CHO NHNG VUI TH CA CUC HNH TRNH

Li ngi dch

Xin cho bn, ti l Nguyn Tin t, ngi thc hin bn dch ny. Cm n bn v c,

hoc thm ch c th ch l ang cn nhc n vic s c n.

C ba iu ti xin c ni vi bn, ngi c ca ti, trc khi bn bt u vi bn dch cun

sch ny ca tc gi Gabriel Wyner, do ti thc hin:

1 : Ti khng phi l mt ngi dch chuyn nghip, c o to bi bn; v ti kh chc l nu

bn c k, bn s c th tm c nhng li dch trong bn dch ny (ti ch dm mong l chng

khng ln v khng qu nghim trng). y khng phi l mt bn dch hon ho, ti mong bn

bit iu ; v ti cng mong bn bit l ti bit iu .

2 : y khng phi l bn dch chnh thc, theo ngha l n cha c bn quyn cho php dch chnh

thc ca tc gi Gabriel Wyner hay bt c n v no do tc gi y quyn, v khng c pht

hnh bi bt c n v pht hnh c cp php no. Vo thi im ti vit phn Li ngi

dch ny l thng 8/2016, ti vn cha c bit n c bn dch chnh thc no nh th ca cun

sch ny (tn ting Anh l: Fluent Forever: How to Learn Any Language Fast and Never Forget

It) , ang trong giai on, hoc s c sm xut bn v pht hnh ti Vit Nam.

3 : Bn thn ti khng nhn c li ch no v mt tin bc khi thc hin v cng b bn dch

khng chnh thc v khng c bn quyn ny; v ti mong bn dch ny s khng c dng

bn, cho thu hay phc v cho bt c mc ch thng mi no. Nu c mt ngy c mt bn dch

chnh thc ca cun sch ny xut hin trong nhng nh sch, c xin php bn quyn

t tc gi v do mt n v xut bn chnh thc pht hnh, ti mong l cc bn s mua bn

dch ng h tc gi v n v xut bn. Nu, hoc khi, bn chia s li bn dch khng chnh

thc ny, ti mong l bn s khng ct b, khng thm bt hay chnh sa, v mong l bn s khng

s dng bn dch ny lm li cho bn thn qua cc hot ng bn, cho thu, qung co, v cc

hot ng tng t.

Ti xin thc s cm n bn, nu bn, ngi c ca ti, ng vi my yu cu nh b trn ca

ti, v ang sn sng m bn dch ny ra n vi cun sch v nhng chia s ca tc gi Gabriel

Wyner. Cho php ti ch xin ni my li na thi (nu bn cn quan tm), v vic ti lm bn dch

ny v l do g, v ti sao ti li chia s n theo cch ti lm:

Ti c bit n cun sch ny vo u nm 2016, hai nm sau ngy n c pht hnh ti M.

Ti thi im khi tm thy v c bit n cun sch, ti tri qua mt qung thi gian gn b

kh lu di, c c hc v t hc, vi hai ngoi ng l ting Anh v ting Nht. ngoi ng th

nht, ti t n trnh C2; v ngoi ng th hai, ti hin gi mc B1, vi mc tiu l C1

trong mt k hoch 5 nm ti. Ti thc s nghim tc vi vic hc ngoi ng ca mnh, v bit

c s quan trng ca n i vi cng vic v am m ca ti; v s nghim tc l l do ti

thng tm hiu nhng ti liu, cng c v chia s v hc ngoi ng. Cun sch Fluent

Forever n vi ti nh th.

Ti khng tic qung thi gian 4 thng ti dnh ra c v dch cun sch ny, tri li, ti bit n

n v cng. Vic dch khin ti c k v ghi nh c nhng chia s ca cun sch, v, hin gi,

trong qu trnh t hc ti C1 ting Nht trong d n c nhn 5 nm ca mnh, ti cng bit n hn

na v tc gi vit ra cun sch ny v ti c c n, khi ti c t thy c mnh tin b

tng ngy, nh s dng c nhng cng c v phng php hc mi hiu qu hn nhng

phng php hack vic hc ngoi ng - m trc khi c cun sch v thc hin dch n, ti

cha c bit n.

Ti s cng vic nh gi cun sch ny cho bn, d ti thc s hy vng bn s chn c n v

khng thy hi tic v thi gian b ra cho n. Ti thm ch s i xa hn, v mong rng cun

sch ny s c ch cho bn v vic hc ngoi ng ca bn.

Bn dch ny c ti thc hin trong vng 4 thng, n khng phi l mt bn dch hon ho, v

n ch l mt cht n lc nh b ca ti mong s c nhiu ngi hn c bit n nhng chia

s hu ch ca tc gi Gabriel Wyner. N s c chia s min ph, l nguyn vng ca ti; v

nu bn thy n c ch cho bn, xin bn hy tm cch mua bn sch gc (ti chc chn cc hiu

sch ngoi vn Vit Nam c th gip bn t mua bn gc ting Anh, v bn lun c th la

chn mua phin bn ebook chnh thc t Amazon), hoc tm mua bn dch chnh thc, c bn

quyn ca cun sch ny khi n c dch v pht hnh ti ni bn sng.

Bn dch ny l mt n lc nh ca ti trong vic p ro cn ngn ng ca cun sch. Nu

bn thy n c ch, xin hy li cho ti mt tin nhn ti ngi nh online ca ti trn facebook

(www.facebook.com/akachan.raion), hoc gi cho ti mt l th email (dat.hanoian@gmail.com).

Bn khng cn phi lm th, nhng ti s rt vui nu c bit bn tm thy c cht g hu

ch t nhng chia s trong bn dch ny, ti thy cng sc ca mnh b ra khng hon ton v

ch.

Ti n ni ao to ba ln v hoa m qu. y cng ch l thm mt ebook (sch in t) na trong

hng vn ebook ang mi ngy c scan/dch, chia s, ti xung min ph, v ri phn ln s b

vt x trong cng my tnh ca hng ngn ngi, mt x s ni lut bn quyn cn lng lo

v cha c ch ti x pht mnh nh Vit Nam mnh lc ny, c nhng a d hi nh ti

vn c th t tin dch sch ngi khc v t tin chia s, d khng c s cho php ca bt k ai

lin quan c.

D th. D th. Ti vn mong bn s thy bn dch ny c ch vi bn.

Sp ht Li ngi dch ri, cho php ti c ni my li hoa m nt my dng cui:

Nhng li ny ni ra, ti hy vng gip bn hiu c ti lm th ny l lm g, t c

g, v bn hiu rng bn nn trng mong nhng g v khng nn trng mong nhng g t bn

dch ny; v t ti vi t cch l ngi dch, ngi dn ng, l k ng hnh s xin c tr

gip bn trong qu trnh khm ph cun sch ny.

K t gi tr i, ti xin nhng li cng vic quyt nh cho bn. Nu bn tin ti, tin vo nhng

iu ti ni, hoc t nht l tin vo gi tr ca cun sch ny, v mun s dng n bn dch (d

thiu hon ho) ny ca ti, ti xin c ni: Cm n bn. Chc bn tt c nhng g tt p nht.

Bn dch ny xin c gi tng n tt c nhng ngi ham c sch, ham tm hiu, v thch hc

ngoi ng ngoi kia. Nhng ngi nh ti, v nh tc gi Gabriel Wyner. Cun sch ny c

Gabriel Wyner vit trc ht l cho h. Bn dch ny c ti thc hin, trc ht l cho h.

Cm n bn, ngi c ca ti, v bn c n y. Cm n bn, tht y, v chc bn cng s

tm c nhng hiu bit v tng hu ch, mi m t cun sch ny, nh ti tm thy c

vy.

https://www.facebook.com/akachan.raionmailto:dat.hanoian@gmail.com

H Ni, ngy 12 thng Tm, nm 2016

Ngi dch: Nguyn Tin t (sutucon)

www.facebook.com/akachan.raion - dat.hanoian@gmail.com

https://www.facebook.com/akachan.raionmailto:dat.hanoian@gmail.com

Gii thiu v tc gi

Xin cho, ti l Gabriel Wyner.

Tc gi ca cun sch Fluent Forever, v l ngi sng lp trang web https://fluent-forever.com/

Hn 1,5 triu ngi c cc ti liu ca ti hc hi

cch lm th no ni mt ngn ng nc ngoi v nh

n mi mi. Bn c th ang tm kim mt cch hc

tt ngoi ng u tin ca bn, hoc bn c th tm kim

nhng cch hiu qu hn tip tc hc ngoi ng th ba

hoc th t ca bn. Ti hy vng s cung cp cho bn mt

b cng c gip thc hin bt c mc tiu no trong

nhng mc tiu ny.

Cu chuyn ca ti v s pht trin ca Phng php hc ngoi ng ny

Ging nh hu ht mi ngi, ti theo hc mt ngoi ng trng trung hc, v ri trng

trung hc - ging nh hu ht mi ngi - m khng cn nh c nhiu lm nhng g ti dnh

bao nhiu nm hc. Ti t t mt cu hi ng lo ngi: Ti lm vic chm ch v ti

https://fluent-forever.com/

c nhng gio vin gii; vy th ti lm sai ch no? v ti c th lm nhng g c c

kt qu tt hn?

Ti l mt ca s opera, v mt phn ngh nghip ca ti lin quan n vic ht bng ting Anh, ,

Php, c, v Nga (v i khi l ting Sc, Ty Ban Nha, ting Hebrew v ting Latinh). Sau khi

tht bi trong vic hc v gn nh bt c th g trong cc lp hc ngoi ng thi trung hc ca ti,

ti tm thy nhng tin b thc s u tin ca mnh trong mt trng i hc ho lnh

Vermont.

, trong ma h nm 2004, ti k giy cam kt s s dng ting c nh l hnh thc giao

tip lin lc duy nht ca ti trong by tun. Vn l, ti khng ni c mt t ting c no

c. Mt s hc sinh trnh cao n gn ti, mm ci v ni Hallo. Ti nhn chm chm vo

h mt lc, suy ngh, v sau tr li. Hallo, ti ni. Chng ti bt tay nhau. T bt u mt

qu trnh nghin hc ngoi ng ng ko di tm nm (v vn cn ang m tip) ca ti.

Bt u vi t Hallo u tin , ti bt tay vo xem thc s liu c th tr nn thnh tho

trong tt c cc ngoi ng kia c khng. Ti quay tr li Vermont vo nm 2005 v ng k hc

ting c mt ln na, ln ny t n mc thnh tho. Ti chuyn n o hc tip Thc

s, v i n Perugia, Italy vo nm 2008 hc ting . Ti bt u c sch v cc blog v

bt c iu g khc ti c th tm thy xc nh xem c nhng phng php no gip vic hc

ngoi ng tr nn nhanh hn, v nhng g ti tm thy khin ti ngc nhin; c rt nhiu phng

php hc tp ngoi ng v cng mnh m trn mng, nhng c v cha ai tng tp hp tt c

chng li vi nhau.

Trnh cc ngoi ng ca ti: Ting c (C1), Ting Php (C1), Ting Nga (C1 / B2), Ting

(B2), Ting Hungary (B2), Ting Nht (B1)

Mc tiu hin ti: a ting Nht n mc thnh tho C1.

Trch li gii thiu v bn thn ca tc gi Gabriel Wyner trn trang web ca anh, https://fluent-

forever.com/

https://fluent-forever.com/https://fluent-forever.com/

MC LC

Li ngi dch

Gii thiu v tc gi

1 : Li gii thiu : m, m, m

im bt u

K gian ln i khi li thnh cng: Ba cha kha quan trng hc ngoi ng

K hoch v chin lc cho cuc chi

Mt bao lu th c th thnh tho mt ngoi ng?

Hy lm iu ny ngay: con ng pha trc

2 : Ti ngoi ng vo tr nh: Nm nguyn tc ngng qun

Nguyn tc 1: Lm cho cc k c tr nn ng nh hn.

Nguyn tc 2: Ti a ha s li bing

Nguyn tc 3: ng xem li. Hy tp nh li

Nguyn tc 4: Khoan ! Khoan ! ng ni cho ti bit vi!

Nguyn tc 5: Ti to li k c

Xc nh ng thi im l quan trng nht: Du chm ht cho s lng qun

Hy lm iu ny ngay: Hc cch dng mt h thng nhc li cch qung

3: Chi vi cc m

Luyn tai bn, v thit lp li no bn

Luyn ming bn, v ginh ly c gi

Luyn mt bn, v thy c nhng quy lut

Hy lm iu ny ngay: Hc h thng pht m trong ngoi ng ca bn

4: Chi vi cc t, v bn giao hng ca mt t ng

im bt u: Chng ta khng ni nhiu v nhng qu m

Tr chi vi t ng

Gii tnh ca mt c ci

Hy lm iu ny ngay: Hc 625 t mi u tin ca bn, vi y c m nhc v mi th

5: Chi vi cc cu

Sc mnh ca ngn ng u vo: C my ngn ng ca bn

n gin ha, n gin ha: Bin nhng qu ni thnh t mi

Gi k chuyn: Lm cho cc quy lut tr nn ng nh

V Arnold Schwarzenegger v nhng ch ch b n tung: Cc hnh nh nh mo cho ng php

Sc mnh ca ngn ng u ra: Lp hc ngoi ng t chn ca ring bn

Hy lm iu ny ngay: hc nhng cu u tin ca bn

6: Tr chi ngn ng

t mc tiu: Vn t vng ty bin ca bn

Vi li v cc t

c v thch th, v c v li ch

Kh nng nghe hiu cho nhng k li bing

Li ni v Tr chi T cm k

Hy lm iu ny ngay: khm ph ngoi ng ca bn

7: Hi kt: Nhng li ch v nim vui t vic hc mt ngoi ng

Hp cng c

Phng trng by: Hng dn v nhng tm th flash card c th dy cho bn ngoi ng

ca bn

Ngh thut ca flash card

Phng trng by u tin: T lm cc b cng c luyn pht m

Phng trng by th hai: Cc t u tin ca bn

Phng trng by th ba: S dng v hc cc cu u tin ca bn

Phng trng by th t: B th t vng cui cng

Mc ch gii cc thut ng v cng c

Cc phn ph lc

PH LC 1: Cc ti nguyn hc ngoi ng c th

PH LC 2: c tnh kh ca tng ngoi ng

PH LC 3: Cc ti nguyn v h thng nhc li cch qung

PH LC 4: Bng gii m IPA

PH LC 5: 625 t u tin ca bn

PH LC 6: Lm sao s dng cun sch cng vi mt lp hc ngoi ng

Mt ch thch cui cng (v cng ngh)

Chng 1

Li gii thiu: m, m, m

Nu anh ni vi mt ngi bng mt ngn ng ngi hiu, li ni s i vo u anh ta. Nu

anh ni vi mt ngi bng ngn ng ca ngi , li ni s i n tri tim anh ta.

