- 1. Aralin 3: Ang LipunanMaria Cristina FallsAng Bayan ng Mga
Taln/The City of WaterfallsTina: Magandang umaga Marie. Kumusta ka
na?Marie: Magandang umaga rin Tina. Mabuti naman ako.Tina: Anong
bayan ka sa atin nakatira?Marie. Sa bayan ng Iligan ako
nakatira.Tina: Saan yun Marie?Marie: Ang Iligan ay matatagpuan sa
isang bayan sa Probinsiya ng Lanao del Norte, hilagangbahagi ng
Mindanao at sa bukana ng Ilog Agus.Tina: Ah oo nga pala, di ba
tinawag na Bayan ng mga Talon ang Iligan? Bakit nga ba yun?Marie:
Dahil ito ay may mahigit dalawampung talon.Tina: Kasama ba doon ang
Maria Cristina Falls?Marie: Oo tama ka, at ito ang pinakamalaki na
siyang pinagkukunan ng elektrisidad para sabuong probinsiya ng
Lanao Del Norte at Lanao Del Sur.Tina: Ang pagkaka-alam ko marami
ng mga planta ang nagsulputan doon.Marie: Oo nga eh, kaya mabilis
din ang pag-akyat ng populasyon at urbanisasyon. Nagingisyu rin ang
pagkasira ng kalikasan.Tina: Lumala ba ang problema ng polusyon sa
tubig at hangin?Marie: Oo tina at hindi lang yan, noong nagkaroon
ng resesyon sa buong mundo noong1997,naapektohan ang bayan ng
Iligan.Tina: Kagaya ng ano?Marie: Maraming malalaking kumpanya ang
nagsara tulad ng National Steel Corporation atmarami pang iba, kaya
marami ang nawalan ng trabaho.Tina: Anong nangyari sa mga nawalan
ng trabaho?Marie: Karamihan sa kanila ay napilitan mangibang bansa
o bayan upang mabuhay angkanilang pamilya.Tina: Marie,
nakakalungkot naman pero may naidulot bang maganda ang pagsasara ng
mgaplanta?Marie: Oo naman, dahil nagsara na ang mga planta
unti-unti nang bumaba ang porsyento ngpolusyon sa bayan ng Iligan.
Kaya bumabalik na naman ang kalinisan sa paligid.Tina: Mas mabuti
din naman pala kung ganun. Salamat sa impormasyon Marie,
sanamakapunta din ako ng Iligan.Marie: Walang anuman
Tina.Bokabularyo/Vocabulary
2. bayan/syudad city kalikasan naturemasagana abundant mundo
worldlagusan passage kalinisan cleanlinessbukl source of spring
water makulay colorfulbundok mountain bumagal slowed
downnapaliligiran surrounded pagtaas increasebaybayin beach
pagbabago changemangingisda fisherman magalang politepaligid
environment industriya industryMga Katanungan/Questions1. Anong
bayan ang nakilalang Bayan ng mga Taln?What city became known as
The City of Waterfalls?2. Anong tawag sa mga tao sa bayang ito?What
do you call the people from this city?3. Saan matatagpuan ang
bayang ito?Where is this city situated?4. Ano ang nakasira sa
paligid nito at nagdulot ng polusyon?What destroyed its environment
that caused pollution?5. Ilang taln mayroon ito?How many waterfalls
are there in the city?6. Ano ang pinakamalaking kumpanya ang
natitira hanggang ngayon sa Iligan?What is the biggest company that
remained its operation up to the present?Kasanayan sa Pagbigkas:
Mga Tung at Din/Sounds and StressPagsasanay 1/Exercise 1: Mga
Gusali at Lugar sa Pamayanan/Buildings and Places in
aCommunityBigkasin ng wasto ang bawat salita sa ibaba. Pronounce
properly each word below:Mga Gusali at Lugar/Buildings and
Placesbahay housemoske mosquesimbahan churchKagawaran ng Department
ofsinehn cinemaplasang pampubliko public plazamonumento/bantayog
