Upload
ibonlaka
View
62
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
GIZARTEA ETA KULTUREA, GIZARTEA ETA KULTUREA, ARO MODERNOANARO MODERNOAN
Aro Modernoaren hasieran ( XVI. mendean, hain
zuzen), ekonomia eta merkataritza garapennabarmena izan eban Espaniak; jarraian,
ostera,XVII. mendeko gainbeherea etorri zan; eta, azkenenan, XVII. mendean, ekonomia
apurkaapurka suspertzen hasi zan.
Kultureari jagokonez, bestalde, XVI. Mendearen
erdialdetik XVII.aren amaierara, Espanianmargolari, arkitekto, eskultore eta idazle
bikain asko nabarmendu ziran.
Horregaitik, ia mende eta erdi hartzen dauzan
aldi horri espaniar artearen Urrezko Mendea
esaten jako.
GIZARTEA ARO GIZARTEA ARO MODERNOAN MODERNOAN
Aro modernoko gizartea talde nagusi bitan edo
estamendu bitan bananduta egoan, etaherritarrek jaiotzatik ziran talde
batekoak edobestekoak: pribilegiatuak edo
pribilegiorikbakoak. Sasoi horretako gizartea eta
haren egiturea piramide honen bidez irudikatu
daiteke:
Gailurrean erregea egoan, eta botere guztiak
batzen ebazan: legegilea, exekutiboa etajudiziala.
Erregearen azpian, estamentu pribilegiatua
egoan, nobleek eta kleroek osotuta. Lurren
jabeak ziran, Estatuko goi karguak eukiezan eta
ez eben zergarik ordaintzen.
Piramidearen oinarria, biztanle gehienak egozan;
pribilegio bako estamentua osotzen eben.
Ez zan ohikoa lurjabeak izatea, ezin ebenestatuko goi kargurik hartu eta zergak
ordaindubehar ebezan.
Estamentu horretan egozan, batetik,nekazariak, herritarrik pobreenak etapribilegiatuen lurrak lantzen ebezanak;
etabestetik, burgesak, urian bizi eta
artisautzan nahiz merkataritzan jarduten ebenak.
ARTEA, ARO ARTEA, ARO MODERNOANMODERNOAN
Aro modernoan estilo artistiko bi nagusitu ziran:
Errenazimentua, XV. mendean sortua eta goren
aldia XVI. Mendearen lehenengo erdian izan
ebana.
Grezia eta Erroma klasikoko artea izan eban
inspirazino iturri, eta Italian sortu zan,Leonardo da Vinci, Rafael Michelangelo
eta beste hainbaten eskutik.
Espaniar Errenazimentuan hainbat margolari eta
eraikin nabarmendu ziran, adibidez, Greco eta
Eskolarieko monasterioa.
Barrokoa, XVII, mendean garatu zan, etaerrenazimentuko artearen bilakaeratzat
jodaiteke.
Espanian, Italian eta Europako beste herrialde
batzuetan modun, artista barroko handien
zerrendea oso luzea da.
Horreen artean, Velazquez margolari da batez
ere aitatzekoa.
Errenazimentuko eraikina
Proportzinoa eta orekea bilatzen ebezan.
Dekorazino elementu klasikoak erabilten ebezan,
adibidez, frontoia
Elementu arkitektoniko klasikoak erabilten
ebezan (adibidez, zutabeak) zirkuluerdi formako
erdi puntuko arkuak eta hodierdi formako kanoi
gangak.
Eliza barrokoaren fatxadea
Dekorazino ugari eta oparoa erabilten eben.
Lerro kurbatuak, eta oparoa erabilten eben.
Leiho obalatuak.
LITERATUREA ETA LITERATUREA ETA ZIENTZIA, ARO ZIENTZIA, ARO MODERNOANMODERNOAN
Gaztelaniazko literatureak Urrezko Mendean
izan eban unerik bikainenekoa.
Antzerkigileen artean, Calderon de la Barca eta
La vida es un sueño beharra, edo Lope de Vega
eta Fuenteovejuna beharra nabarmendu ziran.
Nobelari jagokonez, Miguel de Cervantesnabarmendu zan, Don Quijote de la
Manchaliteratura unibertsaleko obra
nagusietakoarenegilea.
Hortik aparte, Aro Modernoan aurrerapenzientifiko asko egin ziran.
Ikerlarien artean honeexek dira nabarmentzekoak: Isaac Newton,
grabitatearenlegea aurkitu ebana.
Johannes Kleper eta Galileo Galilei, eguzki
sistema aztertu eta Lurrak Eguzkiaren inguruan
bira egiten dauala aurkitu ebenak.
Miguel Servet medikua, odol zirkulazinoadeskubritu ebana.
EGILEAK: UNAI ETA IBON