Nelson Mandela

Nhng ngi M i du lch nc ngoi ln u tin thng hay b sc khi nhn ra rng, bt chp

mi tin b t c trong ba mi nm qua, rt nhiu ngi nc ngoi vn ni ting nc

ngoi.

Dave Barry

Hc ngoi ng l mt mn th thao. Ti ni vy vi t cch ca mt ngi khng c t cch

chm gi v th thao theo bt c cch no; ti tham gia i u kim hi hc trng cp III ch

khi phi hc mn th dc. Nhng d th, vic m v chc bn b ca bn bng nhng dng

c c u nhn v vic hc ngoi ng c l vn c nhiu ch ging nhau hn bn tng. Mc tiu

ca bn trong mn u kim l m c ngi khc mt cch t ng. Bn dnh thi gian ghi

nh tn cc loi v kh v lut l thi u, v bn luyn ln luyn xung mi th cho tht ng, t

dng ng, tng th phng th, th phn cng, th b nho. V sau y cui cng bn tham gia

cuc chi, mong mi n thi khc k diu khi bn qun i ht cc th lut l: Tay bn t vung

kim ln mt cch t ng, bn kho lo gt phng c m ca i th, v bn m thng c

mt nht vo ng chnh din ngc anh ta. Ghi im!

Bn mun tin li gn ai , m ming ra, qun ht mi quy tc lut l, v ni c mt cch t

ng. Mc tiu ny c v ngoi tm vi bi ngn ng trng c v kh, nhng thc ra khng phi

th. Chng c th g gi l mt ngn ng kh c; bt c tn n no trn th gii ny cng c

th ni tt bt c ngn ng no m b m ca hn ni khi hn l mt a tr. Thch thc thc s

nm ch chn c mt con ng hc m ph hp c vi nhng i hi ca mt cuc sng

bn rn ka.

Trong cuc sng bn rn ca mnh, vi ngh nghip chnh l mt ca s opera, ti cn phi hc ting

c, ting , ting Php v ting Nga. T kinh nghim khi hc nhng th ting , ti rt ra

c nn tng cho cun sch ny. Cc phng php hc ca ti l kt qu ca mt nhu cu n

gn nh m nh ca ti vi vic ci tin, tm ti nghin cu, ri li ci tin tip. B ngh hc

ngoi ng ca ti , theo thi gian, tr thnh mt c my vn hnh nhp nhng v rt hiu qu,

gip bin nhng khong thi gian c nh mi ngy thnh nhng tin b r rt v lin tc trong

vic hc ngoi ng ca ti v ca mi hc sinh m ti dy. Bng vic chia s chng, ti mong c

th gip bn gh thm th gii k l ca vic hc mt ngoi ng. Trong qu trnh , bn s hiu

r hn cch lm vic bn trong b c ca bn v ca nhng ngi khc. Bn cng s hc c

cch ni mt ngn ng khc na.

IM BT U

Cho n gi, khonh khc a thch nht ca ti trong chuyn hnh trnh hc ngoi ng ny xy ra

ti mt ga tu in ngm Vin vo nm 2012. ang tr v nh t mt bui din th bng ti nhn

thy mt ng nghip ngi Nga ang bc v pha ti. Ngn ng chung gia hai chng ti trc

gi vn lun l ting c, bi vy, bng ngn ng , chng ti cho v trao i hi han v cuc

sng ca nhau thi gian va qua. V ri ti bt m mt b mt v i kinh hong: Cu bit

khng, t gi ni c ting Nga ri y, ti ni vi c y bng ting Nga.

V mt ca c y lc phi ni l v gi. Ming ca c y tht s h hc ra, nh trong phim hot

hnh. C y lp bp, Ci g? Khi no? Lm th no?, v chng ti lao vo mt cuc ni chuyn

di v ting Nga v v vic hc ngoi ng, v cuc sng, v v nhng th giao nhau gia chng.

Nhng n lc hc ngoi ng u tin ca ti thc s t gy h hc ming hn th nhiu. Ti

tng hc mt trng Do Thi trong by nm. Chng ti ht cc bi ht ting Hebrew, hc bng

ch ci, thp rt nhiu nn, ung rt nhiu nc qu, v khng hc c g nhiu lm. , tr ci

bng ch ci; ring ci bng ch ci th ti thuc nm lng.

cp ba, ti c gio ting Nga ca mnh, c Nowakowsky. C rt thng minh v rt p, v

c c mt ci tn Nga rt cht, v ti lm mi th m c y yu cu, bt c khi no c y yu cu.

Nm nm sau , ti hc c mt vi cm t, nh c mt vi bi th, v hc c bng

ch ci kh l tt, cm n bn rt nhiu v quan tm. n khi nhn li, ti c cm gic hnh nh

c vn g . Ti sao ti ton ch nh c c mi bng ch ci th? Ti sao nhng th khc

li qu kh th?

Tua nhanh n thng Su nm 2004, ti thi im bt u ca kha hc ting c o to hon

ton bng ting c cho cc ca s opera ti Vermont. Ti thi im , ti l mt k s vi mt

tnh yu ca ht qu ln. Tnh yu i hi ti phi hc c ting c, ting Php v ting c

bn, v ti quyt nh l nhy xung b l cch duy nht ti c th hc bi. Khi ti ti, ti phi

k vo mt t giy cam kt l ch dng ting c nh l phng tin duy nht giao tip trong

by tun, nu vi phm s b ui hc khng hon hc ph. Ti thi im , lm th nghe c v

thiu khn ngoan, bi khi ti khng h bit ni mt t ting c no ht. Ti vn k v mc

k. Sau , mt vi hc sinh trnh cao hn ti tin li, mm ci, v ni, Hallo. Ti nhn li

h trong mt vi giy ri p li, Hallo. V chng ti bt tay.

Nm tun in r sau , ti ht n tha ch trong mt lp din xut bng ting c, tm c

mt ch kn o trong sn trng, v b mt gi in cho bn gi ti. Anh ngh l anh s tr thnh

mt ca s opera, ti th thm vi bn gi bng ting Anh.Vo ngy hm , ti quyt nh l mnh

s thnh tho tt c cc ngn ng m s nghip mi ca ti yu cu. Ti quay tr li i hc

Middlebury ti Vermont v hc ting c mt ln na. Ln ny, ti t c mc thnh tho.

Ti chuyn n o hc tip ly bng thc s. Trong thi gian chu u vo nm 2008, ti gh

ti vng Perugia, nc , v hc ting . Hai nm sau , ti tr thnh mt k gian ln.

K GIAN LN I KHI LI THNH CNG:

BA CHA KHA QUAN TRNG HC NGOI NG

Cun sch ny s khng tn ti nu ti khng gian ln trong mt bi kim tra ting Php. Ti

khng t ho v v , nhng mi s n l th. u tin phi k r ngn ngnh trc. Trng

Ngoi ng Middlebury Language Schools cung cp nm mc hc khc nhau: cho ngi hon

ton cha bit g, ngi cha bit g gi tc nhng ngi c hc mt cht nhng qun

gn ht nhng ci h hc ri trnh trung cp, trnh cao, v gn nh hon ton thun thc.

Lc lm bi kim tra, ti ri vo trnh hon ton cha bit g, nhng ti cng hc mt th

ting gc Rman ri, v ti mun c chung lp vi nhng ngi cha bit g gi. Vy l,

ti gian ln lc lm bi kim tra u vo, s dng Google Dch v mt s trang web v ng php

lm bi. ng c ni vi trng Middlebury nh.

Mt thng sau, ti nhn c kt qu ng bun ca bi kim tra. Chc mng v cho mng n

vi kha hc!, n bt u. Bn c xp vo lp trnh trung cp!. Cht ri. Gi ti c ba

thng hc mt lng ting Php tng ng vi mt nm hc, nu khng s trng nh mt

thng ngc ti bi thi phng vn u vo. My bui phng vn ny th khng gian ln vo u

c. Bn ngi trong phng vi mt ngi Php tht, bn chm gi vi h mi lm pht v cuc

sng, v bn ra v vi kt qu xp lp chnh thc. Khng c ch gian ln; bn hoc l ni c

ting Php, hoc l bn lm mt bun v ma my tay chn nh mt anh h cm hng hai ti t

Paris.

V lc ti ang trong qu trnh hc ly bng thc s ngnh opera v ca khc ngh thut, lng

thi gian rnh duy nht m ti c l mt gi mi ngy di chuyn trn tu in ngm v ton b cc

ngy Ch Nht. Ti in cung lc tung Internet tm ra cch hc ngoi ng mt cch nhanh

nht. Ti nhn ra mt iu rt bt ng: C mt lot nhng cng c gip hc ngoi ng cc k

mnh m ngoi kia, nhng khng h c mt chng trnh hc no tp hp ht tt c cc phng

php v cng c hc li vi nhau.

Ti thu thp c ba cha kha quan trng cho vic hc mt ngoi ng:

1. Hc pht m trc

2. ng dch

3. Dng cc h thng nhc li cch qung

Cha kha u tin, hc pht m trc, n t nhng nm thng hc ti trng nhc ca ti (y

cng l phng php c s dng rng ri bi cc lc lng qun i v bi cc nh truyn gio

ca cc nh th Mormon). Cc ca s hc cch pht m ca mt ngn ng trc tin, bi h cn

phi ht bng ngn ng rt lu trc khi h c thi gian hc n hon ton. Trong qu trnh

lm ch m thanh ca mt ngn ng, i tai ca chng ti tr nn quen dn vi nhng m thanh

, gip cho vic tch ly t vng, kh nng nghe hiu, v ni bng ngoi ng sau ny din ra

nhanh hn. V trong lc lm th, chng ti t dng cng c c mt khu m ni ngoi ng cc

cht v chun.

Cha kha th hai, ng dch, c n giu trong nhng kinh nghim c c t thi gian ti hc

trng ngoi ng Middlebury Language Schools ti Vermont. Mt ngi hc cha bit g khng

nhng hon ton c th b qua cng on dch nhng t ng xa l sang ting m , m cn l

mt bc cc quan trng tin ti vic ngh c bng ngoi ng. N l th khin cho vic hc

ngoi ng tr nn c th hnh thnh c. y chnh l sai lm cht ngi ca ti khi c gng hc

ting Hebrew v ting Nga: ti tp luyn k nng dch thay v k nng ni. Bng cch vt hon

ton ting Anh i, ti c th dnh thi gian xy dng k nng ni thnh tho thay v k nng gii

m tng ch tng ch mt.

Cha kha th ba, s dng h thng nhc li cch qung, n t cc blog hc ngoi ng v t

cc nh pht trin phn mm. H thng nhc li cch qung l th flash card c ung thuc

tng lc. Da vo nhng g bn nhp vo, nhng h thng ny s to cho bn mt k hoch hc

tp c nhn, c th y thng tin vo su trong tr nh di hn ca bn. Chng tng lc cho tr

nh ca chng ta rt rt nhiu ln, v chng li vn cha c nhiu ngi bit n.

Cng ngy ang cng c nhiu ngi hc ngoi ng trn Internet tn dng h thng nhc li cch

qung, nhng hu ht h u ch ang s dng chng nh bn dch ca t mi sang ngn ng

m ca h. Ngc li, nhng ni ng h phng php khng phin dch trong hc ngoi ng

nh Middlebury hay Berlitz li ang dng nhng phng php hc tp kh l c, hon ton khng

tn dng c nhng cng c hc mi c my tnh ha nh h thng nhc li cch qung.

Trong khi , vn gn nh khng c ai ngoi tr cc ca s nhc thnh phng v cc gio s Mormon

ch trng vo vic hc pht m.

Ti quyt nh s dng tt c cc phng php ny cng mt lc. Ti s dng cc phn mm h

tr ghi nh trn in thoi thng minh np ting Php vo tr nh ca mnh, v ti m bo

rng khng mt ci th flash card no ca ti c mt t ting Anh no trn . Ti bt u lm th

flash card cho cc quy tc pht m, ti cho mt ng tranh nh minh ha vo cc th flash card

cho cc danh t v mt s ng t, v ri ti tch ly dn n mc c th cho vo th flash card

mt s nh ngha n gin bng ting Php cho nhng t hi tru tng mt cht. n thng Su,

vi mt gi mi ngy tranh th hc trn tu in ngm, ti hc c ba nghn t v ch im

ng php. Khi ti Middlebury, ti ngi i trong mt cn phng, ch n lt kim tra phng vn

u vo ting Php ca mnh. Vng phng vn ny l m bo ti khng chi tr ngu no,

nh l gian ln trong lc lm bi kim tra u vo chng hn. l ln u tin ti ni ting

Php trong i. Ngi gio vin ngi xung trc mt ti v ni Bonjour, v ti p li bng t

ting Php u tin ny n trong u mnh: Bonjour. n gi mi th vn sun s. Khi cuc

ni chuyn pht trin dn, ti ngc nhin khi nhn ra ti bit tt c mi t ng ti cn tr li

cc cu hi. Ti c th ngh bng ting Php! Dng suy ngh rt chm chp kh nhc, nhng

n l ting Php. Ti nh b sc. Trng Middlebury cho ti lun vo lp trnh cao. Trong

by tun , ti c mi cun sch, vit mt lng bi lun xp x gn by mi trang, v

lng t vng ca ti vn ln mc bn nghn nm trm t. n lc bt u thng Tm, ti

thnh tho ting Php.

K HOCH V CHIN LC CHO CUC CHI

Th no gi l thnh tho ngoi ng? Mi ngi trong chng ta s c mt cu tr li khc nhau

cho cu hi ny. Thut ng ny khng chnh xc mt cch tuyt i, v n c bt chnh xc i mt

t mi ln c ai vit thm mt cun sch v n, mt bi bo v n, hay mt email rc vi nhng

tiu nh U Can B FLUENT in 7 DAY5!1!. Tuy vy, chng ta c l vn c mt hnh nh nht

nh trong u v thnh tho ngoi ng mi khi nhc n n: Paris, mt bui chiu ti mt qun

c ph, ngu hng tn chuyn vi c bi bn m khng cn phi lo lng v chia ng t hay t

ny t n trong ting Php l g. Nhng t qun c ph tr i, mi chng ta phi t quyt nh

xem chng ta mun i tip xa n u.

