì #·÷XÊ&ÉT zôd|òt. WqT, eTT+<ä]ø±fiflMT<ä eTTÁ<ä

düŒwüº+>± ñ+~. <ëìï #Ó]ô|j·T´&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê&ÉT. ø±ì eTTìdæbÕ*° ydæq Ä q\¢eTTÁ<äqT #Ós¡|ü&É+ n+‘·

düT\uÛÑ+ ø±<äT.

IVø£qïHé≈£î ø£&ÉT|ü⁄øÏ+<ä ˇø£ s¡dæ ø±s¡T‘·Tqï |ü⁄+&ÉT ñ+~. <ëì #·T≥÷º á>∑\T eTTdüTs¡T‘·THêïsTT.

ªªÇ~es¡≈£î á m<äT› ˙<ë?μμ nì n&ç>±&ÉT ˇø£ ø£Ïø£yê&ÉT.

ªªBìï Çø£ÿ&çøÏ rdüTø=∫Ã+~ qTy«Hê?μμ nì n‘·DÏí n&ç>±&ÉT zôd|òt.

ªªWqTμμ nHêï&ÉT ø£Ïø£yê&ÉT.

ø£qïHé ‘·q Á|æj·TyÓTÆq j·T»e÷ì #ÓeT≥u≤]q ˇ+Ïì Hêø£&É+ yÓTT<ä\Tô|Ïº+~. Ä #ÓeT≥qT #·\¢ãs¡#·&Üìπø

n~ ‘·q J$‘·+˝À n‘· ~Ûø£+ yÓ∫Ã+∫+~. ‘·q J$‘· #·s¡eT<äX˝À ≈£L&É Ä #ÓeTfÒ Hê≈£î‘√+~. Ä #ÓeT≥ s¡T∫

<ëìøÏ u≤>∑T+≥T+~, n~ <ëì J$‘·+˝À uÛ≤>∑+. eTTdü*¬s’‘·T yÓ#·Ãì ø£ ïfiófl ø£qïHé eTTK+MT<ä sê˝≤sTT.

ªªyÓfifl˙, Ç|üŒÏπø Ä\dü yÓTÆ+~. eT<Ûë´Vü≤ï+˝À|ü⁄ á e÷+dü+ <äTø±D≤ìøÏ #sêÃ*μμ ø£]‘√ ø£s¡T e÷≤¢&ÉT≈£î+≥Tqï

Ä Ç<ä›Øï ñ<›•+∫ nHêï&ÉT <äTø±D<ës¡T. ¬s+&ÉT eT÷&ÉT m<äT›*ï rdüT≈£îì yÓ[flb˛‘·Tqï yê´bÕs¡T˝À¢ ˇø£s¡T ø£qïHéqT

≈£L&Ü rdüT≈£îsêyê\ì ôd’>∑#XÊ&ÉT. n+‘ Çø£, z ¬s+&ÉT eT÷&ÉT >∑+≥˝À¢ ø£qïHé ádüºsY $+<äT≈£î e÷+kÕVü‰sêìï

düeT≈£Ls¡TdüTÔ+~.

Nø£Ï |ü&ÉT‘√+~. ªªBbÕ\T ô|fÒº˝À|ü⁄ á ns¡T>∑T &ÓÃj·Té÷àμμ zôd|òtø√dü+

m<äTs¡T#·÷düTÔqï eT]j·÷ ≈£L‘·T]øÏ #Ó|æŒ+~.

ªªHêqïøÏ+‘· Ä\dü eTsTT<$T≥e÷à?μμ n&ç–+~ ø£Á‹.

ªª|üìMT<ä yÓfi≤fl&ÉT>±, sê˙μμ nì eT]j·÷ dü]›#Ó|æŒ+~.

ªªø=≤ºj·T+πø yÓ[fl ñ+fÒ, m|ü&√ sêyê*‡+~μμ ‘·q

ã≥º\ø√dü+ m<äTs¡T#·÷düTÔqï ø£Á‹ ndüVü≤q+>± n+~.

ÄyÓT ø£fiófl <ë]MT<äH ñHêïsTT. eT]j·÷ ≈£L&É

m<äTs¡T#·÷dü÷ÔH ñ+~. zôd|òt C≤&É Ò<äT. B|ü+

yÓ*–+#ês¡T.


øÏ+<ä ÄyÓT ˇø£ ‘Ó\¢ Äø±sêìï #·÷dæ+~. ªªne÷à, Hêqï e#êÃ&ÉT. WHÍqT, HêHïμμ ø£Á‹ Äq+<ä+>± πøø£\T

y˚dæ+~. HêqïqT ‘êH˚ yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ #·÷XÊqì dü+ãs¡+>± ñ+~. ‘·©¢≈£L‘·T[fl<ä›s¡÷ πø Ä˝À#·q‘√ #·÷dü÷Ô

ì\ã&çb˛j·÷s¡T.

ã≥º\ø√dü+ ÄX>± m<äTs¡T#·÷düTÔqï Ä j·TTe‹ ø£fifl eTT+<äπs zôd|òt ø£qïHé‘√ ø£*dæ ˝À|ü*øÏ e#êÃ&ÉT.

ªªzjYT, Ç~ ø£qïHé,μμ ø£Á‹ ÄXÃs¡ +‘√ n+~.

ªªã≥º Ò$? qTe⁄ Bìï ø=qTø=ÿ#êÃyê?μμ n&ç–+~ eT]j·÷. ø£qïHé ‘·q bÕ‘· <=&√¢ Á|üy•+∫ dü+‘√wü+‘√

H\MT<ä ˇ]–+~.

yêfió¢ n‘·DÏí yÓsTT´ Á|üXï\‘√ y~Û+#ês¡T. >=+‘Ó‹Ô n]#ês¡T. zôd|òt ˇø£ÿe÷≥ e÷≤¢&É Ò<äT. n‘·ì ˇfifl+‘ê

#ÓeT≥‘√ ‘·&çdæ eTT<ä›sTTb˛sTT+~.

ªªHêHêï, qTe⁄« HêøÏ+‘· |üì #kÕÔeì m|ü&É÷ nqTø√ Ò<äTμμ ø£fiflì+&Ü ˙fifl‘√ n+~ ø£Á‹.

ªª_&Ü¶,μμ ‘·+Á&ç &É>∑TZ‹Ôø£‘√ »yê_#êÃ&ÉT ªªHê≈£î qTyÓ«+‘√ ø£qïHé n+‘. ø£kÕsTTyêfiófl...μμ ‘·T+&ÉT‘√ ø£fi§fl‘·TÔ≈£îHêï&ÉT.

n‘·qT Ä yêø£ + |üP]Ô#Ój·T´ Òø£ b˛j·÷&ÉT.


Ç$ #j·T+&ç

1. øÏ+~ n+XÊ\ >∑T]+∫ ‘Ó\|ü+&ç.

n) á ø£<∏äqT kı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ+&ç.

Ä) ªe÷≤¢& Hê>∑*μ nH ù|s¡T á ø£<∏ä≈£î dü¬s’+<Hê? m+<äT≈£î?

2. øÏ+~ yêø±´\T bÕsƒ¡+˝À @ ù|sê˝À ñHêïjÓ÷ >∑T]Ô+#·+&ç. Ä yêø±´\ øÏ+<ä ‘· j·T+&ç.

ˇø£kÕ] <ëì #Óe⁄˝À¢ J$‘·+ Á|ü‹<Ûä«ì+∫+~.

n~ ‘·q H√Ï‘√ ø±<äT— Vü≤è<äj·T+‘√ @&çÃ+~.

3. øÏ+~ ù|sê #·<äe+&ç. U≤∞\T |üP]+#·+&ç.

ˇø£ |ü+&ÉT>∑s√E ÄÁXeT+˝À ùde#düTÔqï ˇø£ eTTdü\eTà Vü‰\T≈£î m<äTs¡T>± ñqï >∑&É|ü\øÏ+<ä

ñqï H\MT<ä eTT>∑TZ\T yk Ô+~. n~ s¡eTDeTVü≤]¸>±] ø£+≥ |ü&ç+~. bı°! nì uÛÑ>∑yêHé |æ\Te>±

m+‘√ dü+‘√wü+>± uÛÑ>∑yêHé <ä>∑Zs¡≈£î e∫Ã+<ëyÓT. Ç~>√ nyê«! ø£wüº|ü&ç eTT>∑TZ\T ô|&ÉT‘·THêïe⁄ >±ì n~

_j·T´|ü⁄|æ+&Hê? nHêïs¡T uÛÑ>∑yêHé. ø±<äT! sê‹ eTTπ>Z n+~ Ä ne«. njÓ÷´! NeT\¬ø’Hê ñ|üjÓ÷>∑+

ñ+&É<. eTT>∑TZ\T ô|≥º&É+ n+fÒ NeT\≈£î ÄVü‰s¡+ yj·T&ÉeTqïe÷≥. Ä <Ûäs¡à+ $&ç∫ô|Ïº n#·Ã+>±


sê‹eTTπ>Z ô|&ç‘ NeT\T Ä |üø£ÿπø sêe⁄. ˇø£yfi e∫ÃHê Ä |òü÷≥T≈£î #·∫Ãb˛‘êsTT ≈£L&Ü. m+<äTø£~?

ø=+#ÓyÓTÆHê _j·T´|ü⁄ |æ+&ç #s¡TÃø√+&ç ` nì ôd\$#êÃs¡T uÛÑ>∑yêHé. Ä e÷≥\T $qïyês=ø£s¡+<äTø=ì

ªª<ÛäqTsêàdü+˝À eTT>∑TZ\T n~Ûø£+>± ô|≥º&É+ NeT\≈£î ÄVü‰s¡+ yÓj·T´&É+ ø√düyTHê!μμ nHêïs¡T. Ä! ø±ø£b˛‘

eT]jT$T? ø=‘·Ô <Ûëq´+ e∫Ãq dü+ãs¡+‘√ s¡+>∑e\T¢\T r]Ã NeT\≈£î ÄVü‰s¡+ ykÕÔs¡qïe÷≥. ªô|<ä›\T

ìs¡ísTT+∫q Ä#êsê\˙ï Jeø±s¡TD´+‘√ ≈£L&çqy! Ç|ü&É$ bÕÏ+#<Óes¡T? n\+ø±sêìøÏ @<√ #kÕÔs¡+‘μ

nHêïs¡T uÛÑ>∑yêHé.

n) Jeø±s¡TD´+ n+fÒ

Ä) eTT>∑TZ\T ô|≥º&É+˝À n+‘·sês¡ú+

Ç) |üPsê«#êsê\qT bÕÏ+#ê* m+<äTø£q>±

á) ô|’ ù|sê≈£î o]¸ø£

ñ) ô|’ ù|sê˝Àì 5 eTTKýÓTÆq |ü<ë\T

4. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± Á|üXï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.

n) zôd|òt ø£qïHé‘√ m˝≤ e÷≤¢&yê&ÉT?

Ä) yÏì ‘=øÏÿ bÕ&ÉT#j·T&É+ |òüTÀs¡yÓTÆq |üì nì ø£qïHé nqT≈£î+~?

Ç) |üXóe⁄\ $wüj·T+˝À zôd|òt≈£îqï qeTàø£+ @$TÏ?

á) |ü#·Hé bÕ≥bÕ&ÉT‘·T+fÒ @+ »]–+~?

ñ) Çs¡yÓ’ dü+e‘·‡sê\T eékÕj·T+ #dæq zôd|òt≈£î \_Û+∫q |òü*‘·+ @$TÏ?



n) ø£qïHé kÕúq+˝À qTe⁄«+fÒ @+ #dæñ+&yê&ç$?

Ä) ª|üXóe⁄\ |ü≥¢ Á≈£Ls¡‘ê«ìï e÷Hê\ì ñ|üHê´kÕ\T $+fÒ zôd|òt≈£î ∫Á¬s‘Ô~μ m+<äTø£ì?

Ç) Áø£j·T|üÁ‘·+ n+fÒ @$TÏ? @ dü+<äsê“¤ À¢ Bìï ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T?

á) ø£qïHé‘√ ‹]–e∫Ãq ‘·+Á&çì #·÷dæ ø£Á‹ ªªHêHêï!μμ n+~. n˝≤ nq&É+˝À Ä ne÷àsTT ñ<›X+

@$TÏ?

ñ) á ø£<∏äqT ø=qkÕ–+∫ MT≈£î ‘√∫q eTT–+|ü⁄ìe«+&ç.


n) ø£qï≈£L‘·T]‘√ düe÷q+>± zôd|òt ø£qïHéqT #·÷&É≤ìøÏ ø±s¡D+ @$TÏ?

Ä) eT÷>∑ Jyê\ MT<ä m+<äT≈£î Áù|eT #·÷|æ+#ê*?


ªªeT÷>∑Je⁄\≈£î H√s=ùdÔ.....μμ Vü‰‘·àø£+>± ø£<∏ä sêj·T+&ç.



|ü<äC≤\+

1. ^‘· dæq |ü<ë\≈£î nsêú\T sêdæ Ä |ü<ë\qT kı+‘·yêø±´\˝À sêj·T+&ç.

ñ<ë:eèwüuÛÑ+ |üs¡yTX«s¡T&ç yêVü≤q+.

eékÕj·T s¡+>∑+˝À ˇø£|ü&ÉT m<äT› ø°\ø£bÕÁ‘· b˛wæ+∫+~.

n) |æ\¢\ eTqdüT˝À @eTT+≥T+<√ ‘·*¢ |üdæø£&ÉT‘·T+~.

Ä) <=&√¢ |üXóe⁄\T yT‘·≈£î e÷&ç‘ Ä Ç+ÏøÏ n]wüº+ <ë|ü⁄]düTÔ+<äì eékÕj·T<ës¡T\ qeTàø£+.

Ç) esê¸ø±\+ sê>±H ¬s’‘·T\T eékÕj·T |üqT˝À¢ eTTì–b˛‘ês¡T.

á) bÕ\≈£î\T Á|üuÛ≤e+ bÕ*‘·T\ dü+düÿ è‹ô|’ ñ+≥T+~.

ñ) düyÓTàø±\+˝À >∑‘· +‘·s¡+ Òø£ Á|ü»\T Åô|’y≥T yêVü≤Hê˝À¢ Á|üj·÷D+ #XÊs¡T.

2. øÏ+~ |ü<ë\≈£î nsêú\qT sêj·T+&ç.. MÏ‘√ kı+‘·yêø±´\T sêj·T+&ç.

n) eT&ç/eT&ç#Óø£ÿ Ä) Ä˝≤|üq Ç) ãè+<ä>±q+ á) ]ƒø±D≤


1. øÏ+~ düe÷kÕ\≈£î ñ<ëVü≤s¡DqT, $Á>∑Vü≤yêø±´ìï sêj·T+&ç.

düe÷dü+ù|s¡T ñ<ëVü≤s¡D $Á>∑Vü≤yêø£ +

n) ne´sT÷uÛ≤e düe÷dü+

Ä) <ä«+<ä« düe÷dü+

2. øÏ+~ |ü<ä bÕ<ë\qT >∑D$uÛÑ»q#dæ j·T‹ ÁbÕdü\qT >∑T]Ô+#·+&ç.

ø=+ø£ìyê"&Ó<ë‘·, $TeTT">=*Ã uÛÑõ+∫qyê"&Ób˛ ìsê

‘·+ø£ eTqdüTÿ&Ó"qï>∑qT <ëXs¡B∏ ø£s¡TD≤ |üjÓ÷ìBÛ.

♦ ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\T j·T»e÷qT\ ìs¡“+<Ûä+˝À |ü& u≤<Ûä*ï dü+uÛ≤wüD s¡÷|ü+˝À sêdæ, Äj·÷ »+‘·Te⁄\

e÷dtÿ\‘√ ø=]jÓ÷Á>∑|ò” s¡÷bı+~+∫ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.


ø£|ü≥ e÷qeÁù|eTø£Hêï

ø£\àwü+ Òì eT÷>∑Je⁄\ nqTã+<Ûä+ $Tqïdü÷øÏÔ


C≤rj·T Á|ü‹|ü‹Ô >∑\ ø=~›eT+~ ø£sêï≥ø£ dü+^‘· $<ë«+düT\˝À ˇø£s¡T>± ù|s=+~, C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À¢

Á|ü‘´ø£‘·qT dü+‘·]+#·T≈£îqï m+.mdt.düTã“\øÏåà nìï ej·TdüT\ ÁXÀ‘·\qT Äø£]¸+# >±q e÷<ÛäTs¡ + ø£\~. ñ#·Ã¤kÕúsTT˝À

m≈£îÿeùd|ü⁄ sê>±˝≤|üq #j·T&É+˝À ÄyÓT eT+∫ ~≥º. kÕVæ≤‘· +˝Àì n+‘·sêsê∆ìï ÄyÓT ‘·q >±q e÷<ÛäTs¡ +‘√ s¡øÏÔ

ø£Ïº+#~. eTVæ≤fi≤uÛÑT´<äj·÷ìøÏ n$ÁXÊ+‘· b˛sê≤ìï »]|æ, dü+^‘· Á|ü|ü+#·+˝À ø£ $•wüº kÕúHêìï dü+bÕ~+∫, uÛÑ$wü ‘Y‘·sê\

>±j·T˙eTDT\≈£î e÷s¡Z<äs¡Ù≈£îsê\sTT´+~. m+‘· m~–Hê $qj·T+ ‘=DÏøÏdü ≤& ÄyÓT dü+Á|ü<ëj·T >∑èVæ≤DÏ>±, ì>∑]«>±

ñ+≥÷ m+<ä]ø√ n_Ûe÷q bÕÁ‘·Tsê\sTT´+~.

1916 ôdô|º+ãs¡T 16q ‘·$TfiHê&ÉT˝Àì eT<ÛäT¬s’ À düTã“\øÏåà »ìà+∫+~. áyÓT |üP]Ôù|s¡T wüDTàKe&çe⁄ düTãT“\øÏåà.

áyÓT ‘·+Á&ç düTÁãVü≤àD´ nj·T´sY dü+^‘· Á|æj·TT&ÉT. ‘·*¢ e&ç|ü⁄ MD≤ $<ë«+düTsê\T. düTãT“\øÏåàøÏ ‘·q‘· Ò¢ ‘=*>∑Ts¡TesTT´+~.

‘·*¢ <ä>∑Zπs >±Á‘· dü+^‘êìï, MDqT Hs¡TÃ≈£î+~. neTàeTà nø£ÿe÷àfiŸ ejÓ÷*Hé $<ë«+düTsê\T k˛<äs¡T&ÉT XøÏÔy Ÿ eTè<ä+>∑

yê<ä ø±s¡T&ÉT. $<ë«Hé eT<äT¬s’ lìyêdt nj·T´+>∑sY e<ä› düTãT“\øÏåà u≤\´+˝À ø=+‘·ø±\+ dü+^‘·+ nuÛÑ dæ+∫+~. Äj·Tq

nø±\ eTs¡D+ ø±s¡D+>± ÄyÓT dü«j·T+>± uÛÑøÏÔ ‘ê\qT >∑+≥\ø=\B, ‘·q<Ó’q $\ø£åD XË’*˝À kÕ<Ûäq #ùd~.

eT<äT¬s’ Àì ˇø£ ô|[fl ø±s¡ Áø£eT+˝À düTãT“\øÏåà ‘·q ‘=*dü+^‘· ø£#Øì |ü<äe @≥H #dæ+~. áyÓT≈£î ø=+‘·ø±\+

es¡≈£î k˛<äs¡T& yê<ä düVü≤ø±s¡+ n+~+#yê&ÉT. ‘·+Á&ç qT+&ç m+‘√ Áø£eT•ø£åDqT eTH√<ÛÓ’sê´ìï H]Ãq áyÓT u≤\´+˝ÀH

‘·+Á&çì b˛>=≥Tºø=ì m+‘√ $#ê]+∫+~. eTÁ<ëdüT≈£î eTø±+ e÷s¡Ã&É+‘√ ‘·q‘·*¢ ùdïVæ≤‘·Tsê\T $<äTw”eTDÏì áyÓT

ø£*dæ+~. düTãT“\øÏåà˝Àì >±Á‘· Á|ü‹uÛ≤ $X‚cÕ\qT $<äTw”eTDÏ >∑T]Ô+∫ eT]+‘· |ü<äTqT ô|Ïº+~. ‘·q |ü<äe @≥H˚

düTãT“\øÏåà ‘=* Á>±eTbò Hé ]ø±s¡T¶qT Ç∫Ã+~. Ä ‘·sê«‘· ôV≤#Y.myéT.$ ø£+ô|˙øÏ >±q‘ês¡>± s¡÷bı+~+~.

eT÷´õø nø±&ÉMT yê] s¡+>∑düú\+ô|’ ‘=*kÕ]>± 1932 »qe] 1e ‘Bq düTãT“\øÏåà ø£#] #dæ+~. Ä ‘·sê«‘· ÄyÓT

#˚dæq ˝…ø£ÿ˝Òqìï ø£#˚Ø\T n_Ûe÷qT\qT eT+Á‘·eTT>∑T∆*ï #˚dæ+~. |ü⁄s¡TcÕ~Ûø£´ dü+^‘· Á|ü|ü+#·+˝À ‘·q kÕúHêìï

ì\T|ü⁄≈£îH˚+<äT≈£î ‘·q≈£î m<äT¬s’q mH√ï ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\qT ‘·q Á|ü‹uÛÑ‘√ m<äTs=ÿì ‘·q b˛sê≤ìï $»j·T |ü<∏ä+˝ÀøÏ

q&ç|æ+~. ‘·q <ÛÓ’s¡ kÕVü≤kÕ\‘√ n|üŒÏ dü+^‘· Á|üeTTKT\qT nãT“s¡|üs¡# áyÓT $eTs¡Ù≈£î\# ôd’‘·+ Á|üX+dü\+<äT≈£î+~.

1. m+.mdt.düTã“\øÏÎ


‘·q dü+^‘· Á|ü‹uÛÑ e\q eTVü‰‘êà>±+BÛ, dæ.sê»>√bÕ˝≤#ê] e+Ï C≤rj·THêj·T≈£î\‘√ ÄyÓT≈£î |ü]#·j·T uÛ≤>∑ + ø£*–+~.

ˇø£kÕ] düTãT“\øÏåà eTT+u…’ À ø£#] #j·Te\dæ e∫Ã+~. ø£#] ÁbÕ+‘êìøÏ yÓfifl&ÜìøÏ ÄyÓT Ç‘·s¡T\ düVü≤ø±sêìï

ø√s¡T≈£î+≥Tqï düeTj·T+˝À Ï.dü<ë•eHé eTT+<äT≈£î e∫Ã düVü‰j·T|ü&Ü¶&ÉT. n‘·&ÉT kÕ‘·+Á‘· düeTs¡jÓ÷<ÛäT&ÉT. eT]j·TT

eT+∫ uÛ≤e⁄≈£î&ÉT. Äs√E Ä |ü]#·j·T+ e\q düTãT“\øÏåà C≤rj·T kÕúsTT ø£#Ø\≈£î n+≈£îsês¡ŒD #j·T>∑*–+~. J$‘·

uÛ≤>∑kÕ«$T>± dü<ë•eHéqT mqTïø=+~. n‘·&ç ¬s+&Ée ≈£îe÷¬sÔ sê<Ûä düTãT“\øÏåà ø£#]\˝À ø=+‘·ø±\+ es¡≈£î düVü≤ø±s¡

>±q+ #dæ+~. •wüß´\ø√dü+ @e÷Á‘·+ Ä•+#·ì ÄyÓT≈£î @¬ø’ø£ •wüß´sê\T sê<Ûä nsTT´+~.

1940˝À ‹s¡T˙s¡à …’ À M] $yêVü≤+ »]>±ø£ dü<ë•eHé Äq+<ä$ø£≥Hé |üÁ‹ø£ À n<ä«sY≥sTTCŸyÓT+Ÿ yTH»s¡T>±

#düTÔqï ñ<√´>±ìï $s¡$T+#ê&ÉT. düTãT“\øÏåà dü+^‘· ø°]Ô kÂ<Ûë ìsêàD≤Hï ‘·q J$‘· <Û j·T+>± ìs¡ísTT+#·T≈£îHêï&ÉT. ÄyÓT

dü+^‘· ø£#Ø\qT m+‘√ Á|üD≤[ø±ã<ä∆+>± @sêŒ≥T #ùdyê&ÉT.

n+<ä+, Á|ü‹uÛ≤HÓ’|ü⁄D≤´\T ø£*–q düTãT“\øÏåà ùdyêdü<äq+, X≈£î+‘· …’, kÕ$Á‹, MTsê nH Hê\T>∑T ∫Á‘ê˝À¢ qÏ+∫+~.