monumentestasyon ng bombero fire stationmunisipyo municipal
building/town hallospitl hospitaltindahan storemuseo museumparke
parkpresinto police stationpalengke marketpaliparan
airportpampublikong aklatan public library 3. eskwelahan/paaralan
schoolrestoran/kainan restaurantPagbibigay ng Direksyon (sa)/Giving
Directions (sa)sa kanan to the rightsa kaliwa to the leftsa unahan
straight aheadsa tabi besidesa harap in frontsa likod at the
backmula frompapunta going todiretso straightmalapit sa near theMga
Verb/Verbsdadaan will pass byaakyt will go uplilik will turn (left
or right)sasakay will ridepapasok to go inlalabas to go
outmagllakad will walktatawid will crossiikot will go roundbabalik
will go backmagbibisikleta ride by bikeMga Komon na Parirala sa
Pagbibigay ng Direksyon/Common Phrases in GivingDirectionstumawid
ka at maglakad ng mga 500 metro...cross and walk for 500 metersang
kalyeng iyan ay tinatawag na Kalye Maliwanagthat street is called
Maliwanag Streetsa tapat ng simbahan ay ang munisipyoin front of
the church is the town halldumiretso ka hanggang sa dulo ng kalyeng
ito, nandoon ang tulay ng Zamargo straight till the end of this
road, there you can find the bridge of Zamarpagdating mo sa may
sinehan ng SM, sa kanan ay nandoon ang simbahanwhen you reach the
SM cinema, at the right is the churchbago makarating sa malaking
tindahan, lumiko ka sa kaliwabefore reaching the big store, turn
left 4. Pagsasanay 2: Mag-ikt sa Aming Unibersidd/Lets Tour Around
Our UniversityGamitin ang mapa ng unibersidad at ipaliwanag sa
klase kung anu-anong mga gusali angmadadaanan habang pumapasok at
umiikot sa buong kampus.Use the map of the university and tell the
class what buildings can you see as you enter andtour around the
campus.Kasanayan sa Gramar/Grammar SkillMga Batayang Konsepto ng
Marker sa Filipino/Basic Concepts of Marker in FilipinoGamit ng
Marker na, ng at saNG/NG MGA Binibigkas na [na]/ pronounced as
[na]1. Bilang genitive/possessive na marker/as a
genitive/possessive markerHalimbawa/Example: (a) Parirala
phrasesbag ng mga bata the childs bagrelo ng inhinyero the
engineers watchbolpen ng mga titser the teachers ballpenmga hikaw
ng babae the womans earringspinsan ng tatay ko my fathers cousin(b)
Pangungusap sentencesSiya ay kapatid ng nanay ko.She is the sibling
of my mother.Hapunan ng lola ang Nasi Goreng sa mesa.The Nasi
Goreng on the table is grandmas dinner.2. Bilang marker ng objek sa
isang pangungusap/As an object marker in a
sentenceHalimbawa/Example:Kumain ang bata ng lanzones. The child
ate the lanzones.Bumili ang nanay ng bigas. My mother bought
rice.Sumayaw ang mga matatanda ng Cha-cha. The olds danced
Cha-cha.Nanood sina Rex at Jessie ng sine. Rex and Jessie watched a
movie.Humiram ako ng libro sa aklatan. I borrowed book from the
library.Sa Ito ay marker para sa lokasyon o direksyon/It is a
location or direction markerHalimbawa/Example:1. Pumunta sina Roly
at Alan sa gym. Roly and Alan went to the gym.2. Bumabagyo ngayon
sa Pilipinas. Its stormy now in the Philippines.3. Kumain kami ng
pamilya ko sa restoran kagabi. Me and my family ate at a restaurant
lastnight.Pagsasanay 2/Exercise 2:Punan ng tamang marker (ang, ang