Ti chc chn c th t miu t mnh l thnh tho ting c. Ti sng o su nm, v c

th thoi mi bn lun vi bt c ai v bt c ch g, nhng ti chc chn vn s phi vng vo

n o mt lc v thiu t ni khi mun din t chuyn ti khng mun phi np pht 200 euro

v ci xe i thu ca ti b b np bnh xng (c v nh ci t cho np bnh xng trong ting c

l Tankdeckel, v cc t cho Ti cc cn quan tm chuyn ti c phi l ngi u tin li ci xe

ny hay khng, ci l xo gi np bnh xng hng sn ri ng bit cha?! bt u vi Das ist

mir vllig Wurst v cn di mi di mi na ng sau n). Bn s phi t xc nh xem hnh

nh v thnh tho ngoi ng trong u bn c bao gm bn lun v chnh tr vi bn b, tham

gia nhng bui bnh th, lm vic nh mt ip vin mt, hay ging dy v vt l lng t ti

Sorbonne hay khng.

Chng ta phi cht vt kh khn t n bt c trnh thnh tho ngoi ng no, bi v n

gin c qu nhiu th nh. Cun sch lut chi ca tr chi ngn ng l qu dy. Chng ta phi

n cc lp hc bn lun v cun lut chi , chng ta luyn ln luyn xung v tng lut tng

lut mt, nhng chng ta khng bao gi c tham gia vo cuc chi thc s. Nu may mn m

chng ta n c trang cui cng ca cun lut chi, chng ta chc qun ht my trang u

ri. Hn na, chng ta vn cn ang b qua cun sch cn li (cun sch v t vng), cha hng

ngn hng ngn t m cng kh nh nh l cun lut chi vy.

Qun l k th ln nht ca chng ta, v chng ta cn mt k hoch, mt bn chin lc nh

bi n. Bn c nh u l cu chuyn hc ngoi ng thnh cng kinh in khng? Mt anh

chng chuyn n Ty Ban Nha, em lng yu mt c gi Ty Ban Nha, v dnh mi pht mi

ngy luyn tp ngn ng ca c gi cho n lc anh hon ton thnh tho ngn ng ch

trong mt nm. y chnh l tri nghim m mnh, v n nh cho k th ca chng ta, qun,

n mc n bp d v cht b x lt. Ni chung, ngi anh hng kiu hnh, ni ting Ty Ban Nha

nh gi ca chng ta thnh cng bi v anh ta khng c thi gian kp qun. Mi ngy, anh ta

bi trong mt b ngn ng ton l ting Ty Ban Nha; lm sao m anh ta c th qun c nhng

g m anh ta hc? Ti hc ting c theo cch ny, khi c c hi c ngh vic, chuyn n

Vermont, v ct b mi lin lc ca ti vi th gii ni ting Anh trong hai ma h trn vn. Hc

ngoi ng bng cch m mnh l mt tri nghim tuyt vi, nhng nu bn c mt cng vic

n nh, mt ch ch, mt gia nh, hay mt ti khon ngn hng cn phi c np tin thng

xuyn, bn khng th c th t nhin b ht mi th v hy sinh cuc sng ca mnh nhiu n th

hc mt ngoi ng. Chng ta cn mt cch hc thit thc hn a thng tin ng vo u

mnh, v ngn chng khng chy ngc li ra ngoi.

Ti s ch cho bn thy lm th no khng qun na, bn c th tham gia cuc chi thc s.

V ti s cho bn thy cn phi nh nhng ci g, khi bn bt u cuc chi, bn s chi gii.

Cng trong cng lc , chng ta s thit lp li tai bn bn c th nghe c nhng m mi,

v thit lp li li bn bn lm ch c mt khu m mi. Chng ta s tm hiu cch cc t

ng c cu to, cch cc quy tc ng php lp ghp li vi nhau thnh suy ngh trong u, v

cch lm th no a nhng suy ngh trong u ra c n u li ca bn m khng cn

phi tn thi gian phin dch. Chng ta s tn dng ht mc lng thi gian c hn ca bn, cng

tm hiu xem nn hc t no trc, lm cch no dng nhng thut nh mo nh nhng ch

im tru tng nhanh hn, v lm th no gip bn tin b cc k nng Nghe, Ni, c,

Vit mt cch nhanh nht v hiu qu nht c th.

Ti mun bn hc c cch dng nhng cng c ti tm thy trn chng ng n y, nhng

cng mun bn hiu ti sao chng li hiu qu. Hc ngoi ng l mt trong nhng chuyn hnh

trnh c nhn nht m bn c th tri qua. Bn s i vo trong chnh tm tr ca mnh, v thay i

chnh cch bn suy ngh. Nu bn s phi cn n hng thng hoc hng nm tin ti mc tiu

, bn s cn phi tin tng vo nhng phng php ny v bin chng thnh ca bn. Ti hy

vng c th ch cho bn thy con ng ngn nht i n ci ch , bn c th qun ht

mi lut l i v bt u chi lun c ri.

Sau khi hc xong ting c, ti ngh c! Nu mnh c th quay ngc thi gian li v ch bo

cho mnh ca qu kh vi iu, mnh c l c th hc ngn ng ny d dng hn n bao

nhiu!. Ti cng c chnh xc ngh sau khi hc xong ting , ting Php, ting Nga (m

ti cui cng hc xong vo nm 2012), v ting Hungary (d n ca nm 2013). Cun sch ny

c th coi l c my thi gian ca ti. Nu ti nheo mt li cht, ti c th trng thy bn nh

l ti khi ti cha bit ni ting g ngoi ting Anh thi im chn nm trc, v ti ang to ra

mt nghch l thi gian quay li gip bn trnh c tt c nhng h by v chng ngi

gip ti to ra c c my thi gian ny ngay t u. Bn bit y, kiu kiu nh th.

MT BAO LU TH C TH THNH THO MT NGOI NG?

c tnh lng thi gian bn s phi cn, chng ta cn cn nhc n nhng iu nh mc tiu

thnh tho ca bn, nhng ngn ng no bn bit t trc, ngoi ng no m bn ang hc, v

lng thi gian bn c th b ra mi ngy. Nh ti ni trn, khng c th g gi l mt ngn

ng kh c. Tuy vy, c nhng ngn ng s kh vi bn, bi v chng khng cng h vi ngn

ng, hoc nhng ngn ng, m bn bit. Ting Nht kh hc vi nhng ngi ni ting m

l ting Anh, v cng mt l do vi vic ti sao ting Anh li kh hc vi nhng ngi m ting

m l ting Nht: c qu t nhng t ng v ch im ng php trng nhau gia hai ngn ng,

cn cha k n vic hai th ting c hai kiu bng ch ci khc hn nhau. Ngc li, mt ngi

ni ting Anh m khi cn phi hc ting Php li c t vic lm hn rt nhiu. Kho t vng

ting Anh c 28 phn trm l ting Php v 28 phn trm l ting La Tinh. Ngay khi mt ngi

ni ting Anh hc c cch pht m ting Php chun, ngi y bit sn chng mt nghn t

ri.

Vin Ngoi V M xp hng cc ngn ng theo kh ca chng vi mt ngi ni ting Anh

(xem thm Ph lc 2). Theo kinh nghim ca ti, cc c on ca h trn bng xp hng ny

rt chun xc. ng nh h d on, ting Nga (mt ngn ng cp kh 2) tn ca ti gn gp

i lng thi gian cn so vi hc ting Php (mt ngn ng cp kh 1), v ti ng rng

ting Nht (mt ngn ng cp kh 3) s tn ca ti gp i lng thi gian so vi ting Nga.

Ti chm c mc trnh trung cp theo ngha ti c th ngh c bng ting Php v

dng c mt cun t in Php-Php trong vng ba thng, mi ngy dnh ra mt gi hc

(cng thm cc ngy cui tun), v t n mc trnh tng t nh th vi ting Nga trong

su thng, vi ba mi ti bn mi lm pht mt ngy (cng thm cc ngy cui tun). Ti sau

dng khong by n tm tun m mnh a c hai ngn ng ny ti mc thoi mi ni

chuyn trong mt qun c ph, thoi mi chm gi v bt c ch g, tng i thoi mi khi

phi miu t cc vn v xe c. Ti cng thy kt qu tng t cc hc sinh ca ti. Nu

khng c mt chng trnh m mnh, ti ng rng t n trnh cao ting Php s phi

mt t nm ti tm thng, vi ba mi ti bn mi lm pht t hc mi ngy. Nhng ngn ng

cp kh 2 nh ting Nga v ting Hebrew s cn gp i mc , v nhng ngn ng cp

kh 3 nh ting Trung Quc, ting Rp, ting Nht, v ting Hn Quc c l s cn n gp bn

lng thi gian ca ting Php.

Nhng ngn ng kh hc hn ny s tn nhiu thi gian, nhng khng c l do g bn khng th

hc c chng c. Bn sn sng p ng c iu kin tin quyt duy nht ri: bn c hng

th vi vic hc ngn ng . V d, hy th ngh v vic luyn tp th dc. thnh cng trong

mt bi tp th dc hoc th hnh, bn cn phi thch tp n, nu khng bn s b d khng sm

th mun. Hu ht trong chng ta u khng c bng su mi hoc mc va vy c 2. Ti chc

chn th tp bng su mi (ti u hng vic mc va c 2 t lu ri), nhng ti cha

bao gi thnh cng c, bi v ti him khi thch tp th dc. Nhng ngi trong chng ta m c

thch tp, l nhng ngi thnh cng. Nhng tn nghin th dc th hnh m thnh cng l nhng

k tm c nim vui (v c hoocmon endorphin) trong nhng bi tp nng nhc mi ngy.

Nhng ngi cn li nh chng ta c th p bn thn n c phng tp bng sc mnh ch,

nhng nu chng ta khng tm thy c hng th khi lm n, s rt t c kh nng chng ta tip

tc kin tr tp luyn c t su ti hai mi t thng thy c kt qu. Cc k hoch tp th

hnh c gim dn - C th gn gng trong vng 30 pht, Gii php 10 pht, C th sn chc gn

gng tuyt vi vi ch 5 pht, Bi tp th dc 3 pht - trong mt n lc khin mt th kh khn

n th nghe c v d chp nhn hn. Nhng bt k th no, chng ta vn s nm mt ng, y

m hi, y au n cui mi bui tp nh th, v vic t khin bn thn phi thy ho hng

i tp kh trong ngn hn, li cng tr nn kh hn trong di hn.

Chng no vic hc ngoi ng cn kh, chng ta s cn gp phi nhng vn tng t. Ai li

thch lm nhng bi luyn ng php lp i lp li v ngi nh nhng danh sch di dng dc cc

t mi c ch. K c khi ti c ha vi bn mt gi Thnh tho ngoi ng vi 30 pht mi ngy,

bn vn s thy kh khn vi vic duy tr n u n nu bn khng thch ni n.

Chng ta s b ht i nhng th ng chn, v tm ly nhng th th v hn lm. Cc cng c

ti tp hp y u rt hiu qu. Quan trng hn nhiu, y l s dng chng rt thch. Chng

ta u thch hc; n l th khin chng ta nghin c bo, nghin c sch, nghin tp ch v lt

cc trang web nh Lifehacker, Facebook, Reddit, v Huffington Post. Mi ln chng ta c thy

mt mu tin mi trng c v th v (v d, vo nm 536 trc Cng Nguyn, mt m my bi

ln che khut mt tri ti chu u v chu trong sut mt nm, gy ra nn i v cp

i mng sng ca v s ngi khp t vng Scandinavia cho ti tn Trung Quc. Khng ai bit

u l nguyn nhn to ra n.), trung tm hng phn trong no chng ta c kch hot, lao

vo hnh ng, v chng ta a tay nhp chut tip vo ng link tip theo. Trong cun sch

ny, chng ta s t gy nghin bn thn vi vic hc ngoi ng. Qu trnh khm ph ra nhng

t ng v ng php mi s l Facebook mi ca chng ta; qu trnh tp hp t, ngha, hnh nh v

cc th khc ln th flash card s l nhng d n lm th cng mi ca chng ta; v qu trnh

ghi nh t mi s l mt tr chi in t li cun hp dn, va tnh thch thc khin chng

ta thch th vi n.

Khng c s trng hp ngu nhin no y ht: chng ta hc tt hn khi chng ta cm thy thch

th vi vic hc, v trong lc tm kim nhng cch hc nhanh nht, ti c t nhin tm ti c

nhng cch hc hp dn th v nht. Th ti thch nht vic hc ngoi ng l iu ny: Ti, v

c bn, c th chi in t n tha thch m khng phi ngi nhng cm gic hi hn cay ng

sau (v d: Khng th tin c l mnh va dnh su ting sng trn i chi my ci tr

chi v vn trn Facebook). Ti dnh ba mi n su mi pht mi ngy chi vi chic in

thoi thng minh hoc xem tivi (sri phim truyn hnh Lost Mt tch bng ting Nga xem cc

k cht). Ti hc c ngoi ng t nhng hot ng y, ti cm thy mnh khng h lng ph

thi gian, v ti hon ton thch th, khng h nhm chn mi khi lm th. Sao li khng thch

nhng cch hc nh th cho c?

Vy hy cng gip bn hc cch chi no.

HY LM IU NY NGAY: CON NG PHA TRC

Mt ch thch nh: trong sut cun sch ny, ti s gii thiu ti bn rt nhiu cng c v cc ti

nguyn hc tp. Nu c bao gi bn qun mt ci no l ci no, bn c th tm thy tt c chng

c lit k mt ln na ti phn Danh mc Cng c v Thut Ng cui cun sch, cng vi

mt phn gii thch gii thiu ngn. c ri, gi th bt u nh.

Ti mun dy bn cch hc nh th no, thay v hc ci g. Chng ta khng th bn lun v tt c

mi t ng, mi h thng ng php, v mi h thng pht m ca mi ngn ng tng tn ti trn

i, vy nn bn s cn thm nhng ti nguyn bn ngoi c th cho tng ngn ng bn chn. M

nhn tin nhc n ci y, bn nn bt u bng vic hy chn xem bn mun hc ngoi ng no

i.

Chn ngoi ng bn mun hc

Hy chn mt ngoi ng cho mnh da trn cc c hi vic lm, kh ca ngn ng vi bn,

mc a dng v sn c ca cc ti nguyn hc tp dnh cho ngn ng , v s lng ngi

ni ngn ng . Nhng xt cho cng th, quan trng nht, hy chn mt ngn ng m bn thch.