ø£*ÿ ‘·$Tfi yês¡|üÁ‹ø£ Ä]∆ø£ düVü‰j·T+ ø√dü+ ÄyÓT kÕ$Á‹ dæìe÷˝À Hês¡<äT&ç bÕÁ‘· b˛wæ+∫+~. Ä |üÁ‹ø£qT dü<ë•e+

ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. dü<ë•eHé ìsêàD+˝À MTsê ∫Á‘·+ ô|<ä› Væ≤Ÿ nsTT´+~. Ä ‘·sê«‘· Væ≤+B˝À |ü⁄q]ï]à‘·yÓTÆ C≤rj·TkÕúsTT

Á|üX+dü\÷ bı+~+~. MTsê ∫Á‘·+˝À ÄyÓT Á|ü<ä]Ù+∫q kÂ+<äs¡ +, Á|ü‹uÛÑ, ø£èwüíuÛÑøÏÔ düeTbÕfifl˝À Ä$wüÿ è‘·yÓTÆ m+<äs√

Á|üeTTKT\ Á|üX+dü\≈£î H√#·T≈£î+~. á ∫Á‘·+‘√H düTãT“\øÏåà HÓÁVüA, düs√õ˙ Hêj·TT&ÉT e+Ï C≤rj·T Hêj·T≈£î\ <äèwæºì

Äø£]¸+∫+~. MTsê ∫Á‘·+ ‘·sê«‘· ÄyÓT ‘·q q≥q≈£î dü«dæÔ #Ó|æŒ uÛÑøÏÔ ^‘ê˝≤|üqπø n+øÏ‘·eTsTT´+~.

eTVü‰‘êà>±+BÛ ø√]ø£ô|’ áyÓT sê+<ÛäTHé yÓ’wüíe »q‘√, Vü≤Ø‘·TyéT Vü≤s√uÛÑ»q bÕ≥\qT bÕ&ç ]ø±s¡T¶#dæ >±+BÛøÏ

|ü+|æ+~. 1947 nø√ºãs¡T 2 >±+BÛ »j·T+‹ dü+<äs¡“¤+>± dæ<ä∆+ #dæq á ]ø±s¡T¶qT 1948 »qe] 30 >±+BÛ Vü≤‘ê´q+‘·s¡+

Äø±XyêDÏ πø+Á<ë\T Á|ükÕs¡+ #dæq|ü⁄&ÉT düTãT“\øÏåà ‘·q >=+‘·TqT yÓTT<äÏkÕ]>± Äø±XyêDÏ À $ì+~. >±+BÛ Vü≤‘·

$wüj·TyÓTÆ u≤<Ûä |ü&çq ÄyÓT Ä ‘·sê«‘· #ê˝≤ ø±\+ es¡≈£î >±+BÛ ø=s¡≈£î bÕ&çq uÛÑ»q bÕ≥\qT Ä\|æ+#· Òø£b˛sTT+~.

düTãT“\øÏåà ∫qï ej·TdüT˝ÀH ‘·q dü+^‘êìï uÛÑøÏÔ ‘·‘ê«ìπø n+øÏ‘·+ #dæ+~. MTsê, ‘·Tø±sê+, dü÷s¡<ëdt, ø£;sY,

‘·T\d”sêyéT yÓTT<ä\>∑T uÛÑø£Ô ø£e⁄\ uÛÑ»q ‘ê\‘√ bÕ≥T Ä+&ÜfiŸ, ø£¬s’ø±fiŸ, ne«j·÷´sY yÓTT<ä\>∑T ‘·$Tfi kÕ<Ûä≈£î\ ø£è‘·T\qT

≈£L&Ü bÕ&ç+~. Ä~X+ø£s¡Tì s¡#·q\˝Àì dü+^‘·+ |ü≥¢ Äø£]¸‘·Tsê …’ $wüßídüVü≤ÁdüHêeT+ e+Ï eT+Á‘·XÀ¢ø±\qT |ü]ƒ+∫+~.

u…+>±© s¡M+Á<ä dü+^‘êìï ≈£L&Ü #·ø£ÿ>± bÕ&~. ÁbÕ‘·:ø±˝≤q $H l y+ø£fÒX«s¡ düTÁ|üuÛ≤‘·+ >±q+ #dæ+~. dü+düÿ è‘·+˝À

ø=+‘· |ü]C≤„q+ ñ+&É&É+ e\¢ Ä XÀ¢ø±\qT #·ø£ÿ>± ñ#·Ã¤]+#~. eTT|üŒj·Té dü+e‘·‡s¡+˝À n&ÉT>∑Tô|fÒºdü]øÏ, ÄyÓT

ñqï‘·ÁX‚DÏ HÓ’|ü⁄D≤´ìï eT]+‘· yÓTs¡T>∑T|üs¡#·T≈£î+~. ‘êqT bı+~q ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\≈£î ø±s¡DyÓTÆq yê]ì ÄyÓT ‘·s¡#·T

>∑Ts¡TÔ#düT≈£îHyês¡T. ns¡T<Ó’q bÕ≥\T H]Œq XeTà+>∑T&ç lìyêdüj·T´sY, eTTdæ* düTÁãeTD´j·T´sY yÓTT<ä\>∑Tyês¡T ÄyÓT>±Hêìï,

>±Á‘êìï yÓTs¡T>∑T |üs¡#ês¡ì ÄyÓT #Óù|Œ~.

<äøÏåD≤eT÷]Ô s¡÷|ü⁄˝À •ek ÔÁ‘· >±q+‘√ ÄyÓT ‘·q ø£#Øì j·TeTTHê ø£fi≤´DÏ sê>∑+˝À ÁbÕs¡+_Û+#~. $$<Ûä esêZ\

ÁXÀ‘·\ ø√dü+ XÊÁd”Ôj·T u≤D≤\qT, \*‘· dü+^‘êìï ø£*|æ >±q+ #ùd~. ø£+∫ |üs¡e÷#ês¡ $s¡∫‘· XÊ+‹ ‘ê˝≤|üq ÄyÓT

ø£#Ø˝À ÄDÏeTT‘· +. ø£sêï≥ø£ dü+^‘êìøÏ ÄyÓT #dæq $•wüºùde nqïe÷#ês¡ ø£è‘·T\qT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&ÉyT ÄyÓT >±Á‘êìï

]ø±s¡T¶ #j·T&É+ e\q $$<Ûä Á|ükÕs¡ kÕ<ÛäHê\ <ë«sê Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± ø√≤¢~eT+~ ÄyÓT uÛÑøÏÔ dü+^‘êìï $q>∑\T>∑T‘·THêïs¡T.

dü+^‘·+ nH~ düyÓTÆø£ ‘ê ã+<Ûä sê>∑eTì ÄyÓT qyTà~.

Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± nHø£ <XÊ\˝À ñ‘·‡yê\ dü+<äs¡“¤+>± ø£#Ø\T #dæ j·÷uÛÑj·Té <äXø£+˝À ÄyÓT Á|ü|ü+#·yê´|üÔ

ø°]ÔeT+‘·Tsê\sTT´+~. 1963˝À m&çHéãsYZ n+‘·sê®rj·T ñ‘·‡yêìøÏ ÄyÓT ÄVü‰«q+ n+<äTø=+~. 1966˝À ◊ø£ sê»´dü$T‹


»qs¡˝Ÿ nôd+;¢˝À ø£#˚Ø¬ø’ XÊéTXÊÅdæÔ ø£è‘·yÓTÆq ªªdüs√»<äfi¯H˚Á‹μμ

Á|ü|ü+#·XÊ+‹ô|’ sê»>√bÕ˝≤#ê] Ç+ ¢wüß˝À Áyêdæq ‘êìï n<äT“¤‘·+>±

bÕ&ç ÁXÀ‘·*ï eTT>∑T∆\qT #dæ+~. ÄyÓT]ø±˝À Væ≤+<ä÷ <yê\j·÷\

ìsêàD+ ø√dü+ $d·Ôè‘· |üs¡ ≥q »]|æ+~. $<XÊ˝À¢ »]–q Ç+&çj·÷

eTôVA‘·‡yê˝À¢ bÕ˝§Zì ø£#Ø\T #dæ+~.

1968˝À eT÷´õø˘ nø±&ÉMT yê]¸ø£ düe÷y˚XÊìøÏ n<ä´ø£å‘·

eVæ≤+∫q ÄyÓT ‘·+ã÷sê Xè‹˝À dü«sêìï ø£*|æ q&É|ü≥+ >±j·T˙

>±j·T≈£î\ $~Û nì, kÕVæ≤‘· +˝Àì uÛÑøÏÔ uÛ≤yêìï ÁXÀ‘·\≈£î >±qe÷<ÛäTs¡ +

<ë«sê $ì|æ+|üCÒj·÷\ì j·TTe>±j·T˙ >±j·T≈£î\≈£î #Ó|æŒ+~. >±j·T≈£î\T

‘·eT >=+‘·T˝Àì n|üXè‘·T\qT Á>∑Væ≤+#·&ÜìøÏ MD |ü*πø n|üXè‘·T\qT

>∑T]+∫ eTT+<äT>± ‘Ó\TdüTø√yê\ì dü÷∫+∫+~.

ÄyÓT ‘·q e<ä› ñqï Á‹y+Á&É+ ‘·+ã÷sê‘√ Xè‹ ø£*|æ kÕ<Ûäq #ùd~. dü+^‘· kÕ<Ûäq ø√dü+ J$‘·eT+‘ê o‘·\

|ü<ësê∆\qT $dü]®+∫ >=+‘·T, Äs√>±´ìï ø±bÕ&ÉT≈£îH~. áyÓT˝Àì Áø£eT•ø£åD eT]j·TT eT÷ØÔuÛÑ$+∫q ns¡T<Ó’q HÓ’|ü⁄D≤´\T

m+<ä]ø√ Ä<äs¡ÙÁbÕj·T+>± ñ+&~. l dü‘· kÕsTTu≤u≤ uÛÑ≈£îÔsê …’q áyÓT Á|üXÊ+‘· eTTKes¡ÃdüT‡‘√ bò À Á>±|òüs¡¢qT Äø£]¸+#~.

eTT‘·TÔ #ÓÏºj·÷sY |ü≥Tºã≥º\ ø£+ô|˙yês¡T Hùd Á|ü‘´ø£yÓTÆq ø£+∫ #H‘· |ü≥TºNs¡\H ÄyÓT <Ûä]+#~. ÄyÓT <Ûä]+# ˙*s¡+>∑T

Ns¡\≈£î myéT.mdt.ã÷¢ nH ù|s¡T e∫Ã+~. >±E\T, eT …¢|üP#Ó+&ÉT\+fÒ eT≈£îÿe ø£*–q áyÓT eÁ»|ü⁄ eTT≈£îÿ|ü⁄&Éø£\T ‘·|üŒ

KØ<Ó’q @ Ç‘·s¡ q>∑\qT <Ûä]+#~ ø±<äT.

dü‘· kÕsTTu≤u≤ uÛÑ»q\qT ‘=$Tà~ uÛ≤wü\˝À >±q+ #dæ ªªdüTdü«s¡\øÏåàμμ nì ø°]Ô+#·ã&ç+~. düTe÷s¡T e+<ä≈£îô|’>±

düVü‰j·Tø±s¡ Áø£e÷\qT ‘·q ø£#Ø\ <ë«sê \ø£å\s¡÷bÕj·T\T ùdø£]+∫ Ç∫Ã+~.

eT÷´õø nø±&ÉMT˝À¢ ø£#Ø¬ø’ ÄyÓT mqï&É÷ <ÛäHêìï d”«ø£]+#· Ò<äT. 1962 #Ó’Hêô|’ Ç+&çj·÷ j·TT<ä∆ düeTj·T+˝À

j·TT<ä∆ì~Û¬ø’ ø£#Ø ìs¡«Vü≤D‘√bÕ≥T ‘·q ã+>±s¡T >±E\q÷ $sêfi+>± düeT]Œ+∫+~. sêeTHéyÓT>∑ôdôd nyês¡T¶ À \_Û+∫q

yÓTT‘êÔìï ¬s+&ÉTuÛ≤>±\T #dæ #ÓHÓ’ï˝Àì uÛ≤s¡rj·T $<ëúÛÑeHé≈£î #Ó+~q ˇø£ ÄdüT|üÁ‹øÏ, ≈£î+uÛÑø√D+˝Àì ˇø£ y<ë<ä j·Tq

πø+Á<ëìøÏ $sêfi+>± Ç∫Ã+~.

dü+^‘· Á|ü|ü+#êìøÏ áyÓT #dæq $•wüº ùde\≈£î >±qT áyÓT bı+~q dü‘êÿsê\T mH√ï ñHêïsTT. 1954 dü+ˆˆ˝À

|üü<äàuÛÑ÷wüDY, 1956˝À sêh|ü‹ qT+&ç ãVüQeT‹, 1968˝À eT÷´õø nø±&ÉMT# dü+^‘· ø£fi≤ì~Û nyês¡T¶ bı+~q ‘=*

eTVæ≤fi, 1974˝À sêeTHé yÓT>∑ôdô| nyês¡T¶, 1975˝À |ü<äà$uÛÑ÷wüDY, 1998˝À uÛ≤s¡‘·<X|ü⁄ n‘·T´qï‘· |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ªuÛ≤s¡‘·s¡‘·ïμ

bı+~+~. j·TTHÓk˛ÿ @s¡Œs¡∫q n+‘·sê®rj·T dü+^‘· eT+&É*øÏ 1981˝À >ös¡e düuÛÑT´sê*>± mqTïø√ã&ç+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

Á|üuÛÑT‘·«+# ÄkÕúq $<äTw”eTDÏ>± ìj·T$T+#·ã&ç+~. Äø±XyêDÏ myÓT]wüHé Ábı&É÷´düsY>± ìj·T$T+∫+~.

ej·TdüT ô|’ã&É≥+‘√ bÕ≥T 1997˝ÀuÛÑs¡Ô ø°]ÔX‚wüß\e&É+‘√ áyÓT ø£#Ø\T $s¡$T+∫+~. 2002˝À eT÷´õø nø±&ÉMT

bÕ¢ÏqyéT ñ‘·‡yê\≈£î Vü‰»s¡T ø± Òø£b˛sTT+~. n|üŒÏ sêh|ü‹ nãT› Ÿø£ ≤yéT áyÓT Ç+ÏøÏ yÓ[fl >ös¡e |ü‘·ø±ìï Á|ü<ëq+

#kÕs¡T. #ÓHÓ’ï˝Àì ø=‘·÷Ôs¡T |ü⁄s¡+˝À Á|üXÊ+‘· Jeq+ >∑&ÉT|ü⁄‘·Tqï áyÓT 2004 &çX+ãs¡T 11q n+‹eTXÊ«dürdüTø=ì

eTq*ï <äT:KkÕ>∑s¡+˝À eTT+∫+~.

m+.mdt.düTã“\øÏåà eTq eT<∏ä Ò≈£îHêï <Xyê´|üÔ+>± $$<Ûä <yê\j·÷˝À¢ ÁbÕ‘·:düeTj·÷˝À¢, XóuÛÑø±sê´˝À¢ áyÓT

>±Á‘·e÷<ÛäTsê´ìï Ä#·+Á<ä ‘êsês¡ÿeTT $+≥÷H ñ+≤eTT.


>√<ëe] ` uÛÑÁ<ë#·\+ :

uÛ≤s¡‘·<X+˝À |ü$Á‘·yÓTÆq q<äT˝À¢ >∑+>± j·TeTTq\ ‘·sê«‘· #Ó|üø√<ä>∑Z~ >√<ëe]. >∑s¡T&É|ü⁄sêD+˝À >√<ëe]

e÷qe⁄\≈£î düø£\ kÂuÛ≤>±´\T ø£\T>∑CÒj·T&ÉyT >±ø£ yÓ÷øå±ìï >∑÷&É Á|ükÕ~düTÔ+<äì #Ó|üŒã&ç+~. á >√<ëe] <äøÏåD

uÛ≤s¡‘·<X+˝Àì q<äT˝À¢¬ø˝≤¢ bı&ÉyÓ’+~. Ç~ eTVü‰sêh˝Àì Hêdæø±Á‘· +ãø£+e<ä› |ü⁄Ïº m‘ÓÔÌq ø=+&É\ eT<Ûä Çs¡T¬ø’q e÷sêZ\>∑T+&Ü

∫qï ∫qï q<äT*ï ø£\T|ü⁄≈£î+≥÷ 900 yÓTÆfiófl Á|üj·÷DÏ+∫ Ä+Á<Ûärs¡+˝À ã+>±fi≤U≤‘·+˝À ø£\TdüTÔ+~.

á >√<ëe]øÏ ñ‘·Ôs¡bı&ÉT¶q Ç|üŒÏ ‘Ó\+>±D+˝À <ä≥ºyÓTÆq n&Ée⁄\ eT<Ûä uÛÑÁ<ë#·\+ e⁄+~. nsTT‘ Ä n&Ée⁄\T

16e X‘êã›+ ‘·sê«‘· n+‘·]+∫ Á|üdüTÔ‘·+ á uÛÑÁ<ë#·\+ |ü$Á‘·yÓTÆq |ü⁄D πøåÁ‘·+>± s¡÷|ü⁄~<äT›≈£î+~. uÛÑÁ<ë#· ≤Hï uÛÑÁ<ëÁ~

Òø£ uÛÑÁ<ä–] nì ≈£L&Ü n+≤s¡T.

á uÛÑÁ<ë#·\+ ø±ø£rj·TT\ |ü]bÕ\Hê ø±\+˝À yê] nBÛq+˝ÀøÏ e∫Ã+~. 15e X‘êã›+˝À &Ûç©¢ düT˝≤ÔqT #‘· ˇø£

C≤^s¡T>± nqï|üŒ nH yêìøÏ Çe«ã&ç+~. Áø°.X.1860˝À ìC≤+ Á|üuÛÑTe⁄ Á_°wüß Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Bìï <ä‘·Ô+ #XÊ&ÉT. n|üŒÏ

qT+∫ eTq≈£î kÕ«‘·+Á‘· + e#Ães¡≈£î á uÛÑÁ<ë#·\+ Á_°wüß Ç+&çj·÷˝À ˇø£ uÛ≤>∑+>± ñ+&çb˛sTT+~.

>√˝§ÿ+&É sê»´+ ` ‘ê˙cÕ :

ãVü≤eT˙ sêC≤´˝À¢ >√˝§ÿ+&É sê»´+ ≈£L&É ˇø£Ï. 16`17e X‘êu≤› À¢ >√˝§ÿ+&É sê»´+ <ë<ë|ü⁄>± HÏ Ä+Á<Ûä

sêheT+‘· $d”Ôs¡í+ ø£*Z ñ+~. >√˝§ÿ+&ÉqT bÕ*+∫q sêE\T Á|ü»\ Væ≤‘·eT+<äT, ÁX<ä∆ ø£*Z <Ûäs¡àã<ä∆+>± bÕ*+∫ yê]

jÓ÷>∑πøåe÷\ø=s¡≈£î bÕ≥T|ü&Ü¶s¡T. á sêE\ e÷‘·èuÛ≤wü ‘Ó\T>∑T ø±<äT. nsTTHê yê]˝À ø=+<äs¡T ‘Ó\T>∑T Hs¡TÃø=ì ‘Ó\T>∑T

uÛ≤wüqT m+‘√ Áb˛‘·‡Væ≤+∫ ‘Ó\TZ ø±yê´*ï n+øÏ‘·+ >∑÷&É |ü⁄#·TÃ≈£îHêïs¡T. ‘Ó\TZ #ê≥Te⁄˝À¢ ø£ìŒ+# ªeT*ÿuÛÑ sêeTT&ÉTμ

>√˝§ÿ+&É Á|üuÛÑTyÓ’q ªÇÁãV”≤+ ≈£î‘·TuŸcÕμ nì n+<ä]ø° ‘Ó*dæq $wüj·TyT.

2. uÛÑø£ÔsêeT<ëdüT


≈£î‘·TuŸ cÕVæ≤ e+X+˝Àì Hê˝ÀZsêE eTVü≤eTà<é ≈£î©≈£î‘·TuŸcÕ ø±\+˝ÀH HÏ ôV’≤Á<ëu≤<é q>∑s¡+ ì]à+#·ã&ç+~.

>√˝§ÿ+&É sêC≤´ìï bÕ*+∫q ∫≥º∫e] sêE nãT Ÿ Vü≤düHé ≈£î‘·TuŸcÕ. m+‘√ ñ‘·ÔeTT&Ó’ ‘·q Á|ü»\ï+<äØï ìwüŒø£åbÕ‘·

ãT~∆‘√ bÕ*+∫ Á|ü»\#‘· ª‘êHêcÕμ nH _s¡T<äTqT bı+<ë&ÉT. ª‘êHêcÕμ n+fÒ eT+∫ sêE nì ns¡∆+. ‘êHêcÕπø

n+<äs¡÷ kÕ<Ûës¡D+>± ‘ê˙cÕ nì n+≥T+≤s¡T.

nø£ÿqï ` e÷<äqï\T :

á ‘ê˙cÕ <ä>∑Zs¡ nø£ÿqï ` e÷<äqï\qT nqï<äeTTà*<ä›s¡T ìjÓ÷– Áu≤Vü≤àDT\T+&yês¡T. M]˝À nø£ÿqï eT+Á‹

eT]j·TT <ä+&ÉHêj·T≈£îì>±qT, e÷<äqï Á|ü<ÛëqeT+Á‹>±qT ñ+&˚yês¡T. e÷<äqï ndü\T ù|s¡T dü÷s¡´Á|üø±X¯sêe⁄. á

nqï<äeTTà*<ä›s¡T Ws¡+>∑CÒãT <ë&ÉT\qT+∫ >√˝§ÿ+&É sêC≤´ìï ø±bÕ&É¶+˝À Á|ü<ÛëqbÕÁ‘· eVæ≤+#ês¡T. eTVü‰sêh Hêj·T≈£î&ÉT

•yêJøÏ ‘ê˙cÕ≈£î dü+~Û »]bÕs¡T. nø£ÿqï e÷<äqï\T Áã‹øÏ ñqï+‘·ø±\+ &Û ç©¢ düT˝≤ÔqT, >√˝§ÿ+&ÉqT

ÄÁø£$T+#·Tø√ Òø£b˛j·÷&ÉT. Ms¡T ì»yÓTÆq nqï<äeTTà\T ø±ø£b˛sTTHê ˇø£]qT+&ç eTs=ø£]øÏ ys¡T#j·T Òq+‘· düìïVæ≤‘·+>±

ø£*dæb˛j·÷s¡T. Ms¡T Vü≤‘· >±$+|üã&É¶ nq+‘·s¡yT Ws¡+>∑CÒãT ‘ê˙cÕqT ã+B #XÊ&ÉT. ø£ eTTdæ¢+ sêC≤´ìøÏ eT+Á‘·T\T>±

Væ≤+<äTe⁄\T+&É&É+ Ws¡+>∑CÒãT≈£î düVæ≤+#· Ò<äT. n+<äTπø nø£ÿqï e÷<äqï\qT e~*+#·Tø=eTàì Ws¡+>∑CÒãT m+‘· #Ó|æŒHê

‘ê˙cÕ yê]ï e<äT\Tø√ Ò<äT. nø£ÿqï e÷<äqï\≈£î ‘ê˙cÕ‘√>∑\ nqTã+<Ûä+ Ä+Á<Ûä<X+˝À ÄHêÏ Væ≤+<ä÷, eTTdæ¢eTT\

◊ø£eT‘ê´ìï ùdïVü≤kÂVü‰Ås¡∆‘·\qT #ê≥T‘·T+~.

>√|üqï |ü⁄≥Tºø£ ` u≤\´+ :

KeTà+ õ˝≤¢˝Àì ‘ê\÷ø± πø+Á<äyÓTÆq H˚\ø=+&É|ü*¢ fiÀfl Áø°.X¯.17e X¯‘êã›+ ÁbÕ+‘·+˝À *+>∑qï ø±eTeTà

<ä+|ü‘·T\T+&yês¡T. Ç+Ïù|s¡T ø£+#Ós¡¢yês¡T. Ä<ä+|ü‘·T*<ä›s¡T m+‘√ nH√´q´+>± nqTsê>∑+‘√ ø±\+ >∑&ÉT|ü⁄‘·THêïs¡T.

ø=Hêïfifl≈£î n+fÒ wüße÷s¡T 1620 ÁbÕ+ˆˆ˝À yêfifl≈£î ˇø£ eT>∑_&É¶ |ü⁄≤º&ÉT.

ii) u≤\´+ :

‘·+Á&ç Ä _&É¶≈£î ª>√|üqïμ nH ù|s¡T ô|≤º&ÉT. >√|üqï≈£î ‘·–q ej·TdüT sê>±H ñ|üqj·Tq+ #sTT+#ê&ÉT. nsTT<äe

@≥H nø£åsêuÛ≤´dü+ #kÕs¡T. XÊg |ü+&ç‘·T\sTTq s¡|òüTTHê<∏ä uÛÑ≥º#ês¡T´\ ˝≤+Ï yÓ’wüíe Bøå± >∑Ts¡Te⁄\T >√|üqï≈£î u≤\

sêe÷j·TD≤ìï ‘ê‘·Œs¡ düVæ≤‘·+>± #Ó|üŒ&É+ »]–+~. n+<äTe\q ∫qï‘·q+ qT+# >√|üqï eTqdüT˝À lsêeTT&ç eTVæ≤eT\T

Hê≥T≈£îb˛j·÷sTT. m|ü&É÷ d”‘êsêeTT\ $Á>∑Vü‰\≈£î uÛÑøÏÔ‘√ |üP»\T #ùdyê&ÉT. ‘√Ï |æ\¢\‘√ sêeT uÛÑ»q\T #ùdyê&ÉT.

sêeTø√Ï sêùdyês¡T. ◊<fifl ej·TdüT˝ÀH >√|üqï≈£î m+‘· sêeTuÛÑøÏÔ n+fÒ ‘êqT >∑÷&É Ä sêeTT&ÉTqï ø±\+˝ÀH |ü⁄Ïº ñ+fÒ

Vü‰sTT>± uÛÑøÏÔ‘√ Ä düTÁê⁄&ÉT, Ä+»Hj·TT&ÉT ˝≤>± sêeTTDÏí ùd$+# uÛ≤>∑ + \_Û+#~ >∑<ë nì u≤<Ûä|ü&yê&ÉT. á$<Ûä+>±

m+‘· sêeTuÛÑøÏÔ |üsêj·TDT&Ó’Hê >√|üqï düs¡« XÊÅkÕÔs¡∆kÕs¡ $kÕÔs¡eTT HÓ\¢ Hs¡TÃø=ì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT ‘·è|æÔ |ü]#ê&ÉT. ø±ì

$<ëé+‘·T&ÉT <Ó’euÛÑøÏÔ j·TT≈£îÔ&Ó’q |ü⁄Á‘·T&ç n_Ûeè~∆ì #·÷∫ Äq+~+# uÛ≤>∑ + Ä ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î Ò<äT ø=~› s√E\πø yês¡T

#·ìb˛j·÷s¡T.