mga, si/sina, ng/ni at sa) ang mga patlang.Fill in the blanks with
the correct markers (ang, ang mga, si/sina, ng, sa).1. Naglaro
_________ bata(pl.) __________ basketbol __________ park.The
children are playing basketball at the park.2. Naligo __________
Betsy at Patty __________ swimming pool.Betsy and Patty bathe at
the swimming pool. 5. 3. Bumili __________ ate ko ______ bag
__________ Gadong Mall.My elder sister bought a bag at the Gadong
Mall.4. Naghapunan _____________ kaibigan (pl.) ko __________ Mua
Thai Restaurant kagabi.My friends had dinner at Mua Thai restaurant
last night.5. Kumain kami _________ saging ___________ mesa.We ate
a banana at the table.6. Nagbiyahe ___________ buong pamilya ko
__________Pransya at Italya.My whole family travelled to France and
Italy.7. Nanghiram ____________ kaklase (pl.) _____ Raymond
___________ libro (pl.)_____________laybrari/aklatan.Raymonds
classmates borrowed books from the library.8. Mababait ___________
pulis (pl.) __________ bansang Brunei.The policemen in Brunei are
good.9. Mataas ____________ grado _____ Aizah _______
Filipino.Aizahs grade in Filipino is high.10. Mahal __________ alak
(pl.) ___________ Malaysia at Brunei.The wines in Malaysia and
Brunei are expensive.Kasanayan sa Gramar: Mga Ibat ibang Bahagi ng
Bahay/Different Parts of the Housesala living roombanyo
bathroombalkonahe balconygarahe garagebakuran yardbodega store
roomkusina kitchenkwarto bedroomhardin gardenPagbibigay ng
Lokasyon/Giving Directionssa harp/tapt in front ofsa gilid
besidekasunod ng next tosa likd at the backsa ibabaw abovesa dulo
at the far endsa unahn straight aheadsa ilalim belowsa kaliw/kanan
to the left/rightsa tab besidemalapit sa nearPagsasanay 3/Exercise
3:Humanap ng kapartner at basahin ng wasto ang mga pag-uusap sa
ibaba. Pagkatapos ayhanapin at bilugan ang mga sa-marker. 6. Find a
partner and read correctly the dialogs below. Then encircle the
sa-markers.Pag-uusap 1: Hapon, sa bakuran ni Lourdes. Habang
nagdidilig siya ng tanim ay maylumapit na isang babae.Babae:
Magandang hapon po! Saan po ba dito ang bahay nina Manong
Ricardo?Lourdes: Mula dito, lumakad ka lang ng diretso. Pagdating
sa dulo, kumaliwa ka. Mgapangatlong bahay mula sa kanto sa kanan.
Iyong may puting gate at may malaking puno ngpalmera sa
harap.Babae: Ahh, madali lang palang matunton. Sige, salamat
po!Lourdes: Walang anuman!Dialog 1: One afternoon, in Lourdes yard.
While she is watering the plants, a womanapproached her.Woman: Good
Afternoon! I just would like to inquire where Manong Ricardos house
is?Lourdes: From here, just walk straight. At the end of this road,
turn left. The 3rd house onthe right. The one with the white gate
with a palm tree in front.Woman: Ahh, thats easy. Ok,
thanks!Lourdes: You are welcome!Pag-uusap 2: Linggo, sa bagong
bahay nina Laura. Bumisita ang kaibigan niyang si Kris namatagal na
niyang di nakita.Kris: Tao po!Laura: Uy, Kris! Kumusta? Ang tagal
na nating di nagkita. Tuloy ka!Gusto mo ng inumin? Kape? Juice? O
tsaa?Kris: Huwag na, salamat. Ang ganda ng bahay ninyo! At
bagung-bago! Maari ko bangmakita ang buong bahay?Laura: Oo naman.