Mt c gi trn trang web ca ti tng mt ln hi ti: liu anh ta nn hc ting Nga hay ting

Php? H hng ca anh ta u ni ting Nga, v anh ta rt thch nn vn ha Nga, nhng anh y

lo ngi v kh ca th ting ny. Ting Php nghe c v l mt la chn an ton hn.

ng c bao gi hi lng vi an ton khi bn c th chn hng th v vui thch. Ngn ng m

bn chn s tr thnh ngi ng hnh khng ngng ngh, s sng v tn ti trong u bn. Nu

bn thch ngn ng m mnh chn, vy th bn s thch th ho hng khi hc n, v khi bn

thch th ho hng vi vic hc mt ci g , bn s hc n nhanh hn.

Bn c rt nhiu ngun ti nguyn trong tay la chn.

Sch ngoi ng

Hy mua cho mnh vi cun sch. c nhng ngi ngi xung v dnh hng thng (hoc thm

ch hng nhiu nm, ly Cha) sp xp cc thng tin bn cn, v bn c th s hu thnh qu

ca tt c nhng cng sc vt v vi ch khong t 15 n 25 la M. Cm n ng, Herr

Gutenberg. Trong phn Ph lc 1, ti c lit k nhng la chn sch a thch nht ca ti cho tp

mi mt ngn ng bn c l s mun hc nht. Nu ngn ng bn chn khng c trong danh

sch , hy gh thm trang web ca ti, Fluent-Forever.com. Mc tiu ca ti l c gi chn

sch hc tt cho mi ngn ng m mi ngi khc nhau mun hc.

HY MUA NHNG TH NY NGAY LP TC

Mt cun sch ng php tt s dn bn i qua h thng ng php ca mt ngn ng theo mt

cch cn trng, tng bc tng bc mt 1. Trn ng hc , n cng s gii thiu cho bn

chng mt nghn t vng g , cho bn mt ng cc v d v bi tp, v s cho bn p n cc

bi tp cui sch. Bn s b qua 90 phn trm s bi tp c trong cun sch, nhng c cun

sch trong tay vn s gip bn tit kim c rt nhiu thi gian khi chng ta bt u hc n ng

php. Nu cun sch cho bn my ci loi phin m kiu ging ging ting Anh

(Bonjour: bawn-JURE, Tschss: chewss), ti cho php bn t n ra tro v i kim mt cun sch

khc ngay lp tc. Bc chn vo mt qun c ph Paris v ni bawn-JURE l mt cch tt

mi mi b c bi bn l i. V nu sch ca bn i km vi mt a CD na, th cng tt.

C hai h by y chng ta cn phi trnh. Th nht, trnh nhng cun sch m lit k chi tit

h thng mi th loi quy tc lut l ng php cng nh mi trng hp khng tun theo nhng

quy tc ng php , cng mt lc, trong mt cn l khng kim sot ca c mng ngn t. Ti

tng thch nhng cun sch nh vy - cho n khi ti th hc bng chng. y l nhng cun

sch tng tp ln v i cha y thut ng, lit k chi tit ton b h thng ng php ca mt

ngn ng vi nhng bng biu khng l. Chng l nhng ti liu nghin cu v tra cu tuyt vi,

1 Chng s gii thch nhng quy tc ng php ny, trong phn ln mi trng hp, bng ting m ca bn. Ti bit, iu ny

vi phm quy tc khng dng ting m ca ti, nhng bn bit ci cu Quy tc c sinh ra l b ph v ri y.

http://www.fluent-forever.com/

nhng cc k kh dng theo cch i-tng-bc m chng ta mun.

Th hai, cn thn vi phn ln nhng cun sch dnh dng trong lp hc, c bit l nhng

cun sch khng c phn p n cu hi cui sch. Nhng cun sch c thit k ra dng

trong lp hc thng t c gii thch, bi nhng ngi lm sch tin rng cc gio vin s kh

nng gii quyt phn ln cc thc mc t hc sinh. Bn s hc tt hn vi mt cun sch thit k

ra cho ngi t hc.

Mt cun sch dng phrase book (tm dch: nhng mu cu m thoi c bn) l mt cng

c tra cu tuyt vi, bi kh c th tm thy nhng mu cu cn thit nh Ti ang b bt ? hay

Cc anh ang a ti i u th ny? trong mt cun t in. Nhng cun phrase book trong

sri sch ca Lonely Planet rt r v i km lun vi mt t in nh, tin dng mt cui sch.

Chng ta s dng b t in mini mt sau nhng cun sch ny khi chng ta hc nhng t u

tin ca ngoi ng mi, bi chng d tm (v tm nhanh) hn so vi vic lt qua hng trm trang

ca mt cun t in chun. Chng ta s tm thi chp nhn nhng cun c ghi phin m ngy

ng kiu bawn-JURE y, nhng ch l v khng c cun phrase book no li khng c chng

m thi.

HY CN NHC N VIC MUA THM C NHNG TH NY

Mt cun t in sp xp theo tn sut s dng thng lit k khong nm nghn t quan trng

nht trong ngoi ng ca bn, xp theo mc chng c s dng (ng th nht trong nhng

t in kiu ny dnh cho ting Anh l t the n xut hin vi tn sut trung bnh l c hai

mi lm t li c mt t the). Nhng cun sch ny cc k tuyt vi, vi nhng v d v bn

dch c chn rt kho. Chng s gip bn tit kim c hng tn thi gian, v chng tn

nhiu thi gian v cng sc lm ra n ni chng ta nn nm tin v tung hoa ln cc tc gi

ca chng. Cng c nhng t in tn sut phin bn trc tuyn, nhng chng khng tt bng bn

sch giy. T in tn sut khng phi trong ngn ng no cng c, nhng nu trong ngoi ng

m bn chn c chng, vy th bn gp may ln ri. Hy kim ly chng v ngay.

Mt cun hng dn pht m s gip bn i qua c h thng pht m ca ngoi ng bn mun

hc, vi s gip ca a CD cha cc bn ghi m v nhng s cho thy v tr ca rng v

li. Vi rt nhiu ngn ng, bn c th tm thy nhng cun hng dn pht m km a CD

dnh hon ton cho vic hc pht m. Chng l nhng ngun ti nguyn tuyt vi v rt ng tin

mua. Thm vo , ti cng t ra mc tiu l s pht trin c cc b cng c luyn pht m

cho cng nhiu ngn ng cng tt. Nhng b cng c ny c th lm c mt s iu m sch

giy khng lm c, v chng ta s bn v chng k hn trong Chng 3. Bn s khng tm thy

c nhng sch hng dn pht m hay b cng c luyn pht m cho mi ngn ng, nhng nu

chng c ngoi ng bn chn, chng s l nhng tr th rt c lc.

Bn c l cng s mun tm ly hai cun t in khc na, c th l bn trc tuyn trn mng hoc

bn sch giy, ty bn. Th nht l mt cun t in song ng (v d: Anh-Php hoc Php-Anh)

truyn thng, vi phin m chnh xc c ghi y bn cnh mi t. Nhc li ln na, nu bn

thy nhng phin m nh kiu bawn-JURE, t ngay. Ngc li, nu bn thy c nhng k hiu

nhn ng ng (v d: [b.u]), hy gi n li. Chng ta s lm quen vi bng k hiu phin m

quc t (vit tt IPA, t ting Anh International Phonetic Alphabet) trong Chng 3. Cun t

in th hai l mt cun t in n ng (v d: Php-Php); nhng cun ny s c nh ngha

thc s ca t, thay v bn dch ca t sang mt ngn ng khc. Bn s khng bao gi thy

nhng ci nh bawn-JURE trong cc t in loi ny, vy nn ring vi m ny th khng cn

mt cng tm bt la lm g.

Bn c l cng s mun c mt cun tng hp t vng theo ch . Nhng cun sch loi ny

sp xp cc t vng trong ngoi ng bn chn theo cc ch khc nhau, nh cc t ng v xe

c, cc t ng v thc n, cc t ng v y t, vn vn. Chng rt tin cho vic t iu chnh vn

t vng ca bn (chng ta s bn v chng k hn trong Chng 6).

VI NHNG NGI TRNH TRUNG CP

Nu bn c thi gian hc qua ngoi ng bn chn ti trnh trung cp, hy iu chnh danh

sch mua sm ca bn nh sau:

Trc tin, nu bn c sn mt cun sch ng php ri, hy m bo l bn thc s thch n,

v rng n th thch vi bn. Nu khng, hy i kim mt cun khc ng vi trnh ca bn

hn.

Th hai, nu bn khng c mt cun phrase book, th nn mua ly mt cun, chng rt ng c.

K c khi bn gii c th c sch bng ngoi ng bn ang hc, bn vn c th s khng

nm chc ht nhng mu cu hi v gi lm vic ca mt ni no , hay lm th tc bo

him thu xe. Mt cun phrase book s cho php bn tra cu rt nhiu nhng mu cu cho cc

tnh hung hng ngy m thng kh tm thy trong sch.

Th ba, c th l bn cha c mt cun t in tn sut, v bn s bt u dng n cn sm hn

c nhng ngi trnh mi bt u na. Hy i kim mt cun i.

Cui cng, hy tm ng ng n nhng cun hng dn pht m hay nhng b cng c luyn

pht m vi, cho n khi chng ta i ht Chng 3. Bn s c c s chc chn hn bit xem

mnh c cn n chng hay khng.

MNG INTERNET

Mng Internet y ngp cc sch hng dn ng php, hng dn pht m, nhng danh sch t

theo tn sut s dng, v t in vi mi hnh dng v kch c. Cht lng ca nhng ti nguyn

ny thay i r rt gia cc trang web khc nhau v theo thi gian chng cng thay i lin tc.

Bn c th hc mt ngn ng min ph t cc ti nguyn nh th trn Internet, nhng bn s c

th hc nhanh hn nu bn kt hp nhng ngun ti nguyn trn mng vi nhng cun sch tt.

Ti c lp mt danh sch nhng ngun ti nguyn Internet a thch nht ca ti trn trang web ca

mnh (Fluent-Forever.com/language-resources), v chng ta s bn n nhng trang web quan

trng nht Google Hnh nh, v cng ng cc trang web hc ngn ng mi xut hin (v d:

Lang-8, italki, Verbling) xuyn sut trong quyn sch ny.

GIA S V CC CHNG TRNH, KHA HC

Nu bn cn kt qu nhanh hn v c kh nng ti chnh p ng, bn c th y nhanh tin

hc ca mnh vi cc gia s ring (m bn c th tm vi gi cc k phi chng ti italki.com),

hoc nhng chng trnh, kha hc cng cao ti nh v nc ngoi. Con ng nhanh nht

thnh tho mt ngoi ng cng ng thi l con ng t tin li nht: nhng chng trnh hc

m mnh, dy hon ton bng ngoi ng, tri nghim cuc sng vi ngoi ng. Nhng chng

trnh ny s cung cp cho bn hn hai mi gi hc trn lp hng tun, mi ti mi hai gi bi

tp nh hng tun, v mt chnh sch tuyt i khng c dng ting g ngoi ngoi ng ang

c hc trong sut c kha. Kt thc kha hc, bn s ri i vi mt mc thnh tho kh l

thoi mi vi ngoi ng m bn chn, i ly hai thng ca cuc i bn v mt cc tin ln.

http://www.fluent-forever.com/language-resourceshttp://www.italki.com/

Mt s chng trnh hc nh ny c nhng chnh sch h tr ti chnh rt ho phng nu bn ng

k sm, vy nn chng hon ton cng c th nm trong tm vi ca bn nu bn thiu vn

nhng li c thi gian.

CC LP HC NGOI NG

Trong cun sch ny, chng ta s bn n qu trnh t hc ngoi ng mt mnh, bn ngoi lp hc.

Nhng nu bn ang ng k mt lp hc ri (hoc nu c nhng lp hc tt vi gi phi chng

gn ni bn sng), th hy nh ng qua phn Ph lc 6: Lm sao s dng cun sch ny cng

vi mt lp hc ngoi ng

Con ng pha trc

Trong cc trang tip theo, chng ta s h cc chng ngi trn con ng chinh phc ngoi

ng, tng ci tng ci mt. Ti s gii thiu vi bn mt h thng ghi nh hiu qu, c th cho

php bn nh hng nghn thng tin d dng v lu gi c chng vnh vin. Sau chng ta s

quyt nh nn hc nhng thng tin g. Ti s hng dn bn qua tng bc n vi pht m,

t vng, v ng php ca mt ngoi ng. Trn mi bc i, chng ta s u dng h thng ghi

nh m ti gii thiu hc nhanh hn. Cui cng, chng ta s pht trin k nng nghe hiu v

c hiu cho bn, v to mt con ng dn ti kh nng thnh tho ngoi ng.

Xuyn sut chng ng, ti s ch cho bn thy tt c m chi yu thch nht ca ti. Ti

thch tm ra nhng cch mi cuc sng ca ti hiu qu hn, k c khi vic ngi tm ra nhng

cch lm mt th g nhanh hn tn ca ti cn nhiu thi gian hn l c lm lun n theo cch

thng thng. Mt ngy no th nhng qung thi gian hng thng ti dnh ra nh ngy sinh

ca hng trm nh son nhc s c n b xng ng, nhng ngy vn cha ti 2. Khi bn

ti s hiu qu trong hc ngoi ng, ti phi ni l ti may mn. Ti cn phi hc bn th ting

ti thnh tho phc v cho s nghip ca ht ca ti. Ngoi cc th ting ny ra, ti cn mun

hc c ting Yiddish, Hebrew, v Hungary ni chuyn c vi h hng ca ti, v ti b thch

m mt ting Nht. Vi qu nhiu ngn ng hc n th, ti c th dnh hng ng thi gian

2 Nhng mi ln ti cn vit li thng tin v mt nhc s cho mt bui din m khng cn tra li tn tui ngy thng sinh mt ca

ng ta (Johann Strauss Jr., 18251899!), cng sc hc tp ca ti li c n p mt cht.

ngi tm ra nhng cch lm vic, cch hc hiu qu nht c th, v vn khng cm thy y ny v

lng thi gian b ra lm vic . Kt qu l, ti c mt hm ngh y p nhng th

cng c v chi ngn ng dng. Chng ta s bt u vi mn a thch nht ca ti: h thng

nhc li cch qung.