‘ês¡ø£ eT+Á‘√|ü<X+ :

Ç+Ï uÛ≤s¡eT+‘ê >√|üqïMT<ä |ü&ç+~. ã+<ÛäT$TÁ‘·T\ dü\Vü‰MT<ä >√|üqï ô|[fl #düT≈£îHêï&ÉT. uÛ≤s¡ ø£eT\eTà kÂ+<äs¡ e‹.

düø£\ dü<äTZD≤\T >∑\ ñ‘·ÔeT Ç˝≤¢\T. dü+kÕs¡ uÛ≤sêìï m+‘√ C≤Á>∑‘·Ô>± yÓ÷dü÷Ô uÛÑs¡Ô eTqdüT≈£î nqT≈£L\+>± q&ÉT#·T≈£î+≥÷


ñ+&~. Ä <ä+|ü‘·T*<ä›s¡÷ Ç+ÏøÏ e#Ã n‹<ÛäT\qT ùd$dü÷Ô nqïÁ|ü<ëq+ >∑÷&É #dü÷Ô ñ+&yês¡T. ˇø£Hê&ÉT<äj·÷q

ø£;s¡T<ëdüT >√|üqï Ç+Ï düMT|ü+˝ÀøÏ Vü≤]HêeT dü+ø°s¡Ôq #dü÷Ô e#êÃ&ÉT. Ç+À¢ qT+&ç ãj·TÏøÏ e∫Ã >√|üqï ø£;s¡TqT

#·÷XÊ&ÉT. n‘·&ÉT >∑÷&É >√|üqïqT #·÷∫ #‘·T\T #ê∫ |æ*#ê&ÉT. >√|üqï˝À uÛÑ>∑e<ä“¤ø£Ô \ø£åD≤\T ø£ìŒ+#êsTT ø£;s¡T≈£î.

ªª>√|üHêï! ˝À XÊ+‹, kÂeTqdü + ≤+Ï dü<äTZD≤\THêïsTT. ≈£î nK+&É jÓ÷>∑+, lsêeT#·+Á<äT&ç nqTÁ>∑Vü≤+ ø£\TZ‘êsTT.

HqT #Ó|æŒq $<Ûä+>± ˙e⁄ ªªz+ sêe÷j·TqeT:μμ nH Äs¡ø£åsê\ ‘ês¡ø£ eT+Á‘êìï ìj·TeT+‘√ bÕsêj·TD #sTT. nC≤„q+‘√

dü+kÕs¡ ã+<ÛäeT+<äT ø£wüºdüTU≤\T |ü&yêfifl≈£î ˇø£ <ë] ‘Ó*j·T<äT. yêfifl≈£î yÓ÷ø£å+ ø£\T>∑<äT. ø±ãÏº ˙e⁄ lsêeT ùdyê

|üs¡T&ÉyÓ’ sêeTTDÒí <Ûë´ì+#·T. ˙≈£î ‘·«s¡ À Ä <e⁄&ÉT Á|ü‘· ø£åeTe⁄‘ê&ÉT nì ø£;s¡T ‘ês¡ø£ eT+Á‘√|ü<X+ #XÊ&ÉT >√|üqï≈£î.

ø£;s¡T e\q ‘ês¡ø£eT+Á‘√|ü<X+ bı+~q >√|üqï ªªlsêeT HêeT+ eTs¡Tyê+ eTs¡Tyê+. dæ<ä∆eTT j·TeTTìøÏ yÓs¡Tyê+

yÓs¡Tyê+μμ nì ø°s¡Ôq\T bÕ&É&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.

ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ >√|üqï≈£î ˇø£ _&É¶ |ü⁄≤º&ÉT. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T Ä _&É¶≈£î sêeTT&ÉT Òø£ s¡|òüTTsêeTT&ÉT nH ù|s¡T ô|≤ºs¡T.

Ä$<Ûä+>± >√|üqï _&É¶ À sêeTTDÏí s√p #·÷düTø√e#·TÃ nqT≈£îHêï&ÉT. Ä _&É¶qT >∑÷&É >√|üqï dü+Á|ü<ëj·T |ü<ä∆‹˝ÀH

ô|+#·T‘·THêï&ÉT. ˇø£HêÏ sêÁ‹ ø£\˝À >√|üqï≈£î sêeTT&ÉT ø£ìŒ+∫ ª‘·«s¡ À ˙e⁄ uÛÑÁ<ë#· ≤ìøÏ ‘·Vü≤d”\T<ës¡T>± ekÕÔe⁄μ

nì nHêï&ÉT.

uÛÑÁ<ë#· ≤ìøÏ ‘·Vü≤d”\T<ës¡>∑T≥ :

>√|üqï ù|<ä\≈£î düVü‰j·T+ #dü÷Ô, nqï dü+‘·s¡ŒD#dü÷Ô ìj·TeTìwü\‘√ uÛÑ»q ø±s¡ Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#yê&ÉT. ø±\Áø£yTD

n‘·ì |üPs¡T«\T dü+bÕ~+∫ Ç∫Ãq ÄdæÔ ‘·–Zb˛sTT+~. BìøÏ‘√&ÉT 17e X‘êã›+˝À <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<X+˝À @s¡Œ&É¶ ø£s¡Te⁄ø±≥ø±\T

>√|üqïqT u≤>± Á≈£î+>∑BXÊsTT. |òü*‘·+>± @<Ó’Hê ñ<√´>∑+ #Ój·÷´*‡q nedüs¡+ ‘·|üŒ Ò<äT. yTqe÷eT\T >∑Ts¡TÔø=#êÃs¡T.

yêfifl düVü‰j·T+‘√ ‘ê˙cÕ ø=\T«˝À @<Ó’Hê HÍø£Ø dü+bÕ~+#ê\qT≈£îHêï&ÉT.

ˇø£Hê&ÉT >√˝§ÿ+&É≈£î ãj·T\T<] yÓ[fl nø£ÿqïe÷<äqï\‘√ ‘·q |ü]dæú‹ #Ó|ü≈£îHêï&ÉT. yêfiófl >√|üqïqT ‘ê˙cÕ

e<ä›≈£î rdüT¬øfi≤fls¡T. >√|üqï≈£î @<Ó’Hê eT+∫ ñ<√´>∑+ Çyê«\ì ‘ê˙cÕ nqT≈£îHêï&ÉT. nø£ÿqï e÷<äqï\ dü÷#·qyTs¡≈£î

>√|üqïqT uÛÑÁ<ë#·\+ ‘·TøÏ&ûøÏ (‘ê\÷ø±) ‘·Vü≤d”\T<ës¡T>± ìj·T$T+#ê&ÉT ‘ê˙cÕ.

ñ<√´>∑ ìj·÷eTø£ ñ‘·Ôs¡T«\qT rdüTø=ì yTqe÷eT\≈£î, ‘ê˙cÕ≈£î ø£è‘·»„‘·\T #Ó|üø=ì >√|üqï ‹s¡T>∑TeTTK+

|ü≤º&ÉT.

>√|üqï sêeT<ëdü>∑T≥ :

>√|üqï nø£ÿqï e÷<äqï\ düVü‰j·T+‘√ ‘ê˙cÕ #‘· uÛÑÁ<ë#· ≤ìøÏ ‘·Vü≤d”\T<ës¡T>± ìj·T$T+#·ã&Ü¶&ÉT. Ä ‘·sê«‘·

¬s’‘·T\‘√ ø£\T|ü⁄ø√\T>±ñ+≥÷ >√|üqï ‘·q u≤<Ûä ‘·\qT #·ø£ÿ>± ìs¡«Væ≤+#·T≈£î+≥THêï&ÉT. n˝≤π> uÛÑÁ<ë#·\ sêeT#·+Á<äTq≈£î

yfi‘·|üŒø£ ùde\T >∑÷&É #dü÷Ô ñHêï&ÉT. sêeTø√Ï e÷q Ò<äT.

ˇø£kÕ] sêeTø√Ï |üP]Ô#dæq XóuÛÑ düeTj·T+˝À nqï düe÷sê<Ûäq ø±s¡ Áø£eT+ @sêŒ≥T #XÊ&ÉT. e+≥yêfiófl me]

|üqT˝À¢ yêfiófl ìeT>∑ïyÓTÆ ñHêïs¡T.

Ç+‘· À e+≥ Ç+À¢ ã+‘·T\ø√dü+ e+&çq nqï+ ‘ê\÷≈£î >∑+õ e+#·&ÜìøÏ Á‘·$«q >∑+õ>∑T+≥ qT+∫ ¬øe⁄«q πøø£

$ìŒ+∫+~. >√|üqï uÛ≤s¡ πøø£ $ì|æ+∫q yÓ’|ü⁄ |üs¡T¬>‹Ô #·÷∫+~. n|üŒÏπø >∑+õ>∑T+≥˝À|ü&É¶ Ä_&É¶ uÛÑÁ<ëÁ~sêeTT&ç

kÕìï<Ûä +˝ÀøÏ yÓfi≤fl&ÉT.


>√|üqï ˝À|ü*øÏ e#êÃ&ÉT. nìï+Ïø° Ä sêeTT&˚ e⁄Hêï&ÉT˝Ò nqT≈£îHêï&ÉT. Ä sêeTTDÒí ÁbÕ]∆+∫ _&É¶qT

Áã‹øÏ+#·Tø√yê\qT≈£îHêï&ÉT. uÛ≤s¡ ø£eT\, ] »q+ yÓ+≥sê>± uÛÑÁ<ëÁ~ sêeTTDÏí düMT|æ+#ê&ÉT. Ä _&É¶qT uÛÑ>∑e+‘·T&ç

bÕ<ë\ e<ä› |ü&ÉTø√u…≤º&ÉT. HH+ n|üsê<Ûä+ #XÊqT. yfi ‘·|üŒø£ ìqTï ùd$düTÔHêïH: @Hê&É÷ ‘Ó*dæ ˙≈£î @ ˝À≥÷

#Ój·T´ Ò<äT. ˇø£ÿ>±H=ø£ÿ _&É¶&ÉT. á _&É¶ì ˙ e<ä›≈£î n|ü& ‘·düT¬øfi≤flyê?

á$<Ûä+>± lsêeT#·+Á<äTDÏí eTqdüT ø£]π>˝≤ ÁbÕ]∆+∫q sêeT<ëdüT ø√]ø£ HÓs¡y]+∫. #·ìb˛sTTq _&É¶ ìÁ<äqT+∫

Ò∫q≥T¢ Ò#ê&ÉT. >√|üqï uÛÑøÏÔøÏ #‘·T\T CÀ&ç+#ês¡T. ì»yÓTÆq sêeTuÛÑ≈£îÔ&Éì ø=ìj·÷&Üs¡T. ÄHêÏ qT+# >√|üqïqT n+‘ê

sêeT<ëdüì |æ\e&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.

ã+~U≤Hê sêeT<ëdüT :

uÛÑÁ<ë#·\+˝À ñqï lsêeT#·+Á<äTDÏí #·÷&Ü¶ìøÏ »q+ ‘·+&√|ü‘·+&Ü\T>± sêe&É+ yÓTT<ä\sTT+~. n+<äTe\¢ j·÷Ár≈£î\≈£î

kÂø£sê´\T ø£\T>∑ C…j·÷´*‡q u≤<Ûä ‘· ‘·Vü≤d”\T<ës¡T>± ‘·qMT<ä ñ+~. n˝≤π> ˇø£ uÛÑø£Ô»q•U≤eTDÏ>± sêeTT&ç Ä\j·÷ìøÏ

ˇø£ >√|ü⁄s¡+, ÁbÕø±s¡+ eT+&É|ü+ >∑÷&É ø£Ïº+∫ Ä\j·÷ìï u≤>∑T #Ój·÷´*‡q nedüs¡+ >∑÷&É @s¡Œ&ç+~. Bìø√dü+

ˇø£Hê&ÉT >√|üqï Ä fiÀfl ¬s’‘·T\qT |æ*|æ+∫ á $wüj·T+ yêfifleTT+<äT ñ+#ê&ÉT. ˇø£ eT+∫|üì #<ë›+. MTs¡T Hê‘√

düVü≤ø£]+#·+&ç. n+≥÷ >√|üqï Á|üuÀ~Û+#ê&ÉT. á e÷≥\T$qï ]»q+ n˝≤π> nì n+^ø£]+#ês¡T. me] XøÏÔø=B›

yês¡T düVü‰j·T+ #Ój·T´&ÜìøÏ dæ<ä∆eTj·÷´s¡T.

6 \ø£å\ es¡Vü‰\T Ks¡TÃô|Ïº <e‘ê $Á>∑Vü‰\≈£î ÄuÛÑs¡D≤\qT ÄuÛÑs¡D≤\‘√düVü‰ Ä\j·T |ü⁄qs¡T<ä∆s¡D ø±s¡ Áø£eT+

|üP]Ô#XÊ&ÉT. <yê\j·T+ |üP]Ô>± Áø=‘·Ô<äq+ s¡÷|ü⁄~<äT›≈£î+~. nsTT‘ fiÀfl ø=+<äs¡T >√|üqï ÁX‚jÓ÷_Û ≤wüß\T e÷Á‘·+

>√|üqï #dæq<ëìï n_Ûq+~+#· Ò<äT. ô|’>± eT+<ä*+#ês¡T>∑÷&É. düsêÿs¡T ô|’ø£eTT Á|üuÛÑT‘·« nqTeT‹ Ò≈£î+&É Ks¡TÃ#Ój·T´&É+

sê»Á<√Vü≤+>± Á|üuÛÑT‘·«+ uÛ≤$+∫ >√|üqï≈£î •ø£å$~Û+#·ø£b˛<äT nqï uÛÑj·T+ >√|üqï Äràj·TT\qT Á≈£î+>∑Bdæ+~. sêeT<ëdüT


e÷Á‘·+ uÛÑj·T|ü&É Ò<äT. ‘·q CÒãT˝Àø√, Ç+À¢ø√, Á|üuÛÑT‘·«+ kıeTTà Ks¡TÃ ô|≥º Ò<äT >∑<ë ‘êqT. Ä uÛÑ>∑e+‘·T&ç ø√düyT ø£<ë

n+‘ê Ks¡TÃ ô|Ïº+~. ÇB sêeT<ëdüT yÓTT+&ç <ÛÓ’s¡ +.

>√|üqï #dæq|òüTqø±s¡ + yTqe÷eT e÷<äqïes¡≈£î b˛sTT+~. ªªsêE>±] kıeTà+‘ê uÛÑ>∑e+‘·T&ç ø√dü+ Ks¡TÃô|≤ºqT.

Ä <e<e⁄&ç <äj·T ñ+fÒ uÛÑ÷MTXóì kıeTTà ô|’dü\‘√düVü‰ #Ó*¢kÕÔqTμμ nì ìs¡“¤j·T+>± ñ<ëd”q+>± düe÷<Ûëq+ |ü+bÕ&ÉT.

>√|üqï |ü+|æq düe÷<Ûëq+‘√ nø£ÿqïe÷<äqï\T ìX‚Ãwüßº\j·÷´s¡T. ‘ê˙cÕ≈£î >√|üqï MT<ä ø√|ü+ m≈£îÿesTT+~.

‘·ø£åD+ >√|üqïqT ÄkÕúHêìøÏ rdüT≈£îs¡eTàì dü+ã+~Û‘· n~Ûø±s¡T\qT (Vü≤sêÿs¡T\T) uÛÑÁ<ë#· ≤ìøÏ |ü+bÕs¡T.

Vü≤sêÿs¡T\T >√|üqï≈£î ‘ê˙cÕ C≤Ø #dæq VüQ≈£î+ (Ä»„) #·÷|æ+#ês¡T. ªªnìï ‘ê\÷ø±\qT+&ç sêe\dæq •düTÔ

edü÷fiófl KC≤Hê˝À »eT nj·÷´sTT, ‘ê\÷ø± e÷Á‘·+ 6 \ø£å\ es¡Vü‰\T »eT|ü&Ée\dæñ+~μμ nì ø±s¡D≤\T $e]+#ês¡T.

>√|üqï≈£î @+ #Ój·÷´˝À bÕ\Tb˛ Ò<äT. ô|’>± ô|’q uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTHêï&ÉT Ò nqTø=ì Vü≤sêÿs¡T\ yÓ+≥ ø=\T«≈£î ãj·T\T<sê&ÉT.

ø=+<äs¡T >√|üqï uÛÑøÏÔì XÊ¢|òæT+#·>± eT]ø=+<äs¡T >√|üqï ‘·\_s¡TdüT‘·Hêìï ì+~+#ês¡T. >√|üqï e÷Á‘·+ Vü≤sêÿs¡T\T

<ë]yÓ+ã&ç ô|≥Tº u≤<Ûä\≈£î ø±s¡D+ |üPs¡«»qà˝À ‘êqT #dæq bÕ|üyT nqT≈£îHêï&ÉT.

Vü≤sêÿs¡T\T >√|üqïqT ‘ê˙cÕe<ä›≈£î ø£Ïº ‘Ó#êÃs¡T. n|üsê~Û>± eTT+<äT ì\T#·Tqï >√|üqïqT #·÷∫ •düTÔ ãø±sTT\T 6

\ø£å\T ø£≥ºeTì ì\BXÊ&ÉT ‘ê˙cÕ. ‘êqT kÕ«s¡ú+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·« <ÛäHêìï Ks¡TÃ ô|≥º Ò<äìj·TT, Á|üuÛÑTe⁄\ ø°]Ô n»sêeTs¡+>±

ñ+&Ü\qï ñ<›X+‘√H á |üì #XÊqì >√|üqï dü+C≤sTTw” Ç#·TÃ≈£îHêï&ÉT. <Ûäs¡àø±sê´\≈£î kı+‘· &ÉãT“ yê&ÉTø√yê Ò>±ì

|üs¡T\ &ÉãT“ ‘êø£>∑÷&É<äì ‘Ó*j·T<ë nì ‘ê˙cÕ Á|ü•ï+#ê&ÉT.

Á|üuÛÑ÷! HqT Á|üuÛÑT‘·« <ÛäHêìï MT nqTeT‹ Ò≈£î+&É Ks¡TÃô|Ïºq e÷≥ yêdüÔe+. nsTT‘ <ëìï HqT Hê kı+‘êìøÏ

yê&É Ò<äT. n+‘ê ‘·eT @\Tã&ç ÀH uÛÑÁ<ëÁ~ sêe÷\j·÷ìï |ü⁄qs¡T<ä∆]+∫ ‘·eT ø°]Ô Á|ü‹wü\qT ~>∑+‘ê\≈£î yê´|æ+|ü#Ój·÷´\H

Ä |üì #XÊqT. Ç<ä+‘ê Á|üuÛÑTe⁄\ yê] nqTÁ>∑Vü≤+ ‘·eT <Ûäs¡àãT~∆. ‘·eT <äj·÷<ëøÏåD≤´\T Òø£b˛‘ HqT Ä|üì #ùdyêDÏí

ø±qT. Çø£ô|’ Á|üuÛÑTe⁄\ yê] ∫‘·Ô+.

á e÷≥\≈£î ‘ê˙cÕ ˝À|ü À¢|ü\ dü+‘√wæ+#ê&ÉT. ø±ì >√|üqïqT e~*ô|&ç‘ ‘·øÏÿq ‘·Vü≤d”\T<ës¡T¢ >∑÷&É @<√ˇø£

$<Ûä+>± Á|üuÛÑT‘·«+ &ÉãT“qT Ks¡TÃô|Ïº Ç˝≤π> ø£åe÷_Ûø£å y˚&ÉT≈£î+fÒ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ $T–˝Ò~ ã÷&ç<˚. ø£qTø£ >√|üqïqT

$&ç∫ô|≥º≈£L&É<äqT≈£îHêï&ÉT. >√|üqïqT #ÓikÕ\˝À ñ+#·eTì düs¡<ës¡¢qT ÄC≤„|æ+#ê&ÉT. ˇø£ yês¡+˝À|ü⁄ &ÉãT“ø£≥ºeTì

ôV≤#·Ã]+#ê&ÉT. Òì |üøå±q &ÉãT“ ø£fÒºes¡≈£î #Ós¡kÕ\˝À ñ+&Ü\Hêï&ÉT.

sêeT<ëdüTì ‘ê˙cÕ ø£wüºô|≥Tº≥ :

uÛÑÁ<ëÁ~ sêeTTDÒí qeTTàø=ì ø°s¡Ôq\T bÕ&ÉT≈£î+≥÷, #Ós¡kÕ\˝À >∑÷&É sêeT<ëdüT sêeTuÛÑ»q e÷q Ò<äT. ã+~U≤Hêyêfiófl

ô|fÒº u≤<Ûä\T ‘·≥Tºø√e&É+ Hêe\¢ ø±<äT sêe÷! nì yÓTTs¡ô|≥Tºø=Hyê&ÉT bÕ|ü+. sêeT<ëdüT u≤<Ûä #·÷&É Òø£ <e⁄&ÉT sêeT<ëdüT

e+&ÉT≈£îqï nHêïìï ~yê´qï+>± e÷πsÃyê&ÉT. <ëìï ‹ì sêeT<ëdüT Vü‰sTT>± nìï u≤<Ûä\T eT]Ãb˛jTyê&ÉT.

‘ê˙cÕ sêeT<ëdüT $wüj·T+ yêø£ãT #dæ ô|’ø£+ ndü\T #Ó*¢kÕÔ&√ Ò<√ |ü]dæú‹ m˝≤ e⁄+<√ ø£qT≈£îÿs¡eTàì uÛÑ≥T\qT

|ü+|ü⁄‘ê&ÉT. sêeT<ëdüT #Ós¡ À Vü‰sTT>± ñ+&É&Üìï yêfiófl ‘ê˙cÕ≈£î #ÓbÕÔs¡T. ô|’ø£+ ndü\T #Ó*¢+# ñ<›X+ Ò<äì ‘ê˙cÕ

Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. s√p ø=s¡&Ü <Óã“\T ø=≥ºeTì ÄC≤„|ækÕÔ&ÉT. Ä <Óã“\≈£î ‘·≥Tºø√ Òø£ bÕ|ü+ sêeT<ëdüT ªªnã“ã“ <Óã“\≈£î

‘êfi Òs¡ : sêeTbÕŒ >=ãT“qqHêï<äTø√sê:μμ nì <e⁄DÏí ÁbÕ]ú+#yê&ÉT. n+‘·Ï‘√ ø=s¡&Ü <Óã“\ u≤<Ûä ‘Ó*ùd~ ø±<äT

sêeT<ëdüT≈£î.

ˇø£kÕ] #Ós¡ À ñ+&É>± sêeT<ëdüT q÷‹˝Àì ˙fiflø=s¡≈£î #<äT‘ê&ÉT yùd≥|ü&ÉT Ä ‘ê&ÉTH ø£s¡#·Tø=ì ñqï ˇø£

‘\T ≈£î≥º&É+ »]–+~. n|ü⁄&ÉT sêeT<ëdüT ªªyT …’q ∫≥ø£q y\T ÁbÕ‘·:ø±\eT+<äTqT >∑Tf…º ‘\T, u≤\‘·«eTTq HqT


u≤$˙fifl≈£îb˛sTT ø±\Tu…≥º>∑ HqT ∫qï‘\T bı&ç#Óqj·÷´:

ø±bÕ&ÉT‘·+Á&û:μμ nì sêeTTDÏí ÁbÕ]ú+#ê&ÉT. eT+≥, dü\T|ü⁄

‘·–Zb˛j·÷sTT. uÛ Ñ≥T\T ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷s¡T. ªªsêeTTì

yês¡yÓTÆHêeTT. Ç‘·sê<äT\ >∑Dqùdj·TeTT y˚TeTTμμ nì

sêeT<ëdüT ã<äT\T#Ó|æŒ MTs¡T ≈£L&Ü düs¡«ø±\ düsê«edüú\+<äT

dæús¡yÓTÆquÛÑøÏÔ‘√ sêeTHêeT ø°s¡Ôq+ #Ój·T´+&Éì uÛÑ≥T\≈£î

uÀ~Û+#ê&ÉT.

