Viðarmiðlun framtíðar kaup og sala timburs

Loftur Jónsson Fylkisskógmeistari í Hörðalandi

Timburmarkaður Inngangur

Seljendur og kaupendur

Stjórnvöld

Hörðaland – 40 árum á undan Íslandi

Framtíðin - möguleikar og áskoranir

Hnattræn framleiðsla (FAO 2011)

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

Ár 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

Milljónir rúmmetra bolviðar

Þróun timburverðs (Statistisk sentralbyrå 2011)

Olíuöldin senn á enda

Þróun á olíuverði

Timbursala

Skógarbóndi

Skógarhögg Flutningur

Miðlari Flutningur

Verksmiðja

Skógarbóndi vinnur afurð sjálfur

Skógarhögg, úrvinnsla,

flutningur og sala

Skógarbóndi selur beint til verksmiðju

Skógarbóndi Seljandi

Skógarhögg Flutningur?

Verksmiðja Kaupandi

Flutningur

Skógarbóndi selur til viðarmiðlunnar sem selur til verksmiðju

Skógarbóndi

Viðarmiðlun Skógarhögg Flutningur

Úrvinnsla

Skógarbændur stofna kaupfélög

• Eru margir og með litla og ójafna sölu hver og einn

• Hafa oft lítið vit á skógarhöggi og léleg viðskiptasambönd við verktaka og flutningsaðila

• Eru í lélegri samningastöðu við verksmiðjur vegna stærðarmismunar

• Afleiðing: Skógarbændur stofna sölufélög (kaupfélög) sem skipuleggja högg, flutning og semja við verksmiðjurnar.

Timburmæling

• Umgjörð og framkvæmd mælinga er forsenda þess að traust ríki á markaði

• Mikilvægt fyrir alla aðila, þ.m.t. stjórnvöld

• Það er stjórnvalda að setja reglugerðir

Þáttur stjórnvalda

Skógar-bóndi

Viðar-miðlun

Verksmiðja

Hagsmunir stjórnvalda

• Markaðsaðilar hugsa fyrst og fremst um eigin hag

• Markmið stjórnvalda eru mun víðtækari og annars eðlis.

• Auðveldasta leið stjórnvalda til að ná sínum markmiðum er að setja kvaðir og skyldur á seljendur og kaupendur timburs.

Markmið Stjórnvalda • Að skógrækt sé eðlilega skattlögð

(timbur ekki á svörtum eða gráum markaði)

• Að stunduð sé sjálfbær skógrækt sem stuðli að sem mestri framleiðni, líka til langframa

• Að greinin sé arðbær og samkeppnisfær

• Byggðastefna/atvinnustefna • Samkeppnisstaða • Kolefnisbinding og alþjóðlegar

skuldbindingar • Ýmis markmið svo sem aukning á

hlutfalli skógarþekju, tegundafjölbreytni, svæði til útivistar, og ýmsar takmarkanir við skógrækt

Skyldur stjórnvalda gagnvart markaði

• Að sjá til þess að umgjörð skógræktar almennt og timbursölu sérstaklega sé gagnsæ og auðveld i framkvæmd. Að ekki séu lagðar óeðlilegar kvaðir á framleiðsluna og að hún sé samkeppnisfær.

• Að sjá til þess að nauðsynlegir innviðir séu fyrir hendi. Þ.e. vegakerfi, hafnir o.fl.

• Að tryggja nauðsynlega nýliðun og fagkunnáttu innan greinarinnar. Þ.e. menntun og rannsóknir.

Skogfond - Norska módelið

• Skogfond: 4-40% av brúttó sölu verður að nýta til fjárfestinga í skógrækt þ.e. gróðursetningu, bilun og vegagerð.

• Þegar Skogfond er notað er aðeins 15% þess skattlagður sem tekjur, þ.e. 85% skattaafsláttur af skógræktarframkvæmdum.

• Ábyrgð kaupanda að leggja þessa fjármuni til hliðar.

• Allir opinberir styrkir til skógræktar fara í gegnum Skogfond.

• Ríkar skyldur á sveitarfélögum og embættum sýslumanna varðandi eftirlit og rekstur kerfisins.

Hörðaland – 40 árum á undan Íslandi

Greniskógrækt • Fura og birki eru náttúrulegu

trjátegundirnar, en vaxa hægt og eru mun lakari að gæðum en t.d. í Austur-Noregi

• Greniskógrækt hefst að alvöru eftir seinni heimstyrjöld

• Grenið vex mun hraðar en í Austur-Noregi og gæðin eru mjög góð

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

1929 1983 1991 2007

x 1

00

0 m

3 (

u.b

.)

Takstár

Standandi rúmmál í Hörðalandi

Fura

Greni

Lauf

Sum

32 mill m3

Fylkestakst 2005-2009

Þróun í Hörðalandi undanfarin ár • Á síðustu öld var fura alls ráðandi á

timburmarkaði.

• Margar litlar sögunarmyllur og tunnusmiðjur helstu kaupendur

• Staðbundin (oftast bundin við sveitafélag) skógareigendafélög reyna að skipuleggja högg, flutning og sölu.

• Skógareigendafélögin sameinast i Vestskog. Félögin selja sig út úr úrvinnslufyrirtækjum.

• Greni verður stöðugt mikilvægari trjátegund. Betra verð og mun lægri kostnaður við skógarhögg og sérstaklega vegagerð

• 2010 er Vestskog markaðsráðandi (með um 80% af markaði)

• Ein stór sögunarmylla fyrir greni í sýslunni (Moelven-Granvin bruk) kaupir um 70-110 þús m3 árlega af rauðgreni.

• Útflutninur til meginlands Evrópu skiptir stöðugt meira máli.

Sennileg framtíðarsýn í Hörðalandi á næstu árum

Fleiri timburkaupendur koma til sögunnar = meiri samkeppni og hærra verð fyrir skógarbændur

Gríðarleg aukning í sölu (3-5 faldast næsta áratuginn)

Vestskog (sameignarfélag) tapar markaðshlutdeild fyrir hreinræktuðum kapítalistum

Meiri útflutningur en alls óvíst um nýjar/stærri verksmiðjur í Hörðalandi

Helstu áhrifavaldar (nánasta framtíð)

• Gengisþróun næstu ára og heimsmarkaðsverð timburs

• Opinber stuðningur við þróunarverkefni og rannsóknir

• Opinber stuðningur við innfrastrúktúr

• Opinber stuðningur við grisjanir • Staðbundnir markaðir

Möguleg þróun á Íslandi á næstu árum

Meira efni en......

• Mjög lítið magn. (nokkur þúsund rúmmetrar árlega næsta áratuginn)

• Grisjunarviður = dýrt skógarhögg og lítill hagnaður fyrir skógarbóndann

• Dýr flutningur

• Skógarbændur miðla sjálfir sínu timbri eða???