Chng 2

Ti ngoi ng vo tr nh: Nm nguyn tc ngng qun

Gia ti thc s ca mt ngi l tr nh ca ngi . Ngoi n ra, chng ci g khc m anh

ta giu, cng chng ci g khc m anh ta ngho.

Alexander Smith

MT CNH TRONG PHIM MATRIX (MA TRN), HNG WARNER BROTHERS

PICTURES, 1999:

TANK ci nh v ngi xung trc bn iu khin, lt tm trong mt m a. Anh chn ly mt

ci, v t n vo my tnh. NEO nhn vo mn hnh.

NEO: Nhu thut? Ti s hc c Nhu thut ?

Mm ci, TANK nhn nt Load

C th ca NEO t nhin bt ln vng vy d b ko gh li bng dy tri, trong khi mt anh

nhm nghin li.

Mn hnh nhp nhy in lon, trong khi tim anh p lin hi, andrenalin tng ln t bin, v

no anh cm gic nh mun chy v qu ti.

NEO: Holy sh*t!

TANK mm ci.

Trong khi chng ta cha n mc c th ti trc tip Nhu thut vo trong no ca mnh, chng ta

cng c nhng cng ngh c th gip chng ta hc nhanh hn. Cng ngh ny c c sc

mnh ca n t nm nguyn tc ca ghi nh sau y:

Lm cho cc k c tr nn ng nh hn.

Ti a ha s li bing.

ng xem li. Hy tp nh li.

Khoan ! Khoan ! ng ni cho ti bit vi!

Ti to li k c.

Nhng quy tc ny s cho php bn ghi nh nhiu hn trong t thi gian hn. Khi dng kt hp

vi nhau, chng to nn mt h thng c th a vo su trong no bn hng nghn t mi v cc

quy tc ng php, n mc bn c th gi li ra nhng g hc ngay lp tc m khng cn phi

ngh. Tuyt vi nht l h thng ny c th dng nhng khong thi gian trng t i m bn c

trong ngy, v lin tc bin chng thnh ngoi ng bn thc s c th s dng c.

NGUYN TC 1:

LM CHO CC K C TR NN NG NH HN.

Bt c mt thng tin g cng tr nn quan trng khi n c kt ni vi mt thng tin khc.

Umberto Eco, trong tc phm Foucaults Pendulum

hc cch nh, chng ta cn phi hc v bn cht v v tr ca th gi l tr nh. Cc nh khoa

hc trong nhng thp k 40 v 50 bt u hnh trnh tm kim tr nh ni nghe c v hin

nhin nht: trong cc t bo no ca chng ta - cc nron. H ct b i cc phn khc nhau ca

no chut, trong mt c gng lm con chut qun i ng i trong mt m cung. V h pht

hin ra rng khng quan trng vic h chn phn no trong no con chut ct b, con chut

khng bao gi qun i ci m cung c. Vo nm 1950, cc nh nghin cu b cuc, v kt lun

rng h chc chn tm kim tt c mi ch c th trong b no, v rng tr nh hn phi mt

ch no khc.

Cc nh nghin cu cui cng quay hng tm kim tr nh sang nhng ng dy kt ni gia

cc nron, thay v bn trong chnh cc t bo no. Mi mt nron trong hng trm t nron trong

no b chng ta, trn trung bnh, kt ni vi khong by nghn nron khc, trong mt mng li

dy c vi hn 150.000 km lin kt thn kinh3. Mng li lin kt ny lin h su sc vi tr nh

ca chng ta, v l l do ti sao cc nh khoa hc khng th tm thy ni lu tr k c v ci

m cung trong no cc con chut. K c v m cung ca mi con chut c tri u trn khp

ton b no b ca n. Mi khi cc nh khoa hc ct b i mt phn b no, h ch lm tn thng

mt phn nh trong chui cc lin kt lm nn k c . H cng loi b i nhiu phn ca no,

con chut cng mt nhiu thi gian hn nh ng, nhng chng khng bao gi qun i ci m

cung mt cch hon ton. Cch duy nht loi b hon ton k c v ci m cung l loi b hon

ton con chut.

Quy tc kt ni ghi nh ny hnh thnh da trn mt quy trnh n gin: cc nron no c

kch hot cng vi nhau s kt ni li vi nhau. Cn c bit n vi tn gi Quy lut Hebb, quy

tc ny gip gii thch c cch chng ta ghi nh bt c th g.

Hy th ly k c u tin ca ti v mn bnh quy lm v d. Ti dnh mi pht ngi ch

trc l nng bnh, ng ngp trong hi nng ta ra t l nng v mi ngi thy hng thm

ca b, bt m v ng. Ti i cho n khi chng c ly ra khi l nng, v nhn thy ln

hi trng ta ra t nhng chic bnh khi chng ngui. n khi ti khng i c na, cha ti cho

ti mt ly sa, ti v ly mt chic bnh quy, v ti bt u hiu ti sao anh chng qui vt bnh

quy mu xanh trn chng trnh Sesame Street li in ln v mn ny ti vy.

Mng li nron dnh ra ghi nh khi nim bnh quy ca ti bao gm c k c v hnh nh,

hng thm, v mi v. C c nhng yu t m thanh na - m thanh ca t bnh quy vang ln,

v m thanh ca ting sa c vo chic ly thy tinh. Ti cng nh gng mt ca cha ti

na, mm ci khi ng cn chic bnh quy ngon tuyt ca mnh. Tri nghim u tin vi bnh

quy ca ti l c mt cuc diu hnh ca nhng cm gic khc nhau, kt ni cht ch li vi

nhau trong mt mng li kt ni nron dy c. Nhng lin kt ny cho php ti c tr v qu

kh mi ln ti gp mt chic bnh quy mi. i din vi hng b thm quen thuc, mng li

3 y l mt con s qu in r - l mt lng dy thn kinh ln qun vng quanh Tri t ba ln lin tip. Cc nron

ca chng ta c th chi mt tr Six Degrees of Kevin Bacon in r nht m bn c th ngh ra: bn c th kt ni bt k mt

nron no vi bt k mt nron no khc trong t hn su bc nhy, v khng mt ci nron no trong s chng cn phi c lin

quan g n Kevin Bacon.

nron c li tri dy, no ti li kch hot li nhng hnh nh , m thanh , cm xc, v

hng v , v ti c sng li tri nghim tui th ca mnh.

Hy so snh tri nghim ny vi mt ci khc: ci k c vn ang hnh thnh ca bn vi t ng

mjur. Chng c g nhiu diu hnh y c. Bn khng tm ra c cch pht m ng

ca t ny l g nu ch nhn vo cch n c vit, v chi c hn, ti s cn khng cho bn

bit n c ngha l g na. Kt qu l, bn b kt vi vic nhn vo kt cu ca ci t ng ny - n

c hai ch ci ngoi lai b kp gia bn ch ci quen thuc - v ch c th. Tr phi bn c n lc

phi thng, c v kh chc chn l bn s qun ci t mjur ny khi chng ny kt thc, c

khi cn sm hn.

Cc cp x l: B lc ca tr nh

Th lm nn s khc bit gia t mjur mi ca bn v t bnh quy ca ti l mt th c

gi l cc cp x l, v chng to nn s khc bit gia nhng th ng nh v nhng th ng

qun. T bnh quy ca ti l mt th ng nh, bi v n cha qu nhiu cc mi lin kt. Ti

c th truy cp vo k c v bnh quy theo hng nghn cch khc nhau. Ti s nh v bnh quy

nu ti c v n, nghe thy n, nhn thy n, ngi thy n, hoc nm n. T ng ny tr nn

khng th qun ni.

Chng ta cn khin cho ci t mjur ca bn cng phi tr nn khng th qun ni ging vy,

v chng ta s lm th bng cch to thm bn loi kt ni mi: kt ni kt cu, kt ni m thanh,

kt ni v khi nim, v kt ni c nhn. l bn cp x l. Chng c xc nh vo nhng

nm 1970 bi cc nh tm l hc. Nhng ngi ny to ra cc bng cu hi kh k l vi bn

dng cu hi, v a cho cc sinh vin i hc:

Kt cu: c bao nhiu ch ci in hoa trong t BEAR?

m thanh: t APPLE c vn vi t Snapple khng?

Khi nim: TOOL c phi l mt t ng ngha vi instrument khng?

Kt ni c nhn: bn c thch PIZZA khng?

Sau , cc nh khoa hc cho nhng sinh vin ny lm mt bi kim tra tr nh bt ng th

xem h c cn nh c t no trong s cc t va thy. Tr nh ca nhng ngi tr li b nh

hng rt ln bi dng cu hi m h gp: v d, s lng sinh vin nh c t PIZZA nhiu

hn gp su ln s ngi nh c t BEAR. B mt thn k ca nhng cu hi ny nm mt

c im tm l kh hay ho. tr li c cu hi m s ch ci in hoa trong t BEAR, bn

khng cn phi ngh n ci con th to ln nhiu lng mu nu lm g (BEAR c ngha l gu).

tr li cho cu hi ny, bn ch cn kch hot cp x l thp nht - kt cu - v th l xong.

Ngc li, bn phi kch hot rt nhiu khu vc trn khp c no b mi c th quyt nh c

liu bn c thch PIZZA hay khng. u tin, no bn t ng phn tch kt cu t xc nh

xem bn ang nhn vo t g. Cng lc , bn c l s nghe thy m thanh t PIZZA vang vng

khp ni trong no b, khi bn tng tng ra hnh nh mt a bnh ph ph mai nng thm vng

rum y hp dn. Cui cng, bn s truy cp vo hng nghn k c trong qu kh quyt nh

xem liu bn c thch n PIZZA hay khng. Trong mt phn triu ca mt giy, mt cu hi n

gin - bn c thch PIZZA khng? - c th cng lc kch hot c bn cp x l. Bn cp

ny s c kch hot cng vi nhau, kt ni li vi nhau, v to thnh mt k c mnh m m

bn c th nh d hn n su ln so vi ci t BEAR, m lc ny c khi bn qun lun ri.

Bn cp x l ny khng ch l mt c im sinh hc ngu nhin, chng c tc dng tch cc

nh mt b lc, ngn chng ta khi b qu ti thng tin. Chng ta sng gia mt i dng thng

tin, lin tc b vy quanh bi mt lng thng tin u vo nhiu n chng mt, t TV, t Internet,

t sch, t giao tip vi nhng ngi khc, v t cc s kin trong chnh cuc sng ca chng ta.

No ca bn s dng cc cp x l khc nhau ny quyt nh xem thng tin no l quan

trng v thng tin no nn b vt b. Bn s khng mun ngh n s ch ci trong t con h

khi bn ang b mt con h ui gn cht; hay bn cng khng mun b tn cng bi hng trm

nghn k c v nhng n b sng ng ang gm c trn tho nguyn mi ln bn i mua sa b

trong siu th. gip cho bn khi pht in, no ca bn lin tc ch s dng cp x l thp

nht c th, va hon thnh cng vic m thi. Khi mua sa ti siu th, bn s ch n gin

tm kim nhng t ng nh sa s c la, hoc thm ch c th l Sa S c la hu c c lm t

nhng con b hnh phc tt cho sc khe v cng. y l kiu tm kim bng cch so khp mu,

v no bn ch s dng cp x l kt cu nhanh chng lt qua hng trm nghn nhn hng

thc phm khc nhau khng phi th bn ang tm. May mn l bn s qun ht gn nh ton b

cc nhn hng ny khi bn tm thy mn sa s c la bn cn. Nu khng, th kin thc nh

Wikipedia ca bn v cc nhn hng c trong siu th s lm bn nhm chn v cng ti cc bui

tic tng vi bn b. Trong cc tnh hung c nhiu yu t kch thch hn, chng hn nh khi ang

b mt con h ui st gt, no bn s c hng th hn nhiu vi k c ang c to thnh. Trong

mt tnh hung nh th, nu bn chy thot, c kh nng cao bn s nh rt r l khng nn tro

vo chung h trong vn th. Bng cch ny, cc cp x l ng vai tr nh mt b lc trong

no b ca bn, gi cho bn sng st v khng qu nhm chn ti cc bui tic.

S tn ti ca b lc ny l mt trong cc l do ti sao nhng t ng trong ting nc ngoi li

kh nh n th. B no ca bn ch n thun ang lm cng vic ca n; lm sao n bit c

bn ang mun nh t mjur, nhng khng phi t disodium phosphate (mt cht to nh

trong sa s c la)?

Lm th no nh cc t ting nc ngoi mt cch mi mi

to nn c mt k c mnh m cho mt t nh mjur, bn s cn s dng n c bn

cp x l. Cp thp nht, kt cu, cho php bn nhn din cc ch ci v xc nh xem t

ny di hay ngn, v c vit bng ting Anh hay ting Nht hay ting g. No bn s ang nhn

din kt cu khi bn sp xp t odctor thnh doctor. Cp ny l ti quan trng cho vic c,

nhng n s dng qu t cc phn ca no b c th to nn k c lu di. Gn nh khng c

sinh vin no trong th nghim v cc cp x l c th nh c vic tng m s ch ci

in hoa c trong t BEAR. Nhng t ng nh mjur kh nh l bi v bn khng th i su

hn cp kt cu cho n khi bn bit cch x l my ch ci kh nhn nh kiu hay .

Nhim v u tin ca bn trong hnh trnh hc ngoi ng l chm n cp x l tip theo: m

thanh. m thanh kt ni kt cu vi tai v ming ca bn, cho php bn ni ra cc t ng. Bn s

bt u vi vic hc h thng pht m ca ngoi ng bn chn, hc cch nhn bit ch ci no th

to ra nhng m thanh no, bi v nu bn bt u vi vic pht m, bn s d nh t hn rt nhiu.

Cc sinh vin trong th nghim ni trn ca chng ta nh c t APPLE (ng l c vn vi

Snapple) d hn gp i nh t BEAR (c bn ch ci in hoa). m thanh chnh l th cho

php chng ta c th hc bng cch lp i lp li nhiu ln. Chng ta ly mt ci tn ca mt ngi

mi quen, v d Edward, hoc ly mt cp t, v d mo-gato, v chng ta tp c n mt cch

lp i lp li, lin tc kch hot nhng phn no gip kt ni kt cu vi m thanh. T ng

mjur ca chng ta i khi pht m ging nh MEW-ther, v bn cng hc cch pht m

n chun, bn cng d nh n hn4. Dn dn, t ng mjur ca bn cng s tr nn d nh

nh l nhng ci tn quen thuc kiu Edward. Cp ny tt hn cp kt cu, nhng n vn

cha tt cho nhu cu ca chng ta. Xt cho cng th, rt nhiu ngi trong s chng ta vn

khng gii nh tn nhng ngi mi quen, bi v no b ca chng ta lc nhng ci tn ny i

cng nhanh chng km tc chng ta c np chng vo no.

