Click here to load reader
Upload
mikelo77
View
1.076
Download
8
Embed Size (px)
Citation preview
UGALKETA
DBH 3. mailaBerrio-Otxoa Ikastetxea 2016
Hasi baino lehen
Sexua Ernalketa Ugalketa asexuala
Sexualitatea Nerabezaroa Homosexuala
Metodo antikontzeptiboak Sexu-transmisioko gaixotasunak
1. Ugalketa-funtzioa
Gizakion ugalketa sexu bidezkoa- Sexu desberdineko bi banako behar dira- Gameto mota desberdinak
Ugalketaren prozesuak:1. Gametogenesia: gametoak eratzeko prozesua, gonadetan.
2. Ernalketa: bi gametoak elkartzea, zigotoa eratuz. Barneko prozesua
3. Enbrioiaren garapena: zelula zatitzen, enbrioia sortu.
Hazi eta eraldatu, fetua.
4. Erditzea: haurra jaiotzeko prozesuaBibiparoak gara gu, fetua amaren sabelean garatu.
5. Garapena: gorputza handitzeko prozesua.
Heldutasun sexualeranzko aldaketak
Karaktere sexual primarioak: sexu organoakHorien heldutasuna pubertaroan (10-16 urte)
Sexu-hormonak sortu Aldaketak (karaktere sexual sekundarioak)
Nerabezaroa: pubertarotik helduarora bitarteko garaia (aldaketa fisiko, psikologiko eta sozialak)
Gizonezkoen ugaltze aparatua eta gametoak
Gizonezkoen gametoak: espermatozoideak
Parteak: NukleoaBurua
Akrosoma (obuluaren geruza zeharkatzeko entzimak ditu)
Lepoa (zentrioloa, eta mitokondria ugari energia lortzeko)Isatsa (flageloa)
Emakumezkoen ugaltze aparatua
Barneko organo genitalak:1. Obulutegiak2. Ugaltze-bideak
* Falopioren tronpak* Umetokia* Bagina
1. ObulutegiakEmakumezkoen gonadak (2 dira)Funtzioa: obuluen sorrera
2. Ugaltze-bideak2.1. Falopioren tronpak
Funtzioak:- Obulutegia eta umetokia lotzen duten
hodiak- Finbriek obulua hartu- Zilioek obulua umetokirantz eraman
2.2. Umetokia
Organo hutsa
Funtzioa: izaki berria hartuko du
Pareta lodia(miometrioa)
Endometrioak estali (mukosa)
Umetoki-lepoak baginarekin lotzen du
2.3. BaginaMukosaz estaliriko gihar-paretadun hodia
Irekigune baginala (uretra eta uzkiaren artean)
Funtzioak:a) Organo kopulatzaileab) Fetua kanporatzeko bidea
Emakumeen gametoak
Obulua (emakumeen gametoa)
450 obulu inguru heldu
Zelula esferiko eta handia, 1,5 mm
Obuluen osaketa:BILKINAK
Koroa erradiatua Obulua babesten zelulak
Mintz peluzidoa Kanpoko mintza (babesa / elikatzea)
Mintz plasmatikoa Zitoplasma mugatzen du
ZITOPLASMA Organuluak eta nukleoa barnean
NUKLEOA Esferikoa, barnean nukleoloa
Konparatu gametoak
Obuluen sorrera edo obogenesiaObulu-folikuluak edo obozitoakHilero bakarra helduko, eta obulutegitik irtetean
obulua izango da- Hipofisiko hormonen garrantzia
Emakumezkoen ugaltzen aparatuaren zikloak
Obulutegietako zikloa Umetokiko zikloa
Hormonak
FSHLH
EstrogenoakProgesterona
Faseak
1. Folikularra2. Obulazioa3. Fase luteoa
1. Hilekoa2. Ugaritzekoa3. Jariaketa
Obulutegietako zikloa
1. Fase folikularraFSH Folikuluak heldu
(bat asko hazi)2. Obulazioa
LH Obulua askatu
3. Fase luteoaLH Folikulua bihurtu
Estrogeno / progesterona
gorputz luteo
Umetokiko zikloa1. Hilekoa
Endometrioa loditu, askatu2. Ugaritzekoa
Estrogenoa Endometrioa berregiten 3. Jariaketa-fasea
Endometrioak hazten (enbrioia hartzeko)Ernalketarik ezean
- Obulua hil- Gorputz luteoa degeneratu
Obulutegietako progesterona (hilekoa)
ErnalketaEspermatozoideak eta obuluak bat egitea,