12dü+ˆˆ\T >∑&ç#êsTT. sêeTTDÏí nìï$<Ûë\ ‹≥º&É+>∑÷&É

»]–+~. nsTTHê ø£s¡TDÏ+#· Ò<äT. Çø£ ˝≤uÛÑ+ Ò<äqTø=ì

‘·+Á&ç ø£s¡TDÏ+#·q|ü⁄&ÉT ‘·*¢jÓÆTHê #Ó|ü⁄Ô+<äqï qeTàø£+‘√ ªªqqT

ÁuÀeeTì #Ó|üŒy d”‘·eTà ‘·©¢: qqTÁuÀeTì #Ó|üŒyμμ nì

d”‘·eTàqT ÁbÕ]ú+#ê&ÉT. @ø±+‘·+˝À e⁄ uÛÑÁ<ä–ØXóì yT˝§ÿ*Œ

Hê yÓTTs¡ $qï$+#·eTà n+≥÷ yÓTTs¡ ô|≥Tº≈£îHêï&ÉT. n+‘·‘√

ø£s¡TDÏ+∫ Ä ‘·*¢ lsêeTT&ç‘√ ªªkÕ«$T! |üPs¡«+ MTs¡T

Á|üVü‰¢<äTDÏí, >∑»sêEì s¡øÏå+#· Ò<ë! Hê eTq$ $ì y>∑ ÁbÕDHê<∏ë sêeT<ëdüTì e<ä*+#·T$T ÁbÕDHê<∏ë! ‘·Ts¡ø£ ô|’ø£eTT

#Ó*¢+|ü⁄&ÉT ÁbÕDHê<∏ë! m+‘√ ‘·«]‘·eTT>± y– s¡+&ÉT nì |ü*øÏ+~. n|ü⁄&ÉT sêeTT&ÉT, \ø£ÎDT&ç‘√ >∑÷&É e÷s¡T ywü+˝À

>√˝§ÿ+&É≈£î Á|üj·÷DeTj·÷´&ÉT sêeT<ëdüTqT #Ós¡qT+∫ $&ç|æ+#·&ÜìøÏ.

‘ê˙cÕ sêeT\ø£åàDT\ dü+yê<ä+ :

#Ós¡ À 12 dü+e‘·‡sê\T>± u≤<Ûä\T |ü&ÉT‘·Tqï sêeT<ëdüTqT m˝≤¬>’Hê $&ç|æ+#ê\ì sêeTT&ÉT ‘·eTTà&Ó’q \ø£ÎDT&ç‘√

Ä˝À∫+#ê&ÉT. ‘ê˙cÕ≈£î Äs¡T\ø£å\ es¡Vü‰\T #Ó*¢+#·T≥jT ‘·ø£åD ø£s¡Ôe´+>± uÛ≤$+∫ ùde≈£î\ ycÕ\‘√ nqï<äeTTà*<ä›s¡T

>√˝§ÿ+&É≈£î ãj·T\T<sês¡T, ôV’≤Á<ëu≤<äT e∫Ã ‘ê˙cÕ n+‘·:|ü⁄s¡+˝À Á|üy•+#ês¡T. nsTT‘ n< düeTj·T+˝À sêeT<ëdüT

#Ós¡ À ˇø£ ìs¡íj·÷ìøÏ e#êÃ&ÉT. á sêÁ‹øÏ qqTï s¡øÏå+|ü≈£îqï $wüeTT Á‘ê>∑e\dæ+< nqT≈£îHêï&ÉT sêeT<ëdüT. Çø£ÿ&É

n+‘·:|ü⁄s¡+˝À ‘ê˙cÕ ìÁ<äb˛‘·THêï&ÉT. n‘·&çøÏ ˇø£ ø£\ e∫Ã+~. Ä ø£\˝À ‘·q≈£î dü÷s¡ e+XE …’q sêeT\ø£ÎDT\T

ø£ìŒ+∫ sêeT<ëdüT ‘ê\÷≈£î ô|’ø£+ #Ó*¢+∫ s¡o<äT rdüT≈£îqï≥T¢ uÛ≤s¡ ‘√ #ÓbÕŒ&ÉT. Ç+ø± ‘Ó\yês¡ Ò<äT. C≤eTT bı<äT›+~.

sêeT\ø£åàDT\T e÷s¡TycÕ\˝À ‘ê˙cÕ >∑~ì düMT|æ+∫ ªª‘·\T|ü⁄ ‹j·Téj·T´ ‘ê˙cÕ ˙ øÏjÓT´&É ô|’ø£eTTìj·T´

e∫Ã‹eTj·T´μμ nì ‘·\T|ü⁄ ø=≤ºs¡T. uÛ≤s¡ qT <ÛÓ’s¡ +>± ñ+&ÉeTì ‘ê˙cÕ ‘êqT ‘·\T|ü⁄ rdæ ìyÓ«s¡b˛j·÷&ÉT. Ç+‘· sêÁ‹yfi

‘·q >∑~˝ÀøÏ Á|üy˚•+#˚ <ÛÓ’s¡´+ >∑\ e´≈£îÔ˝…esê? nì ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷&ÉT. H√≥ e÷≥ sê˝Ò<äT. »>∑H√àVü≤Hêø±s¡T˝…’q

sêeT\ø£ÎDT\qT ø±eTyÓ÷Væ≤‘ê …’q ø£fifl‘√ ø£ìô|≥º Òø£b˛j·÷&ÉT ‘ê˙cÕ. MfiËfles√ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT Ò nqTø=ì H\ #·÷XÊ&ÉT.

m<äTs¡T>± ã+>±s¡T es¡Vü‰\sê• |ü&çe⁄+~. dü+uÛ≤wüD yÓTT<ä\sTT+~ sêeT\ø£ÎDT\‘√.

‘ê˙cÕ : @ <X+ MT~. mes¡T |ü+bÕs¡T ` m+<äTø√dü+ e#êÃs¡T?

sê\ø£ÎDT\T : uÛÑÁ<ëÁ~˝À yTeTT #ê˝ s√E\ qT+&ç ø±|ü⁄s¡eTT+≥THêï+, sêeT<ëdüT ã+≥T\+. yê]ì U…’<äT #dæq

yês¡Ô ‘Ó*dæ ô|’ø£+ #Ó*¢+∫ $&ç|æ+#·Tø√yê\ì e#êÃ+, ø±ãÏº sêeT<ëdüTqT s¡|æŒ+∫ Áù|eT‘√ e÷ ø£|üŒ–+#·T.

‘ê : n‘·&ÉT ø£≤º*‡q ô|’ø£+ ø£≥º Ò<äT. ø£qTø£ #Ós¡kÕ\ qT+&ç e<ä\+.

sê.\ : Ç~>√ &ÉãT“ #·÷düTø√+&ç. ‹yêN\T |ü]|æ+∫ …ø£ÿ ydüTø√+&ç. s¡o<äT Çe«+&ç. 12 dü+ˆˆqT+∫ U…’<äT˝À ô|Ïº


e÷ sêeT<ëdüTqT MTs¡T <ës¡TD+>± u≤<Ûä ô|&ÉT‘·THêïs¡T.

‘ê : MTs¡T me] »yêqT\T. mø£ÿ&ÉT+≥THêïs¡T? mes¡T |ü+|æ‘ e#êÃs¡T?

sê.\ : yTeTT sêeT<ëdüT »yêqT\+. uÛÑÁ<ë#·\+˝À ñ+≥THêï+. sêeT<ëdüT |ü+|æùdÔ e#êÃ+.

‘ê : MT ≈£î\+ @$TÏ? MT]<ä›s¡T @eTÚ‘ês¡T?

sê.\ : e÷~ dü÷s¡ ≈£î\+. yT+ nqï<äeTTà\+.

‘ê : MT ù|s¡T? eT‘·+.

sê.\ : sêyÓ÷õ, \øå√àõ. sêe÷qT» eT‘·+.

‘ê : J‘·+?

sê.\ : Á|ükÕ<ä+.

‘ê : Äj·Tq $TeTà*ï m+<äT≈£î |ü+bÕs¡T?

sê.\ : düsêÿs¡T u≤ø° ô|’ø£+ e÷#‘· Ç∫Ã |ü+bÕs¡T.

‘ê : kıeTà+‘ê ‘Ó#êÃsê?

sê.\ : n+‘ê ‘Ó#êÃ+.

‘ê : ≈£Ls√Ã+&ç, ≈£Ls√Ã+&ç.

sê.\ : ≈£Ls√Ã&ÜìøÏ sê Ò<äT. MT‘√ uÛÒ°øÏ e#êÃ+.

‘ê : Äs¡T \ø£å\÷ ‘Ó#êÃsê? Òø£ ø=s¡yyÓTÆHê ô|&É‘êsê?

sê.\ : Äs¡T \ø£å Ò+ Ks¡à. 10 \ø£å\T ø±yê\+fÒ ÇkÕÔ+.

‘ê : ø£≤º*‡q &ÉãT“ ø£Ïº ‘·sê«‘· |ü]Vü‰kÕ\T Ä&É+&ç.

sê.\ : |ü~y\T ‘Ó#êÃ+. Ç|ü&ÉT. ‘·øÏÿq~ e÷ #‹˝À Ò<äT.

‘ê : e÷‘√ @>∑‘ê[ Ä&ÉT‘·THêïsê?

sê.\ : MT‘√ |ü]Vü‰kÕ˝≤&Ü¶ìøÏ yT+ mes¡+?

‘ê : e÷ #‹øÏ &É_“e«+&ç. Ò<ë U…’<äT˝ÀøÏ bı+&ç.

sê.\ : yT+ U…’<äT˝ÀøÏ b˛&ÜìøÏ sê Ò<äT. MT KC≤Hêô|’ø£+ ø£&É‘ê+. s¡o~e«+&ç.

ô|’ø£+ rdüTø=ì ‘ê˙cÕ sê»eTTÁ<äydæ s¡o<äT Çe«>±H yÓ+≥H sêeT\ø£ÎDT\T #Ós¡ Àe⁄qï sêeT<ëdüT≈£î s¡o<äT

Ç<ë›eTì ‘ê˙cÕ ywü+˝À ãj·T\T<sês¡T. n< düeTj·T+˝À sêeT<ëdüT yT˝§ÿì Ç+ø± C≤eTTbı<äT›+&É&É+#·÷∫ njÓ÷´ Ä

sêeT#·+Á<äT&ÉT n+‘·eT+~ì ø±bÕ&Ü&ÉT. qìï+ø£ s¡øÏå+#·&ÜìøÏ sê Ò< nì ~>∑T\T |ü&Ü¶&ÉT. n|ü&É|ü&É÷ ‹≤º&ÉT. eTs¡ ≤

|üXÊÃ‘êÔ|ü|ü&Ü¶&ÉT ‹Ïºq+<äT≈£î. Çø£ ˝≤uÛÑ+ Ò<äT. m|üŒÏ¬ø’Hê #êe⁄ ‘·|üŒ<äT. #Ós¡ À á u≤<Ûä\ø£+fÒ n< qj·T+. nsTT‘

#êe&ÜìøÏ eTT+<äT ÄK]kÕ]>± eTqdüT˝À Ä sêeTTDÏí |üPõkÕÔqT nì e÷qdü|üP» yÓTT<ä\Tô|≤º&ÉT. sêeT\ø£ÎDT\T

#Ós¡e<ä›≈£î e#êÃs¡T. ‘ê˙cÕ y˚wü+˝À sêeTT&ÉT ªªsêeT<ëdü÷! u≤ø°ô|’ø£+ eTTÏº+~. Ç~>√ s¡o<äTμμ nì s¡o<äT Ç∫Ã

e÷j·TeTj·÷´&ÉT \ø£ÎDT&ç‘√düVü‰. Ç<ä+‘ê sêeT eTVæ≤yT nqT≈£î+≥÷ ø£è‘·»„‘ê|üPs¡«ø£ uÛÑøÏÔø°s¡Ôq˝≤\|æ+#ê&ÉT.

nø£ÿ&É ‘ê˙cÕ yT˝§ÿì uÛ≤s¡ qT #·÷∫ Ç<ä+‘ê sêeTe÷j·T>± #ÓbÕŒ&ÉT. njÓ÷´! Ä <e<e⁄ìøÏ ùde\T #Ój·T´ Ò< nì

Á≈£î+–b˛j·÷&ÉT. sêeT<ëdüT uÛÑøÏÔøÏ eTT>∑T∆&Éj·÷´&ÉT. düø£\ eTsê´<ä\‘√ sêeT<ëdüTqT >ös¡$+#ê\qT≈£îHêï&ÉT. ‘Ó\¢yês¡>±H

sêeT<ëdüTqT $&ç|æ+∫ ø=\T«≈£î rdüT≈£îs¡eTàì ÄC≤„|æ+#ê&ÉT. nø£ÿqï e÷<äqï\T #Ós¡kÕ\≈£î yÓ[fl sêeT<ëdüT‘√ »]–q<ä+‘ê


#ÓbÕŒs¡T. sêeT<ëdüT ÄXÃs¡ b˛j·÷&ÉT. ‘·qø£+fÒ ‘ê˙cÕ n<äèwüºe+‘·T&Éì yÓT#·TÃ≈£îHêï&ÉT. yÓ+≥H sê»eTsê´<ä\‘√ sêeT<ëdüT

sêE ø=\T«≈£î #s¡T≈£îHêï&ÉT. ‘ê˙cÕ ‘êqT Ç+‘·≈£îeTT+< sêeT\ø£ÎDT\≈£î s¡o<äT Ç#êÃqqï dü+>∑‹ >∑÷&É uÛÑøÏÔ bÕs¡eX´+˝À

eT]Ãb˛sTT eTs¡ ≤ s¡o<äT Çe«uÀj·÷&ÉT sêeT<ëdüT≈£î.

sêeT<äs¡Ùq+‘√ <ÛäqT´&Ó’q ‘ê˙cÕqT sêeT<ëdüT, uÛÑøÏÔbÕs¡eX´+‘√ uÛÑ>∑e+‘·Tì <ëdüTì>± #düT≈£îqï sêeT<ëdüTqT

‘ê˙cÕ |üs¡düŒs¡+ n_Ûq+~+#·T≈£îHêïs¡T. ‘·sê«‘· sêeT<ëdüTqT ÇHêïfiófl ø£wüºô|Ïºq+<äT≈£î ‘ê˙cÕ |üXÊÃ‘êÔ|ü|ü&ç sêeT\ø£åàDT\T

‘·q≈£î #Ó*¢+∫q &ÉãT“‘√ bÕ≥T |ü≥TºeÅkÕÔ\T >∑÷&É Ç∫Ã uÛÑÁ<ë#· ≤ìï lsêeT#·+Á<äTìøÏ e÷q´+>± Á|üø£Ï+#ê&ÉT. n˙ï

d”«ø£]+∫ uÛÑø£ÔsêeT<ëdüT ‘ê˙cÕ≈£î ø£è‘·»„‘·\T #Ó|üø=ì uÛÑÁ<ë#·\+ Á|üj·÷DeTj·÷´&ÉT.

sêeT<ëdüT uÛÑÁ<ë#·\+ #s¡T≥ :

#Ós¡qT+&ç $eTT≈£îÔ&ÉsTTq sêeT<ëdüT uÛÑÁ<ë#· ≤ìøÏ ãj·T\T<sê&ÉT. ‘ê˙cÕ Ç∫Ãq |ü≥TºeÁkÕÔ\qT <e⁄&çøÏ düeT]Œ+∫

<äs¡Ùq+ #düTø=ì Ç+ÏøÏ yÓfi≤fl\qT≈£îHêï&ÉT sêeT<ëdüT. Ç+‘· À #Ós¡qT+&ç sêeT<ëdüT $&ÉT<ä …’e#êÃ&Éqï dü+>∑‹ ‘Ó*dæ

] »q+ >∑+<Ûä|ü⁄wüŒ ‘ê+ã÷\ #·+<äHê~ |üPC≤Á<äyê´\‘√ m<äTs=∫Ã sêeT<ëdüT≈£î kÕcÕº+>∑ <ä+&ÉÁ|üD≤eT+ #XÊs¡T.

sêeT<ëdüT sêeT uÛÑ»q #düT≈£î+≥÷ uÛÑÁ<ëÁ~øÏ Á|üj·÷DeTj·÷´&ÉT sêeT<ëdüT eT+Be÷s¡“\+‘√ Ä\j·÷ìøÏ edüTÔHêï&Éqï

$wüj·T+ eTT+< ‘Ó\TdüT≈£îqï Ä\j·T |üPC≤s¡T\T ‘·T\T|ü⁄\T rsTT+∫ düeTdüÔ |üPC≤Á<äyê´\T dæ<ä∆+#dæ m<äTs¡T#·÷dü÷Ô

ñHêïs¡T. sêeT<ëdüT sê>±H >√|ü⁄s¡<ë«sê\T ‘Ós¡T#·T≈£îHêïsTT. Äq+<äu≤cÕŒ\‘√ sêeT<ëdüT ªªsêeT HêeTeTT ã\ÿy bÕ|ü|ü⁄

õVü‰«! sêeTHêeTeTT ã\ÿyμμ n+≥÷ sêeTHêeT ø°s¡Ôq+ #XÊ&ÉT.

‘·sê«‘· >∑s¡“¤>∑èVü≤+˝À Á|üy•+∫ d”‘ê\ø£ÎD düyT‘·T&Ó’q sêeTTDÏí #·÷∫ Äq+<äu≤cÕŒ\T ø±s¡T‘·T+&É>± düs¡«+ eTs¡∫b˛sTT

sêeTeT÷]Ô À ©qyÓTÆ >∑<äZ<ädü«s¡eTT‘√ ªªø£+Ï H&É÷ e÷d”‘êsêeTT\ ø£qT>=+Ï H&ÉTμμ nì >±q+ #Ój·T´kÕ>±&ÉT. Vü≤]

<ëdüT\‘√ >∑÷&ç uÛÑ»q #düT≈£î+≥÷ Á|ü<äøÏåD+ #dæ Ç+ÏøÏ #s¡T≈£îHêï&ÉT. á $<Ûä+>± sêeT<ëdüT uÛÑÁ<ëÁ~˝À ñ+≥÷

Vü≤]HêeTdüàs¡D‘√ Áu≤Vü≤àDT\qT uÛÀ»Hê\‘√ ‘·è|æÔ ô|&ÉT‘·÷ ø±\+ yÓfiflãT#·TÃ‘·THêï&ÉT.

sêeT<ëdüT yÓ’≈£î+sƒêìπø>∑T≥ :

á $<Ûä+>± ∫e]ø±\+˝À sêeT<ëdüT XØs¡+ MT<ä yêýÓ÷Vü≤+ e<äT\Tø=ì sêeTHêeT dü+ø°s¡Ôq˝À Áã‘·T≈£î‘·T+&É>±

ˇø£Hê&ÉT Äj·Tq Ç+ÏeTT+<äTøÏ |ü⁄wüŒø£$e÷q+ e∫Ã+~. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT qqTï nqTÁ>∑Væ≤+#ê&ÉqT≈£î+≥÷ Ä $e÷Hêìï

møÏÿ Ä <e<e⁄ì düìï~ÛøÏ yÓ[fl Äj·Tq bÕ<äùde#ùd uÛ≤>∑ + kÕøå±‘·TÔ>± ø£\TZ‘·T+<äqT≈£îHêï&ÉT. ∫es¡>± ˇø£ÿkÕ] ÇHêïfiSfl

‘·qH qeTTàø=ì ùde\T #düTÔqï nsê∆+–ì >∑÷&É |æ*#ê&ÉT. ÄyÓT ø=+#Ó+ |üqT+~ Ç|ü⁄& ekÕÔqT nì Ä\dü + #dæ+~. ˙

ÁbÕ|üÔ+ Ç+‘ Ò nqT≈£î+≥÷ sêeT<ëdüT |ü⁄wüŒø£$e÷q+ møÏÿ uÛÑ≈£îÔ\qT #·÷∫ ªª‘·]¢b˛‘êeTT #ê˝≤ <äj·T\T+#·+&ç Ç+ø£qT,

eT∞fl »qà»Hêà\≈£î sêeTT eT~˝À qT+#·+&çμμ n+≥÷ M&√ÿ\T |ü*ÿ uÛÑ>∑e+‘·Tì düìï~ÛøÏ #s¡T≈£îHêï&ÉT.

ø±ùd|üÏøÏ ˝À|ü*qT+&ç uÛ≤s¡ ø£eT\ e∫Ã Hê <äTs¡<äèwüº+ Äj·Tq‘√ HqT >∑÷&É yÓfifl Òø£b˛‹H nì ‘·q n\dü‘ê«ìøÏ

|üXÊÃ‘êÔ|ü |ü&ç+~. Ä\j·÷ìøÏ yÓ[fl uÛÑ>∑e+‘·T&ç bÕ<ë\MT<ä |ü&ç ÁbÕ]∆+∫+~. ªª˙ ≈£îe÷s¡T&çøÏ qqT ùd$+# ej·TdüT

e#Ães¡≈£î e⁄ Hê ¬ø’+ø£s¡ + #dü÷Ôe⁄+&Éμμì <e⁄&ÉT Ä<•+#ê&ÉT. sêe÷»„Á|üø±s¡+ n˝≤π> ùd$+∫ ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ |üs¡eT|ü<ä+

n+<äT≈£î+~.

eT+>∑fi+ ø√dü Ò+Á<ëj·T eTVü≤˙j·T>∑TD≤‘·àH ˆ

#·Áø£e]Ô ‘·q÷C≤j·T kÕs¡«uÛÖe÷j·T eT+>∑fi+ ˆˆ


&Üˆˆ j·THé. dü<ë•e

wüVü≤HêsTT wüôV≤HécÕ

21.08.2006 sêÁ‹ 2.20øÏ ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé ndüÔ$T+∫Hê&Éqï $cÕ<äyês¡Ô yÓ\Te&ç+~. eTq<X+˝ÀH ø±ø£

Á|ü|ü+#·+˝Àì nH˚ø£ <˚XÊ˝À¢ dü+^‘ê_Ûe÷qT\T dü+‘ê|üeT>∑Tï …’Hês¡T. n|ü&É‘·ì ej·TdüT‡ 91. n+‘·es¡≈£î u≤>±H˚

ñHêï&ÉqT≈£îqï U≤HékÕôV≤uŸqT yês¡∆ø±´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q @yy√ s¡T>∑à‘·\T n\eTT≈£îHêïj·Tì Ï.M yês¡Ô\ e\q ‘Ó*dæ+~.

n‘·ì+ÏøÏ yÓ[fl ∫øÏ‘·‡ #ùd yÓ’<äT´\T, ªª|òüTq |ü<ës¡ú+ rdüTø√ Òø£b˛‘·THêï&ÉT ø±˙ Á<äe|ü<ësêú\T rdüT≈£î+≥THêï&ÉT. |üs¡yê Ò<äT

ø√\T≈£î+≤&ÉTμμ nì Ä•+∫Hês¡T. ã\V”≤q‘· ô|]–b˛sTTq ø=B› yÓ’<äT´\˝À Ä+<√fiq ô|]–+~. ‘·q yêfifl+<ä]˙ e~*

ÄdüT|üÁ‹øÏ yÓfifl≥+ U≤HékÕôV≤uŸ≈£î düeTà‘·+ø±<äT. n+<äs¡÷ q#·ÃC…|æŒ m≤¢>√ ªôV≤]fÒCŸ ÄdüT|üÁ‹øÏμ ‘·s¡*+∫Hês¡‘·DÏí.