Chng ta cn mt cch i qua b lc ny, v chng ta s tm thy n cp x l th ba: cp

khi nim. Cc sinh vin trong th nghim tr nh ca chng ta nh t TOOL (ng ngha

vi t instrument) d gp i so vi t APPLE (vn vi Snapple ). Khi nim c th c

chia ra thnh hai nhm: khi nim tru tng v khi nim c th. Hy bt u vi nhm khi

nim tru tng trc. Nu ti ni vi bn rng sinh nht ti l vo thng Su, bn c l s khng

ngay lp tc nhn thy hnh nh v bnh sinh nht v bng bay qu cp cc kiu. Khng sao, bn

cng khng cn phi lm th; v nh chng ta ni, no b ca chng ta lun c gng lm vic

cp x l thp nht c th. l cch lm vic hiu qu, n gip chng ta phi ngh nhiu

v b phn tn t tng bi th thng tin khng quan trng. D th, ci ngy sinh nht ca

ti vn l mt khi nim c ngha, d hi tru tng. iu ny khin cho n xung su hn v

ng nh hn ch m thanh n thun; cng l l do ti sao bn s d nh vic sinh nht ti ri

vo thng Su hn l vic t sinh nht trong ting Basque l urtebetetze.

Cn su hn c cc khi nim tru tng l cc khi nim c th, c th cm nhn c bi nhiu

gic quan. Nu ti ni vi bn rng ba tic sinh nht sp ti ca ti s c bt u vi mt bui

chi bn sng sn i, sau chng ta s n mt ci bnh sinh nht trang tr bng c bnh quy

v kem lnh, v dnh ht phn cn li ca bui ti quy tng bng trong b bi; bn c l s nh

nhng chi tit ny r hn nhiu ci ngy thng c th din ra sinh nht ti. Chng ta u tin lu

gi nhng khi nim c th bi chng kch thch nhiu phn trong no b ca chng ta hn, ch

khng nht thit bi v chng c cht no quan trng hn cc thng tin khc. Trong v d k trn,

vic bn bit tt c cc chi tit trn v ba tic sinh nht ca ti thc ra khng quan trng bng

vic bn bit ba tic ca ti din ra u v vo lc no cn n d.

4 Lc trc ti c ni vi bn l hy t bt c cun sch no c th phin m na n kiu bawn-JURE. Gi th chnh ti cng

li ang dng n phin m kiu na n ny, vi mt ci MEW-ther cc k khng chnh xc. Ti s cn lm th nhiu ln na, v

ti khng ngh bn mun ti gii thch quy tc pht m cho tng ngn ng. Ti xin li, lm n ng t quyn sch ny nh.

Khi bit v hin tng ny, gi lm sao chng ta c th khin mt t ngoi lai, k l nh

mjur tr nn d nh hn? Bn thn chnh ci t ny th khng phi l vn . Chng ta khng

h km ci trong vic nh cc t ng khi chng c kt ni vi cc tri nghim c th, a cm

gic. Nu ti ni vi bn rng mt khu email ca ti l mjur, bn chc (v ti hy vng l) s

khng nh n lu; bi v bn ch ang x l n cp m thanh v kt cu. Nhng nu chng ta

ang cng trong mt qun bar, v ti a cho bn mt th ung ang bc chy rng rc, bn

trong li c ngm mt con rn cht, v ti bo bn, Ci ny - mjur! Bn - ung i! bn chc

s khng gp rc ri g vi vic nh t . Chng ta khng c kh khn g trong vic t tn mi

vt; cc danh t chim i a s trong hn 450.000 mc t trong T in quc t Webster 5. Ch

n khi nhng ci tn khng c kt ni vi bt c khi nim c th no th chng ta mi gp

phi rc ri vi tr nh ca mnh. Mc tiu ca chng ta, v cng l mt trong cc mc tiu chnh

ca cun sch ny, l lm cho nhng t ng xa l nh mjur tr nn c th v c ngha.

VT QUA CC B LC: SC MNH CA HNH NH V

NHNG KT NI C NHN

trn chng ta c cp n mt cp t song ng: mo-gato. Nh chng ta ni, cch

luyn tp bnh thng l lp i lp li hai t gato v mo cho n khi gia chng hnh thnh

mt kt ni m thanh. Cp ny l qu thp khin n tr nn d nh; nhng thc ra n cng

khng p ng ng mc ch ca chng ta. Khi bn c thy t gato, bn s khng mun ngh

n t ng mo trong ting m ca bn; bn s mun ngh n th ny:

5 Th no th l a s? Khng ai bit chnh xc. Trong khi chng ta c th phn tch mt on vn vi chnh xc cao (cc on

vn thuc dng phi gi tng - non fiction - c 80 phn trm l danh t), chng ta li gp phi rc ri khi m t mt cch chung

chung hn. Cc t ng ha ra li l nhng sinh vt cc k kh bt khi chng ta nh m hoc phn loi chng. Liu BEAR l

mt danh t, ng t, hay c hai? Chng ta c nn tnh BEAR ring ra khi BEARS khng? Vic tr li nhng cu hi ny

nhiu khi li l mt ngh thut hn l mt mn khoa hc.

Chng ta s thu c kt qu tt hn nu chng ta b qua t ng trong ting m , m dng mt

bc tranh hay mt bc nh thay vo .

Chng ta gi li ra c cc k c v hnh nh d hn rt nhiu so vi t ng, bi v chng ta lun

t ng suy ngh cp khi nim mi khi chng ta nhn thy hnh nh. Cc th nghim v tr

nh hnh nh lin tc chng minh rng k c hnh nh ca con ngi chng ta l cc k xut

sc. Cc nh nghin cu tr nh vo nhng nm 1960 cho cc sinh vin i hc tri qua mt

trong nhng bi kim tra tr nh c ci tn kinh khng nht mi thi i: Bi kim tra hai la

chn cng p (the Two-Alternative Forced-Choice Test). Trong bi kim tra , cc sinh vin

c cho xem 612 bc nh qung co trn tp ch (chc l trong khi ang b tri vo gh v mt

b banh ra buc phi xem), v sau c yu cu phi chn li ng cc bc nh nhn thy

khi chng c trn ln vi mt b nh mi. Cc sinh vin ny c xc sut chn ng cc bc nh

nhn thy ln n 98,5 phn trm. Vn cha tha mn, cc nh khoa hc lp li th nghim trn

vi nhiu hnh nh hn, quyt tm xc nh xem cc sinh vin i hc s sn sng chu ng n

u vi mc bi dng r mt v n min ph. Kt qu l dng nh khng c gii hn no.

Cc sinh vin sn sng chu ngi trong mt phng ti n nm ngy lin tip, xem n mi nghn

bc nh lin tc khng ngh. Sau , cc sinh vin ny xc nh c chnh xc n 83 phn

trm cc bc nh h nhn thy khi c hi li. Kh nng ghi nh bng hnh nh ca chng ta

l hon ton phi thng; chng ta ch cn bit cch li dng n m thi.

Bi v ci chng ta cn ghi nh l t ng, khng phi l hnh nh, chng ta s s dng kt hp c

t ng v hnh nh. Mt s kt hp nh vy thm ch s cn lm vic tt hn c ch c hnh nh

khng. Hin tng ny thm ch cng ng k c khi cc hnh nh chng c cht g lin quan n

t ng: bn s c th nh mt bc tranh tru tng d dng hn nhiu nu bn cnh n c thm

mt cu To ngon tuyt so vi vic ch nh mi hnh nh khng. Khi phi i din vi mt

bc tranh kh hiu v mt cm t khng lin quan, no bn s c gng tm ra ngha no , k

c khi khng c ngha no m tm. Trong qu trnh , n s t ng chuyn t ng ny

t ci thng rc ca mdisodium phosphate sang lnh a ca nhng bnh quy. V kt qu

l, bn s nh.

Chng ta c th i mt bc su hn c hnh nh, bng cch li dng cp x l cui cng, cc

kt ni c nhn. Bn s nh mt khi nim vi mt kt ni c nhn d hn n 50 phn trm so

vi mt khi nim m khng c kt ni c nhn no; v cng l l do ti sao cc sinh vin i

hc trong th nghim ca chng ta nh t PIZZA (C, chng ti c thch PIZZA) d hn n

50 phn trm so vi t TOOL (C, chng ng ngha vi t instrument). iu ny khng c

ngha rng ch ghi nh cp khi nim l khng hiu qu. Nu bn c th kt ni t gato

vi bc tranh v mt con mo d thng, bn s c th nh t d hn rt nhiu. Nhng nu,

bn cnh , bn cn c th kt ni gato vi k c v con mo tht ca bn hi cn nh, th ci

t ng kia s tr nn gn nh khng th no qun ni.

Lm th no chng ta c th p dng iu ny trong thc t? Mt t ng xa l cng ging nh tn

ca mt ngi bn mi. Ngi bn mi ca chng ta c th l mt con ngi, mt con mo, hay

mt mn ung mi; kh khn v ghi nh trong mi trng hp l nh nhau. Hy cng lm cho

tn ngi bn mi ca chng ta tr nn d nh hn bng cch s dng bn cp x l no.

Gi s ngi bn mi ca chng ta tn l Edward. Ch n gin bng vic ngh n Edward thi,

chng ta chm n cp x l th hai - m thanh. Nu chng ta mun i su hn, ti lnh a

ca khi nim, chng ta s phi tm kim mt hnh nh c th cho ci tn Edward, v d nh tn

nhn vt chnh trong b phim Edward Scissorhands (tm dch: Ngi tay ko). Nu chng ta dnh

mt giy tng tng ngi bn mi ca chng ta vi i tay l nhng chic ko, chng ta s

nh tn anh ta d dng hn sau ny. Mo ghi nh ny c dng bi nhng ngi thi u ghi nh

chuyn nghip (phi, c th gi l nhng ngi thi u ghi nh chuyn nghip y) nhanh

chng ghi nh tn nhng ngi khc, v chng ta s bn v n k hn trong Chng 4 v 5.

Nhng chng ta vn cha xong. Chng ta thm ch cn c th lm tt hn nu chng ta c th tm

thy mt kt ni c nhn vi ci tn . C th bn vn cn nh tng i xem phim Edward

Scissorhands ti rp, c th anh trai bn tn l Edward, hoc cng c th bn cng c i bn tay

lm t ko. Khi bn tng tng ngi bn mi ca mnh tng tc vi nhng hnh nh c lin

quan n Edward v nhng k c c nhn c lin quan n Edward ca bn, bn ang kch hot

nhng mng li rng ln hn trong no mnh. Ti ln tip theo bn gp Edward, tt c nhng

hnh nh v k c ny s o t tr li, v s kh bn c th qun c ci tn ca anh ta.

Qu trnh suy ngh ny c th phi cn n kh nng sng to, nhng bn c th hc cch lm n

mt cch nhanh chng v d dng. Vi mt t ng c th nh gato, bn c th tm mt hnh

nh ph hp trn Google Hnh nh (images.google.com) trong ch vi giy. V nu bn ch cn

n gin t hi mnh Ln cui mnh thy mt con gato l bao gi nh?, bn s gn thm vo

k c ny mt kt ni c nhn, v cng c cht ch t ng ny vo trong tr nh ca bn. D t.

Vi mt t ng tru tng nh l economa (nn kinh t), cng vic ca chng ta vn l rt d.

Khi chng ta tm kim trn Google Hnh nh, chng ta s thy hng nghn tranh nh v tin bc,

nhng con ln tit kim, cc biu chng khon, v cc chnh tr gia. Bng vic chn la bt c

hnh nh no trong m ny, bn s bt bn thn phi suy ngh mt cch c th v cp khi

nim. Kt qu l, t ng s tr nn d nh hn rt nhiu. Nu bn t hi bn thn rng liu

economa c nh hng n cuc sng ca chng ta hay khng, bn s c thm ci kt ni c

nhn chng ta cn ghi nh t mi mi.

Trong cun sch ny, chng ta s hc t vng theo hai giai on: chng ta s bt u vi vic xy

dng nn tng, bng cc t ng d hc, c th; v sau chng ta s s dng nn tng hc

cc t ng tru tng. Trong sut qu trnh , chng ta s s dng cc cp x l khin cho

cc t ng xa l tr nn ng nh.

http://www.images.google.com/

NHNG IM CN NH

No bn c mt b lc tinh vi, gip khin nhng thng tin khng lin quan tr nn d qun v

nhng thng tin c ngha tr nn ng nh. Cc t ng xa l thng hay ri vo nhm d

qun, bi v chng nghe c v l, chng khng c v c ngha g c, v chng khng c bt

k mi lin h no vi cc tri nghim c nhn ca chng ta.

Bn c th lch qua b lc ny v khin cho cc t ng xa l tr nn ng nh hn bng cch

lm ba vic sau:

Hc h thng pht m ca ngoi ng bn chn

Kt ni cc m vi hnh nh

Kt ni cc hnh nh vi nhng k c khc ca bn

NGUYN TC 2: TI A HA S LI BING

Ti c nghe ni rng lm vic chm ch cha bao gi git cht ai, nhng theo ti th sao phi mo

him th lm g?

Ronald Reagan

C ch lng qun ca no b l mt i th ng gm. Chng ta c c nhng hiu bit ngy

nay v c ch lng qun l nh mt phn ln vo Hermann Ebbinghaus, mt nh tm l hc ngi

c. ng ny dnh nhiu nm tri ghi nh nhng m tit v ngha (Guf Ril Zhik Nish Mip

Poff), sau ghi li tc qun ca mnh bng cch so snh lng thi gian ng cn hc chng

ln u v ri sau hc li ln na nhng danh sch t ca mnh. ng cong qun ca ng

l mt k tch ca ngnh tm l hc th nghim, ca lng quyt tm, v ca c s thch khc kh

ca ngi thc hin na.

ng cong trn cho chng ta thy chng ta qun nhanh n u, v ci g cn li sau khi chng

ta qun. Phn bn phi ca ng cong cho chng ta cht khch l: k c sau nhiu nm,

Ebbinghaus vn c th an tm rng nhng t ng v vn ng tng hc trc kia s tn t thi

gian hc li hn l nhng t ng v vn hon ton mi. Mt khi ng hc mt th g , mt

cht xu ca th vn li vi ng mi mi. Khng may l, phn bn tri ca ng cong li l

mt thm ha: cc k c ca chng ta chy o t ra khi u chng ta nh l nc thot ra khi

li nh c. Ci li th vn t, nhng nu chng ta c gi li mt th g quan trng - nh l

s in thoi, tn ca nhng ngi chng ta va gp, hay nhng t mi trong ngoi ng chng ta

ang mun hc - chng ta c th an tm l mnh ch c th nh khong 30 phn trm vo ngy

hm sau.