zigoto edo obozelula sortuzNukleoak dira batzen direnak
Falopioren tronpetan
Obulua EspermatozoideakBakarra24-48 ordu ernaltzeko
300 milioi3-5 egun
Bilkin babesleak zeharkatuAkrosomaren garrantzia (batzuek koroa erradiatua zulatuko dute, besteei mintz peluzidora heltzea ahalbidetuz)
Zigotoa eratzean, ernalketa-mintza
Gorputz luteoak progesterona jariatzen jarraitu (endometrioko paretak lodi)
Zigotoa umetokiranzko bidean, zatituzMorulaBlastozitoa
7 egunetara: endometrioan ezarri
Haurdunaldiaren garapena
Haurdunaldiaren garapena
Blastozitoa endometrioan ezartzean hasten da.Enbrioia sortuEgiturak
PlazentaZilbor-hesteaAmniosa
Erditzea
Haurra jaiotzeko prozesua
Dilatazioa3 fase Egozpena
Haurlaguna botatzea
Dilatazioa Egozpena Haurlaguna botatzea
Umetokia uzkurtzen hasi
Umetokiko lepoa dilatatu
Zorro amniotikoa apurtu(urak bota)
Burua erdialdeko kanalera
Lehen aldian 8-14 h
Umetokia gehiago uzkurtu
Diafragma uzkurtu
Baginatik atera(lehenik burua)
Zilbor-hesteari matxardez eutsi eta moztu (orbaina zilborra)
1-30 minutu
Umetokia berriro uzkurtu (haurra jaio ostean)
Plazenta askatzeko
Oritza sortu amaren ugatzek (mantenugaiak, antigorputzak)
Ondoren esnea
Antzutasuna. Laguntza bidezko ugalketa teknikak
- Antzutasuna: seme-alabarik izateko berezko ezintasuna
Ez obulatzea
Enbrioia ezartzean arazoak
Falopioren tronpen buxadura
Espermatozoide gutxi sortzea
Espermatozoide heldugabe edo malformatuak
Baginako mukiarekin
bateraezintasuna
Hodi deferenteen buxadura
Laguntza bidezko ugalketa teknikakIntseminazio artifiziala In vitro ernalketa
Espermatozoideek obuluraino ezin iritsi
Gizonezkoaren semena artifizialki sartu umetokian edo Falopioren tronpetan (emakumea obulatzen ari denean)
Emakumezkoek hormona bidezko tratamendua, hainbat obulu sortuz
Atera, eta laborategian ernaldu gizonezkoaren espermatozoideekin
Enbrioiak ezarri emakumezkoaren umetokian
Haurdunaldi anizkoitzak
Sexu transmisioko gaixotasunak
STG: sexu-harreman bidez kutsatzen diren gaixotasun infekziosoak
Eragileak
Treponema pallidum GIB Candida albicans
Bakterioak Birusak Onddoak
Nola kutsatzen dira?
Larruazaleko zaurien bidez
Genitaletako, ahoko edo uzkiko mukosetako lesioen bidez
Gorputzeko fluidoen bidez (semena, odola, baginako jariakinak, gernua…)
Sintomak
Jariakin zurixkak zakiletik edo baginatik kanpora
Lesio ultzerosoak (herpes genitala edo sifilisa)
Garatxo itxurako lesioak (papiloma)
Mina, azkura, erresumina genitaletan
Sifilisa- Treponema pallidum (bakterioa)- Sintomak (3 fase)
1) Txankroa agertu (lehen zauria) genitaletan (21 egun)2) Lesio gorriak, sukarra, ganglioak handituta (2 hilabete)3) Arazo larriagoak nerbio sisteman eta bihotzean, sendatuta zegoela uste arren (hamar urtetara ager daitezke)
BIRUSAKHerpes genitala HIESA
Intereseko bideoakObulazioahttps://www.youtube.com/watch?v=fHV8cv_mRB8Ernalketahttps://www.youtube.com/watch?v=_5OvgQW6FG4Ernalketa anitzakhttps://www.youtube.com/watch?v=M6e1uHYX294Intseminazio artifizialahttps://www.youtube.com/watch?v=S6FmkzOf9aoIn vitrohttps://www.youtube.com/watch?v=uXsCngh89fIhttps://www.youtube.com/watch?v=-qDCZH0uIFshttps://www.youtube.com/watch?v=ciDwpSDRDA4