Ä~yês¡+ sêÁ‹ nìï |ü°º\T ø£Ïº ñqï|üŒÏø° ‘·q n_Ûe÷qT\ ø√dü+ ø=ìï ø£õØ\T, #Ó’r\T $ì|æ+∫Hê&ÉT. ø=+‘·<ä÷s¡+

n‘·ìøÏ düVü≤ø£]+∫q dü«sê\T n|ü&É|ü&ÉT yÓTTsêsTT+∫HêsTT. nsTTHê $ì|æ+∫Hê&ÉT. Çø£ |üs¡yê Ò<äqT≈£îHêïs¡+<äs¡÷.

kÕ<Ûës¡D+>± wüVü≤HêsTT yêsTT+# yêfifl≈£î >±Á‘· dü+^‘·+ #‘·>±<ä+≤s¡T. ø±˙ U≤HékÕôV≤uŸ e÷Á‘·+ nedüs¡eTì|æ+∫q|ü&É ≤¢

ø=ìï ≥TÁMT eTTø£ÿ˝À, ø£õØ eTTø£ÿ˝À $ì|ædüTÔ+&yê&ÉT. n+‘ø±ø£ @ |òüTsêHê ñkÕÔ<äT\T m≤¢ bÕ&yêfiÀfl n≤¢ bÕ&ç

$ì|æ+#yê&ÉT. y~ø£ MT<ä >±Á‘· ø£#Ø\T #j·T Ò<äqï e÷fÒ >±˙ #ùdÔ ãVüQX' ñkÕÔ<äT\ |ü<ä∆‹˝ÀH bÕ&yê&yÓ÷. Ä

Ä~yês¡+ sêÁ‹ Çø£ |òüs¡yê Ò<äì n+<äs¡÷ nqT≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· 1.50øÏ n+fÒ k˛eTyês¡+ >∑T+&Ób˛≥T e∫Ã+~. yÓ’<äT´\T

Á|üj·T‹ïdüTÔ+&É>±H 2.20øÏ n‘·ì ÁbÕD≤\T nq+‘·yêj·TTe⁄˝À¢ ø£*dæb˛sTTHêsTT.

uÛ≤s¡‘·<X+ ˇø£ nqs¡Ès¡‘êïìï ø√˝ÀŒsTT+~. dü+^‘·s¡+>±q uÛ≤s¡‘·s¡‘·ï\T eT] ø=+<äs¡THêïs¡T. ø±˙ ‘·eT dü+^‘êìï

ø£\ø±\+ ì*Œ ~e´˝Àø±\T #s¡T≈£îqï yê[fl<ä›πs. ˇø£s¡T ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé. Ç+ø=ø£s¡T myéT.mdt.düTã“\øÏåà. Ç~ Hê

n_ÛÁbÕj·T+. Äùd‘·TVæ≤e÷#·\+ eT+~sê˝À¢ |üe[+|ü⁄ ùde ‘·s¡Tyê‘· ìÁ~+∫q <e‘·\T Á|üuÛ≤‘· düeTj·÷q ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé

3. wüVü≤HêjYT wüôV≤HécÕ


wüVü≤HêsTT dü«sê\‘√ yT˝§ÿ+≤s¡T. Ò<ë düTã“\øÏåà düTÁ|üuÛ≤‘· >±q+‘√ yT˝§ÿ+≤s¡T. Ç+‘·Ï yê´|æÔ Ç+πø >±j·T≈£îì

dü+^‘êìøÏ >±ì, >±sTTø£ dü+^‘êìøÏ >±ì, yê<ä≈£îì dü+^‘êìøÏ >±ì \_Û+#· Ò<äT. U≤Hé kÕôV≤uŸ wüVü≤HêsTTøÏ eT]ø=+‘·

yê´|æÔ \_Û+∫+~. eTq <X+˝À rj·Tã& |ü\T uÛ≤wü\ dæìe÷\˝À ô|[fl dü+<äsê“¤q>±˙ Ç‘·s¡ XóuÛÑø±sê´\ dü+<äsê“¤q>±˙

u≤´øÁ>ö+&é À ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé wüVü≤HêsTTô|’ yêsTT+∫q @<√ ˇø£ sê>∑ dü«sê\T $ì|ædü÷ÔH ñ+≤sTT.

eTq<X+˝À düHê‘·q ø±\+ qT+∫ XóuÛÑø±sê´˝À¢ yêsTT+# eT+>∑fiyê<ä + wüVü≤HêsTT. <ëìï ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À¢

kıHêïsTT, düHêïsTT n+≤s¡T. n~ #ê\ düTìï‘·yÓTÆq yê<ä +. n|üdü«sêìøÏ ÄkÕÿs¡+ n~Ûø£+. ô|’>± <ëì‘√ ø=ìï dü«sê Ò

yêsTT+#·e#·TÃ>±ì |üHÓï+&ÉT dü«sê\T yêsTT+#·&É+ ø£wüº+. ø±ãÏº eT+>∑fi¯yê<ä +>± düHêïsTT yêsTT+#˚yêfi¯ófl ‘êeTT

yêsTT+#·>∑*–q ø=ìï >∑‘Y\qT Á|üC≤dü+^‘·+˝Àì ø=ìï bÕ≥\qT e÷Á‘·+ yêsTT+#yêfiófl. XÊÅd”Ôj·T dü+^‘·+ CÀ*øÏ yÓfi‚fl

yêfiófl ø±<äT.

;Vü‰sY sêh+˝À <äTÁe÷Hé nH ∫qï dü+kÕúq+ ñ+&~. dü+kÕúq+ ∫qï<. <äTÁe÷Hé ãd”Ô ∫qï<. nø£ÿ&ç sê»e+o≈£î\T

‘·eT <äsê“sY À wüVü≤HêsTT yê<ä≈£î\qT ÄkÕúq $<ë«+düT\T>± ìj·T$T+#·T≈£îHêïs¡T. yêfifl+‘ê nedüsêìøÏ yêsTT+# yêfi‚fl

ø±˙ ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé Hê\Ze ‘ê‘· kÕ˝≤sYVüQùdHé U≤Hé ‘·q wüVü≤HêsTT˝À ø=ìï n~Ûø£dü«sê\T |ü*øÏ+# ÁbÕMD´+

dü+bÕ~+∫Hê&ÉT. n+fÒ ‘·q u≤C≤qT ø=+‘· e÷]ÃHê&Éqïe÷≥. kÕ˝≤sY VüQùdHéU≤Hé ø=&ÉT≈£î VüQùdHé ãø¸U≤Hé, n‘·ì

ø=&ÉT≈£î s¡dü÷ Ÿ ãø¸ U≤Hé, n‘·ìø=&ÉT≈£î ô|’>∑+ãsY ãø¸U≤Hé ‘·eT yê<ä +˝À ‘· ≤ ø=ìï dües¡D\T #dæ ô|<ä› ô|<ä› >±sTTø£\T,

>±j·T≈£î\T, dæ‘êsY yê<ä≈£î\T, düs√<é yê<ä≈£î\T nd”qT\jT´ dü+^‘· düuÛ≤y~ø£ MT<ä ≈£Ls¡TÃ+& ns¡Ω‘· dü+bÕ~+∫Hês¡T.

ô|’>∑+ãsY ãø¸ ø=&ÉTπø _dæà˝≤¢U≤Hé. ‘·+Á&ç n‘·DÏí wüVü≤HêsTT HπsÃeTT+<äT ã&çøÏ yÓ[fl ø=+‘·ø±\+ #·<äTe⁄ø=eTàì

ã\e+‘· ô|fÒºyê&ÉT. #·<äTe⁄ø√e≥+ Çwüº+ Òì _dæà˝≤¢U≤Hé ø±o˝À ñ+& ‘·q yTqe÷eT n©ãø¸ $˝≤j·T‘·T <ä>∑Z]øÏ

bÕ]b˛sTTHê&ÉT. n©ãø¸ $˝≤j·T‘·T dü+^‘· düuÛÑ À¢ k˛˝À yêsTT+# $<ë«+düT& ø±ø£ ø±o $X«Hê<∏ë\j·T+˝À wüVü≤HêsTT

yêsTT+# $<ë«+düT&ÉT. n‘·&ÉT _dæà˝≤¢U≤Hé≈£î #ê˝≤ Áù|eT‘√ wüVü≤HêsTT yê<ä s¡Vü≤kÕ´\T, ‘·qJ$‘·+˝À »]–q ˇø£

s¡Vü≤dü + ≈£L&Ü #Ó|æŒHê&ÉT. ø±oì eTVü‰düàXÊq+ nì ≈£L&Ü n+≤s¡T. Ä eTVü‰düàXÊq+˝À @ eT÷\H√ ≈£Ls¡TÃ+&ç n©ãø¸

ns¡∆sêÁ‹ wüVü≤HêsTT kÕ<Ûäq #düTÔHêï&É≥. mø£ÿDTí+#√ ~e´ |ü]eTfi+. ø£fió¢ ‘Ó]∫ #·÷ùdÔ ˇø£ uÛÑeéT÷]Ô ì\ã&ç ñHêï&É≥.

»≤p≥+. ˇ+Ïì+&Ü $uÛÑ÷‹πsK\T, yÓT&Éì+&Ü, <ä+&É\≈£î, eTT+CÒ‹øÏ s¡TÁ<ëø£åe÷\\T. n‘·&ÉT eT+<äVü‰dü+ #dü÷Ô

ªªyêsTT+#·T uÒ≤! yêsTT+#·Tμμ nì ‘·q yfifl‘√ wüVü≤HêsTTì ‘êøÏ n<äèXó´&Ó’Hê&É≥. n‘·&ÉT kÕøå±‘·TÔ u≤u≤ $X«Hê<∏äT& nì,

‘·q wüVü≤HêsTT˝À n‘·ì düŒs¡Ù e\q düTdü«sê\T #]Hêj·Tì Äq+<ä$eXó&Ó’ n©ãø¸ nHêÏ qT+∫ <Ûë°>± yêsTT+#·≥+

yÓTT<ä\T ô|ÏºHê&É≥. nsTT‘ ‘·q yTq\T¢ìøÏ Ä eTT#·Ã≥ #Ó|æŒ ªªÇ$ <e s¡Vü≤kÕ´\T. Ç≤¢+Ï ~yê´qTuÛÑ÷‘·T\T Çø£ÿ&É #ê˝≤

»s¡T>∑T‘êsTT. ˇø£yfi ˙≈£L Ç≤¢+Ï nqTuÛÑe+ ø£*–‘ me«]ø° #Ó|üŒ≈£î. C≤Á>∑‘·Ô!μμ nì ôV≤#·Ã]+∫Hê&É≥.

Ä eT+~s¡ düeTT<ëj·T+˝ÀH ñqï u≤˝≤J eT+~s¡+˝Àì _dæà˝≤¢U≤Hé≈£î dü«s¡kÕ<Ûäq CÒùd kÂø£s¡ + ø£*–+∫ ˇø£ >∑~

‘êfi+#Ó$ Ç∫ÃHê&É≥ n©ãø¸. Ä ‘êfi+ #Ó$ì n‘·&ÉT sêÁ‹ 9 >∑+.\ qT+∫ 11 >∑+.\ es¡πø ñ|üjÓ÷–+#·e …. ‘·s¡Tyê‘·

yTqe÷eT≈£î Çj·Té …. ˇø£sêÁ‹ _dæà˝≤¢U≤Hé u≤˝≤J eT+~s¡+ >∑~˝À ˝À|ü* qT+&ç >=fiËfl+ ô|Ïº ≈£Ls¡TÃ+&ç kÕ<Ûäq

ÁbÕs¡+_Û+∫Hê&ÉT. nø£kÕà‘·TÔ>± Ä >∑~ ì+&Ü ~e´ |ü]eTfi+ ì+&ÉT≈£îqï~. ø£fiófl ‘Ós¡∫ #·÷ùdÔ n˝≤+Ï ~e´ |ü⁄s¡Twüß&!

u≤\T&Ó’q _dæà˝≤¢U≤Hé uÛÑj·T|ü&ç kÕ<Ûäq e÷qT≈£îHêï&É≥. ªªãC≤yé, uÒ≤! ãC≤yéμμ nì eT+<ädæà‘·+ #dæ n‘·&ÉT e÷j·TeTsTTHê&ÉT.

ô|Ïºq >=fiËfl+ ô|ÏºqfÒº ñqï~. Ä ~e´|ü⁄s¡Twüß&ÉT m≥T yÓ[flHê&√ nì ˝≤+‘·s¡T |ü≥Tºø=ì Ä ÁbÕ+‘·eT+‘ê yÓ‹øÏHê&ÉT.

mes¡÷ ø£ì|æ+#· Ò<äT. uÛÑj·TÁuÛ≤+‘·T&Ó’q _dæà˝≤¢U≤Hé >∑~øÏ ‘êfi+ ydæ, >∑ã>∑u≤ q&ÉTdü÷Ô Ç+ÏøÏ yÓ[fl ‘·q >∑~˝À |ü&ÉT≈£îHêï&ÉT.

Ç+‘· ‘=+<äs¡>± e∫ÃHêy$Tsê! nì yTqe÷eT n‘·ì >∑~øÏ yÓ[fl |ü\ø£]ùdÔ _dæà˝≤¢U≤Hé >∑»>∑» eDT≈£î‘·÷ »]–+<ä+‘ê


#Ó|æŒHê&ÉT. n©ãø¸ n‘·ì #Ó+|üMT<ä ã\+>± #·]∫, ªªÇø£ H√s¡TeT÷düTø√μμ nì yÓ[flb˛sTTHê&ÉT. ø±˙ _dæà˝≤¢U≤Hé ‘·s¡Tyê‘·

‘·q nqTuÛÑyêìï Ç+≥s¡÷« ´\˝À #ê˝≤ eT+~øÏ #Ó|æŒHê&ÉT.

n©ãø¸ 1940˝À eTs¡DÏ+∫Hê&ÉT. ‘·q yTq\T¢&ÉT _dæà˝≤¢U≤Hé≈£î ~e´ <äs¡ÙqeTsTT+~ ø£qTø£ ‘·qqT $T+∫q ñkÕÔ<é

ne⁄‘ê&Éì ‘·q $TÁ‘·T\≈£î >∑s¡«+>± #Ó|ü≈£îHyê&É≥. ~e´<äs¡ÙHê\T, ~yê´qTuÛÑ÷‘·T\T yêdüÔeeTì ùV≤‘·Tyê<äT\T qeTàs¡T

ø£<ë! WqT, n<ä+‘ê ˇø£ eT÷&ÛÉqeTàø£yT. n<ä+‘ê ˇø£ ÁuÛ≤+‹ e÷Á‘·yT. ø±˙ á ÁuÛ≤+‹ ø±s¡D+>± eTìwæ À ˇø£

Áb˛‘ê‡Vü≤+ ø£\T>∑T‘·T+~. ˇø£

ã\yÓTÆq Ä‘·à$XÊ«dü+ ø£\T>∑T‘·T+~.

n$ Ä eTìwæì ñqï‘· •Ksê\≈£î

#˚s¡TkÕÔsTT. ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé≈£î

ø±o q>∑s¡+ |ü≥¢, $X«Hê<ÛäTì |ü≥¢,

>∑+>± e÷sTT|ü≥¢, ‘êqT ìedæ+∫q

düsêjY TV ü ≤sê| ü≥ ¢ , ‘ ·q

Ç+ÏeTT+<äÏ düs¡dü«r $Á>∑Vü≤+

| ü≥ ¢ n$Hêeu Û≤ey Ó T Æq

Äràj·T‘êuÛ≤e+ ñ+&˚~. ø±oì

yês¡D≤• nì n+≤s¡T. ãHês¡dt

nì >∑÷&É n+≤s¡T. U≤HékÕôV≤uŸ≈£î

ãHês¡dt nqï ù|s¡T Çwüº+. n+<äT˝À s¡düeTTqï~. n‘·ì HêkÕÔ≈£î ãHês¡dt À <=]πø |üPØ, ø£#√Ø, õ Ò; Ò Çwüº+. ãHês¡dt

bÕH Çwüº+. ;&û\T, dæ>∑¬s≥T¢ n‘·ìøÏ ÇwüºyÓTÆqy.

_dæà˝≤¢U≤Hé≈£î wüyéTwüßB›Hé nH ˇø£ nqï ñ+&yê&ÉT. n©ãø¸ eTs¡DÏ+∫q ‘·s¡Tyê‘· Ä nqï<äeTTà*<ä›s¡÷ dü+^‘·

düuÛÑ À¢ ø£*dæ wüVü≤HêsTT yêsTT+#yêfió¢. #·T&û<ësY ô|’C≤e÷\T, »Ø ãT≤\ ùwsê«˙\T, uÛÑsYs¡aØ |ü≥ø±\T <Ûä]+∫ y~ø£

MT<ä Äd”qT …’q yê[fl<ä›s¡T sê»≈£îe÷s¡T˝≤¢>± ñ+&yês¡T. wüVü≤HêsTT yê<ä +˝À nqï ø£+fÒ ‘·eTTà& eTT+<äT+&yê&ÉT.

nsTTHê nqïMT~ >ös¡e+‘√ _dæà˝≤¢U≤Hé nDÏ– eTDÏ– yêsTT+#yê&ÉT. wüyéTwüßB›Hé U≤Hé n\Œ ej·TdüT‡˝ÀH eTs¡DÏ+∫q+<äTq

_dæà˝≤¢U≤Hé ˇø£ÿ& <X$<XÊ˝À¢ dü+^‘· C…’Á‘·j·÷Á‘· kÕ–+∫Hê&ÉT. n<ä+‘ê n+<ä]ø° ‘Ó*dæ+<. nìï |üÁ‹ø£ À¢qT e∫Ã+~

ø±ãÏº Çø£ÿ&É Ç+ø± <ëìï >∑T]+∫ $e]+∫ sêj·TqT.

>±j·T≈£î&ÉT, dü+^‘·y‘·Ô, ôV≤#Y.myéT.$. ø£+ô|˙ ˝Àq÷, Ä*+&çj·÷ πs&çjÓ÷˝Àq÷, m+<ä¬s+<äs√ dü+^‘· ø£fi≤ø±s¡T\

yÓ+≥ã&ç dü÷º&çjÓ÷≈£î s¡|æŒ+∫ yêfifl dü+^‘êìï ]ø±s¡T¶ #dæq õ.mHé.CÀwæ 1941 qT+∫ wüyéTwüßB›HéU≤Hé, _dæà˝≤¢U≤Hé\qT

‘·q dü÷º&çjÓ÷≈£î |æ*|æ+∫ wüVü≤HêsTT ]ø±s¡T¶\T ‘·j·÷s¡T #sTT+∫q≥T¢ ‘·q C≤„|üø±˝À¢ sêdüT≈£îHêï&ÉT. õ.mHé.CÀwæ >∑T]+∫

Ç+‘· ô|<ä›yêø£ + m+<äT≈£î sêdæHêq+fÒ ÄHêÏ >=|üŒ >=|üŒ ø£fi≤ø±s¡T\qT eTqMTHê&ÉT $q>∑\T>∑T‘·THêïeT+fÒ n‘·ì

ø±s¡D+>±H. eTq <XÊìøÏ kÕ«‘·+Á‘· + <=]øÏq 15 Ä>∑düTº 1947 Hê&ÉT ˝≤ Ÿœ˝≤˝À |ü+&çŸ »eVü≤sY ≤ Ÿ HÓÁVüA

Á|üdü+>±ìø£+fÒ eTT+<äT <XeT+‘ê ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé wüVü≤HêsTT dü«sê\H $qï~. n|ü&É‘·ì ej·TdüT 31. Ä ej·TdüT‡˝ÀH

n‘·ìøÏ eT+∫ >∑T]Ô+|ü⁄ \_Û+∫+<äqïe÷≥.

õ.mHé.CÀwæ ø=ìï yê<ë´\‘√ wüVü≤HêsTT E>∑\“+B #sTT+∫ m Ÿ.|æ.\T rj·÷\ì dü+ø£*Œ+∫Hê&ÉT. ª>∑÷+CŸ ñØƒ

wüVü≤HêsTTμ nH dæìe÷˝À ñkÕÔ<é nãT› Ÿ Vü≤©+ C≤|òüsYU≤Hé dæ‘êsY, ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé wüVü≤HêsTT E>∑\“+B $Hêï&ÉT.


n≤¢+Ï E>∑\“+B m Ÿ.|æ.˝À »]|æ+#ê\ì C≤|òüsYU≤Hé‘√ e÷≤¢&çHê&ÉT. ªªn~ 2 ¾ ì$TcÕ\ ]ø±s¡T¶ ø£qTø£ Çã“+~

Ò≈£î+&Ü kÕ–+~. m Ÿ.|æ.˝À kÕ>∑<äT. ¬s+&ÉT yê<ë´\T dü«s¡$Hê´dü+ ys¡T, kÕ<Ûä + ø±<äTμμ nì ‘·|æŒ+#·T≈£îHêï&ÉT C≤|òüsY

U≤Hé. n~ yêdüÔeyT. ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé m&ç+ãs√ eT÷´õø ô|òdæºe Ÿ À bÕ˝§Zq≤ìøÏ yÓ[flq|ü⁄&ÉT Ä düuÛÑ≈£î e∫Ãq Á|üdæ<ä∆

dæ‘êsY yê<ä≈£î&ÉT ñkÕÔ<é $˝≤j·T‘Y U≤Hé‘√ ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé wüVü≤HêsTT E>∑\“+B @sêŒ≥T #dæHê&ÉT. yêfifl \+&ÉHé

Ä|ò”düT @sêŒ≥T #dæ+<ë ø±s¡ Áø£eT+. Ä m Ÿ.|æ n<äT“¤‘·+>± e∫Ã+~. u≤>± neTTà&ÉsTT+~.

Ä ‘·sê«‘· wüVü≤HêsTT E>∑\“+B #ê\ yê<ë´\‘√ »]–+~. $.õ.CÀ>¥ yêsTT\Hé‘√, ñkÕÔ<é neT®<ä ŸU≤Hé düs√<é‘√

»]–q E>∑\“+B\T m+‘√ Á|üC≤<äs¡D bı+~HêsTT.

#ê˝≤ dü+bÕ~+∫Hê&ÉT ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé. nsTTHê n‘·ì dü+bÕ<äq dü]b˛jT~ ø±<äT. dü+bÕ~+#yê&ÉT n‘·&=ø£ÿ&.

‹Hyêfiófl q÷s¡T>∑Ts¡T. n‘·ì ≈£î≥T+ã düuÛÑT´ Ò mquÛ…’eT+~. ø=&ÉT≈£î\T, ø√&É+&ÉT¢, eTqTeT\T, eTqTeTsê+Á&ÉT, eTTì

eTqTeT\T, eTTì eTqTeTsê+&ÉT¢ Ç+ø±, ø=+<äs¡T <ä>∑Z] ã+<ÛäTe⁄\T uÛÀ»q düeTj·÷q n‘·ì Ç+Ïyêfi‚fl ø±ø£ Ä ÁbÕ+‘ê˝À¢

‹]π> ;<äyêfiófl ≈£L&Ü <ädüÔsY U≤«Hé MT<ä ≈£Ls¡TÃ+&yêfifl≥. n~ _Ûdæà˝≤¢ ≥ Ÿ>±H ù|sêZ+∫+~.

n‘·&ÉT wæj·÷ ø£qTø£ yÓTTVü≤Ás¡+ HÓ\˝À, eTTU´+>± mì$T~q ø£s¡“˝≤ yÓTÆ<ëq+˝À wüV”≤<äT\sTTq yêfiflø√dü+ @&Ãyê&ÉT.

H√Vü‰ U≤«Hé #ùdyê&ÉT. ø£s¡TDs¡dü Á|ü<ÛëqyÓTÆq eT]‡j·÷\T yêsTTdü÷Ô ‹]π>yê&ÉT. yê&Éyê&É+‘ê @&ÉTdü÷Ô n‘·ì yÓ+≥

‹]π>~.

dü+<äs¡“¤+˝À ‘·|üŒ n‘·&Óqï&É÷ $#ês¡+ Á|üø£Ï+#· Ò<äT. m|ü&É÷ qe⁄«‘·÷ q$«dü÷Ô ñ+&yê&ÉT. ‘êqT ãHês¡dt À $qï

$<ë´<ÛäØ<$, ø±ou≤sTT, s¡dü÷\Héu≤sTT, dæ<∆X«Ø <$ m+‘· >=|üŒ>± bÕ&yêfiÀfl ‘·q Ç+ÏøÏ e#Ã ÁXÀ‘·\≈£î dü+‘√wü+>±

$ì|æ+#yê&ÉT. ‘·q ‘·sê«‘· ‘·q yêfifl+‘ê @yÓTÆb˛‘ês√ nì s¡+~Û m|ü&É÷ ñ+&~. ªªme] n<äèwüº+ yêfifl~μμ nì

dü]|ü⁄#·TÃ≈£îHyê&ÉT.

kÕ<ëd”<ë J$‘·+ >∑&ç|æq ñkÕÔ<é kÕ<ëd”<ë>±H yÓ[flb˛sTTHê&ÉT. n‘·&ÉT b˛sTTq+<äTe\q eTq<X+ m+‘·Ï dü+|ü<äqT,

m+‘·Ï yÓ’uÛÑyêìï ø√˝ÀŒsTT+<√ #Ó|üŒ ÒeTT.

ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé $<X |üs¡ ≥q >∑T]+∫ n+‘·>± sêj·T Ò<äT HqT. á q&ÉTeT nìï |üÁ‹ø£ À¢ edüTÔqï<>∑<ë nì

<ë≥ydæHêqT. ø±˙ Ä $wüj·÷\T ø=ìï sêùdÔ eT+∫< nì nqT≈£î+≥THêïqT. bÕXÊÃ‘· <XÊ˝À¢ ñkÕÔ<é n© nø£“sYU≤Hé

düs√<é yê<äq+ $+≥÷, |ü+&ç‘Y s¡$X+ø£sY dæ‘êsY yê<äq+ $+≥÷ Ä <XÊ\ dü+^‘· Á|æj·TT\T #ê˝≤ø±\+ Äq+<ä+

bı+~e⁄Hêïs¡T ø£qT≈£ ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé m Ÿ.|æ.\T Ä <XÊ\≈£î #]q ‘·s¡Tyê‘· n‘·&ÉT ø£#Ø˝À wüVü≤HêsTT yê$T+#·>±

$Hê\ì ñã˝≤≥|ü&Ü¶s¡T. mH√ï <XÊ\‘·ìï ÄVü‰«ì+#êsTT. Ç+‘·es¡≈£î eTq+ e÷≤¢&ÉT≈£îqï õ.mHé.CÀwæ j·T÷s√|ü⁄

yÓ[flq|ü&ÉT n+fÒ 1964e dü+ˆˆq \+&ÉHé q>∑sêqH ø±ø£ Ç+>∑¢+&ÉT˝À, ÁbòÕHé‡˝À, »s¡à˙˝À eT]ø=ìï Ç‘·s¡ <XÊ\˝À

nø£ÿ&ç dü+^‘· Á|æj·TT\T ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤HéqT $Hê\H ø√]ø£qT yÓ\¢&ç+∫Hês¡≥. Ç+&çj·÷≈£î e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘· õ.mHé.CÀwæ

ñkÕÔ<éqT ø£*dæ Ä <˚XÊ\qT+∫ ÄVü‰«q+ eùdÔ ‘·|üŒø£ yÓfi≤fl\ì dü\Vü‰ Ç∫ÃHê&É≥. ø±˙ U≤Hé kÕôV≤uŸ≈£î @s√ù|¢Hé

Á|üj·÷DeT+fÒ uÛÑj·T+. 1965˝À n‘·ìøÏ j·T÷s√|t <XÊ\ ÄVü‰«Hê\T n+~HêsTT. n‘·&Ó≤¢>∑÷ @s√ù|¢Hé Á|üj·÷D≤ìøÏ

kÕVü≤dæ+#·&ÉT ø£qTø£ n\$>±q+‘· Á|ü‹|òü ≤ìï n&ç–Hê&ÉT. yêfiËfl≤¢>∑÷ n&ç–q+‘· Á|ü‹|òü\+ Çj·T´ Òs¡T, ‘·q Ks¡TÃ\T

uÛÑ]+#· Òs¡T. ø£qTø£ ‘·qqT eT∞fl |æ\Tes¡T. nH qeTàø£+‘√H. 1966˝À Á|ü‹cÕ‘·àø£yÓTÆq m&ç+ãs√ ô|òdæºe˝À¢ bÕ˝§Zq

e\dæ+~>± uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«yT n‘·ìï ø√]+~. eT∞fl ‘·|æŒ+#·Tø√e≤ìøÏ n< ñbÕj·T+ q&ÉTdüTÔ+<äqT≈£îHêï&ÉT. ªªHêyÓ+≥

j·÷uÛ…’ eT+~. n+<ä]˙ yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ eTø±ÿ eTBq ø£s¡“˝≤\T ‹bÕŒ …μμ nì ø=ìï wüs¡‘·T\‘√ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ C≤ãT sêdæ


‘·|æŒ+#·T≈£îHêïqì dü+ãs¡|ü&Ü¶&ÉT. ø±˙ Á|üuÛÑT‘·«+ n‘·ì ø√]ø£\˙ï n+^ø£]dü÷Ô ªªÇ+πøeTHêï ø±yê˝≤?μμ nì n&ç–+~.

$e÷q+ mø£ÿø£ ‘·|üŒ Ò<äT _dæà˝≤¢U≤Hé≈£î. Vü≤CŸj·÷Á‘· eTT–+#·Tø=ì m&ç+ãs√ ô|òdæºe˝À¢ bÕ˝§ZHêï&ÉT. Ä ô|òdæºe˝À¢ bÕ˝§Zqï

yêfifl+<äs¡T dü+^‘· •KsêÁ>±ìøÏ #s¡T≈£îqï ø£fi≤ø±s¡T Ò. Ä ô|òdæºe˝À¢H wüVü≤HêsTT‘√ _dæà˝≤¢U≤Hé #ùd dü«s¡$Hê´kÕìï

>∑eTì+∫q dü+^‘· Á|æj·TT\T, kÕe÷qT´\T Äq+<ä bÕs¡eXÊ´ìï bı+~Hês¡T.

Ä ‘·s¡Tyê‘· U≤Hé kÕôV≤uŸ≈£î $<XÊ\≈£î yÓfifl≥+ |ü≥¢ ÄdüøÏÔ ø£*–+~. #ê˝≤ <XÊ˝À¢ ‘·q dü+^‘·+ $ì|æ+#ê&ÉT.

yÓTT<äÀ¢ _dæà˝≤¢U≤Hé wüVü≤HêsTT yê<ä≈£î\T yêsTT+# #Ó’r, ø£õØ, kÕe˙, ≥TÁMT yÓTTˆˆ yêÏì yêsTT+#yê&ÉT. n$ kÕ<Ûës¡D+>±

$TÁXKe÷#Y, e÷+&é— $TÁX|”\T ˝≤+Ï sê>±˝À¢ ñ+≤sTT. ‘·s¡Tyê‘· yTqe÷eT <ä>∑Zs¡ Kj·÷ Ÿ sê>±\T Hs¡TÃ≈£îHêï&ÉT.

n‘·&ÉT Hs¡TÃ≈£îqï sê>±\T j·TeTHéø£fi≤´DY, |üPsê´, eTT˝≤Ô , uÛ≤π>l, \\‘Y, πø<ësê, uÛ…’s¡yé, uÛ…’s¡$, sêø£ådü kÕ<Ûäq #dæ Ä

sê>±\ MT<ä dü+|üPsêí~Ûø±s¡+ dü+bÕ~+∫Hê&ÉT. kÕ<Ûäq≈£î #ê˝≤ ÁbÕ<Ûëq´$T#Ãyê&ÉT ñkÕÔ<é. ‘Ó\¢yê] ÒùdÔH ªª|üôV≤ Ò

qe÷CŸ |òæsY ]j·÷CŸμμ nHyê&ÉT. n+fÒ ‘=\T‘· qe÷CŸ, ‘·s¡Tyê‘· sê>∑kÕ<Ûäq. @ düuÛÑ ÀHÓ’Hê n‘·ìøÏ j·TeTHé ø£fi≤´DY

ÇwüºyÓTÆq sê>∑+. Ä sê>±ìï n<äT“¤‘·+>± yêsTT+#yê&ÉT. Ä sê>∑+ eT+>∑fiø£s¡eTsTT+~. n‘·&ÉT yêsTT+∫+~ eT+>∑fiyê<ä +.

j·TeTHé ø±ø£ n‘·&ÉT Ç+ø± #ê˝≤ sê>±\T n<äT“¤‘·+>± yêsTT+#yê&ÉT. düs¡dü«r $Á>∑Vü≤+ n‘·ì Ç+Ï eTT+< ñ+&ÓHêjÓT.

u≤u≤ $X¯«Hê<∏é n‘·ì yê<ä´+˝À neTè‘·s¡dü+ ∫*øÏ+∫Hê&ÜjÓT. á qeTàø±\T n‘·ì˝À <äè&ÛÉyÓTÆq Ä‘·à$XÊ«kÕìï

ø£*–+∫HêsTT.

26 »qe] 1950 yÓTT<äÏ >∑D‘·+Á‘· ~H√‘·‡e+ ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé ø±|ò” sê>∑+˝À yêsTT+∫q Kj·÷˝Ÿ‘√

ÁbÕs¡+uÛÑeTsTT+~. n‘·&ÉT @ sê>∑+ yêsTT+∫Hê n<äT“¤‘·+>±H yêsTT+∫Hê&ÉT. nsTTHê ‘·q≈£î ªdü#êÃdüTsYμ n+fÒ dü«#·Ã¤yÓTÆq

dü«s¡+ <=s¡ø£ Ò<äì Äy<äq |ü&yê&ÉT. m+‘·Ï n<äèwüºe+‘·T\ø√ ø£ÿ dü#êÃdüTsY \_ÛdüTÔ+~. ªªn˝≤¢Vt≤! Hê≈£î ◊Væ≤ø£ dü+|ü<ä ÒM

e<äT›. ˇø£ÿ dü#êÃdüTsY Á|ükÕ~+#·Tμμ nì ìs¡+‘·s¡+ ÁbÕ]ú+#yê&ÉT. dü#êÃdüTsY n+fÒ dü«#·Ã¤yÓTÆq dü«s¡+.

n‘·&ÉT Vü‰dü Á|æj·TT&ÉT, m|ü&É÷ |òüØï#·sY Òì ‘·q bÕ‘· Vü≤y©˝Àì ‘·q >∑~˝À ≈£Ls¡TÃ+&ç ‘·qqT #·÷&Ée∫Ãq

yêfiflqT kÕ<äs¡+>± ÄVü‰«ì+∫ #ê˝≤ dü+‘√wü+>± dü+uÛ≤wüD »]ù|yê&ÉT. ∫*|æ>± qy«yê&ÉT. ‘·q e÷≥\‘√ yêfiflqT

q$«+#yê&ÉT. ∫Hêïô|<ë› uÛÒ<ä+ Ò<ä‘·ìøÏ. ‘·q ø°]Ô|ü≥¢ uÛÒwü»+ Òì kÕ<ëd”<ë eTìwæ, kÕe÷qT´\ eTìwæ, ãHês¡dt Çs¡T≈£î

dü+<äT˝À¢ n‘·&ÉT ñqï+‘·ø±\+ ôd’øÏ Ÿ ]øå± …øÏÿ ‹]π>yê&ÉT ø±˙ ø±s¡¢ø√dü+ yÓ+|üsê¢& yê&ÉT ø±<äT.

‘·qø£+fÒ ô|<ä›yêfiflsTTHê, düe÷qT …’Hê >±j·T˙ >±j·T≈£î\qT >ös¡$+#yê&ÉT. n‘·ì düeTej·TdüTÿsê\T øÏsêD≤|òüTsêHê≈£î

#Ó+~q >±sTTø£ >∑+>∑÷u≤sTT Vü≤+>∑ Ÿ. n‘·&Ó≤¢ 90 jT+&É¢ es¡≈£î dü«sê\T kÕ«BÛq+˝À ô|≥Tº≈£îì wüVü≤HêsTT yêsTT+∫Hê&√

>∑+>∑÷u≤sTT Vü≤+>∑ Ÿ ≈£L&Ü 90 jT+&ÉT¢ <ëÏHê |ü&ÉT#·THê&ÉT bÕ&çqfÒ¢ bÕ&É>∑\<äT. Ç°e\ ÄyÓT‘√ ø£*dæ bÕ& eT<ÛäTs¡>±sTTø£

ø£ècÕíVü≤+>∑ Ÿ, n+fÒ ÄyÓT ≈£L‘·Ts¡T, eTs¡DÏ+∫ q+<äTe\q Ç|ü&ÉT >∑+>∑÷u≤sTT Vü≤+>∑ Ÿ ø£#Ø\˝À bÕ&É≥+ Ò<äT.

>∑+>∑÷u≤sTT Vü≤+>∑ Ÿ ≤+Ï Á|üU≤´‘·>±sTTø£\T, >±j·T≈£î\T n‘·ì n+‘· ÁøÏj·T˝À¢ Vü‰»¬s’Hês¡T. #ê˝≤eT+~ dü+‘ê|ü dü+<XÊ\T

|ü+|æHês¡T.

dü+^‘· düuÛÑ À¢ wüVü≤HêsTT yêsTT+# Væ≤+<ä÷ |ü+&ç‘·T\THêïs¡T. eTTdæ¢+ ñkÕÔ<äT\THêïs¡T. ãHês¡dt À ñHêïs¡T. Ç‘·s¡Á‘ê

ñHêïs¡T. nsTT‘ yÓTT<ä≥ Ä˝≤|t $q>±H _Ûdæà˝≤¢U≤HÓes√ Ç‘·s¡T …es√ >∑T]Ô+#·>∑\+. eTq<X+˝À wüVü≤HêsTT yê<ä +

kÕ>∑T‘·÷ ñ+≥T+~. ø±˙ ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé ˝≤>± yêsTT+# >∑+<Ûäs¡T«&ÉT <=s¡ø£&ÉT.


uÛÖ‹ø£ dü+|ü<ä‘√ ô|‘·Ôq+ #Ó ≤sTT#·≥+ ø£+f…, Ä<Ûë´‹àø£ uÀ<Ûäq\‘√ Vü≤è<äj·÷\qT ¬>\e≥+ >=|üŒ~. ñô|Œq˝≤ô|’¬ø>∑dæ

≈£î|üŒ≈£L Ò Hê>∑]ø£‘·ø£+f…, ø±s¡D≤+‘·sê\# ø£qTeTs¡T¬>’Hê |ü⁄qs¡®qà bı+~ eT]+‘· <B|ü e÷q+>± yÓ*π> dü+düÿ è‹ $TqïjÓÆTq~.

ÇÏº>=|üŒ‘·Hê\HÓìï+Ï‘√H√ Á|ü|ü+#·+˝ÀH ‘·\e÷dæø£+>± yÓ\T>∑T‘·÷ ñ+~ uÛ≤s¡‘·<X+. C≤‹øÏ >∑s¡«ø±s¡DT …’q j·TT>∑|ü⁄s¡Twüß\T,

ãTTwüß\T, dü+|òüTdü+düÿs¡Ô\T, ñ‘·ÔeTuÀ<Ûä≈£î\T, eTVü‰ø£e⁄\T, Ä<äs¡ÙeT÷s¡TÔ\T m+<äs√ Çø£ÿ&É »ìà+#ês¡T. _Ûqï‘·«+˝À

@ø£‘·«kÕ<Ûäq≈£î, e÷qe⁄ì e÷<Ûäe⁄&ÉT>± eT\#·&ÜìøÏ |ü]ÁX$T+#ês¡T. ÇÏº >∑D˙j·T eTVæ≤‘ê‘·Tà˝À¢ ãT<äT∆&=ø£&ÉT.

»qq+ :

áj·Tq ‘·+Á&ç XÊø£ e+oj·TT&ÉT, ø£|æ\edüTÔeTVü‰sêE Xó<√∆<äqT&ÉT. ‘·*¢ |ü≥º|ü⁄sêDÏ eTVü‰e÷j·÷<$. ÄyÓT >∑s¡“¤e‹>±

ñqŒ|ü&ÉT ø£\˝À düTyT<Ûä nH ˇø£ |ü⁄D´|ü⁄s¡Twüß&ÉT Á|ü‘· ø£åyÓTÆHê&ÉT. ‘·q≈£î Ç< ∫e]»qàj·Tì, ‘·*¢>± ñ+&ÉTeTì ø√sê&ÉT.

‘Ó\¢yês¡>±H ÄyÓT $wüj·T+ uÛÑs¡Ô≈£î #Ó|æŒ+~. Äj·Tq ÄkÕúq|ü+&ç‘·T\qT dü«|üï|òü*‘·+ #Ó|üŒ+&Éì ø√sê&ÉT. sêE ‘·«s¡ À

‘·+Á&ç ø±uÀ‘·Tqï≥T¢, »ìà+#·uÀjT eT>∑_&É¶ dü+kÕ]jÓÆT‘ $X«düÁe÷≥Tº ne⁄‘ê&Éì, düs¡«dü+>∑|ü]‘ê´–jÓÆT‘ e÷qe⁄\

<äT:U≤\qT ‘=\–+# eTVü‰‘·Tà&Ée⁄‘ê&Éì #ÓbÕŒs¡T.

sêDÏ >∑s¡“¤+ <Ûä]+∫+~. HÓ\\T >∑&ç#êsTT. Á|üdüedüeTj·T+ <ä>∑Zs¡ |ü&ç+~. |ü⁄Ïºì+ÏøÏ yÓfi≤¢\qï ø√¬sÿqT yÓ\¢&ç+∫+~.

düTKÁ|üj·÷D≤ìøÏ uÛÑs¡Ô nìï @sêŒ≥T¢ #XÊ&ÉT. ÄyÓT ãj·T\T<]+~. <ë]eT<Ûä ˝À \T+_˙eq+. Á|üø£è‹ n‘· +‘· XÀuÛ≤j·Te÷q+>±

ñ+~. ø±ùd‡|ü⁄ $ÁXÊ+‹ rdæø√yê\ì Ä–+~. n+‘· À |ü⁄]ÏH=|ü\T ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆHêsTT. dü\ø£åDyÓTÆq •Xóe⁄≈£î »qàì∫Ã+~.

n~ Áø°.|üP.563e dü+e‘·‡s¡+, yÓ’XÊK|üP]íeT XóuÛÑ~q+.

ø±qTô|’ @&ÉT~Hê …’Hê ø± Ò<äT. ‘·*¢ rÁe ndü«düú‘·≈£î >∑T¬s’+~. yÓ’<äT´\ ∫øÏ‘·‡\T |òü*+#· Ò<äT. ≈£îe÷s¡Tì ñ»®«\uÛÑ$wü ‘·TÔqT

Væ≤+#·T≈£î+≥÷, <ÛÓ’sê´ìï ∫ø£ÿã≥Tºø=ì+~. Çø£MT<ä≥ M&çøÏ y ‘·*¢$ nì #Ó …¢\T eTVü‰Á|üC≤|ü‹øÏ _&É¶qT n|üŒ–+∫+~.

‘·è|æÔ>± ø£qTïeT÷dæ+~. @˝À|ü+ Ò≈£î+&É |æq‘·*¢ ô|+|üø£+˝À •Xóe⁄ ô|]>±&ÉT. á_&É¶ $$<Ûä <äX˝À¢ dæ<ë∆s¡∆>ö‘·eTT&ÉT>±,

dæ<ë∆s¡T∆&ÉT>±, >ö‘·eTT&ÉT>±, uÀ~Ûdü‘·TÔ«&ÉT>±, >ö‘·eTãT<äT∆&ÉT>±, ãT<äT∆&ÉT>± |æ\Teã&Ü¶&ÉT.

4. >ö‘·eT ãT<äT∆&ÉT


$<ëúÛ≤´dü+ :

sêE≈£î dü«|üï|òü*‘·+ #Ó|æŒq |ü+&ç‘·T Ò Äu≤\Tì Á|ü<∏äeT >∑Ts¡Te⁄\T. Ä ‘·sê«‘· yê´ø£s¡D XÊg+˝À, uÛ≤cÕ‘·‘·Ô«+˝À,

y<√|üìwü‘·TÔ\ uÀ<Ûäq˝À ~≥ºjÓÆTq düs¡«eTTì <ä>∑Zs¡ ÁX<ä∆>± $<ëúÛ≤´dü+ #XÊ&ÉT. uÛÑs¡<ë«E&ÉH eTs=ø£ <X≈£îì <ä>∑Zs¡

<Ûë´q+, jÓ÷>∑+ •ø£åD bı+<ë&ÉT. ø£åÁ‹jÓ÷∫‘·yÓTÆq j·TT<ä∆$<ë´<äT˝À¢ ≈£L&É bÕs¡+>∑‘·T&Ó’Hê&ÉT. ~q~q Á|ües¡∆e÷qT&Ó’ dæ<ë∆s¡T∆&ÉT

eTVü‰yT<Ûë$jÓÆTHê&ÉT.

>ö‘·eTT&ÉT eTVü‰≈£îXÊÁ>∑ ãT~∆, ø£s¡TD≤eTj·TT&ÉT, @ø±+‘·eT+fÒ Çwüº|ü&yê&ÉT. kÕÏ ùdïVæ≤‘·T\≈£î jÓ÷>±düHê\T Hs¡TŒyê&ÉT.

eTqdüT‡qT @$<Ûä+>± πø+ÁBø£]+#ê˝À uÀ~Û+#yê&ÉT. ªªHqT düTK+>± ñ+<äTqT>±ø£! Hê‘√Ï yês¡+<äs¡T düTK+>± ñ+<äTs¡T>±ø£!

düø£\ Je»+‘·TC≤\eTT düTK+>± ñ+&ÉTqT>±ø£μμ nH Ä<äs¡ÙuÛ≤yê\qT ‘·s¡#·÷ ‘êqT |ü\T≈£î‘·÷, $TÁ‘·T\# |ü*øÏ+#yê&ÉT.

ns¡ø£&ÉT|ü⁄‘√ eT+&ÉTf…+&É À e÷&çb˛jT ÁXÊ$T≈£î*ï #·÷∫ C≤*|ü&yê&ÉT. |üì#j·Tì j·T»e÷ìøÏ dæ] \_Û+#·≥+

Hê´j·T+ ø±<äì Äy<äq #Ó+<yê&ÉT. y≥ù|]≥ eT÷>∑»+‘·Te⁄*ï, ne÷j·Tø£ |ü≈£åî*ï Væ≤+dæ+#yê]ì n~Ûπøå|æ+#yê&ÉT.

yêÏ >±j·÷\≈£î yÓ’<ä +#dæ, fió¢ Á‘ê|æ ≤*+#yê&ÉT. Áø°&É b˛° À¢ n\dü≥#Ó+~q >∑TÁsê\ ÁXeTqT b˛>=≥º&ÜìøÏ ô|’|ü+#Ó‘√

#ÓeT≥qT ‘·T&ç#yê&ÉT. Áù|eT‘√ ì$Tπsyê&ÉT. sêE\eT<Ûä j·TT<ä∆ø±+ø£åqT ìs¡dæ+#yê&ÉT. n+^ø£è‘·yÓTÆq ne>±Vü≤q<ë«sê

düeTdü *ï ìyê]+#·Tø√e#·Ãì, Væ≤‘·e⁄ |ü*πøyê&ÉT.

$yêVü≤+ :

j·TTø£Ôej·TdüT‡sê>±H >ö‘·eTTìøÏ j·TXÀ<Ûäs¡‘√ ô|fiflsTT+~. yê]øÏ ø=&ÉT≈£î|ü⁄≤º&ÉT. sêVüQ\T&Éì HêeTø£s¡D+ #XÊ&ÉT.

sêVüQ\ Xu≤›ìøÏ ªÁ|ü‹ã+<Ûäø£+μ nì ns¡∆+. ‘·q≈£î ˝ÖøÏø£yÓTÆq $wüj·÷\ô|’ $s¡øÏÔ ñ+&çq ø±s¡D+>±, ‘·q˝Àì ‘ê‹Ô«ø£

Á|ü>∑‹øÏ dü+‘êq+ n&ÉT¶ nH <äèwæº‘√ Äù|s¡Tô|Ïº ñ+&Ée#·TÃ.

X¯ó<√∆<äqT&ÉT, dæ<ë∆s¡T∆&çì j·TTesêE>±#˚dæ dü+‘√wæ+#ê\ì Ä˝À∫+#˚yê&ÉT. n‘·ì eTqdüT‡ dü+kÕs¡+ô|’ $s¡øÏÔ

#Ó+<ä≈£î+&˝≤ nìï C≤Á>∑‘·Ô\T rdæø=Hyê&ÉT. n+‘·Ï‘√ Ä>∑ø£ ‘·q eT+Á‘·T\ dü\Vü‰\yTs¡≈£î, >ö‘·eTT&ÉT düTKuÛÀ>±\ô|’ |ü≥¢

Äø£]¸+|üã& nìï @sêŒ≥T¢#ùdyê&ÉT. ø±ì ÇyM dæ<ë∆s¡T∆ìøÏ s¡T∫+#· Ò<äT. dü]ø£<ë n+‘·:|ü⁄sêìøÏ ã+Bø± Òø£b˛j·÷&ÉT.

ˇø£e÷s¡T Äø£dæàø£+>±, á&É« Òø£ ãs¡TyÓ’q ã+&çì ˝≤>∑T‘·Tqï ãø£ÿ∫øÏÿq m<äT›qT #·÷#ê&ÉT. #·ìb˛sTTq eè<äT∆&ç Xe+

<ä>∑Zs¡ @&ÉTdüTÔqï ã+<ÛäTe⁄*ï #·÷#ê&ÉT. |”qT>∑T˝≤ ‘·j·÷¬s’ eT÷\T>∑T‘·Tqï ø£åj·Tyê´~ÛÁ>∑düTÔ&çì #·÷#ê&ÉT. á u≤<Ûä Ò$TÀ,

<äT:KyÓT+<äTø√ ns¡∆+ø±ø£ e÷qdæø£ øå√uÛÑ≈£î >∑Ts¡jTýê&ÉT. MÏøÏ |ü]cÕÿsê\T nH«wædü÷Ô n< ∫+‘·q˝À πssTT+ãefiófl

>∑&çù|yê&ÉT. sêuÀjT ~Hê\˝À $XÊ\ Á|ü|ü+#·yT Äj·Tq≈£î dü]Vü≤<äT› ø±e\dæ ñ+~ ø±uÀ\T!

|ü]D≤eT<äX :

s√Væ≤D°q~ »˝≤\ $ìjÓ÷>∑+‘√ XÊ≈£î´\≈£î, dü]Vü≤<äT› Àì ø=*j·TqT\≈£î #ê˝≤e÷s¡T¢ ‘·>±<ë\T ‘·\jÓT‘Ô$. j·TT<ä∆+‘√

XÊX«‘· |ü]cÕÿsêìï ‘\TÃø√yê\ì XÊø£ ùdHê|ü‹ Ä˝À∫+#ê&ÉT. s¡ø£ÔbÕ‘·+ »s¡>∑≥+ Çwüº+ Òì >ö‘·eTT&ÉT ô|<ä›\ dü+|òü÷ìï

@sêŒ≥T#dæ j·TT<ä∆s¡Væ≤‘·yÓTÆq rs¡TŒ rdæø√e&É+ eT+∫<äHêï&ÉT. ùdHêì ‘·q|ü+‘·+ HÓ–Z+#·Tø√e≤ìøÏ ˝ÀbÕsTTø±]>±

ô|<ä›*ï ‘·q≈£î eT<ä∆‘·T |ü*πø˝≤ #dæø=Hêï&ÉT. dæ<ë∆s¡T∆ì n_ÛÁbÕj·÷ìï dü+|òüTdüuÛÑT´\T ã\|üs¡#· Ò<äT. j·TT<ë∆ìπø yÓTT>∑TZ#·÷bÕs¡T.