Lm th no chng ta c th lm tt hn? Bn nng mch bo chng ta rng phi lm vic chm

ch hn; l th gip chng ta vt qua nhng bi kim tra v nhng tnh hung ngoi x hi.

Khi chng ta gp ngi bn mi c tn Edward, chng ta thng s nh tn anh ta bng cch hc

lp li nhiu ln; chng ta lp i lp li tn ca anh ta cho n khi chng ta nh ni n. Nu chng

ta cn phi nh cho bng c tn ca Edward - c th Edward l sp mi ca chng ta chng hn

- th chng ta c th lin tc lp li tn ca anh ta n mc chng ta pht bnh v phi nghe thy

n. Nu chng ta lm vic chm ch hn n th ny, chng ta s nh tn ca anh ta tt hn r

rt... trong khong vi tun.

Hc bng cch lp i lp li thm nhiu ln cn c bit n vi ci tn hc qu mc, v n

khng gip ci thin tr nh di hn mt cht no. Liu bn c cn nh mt cht thng tin no t

bi kim tra gn y nht ti trng m bn n nhi nht mong qua khng? Liu bn thm ch

c th nh cht g v ci bui kim tra ngy hm khng? Nu chng ta c nh u t thi

gian vo vic hc mt ngoi ng, chng ta s mun nh n trong hng thng, hng nm, hay hng

chc nm. Nu chng ta khng th t c mc ch ny bng cch lm vic chm ch hn, vy

th chng ta s lm n bng cch lm vic cng t cng tt.

MT MY NH NHP, BN NM, SU TRIU LN LP LI

Nghin cu nm 1885 ca Hermann Ebbinghaus c cp n nh cuc iu tra

xut sc nht trong lch s tm l hc th nghim. ng ngi mt mnh trong phng vi

mt ci my m nhp tch, tch, v tp lp i lp li hng danh sch di nhng m tit v

ngha n hn su triu ln, t y bn thn mnh ti mc kit sc, au u v cc

triu chng khc o xem tc ghi nh v tc qun thc s n u. l nghin

cu vi d liu thc u tin v b no con ngi, v ti on rng nh n m ng ta rt

ni ting ti cc s kin x hi.

NHNG IM CN NH

Hc bng cch lp i lp li nhiu ln rt nhm chn, v n khng c tc dng g vi tr nh

di hn.

Thay vo , hy chn con ng li bing: hc mt khi nim cho ti khi bn c th lp li

n mt ln m khng cn phi nhn li, v dng . Xt cho cng th, li bing ch l

mt cch ni khc ca hiu qu.

NGUYN TC 3:

NG XEM LI. HY TP NH LI.

trng, chng ta c hc v cc th ri lm bi kim tra. Trong cuc sng, chng ta lm bi

kim tra trc ri mi hc c v cc th.

Admon Israel

Gi s ti a ra cho bn mt ngh. Ti s cho bn 20 la vi mi t bn c th nh c

trong mt danh sch cc t mi ting Ty Ban Nha. Bi kim tra s ti trong mt tun, v bn c

hai la chn: (1) bn c th cm danh sch t trong tay v c hc thuc n trong mi pht, hoc

(2) bn c th hc danh sch t trong nm pht, sau i n ly mt t giy trng v mt ci

bt ch. Nu bn chn la chn th hai, bn c th vit xung bt c th g bn vn cn nh t

danh sch t kia, v sau bn cng s phi a li t giy cho ti.

y l kt qu trong mt th nghim tng t. Trong , cc sinh vin tham gia hoc l c mt

on vn hai ln, hoc l c n mt ln v ri vit xung nhng g h cn nh. Sau h tham

gia lm mt bi kim tra sau nm pht, sau hai ngy, hoc sau mt tun sau . Hy n vic

cch hc hai ln (hay ni cch khc, hc qu mc) c th gip ghi nh tt trong mt vi pht,

nhng li phn tc dng trong thi gian di. K l l, cch hc vi mt t giy trng s gip bn

nh c hn rt nhiu so vi vic c thm thi gian hc. Bn s nh nhiu hn n 35 phn trm

sau mt tun 6.

6 Cc nghin cu b sung cho thy: t l li ch gia t kim tra li vi t c li ln n 5:1, tc l nm pht t kim tra li gip

ghi nh tt bng 25 pht c i c li mt th g y.

Hy th ci ny: sau khi c qua danh sch t mi ting Ty Ban Nha ca bn mt ln, bn c th:

A. C thm nm pht c i c li vi ln na danh sch t ca bn.

B. Ly mt t giy trng v th t kim tra bng cch ghi ra xem mnh nh c bao nhiu.

C. Ly ba t giy trng v t kim tra ba ln lin tip.

y l kt qu ghi nh cui cng sau mt tun:

Tht in r. Lm th no m vic lm mt bi kim tra y ht nhau ba ln lin li c tc dng tch

cc ti vy? K l th, nhng thc ra iu ny vn tun theo cc quy tc ca hiu bit thng

thng. Khi bn hc bng cch xem i xem li danh sch t nhiu ln, bn ang tp c, khng

phi tp nh. Nu bn mun c kt qu tt hn trong vic ghi nh th g, bn nn tp nh li n.

T giy trng ca chng ta cng c th c thay th bng mt tp th flash card, mt bi kim

tra trc nghim nhiu p n, hoc ch n gin bng vic t c nh li xem n l g. y chnh l

loi luyn tp m chng ta cn. N ci thin kh nng nh li ca chng ta bng cch tn dng

mt trong cc kh nng tuyt vi nht ca b no chng ta - s an ci gia k c v cm xc.

Su bn trong no chng ta, c mt con hi m v mt qu hnh nhn ang cng snh i trong

mt iu nhy ha hc, cho php chng ta quyt nh c xem th thng tin g l quan trng v

th g ng qun. B phn c hnh ging con hi m c gi l hi hi m, v n ng vai tr

nh mt bng phn phi tn hiu in trong no b, kt ni cc vng cch xa nhau trong b no v

to nn mt tm bn lin kt gia cc vng. Bn s truy cp vo tm bn ny mi khi cn

nh li mt k c mi y no 7. Cc nron c lin kt to nn k c s cng c

kch hot tr li, v bn s sng li nhng tri nghim qu kh ca mnh. Sau thi gian nhiu nm

nhiu thng, nhng nron c lin kt ny s t ph thuc dn vo tm bn ca hi hi m, v

chuyn qua cuc sng c lp kiu Bhming ni nhng vng bn ngoi xa nht ca no b.

TRNG HP K L CA H.M.

Vai tr ca hi hi m trong vic ghi nh thng tin ch mi c pht hin kh gn y,

trong mt trong cc ca bnh ni ting nht ca ngnh tm l hc thn kinh - trng hp

ca Henry Molaison. Vo nm 1953, Molaison c cc bc s ct b i hi hi m,

trong mt n lc cha cho ng khi bnh ng kinh. Cn bnh ca ng th c cha

7 Lu l khi ni n k c, ti ang mun ni n loi k c v thng tin v s kin. Cc loi k c khng phi loi ny - nhng

k c v thi quen, k nng, v...v... - c v li c nm u khc. Nhng ngi c hi hi m b tn thng s mt kh nng

hnh thnh k c mi v thng tin v s kin, nhng h vn c th hc hoc tin b cc k nng (v d nh v tranh), k c khi h

khng nh l tng hc n.

khi, nhng cuc phu thut li cho ng mt chng mt tr nh nng n. ng vn gi

li c hu ht cc k c c ca mnh, nhng khi khng c hi hi m, ng mt kh nng

lu gi nhng k c mi. Molaison c th nh li nhng k c xa trong qu kh bi bn

ca cc k c y c tri u trn khp b no ca ng. Khi mt i hi hi m,

ng mt i kh nng hnh thnh nhng k c mi. Cu chuyn ca ng sau tr

thnh ngun cm hng cho Memento, mt b phim ca Christopher Nolan v mt ngi

n ng vi chng mt tr nh phi i tm k st nhn git hi v mnh.

Ngi bn nhy ca hi hi m l hch hnh nhn, v n ni cho hi hi m bit nn gi th g v

th g th ng b vt i. N lm iu ny bng cch phin dch cc cm xc ca chng ta ra cc

tn hiu ha hc, khin cho tuyn thng thn ca chng ta gi i nhng dng hoocmon tng

cng tr nh vi cng khc nhau, ty thuc vo hon cnh. Nu chng ta gp phi nhng

tnh hung kch thch cm xc mnh - Nhn ka, mt con h! , cnh tay ca ti! - th hch hnh

nhn s gip khuch i k c . Nu khng - Nhn ka, mt ci bt ch. i ti i qu - th n

s khng lm g c. iu ny cho chng ta mt ni s lnh mnh vi nhng con h, v mt s th

lnh mnh vi vic coi bt ch l n.

ng hnh vi trung khu tng thng nm cnh trong no, hch hnh nhn to nn c ch

k diu ng sau php mu vi t giy trng ca chng ta. Cc cm xc ca chng ta l nhng

sinh vt hnh ng theo phn x. Chng phn ng vi mi trng xung quanh ca chng ta d

chng ta c mun hay khng. D chng ta c th c th la cho no mnh tr nn phn khch vi

vic hc mt danh sch t mi ting Ty Ban Nha, no ca chng ta cng khng bao gi ri vo

by. Tr khi vic nh c t el dentista c ngha l nha s trong ting Ty Ban Nha c th

lm bn ni da g v s hi hoc phn khch, hch hnh nhn ca bn s t chi v khng chu

gip cho k c mi ca bn d to thnh hn mt cht no. El dentista (nha s) ch n gin

l khng quan trng bng el tigre (con h). Bn c th th tim trc tip amphetamine vo hch

hnh nhn, v cch ny s c tc dng, nhng cch c th s tn cng hn nhiu so vi li ch

m n em li.

Tuy th, t giy trng ca chng ta li thay i tt c mi th. Vo thi im m mn trnh din

ca bn bt u c chm im, no bn s nhn ra rng n nn bt u lm vic t t th hn.

Kt qu l, bt c k c no bn nh li c s c thng mt liu cht ha hc gip tng

cng tr nh. Khi nhng k c ny c kch hot tr li, hch hnh nhn ca bn gi ra cc

hoocmon, hi hi m ca bn vch ra bn ca cc mng li thn kinh tham gia vo k c ny,

v cc nron ca bn bt u buc cht li vi nhau theo ng bn . Mi ln bn nh li thnh

cng mt k c, trung khu tng thng trong no bn s tit ra mt cht ha hc tng tng -

dopamine - vo trong hi hi m, kch thch thm cho cc k c pht trin thnh k c di hn.

T giy trng ca bn to nn mt bui tic y cht kch thch trong no ca bn. Lm sao

m vic hc lp li nhiu ln t mt danh sch bun chn c th cnh tranh vi cch hc ny cho

c?

NHNG IM CN NH

Hnh ng c gng nh li iu g lm khi ng mt iu nhy ha hc phc tp trong

no ca bn, gip kch thch lu gi k c trong di hn.

ti a ha hiu qu ca vic n tp, hy dnh phn ln thi gian ca bn tp nh li, ch

khng phi tp xem/c li nhng th cn hc.

Bn c th t c mc tiu ny bng cch lm nhng th flash card kim tra kh nng

nh ca bn vi cc t vng, quy tc pht m, hay cu trc ng php. Khi kt hp vi hnh

nh minh ha v cc kt ni c nhn, nhng tm th ny s to nn nn tng cho mt h thng

ghi nh mnh m.

NGUYN TC 4: KHOAN ! KHOAN ! NG NI CHO TI

BIT VI!

Nu n kh nh, th n cng s kh qun.

Arnold Schwarzenegger

Chng ta u tri qua nhng tnh hung trng hay ni lm vic khi m chng ta cn phi

ghi nh chnh xc 100 phn trm mt iu g , nhng li gn nh khng c ai ni cho chng ta

bit phi lm chuyn nh th no. iu ny khng phi khng c c s. Khng c th g gi l

ghi nh chnh xc n 100 phn trm c. Chng ta c th suy ngh, c th nhc li, c th nh

li, v chng ta c th tng tng, nhng chng ta khng c sinh ra ghi nh chnh xc.

Thay vo , no ca chng ta c thit k vi c ch t ng nhn din v lu gi li nhng g

quan trng. Khi ang b rt bi con h thn thin trong vn bch th gn nh, bn s khng

ngh Mnh cn phi ghi nh iu ny! H rt xu! ng c qun! Chng n rt xu! Chng ta

ch n gin l c chy thi, vic ghi nh c cho no lo. Th gn nht vi ghi nh chnh xc

m chng ta c th lm c l luyn tp nh li mt th g y (v d, Thng cha y tn l g

nh?). Gi, chng ta cn iu tra chnh xc xem nh li hiu qu th trng s nh th no.

Hy th c nh li nhng t ng xa l m bn thy xut hin trong cun sch ny t u n

gi. Bn chc s nh ra mt s t ngay lp tc - c l l nhng t ngay ch mi vi trang trc

thi: el tigre, el dentista. Nu bn c nh hn na, bn c th s tm thy thm mt vi t

mt cch vn kh d dng - c th ci t gato vn cn ang ln khut u mt ch d vi.

Cui cng, trn su trong mt ng ngch ht sc m mt trong no bn, mt vi t c th s ngn

ng mi ri cng xut hin 8. Nu chng ta theo di kh nng nh nhng t ng ny ca bn trong

mt thi gian, chng ta s thy mt kt qu kh k l. Bng gi ny tun sau, bn s rt c kh

nng qun mt nhng t m by gi bn nh nht - nhng t m bn nh ra c ngay lp tc

lc ny. Bn s c kh nng nh tt hn n 20 phn trm vi nhng t m by gi cn mt cht

thi gian bn mi nh ra c. Nhng vi nhng t m bn phi kh khn lm mi nh ra ni -

nhng t m gn nh bn qun mt tiu ri - chng s khc su vo trong thc ca bn. Bn

s c n 75 phn trm kh nng nh c ra chng trong tng lai, v nu nhng t ny bn phi

cht vt thm mt cht vi chng v cm gic nh chng ngay u li ri m mi mi nh ra

c, th kh nng bn s nh chng r cn tng hn n gp i na.

