Umetnostistočnih

civilizacija:Umetnost

Mesopotamije

Osnovne odlike kulture Mesopotamije

• Mesopotamija (međurečje) je antički naziv za oblast između reka Tigar i Eufrat i obuhvata teritoriju savremenih država Iran, Irak i severni deo Sirije.

• Specifičan geografski položaj Mesopotamije, dolina reke, visoravan na severu i planine na jugu omogućile su osvajačima da lako osvajaju oblast zbog čega su se tokom ovog perioda smenjivale različite kulture.

• Život je bio organizovan u utvrđenim gradovima-državama zasnovan na agraru i administraciji koje Anri Lefevr naziva “oblik azijske proizvodnje”.

• Osnovna sirovina bila je zemlja, tako da je građevinski materijal bio ćerpič, opeka, gleđosana opeka, glina

• Ova civilizacija je razvila luk i svod koji će tek Rimljani preuzeti i razviti

• Koristili su klinasto pismo i bili su zaslužni za prvu biblioteku, zakonik, razvoj kalendara, poznavali su astronomiju, astrologiju i pili su pivo

Periodizacija civilizacija na prostoru

Mesopotamije

Sumerska (3500-2300 g pre n. e.) gradovi Uruk, Ur

Akadska (2300-2100 g pre n e) vladaju Saragon i njegovi naslednici

Novosumerska ( 2100-1900 g pre n e) grad Lagaš

Amoriti (1900-1225 g pre n e) grad Vavilon, osnivač Hamurabi

Asirsko carstvo (1225-600 g pre n e)

Haldejci -novi Vavilon (612-539 g pre n e)

Persija (539-331 g pre n e) Persepolis, Darije I

Sumerska umetnost

Zigurat• Počeci umetnosti u oblasti Mesopotamije vezuju se za Sumere koji

su živeli u utvrđenim gradovima-državama u čijem centru se nalazio

hram-Zigurat posvećen božanstvu zaštitniku grada. Verovali su u bogove koji su živeli na nebu, dok su sveštenici bili njihovi namesnici, a podanici su se bavili poljoprivredom i doprinosili gradu i hramu čime se razvio ekonomski sistem “teokratski socijalizam”

• Zigurat je bio hram od sedam nivoa. Najniži nivo bio je crne boje posvećen podzemnom svetu, srednji crvene boje posvećen zemlji, dok je na vrhu bio plavi hram sa zlatnom zvezdom posvećen nebu i Suncu

• Unutar hrama stajale su statue od terakote u molitvenom stavu, široko otvorenih očiju koje verovatno bile izrađene od minerala lapis lazulija, školjki ili zlata

Zigurat

Figure iz Abuovog hrama,

terakota, Irački muzej, Irak,

2700-2500 g. pre n e)

Zigurat iz Ura, Irak, (2100 g pre n e)

Grobnica iz Ura

• Sumeri su kombinovali

različite materijale: drvo,

lapsis lazuli, školjke, crveni

krečnjak. Oni su prvi uveli

životinje u svoju umetnost, i

neki autori smatraju da su to

bile preteče basni, životinje

su imale svoje uloge.

• Predmeti pronađeni u

grobnici u Uru: Harfa, Ovan

u šipražju i Zastava iz UraHarfa iz Ura (c. 2600 g pre n e) detalj

Zastava iz Ura

• Smatralo se da je ovaj predmet bila zastava koja se nosila na koplju. U pitanju je drvena kutija izrađena tehnikom intarzije koja prikazuje temu rata i mira

• Na strani mira prikazana je procesija koja ide ka vladaru koji uživa u gozbi, dok je na strani rata prikazane scene rata, porobljenih neprijatelja, dok je na vrhu vladar okružen vojskom

Klinasto pismo

• Sumeri su izmislili klinasto

pismo oko 3500 g pre n e.

Klinasto pismo bilo je

piktogramsko i utiskivalo se

na glinenim pločicama.

• Najviši stalež je koristio

pečate koji su bili valjkastog

oblika obično izraživani od

dragog kamenja kojima su

zaštitili dokumente, posude i

prostorije

Akadska umetnost

• Sumere su osvojili Akađani pod Saragonom I

• Sačuvan je portret Saragona I izliven u bronzi

• Stela Naram-sina pokazuje narativni reljef na kojem je prikazan trijumf vladara koji se nalazi na vrhu koje obasjavaju zvezde simboli božije milosti, dok se u podnožnju nalaze pobeđeni koji mole za milost

Stela Naram-sina, (2255-2220 g pre n e),

Luvr

Saragon I (2200 g pre n

e), Irački muzej

Lagaš-novosumerski period

• Gradom Lagašem

vladao je Gudea, vladar-

sveštenik čije ga figure

prikazuju u različitim

ritualnim radnjama.

Figure su rađene u

vulkanskom kamenu

dioritu, a na jednoj

figuri su prikazane reke

Tigar i Eufrat

Starovavilonski period

• U ovom periodu dolazi

do ujedinjenja svih

sumerskih gradova pod

Hamurabijem

• Sačuvana je stela od

diorita koja na vrhu

prikazuje reljef na

kojem Hamurabi prima

zakonik od boga Sunaca

Asirska umetnost

• U vreme Asirskog carstva

vladari podižu veličanstvene

palate u Horsabadu, Ninvi.

Ispred palate se nalazi krilati

bik sa ljudskom glavnom koji

je predstavljao čuvara ulaza,

dok je unutrašnjost bila

ukrašena reljefima koji su

veličali vladara i prikazivali

scene iz lova i njegove pobede.

• Najpoznatije palate bile su:

Saragona II u Horsabadu i

Ašurbanipalova u NinviLamasu, duh zaštitnik koji čuva ulaze, kasnije se razvija i kao zaštitnik vladara

Ašurbanipalova palata

Haldejska-Novovavilonska

umetnost• Nakon pada Ninve,

Vavilonjani doživljavaju procvat pod vladarem Nabukadonosora II. Vavilon je utvrđen i u grad se ulazilo kroz Kapiju boginje Ištar (boginja plodnosti, ljubavi i rata). Kapija je oplaćena gleđosanim pločama koje su dekorisane lavovima, bikovima i zmajevima. Nakon arheološkog otkrića, ona je rekonstruisana i preneta u Pergamonski muzej u Berlinu

Mit i sedam svetskih čuda staroga

svetaVaviloska kula-slika Pitera Brojgela Straijeg iz 16 veka

Semiramidini viseći vrtovi-rekonstrukcija

Persija

• Pod dinastijom Ahemenida

se osniva Persija u 6. veku.

Teritorija Persije se prostire

od Persijskog zaliva do

Sredozemnog mora. Svoj

vrhunac Persija doživljava

pod Darijem I i Kserksom.

Persijanci podižu palate u

Persepolisu, Pasargadu i

Suzi.

Persepolis, Iran

• Persepolis se nalazi na platformi koju su činile palate, ulaze su čuvali bikovi sa ljudskim glavama. Palata je imala niz prostorija među kojima je bila najznačanija prestona palata. Kserks je podigao sa zapadne strane prostoriju u koju se ulazilo kroz Vrata svih naroda. Reljefi koji ukrašavaju palate prikazivali su audijenciju. Arhitekta ovog grada zvao se Ardosta

Persepolis

Art2YouMozaik iz oko 100 g pre nove ere, prikazuje Darija kako se bori protiv

Aleksandra Velikog