á rs¡TŒqT >ö‘·eTT&ÉT e´‹πsøÏ+#ê&ÉT. dü+|òüTìs¡íj·÷ìï ø±<äqï+<äT≈£î Á|ü‹|òü\+>± n|üŒÏ sê»´ìã+<Ûäq\yTs¡≈£î eTs¡D•ø£å

Ò<ë <XãVæ≤cÕÿs¡+ neT\Tø±e\dæ ñ+~. á rs¡TŒq≈£î ‘êqT uÛÑj·T|ü&É Ò<äT. ‘·ø£åDyT ‘êqT sê»´+ e<äT\T‘·Tqï≥T¢,

ô|’ô|#·TÃ |ü]Áyê»≈£î&ÉT>± ≈£L&É e÷s¡T‘·Tqï≥T¢ Á|üø£Ï+#ê&ÉT.


‘·*¢<ä+Á&ÉT*ï düe÷<Ûëq|üs¡#ê&ÉT. <Ûäs¡à|ü‹ï j·TXÀ<Ûäs¡ uÛÑs¡Ô ìs¡íj·÷ìï ø±<äq Òø£ u≤\T&Ó’q sêVüQfióì dü+s¡ø£åD¬ø’ Ç+Ï

<ä>∑Zπs Ä–+~. ∫es¡>± ≈£îe÷s¡TDÏí Áù|e÷s¡ #·÷#ê&ÉT. lì, leT‹ì, ∫+s¡J$ì, kÕÁe÷C≤´ìï $&ç∫ ns¡D´+˝À

n&ÉT>∑Tô|≤º&ÉT. uÛÑs¡<ë«» ÄÁXeT+ #sê&ÉT. yÓ+≥e∫Ãq Á|üC≤yêVæ≤ìøÏ ø£è‘·»„‘ê+»* düeT]Œ+∫ M&√ÿ\T |ü*ø±&ÉT. ø£ ïÏ

|üs¡ +‘·+>± <äT:œdüTÔqï, u≤\´$TÁ‘·T&ÉT s¡D#√<Ûä≈£î&Ó’q #ÓqTïDÏï z<ësêÃ&ÉT. <äT:KÁ|üø£≥q #düTÔqï ø£+<Ûäø±XÊ«ìï C≤*>±

#·÷∫ eTè<äTe⁄>± düŒè•+#ê&ÉT. sê»∫Vü‰ï\qT #ÓqTïq≈£î n|üŒ–+#ê&ÉT. •s√eTT+&Éq+ #sTT+#·T≈£îHêï&ÉT. ø±cÕj·TeÅkÕÔ\T

ø£≤º&ÉT. _Ûøå±bÕÁ‘· #‘·|ü≤º&ÉT. düHê´dæ>±, _Û≈£åîe⁄>±, >∑+>±rs¡+ #sê&ÉT. n|üŒÏøÏ Äj·Tq ej·TdüT‡ 29 dü+e‘·‡sê\T.

<XÊ≥q+ :

ø£qT#·÷|ü⁄yTs¡ <ëÏ eT>∑<Ûäsê»´+ #sê&ÉT. bÕ+&ÉeyÓT≥T¢ nH#√≥ |üs¡íXÊ\ @sêŒ≥T#dæø=Hêï&ÉT. ‘·‘·Ô«y‘·Ô\≈£î,

yT<Ûädü‡+|üqTï\≈£î, Hêj·Tø±Á>∑DT\≈£î ì\j·TyÓTÆq eT>∑<Ûäsê»<Ûëì ªsê»>∑èVü≤μ dü+<ä]Ù+#ê&ÉT. Ä<XsêE _+<äTkÕs¡T&ÉT

XÊø£ ≈£îe÷s¡Tì $wüj·T+ ‘Ó*dæø=ì <ä>∑Zs¡≈£î e#êÃ&ÉT. düHê´dü+ e<ä\TeTHêï&ÉT, ‘·q sê»´+˝À dü>∑uÛ≤>∑+ ÄX#·÷bÕ&ÉT.

ø±ì dæ<ë∆s¡T∆&ÉT düTìï‘·+>± ‹s¡düÿ]+#ê&ÉT. ‘·sê«‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ‘·q<X+˝À e÷s¡TŒ\T #√≥T #dæø=qï≥T¢, XÊø£ dü+|òüT+

ô|<ä›\T ‘·q e÷≥≈£î $\Teì∫Ã kÕeTs¡dü |üPs¡«ø£+>± ˙Ï düeTdü qT |ü]wüÿ]+#·Tø=qï≥T¢, ‘·qqT ‹]– <XÊìøÏ s¡eTàì

es¡Ôe÷q+ |ü+bÕs¡T. ø±ì >ö‘·eTT&ÉT Bìø° dæ<ä∆+ ø± Ò<äT.

e÷qe⁄\ <äT:U≤\qT ìyê]+#ê\qTø=Hêï&ÉT. yê]˝À sê>∑ <«cÕ\T, uÛÒ<äuÛ≤yê\T Ò≈£î+&Ü #j·÷\ì ‘·\+#ê&ÉT.

düe÷~Ûdæú‹˝ÀìøÏ yÓfifl>∑*π> <Ûë´q+e\¢ e÷Á‘·yT |ü]cÕÿs¡+ kÕ<Ûä eTì uÛ≤$+#ê&ÉT. $$<Ûäìj·Te÷\ eT<Ûä s¡ø£s¡ø±\ kÕ<ÛäHê\T

#ùdyê]ì, dü«s¡ZdüTU≤\Tø√] XØsêìï Xówæÿ+|ü#ùdyê]ì #·÷#ê&ÉT. yê] Ä+‘·s¡ + ‘·q≈£î uÀ<Ûä|ü&É Ò<äT. $+<Ûä yÓ’|ü⁄ Á|üj·÷D+#dæ

n˝≤s¡ø±eTTì ÄÁXeT+ #sê&ÉT. Äj·Tq qT+&ç kÕ+K´jÓ÷>∑, y<ë+‘·uÀ<Ûä, düe÷~Û •ø£åD bı+<ë&ÉT. XÊ«düqT ã+~Û+∫

@ø±Á>∑‘· kÕ~Û+# Á|üj·T‘·ï+ #XÊ&ÉT. n~ $|üØ‘· •s√uÛ≤sêìï ø£*–+∫ $ø£Ï+∫+~. nsTTHê HÓ’s¡+õ˙ q~ ˇ&ÉT¶q

ìs¡®qÁ|ü<X+˝À Äπs+&ÉT¢ rÁe kÕ<Ûäq˝À ñ+&çHê&ÉT. @ yÓ\T>∑÷ ø£qã&É Ò<äT. |ü&çqÁXeT+‘ê Á|üjÓ÷»q+ Ò≈£î+&Ü b˛sTT+~.

|òü*+∫q <Ûë´q+ :

∫es¡≈£î >∑j·T<ä>∑Zs¡ ˇø£ sê$#Ó≥TºÁøÏ+<ä ‘·÷s¡TŒeTTK+>± ø£sƒ√s¡ <Ûë´HêìøÏ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. Äj·Tq <Ûë´Hêìï uÛÑ+>∑+

#j·T≤ìøÏ <ä÷øÏq <äTwüºX≈£îÔ\ Á|üj·T‘êï Ò$, ‘·qô|’ Á|üuÛ≤e+ #·÷|ü Òø£b˛j·÷sTT. ˇø±H=ø£ nXØs¡yêDÏ ªªìH=ïø£ÿ&çH

ñ<ä∆]+#·Tø√, Àø£+‘√ πø+|üìμμ nì kÕ«s¡∆+ πs¬ø‹Ô+∫+~. <ëìø° §+>∑ Ò<äT. m≥ºπø\≈£î 49 ~Hê\ ‘·<ø£Bø£å‘√ Hê\T>∑T<äX˝À¢

C≤„H√<äj·T+ bı+<ë&ÉT. yÓTT<ä≥ ùV≤‘·Te⁄‘√ |ü]XÀ<Ûäq #XÊ&ÉT. ¬s+&Éee÷s¡T ùV≤‘·Te⁄q≈£î @ø±Á>∑‘· uÀ~Û+#ê&ÉT. eT÷&Ée<äX˝À

düe÷Væ≤‘· ∫‘·TÔ&Ó’Hê&ÉT. ø£&É≈£î |ü$Á‘·‘· Á|üXÊ+‘·‘· kÕ~Û+∫Hê&ÉT. dü«#·Ã¤yÓTÆq n<äT“¤‘·yÓTÆq ø±+‹‘√ yÓ*–b˛j·÷&ÉT. ÇHêïfiófl>±

‘·qqT y~ÛdüTÔqï ˝À≈£î\ <äT'U≤\≈£î ø±s¡D≤\T ‘Ó*XÊsTT. Ä <äT'Kìyês¡De÷sêZ\T >√#·]+#êsTT.

>ö‘·eTTq≈£î @ #Ó≥Tº ÁøÏ+<ä C≤„H√<äj·TyÓTÆ+<√ Ä#Ó≥TºuÀ~Ûeèø£å+>± |æ\Teã&ç+~. @ ÁbÕ+‘·+˝À ‘·q˝À e÷s¡TŒ

e∫Ã+<√ n~ ãT<ä∆>∑j·T nsTT+~. Çø£ÿ&çqT+&ç Äj·Tq uÀ~Ûdü‘·TÔ«&ÉT>±, ãT<äT∆&ÉT>± Á|üXdæÔ¬øø±ÿ&ÉT.

ø±´sê´#·s¡D:

ãT<äT∆ì J$‘·+ ø£s¡TD‘√ ì+&ç+~. XÊ+‹øÏ kÕúes¡yÓTÆ+~. <Ûäsêàìï ÄÁXsTT+∫+~. dü+|òüTÁX‚j·÷ìøÏ πø+Á<äyÓTÆ+~.

bÕ<ädü+#ê]>± XÊø£ , ≈£îs¡T, n+>∑ yÓTT<ä …’q ñ‘·Ôs¡<XÊ\˙ï dü+#·]+#ê&ÉT. #Ó≥¢ &É À $ÁXÊ+‹ bı+<yê&ÉT. s√E ø£ÿ|üPfÒ

ÄVü‰s¡+ rdæø=Hyê&ÉT. Ä<äq+>± ø£»‘· eÅkÕÔ\‘√ dü]ô|≥Tº≈£îHyê&ÉT. •wüß´*ï, ÄÁ•‘·T*ï, Á|üC≤s¡+»ø£yÓTÆq Ä˝À#·Hê‘·àø£yÓTÆq

‘·q Á|üe#·Hê\‘√ uÀ<Ûä\‘√ Á|üuÛ≤$‘·T*ï#XÊ&ÉT. Ä uÀ<Ûä\T $düÔè‘· Á|ü#êsêìï n+<äTø=HêïsTT. |ü\Te⁄]ï Ä˝À∫+|ü#XÊsTT.

e÷s¡TŒeTTK+>± eT[¢+#êsTT.


nÏºyê]˝À eTVü‰sêE _+<äTkÕs¡T&ÉTHêï&ÉT. Á|üdæ<ä ∆yÓ ’<äT´&ÉT Je≈£î&ÉTHêï&ÉT. Væ≤+kÕÁ|üeè‹Ô‘√ ì+&çq

n+>∑T∞e÷\T&ÉTHêï&ÉT. ‘·q ≈£î+≥T+ãdüuÛÑT´\T, |ü≤#ês¡e+Ï kÕ<Ûës¡D >∑èVæ≤DT\T, ÄÁeTbÕ*e+Ï ùd«#êÃ¤JeqT …’q

Ád”Ô\T #·+|ü≤ìøÏ e∫Ãq ã+~b˛≥T\T ñHêïs¡T. $$<Ûäeè‘·TÔ\yê]ì, _ÛqïeØZj·TT\qT Äj·Tq eT+Á‘·eTT>∑T∆*ï#XÊ&ÉT.

Äj·Tq˝Àì nìsê«#· yÓTÆq Äø£s¡D nÏº~. Äj·Tq uÀ<Ûäq\T n+‘·ã\yÓTÆq$.

uÀ<Ûä\T :

ãT<äT∆&ÉT ‘·q Ä<äsêÙ\qT ã\e+‘·+>± me]ô|’Hê s¡T<ä› Ò<äT. ªª@$wüj·TyÓTÆHê düπs ˙≈£î ˙e⁄>± ‘Ó*dæø=ì <ä]Ù+∫

nqTuÛÑe|üPs¡«ø£+>± dü‘· eTì|æùdÔH n+^ø£]+#·Tμμ nì |ü<|ü< #Óù|Œyê&ÉT.

ndüe÷q ‘ê´>∑+, |ü]Xó<ä∆J$‘·+ m+‘·Ï ø£]ƒHê‘·Tà\HÓ’Hê <äTsêàs¡TZ\HÓ’Hê e÷s¡Ã>∑\ n#·+#·\ $XÊ«dü+ Äj·Tq~.

Væ≤+dü, <«wü+, ø£dæ, ≈£î‹‡‘ê\≈£î ã<äT\T>± nVæ≤+dü, ùdïVü≤+, düVü≤ø±s¡+, ìC≤sTTr Ä#·]+|ü<ä–qeì ãT<äT∆&ÉT uÀ~Û+#ê&ÉT.

˝À≈£î\ <äT:K ìeè‹Ô¬ø’ Äj·Tq ncÕº+>∑e÷sêZ\T ñ|ü<•+#ê&ÉT. n$: `

1. düeT´ø <äèwæº : |ü]o\Hê‘·àø£+>± ñqï<äTqï≥T¢ Á>∑Væ≤+#·≥+

2. düeT´ø dü+ø£\Œ+ : ìwüÿ|ü≥+>± ÁøÏj·÷o\yÓTÆq Ä˝À#·q #j·T≥+

3. düeT´>∑«#·q+ : Á|æj·TyÓTÆq, Áù|eT|üPs¡«ø£yÓTÆq, Á|üXÊ+‘·yÓTÆq, dü‘· yê≈£îÿ\H |ü\ø£≥+

4. düeT´øø£s¡à : Vü‰ì Òì, <ä+ã+#·÷|üì, <=+>∑‘·q+ø±ì, eT+∫|üqT\T #j·T≥+

5. düeT´øJeq+ : düe÷C≤ìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü& |ü$Á‘· |üeè‘·TÔ\‘√ J$+#·≥+

6. düeT´øj·T‘·ï+ : dü‘· ÁbÕ|æÔøÏ kÕ<ÛäqyÓTÆq, <Ûäs¡à‘·‘·Œ]‘·‘√ ≈£L&çq ñ<√´>∑+ #j·T≥+

7. düeT´ødüà è‹ : es¡Ôe÷HêìøÏ nedüs¡yÓTÆ+~ e÷Á‘·+ »„|æÔ À ñ+#·Tø=ì ì‘· + C≤>∑s¡÷ø£‘·‘√, düeTj·Tdü÷Œ¤]Ô‘√

˝ÀuÛÑyÓ÷Vü‰<äT\≈£î <ä÷s¡+>± ñ+&É≥+

8. düeT´ødüe÷~Û : ‘·s¡ÿ+ Òì, $#êsêìøÏ <ä÷s¡yÓTÆq ∫‘ÓÔÌsêÁ>∑‘·qT Á|”‹>± düTK+>± nqTuÛÑ$+#·≥+. @$wüj·TeT+<Ó’Hê

ªHqT ` Hê~μ nH uÛ≤e+ e<ä* <Ûë´qìwü˜ À ñ+&É≥+.

õC≤„düTe⁄\‘√ $wüj·Tdü‡wüº‘·ø√dü+ Äj·Tq #·sêÃ>√wüß\T ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. n$ Á|üXÀï‘·Ôs¡ |ü<ä∆‹˝À kÕ–q≥T¢ ‘Ó\TdüTÔqï~.

ÁbÕs¡∆q, eT‘·+, j·T»„j·÷>±<äT\T, <ëq+, <Ûäs¡à+, <äj·T, ˙‹, ìcÕÿeTø£s¡à, nVæ≤+dü, ÄVü‰s¡+, düeTs¡+, XÊ+‹, dü‘· +,

eTs¡D≤q+‘·s¡ J$‘·+ eTTqï>∑T nHø£ J$‘·ø√D≤\T #·]Ã+|üã&Ü¶sTT.

>∑Ts¡T•wüß´\eT<Ûä >∑èVü≤düTú\eT<Ûä , j·T»e÷ì ùde≈£î\ eT<Ûä ñ+&Ée\dæq $<ÛëHê\T ‘Ó*bÕ&ÉT. $<ë´s¡Tú\T #·<äTe⁄¬ø’

rs¡ì <ëVü≤+ ø£*– ñ+&Ü\ì, n<Ûë´|ü≈£î*ï ùd$+#ê\ì, ñbÕ<Ûë´j·TT\T $<ë´s¡T∆\≈£î Áù|eT, •ø£åD, ø£fi≤C≤„q+ n+~+#ê\ì

nHêï&ÉT. nìï+≤ düŒwüº‘·, kÕs¡fi´‘·, Ä#·s¡D≤‘·àø£‘·>√#·]düTÔ+~. ªªHqT @ø±øÏHÓ’ XÊ+‹ bı+<ä≥+ ø±<äT, »qT\+<ä]øÏ

$eTTøÏÔ ø£*–+#·≥+ Hê ø£s¡Ôe´+μμ nì ìs¡ísTT+#·Tø=Hêï&ÉT. ø±ãÏº Äj·Tq uÀ<Ûäq˝À¢ dü÷Ï<äq+, ∫ø£ÿ<äq+ ø£ì|ædüTÔ+~.

ˇø£e÷s¡T ‘·q ‘·+Á&ç _Ûø£å≈£î s¡eTàì dæ<ë∆s¡Túì ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. ã+>±s¡+ ≈£î|üŒ\T, <ÛäqsêdüT\T ãT<äT∆ì eTT+<äT

ñ+#ê&ÉT. »q≈£îq≈£î ø£qT$|ü ø£*π>˝≤ ªªnqsêú\≈£î ø±s¡DyÓTÆq á <ÛäHêìï >∑+>∑ À |ü&ÉysTT. uÛÀ»HêìøÏ |æ*#êe⁄. ô|&ç‘

_Ûø£åô|≥Tº Ò≈£î+fÒ qqTï yÓfiflìe⁄«. n+‘>±ì qìï˝≤ u≤~Û+#·≈£îμμ nHêï&ÉT. ‘·qô|’ mq Òì Áù|eT#·÷|ü⁄‘·Tqï Hêqï‘√


ªªHêô|’qTqï Áù|eTqT kÕÏ e÷qe⁄\ô|’ #·÷|æ+#·T. n|ü&ÉT Hêø£Hêï

ñqï‘·kÕúq+ bı+<äT‘êe⁄μμ nHêï&ÉT.

eT+∫ ø√πseTìwæ 1.ÁbÕD+ rj·T≥+ 2.<=+>∑‘·q+ #j·T≥+

3. e´_Û#·]+#·≥+ 4. ndü‘· e÷&É≥+ 5. eT‘·TÔbÕ˙j·÷\T ùd$+#·≥+

` nH˚yêÏøÏ <ä÷s¡+>± ñ+&Ü\ì Væ≤‘·e⁄ |ü*ø±&ÉT. dü<ä∆s¡à+

Ä#·]+#·&ÉeT+fÒ 1. eTqdüT˝Àì e÷*Hê´ìï ø£&ç–yj·T≥+ 2.

$<ä qT n+<ä]ø° n+<äTu≤≥T˝ÀìøÏ ‘e≥+ 3. Á|ü»„‘√ ≈£L&çq <Ûäsêàìï

Ä#·]+#·≥+ 4. Á|ü»„, o\+ nH¬s+&ç+Ïì ø£s¡TD‘√ ø£*|æ ñ+#·≥+

5.eTìwæøÏ eTìwæøÏ eT<Ûä >∑\ n+‘·sê\qT ‘=\–+#·≥+ 6.Á|ü‹uÛÑjT

eTìwæøÏ $\TeìdüTÔ+~ ø±ì |ü⁄≥Tºø£ ø±<äì ‘Ó*dæø√e≥+ 7. Je⁄\

eT<Ûä düeT‘ê«ìï ô|+bı+~+#·≥+ ` nì ãT<äT∆&ÉT ù|s=ÿHêï&ÉT.

80 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡˝À Áø°.|üP.483˝À ª≈£îdæHês¡μ eq+˝À

dü]>±Z yÓ’XÊK |üP]íeTHê& nq>± ‘êqT |ü⁄Ïºq~HêqH ãT<äT∆&ÉT

eTVü‰ìsê´D+ #Ó+<ë&ÉT. Ä ‘·sê«‘· 400 dü+e‘·‡sê\≈£î Äj·Tq

eTVü≤‘·Ôs¡ dü+<XÊ\T, ñ<ë‘·Ô J$‘· $X‚cÕ\T Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± _ÛqïuÛ≤wü À¢ _Ûqï Á|üÁøÏj·T˝À¢ nHø£ Á>∑+<∏ë\T>± yÓ\T>∑T#·÷XÊsTT.

uÖ<ä∆XÊK …’q eTVü‰j·÷q Á>∑+<∏ë\T dü+düÿ è‘·+˝À, V”≤qj·÷q Á>∑+<∏ë\T bÕ∞uÛ≤wü À ø£ì|ækÕÔsTT. ãT<ä∆|òüTÀwüßì s¡#·q\πø

ÁbÕeTTK´+ m≈£îÿe. Ç‘·ì düeTø±©≈£î …’q ãT<ä∆<ä‘·TÔ&ÉT, Äq+<äT&ÉT, <Ûäs¡àbÕ\T&ÉT uÖ<ä∆Á>∑+<∏ë\≈£î yê´K´\T ÁyêXÊs¡T. ãT<äT∆ì

J$‘·+ uÀ<Ûä\T Á|üB|üÔ+#dü÷Ô nX«|òüTÀwüß&ÉT, <Ûäsêàq+<äø√XÊ_, m&ç«HéÄsêï Ÿ¶, sêVüA Ÿ kÕ+ø£è‘êéHé eTTqï>∑Tyês¡T s¡#·q\T

#XÊs¡T. eTq ‘Ó\T>∑Tyê]˝À ‹s¡|ü‹ y+ø£≥ø£e⁄\T, ø£s¡≥÷s¡T dü‘· Hêsêj·TD, »+<Ûë´\bÕ|üj·T´XÊÅdæÔ, >∑T+Ï düTÁãVü≤àD´Xs¡à,

<ëXs¡~∏, C≤wüßyê ‘·~‘·s¡T\T uÖ<ä∆>±<∏ä\≈£î ø±e´s¡÷|ü$T#êÃs¡T.

eTT–+|ü⁄ :

<Ûäsêà#·s¡D≈£î πø+Á<ä_+<äTe⁄ e÷qe⁄&ÉT. n‘·&ÉT dü+|òüTJ$. ø±ì n‘·ì J$‘·+ düeTkÕ´‘·àø£+>±, <äT:KeTj·T+>±

ñ+≥Tqï~. ø±ãÏº e´øÏÔπø ø±ø£ dü+|òü÷ìøÏ ≈£L&É XóuÛÑ+ #·÷≈£Lπs $<Ûä+>± ãT<äT∆&ÉT ‘·q uÀ<Ûäq*ï $düÔ]+|ü#XÊ&ÉT. uÖ<ä∆_Û≈£åîe⁄\qT

ñ<›•+∫ ` MTs¡T >∑èVü‰ìï e<ä ≤* ø±ì dü+|òü÷ìï ø±<äì düŒwüº+ #XÊ&ÉT. ì+&ÉT eTqùd‡ ì»yÓTÆq J$‘êìøÏ ì<äs¡Ùq+

nHêïs¡T. »ãT“|ü&çqyê]ì ùd$ùdÔ ‘·qqT ùd$+∫qfÒ¢j·Tì, <Ûäsêàìï <ä]ÙùdÔ ‘·qqT <ä]Ù+∫qfÒ¢j·Tì •wüß´*ï ôV≤#·Ã]+#ê&ÉT.