8 Ti dng urtebetetze (sinh nht), Tankdeckel (np bnh xng), Das ist mir vllig Wurst (Ti cc cn quan

tm), economa (kinh t), bonjour (xin cho/chc mt ngy tt lnh), tschss (tm bit!), v hallo (xin cho). Mjur

l mt t trong ting Iceland v c ngha l ru mt ong. N khng phi l mt mn ung bc chy rng rc, nhng bn vn

c th cho xc mt con rn vo, nu mun.

C chuyn g ang xy ra y vy? Hy th nhn vo v d mnh nht, vo ci t m c nm

u li bn mi m bn mi bt ra c. Mt t nh th l mt k c cha hon chnh. Bn c

quyn truy cp n mt phn ca k c , nhng bn cha th thy ht ton b bc tranh. Bn c

th nh ra l n bt u bng ch ci s, hoc rng n nghe ging ging mt bi th hay mt bi

c thoi, hoc rng n nghe ging nh t solipsist hoc solitaire, nhng bn phi cn mt

cht thi gian mi nh ra t mnh ang ngh l soliloquy (tm dch: on c thoi ca din

vin kch trn sn khu).

Thng xuyn l, trong cc tnh hung ny, chng ta c nh ra nhng thng tin chnh xc. T ng

ca chng ta ng l c bt u bng ch ci s. No chng ta lao vo mt cuc tm kim in

cung, thm ch c cht tuyt vng, tm cho ra mnh k c cn thiu trong no mnh, lin tc

a ra cc t c ch s v vt chng i khi chng khng khp vi th chng ta ang tm. Hch

hnh nhn ca bn coi nhng cuc tm kim ny nh vn sng hoc cht, bi chc chn l nu

bn khng nh ra ai ng vai nh tr liu tm l cho Matt Damon trong phim Good Will

Hunting th bn s nhy ra ngay khi ca s gn nht t vn tc th 9. Bn cm nhn ngay c

mt cm gic th pho nh nhm sau khi t c mc ch tm t ca mnh, ti mc ci t tr

nn gn nh khng th no qun ni.

Lm th no chng ta c th li dng c ch ny? M thc ra liu chng ta c mun lm th khng?

La cho no ca chng ta lao vo mt cuc tm kim in cung nghe c v mt mi. Lm vic

ny lin tc mt trm ln mt ngy nghe nh mt cng thc try tim sm y. May mn l,

chng ta khng cn phi mt mi mi c th nh; chng ta ch cn c hng th vi n m thi.

Chng ta s pht chn ngay nu ta dnh ht ngy ny n ngy khc ch lin tc t hi bn thn

liu chng ta c cn nh tn ngi bn Edward ca mnh khng. N qu d, qu nhm chn, v

n khng c tc dng tt cho lm. Nu chng ta i mt cht lu hn - cho n khi chng ta gn

nh sp qun n ri - th khi vic nh ra tn ngi bn Edward ca chng ta s tr thnh mt

th thch c tnh hp dn. Chng ta ang mun nhm ti thi im khi m mt cht kh khn s

cung cp ch va lng gia v khin cho cuc chi hp dn. Nu chng ta c th nh ra n,

vy l chng ta thu c gp i li ch t khong thi gian u t ra, v chng ta s c nhiu

cm gic th v trong qu trnh lm th na.

9 Ngi ng vai l Robin Williams.

NHNG IM CN NH

Cc bi kim tra tr nh c hiu qu cao nht khi chng c tnh th thch. Bn cng gn vi

vic qun hn i mt t, n s cng khc su hn vo trong tr nh bn khi bn cui cng nh

ra n.

Nu bn c th lin tc kim tra tr nh ca mnh ngay trc khi bn kp qun, bn s tng

c gp i hiu qu ca mi bi kim tra.

NGUYN TC 5: TI TO LI K C

S khc bit gia k c gi v k c tht cng ging nh qu: chnh nhng ci gi mi l

nhng ci trng tht nht, trng rc r nht.

Salvador Dal

Ti nh c mt hm ti tnh dy khi gic ng vi mt bn giao hng c vang ln trong u. Ti

m rng ti ang ngi bn lm vic ca mnh, sng tc ra bi ht , v ti tnh dy vi bi

ht vn cn nguyn trong u. Rc r v t ho, ti chy ti ch anh trai mnh. Nghe ny, ti

ni, v bt u ngm nga vi giai iu u. Tuyt khng? Em sng tc ra n trong gic ng y!.

Khng, cu chng sng tc ra ci g c, anh trai ti tr li. l nhc nn phim Superman.

Anh vi cu va mi xem ci phim tun trc xong.

Nh chng ta ni trn, mt k c chng qua ch l mt mng li cc kt ni: cc nron ring

bit c kch hot cng vi nhau, kt ni li vi nhau, v s c xu hng cng c kch hot

tr li vi nhau trong tng lai. Trong gic m ca ti, ti nh ra bi nhc nn phim Superman

cng lc vi khi ti ang m v hnh nh mnh ngi sng tc nhc. No ti, theo phn x, kt ni

hai th ny li vi nhau thnh mt k c mi rt c sc thuyt phc - mt k c gi - v khin ti

t lm b mt mnh trc mt ng anh trai. iu ny xy n vi tt c chng ta, v n l nh

hng t ci cch chng ta lu gi k c.

Trong mt nghin cu v k c tin hnh nm 2011, cc nh nghin cu cho hai nhm sinh

vin i hc xem mt on qung co rt sng ng, giu hnh nh chn thc v mt nhn hng

bp rang b gi c tn Orville Redenbachers Gourmet Fresh. Sau , h cm n nhm th nht

v tin h ra v. i vi nhm th hai, h cho cc sinh vin ny nm th mt mu bp rang b

mi ra l. Mt tun sau, h mang c hai nhm tr li v hi n tng ca h. y chnh l khi mi

th tr nn k quc: c hai nhm cng nh rt r rng rng c n th bp rang b vo ngy

hm , cho d c mt nhm cha h lm th. H u ngh mn bp rang b ny ngon tuyt ho.

Khi chng ta nh li th g , chng ta khng ch truy cp li vo cc k c, chng ta ang thc

s ti to li chng. B nh hng bi video qung co bp rang b va xem, nhng sinh vin i

hc ny nh n nhng bui xem phim nh, n mi hng ca bp v b mi ra l, v gin ca

n tan trong ming, v mn mn ca mui bm trn mi. Trong gia lc ang sng li nhng tri

nghim , h trng thy nhng hnh nh ngi khc ang n nhng ti bp rang b thng hiu

Orville Redenbachers Gourmet Fresh, v k c ca h thay i. Mng li nron t nhng bui

xem phim n bp rang b trong qu kh cng c kch hot khi h nhn thy logo ca hng bp

rang b kia. Bi v cc nron no c kch hot cng vi nhau s kt ni li vi nhau, no ca

h ghi li nhng kt ni ny nh th chng lun nh mt phn ca k c ngay t u.

Cc k c ring l ca chng ta tht ra l s hp th ca tt c mi tri nghim t mi ln chng

ta nh li k c . Khi ti nhc bn nh li v t gato, bn c l s nh n ci hnh nh b

xu v con mo bn thy u chng ny. Nhng khi hnh nh tri loanh quanh trong u

bn, bn s khng th lu n tr li y ht nh lc ly n ra na. Bn lc ny l mt ngi khc

ri, vi nhng thng tin khc trong no bn v mt phn khc ca cun sch ny trc mt

bn. C l bn thay i phng, hoc c l trng thi cm xc ca bn thay i, hoc c l

gi bn ang c mt con mo tht ngi trong lng mnh. Bn c mt b cc nron hon ton

mi c lin quan n tri nghim vi t gato ln ny so vi ln trc. Kt qu l, k c mi v

t gato ca bn s gn cc kt ni nron bn ang c trong hin ti vi cc kt ni trong qu

kh va c kch hot li. Trong ch mt hnh ng c nh li thi, k c v t gato ca

bn tng ln gp i v dung lng.

Qu trnh ti to li k c ny chnh l ng c ng sau vic hnh thnh k c di hn. Mi mt

hnh ng nh li ca bn li gn thm vo k c c mt phn ca bn lc hin ti ny. Phn gn

thm ny cho thm k c nhng kt ni mi: nhng hnh nh mi, cm xc mi, m thanh mi,

v nhng t khc lin quan n n, lm cho k c ny li tr nn d nh hn mt cht. Mt khi

bn ti to li nhng k c ny nhiu ln, chng s tr nn vnh vin khng qun i c.

S tr gip ca phn hi

Tt nhin, bn cn phi nh mt k c no trc khi bn c th ti to li n. Bn s nh cu

slogan American Express: Dont leave home without it cho ti ngy bn cht bi v hng

American Express chi n hng triu la khin cho qung co ca h tr nn d nh. Mi

ln bn xem mt qung co mi ca American Express, nhng hnh nh v m thanh r rng li

c vit thm vo cng vi k c v cu slogan kia. Bn s nhanh chng qun i cu slogan ca

h gia mi t qung co nu h b i nhng din vin ni ting v nhng video y hnh nh

du hnh ra khi qung co ca h. Nu iu ny xy ra, qu trnh ti to li y quan trng s

khng xut hin. Dont leave home without it cng s tr thnh mt mu qung co b lng qun,

thay v mt trong nhng chin dch qung co thnh cng nht trong lch s. Bng vic tp luyn

nh li, chng ta ang nhm ti vic lin tc ti to li cc k c ca chng ta. Chng ta to ra mt

k c cho t gato, v chng ta tip tc xy thm t k c vi mi ln ta tp luyn nh li,

cho n khi n cng tr nn khng th qun ni nh cu slogan qung co kia.

Nhng chuyn g s xy ra khi chng ta khng th nh ni? Chc chn chng ta s khng c

kh nng nh li ht c tt c mi th chng ta hc, c bit l khi chng ta c ch i cng

lu cng tt gia hai ln luyn tp nh li. S c th ti mt ngy khi m chng ta c nh t gato

v khng ngh ra c g ht. Chng ta qun mt t , v trong tnh hung ny, n s tip tc

b lng qun. Cng ging nh vi nhng t ng v vn v ngha l ca Ebbinghaus, chng ta s

c th tn t thi gian hn khi hc li chng trong tng lai, nhng chng ta s khng thu c li

ch g t vic luyn tp nh li c. Chng ta cn c mt cch phc hi li cc k c qun, v

chng ta s tm thy n trong mt th gi l phn hi ngay tc khc.

Phn hi l mt khi nim n gin nhng c hiu qu ng kinh ngc. Nu chng ta gp phi

th flash card c t gato v khng nh ni n l g, chng ta ch cn n gin lt tm th li,

nhn ra mt sau v thy hnh nh ca mt con mo. Chng ta va mi t cho bn thn mnh mt

phn hi ngay tc khc, v kt qu l c mt trong hai iu xy ra. Nu k c v t gato bin

mt hon ton, vy th chng ta va mi bt u li t u. Chng ta to nn mt tri nghim mi,

chun vo thi im chng ta b b v phi nhn vo cu tr li. Ci ny khng tt bng vic nh

ra c tri nghim ban u chng ta, nhng n cng rt c hiu qu. No ca chng ta c

chun b v sn sng to mt k c mi. Khi chng ta tm kim trong m k c ca mnh v

nhng hnh nh v kt ni c lin quan n gato, chng ta to nn mt mng li lin kt nron

rng ln. Chng ta c th nh ra rng gato l mt loi ng vt, nhng khng th nh ra chnh

xc l loi no. Nu chng ta gp phi mt hnh nh con mo khi cc lin kt ny vn cn ang

c kch hot, mng li hon chnh ca chng ta s t ng bng ln, trung khu tng thng

trong no ta s c kch hot, v chng ta s c mt k c mi, su, v ng nh xy tip ln

t .

Hoc, mt kh nng khc l chng ta vn cn kh nng truy cp vo k c c ca chng ta v

gato. K c ny s lp tc bng sng tr li - d! - ngay ti thi im chng ta nhn thy

bc nh v con mo. Trong tnh hung ny, chng ta s c sng li k c c ca mnh, cc tri

nghim mi ca chng ta s kt ni vi n, v k c ny s c ti to li vi nhng kt ni mi.

Nh ch mt hnh ng n gin ca vic c phn hi ngay tc khc, chng ta c li kh nng

ti to k c ca chng ta. Phn hi cho php chng ta hi sinh li nhng k c b lng qun,

v cho php chng ta tn dng c nhiu nht li ch t mi ln tp luyn ghi nh ca mnh.

NHNG IM CN NH

Mi ln bn nh li thnh cng mt k c, bn li sng li v ti to li nhng tri nghim

trong qu kh, cho thm vo k c ca qu kh nhng mnh v mu nh ca bn lc hin

ti ny, to thnh mt k c mi vi nhiu lin kt hn.

Bn s tn dng c tt nht thi gian ca mnh khi tp luyn nh li nu nhng tri nghim

ban u ca bn cng ng nh cng tt. Bn c th lm c iu ny bng cch kt ni m

thanh, hnh nh, v cc kt ni c nhn vo mi t bn hc.

Khi bn thc s lng qun, hy s dng phn hi ngay tc khc em tr li nhng k c

b qun.

XC NH NG THI IM L QUAN TRNG NHT:

DU CHM HT CHO S LNG QUN

Hy quan st k tng giy, bi xc nh ng thi im cho mi th l yu t quan trng nht.

Hesiod

Lm th no chng ta c th kt hp nm nguyn tc ny li vi nhau? Chng ta s mun cc k

c ban u ca chng ta cng su sc v cng tc ng n nhiu gic quan cng tt (1: Lm cho

cc k c tr nn ng nh hn). Chng ta s mun phi hc cng t cng tt (2: Ti a ha s

li bing), v luyn tp nh li cng nhiu cng tt (3: ng xem li. Hy tp nh li). Chng ta

mun nhng ln luyn tp nh li ca chng ta c tnh thch thc, nhng cng khng qu kh (4:

Khoan ! Khoan ! ng ni cho ti bit vi!). Cui cng, khi chng ta luyn tp, chng ta s

mun gn nh qun ht i cc tri nghim ban u, nhng khng qun hn chng i hon ton.

Khi chng ta thc s l qun hon ton, chng ta s mun c phn hi ngay t