Mayroon kaming dalawang sala. Isa dito sa ibaba at isa din doon
saitaas. Nandito sa kaliwa ang kainan. Lakad ka papunta sa dulo at
nasa kanan ang kusina.Nandito naman sa labas ng kusina, sa kanan,
ang labahan.Anim ang kwarto namin. Dalawa dito sa ibaba. Katapat ng
kainan ang isang kwartopara sa Ate Lorna ko. Habang nasa likod
naman ng kusina ang kwarto ng aming katulong.Kris: Saan ang kwarto
mo?Laura: Nasa itaas. Pag-akyat mo ng hagdanan, diretso ka sa dulo
at nasa huling kwarto sakaliwa. Apat ang kwarto doon. Sa may
hagdanan sa kanan ang kwarto ng mga magulang kohabang katapat naman
nito sa kaliwa ang kwarto ng mga kuya ko. Ang huling kwarto sakanan
ay ginawa naming study room kasi maluwag ito at maganda ang tanawin
sa labas ngbintana.Kris: Wow, napakalaki pala ng bahay ninyo.Laura:
Malaki kasi ang pamilya ko.Kris: O sige, magpapaalam na ako at
inutusan pa ako ng mama ko na mamalengke. Paalam!Laura: Sige,
ingat! Ikumusta mo ako sa mga kapatid mo.Kris: Oo,
makakarating.Dialog 2: Sunday, at Laura and her familys new house.
Her friend Kris visited her after along time of not seeing each
other.Kris: Hello, is anybody home?Laura: Kris! How are you? We
havent seen each other for ages. Come in! You wantsomething to
drink? Coffee? Juice? Or tea?Kris: No, thanks. Your house is so
beautiful! And so new! Can you show me around? 7. Laura: Sure. We
have two living rooms, one here and one upstairs. The dining room
is hereon the left. Walk straight at the end and the kitchen is on
the right. Outside the kitchen on theright is the laundry area.We
have six bedrooms and two are here. My Ate Lornas room is across
the diningroom. While our maids room is at the back of the
kitchen.Kris: Where is your bedroom?Laura: Upstairs. When you go up
the stairs, just go straight at the end, the last room at theright.
There are four bedrooms upstairs. My parents room is near the
stairs at the rightwhile across on the left is my elder brothers
room. The last room on the right becomes ourstudy because it is
spacious and the view outside is beautiful.Kris: Wow, your house is
really big.Laura: Because my family is also big.Kris: Ok, got to go
now. My mom asked me to go to the market. Bye!Laura: Ok, take care!
Extend my regards to your siblings.Kris: Yes, I will.Kasanayan sa
Gramar/Grammar Skill: Mga Simpleng Pangungusap Simple
SentencesPredikeyt-Sabjek (P-S) na pangungusap /Predicate-Subject
(P-S) sentenceIto ang pinakabeysik the istruktura ng pangungusap sa
Filipino. Ito ay nagbibigay ngimpormasyon kung anong nangyayari sa
Sabjek at minsan ay deskripsyon tungkol sa Sabjek.Lalo na kung ang
Predikeyt at isang adjektiv.This is the basic sentence structure in
Filipino. It gives information on what is going on withthe Subject
and sometimes descriptions about the subject. Particularly when the
Predicate isan adjective.Halimbawa/Example:Nahulog ang bata sa
bintana. The child fell from the window.Umiyak ang babae. The woman
cried.Sumayaw ng masayang tugtugin si Maria. Maria danced to a
jolly music.Naglilinis ng bahay ang mag-anak. The family is
cleaning the house.Nag-aaral ng leksyon ang mga estudyante. The
students are studying the lesson.Mabait si Nene. Nene is
kind-hearted.Pagsasanay 4: Ang Bahay Namin/Our HouseGumawa ng
iskets ng inyong bahay at ipaliwanag ito sa klase.Draw a sketch of
your house and explain your sketch in class.Takdang
Aralin/HomeworkAlamin at ilista ang ibat ibang uri ng gusali at mga
lugar sa inyong pamayanan at ipaliwanagang gamit ng mga ito. Isulat
ang inyong sagot sa isang papel.Find out and list down the
different buildings and places in your community and explain
thefunction of each. Write your answers in a paper.