Äj·Tq düeTø±©qT\T ãT<äT∆ì˝À ñ‘·ÔeTdü+düÿs¡ÔqT, ìC≤sTTr >∑\ ‹eT+‘·Tì #·÷#ês¡T. düeTdüÔ dü+düÿ è‹˝À •ø£åDbı+~q

BÛXÊ*ì <ä]Ù+#ês¡T. J$+∫ ñ+&É>±H $eTTøÏÔ ø£*–+# Ä#·s¡D≤‘·àø£yÓTÆq |üPs¡í$C≤„q+ ãVæ≤s¡Z‘·+ #dæq <ÛÓ’s¡ XÊ*ì

ø£qT>=Hêïs¡T. Äj·Tq nq+‘·s¡+ ÄXÀø£#·Áø£e]Ô, ø£ìwüßÿ&ÉT, Ä#ês¡ Hê>±s¡T®qT&ÉT, n+uÒ<äÿsY yÓTT<ä\>∑Tyês¡T Äj·TquÀ<Ûäq\#

Äø£]¸+|üã&ç Äe÷s¡Z+˝À q&ç#ês¡T. n+<ä]˙ ã+B\T #j·T>∑*–q Äø£s¡D, ‘»düT‡, >±+;Ûs¡ + Äj·Tq e´øÏÔ‘·«+˝ÀH ø±<äT

u≤Vü≤´kÂ+<äs¡ +˝Àq÷ ñ+~. eTVü‰|ü⁄s¡Twüß\ \ø£åD≤\˙ï Äj·Tq˝À |ü]|üPs¡í+>± ñHêïsTT. eTq+ Äj·Tq J$‘êqTdüs¡D+‘√,

Äj·Tq düMT|üdæú‹ì @ø=+‘Ó’Hê #s¡Tø√e&ÜìøÏ Á|üj·T‘·ï+#dæ <ÛäqT´\eTe⁄<ë+.

á yê´dü+ s¡#·q≈£î l C….s¡|òüTT|ü‹sêe⁄ s¡∫+∫q ªãT<äT∆&ÉTμ (1994 ` ‘Ó\T>∑T$X«$<ë´\j·T Á|ü#·Ts¡D) eT]j·TT

$Tdæ$T (ôV’≤<äsêu≤<äT— dü+|òüT$TÁ‘· (eT+>∑fi–])— s¡düπsK (Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY) |üÁ‹ø£\T ñ|üjÓ÷>∑|ü&Ü¶sTT.

` &Üˆˆ ÄXÊyê~ Á|üø±Xsêe⁄,

ne<ÛëHê#ês¡ , ø£fi≤s¡‘·ï,

ô|qTø=+&É ` 515110


|ü<ë\T ` nsêú\T

n

n+‘·sêúq+ R n<äèXéTe&É+

n|òüTeTT R bÕ|üeTT, e´düqeTT, <äT'KeTT

nC≤„‘·+ R ø£qã&É≈£î+&Ü ñ+&É&É+

nD≤ R s¡÷bÕj·T˝À |ü<äVü‰s¡e e+‘·T

n‹~∏ R ‹~∏, yês¡, qø£åÁ‘ê\‘√ |üì ˝Ò≈£î+&Ü

|æ\eø£H e#·TÃyê&ÉT

nr‘·+ R ø£&É∫q~, n‹Áø±+‘·eTT

n<ÛäeT|üø£å+ R ∫e]

nqT|üeT R b˛*ø£ Òì~

nH˚«wüD R yÓ<äø£&É+

ns¡eTT R $#ê]+#·T, yÓ<ä≈£î

n]ú R y&ÉTø=qTyê&ÉT, yê~, ø=\Te⁄ø±&ÉT, ø√]ø£

n\dü‘·«+ R Ä\dü eTT

Ä

Äø£[+|ü⁄ R ne>±Vü≤q, ne>±Vü≤q#dæø=qT

Ä|ü⁄Ô&ÉT R ùdïVæ≤‘·T&ÉT, πøåeT+ø√s¡Tyê&ÉT

ÄÅs¡∆eTT R ‘·&çdæq~

Äs¡ R |ü<äTHêiÒ+&ÉÁbÕj·TeTT>∑\ Ä&ÉT~, bÕs¡«‹

Äs¡÷&ÛÉT&ÉT R møÏÿqyê&ÉT

Ä˝≤|üq R >=+‘Ó‹Ô bÕ&≥|ü&ÉT rùd / #ùd sê>∑+

á

ás¡´ R zs¡« Òì‘·qeTT, ás¡düeTT

ádüºs¡T R Å¬ø’düÔe⁄\ |üs¡«~q+

ñ

ñ∫‘·+ R ‘·–q~, ñ+#·ã&çq~, miT>∑ã&çq~

ñ‘·Œ\eTT R ø£\Te, #Ó+>∑\«eTT

ñ<ä›+&É R m≈£îÿyÓ’q, bı&ÉyÓ’q

ñ<ä∆]DÏ R ˙fiËfl‹Ô #˚‘· uÀdæø=HÓ&ÉT ˝ÀVü≤|ü⁄ kÕ<Ûäq

$X‚wüeTT

ñ<ë«düq R ‘=\–+#·T≥, e~Û+#·T≥

ñ<√´>∑+ R j·T‘·ïeTT, ø£&Éø£

ñHêà<ä+ R ∫‘·ÔÁuÛÑeTeTT, #·+|ü⁄≥

ãTT

ãTTEe⁄ R #·ø£ÿHÓ’q~, ‹qïì~, ìwüÿ|ü≥eTT

ø£

ø£&ÉT R $TøÏÿ*

ø£DeTT R ˙Ïu§≥Tº, ÒXeTT, –+», dü÷ø£åàyÓTÆq~

ø£‘·\T R ø£<∏ä\T

ø£ìïj·TT R ô|+&ç¢ø±ì |ü&ÉT#·T, ≈£L‘·Ts¡T, Ä&ÉT~,

ˇø±H=ø£sê•

ø£s¡eTT R #sTT, øÏs¡DeTT, ‘=+&ÉeTT, ø£|üŒeTT, e&É>∑\T¢

ø£fi‚ãs¡+ R Xe+

Áø£j·T|üÁ‘·+ R neTàø£+, ø=qT>√\T düeTj·T+˝Àì |üŒ+<ä

|üÁ‘·+

≈£î+uÛÑ+ R ≈£î+&É, @qT>∑T≈£î+uÛÑ düú\+

πø¢XeTT R <äT'KeTT, ø√|üeTT, eékÕj·T+

ø=+≈£î R uÛÑj·T|ü&ÉT, yÓqTBj·TT, dü+ø√∫+#·T

øöX\+ R Hs¡Œ]‘·q+

>∑

>∑fieTT R ≈£î‘·TÔø£, dü»®s¡dü+

>∑‘·´+‘·s¡+ R y˚s¡T<ë]

|òüT

|òüTÀwü R >=\¢|ü …¢, Äe⁄\eT+<ä, ñiTeTT

#·

#ê‘·Tsêàdü Bø£å R Á|ü‹dü+e‘·‡s¡+ ÄcÕ&ÛÉXó<ä∆+ yÓTT<ä\Tø=ì

ø±ØÔø£Xó<ä∆+ es¡≈£î #ôd&çÁe‘·+

∫&çeTT&ç R ‘=+<äs¡bÕ≥T, ‘=Á≥TbÕ≥T


∫e« R ø£\Vü≤eTT, düqïì ∫qï ì&ÉTbÕÏ ø=eTà

∫s¡kÕúsTT R ãVüQø±\eTT es¡≈£L

#Ósêïø√\ R k˛\ø√\, m<äT›\qT ‘·~‘·s¡ »+‘·Te⁄\qT

n~*+#·&ÜìøÏ yê& kÕ<Ûäq+

#√s¡T\T R <=+>∑\T, ‘·düÿs¡T\T

»

»&çeT R »&É‘·«eTT

»s¡ R eTTdü*‘·qeTT, eTT~$T

CÀ<äT R j·TT<ä∆+#j·TTã+≥T, jÓ÷<ÛäT&ÉT

≥

≥+ø±s¡+ R $+ÏHê] jÓTTø£ÿ <Ûä«ì, ÄXÃs¡ eTT, Á|üdæ~∆

sƒ¡

]ƒø±D≤ R Ä<Ûës¡+

&É

&=+øÏì R |ü+–q ø£Ás¡

‘·

‘·qU≤ R ‘êø£≥Tº, <ä‘·Ô|üÁ‘·+

‘·s¡TDÏ R j·TÚeqeTTq >∑\ Ä&ÉT~, Ä&ÉT~

‘ês¡‘·e÷´\T R m≈£îÿe, ‘·≈£îÿe\T

‘ê$ R |ü]eTfi+

r$j·T R ryÓ, r¬>, r–

‘·èDeTT R >∑&ç¶, ô|’s¡T

‘·èwüí R Ç#·Ã¤, <ä|æŒø£, ø√]ø£

‘=*Ábı<äT› R yÓTT<äÏyÓ\T>∑T, ÁbÕ‘·:ø±\ dü÷s¡T´&ÉT

<ä

<ä|üŒfi+ R ø±j·T>∑÷s¡\T ydæ |ü\T#·>± #dæq e´+»q

$X‚wü+, |ü⁄\T|ü⁄

<äs¡ R yÓ\, Áø£j·TeTT

<ë≥ R ‘·|æŒ+#·T, e~*ydæ eTT+<äT≈£î yÓfiófl

~yê˝≤ R eéVü‰s¡+ #Ó&ç ø£\T>∑T qwüº+

~X R ~≈£îÿ

<äT]‘·eTT R bÕ|üeTT, ø£\#·T

<äT]«˝≤dü+ R #Ó&ÉT ø±sê´\T

<ä«+<ä«j·TT<ä∆+ R ˇø£]‘√ ˇø£s¡T ‘·\|ü&É&É+

<Ûä

<Ûäs¡DÏ R uÛÑ÷$T, H\

<ÛäqTsêàdü+ R dü÷s¡T´&ÉT <Ûäq÷sê•˝À ‹]π> e÷dü+

q

ìø£ÿeTT R ìXÃj·TeTT, dü‘· eTT, j·T<ës¡úeTT

ìsêVü≤] R q&ç¶ |üPs¡«ø±j·TeTT yÓqTø£≈£î e+–j·TT+&ÉT≥

ìs¡T|üeTT R ñ|üeT Òì~, b˛*ø£ Òì~

qT&ÉT>∑T R qT&ÉTe⁄, #Ó|ü

|ü

|üqïeTT R C≤]q~, n<Û√>∑eTq+

|ü]D≤eTeTT R πøåeTeTT, e÷s¡TŒ

|ü]yês¡+ R |ü]»qeTT, ùdq, ø£‹ÔjÓTTi

|ü\T≈£îã&ç R ñ#êÃs¡DeTT, e#√ìã+<ÛäeTT

bÕ*‘·T\T R bÕ*+|üã&˚yês¡T

|æÁrj·TeTT R ‘·+Á&ç~

|ü⁄wüÿ\eTT R n~Ûø£eTT, düeTè<ä∆eTT, ÁX‚wüeTT

|üP‘· R |üP#·T≥, $ø£düeTT

|üP] R >∑&ç¶, ‘·èDeTT, eTè>∑eTT\ #·qTu≤\T

Á|ü»®«\qeTT R eT+&ÉT≥, Á|üø±•+#·T≥

Á|ü‘·T´|üø±s¡+ R ‹]– #ùdyT\T

Á|üeT<äeTT R $TøÏÿ* dü+‘√wüeTT

Á|ües¡ R ù|s¡T, ≈£î\eTT

ÁbÕE„&ÉT R |ü+&ç‘·T&ÉT, düeTs¡Tú&ÉT

ÁbÕs¡ã›+ R X¯Øs¡eTT HÓ‹Ô+#Ó&ÉT ø £s ¡ à $X‚wüeTT

(ÁbÕs¡+_Û+|üã&çq~)

ÁbÕ\T R _j·T´+

|òü

|òüDÏ R bÕeTT, düs¡ŒeTT, uÛÀ–

ã

u≤s¡kÕ\ R HêeTø£s¡D ñ‘·‡e+

ãT<ÛäT\T R $<ë«+düT\T, y\T|ü⁄\T

ãè+<ä>±q+ R n+<äs¡÷ ø£*dæbÕ&bÕ≥

u§+≈£î R ndü‘· eTT, ndü‘êé#·qeTT

uÛÑ

uÛ≤>∑ + R n<äèwüºeTT, düTø£è‘·eTT

uÛ≤$ R uÛÑ$wü ‘·TÔ, ø±>∑\~

;Û‹ R yÓi|ü⁄, q&É≈£î

uÛÑ÷‘·eTT R >∑&É∫qø±\+, |æXÊ#ê~ >∑D≤\T


eT

eTø£s¡+<ÛäeTT R |üP<HÓ

eT+<äãT~∆ R #=s¡e Òìyê&ÉT, eT÷s¡TÈ&ÉT

eT&ç R #·T≥÷º>∑≥T¢qï uÛÑ÷uÛ≤>∑+

eT‹ R C≤„qeTT, Ç#·Ã¤, ‘·\|ü⁄

eTVæ≤‘·eTT R •e⁄ì XS\eTT, >=|üŒ

eT>∑&ÉT R |ü⁄s¡Twüß&ÉT, uÛÑs¡Ô

eT&ÉT\T R eT&ÉT>∑Teg+, e]bı\+

eT<ÛäT|üeTT R ‘·TyÓTà<ä, ‘HÓ‹+&ç

eT<ÛäTe⁄ R ˙s¡T, bÕ\T, ‘HÓ, ø£\T¢

e÷>±D+ R e]|ü+≥ ô|f…º&ÉT H˚\, e÷>∑*

e÷‘êeTVüQ&ÉT R ‘·*¢, <ä+Á&ç, ‘·*¢e+X+ yês¡T

e÷qeTT R Á‘êdüT, eT÷s¡, e÷ìø£

e÷qéTT R >ös¡eeTT

e÷HÓ&ÉT R ùd¬s&ÉT, Hê\T>∑Tk˛\\T, ‘·÷ìø£ $X‚wüeTT

e÷$ R e÷$&ç, e÷$T&ç

eTT]ô|+ R q&Éø£j·T+<ä* ≈£î\T≈£î, >∑s¡«+

eT÷&ÛÉT\T R ‘Ó*$˝Òìyês¡T

j·T

jÓ÷>∑eTT R n|üPs¡«edüTÔÁbÕ|æÔ, <Ûë´qeTT, ≈£L&çø£, ñbÕj·TeTT

jÓ÷<ÛäT&ÉT R j·TT<ä∆eTT #j·TTyê&ÉT, ã+≥T

jÓ÷>∑T´&ÉT R ‘·–qyê&ÉT

s¡

s¡uÛÑdüeTT R y>∑eTT, dü+‘√wüeTT

sê>∑eTT R nqTsê>∑eTT, s¡+>∑T

\

˝ÀuÛÑ+ R |ædæì‘·q+, Äø±+ø£å

e

ewü≥ÿs¡eTT R ìwüOsê\T

e&ç R y˚>∑eTT, XÖs¡éTT, ø±\eTT, <ës¡eTT|æ],

|ü⁄]_>∑Te⁄

e]∆\T¢ R eè~∆u§+<äT, ô|s¡T>∑T

e<ÛäTe⁄ R Ä&ÉT"~, ô|+fÒ¢eTT, ô|+&ç¢≈£L‘·Ts¡T, ø√&É\T

yê+#Û· R ø√]ø£, ø±+ø£å, Ç#·Ã¤

yêøÏ* R >∑èVü≤<ë«s¡+

yêvàj·TeTT R uÛ≤cÕdü«s¡÷|üeTT, kÕVæ≤‘· eTT, kÕs¡dü«‘·+

$yø£+ R <˚Vü‰‘êà~ $uÛÒ<ä C≤„q+, $uÛÒ<äeTT,

$#ês¡eTT

eè<äT∆\T R mqu…’ @+&É¢≈£î ô|’ ã&çq eTTdü*yês¡T

yêqÁ|üdüú+ R ˇø£ ÄÁXeTeTT, Ç|üŒ, yÓ÷<äT>∑T

yêýÓ÷Vü≤+ R n‘· +‘· yÓ÷Vü≤eTT

X¯

ÁXÊeéTT R $q>∑~q~

•~∏\eTT R Js¡íyÓTÆq~

•s√y<äq R ‘·\H=|æŒ

•_s¡+ R <ä+&ÉT $&çdæq#√≥T, y\eTT

XówüÿeTT R e+≥#Ós¡≈£î, m+&çq~, πøe\eTT

ÁXó‹ R y<äeTT, #Ó$

ÁX‚j·TdüT‡ R ÁX‚j·TeTT, XóuÛÑeTT, <Ûäs¡àeTT, yÓ÷ø£åeTT

dü

dü+|üs¡ÿeTT R ø£\sTTø£, #]ø£

kÕ+>∑eTT R |üPs¡íeTT

kÕs¡dü«‘·eTT R düs¡dü«r dü+ã+<ÛäyÓTÆq~, kÕVæ≤‘· +

dæ] R \øÏÎ, dü+|ü<ä, XÀuÛÑ

düà è‹ R ‘·\|ü⁄, <Ûäs¡àXÊgeTT, ãT~∆

düTeTeTT R ≈£îdüTeTeTT, |üPe⁄

düTs¡T∫s¡ R eTH√Vü≤s¡yÓTÆq, s¡eTD°j·TyÓTÆq

ùd‘·Te⁄ R Äqø£≥Tº

kÂeTqdüàeTT R düTeTH√uÛ≤eeTT, ‘·è|æÔ, ÁXÊ<ä∆eTT q+<äT

|æ+&É<ëHêq+‘·s¡eTT

Áu≤Vü≤àDVü≤düÔeTTq+~#ÓÃ&ÉT |ü⁄wüŒeTT

Vü≤

Væ≤‘·eTT R yÓqTø£ÏøÏ yT\T #j·TTq~, <Ûä]+|üã&çq~,

b˛sTTq~

Vü≤è<äj·T+>∑eT+ R eTqdüTøÏ+ô|’q~

Vü≤k Ô<äø±\T R #˚‹qT+&ç $&ç∫q ˙fiófl

ø£å

ø£åeT R zs¡TŒ, H\


HêHês¡úeTT\T

ø£s¡eTT R Vü≤düÔeTT, ø£|üŒeTT, ‘=+&ÉeTT, øÏs¡DeTT

≈£î\eTT R e+XeTT, eè‹Ô, Ä<Ûës¡+>± |æ\Teã&~

Á>∑Vü≤DeTT R Á>∑Væ≤+#·T≥, Á>∑Vü≤DeTT |üÏºq uÛ≤>∑eTT

>∑TDeTT R dü«uÛ≤eeTT, n …¢‘ê&ÉT

|üs¡«eTT R >∑TDTe⁄, |ü+&ÉT>∑, <äs¡Ù, ì|òüTq<ë~

düeT÷Vü≤eTT, Á|ükÕÔeeTT, eTVü‰uÛ≤s¡‘·

uÛ≤>∑eTT.

|üø£åeTT R ¬sø£ÿ, yÓ’|ü⁄, |ü~ùV≤qTs√E\T

bÕ<äeTT R ø±\T, |ü<ä bÕ<äeTT, Hê\T>∑ee+‘·T

|üsê´j·T|ü<ë\T

n#·\eTT R ø=+&É, |üs¡«‘·eTT, –]

nH«wüD R XÀ<Ûäq, yÓ<ä≈£î≥, >±*+|ü⁄

ø£s¡eTT R #˚sTT, øÏs¡DeTT, ‘=+&ÉeTT, ø£|üŒeTT,

e&É>∑\T¢

ø=&ÉT≈£î R ≈£îe÷s¡T&ÉT, |ü⁄Á‘·T&ÉT, ‘·q÷E&ÉT

Áø√<Ûä+ R ø√|ü+, s√wü+, n\Tø£, øÏqTø£

∫e« R ø£\Vü≤eTT, j·TT<ä∆+, dü+>∑s¡+

Nø£Ï R n+<Ûäø±s¡eTT, <Ûë«qÔeTT, ‹$Ts¡eTT,

‘·eTdüT‡, ø±*ø£, >∑Vü≤«s¡eTT, eTãT“, Çs¡T\T,

N≈£îyê\T

‘·s¡TDÏ R Åd”Ô, Ä&É~, n‹e

r$j·T R ryÓ, r¬>, \‘·

~X R ~≈£îÿ, yÓ’|ü⁄

<˚Vü≤+ R XØs¡+, ø±j·T+, yTqT, ‘·qTe⁄

<ÛäqeTT R ns¡∆eTT, Á<äeéTT, $‘·ÔeTT, kÕ«|ü‘j·TeTT,

]ø£úeTT, <ÛäqeTT, <ëéTïeTT, edüTe⁄,

Vü≤s¡DéTT, ô|’ø£eTT, $&çeTT&ç, Á<ä$DeTT,

$uÛÑeeTT, s¡Tø£úeTT, s¡÷ø£, s=ø£ÿeTT, kıeTTà

<Ûäs¡DÏ R uÛÑ÷$T, Ç\, edüT<Ûä

|ü+ø£»eTT R |ü<äàeTT, ‘êeTs¡, »\»+

|üs¡«‘·+ R nÁ~, n#·\+, »>∑‘·TÔ, »>∑eTT

|ü …¢ R Á>±eTeTT, s¡T

bÕqTŒ R |ü&Éø£, |üiT|ü⁄, yÓT‘· Ô, ôd»®, X¯j·T´,

X¯j·TqeTT, X¯j·T˙j·TeTT, ‘·\ŒeTT,

dü+düÔs¡eTT, ÁdüdüÔs¡eTT

e÷‘·èeT÷]Ô R »q˙, e÷‘·, ‘·*¢

$TÁ‘·T&ÉT R ùdïVæ≤‘·T&ÉT, düKT&ÉT, #Ó*ø±&ÉT

\øÏÎ R dæ], Ç+~s¡, s¡eT

j·TT<ä∆+ R düeTs¡+, nì, dü+>∑s¡+, s¡D+, ø£\Vü≤+,

dü+Á>±eT+, »>∑&É+, ø£j·T´+

yê+#Û· R ø√]ø£, Ç#·Ã¤, á|æ‡‘·+, ø±+ø£å, n_Û ≤wü,

eTH√s¡<∏ä+

yêDÏ R uÛ≤s¡r, düs¡dü«r, yêπ>›$

yêqs¡+ R ø√‹, |ü¢e+>∑+, eTs¡ÿ≥+

X¯Á‘·T‘·«+ R $s√<Ûä+, |ü>∑

ùd‘·Te⁄ R Äqø£≥º, yês¡~Û

ùdïVü≤+ R #Ó*$T, yÓTÆÁ‹, düKéTT

e÷qéTT R ãVüQeT‹>± Ç#ÃuÛÑ÷$T, >ös¡e+

$TÁ‘·T&ÉT R ùdïVæ≤‘·T&ÉT, dü÷s¡T´&ÉT

sêE R bÕ\≈£î&ÉT, #·+Á<äT&ÉT

ø£åeT R zs¡TŒ, uÛÑ÷$T, >ö], düeTs¡∆eTT, ÇwüºeTT,

Á|æj·TeTT


e⁄´‘·Œ‘·´s¡úeTT\T

n#·\eTT R #·*+#·ì~ R |üs¡«‘·eTT, yT≈£î, ÁãVü≤àeTT

nC≤‘·XÁ‘·Te⁄ R XÁ‘·Te⁄\T Òìyê&ÉT R <Ûäs¡àsêE

n‹~Û R ‹<∏ë´~ ø±\ìj·TeTT ˝Òø£sTT+ÏøÏ

uÛÀ»qeTTq≈£î e#·TÃyê&ÉT,

‘√j·T~Û R ˙ÏøÏ ì\j·TyÓTÆq~ düeTTÁ<äeTT

|ü+ø£C≤≈£åî&ÉT R |ü<äàeTT\ e+Ï ø£qTï\T ø£\yê&ÉT R

$wüßíe⁄

|òüDÏ R |òüDeTT (|ü&É>∑) ø£\~ R bÕeTT

uÛ≤s¡ R uÛÑ]+|ü"ã&çq~ R ô|+&Ü¢eTT

Áu≤Vü≤àDT&ÉT R ÁãV ü ≤ à (eTTKeTTq+< ä T)

≈£î\eTTq"ãTf…ºqyê"&ÉT

eTVü‰‘·Tà&ÉT R >=|üŒ<Ó’q Ä‘·àø£\yê&ÉT ` >=|üŒyê&ÉT

eTV”≤<Ûäs¡eTT R uÛÑ÷$T# <Ûä]+|üã&ÉTq~ ` |üs¡«‘·eTT

eTTì R eTÚq+>± ñ+&yê&ÉT R ãTTwæ

yêdüT<e⁄&ÉT R edüT<e⁄ì ≈£îe÷s¡T&ÉT ` lø£èwüßí&ÉT

düTÁê⁄&ÉT R eT+∫ yÓT&É>∑\yê&ÉT (düTÁê⁄&ÉT)

Vü≤qTeT+‘·T&ÉT R <äe&É\T H=ø£ÿã&çqyê&ÉT (Ä+»Hj·TT&ÉT)

Á|üø£è‹ ` $ø£è‹

ÄX ` Ädü

ø£<∏ä ` ø£‘·

ø£q´ ` ø£ìïj·T, ø£HÓï

ø°]Ô ` ø°]‹

≈£î≈£îÿ≥+ ` ø√&ç

ø√øÏ\ ` ø√sTT\

>ös¡e+ ` >±s¡e+

‘ê´>∑+ ` #ê>∑eTT

~X ` <Ódü

<äT:K+ ` <ä÷ø£*

|üX¯óe⁄ ` |üdüs¡eTT, |üdüT|ü⁄

|üøÏå ` |üøÏÿ

sêÁ‹ ` sê‹]

dü+‘√wü+ ` dü+‘·dü+

_Ûø£å+ ` _#·Ã+

Education

Tenth class state syllabus-text book-em-tm-ap-ts-telugu second language